23e jaargang, juni In dit nummer: Verslag Algemene Ledenververgadering 24 april 2013 Uitstel nieuwe pensioenregels Historie van de detailhandel

90 23e jaargang, juni 2013

In dit nummer: Verslag Algemene Ledenververgadering 24 april 2013 Uitstel nieuwe pensioenregels Historie van de detailhandel

ADRESWIJZIGINGEN

Colofon Orgaan van de Vereniging van Gepensioneerden uit de Detailhandel Internet: www.v-g-d.nl E-mail: [email protected] 23e jaargang - Nummer 90 - juni 2013 OutFit verschijnt 4 maal per jaar Hoofd Redactie M.J. Holtkamp Graan voor Visch 17703, 2132 ZH Hoofddorp telefoon: 023-5614913 e-mail: [email protected] Eindredactie Alles Zwart op Wit, Elly Peijs-Stoppelman Vormgeving en druk Paswerk Grafisch, Cruquius Voorzitter J.M.H. Bogers telefoon: 045-5740019 e-mail: [email protected] Secretaris a.i J.M.H. Bogers de Kommert 3, 6419 GA Heerlen telefoon : 045-5740019 e-mail : [email protected] Ledenadministratie/Penningmeester J.J. Verlaan Windrust 13, 2351 EV Leiderdorp telefoon: 071-5895430 e-mail: [email protected] Ledenwerving H.K. Selter telefoon: 0111-851470 e-mail: [email protected] Deelnemersraad Pensioenfonds A.J.M. Boonekamp telefoon: 0348-411877 e-mail: [email protected] A. van Dantzich e-mail: [email protected] Bestuursleden (vacature) H.G.J.E. Plagge telefoon: 073-6431445 e-mail: [email protected] KvK Utrecht 40345463 ING 423595 t.n.v. Vereniging de Gepensioneerden

2 OutFit 90, juni 2013

Wijzigingen adres en overige gegevens Om ons adressenbestand op peil te houden blijven wij graag op de hoogte van veranderingen in uw gegevens. Niet alleen adresgegevens zijn belangrijk, ook andere wijzigingen willen wij graag in het ledenbestand verwerken. Stuurt u dus altijd een berichtje als:  U verhuist,  Uw burgerlijke staat wijzigt door bijvoorbeeld overlijden (melding door nabestaanden),  U prijs stelt op een andere naamsvermelding in onze ledenadministratie, zoals Mevrouw A. Jansen - Pietersen in plaats van Mevrouw A. Jansen,  Uw e-mailadres veranderd is,  Uw bankrekeningnummer gewijzigd is,  U een betaalrekening heeft op een andere naam dan uw naam als lid van de vereniging,  U de betaling van uw contributie wijzigt (van zelf betalen naar automatische incasso of omgekeerd),  U uw lidmaatschap wenst te beëindigen Uiterlijk tot 1 november van het lopende jaar. Bij eerdere beëindiging bent u verplicht tot de contributie voor het lopende jaar. Alle wijzigingen in adres en overige gegevens uitsluitend sturen naar: Vereniging Gepensioneerden uit de Detailhandel Ledenadministratie, de heer. J.J. Verlaan Windrust 13, 2351 EV Leiderdorp Tel: 071 5895430 E-mail: [email protected] Wilt u op de hoogte blijven van alle ontwikkelingen op het gebied van: • pensioenen • de vereniging VGD. • of wilt u weten wat leden zoal schrijven? Bezoek dan onze website: www.v-g-d.nl U vindt daar altijd: • het allerlaatste nieuws, • wetenswaardigheden, • leuke anekdotes, en • het OutFit archief, waar u alle edities nog eens rustig kunt nalezen.

IN DIT NUMMER: Colofon

2

In dit nummer

3

Van de voorzitter

4

Notulen jaarvergadering april 2013

5

Gesprek met Rob van de Ven

13

Financiële positie Bpf-D april 2013

16

Verslag bezoek staatssecretaris

17

Breed spectrum onderzoek ouderen

18

Nieuw FTK uitgesteld

19

Historie van de detailhandel

20

Sociaal akkoord herziening pensioenstelsel

24

E-mailadressen gevraagd

27

Uitstel nieuwe pensioenregels

28

Brief aan staatssecretaris

29

Kruiswoordpuzzel

31

Recept Kletskopkoekjes

32

3

VAN DE VOORZITTER

Nu gaat het erop aan komen! door John M.H. Bogers, voorzitter

De laatste jaren is menig artikel verschenen over de medezeggenschap van gepensioneerden in pensioenfondsbesturen. Voor- en tegenstanders hebben gewedijverd om hun gelijk te krijgen en verheugd kunnen we u melden, dat het rechtvaardigheidsbeginsel heeft gewonnen. Op 1 juli wordt de wet Koser Kaya Blok (genoemd naar de indieners ervan) van kracht en daarin is vastgelegd dat, welk bestuursmodel er ook gekozen wordt door besturen van pensioenfondsen, er minimaal een zetel beschikbaar moet zijn voor de pensioengerechtigden.

A

ls we weten dat bij ons pensioenfonds Bpf-D ruim 70.000 gepensioneerden zijn, die bij lange na niet allemaal lid zijn van onze vereniging of van een vakbeweging, kunt u zich voorstellen dat het voordragen van een kandidaat nog niet zo eenvoudig is. In de uiterste situatie heeft het zittende bestuur de wettelijke verplichting verkiezingen te organiseren. Het moge duidelijk zijn dat daarop niemand zit te wachten, alleen al vanwege de kosten die dat met zich meebrengt. Laten wij hopen dat ook in deze zaak het gezonde verstand zal zegevieren. Wij rekenen in ieder geval op een zetel en zijn daar ook klaar voor.

4

Kandidaat stellen is een, maar voldoen aan de normen van deskundigheid, die de Nederlandse Bank aan bestuurders stelt, is iets anders. De normen zijn streng en terecht. De nieuwe wetgeving bevat strikte voorwaarden waar de Nederlandse Bank als toezichthouder aan moet voldoen. Ons bestuur juicht deze ontwikkeling toe en wij

OutFit 90, juni 2013

hebben met deze normen als uitgangspunt een deskundige kandidaat gezocht en gevonden die wij gaan voordragen. Iedere bestuurder die straks benoemd wordt, heeft de absolute verplichting de belangen van alle groeperingen evenwichtig en op een verantwoorde wijze te behartigen en niet alleen het belang van een groepering. Daarbij is er een concept Code Pensioenfondsen opgesteld door de Pensioenfederatie en de Stichting van de Arbeid. Hierin is de regelgeving vastgelegd ten aanzien van ‘Goed Pensioenbestuur’: taken, bevoegdheden en werkwijze van de diverse gremia in de modellen voor een nieuw pensioenbestuur. Een van deze zaken is het instellen van een Raad van Toezicht. ‘Dit moet natuurlijk een onafhankelijke Raad zijn met bevoegdheden.’, zult u terecht zeggen. Daar hoort ook het recht van benoeming en ontslag bij. Je zou gemakshalve ook kunnen spreken van een Raad van Commissarissen. Maar helaas is hier volgens de nieuwe code nog onvoldoende in voorzien. Tijdens ons recent bezoek aan de staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, mevrouw drs. Jette Klijnsma, hebben wij onze bezorgdheid hierover duidelijk kenbaar gemaakt en wij hadden de indruk dat onze boodschap duidelijk is overgekomen. Er was toen nog geen sprake van een ‘Concept Code Pensioenfondsen’. Het is daarom des te teleurstellender te moeten constateren dat het concept sterk onder de maat is gebleven voor wat de bevoegdheden van de Raad van Toezicht betreft. Het lijkt er op dat makers blind zijn geweest voor de slechte ervaringen bij diverse woningcorporaties. Dit mag toch niet nog eens gebeuren! Wij hebben als bestuur een brandbrief naar Jette Klijnsma gestuurd met kopieën naar de Kamercommissies, de Pensioenfederatie en de Stichting van de Arbeid. De kans op herhaling van ongewenste en risicovolle situaties moeten we beslist zien te voorkomen. Bij het schrijven van dit voorwoord werd er bij de diverse instanties nog druk gediscussieerd. Laten we hopen dat de beleidsmakers de risico's tijdig onder ogen zien en passende oplossingen voorstellen. We zullen zien, nu gaat het erop aan komen! n

Notulen 6e Algemene Ledenvergadering van de Vereniging van Gepensioneerden uit de Detailhandel op 24 april 2013, te Utrecht in het vergadercentrum van La Place. Aanwezige bestuursleden: J. Bogers, voorzitter en secretaris a.i. A.J.M. Boonekamp A. van Dantzich M. Holtkamp H. Plagge H. Verlaan Gastsprekers: de heer drs. K.B. van Popta de heer M. de Mooij Aanwezig: 52 leden volgens de presentielijst Afwezig met bericht: 28 leden Notulen: mevrouw A. Kaskens

1. Opening en korte inleiding door de voorzitter Om precies 14.00 uur opent de voorzitter de vergadering. Allereerst verzoekt hij om een moment van stilte ter nagedachtenis van de leden, die ons in het afgelopen jaar zijn ontvallen. De actualiteiten worden later besproken in verband met de inleiding van de heer Van Popta, die om 15.00 uur moet vertrekken.

2. Inleiding door de heer Van Popta De heer Van Popta vindt het een genoegen weer aanwezig te kunnen zijn, vorig jaar was hij in het buitenland. In Nederland is De Nederlandsche Bank toezichthouder op de pensioenfondsen, in Europees verband wordt dit vanuit Frankfurt gedaan (EIOPA). Hijzelf is vertegenwoordiger van Nederland en vicevoorzitter van de EIOPA, die naar alle pensioenrichtlijnen kijkt op het gebied van organisatie, commercie en solvabiliteitseisen. Als pensioenfondsen zich gedragen als verzekeraars moeten de buffers hoger zijn. Indexeringen zijn echter moeilijk te verzekeren bij lange looptijden.

»

5

Investeringen in Nederland

De heer Van Popta bespreekt een aantal punten:

De Nederlandse economie en Europa Vanaf 2009 zitten we op een soort plateau, af en toe gaat het iets naar beneden, maar de economie stagneert. Hij noemt dit een stabiele stagnatie. Waarom? • Mensen gaan hun schulden en hypotheek aflossen of bijsparen voor een beter pensioen, dus er wordt minder geld uitgegeven aan consumptieve doelen. Ook houdt men rekening met de kans op ontslag en werkloosheid, • De banken moeten grotere buffers vormen, dus geven mondjesmaat hypotheken, terwijl aan het midden- en kleinbedrijf minder krediet wordt verleend, • Verzekeraars trappen op de rem en de overheid doet hetzelfde (de drieprocentsnorm).

6

Daardoor groeien de bestedingen niet en bedrijven hebben dan ook geen reden te investeren. Alleen de export gaat nog goed. Al met al is het te weinig om de problemen te kunnen oplossen. De bodem in de huizenprijzen schijnt nu te zijn bereikt, er zijn wat meer instappers, maar de huizenmarkt blijft nog enkele jaren instabiel. Er is nog niets te voorspellen over een groeiperiode, die absoluut nodig is. In Italië en Spanje kan er nog van alles gebeuren, maar men werkt daar niet aan een echte oplossing. In plaats van de huidige politieke onduidelijkheid zou er meer samenwerking moeten komen.


Niemand heeft geld, alleen de pensioenfondsen bezitten 900 miljard euro, hiervan wordt in Nederland 10 tot 15% (= 100 miljard) geïnvesteerd in staatsobligaties, grote bedrijven zoals Shell en Philips, bedrijfsobligaties en onroerend goed. De rest wordt wereldwijd geïnvesteerd. In de periode 1990-2005 is een wereldwijde kapitaalmarkt ontstaan, die het gemakkelijk maakte over de hele wereld te investeren. De komst van de euro (geen wisselkoersen meer in Europa) speelde een grote rol. Vanaf 2008 is er een terugval te zien naar meer nationalisatie. Reden om pensioenfondsen te vragen meer in eigen land te beleggen, bijvoorbeeld op het gebied van infrastructuur (wegen, dijken en tunnels) in combinatie met lange termijn beleggers of op het gebied van energiebesparing, huurhuizen en kredieten aan het MKB. Over de suggestie om hypotheken te verstrekken willen pensioenfondsen eerst samen met banken de mogelijkheden bekijken. Dat kost tijd, maar de politiek is ongeduldig en burgers willen snelheid. De heer Van Popta verwijst naar vroegere jaren, waarin plannen werden aangekondigd, waarvan de uitvoering pas op termijn van een aantal jaren plaatsvond. Ook nu kost het zeker 3 à 5 jaar voor een plan is gerealiseerd en de effecten daarvan merkbaar worden. Er is een spanningsveld tussen de haast van de politiek en de degelijkheid van pensioenfondsen en banken. Echter, de heer Van Popta is er zeker van dat we er wel uitkomen.

De financiële positie van het pensioenfonds De dekkingsgraad schommelt momenteel tussen de 109 en 110, terwijl deze begin 2013 105 was en in 2012 tussen de 95 en 105. We raken iets verder weg van het korten van uitkeringen, maar de komende acht maanden zijn nog ongewis.

Aan de hand van een rekenvoorbeeld schetst de heer Van Popta hoe de uitkeringen in de toekomst versus het vermogen worden berekend. Het stijgen van de dekkingsgraad in 2013 van 95 naar 110 wordt mede veroorzaakt door een andere rekenrentemethode, een verstandige aanpak van De Nederlandsche Bank, volgens hem. Onze bezittingen zijn stevig, maar onze verplichtingen ook.

Pensioencontract

Consolidatie

3. Vragen naar aanleiding van de inleiding van de heer Van Popta

Begin jaren 2000 waren er circa 1000 pensioenfondsen, nu zijn daar nog 350 à 400 van over, circa 75 bedrijfstakpensioenfondsen en 300 ondernemingspensioenfondsen. Een voorbeeld is het pensioenfonds Vendex/KBB, dat in ons bedrijfstakpensioenfonds is opgenomen. Dit zal in de komende jaren nog wel vaker voorkomen en heeft de volgende voordelen: • Bij minder pensioenfondsen zijn minder deskundigen nodig. De Nederlandsche Bank staat voor deskundigheid, • De kosten van het vermogensbeheer dalen, • De arbeidsmarkt wordt minder gesegmenteerd, er zijn dus minder pensioenfondsen nodig. Op het gebied van de detailhandel kijkt ons pensioenfonds hiernaar, omdat detailhandel en groothandel, zowel food als non- food best samen kunnen gaan, een winkel blijft tenslotte een winkel. Het Bpf-D kan hierdoor groeien van 12 tot mogelijk 20 miljard. Op dit moment vinden fusiegesprekken plaats met het Bpf-Wonen. Misschien bestaan er in 2025 nog maar 40 pensioenfondsen, maar er moet een maximum worden gesteld aan de schaal, zie bijvoorbeeld het ABP, dat heel groot is, met wel twee miljoen deelnemers en met een heel divers deelnemersbestand. Het gevaar is dat, als zo’n fonds minder presteert, er erg veel mensen door worden getroffen. Het is, volgens Van Popta, verstandig om een klein pensioenfonds te laten opgaan in een groter.

Ons contract is ‘regeringsakkoord-proef’. Wij hebben 1,75% opbouw, de premie is nu kostendekkend. Het nabestaandenpensioen is op opbouwbasis en het pensioen is premievrij bij arbeidsongeschiktheid. Resteert de discussie of het een reëel of nominaal contract moet worden.

De voorzitter bedankt de heer Van Popta voor zijn heldere uiteenzetting en informeert of er nog vragen zijn. De heer Westerhuis verwijst naar de recente gebeurtenissen in Argentinië, waar de pensioenen werden genationaliseerd. Kan dit hier ook gebeuren? De heer Van Popta antwoordt, dat deze discussie ook in Europa wordt gevoerd. Uit de bezittingen van het pensioenfonds worden de verplichtingen betaald, de overheid neemt dit dan over. Het kapitaaldekkingsstelsel wordt dan een omslagstelsel. Dit zou in Nederland kunnen gebeuren als de meerderheid van het parlement hiervoor is, maar deze wel heel brutale maatregel kan alleen genomen worden, als het water tot aan de lippen staat. De heer Van Popta verwijst naar maatregelen in het verleden: rond 1990 hadden pensioenfondsen veel geld, er werd een greep in de pensioenkas gedaan of er mocht minder premie betaald worden. Hij verwacht zulke maatregelen nu niet, maar waarschuwt wel voor alternatieve routes. De heer Van Wijck vraagt of er speciale voorwaarden zijn, die het Bpf-D stelt aan het vermogensbeheer. De heer Van Popta bekijkt de manier van beleggen, ons fonds doet het goed. Je kunt in het gemiddelde van de markt (index) beleggen of in een mandje Europa en wereld. Ons fonds belegt alleen in degelijke overheden in Noord-Europa, maar is altijd op zoek naar alternatieven.

»

7

Het bestuur stelt voorwaarden voor onze vermogensbeheerders, die binnen deze mandaten opereren. Wat betreft de ethische kant: wij beleggen via Black Rock (in mandjes) maar gaan te zijner tijd eigen mandjes organiseren in obligaties en aandelen, zodat je beter kunt sturen. Bepaalde bedrijven sluiten wij uit.

Al is het bestuur van onze vereniging het niet altijd met het bestuur van het Bpf-D en dus ook met de heer Van Popta eens, we zijn blij met de vruchtbare en plezierige samenwerking. Wij praten over een solide pensioenfonds.

Gevraagd wordt hoe er gehandeld wordt als pensioenfondsen samengaan, waarvan de dekkingsgraad verschillend is. Dat lossen we op door bijvoorbeeld tijdelijk extra premie of tijdelijk verschillende indexering, aldus de heer Van Popta. Maar in de miljarden, die er in deze branche omgaan, kunnen de verschillen vaak gerelativeerd worden. Ons pensioenfonds bezit 12,5 miljard, dan is 125 miljoen 1% dekking en 30 miljoen ¼ punt dekkingsgraad. Alle maatregelen moeten wel verantwoord worden bij De Nederlandsche Bank. Bij grote verschillen is een oplossing lastiger, zeker bij een pensioenfonds met een lagere dekkingsgraad.

4. Toelichting door de heer M. de Mooij op diverse bestuursmodellen voor het pensioenfonds Bpf-D

Vanuit de zaal wordt opgemerkt, dat het voor pensioenfondsen lonend kan zijn om een hypotheekbank te starten, omdat de rente laag is. De heer Van Popta erkent dat de rente op de geldmarkten laag is, maar dit geldt niet voor de hypotheekrente omdat de kosten hoog zijn, er weinig concurrentie is en onze hypotheekmarkt door de Nationale Hypotheek Garantie voor het buitenland niet overzichtelijk is.

8

Nadat de voorzitter de heer Van Popta heeft bedankt voor zijn duidelijke verhaal nodigt hij hem alvast uit voor de vergadering van volgend jaar.


Het bestuur van een bedrijfstakpensioenfonds als het onze is geregeld in de wet. Voor het Bpf-D ligt dat vast in de Statuten Pensioenfondsen sinds 1970. Hierin is onder andere opgenomen, dat het voorzitterschap ieder jaar wisselt tussen de werkgeversvoorzitter en de werknemersvoorzitter. De politiek heeft getracht de structuur open te breken, opdat pensioengerechtigden ook kunnen deelnemen in het bestuur. Dit is geregeld in de Wet Koser Kaya Blok (naar de initiatiefnemers). Deze wet is aanvaard door de Eerste Kamer en treedt op 1 juli 2013 in werking. Inmiddels is er op het ministerie een nieuwe regeling ontworpen, die verder gaat en waarin de wet Koser Kaya Blok is opgenomen. Dit wetsontwerp moet vóór 1 juli 2013 aangenomen zijn door het parlement, waarna de pensioenfondsen twee jaar de tijd hebben om het in te voeren.

Zie ook: www.eerstekamer.nl/wetsvoorstel/ 33182_wet_versterking_bestuur

Het doel is om in het bestuur een zetel te creëren voor de pensioengerechtigden of voor een deskundige vertegenwoordiger van hen, want het gaat om het verhogen van kwaliteit. De code is ontwikkeld, de contouren zijn duidelijk, maar er zijn 10 à 12 bestuursmodellen waaruit gekozen moet worden. De heer De Mooij is nog niet overtuigd, dat de nieuwe wet in juni door de Eerste Kamer is geloodst. Het paritaire model werkgevers/werknemers heeft zijns inziens grote kans van slagen met aan werknemerskant één zetel als vertegenwoordiging van pensioengerechtigden. Er moet een Raad van Toezicht komen, maar de bevoegdheden hiervan zijn nog matig ontwikkeld. Zoals nu opgenomen in het concept Code Pensioenfondsen is deze raad niet bevoegd tot benoeming en ontslag, dus niet gelijk aan een Raad van Commissarissen. De benoeming van alle bestuursleden en de Raad van Toezicht moet altijd geaccordeerd worden door De Nederlandsche Bank voor een maximale garantie voor deskundigheid. Het aantal zetels voor het bestuur is vrij in te vullen, tussen acht en zes. Het is ook mogelijk een bestuur te benoemen van onafhankelijke deskundigen, maar het gevaar is dan, dat er geen voeling is met de sector van het pensioenfonds.

Afgelopen jaar is er door het bestuur van ons pensioenfonds al veel geïnvesteerd in deskundigheid, maar er blijft altijd behoefte aan externe extra ondersteuning op specifieke terreinen, zoals actuariaat. In alle modellen kan het bestuur, hoe dan ook samengesteld, goed functioneren, waarbij ieder lid zijn eigen bijzondere aandachtspunten heeft. Tot nu toe was er toezicht door het verantwoordingsorgaan en de visitatiecommissie, dat wordt nu de Raad van Toezicht.

Samenvattend Wat is nu voor ons het meest gewenste model? Het is te verwachten dat er gekozen wordt voor het paritaire model in de nieuwe vorm. De zetel voor een pensioengerechtigde gaat er, hoe dan ook, komen. Uiterlijk 1 januari 2014 wordt de nieuwe Wet Koser Kaya Blok van kracht en dan zal het nog wel een jaar duren voor alles geregeld is. Eén persoon is één stem, alle bestuursleden dienen alle belangen evenwichtig af te wegen, niet alleen die van de eigen groep. Ieder bestuurslid bezet een zetel zonder last of ruggespraak. De Nederlandsche Bank stelt de eisen met betrekking tot geschiktheid, wie niet voldoet kan ontslagen worden. Het gaat in eerste instantie om deskundigheid, niet om leeftijd. De kortste route is als het bestuur iemand voordraagt, de langste als er verkiezingen gehouden worden. Ons uitgangspunt is, dat het huidige bestuur een zetel aan een pensioengerechtigde toekent. Ons streven is om het binnen twee jaar klaar te hebben op de eenvoudigste wijze. De heer De Mooij hoopt het nieuwe model te presenteren op de volgende vergadering. De voorzitter concludeert, dat dit een complexe materie is. Het bestuur van onze vereniging wordt wel gehoord, maar heeft geen zeggenschap over het model, het zittende bestuur van het pensioenfonds kiest dit. Als dit uitmondt in een verkiezingsronde onder 75.000 tot 80.000 personen is dit niet de keuze van ons bestuur, maar van de sociale partners. De heer Westerhuis zag graag een andere verdeling: 1/3 werkgevers, 1/3 werknemers en W1/3 pensioengerechtigden. Dit zou ons bestuur ook wel willen, maar daarin voorziet de huidige en ook de op handen zijnde wetgeving niet. Als laatste legt de voorzitter nog de ontstaansgeschiedenis van de wet uit.

»

9

PAUZE 5. K orte terugblik van de voorzitter op de voornaamste actualiteiten De voorzitter wijst op het helaas onverwachte terugtreden van de secretaris in verband met ziekte. Zij wordt gemist. Het goede nieuws is het in werking treden van de Wet Koser Kaya Blok. Het bestuur heeft het initiatief genomen voor een commissie, die het nieuwe bestuur gaat voorbereiden. Wij kunnen niets afdwingen, maar praten graag mee.

Dit voorjaar heeft er een afsplitsing plaatsgevonden in de Koepel Nederlandse Vereniging van Gepensioneerden (NVOG) door bestuurlijke problemen. Er is nu een tweede organisatie, de Koepel Nederlandse Vereniging Gepensioneerden (KNVG). Wij waren kandidaat-lid voor de NVOG, we maken later nog een keuze of, en welk lidmaatschap wij ambiëren.

7. Secretarieel jaarverslag Dit is opgenomen in de laatste OutFit en wordt door de vergadering goedgekeurd.

Financieel jaarverslag van de penningmeester De penningmeester wijst op de begrote posten voor ledenwerving en drukwerk, sommige leden vinden dit bedrag te laag. De kosten van onze jubileumviering zijn lager uitgekomen dan begroot. In het budget voor advertentiekosten zitten de kosten van de ledenwerving, er moet flink geworven worden. De heer Ten Broek meent: hoe meer leden, hoe meer invloed, dus verhoog het bedrag tot € 25.000. De voorzitter zegt toe dat dit bedrag zo nodig bijgesteld kan worden ten laste van de algemene reserve.

Verslag kascommissie Het bestuur heeft een bezoek gebracht aan staatssecretaris Klijnsma en zich vooral geprofileerd als een vereniging, die zich sterkt maakt voor de belangen van diegenen, met een klein pensioen. Tevens hebben wij onze zorg uitgesproken over het concept Code Pensioenfondsen voor met name de regelgeving voor de benoeming en de bevoegdheden van de Raad van Toezicht, die er moet komen ongeacht welk bestuursmodel er gekozen wordt. Wij willen geen toestanden zoals in het recente verleden bij woningcorporaties.

De vernieuwde OutFit heeft veel positieve reacties opgeleverd. Onze website gaat binnenkort in een vernieuwde vorm in de lucht. Later geeft de heer Holtkamp hier een korte presentatie over.

10

De heer Sterkman deelt namens de kascommissie mee op bezoek te zijn geweest bij de penningmeester, de administratie zag er prima uit, alles klopte. De commissie heeft één advies meegegeven: onze spaarrekening bij ING (de reserve van de vereniging) bedraagt meer dan € 100.000,00, wellicht kan dit gesplitst worden in twee rekeningen bij verschillende banken in verband met de garantieregeling. Dit gaat het bestuur doen, aldus de voorzitter. Het voorstel van de kascommissie om bestuur en penningmeester decharge te verlenen wordt door de vergadering overgenomen.

8. Begroting 2013 en voorlopige begroting 2014 Dit is al aan de orde geweest bij agendapunt 7 en de begroting wordt zonder wijzigingen aangenomen.

6. N otulen Algemene Ledenvergadering 2 mei 2012

9. Vaststelling contributie

Er zijn geen opmerkingen of wijzigingen vanuit de vergadering, zodat deze worden goedgekeurd.

Een voorstel van de heer Ten Broek om de contributie te verhogen wordt niet gesteund. Voor mensen


met een klein pensioen is € 12,00 best een flink bedrag. Mevrouw Lohman geeft aan dat daar indertijd juist voor is gekozen om het voor iedereen mogelijk te maken lid te worden. Er wordt benadrukt dat leden vrijwillig een hoger bedrag dan € 12,00 per jaar kunnen storten.

10. Benoeming en herbenoeming bestuursleden en kascommissie De heren Van Dantzich, Boonekamp en Plagge zijn statutair aftredend, maar bereid aan te blijven. Alle aanwezigen gaan akkoord met hun herbenoeming. De heer Hans Selters heeft zich gemeld als nieuw bestuurslid en zich al voorgesteld in de laatste OutFit. Onder applaus wordt hij benoemd en neemt hij plaats aan de bestuurstafel. Het bestuur is voorzichtig met uitbreiding van het aantal bestuursleden. De voorzitter maakt nog eens duidelijk dat een te groot bestuur de effectiviteit van de besluitvorming onder druk zet. Als het nodig is voor ondersteuning van specifieke taken verkiest het te werken met commissies. Het bestuur is met een mogelijke kandidaat voor de functie van secretaris in gesprek. Mocht dit positief uitvallen dan gaat het bestuur voorlopig met deze persoon in zee en kan de kandidaat op de ledenvergadering van volgend jaar benoemd worden. De heer Sterkman moet reglementair de kascommissie verlaten, de heer Lammert Douma meldt zich, waarmee de vergadering akkoord gaat. De heer Piersma blijft nog een jaar aan.

11. Rondvraag Er zijn altijd veel vragen over het lidmaatschapsnummer. Het bestuur gaat binnenkort het burgerservicenummer als lidmaatschapsnummer gebruiken, dit heeft geen gevolgen voor de privacy. Tijdens de overgangsperiode zullen noodgedwongen twee lidnummers gelden, maar deze periode wordt zo kort mogelijk gehouden. Leden kunnen daarbij helpen door hun burgerservicenummer op te geven.

Iedereen wordt opgeroepen wijzigingen van adres, e-mail en bankrekening door te geven. Maar al te vaak heeft het bestuur daar problemen mee. Er wordt opgemerkt dat aan de notulen van de ALV 2012 is toegevoegd dat per abuis het statutair aftreden van de heer Bogers en zijn herbenoeming niet in de ALV is behandeld. De vergadering bekrachtigt alsnog deze herbenoeming. De heer Westerhuis herinnert zich uit zijn arbeidsverleden, dat het personeelsbestand in de detailhandel grotendeels bestond uit vrouwen. Helaas bestaat het bestuur uit alleen mannen en ook op deze vergadering zijn er weinig vrouwen. De voorzitter weet niet hoe dit komt, er is geen wettelijke bepaling, die voorschrijft dat in het bestuur ook vrouwen moeten zitten. Het is overigens wenselijk dat ook zij zich kandidaat stellen voor het bestuur. Een van de leden merkt op dat de vereniging breder gaat dan alleen het voormalige Maxeda- personeelsbestand. Hoe loopt dit nu? Volgens de voorzitter zijn er wel wat leden die van elders komen, maar de grote ledenwerfcampagne moet nog van start gaan. Tot dusver heeft er zich van de nieuwe leden nog niemand gemeld voor het bestuur, wat trouwens niet alleen een probleem van deze vereniging. Nadat de voorzitter alle leden van het bestuur persoonlijk heeft bedankt voor hun inzet wordt de opzet van de nieuwe website door Martin Holtkamp getoond en toegelicht. Hij benadrukt dat de website mede door de keuze van het beeldmateriaal ertoe kan bijdragen dat onze vereniging niet meer gezien wordt als een groep suffe, oude, altijd vakantievierende senioren. Zo zijn wij nu niet en zo willen wij ook niet worden.

De voorzitter dankt iedereen voor zijn komst naar deze, centraler gelegen vergaderlocatie en nodigt de aanwezigen uit de bijeenkomst uit te luiden met een drankje en een hapje.

»

11

Een foto impressie van het samenzijn na de bijeenkomst.


GESPREK MET

Rob van de Ven door Martin J. Holtkamp

Op een zonnige, maar koude woensdagochtend in april reed ik door het mooie Groene Hart van Zuid-Holland richting Zevenhoven, een prachtig dorp dat sinds 2007 met de gemeenten Liemeer, Nieuwveen, Ter Aar en Nieuwkoop deel uit maakt van de gemeente Nieuwkoop. Daar zou ik mijn collega en medelid van onze vereniging Rob van de Ven ontmoeten. Collega’s zijn wij, omdat wij zeer actief zijn in een interparochieel zangkoor in Amsterdam en omgeving. Een zangkoor, samengesteld uit zeer ervaren en professionele zangers. Zij begeleiden de vieringen bij jubilea, huwelijken en uitvaarten in alle parochiekerken van Amsterdam. In huize Van de Ven werd ik gastvrij onthaald door Rob en Anneke, de koffie stond klaar met heerlijke koekjes.

Rob en Anneke van de Ven zijn in 1970 in Zevenhoven gaan wonen vanuit de gedachte na ongeveer 10 jaar terug te keren naar Rob’s geboortestad Amsterdam als de kinderen naar de middelbare school zouden gaan. Zijn vrouw komt uit Zevenhoven, ziehier de link. Zijn Amsterdamse vrienden verklaarden hem voor gek, want ‘in de stad ligt de gein en daar buiten is pijn’. Maar toch heeft hij nooit spijt gehad, zo zie je wat liefde kan doen in je leven. Rob’s jeugd Zijn jeugd heeft hij doorgebracht in Amsterdam. Het ouderlijk huis stond tussen de Bloemgracht en de Nieuwe Leliestraat tegenover het Anne Frank Huis en de Westertoren. Na de lagere school ging hij naar de MULO en daarna naar de HBS, zeker in die tijd een luxe studie, want meestal ging je direct na de lagere school aan het werk. Tijdens zijn studie werkte hij als buffetbediende bij Hotel Centraal aan de Westermarkt. Hij had vele hobby's zoals volleybal, tafeltennis, voetbal, jiujitsu, tennis en zingen. Vader Van de Ven had daar wel erg veel moeite mee, want de studie leed hieronder. Pa had Rob te verstaan gegeven, dat dit zo niet kon en dat er keuzes gemaakt moesten worden. Uiteindelijk mocht Rob twee hobby’s houden, dat werden tennis en zingen. Uiteindelijk koos hij voor de zang.

Werken Na de studietijd volgde de dienstplicht, 22 maanden mocht hij daarvan genieten, waarvan 20 maanden in Duitsland in een NATO-kamp in de buurt van Krefeld. Daarna ging het werkzame leven beginnen. Hij werd gevraagd om in het textielbedrijf van zijn vader te komen werken, maar dat zag Rob niet zitten. Hij verliet het ouderlijk huis en ging in Buitenveldert wonen. Op zoek naar een baan liep hij brutaalweg de winkel van New England binnen, vroeg naar de personeelschef en vertelde deze vol overtuiging dat ‘New England vast en zeker een heel goede verkoper zou kunnen gebruiken.’ Hier kreeg Rob het deksel op de neus, er was geen vacature!

»

13

‘U kunt vast wel een heel goede verkoper gebruiken’ Rob toog direct naar de volgende winkel, de House of England in de Reguliersbreestraat. Daar had hij met zijn vrijpostige mededeling ‘U kunt vast wel een heel goede verkoper gebruiken’ meer succes. Hij kreeg direct een gesprek met de heer G. Brummer, een van de bazen van het bedrijf, die zijn sollicitatie zeker wilde aanhoren. Met zijn persoonlijke manier van binnenkomen werd de sollicitatie beloond met een aanstelling als leerlingmodeverkoper op de afdeling stoffen.

elkaar en vertelde: ‘Ik geloof dat ik de hele tent ga verkopen, ik ben het helemaal zat met jullie.’ Hij had misschien een rotbui, maar deze mededeling vond Rob zo oneerlijk, dat hij besloot het bedrijf te verlaten.

‘Voor zo'n baas wil ik geen gulden meer verdienen.’ Modehuis Blok werd de volgende winkel waar Rob, als verantwoordelijke voor de herenmode-afdeling, tien jaar heeft gewerkt. Toen werd het tijd voor een nieuwe uitdaging en tijdens zijn vakantie solliciteerde hij vanuit Frankrijk op een advertentie van New England voor een bedrijfsleider in de winkel op het Koningsplein. Deze keer had hij na dertien jaar wel succes, hij werd inderdaad aangenomen.

Kreymborg

Pré-stelsel

14

In die tijd was het gebruikelijk dat een binnenkomende klant eerst werd benaderd door de eerste verkoper en als die bezet was door de tweede verkoper. Als leerling kwam je hier niet aan te pas. U kent deze manier van verkopen vast wel van het tv-programma ‘Are you being served’, de komedie over een Engels warenhuis met Mr. Grace, Mr. Rumbold, Mrs. Betty Slowcombe etc. In de House of England werd verkocht via een pré-stelsel: bij de verkoop van een artikel kreeg de verkoper een zogenaamde pré via het prijskaartje, waarop een stempel met het bonusbedrag stond. Eens per maand werd de pré als extra beloning uitbetaald. De salarissen waren in die tijd laag en men kon via het pré-systeem extra verdienen. Het was vergelijkbaar met het fooienstelsel in de horeca. Het mag duidelijk zijn dat dit systeem niet op de meest gangbare artikelen werd toegepast. Later werd door de overheid een beloningssysteem ingesteld met een gegarandeerd minimumloon. Gedurende de drie jaar dat Rob bij de House of Engeland gewerkt heeft, heeft hij zijn vak heel goed geleerd. Tot de baas van de winkel met een heel nare mededeling kwam. Hij riep het personeel bij


Na één jaar New England is hij als waarnemend bedrijfsleider gaan werken bij Kreymborg in Bos en Lommer, nadat hij ongeveer vijf maanden uit de roulatie was geweest wegens een ongeval. Bij Kreymborg zal hij zijn verdere werkzame leven blijven.

Rob had zich voorgenomen nooit langer dan drie jaar in dezelfde winkel te werken dus verplaatste hij zich regelmatig. Bedrijfsleider in Osdorp en Amsterdam-Noord, daarna naar de Kreymborgvestiging in Haarlem, als begeleider, omdat die winkel opgeheven werd en er een nieuwe vestiging moest komen in de Grote Houtstraat. Hij werd ‘bouwpastoor’ voor een nieuwe vestiging in Alphen aan den Rijn. Voorts werkte hij als bedrijfsleider op Beursplein Rotterdam, Lijnbaan Rotterdam, Schiedam en Leiden. Zijn loopbaan besloot Rob aan het Beursplein in Rotterdam.

Einde Kreymborg

Opa en oma

In juli 2000 kopten verschillende kranten:

Opa en oma spelen heeft een aparte status in het leven. Rob: ‘Mijn dochter en haar man wonen naast ons en hebben een zoontje. Je begrijpt dat zeer vele spelletjes en kleuren in kleurboeken de revue gepasseerd zijn met opa en vooral oma! Onze kleinzoon beoefent twee sporten met veel plezier, tennis en voetbal. Eén fout heb ik in die periode gemaakt om hem te beloven dat ik hem voor elk doelpunt, door hem persoonlijk gemaakt, één euro zou betalen voor zijn spaarpot. Iedere voetbalwedstrijd waren opa en oma aanwezig. Uiteindelijk moest ik ingrijpen door over het veld naar Roy te roepen dat hij moest stoppen met doelpunten maken daar opa bijna failliet was. Enfin, zijn spaarpot werd goed gevuld!’ n

- ‘Honderdjarige Kreymborg mikte op verdwenen klant’, - ‘De ondergang van een instituut’, - ‘Personeel Kreymborg niet op straat’, - ‘Kreymborg is er niet in geslaagd nieuwe doelgroep aan te boren’. Dramatische berichten, die het einde van Kreymborg inluidden. Vendex/KBB besloot om alle 49 Nederlandse winkels van de keten Kreymborg te sluiten. Het instituut is ten onder gegaan aan de toegenomen concurrentie, met name die van Hennes & Mauritz, gebrek aan visie en een onduidelijke formule. Dit was voor Rob van der Ven het moment om vervroegd met pensioen te gaan, wat niet zonder emoties is verlopen. Hij is een enthousiast mens en heeft zijn leven lang alles met veel plezier gedaan. Van alle hobby’s die hij heeft is er één altijd gebleven en dat is zingen. In verschillende koren, zoals het St. Alphonsuskoor van de O.L. Vrouwekerk aan de Keizersgracht, waarvan hij ook bestuursvoorzitter was.

15

Financiële positie BFP-D De dekkingsgraad is de verhouding tussen het geld dat een pensioenfonds in kas heeft (de bezittingen) en de pensioenen, die het moet uitkeren (de verplichtingen). Eind april was deze dekkingsgraad 111%. In vergelijking met eind maart (108 %) is de dekkingsgraad gestegen. Minimale vereiste dekkingsgraad Het pensioenfonds moet zorgen voor een dekkingsgraad van minimaal 105%, zodat er ook in de toekomst genoeg geld is om alle pensioenen uit te betalen. Het verloop van de dekkingsgraad wordt bepaald door:

16

waaronder obligaties, aandelen en vastgoed. De ontwikkelingen op de financiële markten zijn van invloed op de hoogte van waarde van de beleggingen. Daarnaast heeft het pensioenfonds het renterisico grotendeels afgedekt.

• de rentestand: hoe lager de rente, hoe groter het bedrag dat in kas moet zijn om de toekomstige pensioenverplichtingen te kunnen betalen, • de beleggingen: het pensioenfonds belegt haar vermogen in verschillende soorten beleggingen

Voor berekening van de pensioenverplichtingen wordt gebruik gemaakt van de gemiddelde rentestand van de voorgaande drie maanden. Daarnaast is het uitgangspunt dat voor lange looptijden (vanaf 20 jaar) de lange rente groeit naar 4,2%.

Financiële positie Bpf-D april 2013

Herstelplan

De grafiek laat het verband zien tussen de bezittingen en verplichtingen van het pensioenfonds en de dekkingsgraad. De waarde van de verplichtingen is vanaf september 2012 gewaardeerd met de door DNB gepubliceerde Rente Termijn Structuur (RTS) op basis van een driemaands gemiddelde rente en van de Ultimate Forward Rate. De waarde van de verplichtingen (groene lijn) is iets gedaald. De bezittingen (rode lijn) zijn gestegen. Hierdoor is de dekkingsgraad 111% (blauwe kolom).

Het Bpf-D gaat door met de maatregelen die eerder in het herstelplan zijn vastgelegd. We blijven u via de website op de hoogte houden van de financiële positie van het fonds.


Verloop dekkingsgraad Bpf-D 2013 april maart februari januari

111.0 % 108.0 % 104.7 % 101.9 %

VGD bezoekt staatssecretaris Klijnsma door Herman Plagge, bestuurslid VGD

Wij hebben u eerder geïnformeerd over de door ons beoogde contacten met de staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Op onze website en in de vorige OutFit vindt u de prikkelende brief, die wij mevrouw drs. J. Klijnsma hebben gezonden, die bepaald niet onopgemerkt is gebleven. Uw bestuur kreeg, naar aanleiding hiervan, de uitnodiging om op 27 maart 2013 te komen kennismaken. Een driemanschap uit het bestuur, John Bogers, Ton Boonekamp en Herman Plagge, was op die datum te 14:15 uur in het ministerie. Voor het gesprek was drie kwartier uitgetrokken, het werd slechts een half uur doordat de minister een kwartiertje beslag legde op de staatssecretaris, wat niet kon worden ingelopen, omdat na ons weer een andere delegatie klaarzat.

Positief Wij hebben het gesprek als positief ervaren. De staatssecretaris en een aanwezige ambtenaar vertelden dat het ministerie - tot de ontvangst van onze brief - niet echt een idee had over bestaan en betekenis van de VGD. De dames waren geïnteresseerd in het verschil van onze leden ten opzichte van andere gepensioneerden. Wij hebben gewezen op het bijzondere gegeven, dat onze achterban (met een potentie van 300.000 personen) voor een belangrijk deel bestaat uit mannen en vrouwen, die tijdens hun arbeidzame leven niet bepaald behoorden tot de hoogst betaalden. En derhalve ook niet tot degenen met de hoogste pensioenen. Pensioenen, die inmiddels voor het vijfde jaar in successie niet geïndexeerd zijn. Aan de orde is gekomen dat er inmiddels twee verschillende koepels van verenigingen van gepensioneerden bestaan en dat onze vereniging nog niet heeft besloten om zich bij één daarvan aan te sluiten. Wij twijfelen aan de meerwaarde, omdat wij van mening zijn, dat de VGD de specifieke belangen van gepensioneerden uit de detailhandel zelf uitstekend kan behartigen en dat deze niet ondergesneeuwd mogen raken in een pluriform gezelschap. Ton Boonekamp heeft gewezen op het duratie-

dilemma, het verschil in rentegevoeligheid tussen activa en verplichtingen van pensioenfondsen, een begrip dat kennelijk onbekend was bij de ambtenaar, die zich met de pensioenmaterie bezighoudt.

Wet Koser Kaja Blok In het korte tijdsbestek is tevens gesproken over de wet Koser Kaja Blok, die per 1 juli a.s. moet ingaan, op grond waarvan gepensioneerden een stem moeten krijgen in de besturen van pensioenfondsen. Het kabinet wil die wet eigenlijk liever implementeren in een nog aanhangig wetsvoorstel, dat eerst door de beide kamers van de Staten Generaal behandeld moet worden en dan ook per 1 juli a.s. kracht van wet zou moeten krijgen. Het behoeft geen betoog, dat uw bestuur heeft benadrukt, dat de invoering van de medezeggenschap van gepensioneerden niet nog langer op zich mag laten wachten. De staatssecretaris onderkent dat het niet voor de hand ligt, dat het nieuwe wetsvoorstel nog vóór 1 juli a.s. echt wet zal zijn. Zij heeft toegezegd, dat de wet Koser Kaja Blok niet nogmaals uitgesteld zal worden. Bij het afscheid is expliciet afgesproken, dat de VGD in de toekomst gesprekspartner van het ministerie zal zijn en blijven. n

17

Breed spectrum Onderzoek Ouderen door John M.H. Bogers, voorzitter

Zoals bekend heeft onze vereniging een goede samenwerking met de verzekeraars van Achmea. Een samenwerking, die volledig gebaseerd is op onafhankelijkheid en zonder enig zakelijk belang. Zilveren Kruis Achmea heeft het initiatief genomen voor het Breed spectrum Onderzoek Ouderen en heeft onze vereniging daarbij verzocht om, samen met andere, grotere collectieven hieraan medewerking te verlenen. Overleg In het voorgesprek dat ondergetekende en ons bestuurslid Herman Plagge met Zilveren Kruis Achmea en het onderzoekbureau CustomerMatch hadden, hebben wij onderwerpen aangedragen waar aandacht aan besteed moet worden als het gaat over omgaan met ouderen. Van onze inbreng is ruimschoots aantekening gemaakt en wij zullen een verslag krijgen van de inhoud van het onderzoek en de resultaten. Het bestuur heeft het volste vertrouwen in dit project en hoopt dat leden, die per e-mail worden benaderd, hieraan hun medewerking willen verlenen. Deelname aan dit onderzoek is volledig anoniem en de gegevens uit dit onderzoek zijn vertrouwelijk. Strikte naleving van de geldende privacyregels is door zowel Zilveren Kruis als het onderzoekbureau gegarandeerd. Een korte omschrijving van het project van Zilveren Kruis vindt u hierbij.

Programma Seniorenbeleid Het Breed spectrum Onderzoek Ouderen wordt uitgevoerd in het kader van het programma Seniorenbeleid van Zilveren Kruis Achmea. Het heeft als uitgangspunt: ‘Zilveren Kruis Achmea richt zich op de beste zorg voor senioren. Samen werken wij aan integrale dienstverlening aan senioren, gericht op de gezondheid en de specifieke (zorg)behoefte van de senior. Het zo lang mogelijk in stand houden van de zelfstandigheid en zelfredzaamheid van de senior is hierbij leidend.’

18

Binnen de Divisie Zorg & Gezondheid van Achmea, waarvan Zilveren Kruis onderdeel uitmaakt, zijn ongeveer 800.000 ouderen (65 jaar en ouder) verzekerd, 16% van het totale verzekerdenbestand.


De verwachting is, dat dit de komende jaren zal toenemen naar 26%. Ouderen kunnen op basis van het algemene zorggebruik in verschillende segmenten worden opgedeeld, van vitaal tot zeer kwetsbaar. Echter het gebruik van zorg alleen zegt nog niets over de wijze waarop ouderen door hun verzekeraar benaderd willen worden.

Opdrachten voor het onderzoek voor Zilveren Kruis Achmea: • In kaart brengen hoe de ouderengroep is te segmenteren in doelgroepen, die een specifieke benaderingswijze op prijs stellen, • In kaart brengen van de kennis en houding ten aanzien van de zorgverzekering en extra dienstverlening, • In kaart brengen van de behoeften ten aanzien van zorg, gezondheid en welzijn, met name in het kader van verbetering van de vitaliteit en zelfredzaamheid en veranderingen in de AWBZ. Met als doel: • Beleid gericht te kunnen toespitsen op de oudere verzekerdengroep, zodat betaalbaar en beschikbaar houden van zorg en eventuele extra diensten goed worden afgestemd op ouderen, • Communicatie naar ouderen op een aansprekende, passende wijze richten op de diverse doelgroepen.

Invoering nieuw FTK uitgesteld naar 2015 Staatssecretaris Klijnsma heeft in een brief aan de Tweede Kamer en in een speech bij de Pensioenfederatie laten weten dat de aanpassing van de Pensioenwet, die met de hoofdlijnennotitie is aangekondigd, een jaar wordt uitgesteld. De belangrijkste reden die wordt gegeven, is de complexiteit van de wijzigingen, met name op het punt van het invaren van oude pensioenaanspraken en -rechten in het nieuwe Financieel Toetsingskader (FTK). door redactie

Pilot Het is de bedoeling, dat invaren mogelijk wordt zonder al te veel juridische problemen. Klijnsma kondigde in haar speech aan een pilot met invaren te gaan doen in de eerste helft van 2013. Het wetsvoorstel tot aanpassing van de Pensioenwet wordt nu aan het eind van 2013 verwacht. Daarna zal dan nog in 2014 behandeling in de Kamers moeten volgen, waarmee feitelijk een vol jaar verloren gaat ten opzichte van de oorspronkelijke planning.

Uitstel Aangezien de fiscale aanpassingen (de aanpassingen van het Witteveenkader) wel op 1 januari 2014 ingaan, evenals de aanpassingen in de AOW, is er geen sprake meer van een ‘big bang’, waarmee alle wijzigingen in één keer geadresseerd kunnen worden. Aan de ene kant is dat te begrijpen omdat met name op het gebied van invaren nog de nodige

onopgeloste zaken zijn en de vaststelling van de (kostendekkende) premie onder een nominaal of reëel contract nog niet helder is. Aan de andere kant is het moeilijk te begrijpen dat de compleetheid van de pensioencontracten, waarvoor al lange tijd wordt gepleit, nu weer wordt uitgesteld. Het pensioenakkoord is immers al in juni 2010 gesloten en de aanleiding voor wijziging dateert al van 2008 (het begin van de opeenvolgende crises)! Bovendien moeten pensioenfondsen, die nu nog een korte termijn herstelplan hebben, naar de situatie van eind 2013 definitief gaan afrekenen, zodat ze weer beschikken over het minimaal vereist vermogen (de 105%-grens). Uitstel van invoering van het nieuwe FTK leidt er toe, dat in 2014 nog het huidige FTK van toepassing is en dat er mogelijk eind 2014 weer een afrekenmoment moet zijn om ‘schoon’ het nieuwe contract in te gaan.

19

De historie van de d oor Martin J. Holtkamp

In Wikipedia lezen we: ‘Detailhandel, ook wel retail genoemd, omvat het leveren van fysieke goederen voor persoonlijk gebruik aan de consument. Het is een sector die bestaat uit verschillende branches, zoals de levensmiddelenbranche, de modebranche, de woonbranche, huishoudelijke artikelen, bakkers, slagers, enz. De detailhandel is de laatste schakel van de bedrijfskolom van fabrikant tot consument. Detailhandel wordt ook wel geduid als Kleinhandel.’

producent kon vinden met geschikte goederen om te ruilen, dan hield men deze tegoed. Zo werden de eerste kredietvoorwaarden ontwikkeld en ontstonden de eerste symbolische afbeeldingen van zulke schulden in de vorm van kostbaarheden, zoals edelstenen of kralen, de voorlopers van ons geld.

Marktplaatsen

Ontstaan

20

Vanaf het moment dat de mensheid is begonnen met het bewerken en oogsten van het land ontstond er handel. Zodra er was voorzien in de behoeften van het gezin en de lokale gemeenschap, de primaire levensbehoeften, ging men de resterende goederen omruilen tegen andere goederen. Wat resteerde werden aan de man gebracht. Zo ontstond de handel tussen mensen. Om deze handel te faciliteren werden de eerste handelsbijeenkomsten gehouden. Deze eerste pogingen om goederen uit te wisselen ontwikkelden zich in de loop der tijd naar meer formele bijeenkomsten, met vaste regels en afspraken. Als een producent met een overschot geen andere


In de loop van de tijd zagen steeds meer producenten het nut van bewust produceren van overschotten om deze goederen met winst te verkopen. Zo ontstonden de eerste kooplieden (marskramers, parlevinkers). Deze kooplieden reisden van dorp naar dorp, kochten hier goederen in en verkochten ze elders weer met winst.

detailhandel Uiteindelijk stalden zowel de producenten als de kooplieden hun waren uit op een vaste verkoopplaats, in het centrum van een gemeenschap. Zo ontstonden de eerste marktplaatsen, die vaak in de open lucht werden gehouden (marktpleinen), maar vanaf de Middeleeuwen ook vaak in overdekte galerijen (bazaars e.d.). Die marktplaatsen werden fysieke locaties waar kopers en verkopers bij elkaar kwamen om handel te drijven. Dat waren vaak stadspleinen, voetpaden of speciaal hiervoor aangewezen straten. Er werd door de kooplieden meestal gebruik gemaakt van marktkramen die na sluitingstijd van de markt werden afgebroken. In vele landen bestaan nu nog steeds warenmarkten, die sterk hierop lijken. Ambulante handelaren verkopen hier op vaste dagen van de week hun goederen aan consumenten

De winkels Tot het eind van 18e eeuw, begin 19e eeuw moesten voetgangers de (vieze) straten, vaak zonder stoepen, nog delen met ruiters, koetsen en (hand) karren. Er bestonden wel wat winkels, maar de

meeste goederen werden op markten gekocht. De marktplaatsen veranderden langzaam maar zeker in winkels en dit vereiste dat er logistiek een en ander geregeld moest worden om te zorgen dat de goederen daar terecht kwamen. De winkels hadden een voorraadfunctie en zorgden voor bescherming tegen diefstal. Met hun opkomst ontstond dus de detailhandel. In de eerste winkels werd, net als op de markten, onderhandeld tussen koper en verkoper over de prijs en er werd meestal

»

21

slechts één soort product verkocht. Ze grensden vaak direct aan het pand van de producent (bakker, kleermaker, schoenmaker, slager etc). Eind 18e eeuw komen in Parijs steeds meer echte winkels en ontstaan diverse smalle winkelstraten. Een Nederlands voorbeeld van een oude winkelstraat is de Halstraat in Den Haag. Dit was de eerste Haagse winkelstraat waar geen wagens konden komen.

Winkelketens

22

Een winkelier is uiteraard niet zo mobiel als een marskramer of rondreizende koopman. Al snel ontdekken sommige winkeliers dat het verstandig is om extra voorraad in te kopen en een extra winkel te openen, vaak gerund door een gezinslid. Hierdoor kunnen ze beter concurreren met de marskramers én meer volume maken, waardoor het ook mogelijk is om betere overeenkomsten te sluiten met de leveranciers. Zo ontstaan de eerste winkelketens en dit betekent uiteindelijk het einde van de marskramers (hoewel dit proces zich heel langzaam in de tijd heeft voltrokken). In het begin zijn de groeimogelijkheden van de winkelketens erg beperkt. De afstand tussen de filialen neemt immers toe naarmate hun aantal toeneemt en het overbruggen van deze afstand betekent voor de winkeliers, dat het steeds meer moeite kost om afgelegen winkels effectief te beheren en op tijd van voorraad te voorzien. Dat vormt tot het eind van de 19e eeuw een natuurlijke rem op de groeimogelijkheden van een winkelketen. Dit verandert echter doordat de transport- en communicatiemogelijkheden steeds sneller en betrouwbaarder worden. Hierdoor wordt het voor de winkelketens mogelijk om steeds groter te worden en zich te verspreiden. Zo ontwikkelen ze zich tot de grote winkelketens die we tegenwoordig zien, zoals De Gruijter, Jamin en Albert Heijn.


Passages of galerijen Veel winkelstraten in Parijs werden vanaf 1799 overdekt om het publiek te vrijwaren van weer en wind. De passage (of galerie) is geboren, de passage voor de gewone man, de galerie meer voor de ‘beau monde’. De eerste passages waren de Passage des Panoramas en Passage du Caire (genoemd naar Cairo, Egypte). Deze oude Parijse passages waren vaak smalle steegjes, niet veel breder dan 3 à 4 meter, die bestonden uit enkele winkels met daarboven een halve etage als woon- of opslagruimte. Ooit had Parijs 130 van die passages, nu zijn er nog maar 20 over. De oudste, nog bestaande passage in Nederland, is de in 1885 afgebouwde Haagse Passage.

Warenhuizen Alle artikelen werden verkocht tegen vaste prijzen, waardoor afdingen niet meer nodig was en rondneuzen veel interessanter werd. Ook gaf men een omruilen teruggaafgarantie, waardoor het aankooprisico voor consumenten sterk afnam. Deze garantie is inmiddels overgenomen door elk detailhandelsbedrijf. Warenhuizen in Nederland zijn de Bijenkorf, Hema, Vroom en Dreesmann. Over hun ontstaansgeschiedenis kunt u lezen in het gelijknamige artikel in deze OutFit.

Postorderbedrijven In Nederland zijn postorderbedrijven pas na de Tweede Wereldoorlog opgekomen. Zij hebben nooit een grote impact gehad vanwege het fijnmazige netwerk van winkelvoorzieningen in ons land en dus de korte afstanden tussen woning of werk en winkel. In de V.S. lag dit anders, daar waren de postorderbedrijven belangrijke concurrenten van de warenhuizen.

Winkelcentra Ongeveer gelijktijdig met de opkomst van de supermarkten ontstonden ook de moderne winkelcentra. Deze winkelcentra, in de V.S. ‘malls’ genoemd, verrezen in buitenwijken of voorsteden. Daar konden mensen al hun boodschappen doen onder één dak. De opkomst van deze winkelcentra was o.a. een gevolg van de suburbanisatie, die op gang kwam na de Tweede Wereldoorlog, in combinatie met de sterke groei van het autoverkeer. Als gevolg van deze ontwikkeling groeiden niet alleen de supermarkten, maar ook de speciaalzaken in deze winkelcentra. De warenhuizen hadden het zwaar te verduren van deze concurrentie en hebben hun centrale rol in de detailhandel volledig verloren. Velen zijn er verdwenen sinds de jaren ’50 van de vorige eeuw.

koste van winkels met persoonlijke bediening. Echter, er zijn ook nu nog steeds branches waar persoonlijke bediening domineert, zoals slagers, bakkers, juweliers en apothekers. Ook de uitvinding van het winkelwagentje is een belangrijke stimulans voor de toenemende populariteit van de supermarkten, waardoor uiteindelijk de kruidenierswinkels volledig uit het zicht verdwijnen. Men is nu zo ver dat de klant in veel supermarkten met ‘zelfscannen’ niet meer langs de kassa hoeft, maar de artikelen kiest, scant en in het winkelwagentje doet, om deze bij het zelfscan-afrekenpunt digitaal af te rekenen.

Elektronisch winkelen Vanaf 1994 kwam met de opkomst van internet het thuiswinkelen vanaf een beeldscherm langzaam maar zeker op gang. In de V.S. was tv-shopping toen al redelijk populair. Nu, anno 2012, kan de ontwikkeling in webwinkelen stormachtig genoemd worden. Mogelijk zal de interactieve tv, gekoppeld aan internet, de populariteit nog verder laten groeien.

Zelfbediening Ruim 65 jaar na de opkomst van de warenhuizen kondigt de tweede ‘revolutie’ in de detailhandel zich aan: de zelfbediening. Deze nieuwe manier van winkelen is voor de winkeliers veel efficiënter en veel klanten blijken er de voorkeur aan te geven. Het aandeel van zelfbedieningswinkels is sinds de jaren ‘50 in vrijwel alle landen sterk toegenomen ten

23

Sociaal akkoord zet herziening pensioenstelsel op scherp Bron: Nieuwsbrief pensioenen Syntrus Achmea

Crisisaanpak en doorbreken negatieve spiraal De Sociaaleconomische Raad (SER) reikte in april, in de macro-economische verkenning, drie ‘sleutels’ aan om de neerwaartse economische spiraal te doorbreken: • op de woningmarkt moet de daling van de huizenprijzen, die al vijf jaar duurt, gekeerd worden, • het bankwezen moet weer kunnen voorzien in hypotheek- en kredietverlening, • de pensioencontracten moeten worden vernieuwd om het pensioenstelsel minder procyclisch te maken. Hierdoor hebben schokken op de financiële markten minder gevolgen voor pensioenpremies en –uitkeringen. Werkgevers- en werknemersorganisaties, verenigd in de Stichting van de Arbeid (STAR), constateren, dat voor economisch herstel versterking van het GroeiVermogen én herstel van vertrouwen op korte termijn nodig is. We moeten nú investeren in werk en werkgelegenheid. De STAR zet vandaag een actieteam aan het werk om waar nodig CAO-partijen op decentraal niveau ondersteuning te geven bij de aanpak van de crisis.


Herziening pensioenstelsel De STAR is het eens met de SER dat met het nieuwe Financieel Toetsingskader (FTK) het pensioensysteem veel stabieler wordt, onder meer door de ruimere spreidingsperiode voor het verwerken van financiële schokken. Het huidige nominale stelsel werkt sterk procyclisch. Het dwingt tot hoge kortingen en premieverhogingen in slechte tijden en te hoge uitkeringen en premieverlagingen in economisch goede tijden. Sociale partners zijn het eens met de analyse van de SER. Zij willen komen tot grotere stabiliteit in het pensioenstelsel. Daarom pleiten zij voor de volgende maatregelen:

• Collectief invaren wettelijk verplicht Collectief invaren van eerder opgebouwde pensioenrechten in het reële kader wordt wettelijk verplicht. Pensioenfondsen hoeven daardoor niet te worden gesplitst. Er wordt een duidelijk spel-regelkader ontworpen, onder meer gericht op evenwichtige behandeling van de rechten van generaties.

Kabinet en werkgevers- en werknemersorganisaties bereikten op 11 april jl. overeenstemming over de aanpak van de economie en de overheidsfinanciën. Tal van maatregelen moeten economisch herstel stimuleren en de arbeidsmarkt verbeteren. Het sociaal akkoord bevat ook belangrijke afspraken over de herziening van het pensioenstelsel. Deze moeten de toekomstbestendigheid en de uitvoerbaarheid van de pensioenregelingen garanderen.

• Discontovoet voor goede én slechte tijden

•A anvullend pakket voor overgangsjaar 2014

Bij het nieuwe pensioencontract wordt een macrostabiele discontovoet gehanteerd. Er wordt voorzien in een mechanisme om de nieuwe discontovoet meer conjunctuurneutraal vast te stellen en toepasbaar te maken voor goede én slechte tijden.

Er komt een aanvullend pakket voor het overgangsjaar. Doel is om afstempelen in 2014 zoveel mogelijk te voorkomen en premies stabiel te houden. Tekorten worden over een langere periode opgevangen. Zo kan beter worden voorgesorteerd op het nieuwe contract.

• Rigide scheiding tussen nominaal en reëel voorkomen

Reactie kabinet

Er komt een integraal FTK waarin de rigide scheiding tussen een nominaal en een reëel pensioencontract wordt voorkomen. Het huidige nominale contract kan daarmee vervallen. Daarin wordt het realiseren van een indexatieambitie ernstig belemmerd vanuit contract en toezicht. De invoering van dit ene FTK moet gebeuren zonder vertraging in de invoering van het nieuwe pensioencontract. Dat kan door in het voorziene FTK ook een flexibele indexatie-ambitie mogelijk te maken,

Het kabinet werkt momenteel aan een wetsvoorstel voor het nieuwe FTK, waarin kan worden gekozen tussen een aangepast nominaal of een nieuw reëel contract. Dat moet ingaan op 1 januari 2015. De hoofdlijnennota van mei 2012 is het uitgangspunt. Over de uitwerking zal het kabinet goed overleg voeren met sociale partners en andere partijen in het pensioenveld. Daarbij kunnen de voorstellen van de STAR aan de orde komen.

»

25

d r o o k k e a o l i a s a n i e c p o S g n i n e i z r p r e e h h zet elsel op sc st Versobering pensioenopbouw

Overgangsregeling verhoging AOW-leeftijd

Volgens het regeerakkoord wordt de fiscale ruimte voor pensioenopbouw per 2015 beperkt: • Het fiscaal maximale opbouwpercentage wordt met 0,4% verlaagd naar 1,75% voor middelloon en 1,5% voor eindloon, • Het pensioengevend loon wordt gemaximeerd op € 100.000 per jaar.

Voor mensen die per 1 januari 2013 al een VUT-uitkering of prepensioen ontvangen, geldt een overbruggingsregeling. Deze regeling geldt voor werknemers met een inkomen tot 150% WML en kent een partner- en vermogenstoets. Sociale partners vinden dit onvoldoende. Zij stellen voor de grens te stellen op 300% WML voor samenwonenden en op 200% WML voor alleenstaanden. Dit geeft een evenwichtiger behandeling van samenwonenden en alleenstaanden. Het kabinet neemt dit voorstel over.

De STAR vindt dit onwenselijk. In het pensioenakkoord hebben zij gekozen voor premiestabilisatie. Het moet mogelijk blijven een adequaat pensioen op ieder inkomensniveau te realiseren. Het Witteveenkader moet het vertrouwen in het pensioenstelsel blijven schragen en niet ondermijnen. Sociale partners willen in de maand mei in overleg met het kabinet een alternatief zoeken. Uitgangspunt is fiscale behandeling die voor ieder inkomensniveau voorziet in een gelijkwaardige pensioenopbouw. Gedacht wordt aan twee varianten uitgaande van een maximale opbouw van 2%: • pensioenpremies betalen van het nettoloon met een vrijstelling voor vermogensrendementsheffing (box 3), • niet de pensioenuitkering gedeeltelijk belasten maar de premie, zonder belasting op vermogensrendement.

Verbetering koopkracht

26

Het kabinet wil de beperking van de fiscale ruimte doorvoeren om de koopkracht te verbeteren. Daarvoor moeten de pensioenpremies worden verlaagd. Het wetsvoorstel daarvoor gaat binnenkort naar de Tweede Kamer. Het kabinet geeft sociale partners tot 1 juni de tijd alternatieven uit te werken. Daarvoor is € 250 miljoen structureel beschikbaar.


Sociale partners stellen voor de voorschotregeling permanent te maken en te hervormen in de richting van een flexibele AOW voor mensen voor wie in 2013, 2014 en 2015 de AOW-leeftijd wordt verhoogd. Op dit voorstel heeft het kabinet (nog) niet gereageerd.

Nieuw perspectief Het sociaal akkoord biedt een nieuw perspectief voor de economie en de werkgelegenheid. De voorstellen voor het pensioenstelsel maken het mogelijk de herziening effectief door te voeren. Besluitvorming op alle verschillende CAO-tafels over collectief invaren zal naar verwachting moeizaam en langdurig zijn. Het bij wet voorschrijven bevordert ook de eenduidigheid van het stelsel. Een integraal FTK waarin CAO-partijen hun ambitie vorm kunnen geven voorziet in een behoefte. De alternatieven voor de beperking van de fiscale ruimte lijken de complexiteit te vergroten. Veel moet nog worden uitgewerkt. Het gevoel van urgentie is gelukkig groot. Juist nu is het van belang dat alle betrokkenen voortvarend de uitwerking ter hand nemen om tijdig het nieuwe pensioencontract in te voeren. n

Wie heeft er een gids met e-mailadressen voor ons? door John M.H. Bogers, voorzitter

‘Wat een onzinnige vraag!’, hoor ik u al zeggen. En dat is het ook. Er bestaat helemaal geen gids met e-mailadressen. Met die vaststelling hebben we ook meteen het probleem te pakken! E-mail is een geweldig communicatiemiddel, snel, goedkoop en super-actueel. Wij maken er graag gebruik van als er belangrijke zaken spelen, waarvan wij u goed en snel op de hoogte willen stellen. Daarvoor moeten we dan wel over actuele e-mailadressen beschikken.

Actueel Er zijn heel wat leden, van wie wij het adres niet hebben, maar die wel e-mail hebben. Daarnaast komen er iedere keer als wij zo ongeveer 1.900 mailtjes versturen minimaal 80 à 90 onbestelbaar retour. De reden? Of het e-mailadres is gewijzigd of de mailbox zit vol of om diverse andere redenen. Jammer! Niet meer bestaande of gewijzigde mailadressen zijn nergens op te zoeken dus helaas, de onbestelbare adressen moeten we uit ons bestand verwijderen en zo houden we steeds minder adressen over. Als u ons mutaties doorgeeft, een mailtje naar de voorzitter is voldoende, houden wij het bestand actueel en blijft u op de hoogte van belangrijk nieuws.

Verandering van provider, e-mailadres of anderzins? Stuur ons even een mailtje en ook u kunt tijdig geïnformeerd worden over actuele zaken!

27

Ondanks uitstel nieuwe pensioenregels is er werk aan de winkel van de redactie

De invoering van het nieuwe financiële toetsingskader is vertraagd. De nieuwe regelgeving treedt pas 1 januari 2015 in werking, een jaar later dan de planning was. Staatssecretaris Klijnsma van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) liet de Tweede Kamer op 21 november 2012 weten, dat de uitwerking ervan meer tijd kost dan aanvankelijk gedacht. Hoe was het ook alweer Op 30 mei van dat jaar presenteerde toenmalig minister Kamp van SZW de Hoofdlijnennota Financieel Toetsingskader (FTK). Deze bevat de nieuwe spelregels om het pensioenstelsel transparanter en toekomstbestendig te maken. Ze vloeien voort uit de afspraken van sociale partners in het Pensioenakkoord. Het nieuwe toetsingskader biedt ruimte voor twee soorten pensioencontracten: het (bestaande) nominale contract en het (nieuwe) reële contract. Verder voorziet de hoofdlijnennota onder meer in een wijziging van de door pensioenfondsen te hanteren rekenrente en de middeling van de dekkingsgraden over een periode van twaalf maanden. Een ander voorstel is de invoering van een mechanisme, waarbij een stijging van de


levensverwachting niet automatisch vertaald wordt in hogere verplichtingen en premies, het zogenoemde levensverwachtings-aanpassingsmechanisme.

Wat kunt u verwachten Het uitstel betekent opnieuw een jaar van onduidelijkheid. De hoofdlijnennota biedt weliswaar al veel aanknopingspunten om na te denken over de toekomstige inrichting van een pensioenregeling, maar veel ondernemingen en pensioenfondsen wachten toch liever de uiteindelijke regelgeving af. Dat betekent niet dat zij stil moeten zitten. Er zijn genoeg zaken die de komende tijd wél gaan veranderen. Hieronder geven we een overzicht van de wijzigingen van de AOW en de tweede pijler pensioenen, die de komende jaren aan de orde zullen zijn.

Brief aan staatssecretaris Klijnsma verzekeringsmaatschappijen. DNB stelt bij benoemingen en beoordelingen terecht dezelfde zware eisen, • De gehele Raad van Toezicht (in onze ogen geheel vergelijkbaar met een Raad van Commissarissen) dient dan ook onafhankelijk te zijn en bevoegdheden op het gebied wvan aanstelling en ontslag van bestuurders te hebben, die vergelijkbaar zijn met die bij banken en verzekeraars.

Op 7 mei j.l. hebben wij de volgende brief gestuurd aan mevrouw drs. Jetta Klijnsma, staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, over de CDC-regelingen. Excellentie, Naar aanleiding van het bezoek, dat enkele van onze bestuursleden recent aan u mochten brengen, waarbij wij onze bezorgdheid uitten over het toekomstig toezicht op de grote (bedrijfs-)pensioenfondsen, hebben wij er behoefte aan onze zienswijze nader te preciseren. Kenmerk van de CDC regelingen • Werkgever en werknemer betalen premie en kunnen niet verplicht worden tot bijstorting, • Een aantal risico’s, die individueel nauwelijks kunnen worden gedragen, worden in de collectiviteit gedeeld, • De deelnemers (actieven, slapers en gepensioneerden) lopen te allen tijde het risico op vermindering van hun rechten indien het rendement van hun pensioenspaargeld achterblijft of bijvoorbeeld de gemiddelde levensduur belangrijk stijgt, • De gestorte premies dienen te worden gezien als uitgestelde (collectieve) pensioenspaarmiddelen van de deelnemers die, ter verkrijging van een latere pensioenuitkering, worden ondergebracht bij een financiële instelling. Dit kan zowel een verzekeringsmaatschappij als een (bedrijfs-)pensioenfonds zijn. Toezichtseisen • De eisen, te stellen aan bestuurders en toezichthouders, dienen dan ook gelijkwaardig te zijn aan die van financiële instellingen als grote banken en

Het concept ‘Code Pensioenfondsen van de Pensioenfederatie’ vertoont op het punt toezicht naar onze mening ernstige weeffouten. Er wordt teveel vastgehouden aan het primaat van sociale partners alsof het hier een fonds betreft, bijeengebracht door CAO-partijen voor bijvoorbeeld bevordering van scholing en omvorming van werknemers. Uiteraard hebben deze partijen dan ook volle zeggenschap en beperkte verantwoordingsplicht, zolang ze binnen de doelstelling blijven. Daar waar het pensioenspaargelden van individuen betreft (uitgesteld loon), die collectief worden beheerd en belegd, past een toezicht dat voldoende machtsmiddelen heeft om onvoldoende presterende bestuurders te corrigeren en zo nodig naar huis te sturen. De Raad van Toezicht zou daartoe bevoegd moeten zijn want dit kan niet alleen aan DNB worden overgelaten. Er zijn in het recente verleden teveel slechte ervaringen opgedaan met allerlei vormen van zelfregulering. Deze fouten moeten bij het beheer van onze pensioengelden worden vermeden.

Wij vertrouwen er op dat u onze kanttekeningen/ zorgen de nodige aandacht zult geven. Met vriendelijke groet en hoogachting,

Vereniging van Gepensioneerden uit de Detailhandel,

J.M.H. Bogers

Voorzitter.

29

Kruiswoordpuzzel Doe mee en win een VVV-cadeaubon t.w.v. € 50,00 Onder de juiste oplossingen wordt een VVV-cadeaubon t.w.v. € 50,00 verloot. Oplossing Jubileumpuzzel uit OutFit 89 maart 2013:

‘Natuurbescherming’ Wij hebben 168 goede oplossingen ontvangen, enkele dubbele inzendingen en 1 ongeldige. Door loting is als winnaar uit de bus gekomen: mevrouw G. Lodewijk – ter Horst uit Enschede. De cadeaubon is inmiddels naar de gelukkige opgestuurd. Redactie OutFit

Stuur uw oplossing vóór 1 augustus 2013 naar: Vereniging Gepensioneerden uit de Detailhandel Antwoordnummer 294 1100 VB Amsterdam o.v.v. uw naam, adres en lidmaatschapsnummer (een postzegel is niet nodig).

Of stuur uw oplossing per e-mail naar: [email protected] ook o.v.v. uw naam, adres en lidmaatschapsnummer. De oplossing wordt bekend gemaakt in september 2013:

• op onze website: www.v-g-d.nl • in OutFit september nr. 91.


Horizontaal

1. Vakantieverblijf 6. dag waarop niet gewerkt wordt 12. radio frequency identification, technologie waarmee d.m.v. een chip een product op afstand kan worden gelezen (afk.) 14. dom 15. kleine inhoudsmaat (afk.) 17. ijzer (symbool) 18. familielid 20. Europese Commissie (afk.) 21. Barium (symbool) 22. draagbaar zonnescherm 25. soort woning 28. Bijbelse figuur 29. extra onderricht 31. slaginstrument 32. Bijbelboek (afk.) 33. rooms-katholiek (afk.) 35. toiletgerei 36. persoonlijk vnw. 37. bridgeterm 38. fragiele 40. opslagvat 42. dag van de week (afk.) 43. onkreukbaar 44. voegwoord 46. denkbeeld 48. computerterm 51. autoteken IJsland 53. rijksuniversiteit Limburg (afk.) 54. voordat 56. geankerd (afk.) 57. rivier in Italië 58. eerste hulp bij ongelukken (afk.) 60. zangstem 62. Romeinse keizer 64. tennisterm 66. luifel 68. politieke partij (afk.) 69. daar 70. aanwijzend vnw. 72. luiaard 73. motorraces (afk.) 74. houten bedje 76. lichaamsdeel 78. nabootsen 79. navolger.

Kruiswoordpuzzel

Verticaal

mee en win2.een VVV-cadeaubon t.w.v. € 50,00 4. vuil 5. aan de (afk.) 7. Verenigde Staten (in 1.Doe Kampeerterrein automerk (afk.) 3. liefdesgeschiedenis Onder de juiste8.oplossingen wordt een VVV-cadeaubon t.w.v. € 50,00 internetadres) loot 9. wind doorlaten 10. direct marketing (afk.)verloot. 11. terrein waarop gevoetbald wordt 13. zomerpeil (afk.) 16. vracht 18. guitig 19. ademhaling 21. filmhuis 23. zonnegod 24. rivier in Rusland 26. lekkernij 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 27. oudste stad 30. manier van zeilen 12 13 14 34. kleingoed 15 16 17 18 19 20 21 36. je geboortedag vierend 38. vluchtige stof 22 23 24 25 26 27 39. een zekere 40. seconde 28 29 30 31 41. beroep 32 33 34 35 36 37 45. sport 47. zonnedauw 38 39 40 41 49. stad in China 50. een heildronk uitbrengen 42 43 44 52. winkel 54. watervogel 45 46 47 48 49 50 55. stad in Italië 51 52 53 54 55 56 57 57. plezier 59. soort tankstation (afk.) 58 59 60 61 62 63 60. muzieknoot 61. dwarsmast 64 65 66 67 63. vogelproduct 68 69 70 71 72 73 65. steek 67. in het water uitgezette lijn 74 75 76 77 71. persoonlijk vnw. 74. afstandsmaat (afk.) 78 79 75. Beryllium (symbool) 76. paardenkracht (Eng. afk.) © www.ruiterpuzzel.nl 77. muzieknoot. 42

19

35

3

78

9

46

54

76

27

43

14

36

63

Horizontaal 1. Vakantieverblijf 6. dag waarop niet gewerkt wordt 12. radio frequency identification, technologie waarmee d.m.v. een chip een product op afstand kan worden gelezen (afk.) 14. dom 15. kleine inhoudsmaat (afk.) 17. ijzer (symbool) 18. familielid 20. Europese Commissie

31

RECEPT Kletskopkoekjes Ingrediënten 30 gram zachte roomboter 100 gram witte basterdsuiker 20 gram melk 30 gram blanke amandelen, fijngehakt 50 gram Zeeuwse bloem*, gezeefd

mespunt kaneel

mespuntje zout

Bereiding Verwarm de oven voor op 220°C. Roer de boter, de basterdsuiker en de melk door elkaar. Meng er de kaneel, het zout en de fijngehakte amandelen door en daarna de Zeeuwse bloem. Doe het beslag in een spuitzak en spuit met een rond spuitmondje kleine bolletjes op een licht ingevette bakplaat. Houd een ruime afstand tussen de bolletjes, want de kletskoppen lopen tijdens het bakken flink uit. Bak de kletskoppen slechts enkele minuten in de voorverwarmde oven. Haal de koekjes na het bakken met een platenmes van de bakplaat en leg ze op het aanrecht om af te koelen. Bewaar de koekjes in een afgesloten trommel.

* Zeeuwse bloem is rijk aan enzymen en bevat weinig gluten, die ook nog eens zeer rekbaar en elastisch van karakter zijn. Deze eigenschappen maken de bloem bij uitstek geschikt voor het bakken van koekjes, die, zo luidt de vakterm, een ‘drijvend’ karakter moeten hebben. Het koekje is extra luchtig en bros van structuur.


23e jaargang, juni In dit nummer: Verslag Algemene Ledenververgadering 24 april 2013 Uitstel nieuwe pensioenregels Historie van de detailhandel

Recommend Documents