20e jaargang december Aios met ballen

20e jaargang december 2009

4

Aios met ‘ballen’

1

S p e c i a a l vo o r u : ‘De financiële jungle vo o r d e s t a r t e n d e m e d i s c h s p e c i a l i s t’

Sibbing & Wateler is een onafhankelijk financieel adviesbureau, gespecialiseerd in de praktijkbegeleiding van vrije medische beroepsbeoefenaren, waaronder medisch specialisten. Wij bieden u een gevarieerd dienstenpakket voor al uw financiële zaken, nu en in de toekomst.

Bestel direct uw gratis exemplaar Speciaal voor u als startende medisch specialist heeft Sibbing & Wateler een praktijkgericht boek geschreven, dat op heldere wijze ingaat op belangrijke financiële, contractuele en fiscale zaken. • Praktijkvestigingen

• Maatschapscontracten

• Praktijkfinancieringen

• Financiële planning

Wilt u meer weten over onder meer praktijkovername, (arbeids)contracten en salarissen, financiële planning, fiscaliteiten, pensioen, assurantiën en hypotheken? Bestel dan uw gratis exemplaar van het boek via www.sibbing.nl. Of stuur een e-mail naar [email protected] met uw naam, adres, postcode, woonplaats, einddatum opleiding en huidige werksituatie, o.v.v. boek ‘Financiële jungle’.

&

SIBBING WATELER C.S. ‘n hele zorg minder®

• Verzekeringen

• Pensioenen

• Hypotheken

Storkstraat 33 • 3905 KX Veenendaal Postbus 915 • 3900 AX Veenendaal Telefoon: (0318) 544 044 • Fax: (0318) 543 843 E-mail: [email protected] • Internet: www.sibbing.nl Sibbing & Wateler is hoofdsponsor van de LVAG.

VOORWOORD

Colofon Redactie Erna Beers, hoofdredacteur Daniëlle Jansen, eindredacteur Saskia Bulk Daniël Dresden Nanda Glimmerveen Lisette Kunz Jocea Michels Robert Minnee Janine Nuver Ralph Hartman, adviseur Redactieadres Bureau LAD public relations Postbus 20058 3502 LB Utrecht T (030) 670 27 02 F (030) 670 27 00 E [email protected] Dagelijks bestuur LVAG Ingrid Desar, voorzitter Renske Scheenstra, vicevoorzitter Sjoerd Lagarde, penningmeester Addy van de Luijtgaarden, secretaris Annemarie van den Berg, lid Suzanne Booij, lid Monika Kerckhoffs, lid Tessa Nizet, lid Secretariaat LVAG Postbus 20058 3502 LB Utrecht T (030) 670 27 04 F (030) 670 27 00 E [email protected] I lvag.nl Uitgever LVAG, Utrecht Pre-press en drukwerk Drukkerij Het Centrum Utrecht BV Fotografie omslag Jeroen van den Boer Ontwerp Advertentie-exploitatie Toverspreuk Creatieve Communicatie Sabine Kaim Marieke Stegenga Hooghiemstraplein 121 3514 AZ Utrecht T (030) 271 43 30 F (030) 271 02 65 M 06 21 81 57 88 E [email protected] I toverspreuk.com

Aios met ‘ballen’: een gewaagde, maar passende titel voor alweer de vierde AIOS van dit jaar. De eerste verwijzing zal jullie duidelijk zijn, zo vlak voor de feestdagen. Deze AIOS warmt je alvast weer op voor de decembermaand. Dit keer geen droge kost, maar vermakelijk onderzoek, vol leuke weetjes om je gesprekken tijdens het kerstdiner mee te ‘doorspekken’. En over ‘ballen’ gesproken; in de rubriek Bijtanken met… lees je over een geneticus, die als professioneel gokker een deel van zijn salaris verdient. Maar aios met ‘ballen’ is natuurlijk ook een verwijzing naar de aios van nu, die voor allerlei uitdagingen wordt gesteld. Niet langer rol je, door gewoon je uren te maken en je gezicht te laten zien, door je opleiding heen. De aios van nu moet competenties beheersen, de 360 graden feedback halen, korte praktijk beoordelingen doorstaan, communicatietrainingen volgen, kennistoetsen overleven, intervisies bijwonen… De aios van nu is ook onderzoeker, kan een coassistent of student begeleiden en haalt de (Mexicaanse) griepprik. En meer dan ooit is de aios van nu ook papa of mama, tweeverdiener, en gericht op een rijk sociaal leven. Het mag duidelijk zijn: de aios van nu heeft echt ‘ballen’! Een speciale aios die echt ‘ballen’ heeft is Erna Beers. Al jaren houdt zij, als hoofdredacteur van AIOS, vele ballen in de lucht. Onder haar leiding, en met de enthousiaste input van de AIOS-redactie en het LVAG-bestuur, groeide AIOS uit tot een volwassen blad. Nu zij afscheid neemt, wil ik, namens alle AIOS-lezers, haar daarvoor hartelijk bedanken! We wensen haar opvolgers, Daniël Dresden en Lisette Kunz, veel succes toe. Rest mij voor nu niets anders om dit feestdagennummer gepast af te sluiten. Dus, voor alle Nederlandse aios met ‘ballen’: fijne feestdagen en laat die champagne maar knallen! Een goed 2010! Ingrid Desar

Inhoud Verenigingsnieuws Het Opleidingsfonds: de tussenstand Afscheid hoofdredacteur De meester en De leerling Modernisering vervolgopleidingen Bijtanken… met Jan-Maarten Cobben Verhalen voor aan het kerstdiner Vragen? lvag.nl! Opleidingsprijs 2009 Column LAD Geneesheer: Joseph Babinski Nieuw Kaderbesluit CCMS Column hoofdsponsor Advertorial KNMG Vraag & Antwoord Column Jocea

pag. 2 4 5 6 8 10 12 15 16 17 18 20 21 22 23 24

AIOS 4 - 20e jaargang december 2009

1

VERENIGINGSNIEUWS

Het zijn drukke weken geweest voor het LVAG-bestuur. Omdat we overal willen meepraten waar beslissingen over het opleiden van medisch specialisten worden genomen, hebben we ons voorbereid op de evaluatie van het Opleidingsfonds en de fusie van de regelgevende commissies. Bovendien zijn onze twee symposia net achter de rug. Maar voordat ook wij van de feestdagen gaan genieten, volgt hieronder een korte update.

De LVAG: voor en door aios Arbeidsomstandigheden en arbeidstijden Aios & arbeidstijden… a never-ending story? In 2007 en 2008 werd door de Arbeidsinspectie (AI) intensief gecontroleerd op overtredingen van de Arbeidstijdenwet in 27 ziekenhuizen die al eerder ‘over de schreef’ waren gegaan. De AI constateerde veel overtredingen en kondigde een nieuwe inspectie in 2010 aan. De LVAG, De Jonge Orde en de Orde van Medisch Specialisten hebben gezamenlijk adviezen voor een betere naleving van de Arbeidstijdenwet aan het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) uitgebracht. Als aios kun je in elk geval controleren of er een correcte urenregistratie plaatsvindt. Daarnaast kun je overtredingen van de Arbeidstijdenwet bij ons melden. We kunnen bemiddelen tussen aios en werkgever, al dan niet in samenwerking met de AI. Misstanden aangeven kan alleen als je op de hoogte bent van de regelgeving. Daarom wordt met het eerste nummer van AIOS in 2010 een folder met uitleg over de Arbeidstijdenwet meegestuurd. Europa Op Europees niveau is besloten dat uren die worden doorgebracht tijdens een aanwezigheidsdienst, ook

2


als er niet daadwerkelijk gewerkt wordt, meetellen voor het maximaal toegestane aantal gewerkte uren per week (nu 52 uur, over twee jaar 48 uur). Werkgevers lobbyen om deze discussie te heropenen. Als het besluit wordt teruggedraaid, kan van een aios worden gevraagd dat hij aanzienlijk meer aanwezigheidsdiensten verricht. Ook zoeken werkgevers opnieuw naar mogelijkheden om de opt-out in te kunnen zetten. Dat is een regeling waardoor een individuele werkgever en aios kunnen afspreken dat de aios maximaal 60 uur per week werkt. De Permanent Working Group of European Junior Doctors (PWG), ofwel de Europese organisatie voor aios, waar de LAD en LVAG deel van uitmaken, maakt zich sterk voor handhaving van de huidige regelgeving.

Opleiding Naar één College Geneeskundige Specialismen Het is een taai onderwerp, maar wel erg belangrijk voor aios: de fusie tot een nieuw College Geneeskundige Specialismen (CGS). Dat zal per 1 januari 2010 ontstaan door het samengaan van het huidige Centraal College Medische Specialismen (CCMS) met het College voor Huisartsgeneeskunde, Verpleeghuisgeneeskunde en medische zorg voor verstandelijk gehandicapten

(CHVG) en het College voor Sociale Geneeskunde (CSG). Het nieuwe CGS is vanaf begin 2010 de wetgevende instantie voor alle medische vervolgopleidingen. Het nieuwe college is onder andere verantwoordelijk voor alle regels waar je als aios tijdens je opleiding mee te maken krijgt. Daar willen we als LVAG dus graag bij zijn! In het nieuwe college is plaats voor slechts één aios-lid, dat de belangen van alle aios gaat behartigen. De LVAG heeft hierop geanticipeerd door te overleggen met de volgende belangenorganisaties voor aios: de Landelijke Organisatie Van Aspirant Huisartsen (LOVAH), het Landelijk Overleg Sociaal Geneeskundigen in Opleiding (LOSGIO), de Vereniging voor Aios Specialisme Ouderengeneeskunde Nederland (VASON) en de Vereniging voor Artsen in opleiding tot Arts voor Verstandelijk Gehandicapten (VAAVG). Er is afgesproken dat de LVAG minstens gedurende de eerste twee jaar het aios-lid zal delegeren in de persoon van Ingrid Desar, voorzitter van de LVAG en aios interne geneeskunde. Zij wordt ondersteund door een adviesgroep waarin LVAG, LOVAH, LOSGIO, VASON en VAAVG elk één aios afvaardigen. Problematiek vrij keuzejaar We berichtten al eerder over de problematiek rondom het invullen

VERENIGINGSNIEUWS

van een vrij keuzejaar met al verricht promotieonderzoek op basis van een vorig curriculum. Lees hierover meer op pagina 8. Daardoor resteert te weinig financiering uit het Opleidingsfonds om aan de eisen van het nieuwe curriculum te voldoen. Dit probleem speelt met name bij aios interne geneeskunde en in mindere mate bij aios gynaecologie en obstetrie. De LVAG ontving talloze meldingen hierover en pleitte, vooralsnog zonder succes, bij het CCMS, de Medisch Specialisten Registratie Commissie (MSRC) en het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) voor een regeling waarin aios het vrije keuzejaar kunnen intrekken zonder dat dit een aantekening van onvoldoende functioneren tot gevolg heeft. Wel hebben we met succes bemiddeld tussen enkele aios en raden van bestuur en vakgroepen. Het probleem houdt onze aandacht.

Kwaliteit en wetenschap Evaluatiecommissie Opleidingsfonds In de loop van 2010 zal het Opleidingsfonds uitgebreid worden

geëvalueerd door een extern bureau. Er wordt een begeleidingscommissie voor dit onderzoek ingesteld waarin in principe plaats wás voor één aios. Om de mening van aios optimaal aan bod te laten komen, heeft de LVAG in samenwerking met De Jonge Orde met succes gepleit voor een tweede aios-lid in de commissie. Vanuit de LVAG zal Suzanne Booij, aios neurologie en jurist, worden afgevaardigd. Zij krijgt een belangrijke taak. Dit is immers de mogelijkheid om het Opleidingsfonds naar de wensen van aios te veranderen! En zal het Opleidingsfonds een voldoende scoren? Laat ons weten wat je ervan vindt op lvag.nl!

Teach the aios 2009: een geslaagde dag! Het jaarlijkse symposium Teach the aios dat zich richt op hoe je het maximale uit je opleiding kunt halen, was ook dit jaar een groot succes. Meer hierover kun je lezen op pagina 8. Hier vind je ook de winnaar van het beste opleidingsinitiatief die op het symposium bekend werd gemaakt. Omdat het doel van de verkiezing niet alleen het belonen van een best practice

is, maar ook het delen van deze vernieuwingen, sturen we dit jaar voor het eerst een boekje mee waarin alle inzendingen kort aan bod komen. Op het symposium werd ook de website van de LVAG feestelijk geopend. Op onze site vind je veel informatie voor aios, interessante links, een webshop en de contactadressen van de LVAG. Kijk ook eens op lvag.nl!

Aiosdag & Opleidingsprijs De Jonge Orde en de LVAG organiseren tweemaal per jaar de Aiosdag. De dag is bedoeld voor ouderejaars aios die zich gaan oriënteren op het werken als specialist. Dit jaar was de Aiosdag ook het podium voor de uitreiking van de Opleidingsprijs, een prijs voor de opleiding die qua opleidingsklimaat, onderwijs, organisatie, inspraak en arbeidsvoorwaarden een voorbeeldfunctie heeft voor andere opleidingen. Nieuwsgierig wie er gewonnen heeft? Lees verder op pagina 16. Ingrid Desar, voorzitter Addy van de Luijtgaarden, secretaris

Problemen op of vragen over je werk en/of opleiding? De LVAG vertegenwoordigt aios en anios in verschillende gremia. Hierdoor zijn wij in staat problemen waar je op je werk en/of tijdens je opleiding tegenaan loopt, bij de juiste personen aan te kaarten. Heb je vragen over of problemen op één of meerdere van onderstaande gebieden? • • • • •

werktijden en regelgeving (bijvoorbeeld: parttime werken en zwangerschapsverlof); opleidingsfonds en toewijzing van opleidingsplaatsen; problemen tijdens de opleiding en/of met de opleider; regelgeving van medisch specialistische vervolgopleidingen; de vernieuwde opleidingsplannen en kwaliteitsindicatoren van opleidingen.

Neem dan contact op met een van de leden van het dagelijks bestuur of ons secretariaat: per telefoon (030) 670 27 05 of per e-mail [email protected].


3

VERENIGINGSNIEUWS

De beruchte peildatum van het Opleidingsfonds op 31 oktober is inmiddels achter de rug… Voor veel aios ging er een periode van stress aan vooraf. Wordt die mooie buitenlandstage goedgekeurd? Krijg ik problemen met die aangevraagde korting? Laat ons je ervaringen horen op lvag.nl!

Het Opleidingsfonds: de tussenstand We ontvingen vele meldingen van jullie over problemen met het Opleidingsfonds. De inflexibiliteit, de kortingsproblemen, het onvermogen om een buitenlandstage te lopen, de afhankelijkheid van de handtekening van de opleider… Ook de opleiders hebben het lang niet altijd makkelijk met het Opleidingsfonds. Het is dan ook de hoogste tijd voor een evaluatieronde door een daarvoor speciaal ingestelde commissie. Aanvankelijk was er slechts plek voor één aios in die commissie. Dat was wat ons betreft een absurde situatie; het draait immers juist om aios. De LVAG en De Jonge Orde hebben daarom met succes bij het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) gepleit voor twee aios-plaatsen in deze commissie. Namens de LVAG gaat Suzanne Booij, aios neurologie en afgestudeerd juriste, aan deze belangrijke taak beginnen. Help haar om haar werk goed te kunnen doen! Je kan je mening over het Opleidingsfonds sturen naar lvag.nl. Gaan aios zelf (mee)betalen aan hun opleiding? De evaluatiecommissie is misschien nog wel extra van belang in verband met bepaalde geruchten in de

4


wandelgangen van ‘organisatorisch medisch Nederland’. Men overweegt namelijk om aios zelf aan hun opleiding mee te laten betalen! De argumentatie hiervoor is dat aios studenten zijn en piloten in opleiding ook hun hele opleiding zelf betalen. De LVAG interpreteert dit als een verkapte manier om te kunnen bezuinigen. Natuurlijk zijn wij als aios, en de LVAG als gezicht daarvan, helemaal niet blij met deze geruchten. De LVAG zal stevig tegen dit voorstel pleiten. Aios zijn onmisbaar binnen de organisatie van de ziekenhuizen doordat ze bijdragen aan de productie, van zowel patiëntenzorg als de wetenschap. Aios dragen elke week al tien uur van hun werktijd voor eigen rekening bij aan hun eigen opleiding en dat na twee jaar onbetaalde coschappen. Daarnaast zijn aios en piloten niet te vergelijken; een piloot doet na de middelbare school twee jaar zijn/haar (volledig zelf betaalde) opleiding en gaat daarna meteen de ‘volle mep’ verdienen. De aios doet er gemiddeld zo’n twaalf jaar over om een beginnend specialistensalaris te gaan verdienen.

Detachering & Opleidingsfonds In de huidige constructie bestaat het detacheren van aios niet meer. Het Opleidingsfonds betaalt immers uit aan de organisaties waar de aios volgens zijn/haar opleidingsschema dat jaar werkt. Dit kan problemen geven met pensioenen en verzekeringen. Ook dit punt zal dus meegenomen worden in de evaluatie. Ingrid Desar, voorzitter

Tijd voor afscheid Bijna tien jaar geleden kwam ik bij de redactie van AIOS, toen nog de Arts-assistent. Zoals de redactie al jaren deed, vulden we de bestuursstukken aan met allerhande artikelen.

Ik schreef elk kwartaal de rubriek Geneeskunst, over geneeskunde in de kunst. Dermatologische afwijkingen op schilderijen van bekende grootmeesters, spinnenbeten die werden ‘behandeld’ met wild gedans, de staar van Monet, enzovoort. Na een paar jaar was de bron wat opgedroogd. Daarom veranderden we deze ‘geschiedkundige’ rubriek in Geneesheer, waarin de mens achter het eponiem wordt beschreven. In korte tijd namen redacteuren afscheid, de hoofdredacteur incluis, en bleven we met z’n tweeën over. Begin 2005 zat er niets anders op: ik werd hoofdredacteur of de redactie hield op te bestaan. Eén advertentie zorgde gelukkig snel voor drie nieuwe redacteuren. Later is de redactie nog verder uitgebreid met enthousiaste a(n)ios, tot een totaal van acht redacteuren.

Restyle Uit een enquête onder de lezers bleek dat de inhoud van de Arts-assistent zeer werd gewaardeerd, maar de lay-out des te minder. En ze hadden gelijk! De zwartwitte, volgeschreven pagina’s en het verouderde logo waren aan ‘verfrissing’ toe. Maar de voorkant was het ergst: menig Arts-assistent werd opgevrolijkt met een bloementuin uit een Engelse kalender! De restyle van het blad leverde het tijdschrift op zoals het nu voor je ligt. Met frisse kleuren, een vaste vormgeving per rubriek en de mogelijkheid tot fullcolourdruk (voor de advertenties). We gaven het meteen de nieuwe naam AIOS mee. Themanummers Met meer mankracht in de redactie konden we ook meer artikelen schrijven. Zo ontstond het idee van themanummers. Wat eerst sporadisch was gedaan, werd nu standaard: elk nummer kreeg een thema. Alleen het laatste nummer van het jaar, zoals ook deze editie, bleef ‘themaloos’. Maar daarin voegden we dan wel een BMJ-achtige kerstrubriek in over frappante medische bevindingen. Deze rubriek is onder de redacteuren populair. Net voor mijn afscheid heb ik eindelijk aan die rubriek mee mogen schrijven. Een andere nieuwe ontwikkeling is het themanummer waarin adverteerders worden geïnterviewd over onderwerpen die aios aangaan. Het verschil tussen ons doel,

Tijd over houd ik zeker niet! objectief informeren, en dat van de adverteerder, reclame maken, maakt het spannend om een dergelijk nummer te creëren. Trots Nu, aan het einde van 2009, neem ik met wat moeite, maar bovenal met trots afscheid van een prachtig informatief blad, dat door het LVAG-bestuur én de redactie vol enthousiasme wordt geschreven. Met heel veel plezier heb ik artikelen geschreven, interessante mensen geïnterviewd en teksten geredigeerd. Bestuur, Daniël, Daniëlle, Janine, Jocea, Lisette, Nanda, Ralph, Robert, Saskia en alle oud-collega’s, dank voor de ontzettend leuke tijd en heel veel succes met dit mooie tijdschrift. Erna Beers, hoofdredacteur AIOS


5

De meester & De leerling PERSONALIA Lukas Stalpers, 49 jaar Getrouwd, drie kinderen

Joost Verhoeff, 33 jaar Getrouwd, derde kind op komst

WERKADRES AMC, afdeling Radiotherapie, sinds 1995

AMC, afdeling Radiotherapie, sinds 2008

1978-1985 geneeskunde Radboud UniverSTUDIE siteit Nijmegen (RUN)

1998 - 2006 geneeskunde Universiteit van Amsterdam (UvA)

OPLEIDING 1990-1994 specialisatie radiotherapie 1994-1995 fellowship neuro-oncologie, University of California, San Francisco

2006-2014 specialisatie radiotherapie

PROEFSCHRIFT 1991 Medical decision making in oncology

2009 Angiogenesis inhibition in high grade glioma

BEWONDERT Integerheid en passie ERGERT ZICH AAN Managerscultuur

KLEINE GENOEGENS Gezin, vrienden, muziek en schilderen

Vrouwen en geloof Personen die vinden dat de mens er voor de wet is i.p.v. de wet voor de mens. Vrolijke kinderen, muziek maken, fietsen in het bos.

GAAT IN TWEEDE LEVEN Dokter worden...

Snelle reclamejongen worden....

MEEST ONTSPANNENDE Met vrienden muziek maken, ouwehoeren ACTIVITEIT en eten.

In openhaard of kampvuur staren

ONHEBBELIJKHEDEN Allergisch voor formulieren BESTE EIGENSCHAP Inhoudelijk goed

6


Wil heel erg graag mijn zin krijgen. Vindingrijkheid

Wat maakt het vak radiotherapie zo boeiend? Stalpers: De combinatie van psychosociale uitdaging in de omgang met mensen met een levensbedreigende ziekte, het beroep op medische kennis en de mogelijkheid om af en toe te ‘vluchten’ in de zalige exactheid van de stralenfysica. Dankzij verbeterde technologie heeft het vak in korte tijd een enorme evolutie ondergaan. Verhoeff: De combinatie van intens contact met mensen in een life event, medische vaardigheden en hightech behandelingen. Sinds de verpleeghuisstage heb ik als verpleeghulp op een gesloten psychiatrische afdeling gewerkt. Tijdens mijn studie wilde ik dan ook psychiater worden. Gedurende mijn coschappen neigde ik naar de chirurgie. Samen met mijn liefde voor techniek bleek de radiotherapie te voorzien in een door mij onmogelijk geachte drie-eenheid, waarin ik al mijn energie kwijt kan. Wat is over tien jaar de belangrijkste ontwikkeling in de radiotherapie? Stalpers: De grootste vooruitgang was, is en zal vooral voortkomen uit technologische ontwikkelingen. Betere kennis van biologische processen zal ook de radiotherapie verbeteren, maar minder dan farmaceuten ons willen doen geloven. Dankzij CT- en MRI-scans kunnen we veel beter zien waar de tumor in het lichaam zit. Dankzij krachtige computers kunnen we met groter gemak ingewikkelde bestralingen geven. Verhoeff: De technische ontwikkeling zal leiden tot betere en hopelijk kortere behandelingen. Verder denk ik dat de toename in patiëntenaantallen het noodzakelijk maakt dat we anders moeten gaan werken. Kanker zal steeds meer een chronische ziekte worden. We moeten vooral op psychosociaal gebied pasklare zorg gaan bieden. Onderzoek, onderwijs of patiëntenzorg? Stalpers: Onderzoek en onderwijs worden te veel als een vrijetijdsbesteding beschouwd die ondergeschikt is aan patiëntenzorg, zelfs en steeds meer in een economisch efficiënt universitair medisch centrum. Ik zou graag de helft van mijn werktijd willen besteden aan onderzoek en onderwijs. Voor de basale research is het meestal wel goed geregeld: door de fysieke scheiding met het laboratorium kunnen onderzoekers hun pieper wat makkelijker in het rek zetten. De overkill aan oekazes van managers die iedereen (behalve zichzelf) toetsen aan efficiëntiecriteria gaat vooral ten koste van het patiëntgebonden onderzoek. Dit soort onderzoek kost tijd, dus geld, en moet hersteld worden als een academisch voorrecht. Verhoeff: Mijn proefschrift is net verschenen [medio november 2009, red.]. Op 9 december zal ik mijn onder-

zoeksresultaten verdedigen. Het prettige van onderzoek is dat je helemaal je eigen tijd kunt indelen. Sinds ongeveer een jaar ben ik in opleiding en gebonden aan het stramien van de afdeling, met onvermijdelijk ook de niet-productieve momenten. Wel vind ik het een verademing om weer met patiënten contact te hebben. Het liefst zou ik de patiëntenzorg in de toekomst combineren met onderzoek en onderwijs. Dat laatste doe ik momenteel met veel plezier. Ik verwacht overigens dat het onderzoek steeds meer door de farmaceutische industrie zal worden uitgevoerd. Het onderwijs zal ook steeds meer digitaal of in de faculteiten plaatsvinden en de klinische zorg in de ziekenhuizen. Een keerzijde hiervan is dat de drie pijlers van de academische geneeskunde steeds verder van elkaar komen te staan. Misschien is het huidige geïntegreerde model wel niet meer haalbaar met alle bezuinigingen en regeldruk.

&

Hoe omschrijf je je assistententijd? Stalpers: Al vroeg in mijn studie kwam ik via de hematologie en medische oncologie terecht bij de radiotherapie. Oncologie was in Nijmegen een ‘jong’ specialisme. Geen van de hoogleraren was veel ouder dan veertig jaar. Zij vormden ook persoonlijk een hecht team van jonge honden. Echter, zelfs als ervaren assistent werd je nooit helemaal serieus genomen. Jonge klaren adviseer ik daarom om niet te blijven ‘hangen’ in je opleidingsinstituut: vlieg uit en laat de wereld zien dat je beter bent dan je opleider. Verhoeff: Ik ben nu een jaar in opleiding tot radiotherapeut. Door het promotietraject en de stages interne geneeskunde en radiologie heb ik eigenlijk het gevoel te weinig met radiotherapie bezig te zijn geweest. Hoe omschrijf je de ander? Stalpers: Joost is een man met 1001 ideeën en is hevig verongelijkt, wanneer niet iedereen meteen doorheeft hoe briljant zijn laatste idee is. Ik vermoed dat hij het zelfs onze Lieve Heer kwalijk neemt dat een dag slechts 24 uur heeft. Hij is een meesterregelaar en ik kijk met jaloezie toe hoe hij twaalf ballen tegelijk in de lucht weet te houden. Verhoeff: Lukas is een inspirerend rolmodel. Ik zie dat hij een goede dokter is, een briljante onderzoeker en een begenadigde spreker, maar soms heeft hij het hart te veel op de tong. Hij is flexibel en veerkrachtig. Het verbaast me verder dat ik er bijna wekelijks achterkom dat hij in nóg een commissie blijkt te zitten. Hij is een workaholic, maar heeft altijd een luisterend oor en een mooi verhaal. Daniël Dresden


7

VERENIGINGSNIEUWS

De modernisering van de medisch specialistische vervolgopleidingen is in een zeer vergevorderd stadium. Inmiddels is bij alle medisch specialistische vakverenigingen de vernieuwde opleiding gestart of staat deze in de startblokken.

Haal het beste uit je opleiding Drie jaar geleden, toen de gemoderniseerde opleiding voor alle aios nog een vrij nieuw begrip was en niemand precies kon vertellen wat een KPB (korte praktijk beoordeling), OSATS (objectieve structured assessment of technical skills) en 360 graden feedback was, hebben de Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst (KNMG), het College voor Beroepen en Opleidingen in de Gezondheidszorg (CBOG) en de LVAG het plan opgevat om een onderwijssymposium te organiseren. Het doel was destijds om de aios te informeren over wat hen te wachten stond met het nieuwe opleidingsplan. Bovengenoemde begrippen zijn voor de meeste aios geen struikelblok meer (voor sommigen misschien nog wel een hindernis). Er zijn weer nieuwe onduidelijkheden en vraagstukken boven komen drijven. Een voorbeeld is de (on)mogelijkheid om een stage in het buitenland te lopen. Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) heeft toegezegd dat dit financieel gezien geen probleem zou moeten zijn; immers, het Opleidingsfonds zal het salaris van de betreffende aios doorbetalen. Toch

8


ondervindt menig aios helaas momenteel nog veel weerstand van de opleider. Een nog grotere moeilijkheid met de nieuwe opleidingsstructuur ondervonden veel aios interne geneeskunde, namelijk diegenen die korting op hun opleidingsduur hadden aangevraagd (en gekregen) vanwege promotieonderzoek. Echter, met het nieuwe opleidingscurriculum is het niet meer mogelijk om met deze verkorte opleiding te voldoen aan alle opleidingseisen om als internist met aandachtsgebied geregistreerd te worden. Hoewel het ‘teruggeven’ van deze korting mogelijk lijkt te zijn, lopen deze aios het risico een aantekening te krijgen dat deze extra tijd nodig is vanwege onvoldoende functioneren. Dit is natuurlijk niet erg gunstig voor hun verdere carrière. Verhitte discussies en nieuwe inzichten Tijdens het symposium Teach the aios eind september konden aios vragen stellen over de modernisering van de opleidingsstructuur aan dhr. J. Rietrae (VWS), dhr. F. Raasveldt (Medisch Specialisten Registratie Commissie oftewel MSRC) en dhr. O. Takx (CBOG). Daar maak-

ten zij dan ook graag gebruik van! Bijna alle aios bleven tot het eind van het symposium om hun hart te luchten. Het leidde tot verhitte discussies en bracht nieuwe inzichten. Geld voor verplichte cursussen is er bijvoorbeeld wel vanuit het Opleidingsfonds, maar we moeten dit verhalen op de opleiders (in de caoonderhandelingen). Een stage in het buitenland wordt in tegenstelling tot eerdere berichten niet goedgekeurd door de MSRC, maar door de wetenschappelijke verenigingen die door de MSRC worden geraadpleegd. En moeten we niet aan een opleidingsplan zonder handtekening van je huidige opleider gaan denken? Dat zou een stage in het buitenland een stuk toegankelijker maken! Voorafgaand aan deze paneldiscussie was er een quiz voor aios, met een aantal prikkelende vragen over het Opleidingsfonds. Net zoals in het programma 1 tegen 100 kandidaten over bleven, zo hielden we vijf aios over die verbluffend goed de ene na de andere vraag correct beantwoordden.

VERENIGINGSNIEUWS

Nominaties beste opleidingsinitiatief 2009 Audit in de dagelijkse routine Ingediend door: J. van Dillen, Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) Het primaire doel van de audit is kwaliteitsanalyse en verbetering. Door de introductie in de dagelijkse routine van de audit wordt een structuur aangebracht waardoor kritische reflectie op vanzelfsprekende alledaagse handelingen wordt gestimuleerd. Quickscan ontwikkelingen rondom moderniseren vervolgopleidingen Ingediend door: M. Schouten, H. Hoekstra en C. den Rooyen, Jeroen Bosch Ziekenhuis Door middel van interviews door de onderwijskundige met de opleider/ plaatsvervangend opleider en aios wordt de stand van zaken en de plannen en ideeën van de verschillende opleidingen met de quickscan in kaart gebracht. Dit geeft een totaaloverzicht waarmee helder is wat de stand van zaken per specialisme is, welke verwachtingen er zijn, welke knelpunten worden gesignaleerd en wat binnen het ambitieniveau past.

Winnende opleidingsinitiatief: videoconferencing De dag werd afgesloten met het uitreiken van de prijs voor het winnende opleidingsinitiatief cursorisch onderwijs via videoconference, gepresenteerd door Rob van der Gaag (afdeling Radiologie, Erasmus Medisch Centrum). Dit is een van de vele ingezonden innovatieve ideeën om de medisch specialistische opleiding te verbeteren. Rob van der Gaag vertelde hoe de afdeling Radiologie op verschillende locaties tegelijk onderwijs kan

Cursorisch onderwijs via videoconference (winnaar beste opleidingsinitiatief) Ingediend door: E. Schoonen, Opleidings- en OnderwijsRegio (OOR) Zuid-West Nederland Gepresenteerd door: R. van der Gaag, Erasmus Medisch Centrum Videoconferencing maakt het mogelijk dat de spreker en de Powerpoint-presentatie in beeld komen. Tegelijkertijd is interactieve communicatie mogelijk tussen de spreker en het auditorium. Dagelijks wordt gedurende een half uur cursorisch onderwijs aan de aios radiologie aangeboden. Alle aios radiologie in de OOR-regio wonen ‘de live presentatie’ bij. Multidisciplinaire klinische acute situatietrainingen Ingediend door: M. Kamphuis en A. Middelkoop, LUMC Het is van groot belang om in een acute situatie adequate zorg te verlenen en om als team optimaal op elkaar ingespeeld te zijn. Derhalve is besloten om acute klinische situatietrainingen multidisciplinair te organiseren, waarbij in de training zaken als medisch inhoudelijke kennis, logistieke organisatie en communicatie uitgebreid aan de orde komen.

geven. Hij en de drie andere genomineerden (zie kader) hadden eerder op de dag hun opleidingsinitiatief gepresenteerd, waarna de aanwezige aios hun stem konden uitbrengen.

me dag en wat ons betreft voor herhaling vatbaar volgend jaar! Renske Scheenstra, vicevoorzitter LVAG Addy van de Luitgaarden, secretaris LVAG

Tussendoor waren er nog voldoende prikkelende parallelsessies, waaronder het opleiden van coassistenten, hoe te onderhandelen met je opleider, het portfolio, alles over parttime werken en natuurlijk hoe je werk en privé kunt combineren. Al met al een afwisselende en leerza-


9

BIJTANKEN

… met Jan-Maarten Cobben Het casino als beroep – een interview met Jan-Maarten Cobben, klinisch geneticus en pokeraar.

De meeste medische vervolgopleidingen hebben landelijk onderwijs. Hier leren we, aankomend specialisten, essentiële vaardigheden die we nodig hebben om ons vak optimaal uit te kunnen oefenen. De chirurgen leren snijden via een scoop, de internisten vermaken zich met ingewikkelde verhalen over nierfunctie en de pathologen gaan gezellig met z’n allen achter de 18-kops microscoop. En de aankomend klinisch genetici? Zij krijgen voor de opleiding een crash course pokeren in het casino. Jan-Maarten Cobben, klinisch geneticus en dysmorfoloog in het Academisch Medisch Centrum (AMC) te Amsterdam, geeft uitleg over deze atypische vorm van bijscholing. Hij vertelt over zijn twee banen: geneticus en beroepspokeraar.

los te trekken van de rekenmachine en de assistenten ‘in het echt’ te laten ervaren hoe een kans voelt.” Het beste van twee werelden Hoe ben je als geneticus in het casino terechtgekomen? Jan-Maarten vertelt: “Ooit ben ik met vrienden gaan pokeren, gewoon in mijn studententijd. Ik vond het een ontzettend leuk spel. Vanaf dat moment heeft het zich ontwikkeld. Sinds een aantal jaar combineer ik twee banen. Ik speel poker en ben geneticus. Alleen maar poker spelen biedt te weinig diepgang. Poker is oppervlakkig en monotoon, als je niets anders doet. En tegelijkertijd is het ook leuk om niet alleen maar als geneticus te werken.”

“Pokeren is leuk en gezellig.” Genetica en gokken ‘Gokken’ is volgens Jan-Maarten een woord met een negatieve gevoelswaarde. Je zou ook kunnen spreken over ‘speculeren’ of ‘investeren’. In elk geval is er een raakvlak tussen poker en klinische genetica, namelijk de kansberekening. “Van oorsprong was de klinische genetica het specialisme waar alles draaide om de herhalingskans. Stel, een zwangere vrouw heeft een oom van moederszijde met het fragiele X-syndroom [met X-gebonden recessieve overerving – red.]. Hoe groot is de kans dat haar ongeboren kind aangedaan is? In een andere familie komt een autosomaal dominante aandoening voor met onvolledige penetrantie [d.w.z. niet iedere drager van de genetische afwijking heeft verschijnselen - red.] waarvan de penetrantie bovendien leeftijdsafhankelijk is. Hoe groot is de kans dat de kleindochter van een aangedaan persoon de ziekte heeft, terwijl haar vader geen verschijnselen heeft? Op deze vragen moet een klinisch geneticus antwoord kunnen geven. Vaak is er voor een ziekte geen genetische diagnostiek beschikbaar. Voor de cursus Rekenen aan genen, het landelijk onderwijs aan aios klinische genetica, nemen we de assistenten mee naar het casino, om kansberekening

10


“Ik houd van complexe problemen en op beide gebieden kom je die tegen.” Wat voor soort pokeraar ben je? “Ik ben een livespeler. Ik vind internetpoker niet interessant genoeg. Ik speel het spel vanwege de mensen waarmee ik aan tafel zit, doorgaans andere typen dan de gemiddelde collega in een academisch ziekenhuis. De sfeer van het ‘in het echt’ spelen, voegt een dynamiek toe die je online niet ervaart. Pokeren is leuk en gezellig.”

De regels van het pokeren Voor degenen onder ons die nog nooit in een casino zijn geweest, wat is poker eigenlijk? “Poker is een kaartspel, volgens de Nederlandse wet is het een gokspel, maar pokerspelers weten dat het een kansspel is. De winnaar van de pot is diegene die de beste ‘pokerhand’ laat zien, of de laatste persoon die een ‘bet’ deed en alle tegenstanders pasten (in dat geval hoeft de winnaar geen kaarten te tonen). Een ‘pokerhand’ wordt gevormd uit de best mogelijke combinatie van vijf kaarten. Het is een spel met incomplete informatie. Je moet door ervaring en kansberekening inschatten wat de beste handeling is, met de ‘hand’ die je hebt. Klinisch genetici adviseren patiënten met een kans op een aandoening; met pokeren kun je zelf ervaren hoe een risico voelt.” Zijn het nu heel verschillende dingen, pokeren en genetica? “Ja. Natuurlijk is het heel ander werk. Voor het ene werk zit ik ’s avonds aan een pokertafel te kaarten en voor het andere werk ik in een ziekenhuis. Niet in een witte jas, want genetici dragen geen witte jassen, maar wel in een ‘witte-jassen-omgeving’. Als klinisch geneticus werk ik voornamelijk op het scheidsvlak tussen genetica en kindergeneeskunde, als dysmorfoloog. Ik onderzoek kinderen met mentale retardatie en/of aangeboren afwijkingen en probeer een etiologische diagnose te stellen. Met het stellen van een diagnose kunnen we de ouders ook een inschatting geven van de behandelingsmogelijkheden, toekomstverwachting en de herhalingskans in een eventuele volgende zwangerschap. Ook bij poker probeer je met een beperkte hoeveelheid informatie zover mogelijk te komen. Dan probeer je te winnen, als geneticus probeer je een diagnose te stellen. Honderden syndromen kunnen mentale retardatie geven. Daaruit moet ik de juiste diagnose zien te kiezen en te bevestigen. Ik houd van complexe problemen en op beide gebieden kom je die tegen.”

natie doen? Zal ik bij deze jonge patiënt met atypische pijn op de borst toch een inspannings-ECG laten maken of hem sowieso geruststellen? Evidence based geneeskunde is een mooi ideaal, maar voor een groot gedeelte opgeklopte terminologie en protocollering. Als we praten over het leven zelf, wat is er dan zeker? En hoeveel non-evidence based levensbeslissingen heb jij al gemaakt, qua baankeuze, partnerkeuze, etc.? Poker, genetica en het leven hebben veel gemeen en ik houd van alle drie.” Saskia Bulk

!3+,%0)/3 3%!2#( )NTERMEDIAIR VOOR -EDISCH 3PECIALISTEN 0ERSOONLIJK EN "ETROKKEN

“Poker, genetica en leven hebben veel gemeen en ik houd van alle drie.”

Evidence-based geneeskunde Intussen zijn de vooroordelen over poker niet van de lucht. “Terwijl mensen die speculeren in aandelen zonder voorkennis, pas echt een vorm van ‘gokken’ met verliesverwachting, zich nooit hoeven te verdedigen. En terwijl elk mens elke dag omgaat met risico’s, groot en klein, en met incomplete informatie op grond van kansinschatting beslissingen maakt. Laat ik een griepvacci-

k% '.' $ *, )' )*. \% Yile7Xjbc\g`fjj\XiZ_%ec nnn%Xjbc\g`fjj\XiZ_%ec


11

Verhalen voor aan het kerstdiner De donkere dagen van het jaar zijn aangebroken. Lange avonden die zich prima lenen voor het doen van spelletjes, of het vertellen van verhalen rond de open haard. Voor de die-hard medicus die tijdens het kerstdiner zijn tafelgenoten wil imponeren met medische of hieraan gerelateerde anekdotes, volgt hier een aantal suggesties.

Verstandskiezen Verstandskiezen vormen een duidelijk voorbeeld van zogenaamde rudimentaire organen: organen die alleen een functie hadden eerder in de evolutie of in een eerder ontwikkelingsstadium van een mens. De benaming van deze kiezen is enigszins misleidend: de naam vérstandskies slaat namelijk op zijn plaats in het gebit en heeft niets van doen met verstánd; kwestie van klemtoon leggen dus. Tanden en kiezen worden al aangelegd in de uterus, maar verstandskiezen ontstaan pas vanaf ongeveer het vijfde levensjaar. Verstandskiezen hadden voor de mens vooral een functie in de prehistorische tijd: tanden en kiezen werden gebruikt als werktuig en om rauw voedsel te kauwen; hiervoor waren grote kiezen handig. Met ons huidige dieet is dit minder van belang. Daarnaast is de kaak van de mens tijdens de evolutie steeds kleiner geworden, waardoor er minder plaats is voor veel kiezen. Verstandskiezen lijken tegenwoordig meer nadelen dan voordelen te hebben. Bij 45% van de mensen tussen 13 en 21 jaar wordt of worden één of meer verstandskiezen getrokken zonder gevolgen. Als de verstandskiezen niet goed doorkomen (dit komt voor bij 65% van de mensen ouder dan 20 jaar), kan de positie van de andere kiezen in gedrang komen. Hierdoor is het gebit soms slechter schoon te houden. Onder tandartsen bestaat daarom al jaren discussie over de vraag of je deze kiezen niet beter preventief kunt verwijderen. Referentie Onze nutteloze onderdelen. Evolutionair wrakhout of onbegrepen organen? NW&T. 2009; 5: 24-31.

Mannentepels, wat kun je ermee? Dat de vrouwentepel een functie heeft, op zijn minst gedurende een gedeelte van het leven, staat buiten kijf. Maar hoe zit dat met de mannelijke tepel? Buiten het feit

12


dat ze een goed gevormde musculus pectoralis major kunnen sieren, lijken ze behoorlijk werkloos. Ze zijn een overblijfsel van de embryologische ontwikkeling, die in eerste instantie onzijdig is. Tijdens de androgenenboost vroeg in de zwangerschap wordt het XYembryo echt een jongetje, maar die tepels gaan niet meer weg. In een Afrikaanse pygmeeënstam leggen de mannen hun gespuis nog wel eens aan de ‘borst’, maar hier fungeert de tepel vooral als fopspeen in geval van afwezigheid van de moeder. Toch kan er een functie worden toegedicht aan de mannelijke tepels. Uit wetenschappelijk (!) onderzoek blijkt dat 50% van de mannen seksueel opgewonden raakt als de tepels worden gestimuleerd, terwijl bij slechts 8% dit een averechts effect heeft. De overige mannen vinden stimulatie van de tepel prettig op het moment dat ze al opgewonden zijn. Geen twijfel meer over de functie dus. Referenties 1. Onze nutteloze onderdelen. Evolutionair wrakhout of onbegrepen organen? NW&T. 2009; 5: 24-31. 2. Levin R, Meston C. Nipple/Breast stimulation and sexual arousal in young men and women. J Sex Med. 2006 May;3(3):450-4.

Kan vingerkraken leiden tot artritis? Als kind denk je dat alles klopt wat je ouders zeggen. Zo geloofde Donald Unger zijn moeder die hem vertelde dat het kraken van je vingers kan leiden tot artritis. Toen Unger ouder werd, besloot hij deze uitspraak te gaan bewijzen. Daarvoor kraakte hij de knokkels van zijn linkerhand ten minste twee keer per dag gedurende een periode van vijftig jaar. Dat komt overeen met 36.500 keer kraken. De vingergewrichtjes van zijn rechterhand kraakte hij slechts sporadisch. Na een halve eeuw vergeleek hij zijn handen op de aanwezigheid van artritis. Hij vond geen verschillen tussen zijn beide handen of aanwijzingen voor artritis. Een ander onderzoek uit 1973 bevestigde deze resultaten. Mogelijk werkt het regelmatig bewegen van de vingergewrichten juist preventief, doordat deze zo ‘gesmeerd’ blijven. Uiteraard is een grotere groep mensen nodig om dit te bevestigen. Misschien moeten we ook andere beweringen van onze ouders, zoals ”van spinazie eten word je sterk”, in twijfel trekken? Referenties 1. Unger D.L. ‘Does Knuckle Cracking Lead to Arthritis of the Fingers?’ Arthritis and Rheumatism, 1998; 41 (5): 949-50. 2. Swezey RL, Swezey SE. ‘The consequences of habitual knuckle cracking’. West J Med 1973; 122: 377-9.

Een bh als mondkapje? Stel, je bent in een gebouw en plotseling gaan alle alarmbellen rinkelen! Je ruikt een vieze lucht en je ziet je collega niet meer door de dampen die in de lucht hangen. Wat moet je doen in zo’n acute situatie? Daarop hebben uitvinders uit Chicago iets bedacht: een vrouw kan haar bh in een mum van tijd omvormen tot twee mondkapjes. De beha wordt gemakkelijk in het midden aan de voor- en achterkant losgemaakt. Dan wordt de cup met de holle zijde over neus en mond geplaatst en rondom het hoofd vastgemaakt. Het bandje wat normaal gezien over de schouder gaat, kan als extra bevestiging over het hoofd worden geschoven zodat de handen vrij zijn. In elke cup kunnen verschillende soorten en vervangbare filters zitten die de lucht zuiveren. Een tweede masker kan aan een hulpbehoevende omstander worden gegeven. Dus wat er ook gebeurt, de dames dragen hun maskers al bij zich! Referentie Bodnar EN, Lee RC, Marijan S. U.S. patent # 7255627, augustus 2007 ‘Garment Device Convertible to One or More Facemasks’.

Wormvormig aanhangsel Heb jij je ooit afgevraagd waarom mensen een appendix hebben? Veel nut lijkt dit weefsel niet te hebben, want ook zonder kan een mens prima leven. De appendix, of het wormvormig aanhangsel, is ongeveer 5 tot 10 cm lang en 0,5 tot 1 cm breed en bestaat vooral uit lymfklierweefsel. Volgens een theorie uit 2007 (in Journal of Theoretical Biology) bevinden zich in de appendix goedaardige bacteriën die de normale darmflora ondersteunen. Bij een verstoring van de darmflora vindt herstel plaats via de ‘vriendelijke’ bacteriën uit de appendix. Weghalen van de appendix heeft in de geïndustrialiseerde wereld echter weinig nadelige gevolgen. Door goede hygiëne komen ernstige darminfecties relatief zo weinig voor, dat we de appendix meestal niet hoeven aan te ‘spreken’. Door deze inactiviteit raakt het immuunsysteem soms juist overgevoelig en ontstaan spontane ontstekingsreacties. Dit zou verklaren waarom een appendicitis in westerse landen bij 6% van de bevolking wordt vastgesteld, terwijl dit in andere delen van de wereld bijna niet voorkomt. Een beetje smerig is dus juist goed!

Het vrouwelijke orgasme, zinloos? Wetenschapsfilosofen kunnen leuke dingen heel saai maken. Neem het orgasme. Het mannelijke orgasme zou evolutionair gezien een functie hebben gekregen, omdat mannen die een orgasme kregen meer zin hadden om te vrijen en dus een grotere kans hadden om zich voort te planten. Maar over het nut van het vrouwelijke orgasme bestaat onduidelijkheid. Komt het omdat de clitoris uit hetzelfde weefsel is gevormd als de penis? Is een orgasme bij vrouwen een ‘foutje’ van Moeder Natuur? Volgens deze wetenschappers hebben vrouwen een orgasme niet nodig om zwanger te raken. Vrouwen krijgen ook niet méér kinderen dan zij die nooit een orgasme ervaren. Sterker nog, de meeste vrouwen krijgen niet eens een orgasme tijdens de coïtus. Die komen liever ‘manueel’ klaar. Maar afwezigheid van bewijs is nog geen bewijs van afwezigheid. Ik hou me dan toch liever vast aan dat ene college ‘psychologie van de seksualiteit’, waarin werd verteld dat de Grieken het vrouwelijke orgasme noodzakelijk achtten om zwanger te raken. Dan toch liever een Griek dan een wetenschapfilosoof in m’n bed!

Referentie Onze nutteloze onderdelen. Evolutionair wrakhout of onbegrepen organen? NW&T. 2009; 5: 24-31.

Referentie Judson, OP. Anticlimax. Nature. 2005 August;436:916-7.


13

Het stuitje Als je er ooit hard op bent gevallen, weet je dat je er één hebt: een stuitbeen of os coccygis. Het stuitbeen bestaat uit drie tot vijf rudimentaire wervels (ook wel coccygeale wervels of staartwervels genoemd). De wervels zijn met elkaar vergroeid en staan dus geen beweging toe. De oorspronkelijke functie verdween toen de mens geen staart meer had. Het stuitbeen is tegenwoordig echter een aanhechtingsplaats voor diverse spieren van de bekkenbodem en heeft dus een nieuwe verstevigende functie gekregen bij de inmiddels rechtop lopende mens. In onze tijd worden nog steeds sporadisch kinderen met een staart geboren (meer dan honderd verwijzingen in de literatuur), waarvan een deel ‘echte’ staarten die vet- en bindweefsel, spierweefsel, bloedvaten en zenuwen bevatten. Geen kraaiende, maar kwispelende baby’s dus! Referenties 1. Honours Review 4, november 2005, door J.Franken, UMC St Radboud. 2. Onze nutteloze onderdelen. Evolutionair wrakhout of onbegrepen organen? NW&T. 2009; 5: 24-31.

Met twee linkerhanden op de ok? De grootste angst van elke patiënt (en arts) is dat er tijdens een operatiekamer een verkeerd lichaamsdeel wordt verwijderd. Het onderscheiden van links en rechts is van cruciaal belang voor een chirurg. Hoe goed kunnen zij eigenlijk dat onderscheid maken? Ierse onderzoekers namen de proef op de som bij een kleine driehonderd eerstejaars studenten geneeskunde. Met behulp van een gevalideerde discriminatietest en een vragenlijst kwamen ze tot de slotsom dat mannelijke studenten beter waren dan vrouwelijke in het onderscheiden van links en rechts. De studenten die de ambitie hadden om chirurg te worden, scoorden beter dan diegenen die het huisartsenvak ambieerden. En studenten die niet ‘automatisch’, maar met behulp van ezelsbruggetjes het verschil tussen links en rechts maakten, konden maar beter de operatiezaal helemaal niet betreden. In welke categorie val jij? Referentie Gormley GJ, Dempster M, Best R. Right-left discrimination among medical students: questionnaire and psychometric study. BMJ. 2008 Dec 16;337:a2826.

De kater komt later Heb je te diep in het glaasje gekeken en ben je niet fit? Op internet staan genoeg tips om je kater te verlichten: van multivitamines, paracetamol, een Bloody Mary, koffie, Norit, bananen tot een heet bad. Maar helpen deze middelen?

14


Helaas is er geen effectieve behandeling tegen een kater gevonden in zowel de traditionele als de alternatieve geneeskunde. Enkele kleine studies laten zien dat er minder symptomen zijn na gebruik van gamma-linoleenzuur (in bernagieolie), tolfenaminezuur (NSAID) of gist. Het preventief innemen van een aspirientje tegen de opkomende hoofdpijn leidt tot een 26% hogere alcoholspiegel in het bloed. De alcohol blijft langer in het lichaam, doordat het metabolisme in de lever wordt vertraagd. Kudzu-wortel, een middel dat potentieel gebruikt kan worden bij onthoudingstherapie van alcohol, kan bij een frequente inname zelfs een verhoogd risico op een maligniteit geven. Experimentele dehydratie geeft dezelfde verschijnselen als bij inname van veel alcohol. Voldoende water drinken zorgt ervoor dat het dehydrerende effect van alcohol wordt tegengegaan. De meest effectieve manier om een kater te voorkomen, is door minder alcohol te drinken, misschien een wat ontnuchterende conclusie voor tijdens de feestdagen. Referenties 1. Pittler MH, Verster JC, Ernst E. Interventions for preventing or treating alcohol hangover: systematic review of randomised controlled trials. BMJ 2005; 331:1515-8. 2. Roine R, Gentry RT, Hernández-Munõz R, Baraona E, Lieber CS. Aspirin increases blood alcohol concentrations in humans after ingestion of ethanol. JAMA 1990; 264(18):2406-8. 3. McGregor NR. Pueraria lobata (Kudzu root) hangover remedies and acetaldehyde-associated neoplasm risk. Alcohol 2007;41:469-78.

Erna Beers Lisette Kunz Janine Nuver

VERENIGINGSNIEUWS

Als belangenbehartiger van aios heeft de LVAG de afgelopen jaren heel wat vragen beantwoord. Al deze antwoorden – en meer – zijn verzameld in een online database op lvag.nl. Onze website is zodoende een bron van nuttige informatie. Dus: vragen? Check de online vraagbaak van de LVAG!

Vragen? lvag.nl! Krijgen aios een eindejaarsuitkering? Zijn 24-uurs diensten toegestaan? Wat is een KPB precies? Of wil je meer weten over arbeids- en rusttijden en de cao? Kijk op lvag.nl en vind onder de button ‘AIOS THEMA’S’ handige informatie over zwangerschapsverlof, regelgeving, deeltijdwerken en vele andere onderwerpen.

De tijden veranderen… en wij ook

Voor u als medisch specialist

Al vanaf 2002 werken Raadgevers en Kuijkhoven intensief samen in ons gezamenlijke volmachtbedrijf Raadhoven. Deze samenwerking is zo succesvol verlopen dat wij hebben besloten haar uit te breiden. Per 1 januari zijn wij volledig gefuseerd en gaan verder onder de naam Raadgevers Kuijkhoven. In onze nieuwe samenstelling zullen wij de specifieke kennis van onze doelgroepen en de kwaliteit van onze dienstverlening nog verder gaan uitdiepen.

Als startende of gevestigde medische professional kunt u rekenen op onze deskundige adviezen en een betrokken begeleiding. U profiteert daarbij van onze kennis van de financiële en medische wereld. Zo adviseren wij u op financieel, fiscaal, juridisch en verzekeringstechnisch gebied, en begeleiden wij u tijdens uw waarneemperiode, dienstverband en vestiging van uw praktijk.

De tijden veranderen niet… en wij ook niet

De adviseurs van het medisch specialistenteam zijn u graag van dienst: Douwe de Vries, Niels ter Kuile, Boudewijn Haccou, Arjen Blankenstein

Persoonlijk contact en langetermijnadvisering blijven net zo belangrijk voor ons als altijd. U houdt dan ook uw eigen adviseur en contactpersonen.

Wilhelminalaan 1-3 3732 GJ De Bilt Postbus 36 3730 AA De Bilt

Telefoon 030 252 54 20 Telefax 030 252 54 98 [email protected] www.raadgevers.nl


15

VERENIGINGSNIEUWS

De opleiding chirurgie in de Isala Klinieken in Zwolle mag zich dit jaar de winnaar van de Opleidingsprijs noemen. Sinds het aantreden (drie jaar geleden) van opleider Robert Pierik is dit volgens zijn artsen in opleiding tot medisch specialist (aios) “misschien wel de beste opleiding van Nederland”. De jury is het met ze eens.

De beste opleiding tot medisch specialist: chirurgie Isala Klinieken beeld beschouwen voor andere opleidingen. Dat opleider Pierik zich daarvan bewust is, klonk al direct door in zijn dankwoord. Hierin riep hij andere opleiders op niet te “zeuren” over opleidingsvernieuwingen, maar ze juist aan te grijpen als kansen om de beste medisch specialisten op te leiden. In AIOS nummer 1 vragen we Robert Pierik het hemd van zijn lijf, over ‘zijn’ beste opleiding en zijn opvattingen over lesgeven.

Robert Pierik (tweede van rechts), opleider chirurgie in de Isala Klinieken in Zwolle en enkelen van ‘zijn’ aios. In Zwolle staat een uitstekende, veilige werksfeer centraal. Er is ruimte voor opbouwende kritiek waarbij ook de stafleden jaarlijks worden beoordeeld op hun opleidingskwaliteiten. De opleider luistert, stuurt waar nodig bij, adviseert, maar motiveert bovenal. Verbeterpunten worden direct opgepakt; dit heeft al geleid tot een uitstekende studiekostenvergoeding. Onderwijs wordt zeer serieus genomen, want elke vrijdagmiddag is ervoor gereserveerd. Bovendien wordt er volgens een ‘gezond’ rooster gewerkt en deeltijdwerken is

16


volledig geaccepteerd. Zwolle bevindt zich in goed gezelschap van de opleidingen cardiologie en chirurgie in het Medisch Spectrum Twente (MST) en chirurgie in het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC), die ook wisten door te dringen tot de finale. Noblesse oblige De prijs bestaat uit een beeldje en een bedrag van 10.000,- euro (te besteden aan de opleiding) en is niet alleen bedoeld om de beste opleiding van Nederland te belonen. De winnaar mag zich als voor-

Opleidingsprijs 2010 De werkgroep Opleidingsprijs van De Jonge Orde en de LVAG is al druk bezig met het voorbereiden van de Opleidingsprijs 2010. Ben jij van mening dat jouw opleiding in aanmerking komt voor deze prijs? Houd dan onze websites en de AIOS in de gaten! De prijs wordt mogelijk gemaakt door het Opleidingsfonds van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), de Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot Bevordering der Geneeskunst (KNMG) en de Orde van Medisch Specialisten (Orde). Renske Scheenstra, vicevoorzitter Addy van de Luijtgaarden, secretaris

Plan van aanpak staat borg voor soepele overgang werkweek naar 48 uur Eind vorig jaar verzochten de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU) en de NVZ vereniging van ziekenhuizen (NVZ) het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) om nog twee jaar gebruik te kunnen maken van de Europese overgangsregeling met betrekking tot de arbeidstijden van aios. Hierdoor is de maximale werkweek van 1 augustus 2009 tot 1 augustus 2011 niet 48 maar 52 uur.

Aan het verzoek van de ziekenhuizen verbond minister Klink de voorwaarde dat werkgevers- en werknemersorganisaties, waaronder de LAD, vóór 1 augustus van dit jaar met een plan van aanpak zouden komen. Hierin is vastgelegd welke maatregelen ziekenhuizen moeten nemen om de wekelijkse arbeidstijd van aios de gedurende twee jaar terug te brengen naar een gemiddelde werkweek van 48 uur. Maatregelen aanwezigheidsdiensten De maatregelen uit het plan van aanpak hebben vooral te maken met de aanwezigheidsdiensten. Een aanwezigheidsdienst is een aaneengesloten periode van maximaal 24 uur, waarbij de werknemer verplicht op de werkplek aanwezig is. Aios verrichten relatief vaak dergelijke diensten. Omdat de arbeidsduur van aios binnen twee jaar afneemt naar 48 uur per week, zullen anderen (bijvoorbeeld medisch specialisten) deze diensten moeten gaan invullen. Daarnaast dienen aanwezigheidsdiensten waarbij voor meer dan 60% effectief wordt gewerkt, omgezet te worden naar normale roosterdiensten. Verder zijn ziekenhuizen verplicht vóór 1 augustus 2010 met een inventarisatie te komen van welke aios welke aanwezigheidsdiensten draaien en hoe ze denken deze diensten voor aios terug te brengen. Oplossingen die hiervoor worden aangedragen, zijn onder andere: meer inzet van bijvoorbeeld nurse practitioners en physician assistants tijdens aanwezigheidsdiensten en het verdelen van deze diensten onder meer aios. Andere maatregelen De opt-outregeling is afgeschaft. Dat houdt in dat het niet meer mogelijk is de gemiddelde werkweek ‘op te krikken’ naar 60 uur per week. Ook dienen ziekenhuizen ervoor te zorgen dat de arbeids- en rusttijden van aios

goed worden geregistreerd. Hiermee kan de Arbeidsinspectie (AI) nagaan of ziekenhuizen de regels daadwerkelijk naleven. Begin januari 2010 krijgen aios toegang tot het registratiesysteem van hun arbeids- en rusttijden en zijn ze verplicht de door hen gewerkte uren in het systeem in te brengen.

voor aios De LAD, de Vereniging van Artsen in Dienstverband, hecht er veel waarde aan dat aios hun werk goed kunnen doen. Hierbij speelt de balans tussen werk en rust een belangrijke rol. Vaak trekt de artsenwerknemersorganisatie samen op met de LVAG om de aios te vertegenwoordigen. De LAD is daarnaast onderhandelingspartner bij cao’s die ook gelden voor de arts in opleiding tot medisch specialist. Ook voor later, als je medisch specialist bent, komt de LAD voor je belangen op!

Brochure Om te verduidelijken hoe de regelgeving ten aanzien van de arbeids- en rusttijden voor aios eruit ziet, komt er eind dit jaar een brochure (AI) uit. Die wordt meegestuurd met het eerste nummer van AIOS in 2010. Zie voor het gehele plan van aanpak artsennet.nl/lad onder ‘Arbeidstijdenbesluit’. Hier kun je ook de brochure over de arbeids- en rusttijden downloaden. Danielle Jansen, redacteur LAD


17

GENEESHEER

Joseph Babinski Binnen het neurologisch onderzoek is de pathologische voetzoolreflex van Babinski zeker een van de bekendste reflexen. Wie was deze Babinski en heeft hij nog meer ontdekkingen op zijn naam staan?

Joseph Jules François Félix Babinski werd in 1857 geboren in Parijs. Zoals zijn achternaam al doet vermoeden was hij niet van Franse oorsprong. Zijn ouders moesten in 1848 vluchten uit Polen, omdat zij zich tegen de Russische overheersing verzetten. Zoals vele landgenoten in die tijd vertrokken zij naar Frankrijk. Zowel Joseph als zijn oudere broer Henri werden met veel vaderlandsliefde opgevoed. Ze gingen naar Poolse scholen en werden beiden bekende gezichten binnen de elitaire Poolse kringen in Parijs. Observeren Joseph studeerde geneeskunde in Parijs en sloot zijn opleiding af met een scriptie over multiple sclerose. Hierna ging hij bij Jean-Martin Charcot in de leer in het Hôpital de la Salpêtrière (een van de belangrijkste en bekendste centra voor psychiatrie en neurologie in Europa) in Parijs. Charcot onderkende al snel het observatietalent van Babinski, waardoor hij diens favoriete student werd. Door intriges binnen de academische wereld liep Babinski uiteindelijk een leerstoel mis.

“Door academische intriges liep hij een leerstoel mis.” Achteraf gezien bleek dit zeer gunstig voor de neurologie in Frankrijk. Joseph Babinski vertrok namelijk naar het Hôpital de la Pitié, dat eveneens in Parijs was gelegen. Hier werd hij niet gedwongen tot het geven van colleges en kon hij doen waar hij het beste in was: observeren.

18


Symptoom In 1896 beschreef hij in een artikeltje van 28 regels de naar hem genoemde pathologische voetzoolreflex: dorsaalflexie van de grote teen bij een beschadiging in de piramidebanen. Dit fenomeen was drie jaar eerder al door Ernst Julius Remak weergegeven, maar het was Babinski die de klinische relevantie ervan aantoonde. In 1898 verscheen een uitgebreider artikel waarin Babinski beschreef dat deze reflex bij zowel structurele als functionele beschadiging van de piramidebaan optreedt en bij kinderen tot drie jaar normaal is. Later verscheen een derde artikel waarin hij de bijkomende abductie van de andere tenen weergaf.

Syndromen Door zijn observerende geest omschreef Joseph Babinski meerdere klinische beelden die nog steeds zijn naam dragen. In 1900 beschreef hij een casus van een adipeus meisje met achterblijvende seksuele kenmerken als gevolg van een hypofysetumor. Deze omschrijving werd een jaar later ook door Alfred Fröhlich gebruikt. Het wordt sindsdien Babinski-Fröhlich syndroom genoemd. In 1902 beschreef Babinski samen met Jean Nageotte het klinische beeld dat optreedt bij beschadiging van een deel van de medulla: contralaterale hemiplegie, hemianaesthesia alternans, homolaterale ataxie en syndroom van Horner. Hij hield zich ook bezig met het bestuderen van cerebellaire symptomen. De termen ataxie en dysdiadochokinese werden door Babinski geïntroduceerd.

Neurochirurgie In 1901 beschreef Joseph Babinski de behandeling van papiloedeem door trepanatie. Hij suggereerde dat trepanatie uitgevoerd kon worden bij verhoogde intracraniële druk als therapeutische of diagnostische ingreep. In de daarop volgende jaren schreef hij meerdere artikelen over de behandeling van hersentumoren.

“Zijn bijdrage aan de neurochirurgie in Frankrijk was cruciaal.” Babinski speelde een cruciale rol in de ontwikkelingen binnen de Franse neurochirurgie. Al in 1887 werd de eerste spinale tumor verwijderd door Victor Horsley in Londen. Vele anderen probeerden ook tumoren uit het spinale kanaal te verwijderen, maar meestal werd een laminectomie op de verkeerde hoogte verricht. Babinski toonde in 1910 aan dat door zorgvuldig onderzoek van de sensibiliteit de juiste plaats van de tumor bepaald kon worden. Een jaar later stuurde hij een patiënt voor behandeling naar Horsley. Een tweede patiënt stuurde hij naar de bekende Franse chirurg Paul Lecène, maar hij was niet tevreden met het resultaat. Hierop besloot hij voor een volgende patiënt een andere chirurg te vinden. Via een van zijn studenten, Clovis Vincent, leerde hij Thierry de Martel kennen. Die was bereid de volgende patiënt te opereren. In datzelfde jaar diagnosticeerde Babinski nog een patiënt, die op zijn preoperatieve aanwijzingen succesvol geopereerd werd. Ook vele andere Franse neurologen stuurden hierna hun patiënten voor behandeling naar De Martel. Hierdoor kreeg de Franse neurochirurgie een flinke boost. Privé Joseph Babinski wordt gezien als een einzelgänger die tijdens zijn uitgebreide neurologisch onderzoek meestal niet sprak en vaak ook achteraf niets zei. Hij was een enthousiast bezoeker van de klinische demonstraties van de Société de Neurologie de Paris. Ook hier sprak hij weinig, maar zijn minutieuze en kritische herdemonstraties werden zowel bewonderd als gevreesd. Verder was Joseph een fervent theaterbezoeker, vooral opera en ballet

hadden zijn belangstelling. Ook was hij geïnteresseerd in gastronomie. Dat is niet verwonderlijk, aangezien hij samenwoonde met zijn broer Henri, die ingenieur en een bekend kok in Parijs was. Henri publiceerde onder het pseudoniem Ali-Bab een aantal klassieke kookboeken. Een uitnodiging bij de Babinski’s aan tafel was hierdoor erg gewild in de hogere Parijse kringen. Het gerucht gaat dat Joseph een keer zijn visiteronde onderbrak en zich met de koets naar huis haastte, na een telefoontje dat de soufflé bijna perfect was. Met zijn vijfenzestigste ging Joseph Babinski met pensioen. Hij leed tot zijn overlijden in 1932 al een aantal jaren aan de ziekte van Parkinson.

“Een visiteronde werd onderbroken om de perfecte soufflé te eten.” Hoewel Joseph Babinski bij iedereen bekend is als de naamgever van de pathologische voetzoolreflex vond hij dit zelf niet zijn belangrijkste ontdekking. Hij noemde zelf zijn leidende rol voor Thierry de Martel en Clovis Vincent als zijn belangrijkste bijdrage aan de geneeskunde. Nanda Glimmerveen Referenties 1. www.whonamedit.com 2. www.wikipedia.com 3. Lanzino G, diPierro CG, Laws ER. One century after the description of the “sign”: Joseph Babinski and his contribution to neurosurgery. Neurosurgery 1997 Apr; 40(4):822-8. 4. Miller H. Three great neurologists. Proc R Soc Med 1967 Apr; 60(4):399-405. 5. Estañol b, Sentíes-Madrid H, Elías Y, García RG. The articles of Babinski on his sign and the paper of 1898. Neurol India 2007 Okt-Dec;55(4):328-32. 6. Ambrosius W, Michalak S. Joseph Babinski- French neurologist of Polish decent. Eur J Neurol 2009 Mar;16(3):e44.


19

INGEZONDEN

Nieuw Kaderbesluit CCMS De modernisering van de vervolgopleidingen is de afgelopen jaren veelvuldig in het nieuws geweest. Competentiegericht, flexibel en transparant zijn de kernwoorden van een modern opleidingstraject. Naast de vaardigheden op het gebied van medisch handelen richt de moderne opleiding zich op het ontwikkelen van de algemene competenties van de specialist op het gebied van communicatie, samenwerking, kennis en wetenschap, organisatie, maatschappelijk handelen en professionaliteit.

Alle wetenschappelijke verenigingen hebben een opleidingsplan ontwikkeld waarin de modernisering per specialisme is vormgegeven. De nieuwe curricula zullen per 1 januari 2011 worden ingevoerd. Het nieuwe Kaderbesluit Centraal College Medische Specialismen (CCMS) geeft het raamwerk aan waarbinnen de modernisering zijn beslag zal krijgen. Wat gaat er voor de aios veranderen?

Omdat alle eerdere beoordelingen worden meegewogen, is het risico van een onverwachte negatieve beoordeling klein.

Hoofdlijnen wijziging Kaderbesluit CCMS

Wanneer gaan de nieuwe regels gelden? Het CCMS heeft de datum van inwerkingtreding van de nieuwe regelgeving vastgesteld op 1 januari 2011. Dat geeft alle betrokkenen de gelegenheid om tijdig kennis te nemen van de nieuwe regelgeving en maakt een goede invoering mogelijk. De aios die in 2011 van start gaat met de opleiding, wordt modern opgeleid. Dat geldt ook voor de aios die dan al in opleiding is, tenzij hij aantoont dat bijvoorbeeld aanpassing van het opleidingsschema naar nieuw recht niet mogelijk is. In dat geval kan de aios de opleiding afmaken volgens het opleidingsschema dat hij bij de start van zijn opleiding indiende bij de Medisch Specialisten Registratie Commissie (MSRC). Uitzondering op deze regel geldt voor de aios die op 1 januari 2011 begint met zijn laatste of een-na-laatste opleidingsjaar. Deze groep rondt de opleiding af volgens de besluiten en het opleidingscurriculum zoals die tot 1 januari 2011 golden.

De aios is in toenemende mate zelf verantwoordelijk voor zijn/haar leerproces. De aios zal dus ook actief opleiders en supervisoren moeten benaderen voor korte praktijk beoordelingen (KPB’s) en dergelijke en het portfolio op orde moeten houden. Individueel opleidingsplan (IOP) Een aios dient in samenspraak met de opleider een individueel opleidingsplan (IOP) op te stellen waarin het eigen opleidingstraject naar voren komt met (persoonlijke) leerdoelen. Hierin staat beschreven hoe en waar competenties ontwikkeld kunnen worden. Dit is dus meer dan een opleidingsschema alleen. Verplichte toetsinstrumenten Tijdens de opleidingen zal meer tijd worden ingericht voor feedback en toetsing. Per jaar zullen ten minste tien KPB’s, twee critical appraised topics (CATs) en een kennistoets plaatsvinden. Daarnaast kunnen er per specialisme nog aanvullende toetsinstrumenten verplicht worden gesteld. Jaarlijkse geschiktheidsbeoordeling Nieuw is de jaarlijkse geschiktheidsbeoordeling. Dit oordeel van de opleider dient logischerwijs voort te vloeien uit de voortgangs- en beoordelingsgesprekken, de gehanteerde toetsinstrumenten en het portfolio.

20


Geïntensiveerd begeleidingstraject Tijdens de opleiding kan de opleider bij twijfel over het functioneren van een aios besluiten tot een periode waarin de aios extra begeleiding wordt geboden. Zo’n geïntensiveerd begeleidingstraject kan leiden tot verlenging van de opleiding.

Meer info over het nieuwe Kaderbesluit CCMS staat op knmg.nl/ore onder het kopje ‘Algemene informatie’, ‘Regelgeving’ en ‘Toekomstige besluiten’. Vragen kun je stellen via [email protected] of via telefoonnummer (030) 282 32 81. mr. Vivienne Schelfhout-van Deventer, secretaris colleges KNMG

HOOFDSPONSOR

In AIOS nr. 1 was dit jaar te lezen hoe voorzitter a.i. Bram Jacobs en Sibbing & Wateler-vennoot Jan Mark Huibers de hoofdsponsorovereenkomst ondertekenden en samen een feestelijke taart aansneden. In deze column snijdt Jan Mark Huibers voor aios interessante onderwerpen aan.

Opleiding bijna afgerond; bestemming bereikt? Wat een klein decennium geleden nog een noviteit was, is inmiddels niet meer uit het straatbeeld weg te denken. Een navigatiesysteem als digitale vervanger voor de traditionele papieren kaart. Feilloos weten wij nu onze bestemming te bereiken. Af en toe uit koers gebracht door wegwerkzaamheden of een niet opgemerkte filemelding. Wanneer je na jarenlange studie je bestemming hebt bereikt, wacht de medische beroepspraktijk. Ga je als jonge klare werken in het vrije beroep? Of kies je voor een baan in een perifeer of academisch ziekenhuis? De keuze is aan jou. Zou het niet mooi zijn wanneer een navigatiesysteem je zou helpen de weg te vinden door de financiële jungle van de startend medisch specialist? Als aios zul je tijdens jouw opleidingsperiode wellicht financiële beslissingen moeten nemen die van invloed zijn op jouw verdere leven, bijvoorbeeld wanneer je een huis gaat kopen. Omdat je na de opleiding mogelijk een andere werken woonomgeving zult krijgen, is het verstandig om daar bij de keuze voor de hypotheek en de rentevaste periode nu al rekening mee te houden.

Slechts zeer beperkt wordt er in de medische opleiding aandacht gegeven aan de zakelijke aspecten van de medische beroepspraktijk. Het is dus verstandig om jezelf hierop grondig voor te bereiden. Of je jouw financiële zaken goed hebt geregeld, is immers mede bepalend voor jouw slagen. Word je tijdens de opleiding voor het bepalen van jouw route bijgestaan door o.a. je opleider, de route ná de opleiding verdiend evenzoveel aandacht. Op basis van jarenlange ervaring hebben wij een praktijkgericht boek geschreven: De financiële jungle voor de startende medisch specialist. Het geeft inzicht

in belangrijke financiële, contractuele en fiscale zaken waarmee je in jouw toekomstige beroepspraktijk te maken kunt krijgen. Via sibbing.nl kun je een exemplaar van het boek aanvragen. Of de papieren versie verdreven zal worden door een digitale versie? Wie weet, de toekomst zal het leren. In ieder geval hopen wij dat je voorspoedig jouw bestemming bereikt. Jan Mark Huibers, vennoot Sibbing & Wateler

Abonnementen AIOS is het tijdschrift van de Landelijke Vereniging voor Medisch Specialisten in opleiding (LVAG). Het wordt vier keer per jaar uitgegeven en is gratis voor alle aios in Nederland. Als u AIOS niet ontvangt , neem dan contact op per email [email protected]. Abonnementen: Nederland € 18,15 incl. btw. Overig buitenland € 25. Losse nummers € 5,67 incl. btw, excl. verzendkosten. Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. De eerste abonnementsperiode loopt tot het eind van het kalenderjaar. Daarna wordt het abonnement telkens stilzwijgend met een jaar verlengd. Opzeggingen dienen ten minste twee maanden voor de aanvang van een nieuwe abonnementsperiode te worden gericht aan het redactie-adres. Oplage: 5.400 ISSN: 0928-611X. © 2009 LVAG. Alle rechten voorbehouden. Artikelen geven de mening weer van auteurs en niet noodzakelijkerwijs van LVAG c.q. AIOS. Niets uit dit tijdschrift mag openbaar worden gemaakt door middel van druk, microfilm of welke wijze dan ook, zonder toestemming van de uitgever.


21

ADVERTORIAL

Het Loopbaanbureau van de KNMG organiseert in 2010 diverse workshops specifiek voor aios.

Workshops voor aios Solliciteren na afronding van je specialisatie Bijna je specialisatie afgerond? Begin tijdig met nadenken over de volgende stap in je carrière. Anders bepaalt het toeval of je in een vakgroep gaat werken of in een maatschap. Data 2009: 16 december, 13.30-21.00 uur, Zwolle Data 2010: 8 juni, 13.30-21.00 uur (locatie nog onbekend) 5 oktober, 13.30-21.00 uur (locatie nog onbekend) Wetenschappelijk publiceren Een heldere en overtuigende publicatie schrijven, hoe doe je dat? Je leert snel en efficiënt een lezersgerichte publicatie te schrijven met een goede tekstopbouw. Datum 2010: 19 mei 18.00-21.30 uur, Utrecht

Posterpresentatie Hoe ontwerp je een aantrekkelijke en informatieve poster die een helder beeld geeft van de bevindingen van je onderzoek? Je krijgt instrumenten aangereikt voor opbouw en presentatie van je poster. Datum 2010: 17 februari, 18.00-21.30 uur, Utrecht

Bestuursvaardigheden Centraal staat het verhogen van de effectiviteit van een bestuur bestaande uit vrijwilligers en op inhoud gerichte professionals. We formuleren een bestuursvisie en gaan in op teamontwikkeling en vergadertechnieken. Datum 2010: 21 mei, 9.30-17.00 uur, Utrecht

Coaching voor aios: alle ballen in de lucht Van aios wordt veel gevraagd. Wil je hiermee op een professionele manier aan de slag? Leer prioriteiten te stellen en je grenzen te bewaken. Duur: vier gesprekken van 1,5 uur met een ervaren coach

Kijk voor meer informatie, locaties en ons aanbod voor 2010 op knmg.nl/loopbaanbureau of mail naar [email protected].

Beleid & Advies Opleiding & Registratie Medisch Contact & Artsennet

Kortingsbon Touch, training & coaching Vraag je jezelf weleens het volgende af: • Hoe ga ik om met mijn verantwoordelijkheden als aios? • Hoe ga ik om met kritiek van mijn supervisoren en opleiders? • Heb ik wel het goede vak gekozen? • Hoe kom ik aan een opleidingsplaats? • Hoe houd ik een goede balans tussen werk en privé? Touch, training en coaching kan je op weg helpen deze vragen te beantwoorden.

22


Korting Deze bon geeft je recht op 10 procent korting op ons standaard-coachingstarief. In een eerste kennismakingsgesprek stemmen we in een half uur jouw vraag en ons aanbod af. Indien je niet verder wilt gaan, is het gesprek kosteloos. Ga je verder met het coachingstraject, dan ontvang je 10 procent korting op de gesprekken. Info/aanmelden Meer informatie? Neem dan contact op met Desiré van Teeffelen, tel. (06) 55 75 5299 of e-mail [email protected]. Direct aanmelden? Dat kan via touch-coaching.nl.

VRAAG & ANTWOORD

Vraag: “Hoe koop ik mij in in een maatschap en hoe financier ik dit?” In de rubriek Vraag & Antwoord stelt de LVAG een vraag aan haar hoofdsponsor Sibbing & Wateler over een onderwerp waar aios zich mee bezighouden.

Antwoord Je kunt een praktijk kopen van iemand die daadwerkelijk vertrekt (vervanging), maar je kunt ook van iedere zittende maat een klein stukje kopen (uitbreiding). Als eerste vraag je je natuurlijk af: “Wat koop ik nu eigenlijk?” Bij een praktijkovername is het voor onder anderen medisch specialisten gebruikelijk om goodwill te betalen. Goodwill is de koopsom die je moet betalen voor het overnemen van de relatie met patiënten. Met de overname van een (aandeel in een) goedlopende praktijk koop je immers de mogelijkheid om een goed inkomen te verdienen. Voor het berekenen van goodwill zijn diverse methoden. De Orde van Medisch Specialisten heeft hiervoor richtlijnen opgesteld die meestal als basis gelden. Vervolgens wordt beoordeeld of er factoren zijn die de uitkomst positief of negatief beïnvloeden. Hierbij moet je denken aan een te verwachten inkomensdaling door overheidsmaatregelen, concurrentie uit nieuwe lokale initiatieven e.d. Vaak komt de goodwill overeen met ongeveer één keer het te verwachte jaarinkomen. Marktwerking (schaarste) heeft over het algemeen weinig invloed op de hoogte van de goodwill. Wanneer je ooit je praktijk weer verkoopt, dan vraag je aan de opvolger ook weer goodwill. In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, hoeft dit bedrag niet hetzelfde te zijn als hetgeen jij ervoor hebt betaald. Het is immers een waardering op het moment van (ver)koop.

van een maatschap bestaan meestal uit een bankrekening (saldo), de vorderingen op zorgverzekeraars (gefactureerde DBC, maar nog niet aan de maatschap uitbetaald) en het onderhanden werk. Dit laatste is een nieuw en lastig begrip. Kort gezegd betreft dit alle geopende DBC’s waar al werkzaamheden voor verricht zijn. Maar deze DBC’s zijn nog niet afgesloten. Dit is in de praktijk heel lastig te bepalen. Hier worden dan ook verschillende vuistregels voor gehanteerd. Het totaal van deze bezittingen wordt ‘kapitaal’ genoemd. Iedere maat heeft daar zijn aandeel in. Feitelijk neem je bij de praktijkovername dit kapitaal over van de vertrekker. Kortom, naast goodwill betaal je dus ook een bedrag voor jouw kapitaalaandeel. Over de goodwill valt te onderhandelen, over het kapitaal niet. Financiering Voor goodwill wordt meestal een lening aangegaan bij een bank of verzekeraar, die over het algemeen in tien jaar wordt terugbetaald. Het kapitaal wordt soms ook geleend, maar regelmatig wordt dit betaald door middel van ‘inverdienen’. Dit houdt in dat je de eerste maanden minder inkomen krijgt dan de overige maten uit de maatschap. Klaas-Jan van Laar, financieel adviseur Sibbing & Wateler

Kapitaal Naast de goodwill koop je ook nog een aandeel in de feitelijke bezittingen van de maatschap. De bezittingen


23

COLUMN

Helden Jocea Michels is bezig met haar opleiding tot reumatoloog. In deze column houdt ze ons op de hoogte van het wel en wee tijdens haar werk als aios.

Bij de buluitreiking van de pabo van mijn lieve schoonzus, vroeg de rectrice ons als publiek te denken aan die ene leraar/lerares van de lagere school die je altijd is bijgebleven. En zonder vertraging popte ze op in mijn hoofd: juffrouw Swinkels, groep 8. Zonder haar zou schrijven niet mijn hobby en uitlaatklep zijn geweest. Zij is echt een sleutelfiguur in mijn ontwikkeling geweest. Een Leraar, een Mentor. En zo zijn er nog een handjevol te noemen. Zoals mijn vioolleraar, die zo’n rustige en liefdevolle baken was in mijn turbulente puberteit. Ook wel één of twee leraren van de middelbare school die gewoon net even meer hun best deden. Dan is het een hele tijd stil. Van mijn doctoraalstudie herinner ik me alleen de docent histopathologie nog, die ons bij elk microscooppracticum weer bezwoer dat het echt heel belangrijk was en dat we nog wel spijt zouden krijgen als we ons onvoldoende hadden verdiept in de pathologie. Natuurlijk kreeg hij gelijk. Tijdens de coschappen zijn het meer vage gezichten die voorbijkomen en herinner ik me eerder de bemoedigende opmerkingen van arts-assistenten, wisselend van “Je hebt me echt geholpen vandaag” tot “ Je gaat het echt wel leren, die infusen prikken”. Niet dus helaas, maar dat terzijde. Ik herinner me nog één arts-assistent neurologie die me kernachtig het nut van aanvullend onderzoek meedeelde: “Je doet het om de meest waarschijnlijke diagnose aan te tonen of iets heel engs uit te sluiten.” Nog steeds een hele nuttige en dagelijks te gebruiken opmerking. Mijn grote mentor tijdens mijn promotie is en blijft mijn copromotor. Behalve zo’n beetje alles op wetenschappelijk gebied, heb ik van haar ongelofelijk veel geleerd over conflicthantering, communiceren met je meerderen in moeilijke situaties. Van onschatbare

24


waarde, alleen daarom ben ik al blij gepromoveerd te zijn. Maar de meest illustere figuren komen toch voorbij in die twee jaar ‘perifeer’. Ik ben dol op oneliners en wijze uitspraken en ben nu op mijn 33ste al iemand die bijna dagelijks een zin kan beginnen met “Mijn moeder zegt altijd…” (voor “mijn moeder” kunnen meerdere personen worden ingevuld). Nou, internisten kunnen er ook wat van als het gaat om oneliners. “The tissue is the issue” van de oncoloog, “Als er toch een beest in de wei staat met vier poten, wit met zwarte vlekken en het zegt ‘boe’, dan is het toch gewoon een koe” van de super allround internist. “Communicatie met patiënten in het ziekenhuis is totaal anders dan communicatie in de buitenwereld” van mijn opleider. Ik sla dit allemaal in me op en gebruik het waar nodig en toepasselijk. Het bewijst maar weer eens dat het artsenvak een vakmanschap is dat je grotendeels leert door te kijken en te kopiëren wat anderen doen. Alleen boekenkennis is onvoldoende om een goede dokter te worden. Ook wij als aios kunnen en moeten een voorbeeld zijn voor de coassistenten en jongere collega’s. Want zoals een van mijn huidige opleiders zegt: “Je leert het beste schaatsen van iemand die het zelf net kan.” Jocea Michels

Voor de kroon op uw onderzoek Gildeprint is specialist in het drukken van proefschriften, wetenschappelijke publicaties en boeken. Wij zijn meer dan 25 jaar de drukker van afstuderenden en promovendi van universiteiten in heel Nederland. Vraag ‘Het drukken van proefschriften en wetenschappelijke publicaties’ aan. Een behartigenswaardig boekwerkje over alles wat bij het drukken van uw proefschrift aan de orde komt.

Javastraat 123 7512 ZE Enschede

Postbus 40100 7504 RC Enschede

T 053 4800530 F 053 4304777

[email protected] www.gildeprint.nl

Ook Jong Professionals beginnen hun carrière graag met een voorsprong. Want in deze fase van hun leven staan zij nu eenmaal voor een aantal belangrijke keuzes. Wellicht gaat u werken in loondienst of begint u een eigen praktijk. Of u wilt nu gaan samenwonen en een huis kopen. Dan is het prettig om te weten dat wat u ook gaat doen, u kunt rekenen op de kennis, zekerheid en service van uw club. VvAA helpt u graag op weg met een goede start van uw loopbaan.

Speciaal voor u als startende (para)medicus lanceert VvAA het Jong Professional Pakket. Een palet aan producten en diensten, waarmee u uw carrière met een voorsprong start. Stel via www.vvaa.nl/jpp uw eigen Jong Professional Pakket samen met behulp van de handige online checklist. Dan ontvangt u direct een totaaladvies op maat dat aansluit op uw vakgebied en uw persoonlijke situatie. Bij deze persoonlijke dienstverlening past ook een persoon-

Contact www.vvaa.nl/jpp - persoonlijk advies: (030) 247 4055

lijk cadeau. Want dat hoort bij een club die het belang van haar leden centraal stelt. VvAA is de grootste dienstverlener in de (para)medische wereld. We zetten ons al 85 jaar in voor zo’n 100.000 zorgprofessionals. Voor iedere beroepsgroep in elke fase. We geven onder meer juridisch en fiscaal advies, regelen verzekeringen en organiseren ook opleidingen, evenementen en reizen. Kortom: wij zorgen ervoor dat u uw carrière met een voorsprong start.

20e jaargang december Aios met ballen

Recommend Documents