2016

God? Winterprogramma 2015 / 2016

=1=

Ten geleide In haar Winterprogramma organiseert de Protestantse Gemeente Laren – Eemnes jaarlijks een scala aan activiteiten rond een thema. Zij mag zich verheugen in een groeiende belangstelling, ook uit de regio. Het thema is dit jaar God? Op pagina 3 leest u overwegingen. Het totale programma in beeld: datum spreker(s) zondagmorgen 13/9 woensdag 16, 23, 30/9 Job de Bruijn dinsdag 6/10 Marcel Poorthuis woensdag 28/10 Marjolijne, Ineke Yska dinsdag 10/11 Jaap van Duijn dinsdag 1/12 René van den Beld zondagmorgen 20/12 Job de Bruijn woensdag 13/1/2016 Bert Keizer eind januari dinsdag 16/2 Willem Pekelder dinsdag 8/3 Job de Bruijn Goede Vrijdag 25/3 Job de Bruijn dinsdag 12/4 Elbert Roest

onderwerp Startzondag Job over Job Allah / God? Godly Play Van Gogh en God God als vriend Cantatedienst Bach De dokter en God 40-dagenkalender De media en God Judas en God Cantate Mendelssohn Elbert Roest en God

Enkele praktische zaken    

Bij het begin van een avond staan koffie en thee voor u klaar. Na afloop is er een glas bij nagesprek en ontmoeting. Bij de deur is een collecte ter bestrijding van de kosten. Actuele informatie treft u aan – op www.protgem-laren-eemnes.nl; – op de facebookpagina protestanten laren-eemnes; – in de Nieuwsbrief van de Protestantse Gemeente Laren-Eemnes; – in het kerkblad Onderweg.

 Op verzoek attenderen we u per @mail op het eerstvolgende programmaonderdeel. U kunt dit kenbaar maken bij het adres [email protected]. De Werkgroep Winterprogramma PGLE: Job de Bruijn, Herman Docter, Mary Mulder, Ytta Stulp, Garbrand Wiersema =2=

God? In alle eeuwen en wereldwijd duikt steeds opnieuw de naam God op. Steeds weer heeft deze naam binnen en buiten het kader van godsdiensten en religies mensen bezig gehouden en geïnspireerd. Op talloze manieren hebben mensen gezocht naar wat die oude naam zou kunnen betekenen. Ze hebben steeds opnieuw getracht niet alleen op te schrijven wat wezenlijk voor hen was, maar dat soms ook voor te schrijven aan anderen. In de naam van God gebeurde veel: veel goeds, veel heilzaams. In het openbaar en in de stilte was God voor velen een bron van zegenrijk handelen. Ze stichtten ziekenhuizen en tehuizen om kwetsbare mensen op te vangen. Er is miljarden keren gebeden met goede intenties. In de loop van de geschiedenis is de naam God ook en steeds weer gekoppeld aan heilloze zaken. Met een beroep op God zaaiden mensen verdeeldheid, voerden ze oorlog en voedden ze onverdraagzaamheid. Steeds opnieuw duikt de naam God op, ook in onze tijd, waarin voor velen achter de naam een vraagteken is komen te staan en waarin anderen een streep door deze naam hebben gezet. Talloos zijn ook vandaag de gesprekken en de discussies over God. Vaak zijn daarbij de stellingen al snel ingenomen: Ik geloof wel, ik geloof niet, God bestaat wel, God bestaat niet. Het winterprogramma heeft als titel: God? We willen ons intensief bezighouden met vragen rond de Naam. Een greep uit de onderwerpen: Vincent van Gogh wilde predikant worden zoals zijn vader. Is hiervan nog iets terug te vinden in zijn oeuvre? Met de komst van gastarbeiders, een halve eeuw geleden, deden andere religies op grote schaal hun intrede in Nederland. Moet de islam veranderen, moeten Nederlanders anders leren denken? Wat zijn kenmerken van vriendschap? Nadenken over vriendschap zou wel eens het elfde gebod kunnen zijn. Cabaret met diepgang. We willen steeds vaker de regie bij de overgang van leven naar de dood ter hand nemen. Wordt de dokter God? In bestuurlijke functies is neutraliteit ten opzichte van religies cruciaal. Bestuurders hebben wel eigen gedachten. Wat zijn deze?

=3=

Startzondag 13 september: Ontmoetingskerk Op 13 september houden we de startzondag in en rond de Ontmoetingskerk. We starten deze zondag zoals de oude kerk begonnen is: aan tafel. Met voedsel voor lichaam en geest. Na de dienst houden we korte presentaties en een workshop. We sluiten de dag af met een gezamenlijke lunch. Programma 9.30 – 10.00 uur: Koffie voor de dienst 10.00 – 10.45 uur: Dienst aan tafel, voedsel voor lichaam en geest Medewerking: kinderen onder leiding van Erna Hemming, instrumentalisten en koor onder leiding van Job de Bruijn. 11.00 – 12.00 uur: – Presentatie winterprogramma in de kerkzaal. Via de beamer projecteren we de onderdelen van het programma. In de kerkzaal is nadere informatie te vinden. Daar liggen ook intekenlijsten klaar. – Workshop Godly play in de bovenzaal. Godly play is een methode om Bijbelverhalen te vertellen, die ontwikkeld is door de Amerikaanse theoloog en pedagoog Jerome Berryman. De methode heeft wereldwijd een steeds grotere bekendheid gekregen. Vertellend, maar ook spelend met materialen die bij de verhalen horen, en die uitgestald aanwezig zijn, worden verhalen dichterbij kinderen, jongeren én ouderen gebracht. Er wordt hun niets voorgeschreven, zij kunnen zichzelf en hun leven spiegelen aan wat de grote verhalen te zeggen hebben. Leiding

Marjolijne en Ineke Yska

12.00 – 13.00 uur: Gezamenlijke lunch in de kerkzaal Tijdens het eten: muziek aan tafel. Datum Tijd Plaats Leiding

zondag 13 september 2015 9.30 – 13.00 uur Ontmoetingskerk Job de Bruijn

=4=

Job over Job Het Bijbelboek Job is een groot werk uit de wijsheidsliteratuur. Het vertelt van de rijke Job, toonbeeld van welzijn en welvaart, met zijn blakende gezondheid, zijn grote familie en zijn grote bezit. Job raakt alles kwijt, hij verliest zijn bezit en gezondheid en erger nog, hij maakt binnen zijn familie de dood aan alle kanten mee. Uiteindelijk zit hij arm, ziek en treurig op de mestvaalt van het leven. In die tijd is de gangbare mening over God zo: Die beloont de rechtvaardige. Voorspoed en gezondheid zijn niet alleen gaven, maar ook beloningen van God. Voor Job is dat niet meer vol te houden. ‘Wat heb ik verkeerd gedaan, dat mij dit overkomt,’ denkt hij aanvankelijk. Daarna ontstaat in hem een worsteling met al zijn gedachten over God en met God zelf. Job verandert in zijn manier van denken en in zijn manier van geloven. De vroomheid en vromigheid van vroeger verdwijnen uit zijn leven. Maar wat dan? Op welke manier keert God terug in zijn bestaan? In drie avonden Basaal Bijbellezen staan de eerste hoofdstukken van het boek Job centraal. Dat oude boek is qua thematiek hoogst actueel. Basaal Bijbellezen betekent: we lezen de teksten en gaan na wat er staat, wat er bedoeld kan zijn en welke betekenis het voor ons kan hebben. Het geheel heeft een informatief en bezinnend karakter. De drie avonden vormen een serie. U kunt ook (een) afzonderlijke avond(en) bezoeken. Data Tijd Plaats Spreker

woensdag 16, 23 en 30 september 2015 19.30 – 21.30 uur Johanneskerk Job de Bruijn

=5=

Allah / God? Van Harem tot Fitna, het boek van Marcel Poorthuis en Theo Salemink gaat over de beeldvorming van de islam in Nederland. Wat ooit een verre romantiek was van de sprookjes van 1001 nacht kwam plots heel dichtbij met de komst van de gastarbeiders in de jaren zestig. Wat bepaalt de houding van de Nederlander? Is het: ‘onbekend maakt onbemind’? Of past de islam niet binnen het ‘doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg’, de lijfspreuk van vele Nederlanders? Hoe dan ook, er bleken genoeg negatieve beelden van de islam te zijn. Romantiek maakte plaats voor angst. Middeleeuwse ideeën over de islam als afgoderij werden weer populair. Kerken streefden naar een dialoog, maar die lijkt door een no-nonsense politiek te zijn ingehaald. Wat wil Nederland met de moslims? Moet de islam ingrijpend veranderen of moet de Nederlander anders leren denken? Prof. dr. Marcel Poorthuis (1955), hoogleraar aan de Faculteit Katholieke Theologie van de Universiteit van Tilburg en mede-auteur van het boek Van Harem tot Fitna, vertelt hoe de Nederlander de afgelopen decennia heeft gereageerd op de komst van de islam en moslims naar Nederland. Hij meent dat de politiek van links tot rechts krampachtig reageert op de islam en geeft daar ook een verklaring voor. Datum Tijd Plaats Spreker

dinsdag 6 oktober 2015 19.30 – 21.30 uur Johanneskerk Prof. dr. Marcel Poorthuis

=6=

Godly Play Godly Play is een manier van Bijbelverhalen tot je laten spreken en ontdekken wat het verhaal voor jou betekent. Met concreet materiaal wordt een verhaal verteld. Daarna volgt er een gesprek over het verhaal. Dit gaat aan de hand van vragen die niet goed of fout beantwoord kunnen worden, maar die gaan over wat het verhaal voor jou betekent. Na dit gesprek krijgt iedereen de kans om zelf een onderdeel van het verhaal verder uit te diepen in de verwerkingstijd. Dit kan zijn dat je iets creatiefs wilt doen. Maar lezen, schrijven, of met het materiaal spelen zijn ook opties. Tot slot is er een feestelijke afsluiting. Heel eenvoudig iets eten en drinken en een lied of dankgebed. De avond bestaat uit twee onderdelen. Een deel is Godly Play zelf ervaren. Het andere deel is iets meer uitleg over wat Godly Play is. Welk Bijbelverhaal we deze avond vertellen is nog een verrassing. Datum Tijd Plaats Leiding

woensdag 28 oktober 2015 19.30 – 21.30 uur Bovenzaal Ontmoetingskerk Marjolijne en Ineke Yska

=7=

Van Gogh en God Vincent van Gogh (1853-1890), zoon van een predikant, was na een korte schoolperiode werkzaam achtereenvolgens in een kunsthandel, als onderwijzer en als hulppredikant in Engeland. Na zijn mislukte studie om predikant te worden in Amsterdam kwam hij als lekenprediker onder mijnwerkers in de Borinage te werken. Na enkele maanden werd hij afgewezen. Vervolgens zocht hij zijn bestemming in het kunstenaarsvak. Als autodidact maakte hij schetsen en tekeningen van het buitenleven, mijnwerkers en andere onderwerpen. Financieel ondersteund door zijn broer Theo is hij aan diverse kunstopleidingen begonnen, maar nergens hield hij het lang vol. Hij belandde uiteindelijk in Zuid-Frankrijk, waar hij vele beroemd geworden schilderijen heeft gemaakt. Op 37-jarige leeftijd kwam er een eind aan zijn leven, waarschijnlijk door zelfmoord. Jaap van Duijn, voorzitter van de stichting Gifted Art, heeft alle plaatsen waar Van Gogh gewoond heeft, bezocht en is als het ware zo in de huid gekropen van Van Gogh. In samenwerking met het Van Gogh Museum in Amsterdam maakte hij een interactieve website over het leven van de schilder. (www.vangoghroute.nl) Welke invloed Van Gogh’s aanvankelijke beroepskeuze (predikant zoals zijn vader) op zijn uiteindelijke bestemming als schilder had, horen we uit de mond van Jaap van Duijn. Datum Tijd Plaats Spreker

dinsdag 10 november 2015 19.30 – 21.30 uur Johanneskerk Jaap van Duijn

=8=

God als vriend René van den Beld, cabaretier, theoloog en oud-predikant onder andere van de Protestantse Gemeente Laren-Eemnes toert rond met zijn vertelling Vertel me eens wat over vriendschap. Hij schrijft hierover: De Franse filosoof Michel de Montaigne (1533-1592) is één van de vele denkers die prachtige woorden aan de vriendschap heeft gewijd. Zo schrijft hij dat het huwelijk een contract is, waarvan alleen het afsluiten vrijwillig plaatsvindt. Later blijken zich allerlei verwikkelingen voor te kunnen doen die de genegenheid kunnen verbreken en verstoren. Terwijl bij een vriendschap het enige waarmee men te maken heeft, de vriendschap zelf is. In de tijd van maximale communicatie met behulp van media, waarin facebook het summum lijkt, is de vraag naar vriendschap des te indringender. Hoeveel vrienden heeft een mens eigenlijk? Wat zijn de kenmerken van vriendschap? Hoe wordt het woord vervuild en misbruikt? In 2009 was ontvrienden het woord van het jaar. In onze wereld kon nadenken over vriendschap wel eens het elfde gebod zijn: ‘Gij zult het woord vriendschap niet ijdel gebruiken.’ In dit programmaatje gaat René als een ouder wordende pad-zoeker op zoek naar de betekenis van de vriendschap. Steeds komt als meest heldere formulering Montaignes uitspraak boven: ‘Als men bij mij zou aandringen te zeggen: waarom ik van hem hield, voel ik dat dat alleen uitgedrukt kan worden door te antwoorden: “Omdat hij het was, omdat ik het was.”’ Datum Tijd Plaats Verteller

dinsdag 1 december 2015 19.30 – 21.00 uur Johanneskerk René van den Beld

=9=

Bach, Mendelssohn en God Twee Cantatediensten

In het komende seizoen gaan we twee cantatediensten houden. Op vierde Advent, zondag 20 december, voeren we in de morgendienst in de Ontmoetingskerk de cantate Uns ist ein Kind geboren uit. Deze is toegeschreven aan J.S. Bach, maar waarschijnlijk gecomponeerd door J. Kuhnau. En op de avond van Goede Vrijdag 25 maart voeren we de cantate Wer nun den lieben Gott lässt walten uit van Felix Mendelssohn Bartholdy. Een cantate is een muziekstuk rond een Bijbelgedeelte. In het geheel is vaak een koraal leidend. Het koraal weerklinkt in de cantate. Daarnaast zijn er stukken voor koorzangers en voor solisten. Solisten zingen aria’s: reflecties op gevoel en beleving. De cantates bedden we in de kerkdiensten in. Dit betekent dat het eerste deel en het laatste deel van de dienst vergelijkbaar zijn met andere. In het middengedeelte, waar normaliter de preek wordt gehoord, klinkt de cantate. Deze wordt kort toegelicht en daarna uitgevoerd. De cantates zijn geschreven voor solisten, koorzangers, strijkorkest en basso continuo. Ze stellen flinke eisen aan de muzikale bedrevenheid van de uitvoerenden. Voor de instrumentalisten en de solisten zoeken we in een ruimere kring, waarbij we niet voorbijgaan aan mensen van dichtbij. Koorzangers rekruteren we uit dorps- en stadsgenoten. Ze krijgen hun noten digitaal toegestuurd en worden geacht de eigen partij geheel zelfstandig thuis onder de knie te krijgen. Kort voor de uitvoering repeteren we enkele keren. Deelname aan deze repetities is noodzakelijk. Hierin moeten we ons kunnen beperken tot muzikale afwerking. Bij de selectie spelen een goede klankverdeling tussen orkest, koor, en koorpartijen onderling een grote rol. Wie het bovenstaande aanspreekt, kan dit kenbaar maken via [email protected]. Muzikale leiding

Job de Bruijn

= 10 =

De dokter en God ‘God en het levenseinde’ en ‘Is de dokter God geworden?’ zijn niet zomaar een paar thema’s. Was het tot een aantal decennia geleden nog gewoon dat we ons levenseinde door de natuur / door God lieten bepalen, nu zien we steeds vaker dat wij de regie over onze overgang van leven naar de dood zelf ter hand willen nemen. Daartoe doen we vaak een beroep op de dokter. Uitzichtloze ziekten, ondraaglijk lijden, levensmoeheid kunnen allemaal redenen zijn om niet lijdzaam af te wachten tot de natuur (lees ook God) ingrijpt, maar zelf ons aardse afscheid te regelen. Vaak wordt dan een dokter te hulp geroepen om het aardse leven af te sluiten. Over deze thema’s wil Bert Keizer – columnist in dagblad Trouw, arts / filosoof en praktiserend verpleeghuisarts – met ons van gedachten wisselen. Hij heeft veel over dit onderwerp geschreven, bijvoorbeeld Tumult bij de uitgang. Datum Tijd Plaats Spreker

woensdag 13 januari 2016 19.30 – 21.30 uur Johanneskerk Bert Keizer

= 11 =

Veertigdagenkalender

Wegwijzer van Aswoensdag tot Pasen Het begint een goede traditie te worden. Ook in 2016 zal voor de veertigdagentijd, de periode die loopt van Aswoensdag (10 februari 2016) tot en met Eerste Paasdag (27 maart 2016), een kalender gemaakt worden. Deze bevat voor iedere dag een kalenderblaadje met een gedicht of een tekst om over na te denken of van te genieten. Ook de kinderen krijgen aandacht. Het spreekt voor zich dat daarbij het thema van dit seizoen, God?,aan bod zal komen. De prijs is € 5,00. Onderweg, de website en de Nieuwsbrief informeren u nader over de mogelijkheden van bestellen. Verschijning Coördinatie

eind januari 2016 Alice van Kalsbeek

= 12 =

De media en God Nu de kerk steeds minder mensen iets te zeggen heeft, lijkt Hilversum onze nieuwe reddingsboei. Je kunt het zo gek niet bedenken of de televisie wil ons helpen: financiële problemen, huwelijksleed, ziekte en gebrek, lijden en dood. De kijkkast is onze nieuwe hulpverlener, trooster en huisvriend geworden. Dit klemt temeer nu niet alleen de kerk, maar ook andere (traditionele) verbanden voor velen zijn weggevallen of uit het zicht verdwenen: verenigingen, huwelijk, familie en verzorgingsstaat. Maar, vraagt Willem Pekelder zich af, is al die Hilversumse hulp wel zo belangeloos en oprecht als ze eruit ziet? En welke prijs betalen wij als kijker? Willem Pekelder (1959) is een onafhankelijk denkend journalist en columnist met als specialismen: media, religie en levensbeschouwing. Hij is o.a. tv-recensent van dagblad Trouw en secretaris van de Nipkow jury. Datum Tijd Plaats Spreker

dinsdag 16 februari 2016 19.30 – 21.30 uur Johanneskerk Willem Pekelder

= 13 =

Judas en God Judas heeft geen goede naam. Hij is bekend geworden als de man die Jezus verraadde met de judaskus. Hij werd de verpersoonlijking van het kwaad. Een heel ander beeld rijst op uit het zogenaamde Evangelie van Judas. Dit geschrift uit de vierde eeuw werd 40 jaar geleden gevonden in de buurt van een Egyptisch stadje. Het Evangelie van Judas legt, evenals andere buiten-Bijbelse evangeliën, zoals dat van Thomas en van Maria van Magdala, andere accenten. Judas komt in dit boek anders naar voren. Hij krijgt een andere rol. Hij is geen verrader. Hij is iemand die hartstochtelijk betrokken is op Jezus en diep gelooft in zijn uiteindelijke bestemming: verenigd worden met de goddelijke Geest. Hij brengt Jezus dichter bij zijn bestemming. Eerder een witte raaf dus, dan een zwart schaap. Dit evangelie wordt gerekend tot de gnostische literatuur. Hierin leeft de gedachte dat God te kennen is in jezelf. Wie goed zoekt in zichzelf, komt daarvan iets op het spoor. Job de Bruijn zal een inleiding houden over dit evangelie. We lezen fragmenten van het boek. We kijken naar wat er staat en wat het te betekenen kan hebben, ook voor ons, vandaag. Datum Tijd Plaats Inleider

dinsdag 8 maart 2016 19.30 – 21.30 uur Johanneskerk Job de Bruijn

= 14 =

Elbert Roest en God De burgemeester van Laren, Elbert Roest, heeft enkele jaren geleden op een gemeenteavond iets over het boek Job gezegd. Hij verbond toen het woord wijsheid met God. We hebben Elbert Roest voor dit seizoen uitgenodigd om breed en vrijuit zijn gedachten te uiten over deze naam die door alle eeuwen geklonken heeft. Wat is er vanuit zijn persoonlijke kader te zeggen? Welke waarde, welke betekenis is voor hem van belang? Een burgemeester heeft een verbindende taak. Hij is politiek gezien gehouden aan de scheiding tussen kerk en staat. Hij in het bijzonder behartigt de neutraliteit van de overheid op levensbeschouwelijk gebied. Daar staat Elbert Roest als geen ander voor. Neutraliteit betekent niet dat je geen eigen gedachten hebt. Op deze avond spreekt niet de bestuurder, maar de persoon over de Naam. Elbert Roest over God dus. Datum Tijd Plaats Spreker

dinsdag 12 april 2016 19.30 – 21.30 uur Johanneskerk Elbert Roest

= 15 =

Zondag 20 december 2015 10.00 uur

Cantatedienst Uns ist ein Kind geboren Goede Vrijdag 25 maart 2016 19.30 uur

Cantatedienst Wer nun den lieben Gott lässt walten

= 16 =