2016

LED Leren Ervaren Dialoog

Leerhuis Harderwijk seizoen 2015/2016

Get Inspired ! i

LED 2015 U hebt het nieuwe jaarprogramma LED 2015 in handen: een serie avonden langs grensgebieden van samenleving en cultuur, religie en spiritualiteit. LED? Ons jaarproject heet LED. U kent ze wel, die nieuwe lampjes. Zij vragen weinig en bieden veel. Licht en in allerlei kleuren. Zo is ook ons programma: laagdrempelig en veelkleurig. Soms serieus; dan weer bevrijdend en onverwacht vrolijk. U vindt het allemaal als u even doorbladert. MEER WETEN? Bij ieder onderwerp staat een contactpersoon, die u kunt bellen als u meer wilt weten. Het laatste nieuws over de avonden komt u aan de weet als u een abonnement neemt op onze nieuwsbrief. Een mailtje naar [email protected] is genoeg om voortaan elke maand precies op de hoogte te zijn. Ook kunt u in Samengeroepen of de digitale nieuwsbrief van de PGHarderwijk en Catharinfo (ook digitaal) de actuele informatie krijgen. BIJDRAGE Voor het bijwonen van de meeste avonden vragen wij een geringe onkostenvergoeding. Soms is er een collecte bij de uitgang. In verband met reservering van de locaties, stellen wij het op prijs, als u zich tevoren opgeeft via het aanmeldformulier. WAT WIL DAT LEERHUIS? De commissie heeft vorig jaar diep nagedacht over het doel van het werk en een memorandum opgesteld. Als u dat eens wilt lezen, kunt u het per mail aanvragen. Graag tot ziens.

De Werkgroep Leerhuis Harderwijk ii

Inhoudsopgave

blz

1

God in Auschwitz? – Beatrice Jongkind... ........................................................ 1

2

Donderdagmiddagdochter - Stevo Akkerman ................................................. 2

3

De inspiratie van Vincent van Gogh – Ben Piepers .......................................... 3

4

Hebben kerken nog toekomst? – Hans Snoek ................................................. 4

5

Johannes, Johannes en Johannes – Hans Mak ............................................... 5

6

De legende van Esther – Ruud Bartlema.... ..................................................... 6

7

Vroomheid op de Oudezijds (wandeling) – Jan Piet Tuinema .......................... 7

8

TOP2000 Café (popmuziek) - Corjan Matsinger .............................................. 8

9

Eigentijdse spiritualiteit: Een uitdaging voor de kerken - Peter Nissen ............. 9

10 Stad op een berg – James Kennedy .............................................................. 10 11 Paus Franciscus: De nieuwe paus - Klaas Fongers ...................................... 11 12 Migratie in het religieuze landschap - Martha Frederiks ................................. 12 13 Gesprek over het levenseinde - Pieter Schimmel........................................... 13 14 Ontmoeting in de 40-dagentijd - Tjitte Dijkstra / Ahmed Nazligul .................. 14 15 Godsdienst en extremisme - Liek Mulder ....................................................... 15 16 FakkelFilm in de 40-dagentijd (met nabespreking) – Tjitte Dijkstra........ ........ 16 17 Meditatief mandala tekenen – Annelies Middelkoop-Stolle ............................ 18 18 Pinksteren (zangavond) - Marten Kamminga ................................................. 17 Extra informatie: Werkgroep Bijbels Hebreeuws ....................................................................... 19 Wereldgebedsdag 2016 ................................................................................. 20 Aanmelden en betalen ................................................................................... 21 Aanmeldformulier (kopie voor uzelf) ............................................................... 22 Aanmeldformulier (om in te leveren) .............................................................. 29 Adressen werkgroepleden .............................................................................. 31 Locaties bijeenkomsten .................................................................................. 32

iii

BLANCO

iv

1 – God in Auschwitz? In het huidige Israël en in de bezette gebieden leven twee volken die grote en moeilijk te genezen trauma's met zich meedragen. Is het daardoor dat ze zo moeilijk met elkaar overweg kunnen? En wat te denken van de kinderen en kleinkinderen te midden van deze volken: de tweede en derde generatie van overlevenden en getraumatiseerden. Zij die vaak leven met een zwart gat in hun jeugd vanwege het zwijgen van hun (voor)ouders. 'Can you imagine how we as children suffered from that black hole? It was always present but it was forbidden to speak about it, or even to ask,' zei iemand in het blad Kerk & Israel onderweg van de Protestantse Kerken in Nederland (PKN). Ook komende generaties lijden op hun manier aan wat er toen met hun (voor)ouders is gebeurd. Zij lijden aan dat zwarte gat in hun jeugd. Waar omheen moest worden geleefd. Waar niet over gesproken mocht worden omdat het te erg was, maar wat er altijd was in z’n angstaanjagende, donkere zwijgen. In haar boek ‘De heiliging van de Naam’ schrijft Beatrice L. Jongkind over dit zwarte gat. De ondertitel van het boek luidt … leven voorbij de leegte… Want hoe kan het leven worden hervat ondanks onvoorstelbare trauma’s. En hoe is het bij uitstek joodse concept ons daarbij van dienst: de bereidheid het leven te offeren uit liefde tot God en zijn Tora. Het boek dient de dialoog met het Jodendom en gaat onder meer over de vraag waarom God ´Auschwitz´ niet heeft voorkomen. Behalve aan dit onderwerp besteden we aandacht aan de gehele dialoog kerk Jodendom en de stand van zaken daarvan op dit moment. Beatrice L. Jongkind, ‘De heiliging van de Naam´. Uitgeverij Van Warven, Kampen 2014. 156 blz. ISBN: 978 90 806146 7 3. Prijs: €19,90. Speciaal voor deze avond een aangepaste prijs.

Inleider: Contact: Plaats: Datum: Aanvang:

Beatrice Jongkind, predikant PKN Corrie van der Wal, tel – 460999 Nieuwe Kerk Woensdag, 7 oktober 2015 20.00 uur 1

2 – 'Donderdagmiddagdochter' In gesprek met de auteur Stevo Akkerman. Enkele jaren geleden overleed Evy Elise, de pas geboren dochter van Stevo Akkerman en zijn vrouw. Stevo schreef een boek over wat zoiets kan betekenen voor de vader, voor de moeder, en voor hun relatie. De auteur komt uit het milieu dat voorheen met de term gereformeerd vrijgemaakt werd aangeduid. In het boek wordt dat milieu geschetst. Wat gebeurt er met je als je voelt dat je door alles wat je overkomt weg groeit van dat milieu vandaan? De vrouw van Stevo heeft meer met de evangelische kant van de kerk. Zou dat kunnen helpen in deze situatie? We gaan de auteur vragen naar zijn zoektocht en naar wat die zoektocht hem heeft opgeleverd. Een vraag daarbij is wat wij hiermee kunnen. Waar haalt een mens de kracht vandaan om de rug te rechten in een dergelijke bestaans- en geloofscrisis? Interviewer: Wybe Dijk, emerituspredikant van de PKN, Ermelo. Spreker: Stevo Akkerman, redacteur dagblad Trouw en auteur

Inleider: Interviewer: Contact: Plaats: Datum: Aanvang:

Stevo Akkerman, redacteur dagblad Trouw en auteur Wybe Dijk, emerituspredikant van de PKN, Ermelo. Annelies Middelkoop - tel 419591 Nieuwe Kerk Maandag, 12 oktober 2015 20.00 uur 2

3 – De inspiratie van Vincent van Gogh Ben Piepers heeft Vincent van Gogh leren kennen door zijn schilderijen en brieven. Misschien u ook. Veel mensen waarderen zijn kunst enorm. Toch hebben weinigen een helder beeld wie Vincent van Gogh is. De een noemt Vincent van Gogh ‘een zoeker, rusteloos onderweg, arm en berooid.’ Een ander tekent Vincent als ‘een onuitstaanbaar figuur: lastig voor zichzelf en vooral voor anderen.’ Iedereen ziet hem echter als een groot kunstenaar. Deze avond gaat over de inspiratie van Vincent van Gogh. Ben Piepers vertelt e.e.a. over deze boeiende kunstenaar. U kunt uw eigen gedachten vormen over wat hem bewoog door te kijken naar zijn kunstwerken en te luisteren naar fragmenten uit zijn brieven en uit zijn leven. Ben Piepers wijst u ook op de keuze van zijn onderwerpen, die vaak een diepere betekenis verraden. Je vindt in zijn kunst sporen van christelijke spiritualiteit. In de latere jaren speelt zenboeddhisme ook een belangrijke rol. Verder is ook de natuur een bron van inspiratie geweest voor Van Gogh. In deze avond proberen we te achterhalen welke inspiratie Van Gogh aan ons doorgeeft. Wat vindt u inspirerend in de kunst van Vincent? Wat raakt u in zijn werk? Werkwijze: naast kijken en luisteren is er ruimte voor interactie.


Ben Piepers, emeritus pastor Sint Lucas Parochie, Leusden Annelies Middelkoop – tel 419591 Nieuwe Kerk Maandag, 26 oktober 2015 20.00 uur 3

4 – Hebben kerken nog toekomst? Deze avond gaat over de ontwikkeling van geloof in de laatste decennia. In de afgelopen vijftig jaar is het geloof van veel Nederlandse protestanten ingrijpend veranderd. Om een aantal aspecten te benoemen:   

Tal van protestanten zijn opgegroeid met het beeld van een almachtige God die alles kon voorzien. Het mensbeeld dat daar bij past gaat uit van het principe dat de Mens, mede vanwege de erfzonde, geneigd is tot al het kwaad. En om nog een derde aspect te benoemen: veel Nederlandse protestanten zijn opgevoed met een wereldbeeld dat benadrukt dat God actief ingrijpt in allerlei dagelijkse gebeurtenissen.

Recentelijk heeft Hans Snoek, docent aan de Christelijke Hogeschool Windesheim en onderzoeker aan de Vrije Universiteit, een boek geschreven met de titel: ‘Van huis uit protestant – Hoe de leer verdampte en het geloof veranderde’. In dat boek schetst hij de geloofsveranderingen die veel Nederlandse protestanten ervaren hebben. Op 10 november zal Hans Snoek het een en ander over die veranderingen te vertellen. De avond valt in drie delen uiteen. 1. In het eerste deel zal hij de veranderingen schetsen die zich voorgedaan hebben in het godsbeeld, mensbeeld en wereldbeeld van veel protestanten. 2. In het tweede deel schets hij waarom de calvinistische traditie die eeuwenlang een stempel op het Nederlandse protestantisme heeft gezet, aan kracht heeft verloren. 3. Ter afsluiting is er ruimte om vragen te stellen en commentaar te geven op de geschetste ontwikkelingen. Problemen met vervoer naar De Regenboog? Geef dat dan aan.


Hans Snoek, docent en onderzoeker VU Corrie van der Wal, tel - 460999 De Regenboog Dinsdag, 10 november 2015 20.00 uur 4

5 – JOHANNES, JOHANNES en JOHANNES We zijn er bijna maar nog niet helemaal…! Zes seizoenen zijn we bezig geweest met het bestuderen van het Evangelie volgens Johannes en de eerste Brief van diezelfde Johannes, maar nu – in het zevende jaar – naderen we de eindstreep. We willen dit keer de hoofdstukken 4 en 5 van die eerste brief van Johannes bekijken plus de tweede en derde Brief van Johannes. We doen dat volgens de inmiddels beproefde methode van de drieslag. We vragen ons achtereenvolgens af: wat STAAT er nou precies, waar GAAT dat dan over en waar SLAAT dat dan op, maar de ervaring heeft ons inmiddels wel geleerd dat het gesprek alle kanten op kan gaan maar toch altijd weer op z’n johanneïsche pootjes terecht pleegt te komen. Wie trek heeft in een stuk Bijbelstudie is van harte welkom om mee te komen doen en ook wie de voorgaande jaren nog niets of niet alles heeft meegemaakt van deze serie kan gewoon in de rijdende trein springen bij de halte I Johannes 4 en meereizen tot en met onze eindbestemming, de halte III Johannes. We weten allemaal even weinig en even veel! Ook dit jaar is er natuurlijk aan het eind nog een bonus in de vorm van een muzikale uitsmijter, een vijfde bijeenkomst waarin we meestal muziek van die andere Johannes (Sebastianus B.) plegen te beluisteren. Ook dan geldt: het kan alle kanten op gaan maar het komt altijd weer op z’n pootjes en op z’n nootjes terecht. Op deze afsluitende bijeenkomst is iedereen welkom, ook als u zich tevoren niet hebt opgegeven. Samengevat: Een Bijbelstudie waarin we niet schromen om het diepe in te gaan, maar waarin altijd plaats is voor een vrolijke noot. En je wordt er niet alleen vrolijker maar ook wijzer en rijker van door zo samen met de Bijbel bezig te zijn. Ik zou zo zeggen: wat zou een mens dan nog meer willen?


Hans Mak, emeritus predikant PKN, Harderwijk Corrie van der Wal - tel 460999 Stadsdennenkerk Woensdag, 4, 11, 18, 25 november en 2 december 2016 9.30 uur 5

6 – De legende van ESTHER Het Esther verhaal is verbonden met Purim, dat in het vroege voorjaar door de Joodse gemeenschap overal ter wereld uitbundig wordt gevierd. Het is een feest met vrolijke verkleedpartijen, maskerades en muziek, waardoor het sterk doet denken aan ons carnavalsfeest. De legende van Esther is nauw verbonden met het Bijbelboek Exodus, het verhaal van de uittocht uit Egypte. Net als in het boek Exodus wordt ook in het verhaal van Esther een heel volk uit de wurggreep van een dreigende ondergang gered.

Maar in Esther krijgt de onderdrukking in de figuur van Haman het gezicht van het pure antisemitisme. Kijkend in de spiegel van eeuwen Jodenvervolging blijkt het verhaal van Esther nog steeds griezelig actueel. Ruud Bartlema situeert het tijdloze sprookje van Esther in de grimmige jaren dertig en veertig van de vorige eeuw. Dat zijn immers de jaren waarin de uitroeiing van zes miljoen Joden een afschuwelijk feit werd. Van de drie en dertig schilderijen die hij rond Esther maakte werd een indringend klankbeeld gemaakt, met tekst en muziek. Schilderijen van Ruud Bartlema als klankbeeld Dit klankbeeld wordt op maandag 16 november 2015 door beeldend kunstenaar en theoloog Ruud Bartlema zelf ingeleid en vertoond.


Ruud Bartlema, beeldend kunstenaar en theoloog Bert Maarleveld - tel 431379 Nieuwe Kerk Maandag, 16 november 2015 20.00 uur 6

7 – Vroomheid op de Oudezijds - wandeling Op zaterdag 21 november 2015 neemt Jan Piet Tuinema ons mee voor zijn Sint Nicolaas wandeling. Sint Nicolaas is de patroonheilige van o.a. de zeevaarders en vandaar dat er in vele havensteden een Sint Nicolaaskerk te vinden is. In Amsterdam zijn er uit verschillende tijdsperioden zelfs drie Sint Nicolaaskerken. Tijdens deze wandeling maakt u kennis met de vele verwijzingen in Amsterdam naar de goedheiligman. Het hoogtepunt van de wandeling zijn de bezoeken aan drie Sint Nicolaaskerken; de Oude Kerk (1306), de schuilkerk Ons’ Lieve Heer op Solder (1578) en de Basiliek van de H. Nicolaas (1886). In deze laatste kerk sluiten we de middag af met het bijwonen van een Choral Evensong om 17.00 uur. Het is aan te bevelen om wat te eten en drinken mee te nemen voor onderweg. Het is een vol programma. Tijdspad; Vertrek Harderwijk Aankomst Amsterdam Bezoek Basiliek (Lunch) pauze de Beurs Wandeling Oude Kerk Ons’ Lieve Heer op Solder Evening Song Vertrek Amsterdam Aankomst Harderwijk

11.15 12.30 12.45- 13.15 13.30- 14.15 14.15- 14.45 14.45- 15.30 15.30- 16.30 17.00- 17.45 18.01 19.09

Maximum aantal deelnemers 20. Toegang Oude Kerk € 7,50 (MJK gratis) Toegang Ons’ Lieve Heer ’ € 9,00 (MJK gratis) Treinkaartje retour normaal tarief € 25,40

Genoemde reis en museumkosten zijn onder voorbehoud. Indien u over een kortingskaart beschikt waarop meer mensen mogen meereizen horen we dat graag bij uw aanmelding! De inschrijfkosten voor deze activiteit van het Leerhuis zijn 5 euro. U kunt u eventueel ook ter plekke bij de contactpersoon betalen.

Gids: Contact: Plaats: Datum: Aanvang:

Piet Jan Tuinema, specialist wandelingen Amsterdam Corrie van der Wal – tel 460999 Station Harderwijk Zaterdag, 21 november 2015 10.30 uur verzamelen bij NS-station Harderwijk 7

8 – TOP 2000 CAFÉ Een avond vol heilige herrie en andere verrassingen Deze avond wordt georganiseerd in samenwerking met het jeugdwerk van de Protestantse Gemeente Harderwijk.

In de laatste week van het jaar wordt op Radio 2 de Top 2000 uitgezonden. In De Regenboog wordt tussen Kerst en Oud en Nieuw een Top 2000 kerkdienst gehouden. Als opmaat tot dit fraais hebben we op 10 december een event gepland waar veel te beleven is. Het wordt een speelse avond, waar zelfs iets te winnen is. Corjan Matsinger zal de avond presenteren. Ook is er veel te leren. ‘Huh? Leren? Over popmuziek? Dat gaat toch altijd over verliefd zijn?’ Je hebt gelijk. Liefde is onderwerp #1 in popmuziek, maar verlies en verdriet staan nummer twee. In popmuziek worden heel veel levensvragen gesteld.’ ‘Het wordt toch wel een leuke avond?’ ‘Reken maar. Het wordt een spannend feestje. Be there!’

Presentatie: Contact: Plaats: Datum: Aanvang:

Corjan Matsinger Tjitte Dijkstra – tel 06 42988161 Nieuwe Kerk Donderdag, 10 december 2015 19.30 uur 8

9 – Eigentijdse spiritualiteit: Een uitdaging voor de kerken In Nederland doen zich op het gebied van religie, zingeving en spiritualiteit ingrijpende veranderingen voor. De kerken verliezen bijna allemaal aanhang; krimp, vergrijzing en fusie zijn er de sleutelwoorden. Ook hebben zij minder invloed in de samenleving en zijn veel jongeren niet meer vertrouwd met het grote verhaal van de christelijke traditie. Toch worden mensen door de ontkerkelijking niet in hetzelfde tempo minder religieus. Zij worden wel anders religieus. Veel mensen blijven op zoek naar bezieling en naar iets dat hen draagt en overstijgt. Zij worden geraakt door ervaringen van verwondering. De grenzen tussen tradities worden daarbij poreus: religiositeit en spiritualiteit worden flexibel. Traditionele godsbeelden maken plaats voor een nieuw tasten naar het goddelijke geheim, naar Iets, naar het goddelijke dat ‘gebeurt’. Voor die nieuwe religiositeit worden andere bronnen dan alleen de kerkelijke aangeboord: andere religieuze tradities, maar ook de natuur, kunst, poëzie en erotiek worden (her-)ontdekt als bronnen van religiositeit. Rituelen en symbolen krijgen nieuwe betekenis, evenals de zintuigen en het lijf. De kerken hebben op het vlak van zingeving en spiritualiteit eeuwen van ervaring. Zij staan nu voor de uitdaging hun rijkdom aan ervaring ruimhartig te delen met de zinzoekers van onze tijd, binnen en buiten de kerken. Prof. dr. Peter Nissen (* 1957) is hoogleraar Spiritualiteitsstudies aan de Radboud Universiteit in Nijmegen en predikant van de remonstrantse gemeente van Oosterbeek.


Prof. dr. Peter Nissen, hoogleraar en predikant Corrie van der Wal - tel 460999 Stadsdennenkerk Woensdag, 13 januari 2016 20.00 uur 9

10 – Stad op een berg Religie speelt een rol in de vormgeving van maatschappelijke instellingen en ideeën. Wat is de rol van de kerken in dat publieke domein? Door wetswijzigingen en kerkverlating hebben ze de afgelopen anderhalve eeuw afstand moeten nemen van hun dominante positie in de samenleving en hun pretenties moeten bijstellen. In 2010 verscheen het boek ‘Stad op een berg’ van James Kennedy. Dit boek gaat over de veranderende publieke rol van de protestantse kerken in Nederland.

Kerken vormen hun leden en onderwijzen hen hoe ze zich buiten de muren van de kerk in het publieke domein kunnen opstellen. Kerken kiezen ook daarin hun eigen wegen. De ene kerk probeert gastvrij te zijn door tijdens de preek in de kerkbanken een pepermuntrol te delen. De andere kerk organiseert vrijwilligerswerk in de wijk. Wat is de positie van de kerk in moderne, seculiere, democratische samenlevingen? Zijn kerken verenigingen en behoren ze zich als zodanig te gedragen? Of hebben ze hogere doelstellingen en moeten ze zich als goddelijke instellingen presenteren? De auteur sluit af met een pleidooi voor de kerk als contrasterende gemeenschap, die zowel onderdeel is van de seculiere samenleving als daar, net als de kerktorens, boven uitstijgt. James C. Kennedy (1963) is hoogleraar Nederlandse Geschiedenis sinds de Middeleeuwen aan de Universiteit van Utrecht.


James Kennedy, hoogleraar Nederlandse Geschiedenis Corrie van der Wal - tel 460999 Nieuwe Kerk Woensdag, 27 januari 2016 20.00 uur 10

11 – Paus Franciscus: De nieuwe paus 'Habemus papam!' schalde er op 13 maart 2013 over het majestueuze Sint-Pietersplein in Rome. Paus Franciscus is zijn naam. Maar wat weten we nu eigenlijk over de nieuwste opvolger van Petrus? Hoe gaat dat precies in zijn werk, zo'n pausverkiezing? En welk werk liet de vorige paus voor Franciscus achter? Stijn Fens, al sinds jaar en dag kind aan huis in het Vaticaan, vertelt in zijn boek ‘Een onthullende blik achter de muren van het Vaticaan’ over alle ins en outs van het nieuwe pontificaat. Van de pauselijke brillenmaker tot Vatileaks, van zwarte rook tot witte rook, van lobby's tot pijnlijke dossiers. Alles wat een conclaaf zo spannend maakt komt aan bod.

Geest en tegenwind luidt de titel van een nieuw boek over paus Franciscus. Filosoof en Vaticaankenner Christian van der Heijden analyseert daarin het tweede jaar van de populaire kerkleider. Aan charisma lijkt het paus Franciscus niet te ontbreken. "Hij weet menigtes op een hele simpele manier te bespelen." De Franciscus uit de twaalfde eeuw was ook sterk in 'welsprekende tekenen'. Maar wie is deze paus nu eigenlijk? Wat heeft hij voor ogen met de kerk? Wat maakt hem bijzonder? Vanavond gaan we daar iets over horen. Want over de nieuwe paus is al menig boek geschreven.


Klaas Fongers, Prior van de Essenburg Annelies Middelkoop - tel 419591 Catharinakerk Maandag, 9 februari 2016 20.00 uur 11

12 – Migratie in het religieuze landschap Wie drie decennia geleden voorspeld zou hebben dat aan het begin van de 21st eeuw religie in Nederland weer volop in de politieke en maatschappelijke belangstelling zou staan, zou zijn uitgelachen. Lang voorspelden sociologen een voortgaande secularisatie en daarmee een geleidelijk (en geruisloos) verdwijnen van religie uit het Nederlandse publieke domein. Echter, niets blijkt minder waar. Wat niemand had kunnen bevroeden, blijkt realiteit: religie staat weer hoog op de politieke agenda voor zowel buitenlands- als binnenlandsbeleid en religie is onderwerp van verhit maatschappelijk debat. Met de komst van migranten naar Nederland, is het Nederlandse religieuze landschap ingrijpend veranderd. Het is pluriformer, diverser geworden. Niet alleen kent Nederland nu moskeeën, mandirs (hindoe tempels), zen centra en gurdwara's (Sikh tempels). Ook het christelijke spectrum is veelkleuriger geworden. De Waalse Kerk in Den Haag kreeg een nieuwe impuls door de komst van Franstalige Afrikanen; de Rooms Katholieke Kerk heeft aparte parochies voor migranten van Poolse, Antilliaanse of Latijns Amerikaanse herkomst. De PKN heeft samenwerkingsovereenkomsten met de Indonesische Perki gemeenschappen, de Molukse Kerken en de Ghanese presbyterianen. En in de Randstad schieten migrantenkerken als paddenstoelen uit de grond. Deze avond neemt u mee op een reis door het veranderende Nederlandse religieuze landschap. Een reis door een fascinerend landschap, maar ook een landschap dat zeer uiteenlopende emoties bij mensen wakker roept.


Martha Frederiks, Professor Wereld Christendom UvU Corrie van der Wal - tel 460999 Nieuwe Kerk Woensdag, 17 februari 2016 20.00 uur 12

13 – Gesprek over het levenseinde Denkt u wel eens na over hoe uw laatste weken/maanden van uw leven er uit komen te zien? De een heeft dat al uitvoerig besproken en soms zelfs al de uitvaart tot in de details geregeld. Een ander schuift de gedachte aan het levenseinde ver voor zich uit. Uiteraard weet niemand hoe die periode van zijn/haar leven er uit zal zien. Toch kan het geen kwaad daar eens over na te denken en hoe te handelen als de regie over eigen leven minder vanzelfsprekend wordt. Juist in deze levensfase vallen er belangrijke beslissingen op medisch terrein, maar ook op alle andere terreinen het menselijk bestaan treffend.

Bent u geïnteresseerd? Kijk dan als voorbereiding eens op de site van KNMG. http://knmg.artsennet.nl/Nieuws/Overzicht-nieuws/Nieuwsbericht/116511/Brochurehelpt-bij-gesprek-tussen-patient-en-arts-over-levenseinde.htm

Pieter Schimmel, specialist ouderengeneeskunde in het Hospice Jasmijn op Sonnevanck, neemt u op deze leerhuisavond (op interactieve wijze) mee op deze ontdekkingstocht.


Pieter Schimmel, specialist ouderengeneeskunde. Bert Maarleveld - tel 431379 Nieuwe Kerk Maandag, 7 maart 2016 20.00 uur 13

14 - ONTMOETING in de 40-dagentijd In Harderwijk wonen duizenden Nederlandse moslims. Wij komen hen tegen op het werk, in school en in de stad, maar echt ontmoeten is nog wat anders. Daarom organiseren wij een speelse avond met gesprek, muziek en ontmoeting. Wij hopen dat deze avond een jaarlijks event kan worden. Dit jaar worden wij ontvangen in de Turkse Moskee in Harderwijk. Het thema van de avond is: Moed Houden. Het wordt een inspirerende avond, waarin wij veel van elkaar zullen leren. We richten ons niet op de wereldproblemen, maar willen vooral elkaar leren kennen als Harderwijkers. Wat betekent het om respect voor elkaar te hebben, rekening houdend met een ieders achtergrond? In een vriendelijke sfeer nemen wij de gelegenheid echt met elkaar in gesprek te gaan. De “40-dagentijd” is daarvoor het goede moment.

Contact: Plaats: Datum: Aanvang:

Ahmed Nazligul – tel 06 22405685 & Tjitte Dijkstra – tel 06 42988161 Mehmed Akif moskee, Anne Franklaan 5 Donderdag, 10 maart 2016 19.30 uur 14

15 – Godsdienst en extremisme Wie intensief het nieuws volgt, krijgt steeds meer de indruk dat godsdienst en geweld onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Er gaat nauwelijks een dag voorbij dat er niet een onheilspellend bericht van dit front de wereld wordt in geslingerd. Dat beangstigt en maakt onzeker. Daarom is het goed te onderzoeken of en hoe godsdienst en geweld met elkaar verbonden zijn. Inderdaad onlosmakelijk, of is dat een karikatuur van de werkelijkheid? Op deze Leerhuisavond staat dit onderwerp centraal.

We blikken terug in de tijd. Vandaar ook deze illustratie, een beeld van de Kruistochten, zonder twijfel een godsdienstoorlog. Maar, we proberen ook te analyseren wat er anno 2015 aan de hand is. Het nieuwste boek van Karen Armstrong ‘In naam van God. Religie en geweld.’ geeft de nodige achtergrondinformatie.

Inleider Contact: Plaats: Datum: Aanvang:

Liek Mulder, historicus en auteur uit Harderwijk. Roel Raadsen - tel 424452 Stadsdennenkerk Dinsdag, 15 maart 2016 20.00 uur 15

16 – FakkelFilm in de 40-dagentijd De 40-dagentijd is een bijzondere periode in het jaar. In de weken voorafgaand aan Pasen, zijn wij ons meer bewust hoe waardevol en kwetsbaar mensen zijn. Soms leven wij anders, proberen te vasten, bescheiden te zijn en niet uitbundig. Sommigen slaan lekkernijen over en gaan niet uit eten of naar de film.

Waarom dan toch een project FILM in de 40-dagentijd? Bij film denken wij vaak aan amusement, maar dat is eenzijdig. Er zijn duizenden films die juist in de 40-dagentijd gezien moeten worden, omdat zij ons erop wijzen hoe waardevol en kwetsbaar een mens is. Het onderwerp van de film sluit aan bij de Fakkelviering van zondag 21 februari. Als je die viering bijwoont, wil je vast en zeker ook de film zien. Wij beginnen vroeg (19.30 uur) zodat er flink tijd is om na te praten. De dag ligt nog niet vast. Welke film? Dat laten wij op tijd weten. Om te weten welke film wij vertonen en wanneer de vertoning plaatsvindt, kunt u zich vrijblijvend opgeven met het aanmeldformulier of u aanmelden voor de e-mail nieuwsbrief. U kunt t.z.t. ook de contactpersoon bellen.

Presentatie: Contact: Plaats: Datum: Aanvang:

Tjitte Dijkstra Tjitte Dijkstra – tel 06 42988161 Nieuwe Kerk In de week na de Fakkelviering van 21 februari 2016 19.30 uur (let op het tijdstip) 16

17 – Meditatief Mandala tekenen Op woensdag 2 maart 2016 gaan we meditatief mandala tekenen naar aanleiding van een Bijbelverhaal. We doen dit onder leiding van Annelies Middelkoop Stolle. U hoeft niet bang te zijn dat u niet kunt tekenen. Het gaat immers niet om het eindresultaat, maar om het ermee bezig zijn. En soms ontstaan er spontaan kunstwerken. Wat is een mandala. Mandala is een woord uit het Sanskriet en betekent cirkel. We tekenen dus vanuit de cirkelvorm. De cirkel is een oeroude vorm en komt in alle religies voor. Ook binnen de christelijke traditie. Denk maar aan roosvensters in kathedralen, labyrinten zoals in de kathedraal van Chartres en wat te denken van het logo van onze PKN kerken. Hierin is ondermeer het Licht uitgebeeld en staat de duif symbool voor de Heilige Geest. Tekenen binnen een cirkel geeft een rustig en veilig gevoel. Hoe gaan we te werk: We lezen een Bijbelverhaal en stellen ons open voor dat wat ons wil aanraken vanuit dat verhaal. Hier gaan we dan mee aan de slag. Dat kan alleen in kleur, maar ook in bijvoorbeeld een bloemvorm in de mandala, beeldend in “plaatjes” is ook een mogelijkheid. Als we zo bezig zijn met een Bijbelverhaal komt dit heel dicht bij je en we maken ons het verhaal als het ware heel eigen en nemen er dan ook iets van mee in ons eigen leven. Als u een passer hebt is het fijn als u die meebrengt en een potlood en eventueel een gum is ook wel handig. Voor kleurpotloden en papier wordt gezorgd. Deze avond vindt plaats in De Regenboog, Biezenplein 1, 3845KA Harderwijk. Indien het vervoer problemen geeft, kunt u dat tijdig melden aan de contactpersoon of via e-mail. We kijken dan of u kunt meerijden. Annelies Middelkoop is docent helend tekenen en heeft inmiddels zo’n 16 jaar lesgegeven in mandalatekenen. Bij verschillende Volksuniversiteiten, bij Zorg Dat en in eigen atelier. http://middelkoop-stolle.nl Uitvoerende: Contact: Plaats: Datum: Aanvang:

Annelies Middelkoop, docent helend tekenen Corrie van der Wal - tel 460999 De Regenboog Woensdag, 2 maart 2016 20.00 uur 17

18 – Pinksteren - zangavond Daar Pinksteren buiten het leerhuisseizoen valt, dat doorgaans loopt van september t/m april valt is er nog geen leerhuisavond over Pinksteren geweest. In tegenstelling hiermee is aan Kerstmis, de lijdenstijd en Pasen wel aandacht geweest op bijeenkomsten van het leerhuis. Evenwel Pinksteren behoort niet alleen tot de Christelijke feestdagen, maar er zijn door tekstdichters en musici ook tal van liederen over dit kerkelijk feest vervaardigd. In het nieuwe liedboek staan 35 liederen over Pinksteren. Dit is al de moeite waard om daar in het kader van het leerhuis eens aandacht aan te schenken. Marten Kamminga is bereid gevonden een avond te verzorgen over liederen waarin Pinksteren centraal staat.

Hij doet dat op zijn kenmerkende wijze: behandeling van de tekst en de muziek en het samen zingen van de gekozen liederen. Er zullen liederen uit het nieuwe liedboek aan de orde komen, maar ook liederen uit andere bundels. Marten Kamminga is musicus en tekstdichter (o.a. bundel “Nader tot jou”) en was tot zijn recente pensionering als muziektherapeut verbonden aan GGZ Centraal, locatie Veldwijk.

Uitvoerende: Contact: Plaats: Datum: Aanvang:

Marten Kamminga, musicus Gerrit Sluiskes – tel 415754 De Regenboog Maandag, 11 april 2016 20.00 uur 18

Werkgroep Bijbels Hebreeuws Al ruim 20 jaar is er in Harderwijk de mogelijkheid geweest om zich zonder vooropleiding en tegen geringe kosten, de grondbeginselen van het Bijbels Hebreeuws eigen te maken. De motivatie van deelnemers verschilt. Vanzelfsprekend is er in de eerste plaats interesse voor teksten en verhalen in de Bijbel. Daarnaast speelt verbondenheid met Israël en belangstelling voor het Jodendom een belangrijke rol. De Hebreeuwse tekst van Tenach blijkt veel vragen op te roepen. Dat leidt voortdurend tot boeiende gesprekken en discussies. De reden om lid te blijven van de leesgroep ligt dan ook vaak in de ervaring dat het samen lezen en lernen de kijk op die Bijbelse teksten verdiept en verrijkt. Er zijn twee leesgroepen voor mensen die al over voldoende voorkennis van het Bijbels Hebreeuws beschikken om, gebruik makend van de nodige hulpmiddelen en elkaars kennis, mee te lezen en mee te denken! Eén leesgroep komt eens in de 14 dagen, in de oneven weken, bijeen op dinsdagmiddag in de Stadsdennenkerk. Deze groep gaat verder met de verhalen rond Abraham te beginnen bij Genesis 14. In onderling overleg kiezen we na verloop van tijd nieuwe leesstof. De leiding van deze groep berust bij Nelie en Lukas de Groote uit Veenendaal. Eerste bijeenkomst op 8 september 2015. Een tweede leesgroep komt eens in de 14 dagen, in de even weken op donderdagavond samen in de Nieuwe Kerk. Ook hier geldt: kennis van het Bijbels Hebreeuws. We lezen met elkaar de eerste verhalen rond aartsvader Jacob te beginnen bij Genesis 32. De leiding van deze groep berust bij Margreet en Gerard Minnaard. We starten op 3 september 2015. Voor alle groepen geldt: 16 bijeenkomsten, van september tot mei. De kosten bedragen € 45.- p.p. per jaar, inclusief het cursusmateriaal. Informatie bij: Margreet & Gerard Minnaard-Reijneveld, tel 0341-412982. Via e-mail kunt u ook nadere informatie vragen of u aanmelden. Het e-mail adres is [email protected]

19

Wereldgebedsdag Elk jaar op de eerste vrijdag in maart gaat het gebed de wereld rond. Wat deze vrijdag tot een speciale dag van gebed maakt, is het feit dat gedurende 24 uur ergens in de wereld bijeenkomsten plaatsvinden, waar dezelfde noden voor God gebracht worden, dezelfde gebeden worden gebeden en dezelfde schriftgedeelten worden gelezen. De gebeden gaan onverminderd voort over de gehele wereld en wij mogen een schakel zijn in deze keten. Op deze dag is de christelijke wereld solidair en maakt de viering duidelijk dat gebed en actie bij elkaar horen. De Wereldgebedsdag komt in 2016 uit Cuba. Als thema is gekozen: 'Ontvang MIJ als een kind' en de jeugdviering kreeg als thema: 'Kinderen gaan voor.' De voorplaat is gemaakt door Ruth Mariët Castro, die in Jaimanita Trueba woont, een wijk in de hoofdstad Havana. Over de voorplaat zegt zij het volgende: "Hoewel ik de tekening kan uitleggen op basis van de elementen die ik heb gebruikt, zoals de kleuren van de Cubaanse vlag, de palmen, de ramen en de handen, wilde ik de tekening ook aanvullen met woorden." Laat ons in het gebed worden als een kind: met handen die wit zijn van het zweet en vuil van het buitenspelen. Dan kunnen wij Jezus ontvangen, met allen die op Hem wachten op de drempel van onze kindertijd.

Tijdens de dienst wordt een collecte gehouden voor projecten in het land waar de liturgie gemaakt is. Aanvang viering in Harderwijk 19.30 uur. Locatie: Definitieve locatie wordt bekend gemaakt via de plaatselijke kerkbladen, kranten en via de e-mail nieuwsbrief van het Leerhuis. Contactadres: Ina Lobensteijn, email [email protected] of tel. 0341 432186. 20

Aanmelden en betalen Achter in dit boekje zijn formulieren opgenomen: één voor uzelf, en één om uit te knippen en in te leveren. In verband met de voorbereiding van de avonden vragen we u om het formulier vóór 20 september in te leveren bij één van de werkgroepleden. NB: Gelieve bij het inleveren niet contant te betalen, maar uw bijdrage over te maken op bankrekening IBAN NL77INGB0004010845 van Leerhuis Harderwijk, met vermelding: Leerhuis Harderwijk – met vermelding van de nummers van de bijeenkomsten. U kunt zich ook na 20 september nog inschrijven. Voor de werkgroep is het echter in verband met te maken afspraken met inleiders en locatiebeheerders prettig te weten hoeveel mensen ongeveer verwacht worden. Indien u zonder dat u zich tevoren hebt aangemeld toch nog graag een bijeenkomst wilt bijwonen, kunt u ter plaatse contant te betalen. Aanmelden direct via email kan ook. Als u dan uw naam en adres en email adres opgeeft aan een contactpersoon, krijgt u het volgend seizoen het programmaboekje vanzelf toegestuurd. Deelnemers die zich tevoren aanmelden, krijgen vanzelfsprekend bericht bij afgelasting of verandering van locatie. Indien u niet beschikt over eigen vervoer kunt dat tevoren kenbaar maken aan de contactpersoon. We kijken dan of er een oplossing is. Als het aantal aanmeldingen een maximum kent, hebben degenen die zich het eerst hebben aangemeld en betaald voorrang.

Afmelden Indien u een bijeenkomst door onvoorziene omstandigheden niet kunt bijwonen, verzoeken wij u om dat telefonisch of per email door te geven aan de contactpersoon van het Leerhuis.

Ideeën voor volgend seizoen De werkgroep Leerhuis is voortdurend op zoek naar verbeteringen van het programma en thema’s voor het volgende seizoen. Indien u ideeën heeft of iemand kent die een avond kan verzorgen, dan horen wij dat graag. U kunt uw ideeën of reacties doorgeven aan één van de werkgroepleden. 21

Aantekeningen __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ 22

Aanmeldformulier – kopie voor u zelf Naam: Adres: Telefoonnummer: e-mail :

.................................................................................................................. .................................................................................................................. .................................................................................................................. ..................................... Informatie per e-mail gewenst: ja/nee

NB. Noteer de data in uw agenda.

Thema

Aantal personen

Kosten/pp

1 - God in Auschwitz? (Beatrice Jongkind)

€ 5,00

2 – Donderdagmiddagdochter (Stevo Akkerman)

€ 5,00

3 - De inspiratie van Vincent van Gogh (Ben Piepers)

€ 5,00

4 – Hebben kerken nog toekomst? (Hans Snoek)

€ 5,00

5 - Johannes, Johannes en Johannes (Hans Mak)

€ 8,00

6 - De legende van Esther (Ruud Bartlema)

€ 5,00

7 – Vroomheid op de Ouderzijds – wandeling (Jan Piet Tuinema)

Kosten

€ 5,00 excl reis , koffie en lunch

8 - Popmuziek TOP2000 (Corjan Matsinger)

Collecte

9 - Eigentijdse spiritualiteit: Een uitdaging (Peter Nissen)

€ 5,00

10 - Stad op een berg (James Kennedy)

€ 5,00

11 - Paus Franciscus: De nieuwe paus (Klaas Fongers)

€ 5,00

12 - Migratie in het religieuze landschap (Martha Frederiks)

€ 5,00

13 - Gesprek over het levenseinde (Pieter Schimmel)

€ 5,00 nvt

14 - Ontmoeting in de 40-dagentijd (Tjitte Dijkstra / Ahmed Nazligul ) 15 - Godsdienst en extremisme (Liek Mulder)

€ 5,00 Collecte

16 – FakkelFilm in de 40-dagentijd (Tjitte Dijkstra) 17 - Meditatief mandala tekenen (Annelies Middelkoop-Stolle)

€ 5,00

18 - Pinksteren (zangavond) (Marten Kamminga)

€ 5,00

Totaal

€ ..............*

* Overmaken op bankrekening: IBAN NL77INGB0004010845 t.n.v. ”Leerhuis Harderwijk”

23

Aantekeningen __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________

24

Aanmeldformulier om in te leveren Naam: Adres: Telefoonnummer: e-mail :

.................................................................................................................. .................................................................................................................. .................................................................................................................. ..................................... Informatie per e-mail gewenst: ja/nee

Thema

Aantal personen

Kosten/pp

1 - God in Auschwitz? (Beatrice Jongkind)

€ 5,00

2 – Donderdagmiddagdochter (Stevo Akkerman)

€ 5,00

3 - De inspiratie van Vincent van Gogh (Ben Piepers)

€ 5,00

4 - Hebben kerken nog toekomst? (Hans Snoek)

€ 5,00

5 - Johannes, Johannes en Johannes (Hans Mak)

€ 8,00

6 - De legende van Esther (Ruud Bartlema)

€ 5,00

7 – Vroomheid op de Ouderzijds – wandeling (Jan Piet Tuinema)

Kosten

€ 5,00 excl reis, koffie en lunch

8 - Popmuziek TOP2000 (Corjan Matsinger)

Collecte

9 - Eigentijdse spiritualiteit: Een uitdaging (Peter Nissen)

€ 5,00

10 - Stad op een berg (James Kennedy)

€ 5,00

11 - Paus Franciscus: De nieuwe paus (Klaas Fongers)

€ 5,00

12 - Migratie in het religieuze landschap (Martha Frederiks)

€ 5,00

13 - Gesprek over het levenseinde (Pieter Schimmel)

€ 5,00 nvt

14 - Ontmoeting in de 40-dagentijd (Tjitte Dijkstra / Ahmed Nazligul ) 15 - Godsdienst en extremisme (Liek Mulder)

€ 5,00 Collecte

16 – FakkelFilm in de 40-dagentijd (Tjitte Dijkstra) 17 - Meditatief mandala tekenen (Annelies Middelkoop-Stolle)

€ 5,00

18 - Pinksteren (zangavond) (Marten Kamminga)

€ 5,00

Totaal

€ ..............*

* Overmaken op bankrekening: IBAN NL77INGB0004010845 t.n.v. ”Leerhuis Harderwijk”

25

BLANCO

26

Leerhuis Harderwijk Bankrekening leerhuis: IBAN NL77INGB0004010845 t.n.v. ”Leerhuis Harderwijk” Werkgroepleden: Tjitte Dijkstra

Van Heemskercklaan 75, 3843 XP, H’wijk Telefoon: +31 (0)6 42988161 [email protected]

Ria Kornet

P.C. Hooftplein 49, 3842 HD, Harderwijk Telefoon: 416792 [email protected]

Bert Maarleveld

Ganzekamp 1, 3848 BE Harderwijk Telefoon: 431379 [email protected]

Annelies Middelkoop Schippersmeen 75, 3844 CL Harderwijk Telefoon: 419591 [email protected]. Roel Raadsen

Fazantlaan 2, 3847 LH, Harderwijk Telefoon: 424452

Corrie van der Wal

Vollenhovemeen 15, 3844 NC, Harderwijk Telefoon: 460999 [email protected]

LED 2015 Waar komt de titel van ons programma vandaan? In het voorjaar hebben wij veel mensen gevraagd mee te denken over een nieuwe naam. Van zeven mensen kregen wij een reactie en allemaal droegen zij woorden aan die met inspiratie en verdieping te maken hebben. De naam die wij kozen werd aangereikt door Jaap Haanschoten. Wat ons aantrekt, zijn niet alleen de woorden waarop de titel gebaseerd is: Leren, Ervaren in Dialoog, maar ook de tweede betekenis, met een knipoog naar die moderne lampjes. 27

Locaties bijeenkomsten Belangrijk: In verband met de sluiting en verkoop van kerkgebouwen kunnen zich wijzigingen voordoen in de opgegeven locaties. Informatie over eventuele wijzigingen van het programma of de locaties, treft u aan in de zondagsbrief van de PKN-kerken te Harderwijk en op de internetsite van de kerken. Indien u zich heeft aangemeld voor de digitale Nieuwsbrief van het Leerhuis Harderwijk houden wij u op de hoogte van eventuele programmawijzingen. U kunt natuurlijk ook de contactpersoon van de betreffende avond of een ander lid van de werkgroep Leerhuis Harderwijk daarover opbellen. Catharinakerk Van Maerlantlaan 1 3842 JA Harderwijk

tel 412410

De Regenboog Biezenplein 1 3845 CZ Harderwijk

tel 421797

Nieuwe Kerk Stationslaan 112 3841 DC Harderwijk

tel 452827

Stadsdennenkerk J.P. Heijelaan 1 3842 CH Harderwijk

tel 425847

28

2016

Recommend Documents