2016

Een vreedzame vorm van bloedvergieten: De Transfusie!

Ann Tegethoff

Oncologisch Congres, Oostkamp 06/02/2016

Inhoud: Historie Bloedgroepen Indicaties voor transfusie Verpleegkundige aandachtspunten bij transfusie Cijfergegevens

Ann Tegethoff


Historie: Oudheid: bloedbaden

Ann Tegethoff


Historie: 1492: Paus Innocentius VIII

Ann Tegethoff


Historie: 1613: Britse arts William Harvey ontdekt de bloedsomloop – Hoeveelheid bloed – Verbinding tussen aders en slagaders

Ann Tegethoff


Historie: 1667: Britse arts Richard Lower – Bloedtransfusie tussen 2 honden

Ann Tegethoff


Historie: 15 juni 1667: Franse arts Jean Baptiste Denis – Transfusie tussen lam en mens – Doel: bestrijden van krankzinnigheid – Problemen: pijn thv nier, zwarte urine, braken

Ann Tegethoff


Historie: 1667: Jean Baptiste Denis – Tussen mensen van slagader naar ader – Wisselend resultaat

Ann Tegethoff


Historie: 1818: Britse gynaecoloog James Blundell – Eerste geslaagde bloedtransfusie – 2 grondregels – 2/3 overleven de transfusie

Ann Tegethoff


Historie: Eerste grote doorbraak in 20ste eeuw 1900: jonge Weense arts Karl Landsteiner – Ontdekken van de 4 bloedgroepen: ABO systeem – 1930 Nobelprijs

Ann Tegethoff


Historie: 1922: Rode Kruisbureau in Londen – Vrijwillige bloeddonoren

Ann Tegethoff


Historie: 1934: Karl Landsteiner en Alexander Wiener: ontdekken van de rhesusfactor

Ann Tegethoff


Historie: 1943: Charles Drew, oprichten van eerste bloedbank tijdens 2de WO in GB

Ann Tegethoff


Historie: Jaren ‘50: Verenigde staten en Japan, particuliere organisaties gaan bloed inzamelen

Ann Tegethoff


Historie: 1975: eerste onderzoeken op Hep B 1982: eerste gevallen van HIV 1983: eerste aids-test in USA, later in GB en Frankrijk

Ann Tegethoff


Bloedgroepen Bloedgroep (ABO): indeling adhv al dan niet aanwezig zijn van bepaalde eiwitten op de celmembraan van de rode bloedcel (A en/of B)

Ann Tegethoff


Bloedgroepen Rhesusfactor: antistof D op de celmembraan Rhesus positief (85%) /rhesus negatief (15%)

Ann Tegethoff

Bloedgroep

Rh +

Rh ‐

O

36 %

6 %

A

37 %

7 %

B

9 %

1%

AB

3 %

1 % Oncologisch Congres, Oostkamp 06/02/2016

Bloedgroepen Overerving van bloedgroep (bepaling adhv ABO-systeem): – Bloedgroep wordt bepaald door 2 genen -> 1 vader en 1 moeder – A en B dominant tov O VB. Bloedgroep A: genotype AA of AO  Beide ouders AA of 1 ouder AA, ander AO -> kind Bg A  Beide ouders AO -> kind 75% kans op Bg A en 25% op Bg O  https://www.youtube.com/watch?v=O18Kvi0R5MQ

Ann Tegethoff


Bloedgroepencompatibiliteit Van levensbelang voor transfusie van Erythrocytenconcentraat en vers plasma

‐25° 1 jaar € 87

2‐6° 42dagen € 109

Ann Tegethoff


Bloedgroepencompatibiliteit Minder belangrijk voor Trombocyten

Ann Tegethoff

20‐24° 5 dagen € 550


Bloedgroepencompatibiliteit Erythrocyten:

Patiënt

Ann Tegethoff

Donor A

A of O

B

B of O

AB

AB, A, B, O

O

O

O: universele donor AB: universele ontvanger


Bloedgroepencompatibiliteit Vers plasma:

Patiënt

Ann Tegethoff

Donor 1ste keus Donor 2de keus

A

A

AB

B

B

AB

AB

AB

/

O

O

A of B of AB

AB: universele donor O: universele ontvanger


Bloedgroepencompatibiliteit

Ann Tegethoff


Bloedgroepenincompatibiliteit Natuurlijke anti A en anti B Anti A Anti B

Donor A Ann Tegethoff

Ontvanger O Oncologisch Congres, Oostkamp 06/02/2016

Bloedgroepenincompatibiliteit Anti A

A A A A

hemolyse Ann Tegethoff

Intravasculaire Oncologisch Congres, Oostkamp 06/02/2016

Indicaties voor transfusie Erythrocytenconcentraat – Anemie – Hemoglobinegehalte niet enige beslissende factor – Specifieke factoren: • • • •

Ann Tegethoff

leeftijd volume van bloedverlies klinische factoren: AH, pols, systolische BD atherosclerotische aandoeningen


Indicaties voor transfusie Erythrocytenconcentraat – Groot acuut bloedverlies: noodzaak tot transfusie vnl gebaseerd op de raming van het verloren circulerend volume • • •

Ann Tegethoff

15% verlies (750ml): normaal geen transfusie, enkel bij eventuele onderliggende problemen 15-30% verlies (800-1500ml): transfusie van EC wss niet nodig, vocht verlies compenseren >30% verlies (>1500ml): vochtverlies opvangen + ndz aan transfusie


Indicaties voor transfusie Erythrocytenconcentraat – Chronische anemie: gebaseerd op hemoglobine gehalte • • • •

Ann Tegethoff

Normaal Hg: vrouw: 11,5-16g/dl, man: 12,5-17g/dl Hg >10g/dl: zelden nood aan EC transfusie Hg <7g/dl: EC transfusie meestal aangewezen, beslissing adhv klinische status normaal 2 EC ->controle (klinisch + Hg gehalte) Hg tss 7 en 10g/dl: EC transfusie op geleide van klachten/symptomen


Indicaties voor transfusie Trombocytenconcentraat – Normaal 150.000-400.000/μl – Therapeutische indicaties: • •

Ann Tegethoff

bloeding en trombopenie van <50.000/μl bloeding bij aangeboren of verworven (medicamenteus) bloedplaatjes defecten


Indicaties voor transfusie Trombocytenconcentraat – Profylactische indicaties: • • •

Ann Tegethoff

electieve ingreep en trombocyten <50.000/μl ingrepen in kritische zones <100.000/μl langdurige trombocytopenie van 20.000/μl


Indicaties voor transfusie Vers plasma – Geïsoleerde tekorten van stollingsfactoren V of XI – Syndroom van Moschcowitz (TTP)

Ann Tegethoff


Verpleegkundige aandachtspunten bij transfusie Staalafname: – Identificatie van de patiënt – Staal voor kruisproef bij EC en plasma, EDTA, max 72u – Correcte labeling

Ann Tegethoff


Verpleegkundige aandachtspunten bij transfusie Controle bloedcomponent: – Controle gegevens aanvraag tov bloedcomponent • •

patiëntgegevens bijzondere vereisten (bloedgroep, bestraald, CMV)

– Controle bloedcomponent zelf

Ann Tegethoff


Verpleegkundige aandachtspunten bij transfusie Toedienen bloedcomponent: – Identificatie patiënt – Handschoenen – Specifieke transfusietrousse voor bepaald component cave: duur gebruik

Ann Tegethoff


Verpleegkundige aandachtspunten bij transfusie Toedienen bloedcomponent: – Info patiënt – Parameter controle: Bd, pols, T° – Toediening: eerste 15min traag (15-20 dr/min), dan sneller: EC tot +/- 1 Eenheid/u, max. 4u TC tot max 30-45 min plasma 30-60 min, max 4u na ontdooien

Ann Tegethoff


Verpleegkundige aandachtspunten bij transfusie Toedienen bloedcomponent: – – – –

Vermijd transport van de patiënt Nooit samen met medicatie Registratie (wettelijke verplichting) Controle opbrengst: 1E EC -> stijging Hg van 1g/dl TC: na 1u + na 24u

Ann Tegethoff


Verpleegkundige aandachtspunten bij transfusie Mogelijke bijwerkingen: transfusiereacties – Reactie waarbij bloed niet wordt afgebroken – Hemolysereacties Melden van transfusiereacties en ernstige voorvallen – Binnen systeem in het ZH ->bevoorradende BB -> FAGG

Ann Tegethoff


Verpleegkundige aandachtspunten bij transfusie Mogelijke bijwerkingen: transfusiereacties – Temperatuurstijging 30 à 60 min na start transfusie • •

Ann Tegethoff

lichte stijging (1-2°C): transfusie verder, onder strikte controle ernstige koorts of rillingen: transfusie onderbreken of stoppen


Verpleegkundige aandachtspunten bij transfusie Mogelijke bijwerkingen: – Allergische reacties • •

lichte reactie: jeuk, urticaria, geen koorts matig-ernstige reactie: glottisoedeem, brochospasmen, anafylactische shock (zelden)

– Bij lichte tot matige reactie onderbreken van transfusie + toedienen antihistamine/corticoïden/ dolantine® – Bij ernstige reactie transfusie stoppen + shock adequaat behandelen

Ann Tegethoff


Verpleegkundige aandachtspunten bij transfusie Mogelijke bijwerkingen: – Circulatoire overlading: snel vergroten van bloedvolume bij cardiale/pulmonale problemen • • •

Ann Tegethoff

dyspnoe hoofdpijn perifeer oedeem


Verpleegkundige aandachtspunten bij transfusie Mogelijke bijwerkingen: – Acute hemolytische transfusiereactie (binnen 24u) • • • • •

Ann Tegethoff

hoge koorts en/of rillingen hypotensie tachycardie dyspnoe nausea


Verpleegkundige aandachtspunten bij transfusie Mogelijke bijwerkingen: – Vertraagde hemolytische transfusiereactie (7-10 d na transfusie) • •

Ann Tegethoff

icterus onverwachte Hg daling


Verpleegkundige aandachtspunten bij transfusie Mogelijke bijwerkingen: – Infectieuze shock • • •

hoge koorts (40°C) nausea, braken bloederige diarree

– Preventie: controle bloedcomponent • • •

Ann Tegethoff

vervaldatum lekken verkleuring


Verpleegkundige aandachtspunten bij transfusie Mogelijke bijwerkingen: – TRALI: Transfusion related acute lung injury • • • • •

Ann Tegethoff

respiratoire ongemakken rillingen, koorts dyspnoe hypotensie bilateraal longoedeem


Verpleegkundige aandachtspunten bij transfusie Mogelijke bijwerkingen: – Transfusie geassocieerde graft versus host disease (ernstig verloop): reactie van Wbc van de donor in de receptor -> immuunrespons tegen verschillende organen, weefsels • • • •

koorts huidrash diarree leverfunctiestoornissen

– Voorkomen: bestralen van bloedproducten

Ann Tegethoff


Verpleegkundige aandachtspunten bij transfusie Mogelijke bijwerkingen: – Overdracht van virale infecties: CMV, Hep B/C, HIV

Ann Tegethoff


Verpleegkundige aandachtspunten bij transfusie Mogelijke bijwerkingen: – Ijzerstapeling: door frequente bloedtransfusie • •

Ann Tegethoff

vooral thv de lever behandeling: aderlating, ijzer bindende medicatie bv Exjade®, Desferal®


Cijfergegevens Donoren in België: – De belangrijkste voorwaarden om bloed te geven zijn: • • • •

18 – 65 jaar in goede gezondheid verkeren ten minste 50kg wegen normale arteriële Bd

– Screening: • • • Ann Tegethoff

medische vragenlijst Screeningstesten doel: risico op besmetting bij transfusie beperken (momenteel: +/- 1:6.000.000) Oncologisch Congres, Oostkamp 06/02/2016

Cijfergegevens Donoren in België

Ann Tegethoff


Cijfergegevens

Ann Tegethoff


Cijfergegevens Transfusiereacties (cijfers 2011):

Ann Tegethoff


Cijfergegevens

Ann Tegethoff


2016

Recommend Documents