3/03/2015
Wat is dyscalculie?
Ik reken op jouw hulp: Hulpmiddelen bij de aanpak van dyscalculie Nathalie Colpaert, ergotherapeute CAR Ter Kouter
(Desoete, ea. 2010) “Proef op de som.Studeren met dyscalculie.” Desoete,A., Van Hees,V., Tops,W., &Brysbaert,M.(2012) http://www.arteveldehogeschool.be/dyscalculie/
ernstige achterstand t.o.v. klasgenoten presteren op stoornisniveau bij de 10 % zwaksten, ≤ pc 10 = ‘klinische’ score
9%
Dyscalculie: niet dom, wel stoornis
Exclusief probleem
Ernstig probleem
Dyscalculie is een stoornis die gekenmerkt wordt door hardnekkige problemen met vlot/accuraat oproepen van rekenfeiten en/of het leren en vlot/accuraat toepassen van rekenprocedures
(voldoende gelegenheid tot leren)
er is geen ándere verklaring • ziekte, syndroom • onderbroken onderwijsloopbaan, inadequaat onderwijs, … • intelligentie • etniciteit: allochtone versus autochtone kinderen
opgelet: soms treden 2 problemen tegelijk op comorbiditeit
Exclusief probleem
Hardnekkig probleem
Comorbiditeit
7,6 tot 56% comorbiditeit met dyslexie
(Karande & Kulkarni, 2009; Capano, Minden, Chen, Schachar, & Ickowicz, 2008; Gross-Tsur e.a., 1996; Mayes & Calhoun, 2006; Monuteaux e.a., 2005)
(Badian, 1999; Dirks, Spyer, van Lieshout, & de Sonneville, 2008; Gross-Tsur e.a., 1996; Light & De Fries, 1995; Lewis, Hitch, & Walker, 1994; Ostad, 1998; von Aster, Schweiter, & Zulaug, 2007)
20 tot 60 % comorbiditeit met ADHD
25 % DCD (Pieters et al., 2010) 23% ODD of CD (Prior et al., 1999) 30% fobie of angststoornis (Prior et al., 1999)
Het samen optreden van twee betekent vaak dat ze een negatieve invloed hebben op elkaar
1° meetmoment: presteren op stoornisniveau
tussenin ‘taakspecifieke’ interventie individuele remediërende leerhulp gedurende 6 mnd
2° meetmoment: presteren op stoornisniveau
1
3/03/2015
Semantische geheugenDC
Soorten dyscalculie: dyscalculie:
Problemen met temporekenen: splitsingen, tafels… Minder accuraat/ trager in hoofdrekenen
Problemen met arbitraire informatie < >,
Semantische geheugendyscalculie Procedurele dyscalculie Getallenkennisdyscalculie Visuospatiële dyscalculie
teller,noemer… Onregelmatige resultaten
Enkel wetenschappelijke evidentie over eerste 2(Desoete, 2009) In praktijk heel veel mengvormen
Geen gebrek aan inzicht, wel automatisatieprobleem
Bij 20 à 30% meer tijd en/of minder oefeningen BETERE resultaten
42-7=?
Procedurele DC Gebruiken rekenalgoritmes die eerder normaal zijn voor
jongere kinderen; bvb vingertellen. Begrijpen rekenprocedures niet en hebben problemen met
langere stappenplannen Problemen met schriftelijk rekenen (‘lenen’, staartdelen) Moeite met rekentaal
Bij gebruik van OPZOEKBOEKJE beter resultaten
Problemen met getallenkennis Momenteel wordt dit niet meer als afzonderlijk type gezien, daar de meeste kinderen met dyscalculie problemen hebben met getallenkennis.
Moeite met inzicht in de getalstructuur(H T E) Problemen met lezen van getallen, getaldictee, getallen herhalen, getalbegrip, getalproductie Problemen met procenten, breuken, decimale getallen …dus ook metend rekenen(omzetten van maateenheden,…) buurT van 14=?
Bij CONCREET MATERIAAL betere resultaten
9
Visueel ruimtelijke problemen Moeite met ruimtelijk goed weergeven van numerieke
informatie Probleem met het ruimtelijk voorstellen Probleem met meetkunde, wijzerklok Probleem met schattend rekenen en vraagstukjes
Bij hulp met het voorstellen en talige hulpmiddeltjes gaat het beter
Hoe kunnen we kinderen/ kinderen / jongeren jongeren/ / volwassenen helpen wanneer rekenen moeilijk loopt? loopt?
2
3/03/2015
Als hulpverlener/leerkracht heb je de taak om:
Kinderen moeten durven denken, durven proberen
Negatieve gedachten en (onjuiste)gevoelens tov rekenen proberen te vermijden of te verminderen(faalangst)
Belang van een stimulerende omgeving!
DOOR succeservaringen aan te bieden: Bevestigend deel(flink zo, goed geprobeerd) Infomatief deel(wat is er goed aan?) Attribuerend deel(waarom was het goed? Wie was er verantwoordelijk voor dat het goed was?)
Kunnen,, durven Kunnen durven,, willen
Stimuleren: het kind uitnodigen om te leren • Compenseren:het probleem oplossen door de foute handeling te ontwijken • Remediëren:het probleem oplossen door foute handelingen zelf aan te pakken van vught: relativeren • Dispenseren:vrijstellen van bepaalde leerstofinhouden •
Geloof in hen zodat ze in zichzelf gaan geloven
Laten cijferen,zakrekenmachine, tafelkaart,formularium
Therapie geven WERO toets is geen spelligstoets Tafels enkel op inzicht kunnen maken,niet op tijd
Kunnen,, durven Kunnen durven,, willen
sticordi
Vaak voor een ganse klas bruikbaar Tweerichting-verkeer ik MAG mijn tafelkaart gebruiken, maar ik MOET “D” op mijn toets schrijven
Vuistregels: Geef meer tijd of minder Doe beroep op de sterke
oefeningen kanten
huistaken??? hulpmiddelen
Pas beoordelingen aan Besteed aandacht aan hulpmiddelen
STICORDI
Hulpmiddelen Enkele krachtlijnen:
leren leren motiveer
T-taak Wat
gemaakt op maat: op basis van een degelijke en voortdurende procesanalyse discreet geef geheugensteuntjes, ankerpunten stimuleer zelfspraak uitgebreide, geïndividualiseerde oefenfase daarna transfer leggen naar klas en thuis Metacognitie:kind moet weten wanneer hij een hulpmiddel nodig heeft; moet de hulpmiddelen willen gebruiken.
en aan
Voorbeeld
In therapie
Taalbegrijpen, rekentaal 1 meer den 50 is…. Het k.g.v. van “4,5,6” is… Rekenbegrippen aanleren, taalbegrip uitbreiden
Begrippenlijst voor die begrippen die niet geautomatiseerd geraken(vaak Cognitieve deeltaak: T-taak korte uitleg met een voorbeeld)
Sticordivoorbeeld
3
3/03/2015
T-taak: begrippen leren / ondersteunen
L-taak Wat
Lexie: lezen, schrijven, interpreteren van getallen Dictee van getalwoorden en cijfers
Voorbeeld
In therapie
Schrijf in cijfers: vierduizend achtenzeventig Oefenen op getallen lezen en schrijven, getalinzicht, wegwerken van inversies
SticordiTabellen gebruiken, cijferkaarten Cognitieve deeltaak: L-taak voorbeeld
S-taak
1 2 3 4 5 6 7 8 9
danst op één been zwemt in zee een krul van Marie een neus van een pompier een oor gelijk een schijf zit in een fles is aan het zweven staat op wacht zit in de regen
S-taak taak:: symbolen interpreteren
het hapmonster pakt altijd de grootse
231 121
Wat
Lezen of schrijven van operatiesymbolen . O.a. +,,x,:,<,>,…correct kunnen interpreteren
Voorbeeld
Vul in met < of >of = 15….4
In therapie
Oefenen op het correct gebruiken en begrijpen van deze symbolen
Symboolkaart voor de symbolen die Sticordiniet geautomatiseerd worden. Cognitieve deeltaak: S-taak voorbeeld (verschillend in elk lj)
K-taken Wat
Getallenkennis. Inzicht in de getalstructuren en de getallenlijnen
Voorbeeld
Twee plaatsen na 7 komt…. Schrijf met een kommagetal: 9/10 Vul aan: 0-2-4-…-…
Oefenen met concreet materiaal, tabellen, getallenlijnen, waarde van In therapie het cijfer binnen een getal leren opbouwen(H-T-E) Tabellen gebruiken SticordiCognitieve deeltaak: K-taakvoor Geheugensteun voor begrippen voorbeeld en na
4
3/03/2015
P-taak Cognitieve deeltaak D
H
T
E
Wat Voorbeeld In therapie
Rekenalgoritmes, procedures kunnen gebruiken. (splitsen, overbruggen, ontlenen,…) 45-19=… 9+8=…
569 x 3 = ...
Verschillende technieken worden aangeleerd in kleine deelstappen. 100-veld, duizendveld,… opzoekboekje
Cognitieve deeltaak: P-taak SticordiOpzoekboekje; formularium mogen voorbeeld gebruiken
MAB--materiaal MAB
G-taak
bv. 7 + 8 =
Brugsommen tot 20
Wat
Geheugen: automatisatie(splitsingen, maaltafels, formules,…)
Voorbeeld
3x4=
In therapie
Eerst inzicht verwerven in deze taken adhv materiaal: vb weten dat 3x4= een drie groepjes van 4 blokken= 4+4+4 Daarna heel veel oefenen… en wanneer het niet lukt hulpmiddelen leren gebruiken
Opp vierkant=
Maaltafelkaart, Visuele voorstelling van getallen Sticordisplitsen voorbeeld Cognitieve deeltaak: G-taak Meer tijd(20 tot30%)/minder oefeningen
V-taak Wat
Voorbeeld
In therapie
Tafels van 1 tot 10
Het vormen van een adequate probleemvoorstelling 5 is de helft van… 20 is 2 meer dan… Op concreet niveau inzicht verwerven, om stap voor stap naar abstracter niveau te kunnen overgaan.
SticordiCognitieveDoelstellingen deeltaak: V-vlak taak op dit beperken voorbeeld
5
3/03/2015
C-taak Wat
R-taak Opdrachten bestaande uit meerdere zinnen waar veel contextinformatie vervat zit.
De som van 2 getallen is 480. Het ene Voorbeeld getal is driemaal zo groot als het andere. Deze getallen zijn:…en… In therapie
Complexiteit systematisch verhogen. Leren gestructureerd taken op te lossen, stappenplan leren gebruiken.
Stappenplan voor toepassingen SticordiCognitieve deeltaak: C-taak voorbeeld Vraagstukken EHBO boekje (Verschaffel)
Wat
Opdrachten waarbij men relevante informatie moet selecteren van irrelevante informatie
Voorbeeld
Femke weegt 20kg, Silke weegt 22kg, Femke is 1m groot. Wie weegt het meest?
In therapie
Cognitieve Sticordivoorbeeld
Kinderen leren dat niet elk getal moet gebruikt worden binnen een opgave. deeltaak:opRdit-taak Doelstellingen vlak beperken
N-taak Wat
Schattend rekenen. Number-sense
Voorbeeld
1meer dan 25 licht het dichtst bij? Kies uit 10,30,50 Uitkomst schatten bij cijferen
In therapie
Via materiaal inzicht verbeteren
Schattend rekenen weglaten of vervangen door een controle met zakrekenmachine Cognitieve deeltaak: N-taak
Sticordivoorbeeld
Gebruik van een rekenmachine
Nuttige literatuur/bronnen
6
