2014 Nieuws 3 Okapi s 12 Witneusmeerkatten 18

Vrienden nieuws 3/2014

Nieuws

3

Okapi’s

12

Witneusmeerkatten 18

E

V

E

N

B

I

J

P

R

A

T

E

N

Jonge maraboe - foto: Greet van Norde

Beste Vrienden en Vriendinnen,

I

N

H

O

U

Vrienden nieuws

D

3/2014

Even bijpraten

2

Nieuws uit Blijdorp

3

Even voorstellen: twee nieuwe bestuursleden

7

Vijf totaal verschillende dierenparken in Engeland

8 Marcel Kreuger, Voorzitter

Ingezonden: Zwartepaardantilopen uit Blijdorp in Zuid-Afrika

11

Okapi's in Europa

12

Verliefd op een koffervis

14

Najaarsexcursie Zoo Antwerpen

16

Lijn 13

17

Witte neuzen!

18

Ingezonden: Corrie Tromer

20

Programma Zuid-Aziatische gieren

21

Gezocht: 1e secretaris voor het bestuur

22

Mutaties in de Diergaarde tweede kwartaal 2014

23

Agenda

24

2 | Vriendennieuws

3 | 2014

Op het moment van schrijven is het nog volop zomer. Dit is echter het derde nummer van het jaar, dus we kondigen het winterlezingen-programma aan! Kijk even of er iets voor u bij zit. Ons nieuwe okapiverblijf, dat op 28 maart 2015 zal worden geopend (noteer de datum maar vast in uw agenda), komt uitgebreid aan bod. Ook in Vriendennieuws besteden we de komende maanden aandacht aan onze gift voor 2015. We kijken naar de populatie okapi's in dierentuinen (dit nummer), de inrichting van het nieuwe verblijf en naar het beschermingsprogramma in Kongo, waaraan we ook een kleine financiële bijdrage leveren. Deze zomer heb ik in Bioparc Doué la Fontaine mogen zien hoe het concept van een gemengd okapiverblijf er uit kan zien. Als ons verblijf half zo mooi wordt, dan ben ik dik tevreden! U weet dat wij als Vrienden de Diergaarde ook ondersteunen bij haar activiteiten op het gebied van natuurbescherming op locatie. Net als Blijdorp zijn wij van mening dat het uiteindelijk gaat om de bescherming van de 'echte' natuur. Onze dierentuindieren zijn een soort ambassadeurs. Een paar jaar terug hebben wij in het kader van de opening van het gierenverblijf -via Blijdorp- financieel bijgedragen aan een gierenproject in Nepal. Ik kan u gelukkig melden dat elke cent nuttig is besteed. In dit nummer treft u een korte update aan over de voortgang van het project. In 2002 heeft Blijdorp vier zwartepaardantilopen afgegeven voor een herintroductieprogramma in Zuid-Afrika. Kunt u zich dat nog herinneren? Ook dat programma loopt nog steeds. Onlangs kregen we een voortgangsbericht toegestuurd. Dat willen we natuurlijk met u delen! Tenslotte vraag ik uw aandacht voor een treurig bericht. Volgend jaar gaan we afscheid nemen van onze 1e secretaris, Koos van Leeuwen, voor velen van u het gezicht van onze Vereniging. Koos heeft, na 20 jaar trouwe dienst, aangegeven niet meer beschikbaar te zijn voor een nieuwe periode. Dat besluit respecteren we natuurlijk, maar het is een groot gemis voor de Vereniging! We moeten dus op zoek naar een 'nieuwe Koos'. Heeft u hart voor de Vrienden? Bent u geschikt om de taak van Koos over te nemen? En heeft u tijd en ruimte? Laat ons dat dan uiterlijk 15 oktober weten. Ik wens u veel plezier in de Diergaarde. Met een beetje geluk kunnen we nog genieten van een heerlijk najaarszonnetje.

BEZOEK OOK ONZE VRIENDENSHOP IN DE RIVIERAHAL

Blijdorp

N

I

E

U

W

S

Bloeiende Victoria Amazonica - foto: Diergaarde Blijdorp

Tekst: Gerda Nijssen

Kijk dat is mooi, drie dames een jong veulen. De jongste van het trio heeft een rechtdoorzee naam gekregen: Kees. In tegenstelling tot zijn halfbroer stond hij snel op vier poten naast zijn moeder Denise. Die schijnbaar zonder al te veel gedoe direct na de bevalling blijmoedig het jonge veulen brandschoon likte en aanspoorde om bij haar de eerste teugen te drinken. Vervolgens verbleef hij kort achter de schermen voor hij de onstuimige begroeting van halfbroers Donya en Arezu tegemoet mocht treden. Dat is achter de rug. Nu dartelen ze af en toe met z’n drietjes over de kamelenweide, waarbij de moeders gezellig mee rennen. Af en toe rusten ze gedrieën uit in het lekkere warme zand. Behoudens drinkpauzes bij de moeders zijn ze onafscheidelijk. Bianca, Hirschi en Denise, de drie trotse kamelenmoeders spelen en dartelen gezellig mee. Dus op naar de uiterste rand van het oude gedeelte van onze diergaarde. Het is de moeite van de wandeling meer dan waard. Verstekeling gaat met zaailingen aan de haal In de Victoria kas in de Rivièrahal is de Victoria Amazonica als vanouds bezig aan een groeispurt. In eerste instantie lukte het niet erg met de zaden. Waarom was moeilijk te achterhalen. Tot drie keer toe

verwenen de zaailingen spoorloos. Tot de boosdoener ontdekt werd. Iemand had z’n schildpad niet meer nodig en deze in de vijver gedumpt. Tja, die houden van in de grond woelen en zo verdween zaailing na zaailing. De verstekeling is met veel moeite in de schild gevat en naar elders verbannen. De volgende zaailing deed het als vanouds. Nu is met enige vertraging de groeispurt in volle gang en eind augustus begin september is de verwachting dat de bladeren weer groot genoeg zijn. Dan zijn ook de knoppen met de prachtig witte en later roze bloemen te bewonderen. Die zo heerlijk geuren (althans de eerste avond, later wordt de geur minder aangenaam) dat het onweerstaanbaar is voor insecten. Weet u waarom er hoge randen aan de bladeren zitten? Dat maakt dat ze niet over elkaar schuiven en zo vangen ze ieder het meeste zonlicht. Nee, bij de flamingo’s lukt het niet. Het is ook dit jaar een kuikenloos geheel. Er zijn wel heuveltjes gemaakt, er zijn ook eieren gelegd in totaal zijn er vijf gespot. Een daarvan is voorlopig in de broedmachine gelegd. De andere vier bleven bij de ouders. Maar uitbroeden ho maar. Of is een rondhangende reiger of ooievaar de boosdoener? En dat terwijl er veel vernieuwd en verbeterd is aan zowel het perk als aan de stal waarin ze kunnen overnachten.

Jammer maar helaas. Zelf lijkt de groep er niet onder te lijden. Ze draaien om elkaar heen, bakkeleien voortdurend en snateren dat het een lieve lust is. De vissende kat heeft dit jaar één jong. Ondertussen is het al behoorlijk uit de kluiten gewassen. Aan hun overzijde is weer een schattig hertje te bewonderen. Het echtpaar Prins Alfredhert schonk half april het leven aan deze schoonheid. Zijn verzorgers noemen hem Sam. Ook de Visaya’s hebben weer voor gestreepte biggetjes gezorgd. Nieuws van de savanne In de krokodillenrivier gebeuren ook nare zaken. Ten eerste lag er onverwachts een dode krokodil in het water. Eerst maar even goed testen of hij of zij echt dood was? Een van de Nijlkrokodillen had het leven gelaten. Waaraan het dier overleden is, wordt nog uitgezocht. Hoe krijg je zo’n zwaar beest uit het water? Met heel veel gesjor, met spanbanden met sterke mannen en vrouwen. En met z’n allen trekken maar. Even later overleed ook de oudste krokodil van Diergaarde Blijdorp. Hoe oud ze precies is geworden is niet bekend, maar de dierentuin schat dat het dier zo'n 85 jaar oud was.De spitssnuitkrokodil Matata kwam in 1933 naar de Diergaarde samen met het mannetje Hakuna. 3 | Vriendennieuws

3 | 2014

Omdat ze toen al volgroeid waren, was het lastig vast te stellen hoe oud de krokodillen waren. Matata woonde een tijd in de oude diergaarde in het centrum van Rotterdam. Ze overleefde met Hakuna als een van de weinige dieren het bombardement van 1940. Daarna gingen ze naar de nieuwe dierentuin. Lang werd aangenomen dat Matata en Hakuna van dezelfde soort waren. Onlangs bleek echter uit DNA-onderzoek dat het vrouwtje uit West-Afrika komt en het mannetje uit Centraal-Afrika. Matata en Hakuna hebben nooit nakomelingen gekregen. De meervallen aan de kant van de klipdassen kregen last van teveel concurrentie. De aldaar uitgezette tilapia’s vermenigvuldigden zich wel heel erg snel en kaapten al het eten voor de toch niet kleine meervallen weg. De tilapia’s zijn weggevangen. Tijgervissen zullen hun plek in gaan nemen, die schijnen zich minder rap voort te planten. Het leek een goed idee om nieuwe bewoners bij de klipdassen te plaatsen. Het samenwonen met de (helaas overleden) klipspringer ging tenslotte uiteindelijk ook goed. Het mannetje Makro, een Kirk’s dikdik, kon niet meer bij de bongo’s blijven staan. Dus was het idee we zetten hem en twee vrouwtjes bij de klipdassen. Eerst

Konijnuiltjes - foto: Diergaarde Blijdorp

4 | Vriendennieuws

3 | 2014

maar eens experimenteren met Makro alleen. Dat ging goed. Hij ging naar ‘buiten’ (aan de publiekskant) en weer naar binnen in zijn binnenverblijf. Vervolgens zijn de twee vrouwtjes erbij geplaatst. O jee, dat ging minder goed. De twee dames zijn flink te grazen genomen door de klipdassen. Er moest een poot gehecht worden en er waren flinke wonden die met antibioticum en pijnstillers bestreden moesten worden. Dat was het einde van het experiment. Samenwonen met de klipdassen valt helemaal niet mee. Deze schattig ogende beestjes zijn behoorlijk agressief en venijnig met z’n allen. De groep is weer flink aangegroeid. Hoeveel jongen er dit jaar geboren zijn, is nog niet helemaal duidelijk. Maar minimaal evenveel als vorig jaar, toen stond de stand op uiteindelijk 14 nakomelingen. Niet allemaal blijven ze in Blijdorp, dat zou overbevolking betekenen. Een flink aantal is in andere tuinen terechtgekomen. De drie overgebleven stokstaartjes kijken reikhalzend uit naar hun verhuizing. Naar schatting zal dat begin 2015 plaatsvinden. Dat heeft de directeur tenminste beloofd en ik wil hem daar graag aan houden. Want dan kan het groepje weer groter worden en alleen maar binnen zitten, is geen ideale situatie voor deze lievelingen van veel bezoekers.

Lelievijver Een onverwachte verrassing kregen we tussendoor. De lelievijver is in ere hersteld! De ronde hoge vijver randen zijn weer waterproef, er is een nieuwe pompinstallatie. Het beeldje van het meisje (engeltje?) is opgeknapt. Het is heerlijk zitten op de bankjes rond de vijver. Daar heb ik menig uurtje met mijn moeder gebivakkeerd. Gieren Bij de gierenvolière zitten de vogels niet stil, hoor. De jonge maraboes stappen parmantig tussen hun volwassen soortgenoten. Voor het eerst hebben de maraboes in Blijdorp een jong in de buitenlucht grootgebracht! Zie ook de foto op de voorpagina. Normaal broeden maraboes ‘s winters in hun stal. Dit jaar sneuvelde het eerste legsel van het koppel. Door het mooie voorjaar konden ze eerder naar buiten. Buiten maakten ze een nieuw nest. Met resultaat! De grijze kroonkraanvogels hebben drie eieren gelegd. Ditmaal heeft het paar een nest gebouwd aan de bezoekerskant van de vijver. Tot nog toe is er van broedgedrag eigenlijk geen sprake. Is er nog een ei opkomst? Of heeft het vrouwtje niet zo’n zin in broeden. Vorig jaar lukte het ook niet met de eitjes. En het jaar daarvoor

Renovatie leeuwenverblijf - foto: Greet van Norde

Nog meer kleur in Amazonica Sinds enige tijd vliegen er ook prachtige oranje vlinders rond in de vlinderkas. Het zijn Drya julia. Welke waardplant deze vlinder heeft? Wie het weet, mag het ons zeggen. De passiebloemvlinders hebben hun eigen waardplanten. Voor de rupszoekers: de vuurpassiebloemrups is donkerbruin met een gele kop, de zebrapassiebloemrups is wit met een rode kop en de gewone (kleine) passiebloemrups is wit met bruine stippen en een witte kop. Het is maar dat u het weet. Langs de paden zijn kruipplanten zoals ruellia geplant. Daarop zetten de malagietvlinders (Sipruta stelenes) hun eitjes af.

Dankzij Clint Er hebben wat verhuizingen plaats gevonden bij de bizons. De kudde werd eigenlijk te groot voor de ruimte. Zes van de jonge koeien zijn naar Planckendael verhuisd. Daar is een nieuw groot verblijf geopend en dus is er ruimte voor jonge meiden. De grote stier Clint is natuurlijk behouden voor ons. En dat resulteerde in twee kalfjes. Pim werd eind mei geboren en Ronald op 10 juni. Ik neem maar even aan dat het stiertjes zijn.

W U

De begroeiing is ondertussen zo weelderig geworden dat je niet meer vanuit de ene kant naar de overkant kunt kijken. Zo hard zijn de struiken en bomen gegroeid in betrekkelijk korte tijd. Let u eens op de Plumera alba. Zoals de naam al zegt, draagt de plant een witte bloem die heerlijk geurt. Even de neus erin dus. Hoe herkent u deze? Het zijn struiken van ongeveer 60 cm hoog met van die dikke grote bladeren. Er staan er meerdere dus het kan niet missen.

S

De vier arapaima’s hebben gezelschap gekregen van twee soortgenoten uit Artis. Deze zijn iets kleiner, maar ze groeien hard mee met de anderen.

Oceanium Het publiekslab mag op veel kinderoogjes rekenen. Om deze te helpen bij het scoren van namen en rugnummers zijn er zoekkaarten gemaakt. Ze staan voor iedereen klaar om lekker mee rond te lopen en de naam bij het dier te zoeken. Wat een handig idee van de medewerkers!

E

Maar eerst moet het nieuwe leeuwenverblijf klaar. Dat is een gigantische operatie. De beide oude giraffen c.q. krokodillen c.q. okapi-gebouwen worden grondig gerenoveerd. Het wordt volledig in oude staat hersteld, met precies de oorspronkelijke kleuren verf, de gebogen ramen, de boog naar het andere deel van de tuin, de beelden van de giraffen, enzovoorts, enzovoorts. In één gebouw komt het nachtverblijf (toegankelijk voor bezoekers) voor de leeuwen en in het andere gebouw komt weer een mooi restaurant in stijl. Eind dit jaar moet het klaar en helemaal af zijn en kan het geopend worden met de leeuwen erin door ….. Tja, dat horen we pas te zijner tijd. In ieder geval een echte BNer, voor minder doen we het niet, zegt Marc Damen. Aan de kant van de spoorlijn zijn ze ondertussen ook druk bezig. Het okapiperk wordt omgebouwd tot een verblijf voor de Mohrgazellen. Dat is een hele sprong voorwaarts voor deze prachtige kudde, die dit jaar al voor twee nakomelingen gezorgd hebben. Op de plek waar ze nu staan, is het wat donker en sowieso is de ruimte veel kleiner. Bovendien zijn ze er moeilijk te zien achter die bosjes. Ook voor de Mhorrgazellen komt er een geheel gerenoveerde stal. Deze hoort bij de oorspronkelijke architectuur. Afijn, u weet wat dat betekent? Heel zorgvuldig te werk

er wel drie vier knoppen klaar. Eind juni bij de avondopening van de tuin konden de bezoekers de heerlijke geur opsnuiven.

I

De hamerkoppen boeken groot succes met hun jongen. Er zijn nu drie nesten in aanbouw. Maar favoriet blijft het grootste nest. Drie nakomelingen zitten op transport naar elders te wachten in de binnenruimte naast de oude Kosterkas die op verbouwing tot okapiverblijf wacht.

gaan met dakranden en kleurschakeringen, anders komt het niet door de keuringscommissie van de monumentenzorg.

Ook in Amazonica is een zaailing geplant van de Victoria Amazonica. Deze is ook al in bloei gekomen. Soms staan

N

ook niet. Is het paar op leeftijd? Ik blijf hopen op kuikens.

In de Zee van Cortez is het een zee van bloemen tussen de cactussen. Gele, witte en oranje soorten staan er. Een mooi schouwspel waar je zomaar aan voorbij zou kunnen lopen. Kijk ook bij de konijnenuiltjes. Het mannetje en het vrouwtje zijn pas sinds dit jaar een paartje en hebben gelijk drie kuikens op de wereld gezet. Ze wonen in een hol onder de grond, maar tonen zich graag aan de bezoekers. Ze zien er koddig uit met hun draaibare kopjes. Daar tegenover zitten vijf dikkerds. Het zijn de coloradopadden. Loop ze niet voorbij. Zo lelijk zijn ze nou ook weer niet. Paddedril? Nee, nog niet gezien. In het murenenaquarium werd het 5 | Vriendennieuws

3 | 2014

Pinquins _ foto: Diergaarde Blijdorp

steeds stiller. Uiteindelijk was er nog maar één van de vier over. Althans zo schatte ik dat in, want het is niet gemakkelijk te zien. Maar de kenners vertelden mij dat het er toch twee zijn. Deze krijgen versterking van drie jonge groene murenen. Ze zijn gearriveerd, maar ze moeten groot genoeg zijn om de twee volwassenen de baas te kunnen en hun eigen grot te veroveren. Dus even geduld, maar dan zitten we weer op vijf van die enge groene slangachtigen met hun uitpuilende ogen en hijgende bek. Sorry, maar ik vind ze wel fascinerend. Tegenover het Caribische café zijn de toekans vertrokken. Het verblijf is geschikt gemaakt voor pinché aapjes. Dat zijn notoire ontsnappers dus eerst alle hoekjes en gaatjes goed afdichten. Er was

Pinché aapje - foto: Fred van Tiel

6 | Vriendennieuws

3 | 2014

een tijd dat ze los in het Oceanium rondliepen, maar dat gaf een hoop gedoe voor de verzorgers. Nu is dit een goede oplossing. Poolvossengedoe Zoals eerder geschreven was ook de laatste versie van het verblijf voor de poolvossen niet veilig genoeg. Ze ontsnapten keer op keer. Dat wordt verholpen door knappe koppen. Voorlopig hebben de raven vrij spel. Deze mooie zwarte vogels hebben het hele verblijf tot hun beschikking. Uiteindelijk krijgen ze een eigen deel en een deel dat ze met de poolvossen moeten delen. Spannend hoe dat uit gaat pakken. Samenwonen lukt niet altijd.

Geel/groen en wit/oranje Bij de pinguïns is altijd wat te beleven. De volgorde is zo: de ezelspinguïns gaan eerst paren en daarna in de rui en de koningspinguïns gaan eerst in de rui en daarna paren. Dat betekent dat de ezelspinguïns nu al kuikens hebben. Minimaal twee stellen kunnen het prima. En dan zijn er paartjes die nog flink wat oefening nodig hebben. De ruimte voor hun nestgelegenheid is groter gemaakt, zodat er wat minder geruzie onderling is. Maar het bekvechten is niet helemaal klaar. Met goed speuren kunt u de kuikens vast ontdekken. Wees er vlug bij voor je het weet, lijken ze sprekend op hun ouders. De koningspinguïns hebben de rui achter de rug, kunnen weer het water in en de paartjes zijn gevormd. Meestal zijn ze behoorlijk partnertrouw. De verzorgers kunnen onderscheid maken tussen de individuen via de bandjes om hun vleugels. Dus je hebt geel/zwart die doet het met blauw/rood en wit/oranje die doet het met geel/groen. Er zijn al vijf eieren gezien. Eén stel heeft twee eieren gelegd. Dat is niet zo’n goed idee, want het ei moet op de voeten van pa of moe blijven liggen. En met ieder een ei op de voeten kan er niet meer gezwommen of gegeten worden. Dus heeft de verzorging een ei apart genomen voor de broedmachine. Er komen vast weer mooie ronde, zwarte dikkerds uit. Met dank aan de vrijwilligersnieuwsbrief.

E

V

E

N

V

O

O

R

S

T

E

L

L

E

N

TWEE NIEUWE BESTUURSLEDEN Inge Matheij en Martin van Brenen - foto: Greet van Norde

Tekst: Theo van de Velde

Sinds de Algemene ledenvergadering van 19 april 2014 hebben we twee nieuwe bestuursleden. Martin van Brenen is verantwoordelijk voor het promotieteam en Inge Matheij is tweede secretaris geworden. Hoog tijd om eens wat meer van onze nieuwe bestuursleden te weten te komen en enkele vragen te stellen. Inge is in Haarlem opgegroeid en woont in Noordwijk. Zij werkt bij de provincie Noord-Holland op het gebied van monumenten. Zij regelt en organiseert graag. Martin is gepensioneerd en zoekt steeds nieuwe uitdagingen, hij houdt van (uit) bouwen. Martin is geboren en getogen in Utrecht. heeft een P&O (Personeel & Organisatie) achtergrond en is al vanaf zijn dertigste actief als vrijwilliger; onder andere in diverse bestuursfuncties bij sportverenigingen. Hij is zelfs even in de lokale politiek gedoken, maar dat bleek niets voor hem te zijn. In het plaatselijk nieuws was Diergaarde Blijdorp hem regelmatig opgevallen. Zijn vrouw wees hem in 2011 al op de ‘Vrienden.’ “Jij houdt van praten, mooie omgeving en een leuk doel…” De bestuurswisseling in april was een goed moment om zijn aandeel in het promotieteam uit te bouwen tot het bestuurslidmaatschap. Met zoveel ruggensteun was die beslissing snel genomen. Voor Inge ging het anders. Zij heeft altijd al iets met dierentuinen gehad. Zij kwam vanaf eind 90er jaren regelmatig naar Blijdorp en sinds ze begin 2000 olifant Sibu zag, is zij ‘Vriend’ geworden. Via het werk voor de kascommissie (de jaarlijkse onafhankelijke controle op onze jaarcijfers en

balans) kwam zij in aanraking met het enthousiasme van bestuurslid Arie Bos. Met het vertrek van Sylvia Visser deed de gelegenheid zich voor meer te kunnen betekenen in een geschikte functie. Wat trekt jullie aan in de Vereniging Vrienden van Blijdorp? Inge: “Wat mij treft is het enthousiasme van een groot aantal particulieren. Hiermee worden enorme bedragen bijeen gebracht. We zetten zichtbaar iets neer en zijn daar dan nauw bij betrokken.” Martin: “Ik onderschrijf dat volledig. Het is mooi als grote bedrijven een bedrag storten, maar zoals onze leden en het grote team vrijwilligers geld bijeen brengen, dat vind ik geweldig, dat geeft draagkracht en mij persoonlijk veel positieve energie.” Hoe zien jullie de rol van Blijdorp? Martin: “Ik vind de educatieve rol van Blijdorp belangrijk. Via de dieren de mensen, maar vooral jongeren interesseren voor de natuur.” Inge: “Ik houd van de manier waarop er grote verblijven worden ingericht met combi’s van verschillende dieren. Dat maakt de tuin heel aantrekkelijk. Het is mooi om mensen op deze manier het verband tussen dieren en hun leefomgeving te laten zien.” Martin: “Het is goed om te zien hoe na de turbulente periode van teruglopende subsidie en reorganisatie er weer een duidelijke koers is. Welke dieren hebben jullie voorkeur? Martin: “Roofdieren, grote katten. Het mooie van deze jagers is hun berekening. Ze reageren niet op iedere prikkel maar

wachten hun kans af. Zelf ben ik wel eens wat te impulsief, dus ik kan er wat van leren.” Inge: “Olifanten, en andere grote dieren. Die vind ik mooi. De olifanten boeien me vanwege hun sociale gedrag. Ik kan er echt lang naar kijken.” Al anekdotes in de nog korte bestuursperiode ? Martin: “Leuke dingen met ouders en kinderen, dat zie je bij de winkel natuurlijk. Sommige kinderen zijn echte dwingelanden – ik wil die tijger! - en die krijgen ze dan na al dan niet lang dreinen en brullen. Met andere kinderen wordt onderhandeld: - Als jij niet meer zo’n troep op je kamer maakt dan… - of, - als we nu eerst eens een paar van die oude knuffels aan de arme kindjes in Roemenië geven… - Prachtig! De papa- en oma/opa-dagen zijn ook goed voor de winkel. Vaders en grootouders verwennen sneller dan moeders, of misschien zijn ze gemakzuchtiger. Dit alles is heerlijk om te zien. ” Inge: “ Op dit moment ben ik nog alleen actief geweest in de bestuursvergaderingen, en daaruit zijn nu nog geen anekdotes zijn te melden. Mogelijk komt dat in de toekomst." Wat mogen we van jullie verwachten? Martin: “Ik wil graag helpen om het promotieteam en de winkel zo leuk en goed mogelijk te laten functioneren. Als we dan ook de inkomsten kunnen laten groeien is het helemaal prachtig. Geld speelt nu eenmaal een rol!” Inge: “Ik hoef niet zo nodig op de voorgrond. Laat mij maar regelen en organiseren op de achtergrond. Ik wil bijdragen aan de ontwikkelingen binnen Blijdorp. En een helpende hand bieden om mensen het plezier te geven om lid te blijven, ook in deze voor Blijdorp moeilijke tijden. Dan zijn we Vrienden door dik en dun.” Martin en Inge: “Wij willen de leden zo veel als kan betrekken door ze de ruimte te geven om mee te doen. Wij zijn trots op al die vrijwilligers die hun tijd en energie in de Vrienden steken!" Inge en Martin, veel succes en plezier in jullie nieuwe functie!

7 | Vriendennieuws

3 | 2014

The Living Coasts

Tekst: Karin van Leeuwen Foto's: David Verhagen

VIJF TOTAAL VERSCHILLENDE DIERENPARKEN IN ENGELAND Op 9 mei verlieten 44 deelnemers de regen en wind in Nederland... om hetzelfde weer in Engeland tegemoet te gaan. We hebben in het Zuidwesten van Engeland vijf heel verschillende dierenparken bezocht.

De eerste dag vertrokken we 's avonds met de boot van Hoek van Holland naar Harwich. Gelukkig hadden we onderweg geen last van het onstuimige weer en hebben we op de boot een gezellige avond en goede nacht gehad. Eenmaal in Engeland reisden we weer verder met onze Nederlandse bus. We hebben ongeveer 850 miles afgelegd in vijf dagen Engeland. Dat is bijna vijf keer zoveel als waar de kilometerteller van de bus op stond bij zijn vertrek bij metrostation Capelsebrug! We reden dus in een gloednieuwe bus. Er zat een duurzame eurozes motor in, die de lucht zo goed zuivert dat er bijvoorbeeld in steden schonere lucht uit de bus komt dan dat er in gaat. Zo gingen de Vrienden dus ‘groen’ op reis naar een heel groen gebied in Engeland. 8 | Vriendennieuws

3 | 2014

Living Coasts Op de eerste reisdag kwamen we mooi op tijd aan in het kustplaatsje Torquay, zodat we daar nog enkele uren de tijd hadden om het aquarium 'The Living Coasts' te bezoeken. Op de website van het park staat aangegeven dat het een 'all weather attraction' is en we hadden daar dan ook 'all kinds of weather'; tussen de buien door scheen de zon. The Living Coasts is een klein park, bestaande uit een binnen-deel en een buitengebied. Binnen zijn er met name aquaria te vinden en ook een aantal terraria. Het gehele buitengebied is omheind door een net. In deze doorloopvolière van negentien meter hoog zijn diverse soorten vogels te vinden, zoals incasterns, kluten en kemphanen. Er is ook een deel waar je

tussen zwartvoetpinguïns en macaronipinguïns doorloopt. Verder zijn er nog een aantal aparte verblijven in de volière gebouwd, zoals bijvoorbeeld voor Europese otters en een volière met onder andere kuifpapegaaiduikers, roodpootdrieteenmeeuwen en duifzeekoeten, drie vogelsoorten die je verder in Europa niet in dierenparken tegen zult komen. De grootste dieren en samen met de otters de enige zoogdieren van dit park zijn zuidelijke zeeberen. Misschien herinnert u hen zich nog wel, tot in 2003 heeft deze diersoort 'naast de brug' gewoond, daar waar nu de Sumatraanse tijgers leven. Het jongste diertje is toen als mannetje van een half jaar met zijn familie naar Aqua Zoo Friesland verhuisd. Inmiddels is hij uitgegroeid tot een mooie, stoere kerel - of misschien moet ik zeggen tot een mooie, stoere Karel, want zo heet hij en is hij samen met twee vrouwtjes te zien in The Living Coasts.

V

Paignton Zoo De volgende dag stond 'Paignton Zoo' op het programma. Het is een ruim opgezette en groene dierentuin. Het park is verdeeld in zes verschillende gebieden, zoals Forest, Wetland en Primley. Dit laatste gebied is het oudste gedeelte van het dierenpark, vernoemd naar het huis van de oprichter. De enige olifant die we tijdens deze reis tegen zouden komen, een aan één oog blind en met het andere oog slechtziend Afrikaans vrouwtje van 44 jaar oud, maakt onderdeel uit van het Savanne-gebied. Tro-

pics en Desert zijn twee naast elkaar gelegen hallen, ieder volledig naar het thema ingericht en met zowel aparte verblijven voor diverse soorten als vrij levende vogels er in. Een aantal Vrienden waren niet weg te krijgen bij een actieve mierenegel, in een buitenverblijf met daglicht. Zo goed zie je deze bijzondere dieren niet vaak! Ook de gewone tenrec met vier gestreepte jonkies is eigenlijk helemaal niet zo gewoon, maar waren juist een bijzondere verschijning. Chimpansee - Monkey World

R

I

E

N

D

E

N

Monkey world Op de derde dag verruilden we ons hotel met uitzicht op zee voor een 18e eeuws landhuis, heel mooi gelegen in een groene vallei. Onderweg stopten we bij 'Monkey World', een apenopvangcentrum bekend van de TV-serie Monkey Business en diens opvolger Monkey Life. We werden ontvangen met koffie of thee en wat lekkers. Daarna gaf Mike, een voormalige verzorger en nu werkzaam als educator, een uitgebreid introductie-praatje gevolgd door een rondleiding. Het was voor sommige deelnemers erg leuk om niet alleen Mike, maar ook andere TV-sterren, zoals Sally, een chimpansee-pleegmoeder, Lulu, een chimpansee met één arm, en de stoere orang-oetan man Tuan, nu eens in het echt te kunnen zien. De dieren die hier zijn opgevangen, van chimpansee die op een zomers strand door fotografen werd misbruikt tot penseelaapje die in Engeland als huisdier diende, hebben in Monkey World alle ruimte en ze worden er goed in begeleid om weer echt aap te kunnen zijn.

Savanne - Paignton Zoo

9 | Vriendennieuws

3 | 2014

Onze reisleider Peter had ons op de eerste dag beloofd dat het weer elke dag een beetje beter zou worden. Na twee dagen met af en toe een bui, hadden we in Monkey World echter helaas een dag met af en toe een droog moment... De dieren bleven hierdoor ook veel binnen, en gelijk hadden ze! Gelukkig zijn veel binnenverblijven ook te zien én zijn er voor bezoekers veel overkappingen gemaakt. De laatste twee dagen bleek Peter toch gelijk te krijgen over het weer en konden we genieten van het zonnetje!

kleinere perk direct bij hun stal, omdat het combinatieverblijf te drassig voor hen was.

In Bristol is goed gebruik gemaakt van de beperkte ruimte die ze hebben. Door de aanleg van diverse gebouwen, zoals een nachtdierenhuis, reptielenhuis, aquarium en een insectenwereld, kunnen er toch heel veel diersoorten worden gehuisvest en is er dus heel veel te zien. Zó veel, dat menigeen toch tijd te kort had in de vier uur die we hadden om dit park te bezoeken, voor we verder reden naar een afsluitend gezamenlijk diner en 's avonds weer de overtocht naar Nederland maakten.

Marwell Zoo Op dinsdag bezochten we 'Marwell Zoo', een soort safaripark met enorme perken voor met name hoefdieren, maar dan zo gebouwd dat je overal te voet kunt komen. Er is wel een treintje, zodat je gemakkelijk naar een andere locatie in dit 56 hectare grote park kunt. Oenka - Zoo Bristol

In dit park konden we kijken waar de twee bosbuffels, die sinds half april óns verblijf in Blijdorp bewonen, vandaan komen. In Marwell is nog een mooie groep van acht bosbuffels over. Ze kunnen hun ruime verblijf delen met giraffen, al stonden die laatste tijdens ons bezoek alleen op het

ken ter wereld en het eerste park dat niet in een hoofdstad gelegen was. Aziatische leeuwen, gorilla's en okapi's zijn tegenwoordig de grootste bewoners van Zoo Bristol. Eén van de vier okapi's is trouwens een 'oude bekende' voor Blijdorpenaren: de in Blijdorp geboren Kibibi is in juli vorig jaar namelijk vertrokken naar Bristol.

Zoo Bristol Na dit grote dierenpark stond er de volgende dag een heel klein dierenpark, van slechts vijf hectare, op het programma. 'Zoo Bristol' is opgericht in 1836 en is daarmee één van de vijf oudste dierenpar-

Het was een zeer gevarieerde reis, zowel wat betreft de deelnemers, het weer en de dierenparken. De vijf parken waren heel divers en hadden allemaal zo hun eigen charmes. Zo kwam iedereen wel ergens aan zijn trekken en kunnen we met z'n allen weer terug kijken op een mooie reis!

Basterdgemsbokken - Marwell Zoo

10 | Vriendennieuws

3 | 2014

ZWARTEPAARDANTILOPEN UIT BLIJDORP IN ZUID-AFRIKA Dierentuinen hebben verschillende doelstellingen. Natuurlijk zijn ze er voor educatie en plezier. Maar ook bij het behoud van fauna en flora kunnen ze een belangrijke rol spelen. Dit project is een voorbeeld van samenwerking tussen dierentuinen en natuurbeschermers in Afrika die een gedeelde ambitie hebben: het redden van een diersoort in de problemen. Niet veel mensen zullen bekend zijn met de betrokkenheid van Blijdorp bij de herintroductie van antilopen in een nationaal park in Zuid Afrika.

In 2001 is met de toenmalige directeur van Blijdorp, Ton Dorresteijn, overeengekomen dat Blijdorp zou participeren in een

N E D N O Z E G N

Back to Africa (www.backtoafrica.co.za), een non profit organisatie uit Zuid Afrika, voert dergelijke herintroducties uit op het Afrikaanse continent (Zuid-Afrika, Swaziland, Kenia en Tanzania). De organisatie gebruikt dieren uit dierentuinen om populaties in het wild te herstellen. Door inkrimping van hun natuurlijke leefgebied kunnen de dieren in het wild niet langer migreren. Dit heeft gevolgen voor de genenpool.

project van Back to Africa om de sabelantilopen van Blijdorp te herintroduceren in Vaalbos National Park in Zuid-Afrika. Op 5 februari 2002 arriveerden vier sabelantilopen (drie vrouwtjes, een mannetje) vanuit Rotterdam in Johannesburg, vanwaar ze doorreisden naar het park. Daar vormden ze de kern van een groep dieren die voor een nieuwe populatie sabels voor de nationale parken zou moeten zorgen. Deze groep is verder aangevuld met zes sabelantilopen uit Dvur Kralove, Tsjechië (mei 2002) en Marwell Zoological Park, Engeland ( juni 2003) In juni 2006 werden vier dieren uit dit project uitgezet in Mapungupwe National Park, aan de Limpopo River, waar Zuid-Afrika, Botswana en Zimbabwe aan elkaar grenzen. Uitgerust met GPShalsbanden werden zij dagelijks gemonitored, om hun aanpassingsvermogen te kunnen bestuderen. Omdat Mapungupwe maar een kleine populatie leeuwen heeft, was de verwachting dat ze zouden kunnen overleven. Maar tegen november waren ze toch ten prooi gevallen aan luipaarden. Dit was tegen de verwachting. Normaal is een sabelantiloop geen prooi voor een luipaard, want het is een groot dier en het heeft een

Back to Africa heeft de oorspronkelijke groep sabelantilopen, die inmiddels naar Mokala National Park verhuisd zijn, regelmatig gemonitored. Dat is niet zo makkelijk, want het park is 28414 ha groot. Ook is in 2009 een nieuwe bok toegevoegd om inteelt te voorkomen. In juni 2014 heeft Back to Africa met een bantam microlight vliegtuigje een telling gedaan. Hierbij is een groep van 27 sabelantilopen geteld, met veel jonge dieren en een nog een andere, kleinere groep van vier. In oktober 2014 zal SANParks (South African National Parks) een telling vanuit de lucht houden, waarmee een nauwkeuriger telling gedaan kan worden. Mokala is een open park dat met eigen auto bezocht kan worden. Het is gelegen in een malariavrij gebied. Naast sabelantilopen zijn er ook tsessebee en roan antilopen, de bedreigde zwarte neushoorn en buffels. Het park is via Johannesburg en Kimberley makkelijk bereikbaar. Het is prachtige Afrikaanse savanne, met aantrekkelijke accommodatie, zoals het ‘Kameeldoring Tree House’. Het is ‘out in Africa’. Boeken kan via http://www. sanparks.org/parks/mokala/ Tekst: Annemiek Vromans (op basis van materiaal van Hamish Currie, directeur Back to Africa)

I

De zwartepaardantiloop of sabelantiloop, Hippotragus niger niger, is één van Afrika’s meest charismatische antilopen. De mannetjes zijn donker, zwart met imposante, achterover buigende hoorns. De vrouwtjes zijn bruin. Eens waren de sabels wijdverspreid op de savannes van ZuidAfrika. In de jaren '40 van de vorige eeuw leefden er nog meer dan 36000 sabelantilopen buiten de nationale parken. Nu is er reden tot zorg voor de populatie in de nationale parken. Er zijn bijvoorbeeld nog maar 200 sabelantilopen in het Kruger National Park. Met extra voeding en veterinaire zorg gaat het met de gehouden populatie voorspoedig, maar het afnemend aantal dieren in het wild is reden tot zorg. De vraag is of de dierentuindieren een rol kunnen spelen bij natuurbehoud. Dus in het wild. En ja, dat kan!

uitstekende verdediging (de hoorns!). Hieruit blijkt al de moeilijkheid van herintroductie. Het is een proces zonder script. Waarschijnlijk is een populatie van vier onvoldoende voor een acceptabele kudde. Desalniettemin: In juni 2009 is het laatst overblijvende mannetje in Tuli Block in Botswana opgedoken. Hij was de Limpopo rivier overgestoken.

11 | Vriendennieuws

3 | 2014

OKAPI'S IN EUROPA Het gebeurt niet vaak dat er in Vriendennieuws een artikel wordt gepubliceerd over een diersoort die op dat moment niet aanwezig is in Diergaarde Blijdorp. Toch zal ik u niet hoeven uitleggen dat okapi's geen kruising tussen zebra's en giraffen zijn, maar wel chocoladebruine hoefdieren die oorspronkelijk voorkomen in de regenwouden van Congo. Het zal u niet ontgaan zijn dat dankzij de Vrienden deze mooie dieren vanaf volgend voorjaar weer in Blijdorp te zien zullen zijn. Vandaar dat er de komende Vriendennieuwsen een aantal artikelen aan hen zal worden gewijd. Tekst: Karin van Leeuwen Foto’s: David Verhagen

rentuinen. Begin jaren negentig is een aantal okapi's van het Epulu-station via Rotterdam naar Amerika gegaan en dat is de laatste import van okapi's vanuit Congo geweest.

Diergaarde Blijdorp

De eerste okapi in Europa was in 1919 eventjes in Antwerpen te zien. In Diergaarde Blijdorp arriveerde het eerste koppel in 1957. Sinds die tijd hebben zowel Zoo Antwerpen als Diergaarde Blijdorp bekend gestaan om hun okapi's. In Rotterdam werd de eerste okapi in 1960 geboren. Samen met Antwerpen zijn het de parken in Europa waar de meeste okapi's geboren zijn. In Antwerpen is vorig jaar de vijftigste okapi geboren. Het laatste jong dat in Rotterdam geboren werd, was de 43e. Vroeger werden dieren voor dierentuinen vaak uit het wild gehaald. Als ze dood gingen, werden er weer nieuwe geïmporteerd. In 1977 kwamen er belangrijke mensen, waaronder ook de toenmalige directeur van Diergaarde Blijdorp, van dierentuinen in Europa en Amerika bij elkaar op een symposium in Antwerpen. Ze zagen in dat 'de voorraad okapi's' in het wild niet oneindig was, integendeel. Er moest dus iets gebeuren! Voor die tijd een zeer vooruitstrevende gedachte. Om de okapi's in het wild te helpen werd er een reservaat aangelegd. Tevens werden er enkele okapi's gevangen en ter plekke verzorgd. Ze konden daar alvast wennen aan het voedsel dat ze in gevangenschap in Europa en Amerika zouden krijgen, voor ze op transport gingen naar de die12 | Vriendennieuws

3 | 2014

De huidige okapi's in Europa en de Verenigde Staten stammen af van 29 dieren. Er is berekend dat er minimaal 30 founders nodig zouden zijn voor een gezonde populatie, dus het aantal ligt eigenlijk net onder die grens. Een goed management van de okapi's die in gevangenschap leven is dus erg belangrijk. Op het moment van schrijven leven er 34 mannelijke en 31 vrouwelijke okapi's in 20 verschillende dierenparken in Europa. Om ook in de toekomst een genetisch gezonde populatie te kunnen waarborgen, zijn er eigenlijk ongeveer 270 okapi's nodig. In Europa zal dat aantal niet snel bereikt kunnen worden en daarom is samenwerking met Amerika essentieel. In het verleden zijn er negen uitwisselingen tussen de okapi's van Amerika en Europa geweest. Een mooi voorbeeld van zo'n uitwisseling staat nog te gebeuren. Kheri, het laatste jong dat in juni 2011 in BlijMarwell Zoo

dorp is geboren en later naar Chester Zoo in Engeland is verhuisd, draagt veel genetische informatie bij zich die in Europa al oververtegenwoordigd is. Dit jonge mannetje zal naar Amerika verhuizen, waar hij dan juist een belangrijke fokman zal worden, omdat zijn bloedlijnen in Amerika nog niet veel voorkomen. De populatie mag in Europa dus nog flink groeien en met alle okapi's in Europa mag worden gefokt. Er is een wachtlijst met zo'n twintig tot vijfentwintig parken die okapi's willen houden, dus het is ook geen probleem om jonge okapi's weer van een nieuw thuis te voorzien. Als okapi's een jaar oud zijn, zijn ze oud genoeg om naar een ander park te verhuizen. Wie er okapi's ontvangt, hangt af van verschillende factoren. Zo wordt er gekeken naar huisvesting, voedsel, kwaliteit van de dierverzoring, klimaat en de bereidwilligheid van het park om bij te dragen aan het Okapi Conservation Project. Over dit laatste onderwerp zal er meer informatie te lezen zijn in een volgend Vriendennieuws. Okapi's zijn in sommige opzichten vrij gemakkelijke dieren om te houden. Ze kunnen met twee vrouwtjes bij elkaar worden gezet, met een mannetje en een vrouwtje of alleen staan. Zo zijn er allerlei mogelijkheden te bedenken. Aan de andere kant zijn het heel gevoelige dieren. Hun voedsel bestaat onder andere uit blad, browse en lucerne. Fruit is bijvoorbeeld uit den boze. De voortplanting kan worden verstoord door geluidsoverlast en verloopt sowieso niet altijd even vanzelfsprekend. Soms worden er bijvoorbeeld koppeltjes samengesteld, waarbij het vrouwtje het mannetje ontwijkt en zelfs op de grond gaat liggen. Als het te lang duurt voor een vrouwtje bevrucht wordt, wordt er meestal gewisseld van partners. Als er een koppel is dat gemakkelijk fokt, mogen ze vaak bij elkaar blijven. In Europa leeft op dit moment een jonge populatie okapi's. Het aantal okapi's is lang stabiel geweest, maar de afgelopen jaren is er een lichte groei van enkele dieren per jaar. Deze groei kan echter, gezien het geringe aantal dieren, opeens weer teniet worden gedaan als er ergens iets tegenzit en dieren plotseling door pech-

ZooParc de Beauval

Zoo Leipzig

gevallen komen te overlijden, of er kan opeens een jaar tussen zitten dat er geen jongen worden geboren. Okapi's worden in gevangenschap meestal twintig tot vijfentwintig jaar oud. Er is een aantal dieren geweest dat ouder dan dertig is geworden. De voortplanting van okapi's stopt echter meestal al eerder. Als ze zo rond de twintig zijn, wordt het steeds lastiger om nog jongen te krijgen. De draagtijd bij okapi's is veertien tot vijftien maanden. Vanaf een jaar of drie zijn vrouwtjes geslachtsrijp en mannetjes zijn dat rond hun vierde, al zijn er natuurlijk altijd uitzonderingen. Zo was Kitabu, de

vader van de laatste jongen in Blijdorp, er met zijn twee jaar al vroeg bij. Volgend voorjaar zullen de okapi's terugkeren naar Rotterdam. Voor één van de dieren die op dit moment op de planning staan kun je dat heel letterlijk nemen, want Kamina zal na een verblijf van enkele jaren in ZooParc de Beauval in Frankrijk terugkeren naar Blijdorp. Kamina heeft daar in 2013 een dochter, Mbuti, gekregen en ook zij zal naar Blijdorp komen. Als toekomstige partner voor Mbuti zal het jonge mannetje Ngwani, eind 2012 in Antwerpen geboren, ook naar Blijdorp komen.

Of er meteen bij de opening nog een vierde dier bij zal komen, hangt af van Kamina. Als zij in Beauval nog voor de verhuizing wordt bevrucht, zal nummer vier vanzelf in Blijdorp ter wereld komen. Als Kamina nog niet drachtig is als ze verhuist, is het wel gewenst dat er ook een volgroeid mannetje naar Blijdorp zal komen. Zeker in verband met haar leeftijd, ze zal dan bijna zeventien jaar zijn, zal er niet lang worden gewacht met het naar Blijdorp halen van een fokpartner voor haar. We kijken er naar uit om deze dieren volgend voorjaar weer in Blijdorp te mogen verwelkomen!

Met dank aan: Sander Hofman (Stamboekhouder okapi's/Zoo Antwerpen)

13 | Vriendennieuws

3 | 2014

Foto: Rob Doolaard

Tekst: Trix Vermeulen

VERLIEFD OP EEN KOFFERVIS Een paar weken geleden is het nu dat ik de koffervis voor het eerst zag. En nog steeds denk ik haast aan niets anders. Wat een dotje! Het publiekslab in het Oceanium is van een echte aanrader naar een ‘must see’ gegroeid dankzij dit kleine, gele visje met zwarte stippels. Een artikel over het publiekslab moest het worden. Tijdens het gesprek dat ik had met een van de vrijwilligers van het publiekslab, Gwendolyn Fortuin, werd me meteen duidelijk dat ik niet de enige ben met warme gevoelens voor mijn ‘samsoniteswimmer’. Vrijwilligers Peter van Dordrecht is coördinator van de vrijwilligers van Blijdorp. Hij vertelt me over het lab en de vrijwilligers. Het publiekslab bestaat net zolang als het Oceanium zelf. Vanaf dag één bemannen vrijwilligers het lab. Het lab is elke dag be-

mand van 12.00 -- 16.00 uur en in het weekend zelfs langer. Doorgaans staan er twee vrijwilligers, in het laagseizoen wel eens één. Blijdorp heeft maar liefst meer dan 300 educatieve vrijwilligers. Als educatieve vrijwilliger kun je op verschillende plekken ingedeeld worden. In het lab kom Foto: Peter van Norde

je veel te weten over wat er in het Oceanium allemaal gebeurt: niet alleen de kweek van dieren om de soorten in stand te houden, maar ook de kweek van voedseldieren en algen. Het publiekslab is verdeeld in twee gedeeltes: het ene gedeelte is altijd toegankelijk voor publiek, het andere deel is alleen geopend op de tijden dat de vrijwilligers er zijn om informatie te geven. Dit concept is al die tijd dat het publiekslab bestaat ongewijzigd. Het publiekslab is met recht een bijzonder stukje Diergaarde te noemen. Enerzijds omdat het elke dag bemand wordt door vrijwilligers, anderzijds omdat het een ideale plek is om informatie over natuurbehoud te geven. Een plek die voor bewondering en verwondering zorgt, zoals Peter het mooi zei. Een educatieve vrijwilliger van Blijdorp word je niet zomaar! Twee maal per jaar organiseert Blijdorp een kennismakingsavond. Alle mensen die hun interesse kenbaar hebben gemaakt om vrijwilliger te worden, worden deze avond uitgenodigd. Tijdens de kennismaking krijgen ze uitleg

14 | Vriendennieuws

3 | 2014

over wat het precies inhoudt om vrijwilliger te zijn en wat er van hen verwacht wordt. Dan volgt er een opleiding van dertien zaterdagen. Een vrijwilliger heeft dan voldoende kennis opgedaan om een van de infopunten in de tuin te bemannen. Daarna volgt nog een opleiding van zes weken. Het is niet voor niks dat er veel geïnvesteerd wordt in de vrijwilligers. Naast inhoudelijke kennis over de dieren en de dierentuin is het ook belangrijk dat ze leren hoe met het publiek om te gaan. De vrijwilligers zijn immers waardevolle visitekaartjes van de Diergaarde. Bezoekers zullen sneller contact maken met een van de vrijwilligers dan met de medewerkers. Na de opleiding krijgen de vrijwilligers steeds de actuele informatie via nieuwsbrieven en persberichten. Foto’s: Trix Vermeulen

In het contact met de bezoekers is het van belang dat een vrijwilliger zich niet opdringt, maar probeert een wisselwerking en uitwisseling te krijgen door het beantwoorden of stellen van vragen. Er is ontzettend veel te vertellen over wat er allemaal leeft en groeit in het publiekslab, het is de kunst om de hoeveelheid aan informatie zo te doseren dat het plezierig blijft voor de bezoeker. Het is natuurlijk hartstikke leuk als je op deze manier kunt bijdragen aan een dagje dierentuin van anderen. Blijdorp vraagt de vrijwilligers om twee dagdelen per maand beschikbaar te zijn, meer mag natuurlijk ook. In het publieklab kom ik Gwendolyn Fortuin tegen. Ze is door haar jas en badge goed herkenbaar als vrijwilliger. Gwendolyn werkt nu al zes jaar als vrijwilliger in Blijdorp. Gemiddeld staat ze één keer per week in het publiekslab. Ik vertel haar meteen van mijn crush op de koffervis. Ook zij vindt hem geweldig, maar ze weet me zeker ook te boeien met andere verhalen uit het lab. Zo zijn er de Noordzee aquaria, meteen links als je binnenkomt. Gwendolyn vertelt: “Het is ongelooflijk, de verscheidenheid aan diersoorten die in de Noordzee te vinden is. Er is zelfs koudwaterkoraal. Veel mensen weten niet wat er alleen in de Noordzee al aan leven te vinden is. In het aquarium zie je ook de haaieneieren. Deze eieren kun je ook op het strand vinden.” Ik beaam het meteen, ik was in de veronderstelling dat het een soort zeewier was.

Gwendolyn geniet van het werk in het publiekslab. “Je kunt hier veel uitleggen en laten zien. Neem bijvoorbeeld de miniatuurversie van het filtersysteem van het Oceanium. Je kunt goed zien hoe het filtersysteem werkt.” Zelf bezoek ik ook altijd even het publiekslab en wat mij opvalt is hoe vaak je een kind hoort zeggen ‘Kijk, Nemo!’ Van de Nemovis, ook wel bekend als clownsanemoonvis, zijn verschillende soorten te bewonderen. Een andere persoonlijke favoriet is de sexy shrimp, wat een vrolijke garnaal is dat! Ze zitten in het aquarium bij de gele koffervis. Daar zwemt nog een kleurrijk wezen: de mandarijnvis. Gwendolyn vertelt me dat hij al twee keer zo groot is als toen hij hier arriveerde. Dan wijst ze me op de juweel kardinaalsbaars. Ze vertelt dat de mannetjes de eitjes in hun bek bewaren. Maar soms moet er gegeten worden en dat is lastig met een mond vol eitjes die heel moeten blijven. De kardinaalsbaars legt de eitjes daarom even tussen de stekels van de langstekel zee-egel en haalt ze weer op nadat hij zelf gegeten heeft. Ik sta niet meer dan enkele minuten met Gwendolyn te praten en ik heb alweer zoveel geleerd. Een leuke en leerzame ontmoeting in een bijzonder lab! En nu graag uw aandacht voor onze kleine held, de gele koffervis. Koffervissen zijn er in allerlei soorten en maten. Ze behoren tot de orde van de kogelvisachtigen. Kogelvissen kunnen hun lichaam opblazen

Met dank aan: Peter van Dordrecht en Gwendolyn Fortuin (Diergaarde Blijdorp)

door water of lucht in te nemen. Ze worden zo rond als een bal. Een bijzonder exemplaar is de egelvis, die verandert in een bal met stekels. De kogelvis is erg bekend als (zeer giftige) lekkernij in Japan. Het eten van kogelvis wordt daar gezien als statussymbool. Koks moeten speciaal examen doen om aan te tonen dat ze de vis veilig kunnen bereiden. Ondanks deze wettelijk maatregel is het eten van kogelvis niet zonder risico, jaarlijks komen er tientallen mensen om na het eten van ‘fugu’. Koffervissen kunnen ook giftig zijn, maar zijn het lang niet allemaal. Ze zwemmen vooral met hun vinnen, omdat hun lijf niet zo wendbaar is. Ze hebben namelijk over hun hele lijf een pantser van beenplaten. De ogen, mond, kieuwen, staart en vinnen steken door openingen uit het pantser. Ze zijn meestal hoekig van vorm. De kleine gele koffervis in het publiekslab heeft door zijn vorm én zijn stippen best wat weg van een dobbelsteen. Naarmate hij ouder wordt, zal zijn vierkante vorm veranderen naar meer rechthoekig en zijn heldere gele kleur zal vervagen. Ik ga hem zeker nog heel vaak bewonderen voordat hij groot is. En daarna ook! Blijdorp is altijd op zoek naar enthousiaste vrijwilligers die het leuk vinden om over de Diergaarde te leren en dat over te brengen aan anderen. Mocht u interesse hebben, meldt u zich dan beslist aan voor de kennismakingsavond in november. Meer informatie hierover vindt u op de website via www.rotterdamzoo.nl/vrijwilligers 15 | Vriendennieuws

3 | 2014

NAJAARSEXCURSIE MODERNE NOSTALGIE… WE GAAN NAAR… ZOO ANTWERPEN… V

R

I

E

N

D

E

N

Op zaterdag 18 oktober 2014 organiseert de Vereniging Vrienden van Blijdorp de najaarsexcursie naar Zoo Antwerpen. Een prachtige tuin! Toch is het tientallen jaren geleden dat de Vrienden Antwerpen bezocht hebben, maar toen was er dan ook nog die goedkope Beneluxtrein. Zoo Antwerpen Nog maar weinig Vrienden zullen zich bewust de oude, vooroorlogse Rotterdamse dierentuin kunnen herinneren. Zij zullen echter beamen dat Zoo Antwerpen veel gelijkenis vertoont met die oude Rotterdamse dierentuin. De Antwerpse tuin ademt de sfeer uit van het begin van de vorige eeuw. De tuin, gelegen naast het monumentale centrale station van Antwerpen, is schitterend aangelegd en een oase van rust in de drukke binnenstad. Een tuin als Antwerpen moderniseren is een uitdaging van jewelste! De gehele tuin is 'geklasseerd' (monument). Op enig gebrek aan creativiteit kunnen we onze zuiderburen niet betrappen. De hele tuin wordt namelijk gerestaureerd, verbouwd of nieuw gebouwd met een knipoog naar het begin van de 20ste eeuw. Het resultaat mag gezien worden! 16 | Vriendennieuws

3 | 2014

Niet te missen in Zoo Antwerpen • De vele tientallen historische gebouwen waaronder de Egyptische tempel (1856), Moorse tempel (1885), het runderengebouw (1909) en het aquarium (1911) als meest markante; • 'Hippotopia' (2003), ombouw van het herbouwde nijlpaardenhuis tot een volledig moerasbiotoop; • 'Panoramapark' (1908) met op het 'grote veld' vanaf 2011 een prachtig leeuwenverblijf; • 'Vriesland', een poolbiotoop met o.a. koningspinguïns; • Zoo Antwerpen is de laatste dierentuin in de wereld die nog de gitzwarte Oostelijke laaglandgorilla of Grauer's gorilla huisvest. Zoo Antwerpen is een hele complete tuin. Alle Zoo-favorieten zijn te zien. Mocht u in de loop van de middag zijn uitgekeken in de Zoo? Het monumentale station en de

o zo gezellige 'Keyserlei' liggen letterlijk om de hoek. Gaat u naar zo vele jaren weer mee naar Zoo Antwerpen? Zoo Antwerpen is compact, heeft korte afstanden en alleen wat kunstmatig hoogteverschil. De volgende punten zijn voor u van belang Minimaal/maximaal aantal deelnemers is 35/115 (één of twee bussen). Gezien de afstand wordt er op de heenreis niet gestopt. Op de terugweg maken we wel een (diner)stop. Vergeet niet uw paspoort of ID-kaart mee te nemen. Vertrek: 9.00 uur vanaf metrostation Capelsebrug in Capelle aan den IJssel. Aanwezig 8.50 uur. U kunt hier (tot nu toe) gratis parkeren. Aankomsttijd in Zoo Antwerpen ca. 10.30 uur. Geplande aankomsttijd in Rotterdam ca. 21.15 uur. Kosten voor leden bedragen • € 42,50 voor leden met een Blijdorp abonnement; • € 45 voor niet-leden met een Blijdorp abonnement; • € 62 voor leden zonder Blijdorp abonnement; • € 64,50 voor niet-leden zonder Blijdorp abonnement.

I NSCH R IJVEN VO OR 8 O K TO B ER 2014

Lijn 13 SCHEERSCHUIM De dag gaat open als een gouden roos (Herman Gorter), zo overpeins ik, starend in mijn scheerschuimdoos. Iedere ochtend scheer ik me met een mesje. Het is een moment voor mezelf. Ik gebruik hiervoor een speciale Italiaanse scheerzeep die, zover ik weet, alleen in een winkeltje op de Oude Binnenweg te koop is. Zo’n doosje gaat met gemak een half jaar mee. Terwijl ik de menthol op mijn gezicht voelde tintelen en de frisse geur rook, zag ik ineens een rond gat ontstaan, een luchtbel in de massieve zeep. Ik kijk er elke ochtend naar en vraag me af tot hoever deze luchtbel onderin de zeepdoos doorloopt; hoelang het duurt tot dit geheim onthuld wordt… Ik ben me bewust van mezelf, van mijn scheerzeep en… van het moment. Er is al veel gezegd en geschreven over het verschil tussen mens en dier. Bewustzijn wordt veel genoemd als één van die verschillen. Biologen vinden echter bij elk nieuw bewijs een ondergraving van hun vorige theorie. Theologen zoeken vooral bevestiging van wat zij toch al vinden. Antropologen onderzoeken voornamelijk het verschil in gradaties van bewustzijn, terwijl de rest van de filosofen zich suf redeneren om de mens een uniek tijdsbesef toe te kennen.

De deelnemers met een Diergaarde Blijdorp abonnement dienen hun kortingspas 2014 mee te nemen en zijn zelf verantwoordelijk voor de entree. In de reissom zijn inbegrepen • De busreis Rotterdam – Antwerpen v.v.; • Toegang tot Zoo Antwerpen (voor leden zonder Blijdorp abonnement); • Een drie gangen diner (varkenshaasje) met één consumptie in het restaurant 't Trefpunt in Made (NB); • Fooi voor de chauffeur. Aanmelden voor deze reis Het verschuldigde bedrag dient u over te maken op ING-rekening NL22INGB0002071059 t.n.v. Vereniging Vrienden van Blijdorp te Honselersdijk onder vermelding van ‘Antwerpen’ + uw (06) telefoonnummer. Inschrijven kan tot 8 oktober 2014. U ontvangt geen verdere bescheiden of mededelingen, tenzij de bus vol is. Hiervan krijgt u dan zo snel mogelijk bericht en het volledige bedrag wordt teruggestort. Annuleren kan tot 8 oktober 2014. Restitutie vindt plaats onder inhouding van € 2,50 administratiekosten. Het is niet mogelijk het betaalde bedrag te restitueren voor afmeldingen die na 8 oktober 2014 worden ontvangen.

Naast dat mensen die zich druk maken over de verschillen zijn er ook die de natuurlijke neiging volgen om te zoeken naar overeenkomsten, wat veel leuker is. Denk aan een ijsbeer die haar jong bij de rand van het water weghoudt om het te beschermen (doen wij ook!) of een ijsbeer die haar jong opeet omdat ze schrikt (dat doen wij dan weer niet). Ik vraag me eigenlijk af waarom je verschillen wil benoemen. Hebben we verschillen nodig voor waardebepaling of voor identiteitsversterking? De overeenkomsten zijn haast altijd schattig of stoer. De verschillen zijn vaak gradaties van menselijke eigenschappen die op dieren worden geprojecteerd. De olifant is sterker; het luipaard is sneller; leeuwen zijn moedig (!?!) en dieren communiceren wel maar wij kunnen praten! Ik vraag me af waar het eigenlijk om gaat. Willen we een ranglijstje waarin we als mens bovenaan staan? En is dat dan om ons gedrag tegenover andere levende wezens beter te kunnen rechtvaardigen? Het is het prettigst om je te spiegelen aan wat we minder succesvol dan ons zelf vinden, want dan komen we er natuurlijk het best van af. We zoeken we naar manieren om onze identiteit als mens te versterken en daarvoor hebben we vergelijkingsmateriaal nodig. Identiteit gaat om in- en uitsluiting, om erbij horen of niet erbij horen. Zo ben ik zeker geen insect of reptiel, wel een zoogdier, maar dan natuurlijk wel het slimste zoogdier! Misschien ben ik een door god gecreëerd wezen dat ver boven dieren verheven is… Dieren hebben die identiteitsbepaling helemaal niet nodig, dat is slim, daar leer ik weer van… en dieren scheren zich niet! Morgen zie ik een groter stukje van de luchtbel…

17 | Vriendennieuws

3 | 2014

Witneusmeerkat jong

Tekst en foto’s: Alex Schouten

WITTE NEUZEN! Sommige dieren in Blijdorp krijgen niet de aandacht die ze verdienen. In het laatste nummer van Vriendennieuws van vorig jaar schreven we al over de prachtige witkruin-mangabeys, die voornamelijk tegen de achterwerken van de bezoekers aankijken als die zich vergapen aan de gorilla’s in hun binnenverblijf. En datzelfde gebeurt bij de witneusmeerkatten. De meeste bezoekers die in de schuilhut een glimp proberen op te vangen van Bokito & Co realiseren zich niet dat ze naast één van de meest zeldzame apensoorten in Europese dierentuinen staan: de (grote) witneusmeerkat. Hoog tijd om deze prachtige apen eens in de schijnwerpers te zetten!

Afrikaans regenwoud Meerkatten zijn slanke apen met een lange staart en ze komen in heel Afrika ten zuiden van de Sahara voor. Er zijn tientallen soorten meerkatten en die leven bijna allemaal in groepen in het regenwoud. De witneusmeerkat komt voor in landen als Kameroen, Nigeria en Gabon. Beide sexen hebben een opvallende witte neus, die bestaat uit korte, witte haartjes. De mannetjes zijn een stuk groter en zwaarder (6-7 kg) dan de vrouwtjes (3-4 kg) en hebben een veel langere staart dan de dames. Die staart is zelfs aanzienlijk 18 | Vriendennieuws

3 | 2014

langer dan hun lichaamslengte en kan bij de mannetjes wel één meter lang zijn bij een maximale lichaamslengte van 70 cm! Ze gebruiken die lange staart om hun evenwicht mee te bewaren als ze behendig door de bomen springen en rennen. Een typische groep witneusmeerkatten bestaat uit 12-25 dieren met daarin één volwassen man en een aantal vrouwtjes en kinderen. Ze eten voornamelijk vruchten en insecten en leven in de hogere delen van het regenwoud op een hoogte van 15-30 meter. Het is één van de weinige apensoorten in Afrika die door de jacht (bushmeat) nog niet bedreigd is.

Weinig geluk… In het verleden waren er diverse dierentuinen, die witneusmeerkatten in hun collectie hadden, maar deze aantrekkelijke apensoort raakte uit de mode. Blijdorp heeft in 2004 één mannetje uit Duisburg (Herr Flick) en vier vrouwen uit Franse dierentuinen ontvangen om een fokgroep te beginnen. De groep was in eerste instantie gehuisvest in het voormalige orang oetang verblijf (mensapenhuis) waar nu de witkruinmangabeys wonen. In 2009 zijn ze verhuisd naar hun huidige verblijf, dat in 2004 door een gift van de Vrienden was gerealiseerd voor destijds de colobussen. Helaas werden er geen jongen geboren, waarschijnlijk omdat Herr Flick niet opgewassen was tegen de dames. Na het overlijden van Herr Flick arriveerde een nieuwe fokman en was er ook nieuwe hoop op jongen. Die hoop vervloog toen de vrouwen de kerel flink te grazen namen en hij daardoor zelfs is overleden. Dat was een flinke tegenslag, want de Europese dierentuinpopulatie is echt héél klein. Gelukkig kwam er uit Duisburg een jong mannetje, Wangari, en die heeft zich

inmiddels bewezen als fokman. Eén van de vrouwtjes, Yvette, heeft zowel in zowel 2012 als in 2013 een gezond jong gekregen! Helaas is het jong uit 2012 verstrikt geraakt in een touw en om het leven gekomen. Het jong uit 2013 is gezond en zorgt voor flink wat leven in de brouwerij. In de tabel is aangegeven welke dieren op dit moment in Blijdorp aanwezig zijn. Elders in Europa De rest van de Europese populatie is bijna op de vingers van één hand te tellen: • In Duisburg zit een oud stel en de huidige fokman in Blijdorp (Wangari) is hun laatste nageslacht. • In Wroclaw (Polen) zitten vier dieren: één man en drie vrouwen. Een paar maanden geleden zijn één man en één vrouw (Renee, één van de dieren die in 2004 naar Blijdorp was genomen) vanuit de Diergaarde verhuisd naar Polen. In Blijdorp zaten ze al enige tijd achter de schermen. Het mannetje (Helmut) was in beslag genomen en is via Stichting Aap in Blijdorp gekomen. Het is te hopen dat Helmut samen met de dames voor nageslacht weet te zorgen, want anders wordt de situatie in Europa voor deze soort wel erg penibel….

Naam Wangari Edith Yvette Michelle ????

geslacht man vrouw vrouw vrouw onbekend

geboortejaar 2004 1994 1998 2001 2013

Op de lange termijn is het totale aantal dieren van 11 in Europese dierentuinen genetisch veel te beperkt om een gezonde populatie in stand te houden. Aan de andere kant zijn de dieren genetisch niet verwant aan elkaar en is er (nog) geen sprake van inteelt. Het leven in Blijdorp De witneusmeerkatten hebben in Blijdorp de beschikking over een binnenverblijf, een buitenkooi en …… uiteraard het hele gorilla-verblijf! Het binnenverblijf van de witneuzen ziet er nu wat ‘steriel uit met de kale betonvloer. Dit is echter noodzakelijk omdat uit ervaring is gebleken dat de biobodem het functioneren van de vloerverwarming te veel belemmerde. Het werd in de winter niet warm genoeg in het binnenverblijf en daarom is besloten de biobodem te verwijderen. Als de temperatuur boven de 7 graden is, dan mogen

Hoe te herkennen Grootste dier Hele staart, bult op rug ¾ staart, moeder van jong Staart eraf Jong, stuk kleiner

de meerkatten naar het gorilla-eiland. Ze kunnen via twee ondergrondse pijpen vanuit hun buitenkooi naar het gorillaverblijf lopen en komen daar via een soort (riool-)put weer boven de grond. Als ze eenmaal in het gorilla-perk zijn, dan hebben ze weinig te vrezen van de gemoedelijke, langzame gorilla’s. De meerkatten zijn zo snel, dat een gorilla ze niet te pakken zal krijgen. Met name Wangari is regelmatig op het eiland te zien en maakt zich niet druk om de gorilla’s. De dames gaan minder vaak het eiland op, zeker na de geboorte van het jong vorig jaar. Een heel enkele keer wagen de meerkatten zich zelfs in het binnenverblijf van de gorilla’s! Om te voorkomen dat ze in een hoek worden gedreven door de gorilla’s zijn er ontsnappingsroutes voor de witneuzen gemaakt. Jaja, je moet ook overal rekening mee houden als dierentuin!

Witneusmeerkat Wangari

19 | Vriendennieuws

3 | 2014

Korte staarten en eten Waarom hebben twee dieren in Blijdorp geen volledige staart meer? De (lange) staart van de witneusmeerkatten is heel gevoelig voor afsterving als gevolg van lage temperaturen. En nee, daarvoor hoeft het niet te vriezen, dat kan ook bij een temperatuur (ruim) boven het vriespunt al gebeuren. Vroeger mochten de meerkatten naar buiten als de temperatuur 5 graden was, maar dat bleek toch te koud te zijn voor de staarten. Vandaar dat ze nu pas bij 7 graden mogen genieten van de buitenlucht.

groente (courgette, wortel, witlof e.d.) én bladgroente (andijvie, paksoi e.d.). Om voldoende eiwitten binnen te krijgen geven de verzorgers ze af en toe eieren en krekels te eten. Het zijn makkelijke dieren in de verzorging: ze zijn weinig ziek en hebben bijna altijd een normale ontlasting. Hoop doet (voort-)leven! Het binnenverblijf ziet er voor de bezoekers misschien niet echt aantrekkelijk uit, de bewoners zijn het zeker waard om eens wat langer met uw neus tegen het glas te staan! Maar de witneusmeerkatten komen pas echt tot hun recht als ze in het gorilla-verblijf rondspringen. Want pas dan zie je hoe mooi, sierlijk en energiek deze prachtige apen zijn! Dus….. niet alleen op zoek naar Bokito & Co, maar ook naar Wangari en zijn dames!

De witneusmeerkatten krijgen in Blijdorp een gevarieerd menu, dat ’s ochtends begint met een fruithap (appel, meloen, sinaasappel, ananas e.d.). ’s Middags is het tijd voor apenbrokken, waarin veel vezels zitten, en ’s avonds krijgen ze ‘gewone’

Met dank aan Fred Rueb en Ben Westerveld (Diergaarde Blijdorp)

I

N

G

E

Z

O

N

D

E

N

Foto: Cisca Swaak

Mijn moeder (Adrie Maatkamp) is 20 mei 90 jaar geworden en dat hebben we op 25 mei gevierd met een lunch in de Sterrenzaal gevolgd door een rondleiding achter de schermen. Omdat mijn moeder geen behoefte meer heeft aan cadeautjes, hebben we de gasten gevraagd een bijdrage te geven ten behoeve van de Vereniging Vrienden van Blijdorp.

feit dat ze altijd koekkruimels mee naar huis kregen van de kok. Later toen er meer nichtjes en neefjes waren en ik (dochter) was geboren gingen we regelmatig naar de dierentuin om aapjes te kijken. Mijn jongste neefje vroeg altijd: Tante Adrie, gaan we apenkopjes kijken? Mama is ook al heel lang lid van uw vereniging en komt de laatste jaren nog minimaal eenmaal per jaar naar de dierentuin.

Mijn moeder kwam al in de oorlog erg regelmatig in de dierentuin omdat haar werkgever bevriend was met de toenmalige directeur van de dierentuin. Ze haalde dan het afgekeurde vlees op voor de honden van haar baas. Mijn vader heeft net na de oorlog 3 jaar bij Blijdorp gewerkt in de civiele dienst. Hij heeft in de oorlog bij Blijdorp gewerkt. Daardoor kreeg hij in eerste instantie vrijstelling voor een werkkamp. Later is hij naar Duitsland gestuurd. Mijn vader en moeder hebben elkaar pas na de oorlog leren kennen. Mijn moeder nam heel vaak de tweeling van haar oudste broer mee als ze vlees ging halen. Ze deden dat graag mede door het

Er is € 245,- bijeen gebracht door de gasten en met het bedrag dat mijn moeder jaarlijks van mijn man en mij kreeg is het totaal bedrag € 500,- geworden. Dit bedrag is vandaag naar de bankrekening van de vereniging overgemaakt.

20 | Vriendennieuws

3 | 2014

Ik heb een foto bijgevoegd van de groep die gemaakt is toen we stonden te wachten op de gidsen voor de rondleiding. Vriendelijke groeten, Corrie Tromer

PROGRAMMA ZUID AZIATISCHE GIEREN

U

P

D

A

T

E

middel van een netwerk van Vulture Safety Zones (VSZ) ontstaat een veilige omgeving om de gefokte gieren vrij te kunnen laten. In de VSZ is diclofenac verboden en worden ook nestbomen beschermd. In verschillende vlieggebieden zijn er zogenaamde gierenrestaurants geopend; voederplaatsen met veilig voedsel, waar omheen ook toerisme wordt ontwikkeld. Hiermee moet weer geld gegenereerd worden voor lange termijn ontwikkeling. Hier krijgt een kolonie van 58 gieren veilig voedsel. Er wordt in de districten een belangrijk publieksbewustzijnsprogramma uitgerold om uit te leggen dat gieren geen voortekenen zijn van tegenspoed.

Tekst: Nick Lindsay

Naast onze grote projecten ondersteunen de ‘Vrienden’ af en toe een Blijdorp-project op het gebied van natuurbehoud. Net als Blijdorp zijn wij van mening dat, hoe mooi Blijdorp ook is, het uiteindelijk neer komt op bescherming van de natuur zelf. In 2010 hebben we € 10.000 gedoneerd voor het Programma Zuid Aziatische gieren. Het geld is gebruikt voor de verbeterde watervoorziening van de ‘Vulture Conservation Breeding Centre in Kasara, Chitwan National Park. Van Nick Lindsay, senior curator van de London-Zoo en coördinator van het project, kregen we begin dit jaar een verslag van de voortgang van het project. Graag houden wij u op de hoogte. Wat vooraf ging Begin 2000 bemerkte men dat het aantal gieren in Nepal en het noorden van India schrikbarend terugliep tot 5% van de oorspronkelijke populatie. Men ontdekte dat het diergeneesmiddel diclofenac daar de voornaamste oorzaak van was. Sinds die tijd is men in Nepal en Pakistan met man en macht bezig om uitsterven van deze soorten te voorkomen. De regeringen steunen het minimaliseren van het gebruik van diclofenac en het invoeren van meloxicam, een veilig alternatief. Er zijn grensoverschrijdende Vulture Safety Zones ingesteld. Uit het verslag van Nick Lindsay: Het Gieren broedcentrum ontwikkelt zich goed. In 2012 waren er al de eerste legsels. Ook dit jaar zijn er weer enkele paren aan het broeden. Alle tekenen zijn goed. Het broedcentrum is maar één element Bewerkt door Theo van de Velde

van de activiteiten. Er is een laboratorium toegevoegd. De bevolking krijgt voorlichting over nut en noodzaak van een goede gierenpopulatie. De veehouders hebben de beschikking gekregen over alternatieve onschadelijke diergeneesmiddelen. Door

In 2013 hebben Engelse en Indiase vogelbeschermingsorganisaties door samenwerking belangrijke stappen kunnen zetten. Daardoor zijn de grensoverschrijdende Vulture Safety Zones mogelijk geworden. Op deze wijze kunnen de gefokte gieren met succes worden uitgezet in zowel India als Nepal. In de drie centra in India worden de Witruggieren inmiddels met succes gefokt. Kuikens zijn door de vogels zelf grootgebracht, de laatste jaren worden ook eieren kunstmatig geïnsemineerd en met de hand grootgebracht. Dit vereist veel kunde en is zeer tijdrovend. Er zijn momenteel ruim 300 gieren in de diverse centra. Succes Het succes van deze aanpak zit in de stappen die genomen worden: 1. Vang de bedreigde dieren en stel ze veilig 2. Medewerking van overheden 3. Zorg dat de directe oorzaken worden aangepakt 4. Geef alternatieven (andere geneesmiddelen) 5. Essentieel is de draagkracht bij alle lokale betrokkenen 6. Langetermijn door financiële basis, samenwerking met meerdere organisaties en brede maatschappelijke draagkracht In dit project komt alles mooi samen, we kunnen dan ook trots zijn dat we als Vrienden van Blijdorp een steentje hebben mogen bijdragen. 21 | Vriendennieuws

3 | 2014

V

R

I

E

N

D

E

N

GEZOCHT

1E SECRETARIS VOOR HET BESTUUR Koos van Leeuwen neemt in 2015, na meer dan 20 jaar(!) trouwe dienst afscheid als 1e secretaris van het bestuur. Om die reden zoeken we binnen afzienbare tijd een vervanger. Koos heeft dan nog ruim de tijd om de nieuwe secretaris in te werken. De eerste secretaris beheert het adressenbestand van de vereniging. Hij/zij is het eerste aanspreekpunt via post, mail en telefoon. Het adressenbestand bestaat momenteel uit ongeveer 5500 records (leden) en 100 records (pers) in MS-Access bestanden. Veel uitgaande post is vanuit MS-Word gekoppeld aan dit bestand. Kennis van deze programma’s is dan ook noodzakelijk. NB: het notuleren van bestuurs- en ledenvergaderingen en uitgaande correspondentie wordt verzorgd door de 2e secretaris. Werkzaamheden (tijden bij benadering) Dagelijks: (+/- 30 min à 1 uur): Beantwoorden telefoon, post en mail . Wekelijks: (+/- 3 à 4 uur): Bijhouden ledenadministratie/database. Maandelijks: ( +/- 1 uur + 1 avond per maand): Bestuursbijeenkomst + aanleveren vergaderstukken (overzichten ledenbestand). Jaarlijks: (+/- 2 uur): Algemene Ledenvergadering: stukken aanleveren, verzorgen van het jaarverslag. Verder verzorgt Koos op dit moment de Vriendenmail en beheert hij de mailaccounts van de vereniging. Bent u geïnteresseerd om Koos op te volgen en acht u zich in staat om zijn werkzaamheden over te nemen? Stuur dan voor 15 oktober een email met uw motivatie en een kort CV naar [email protected] We zijn ons er van bewust dat er waarschijnlijk geen tweede Koos te vinden is en daarom niet alle taken van Koos ook bij de nieuwe 1e secretaris komen te liggen. We kunnen in het bestuur van gedachten wisselen over een eventuele herverdeling van taken.

€ 14,50

TE KOOP in de Vriendenwinkels en de webshop op www.vriendenvanblijdorp.nl Volgens traditie kunt ook dit jaar bij de Vriendenwinkels terecht voor (kerst)kaarten en een kalender voor het nieuwe jaar.

Kaarten van 10 x 15 cm met schitterende Blijdorpfoto’s van Peter van Norde zijn te koop voor € 0,50. (6 HALEN, 5 BETALEN). De kalender kost € 14,50. Het formaat is 30 x 42 cm. De foto’s zijn gemaakt door Peter van Norde. We hebben de activiteiten voor het komende jaar al vermeld. Dus sla uw slag en ga naar Vriendenwinkels in Blijdorp of de webshop op www.vriendenvanblijdorp.nl !

€ 0,50 22 | Vriendennieuws

3 | 2014

M

U

T

A

T

I

E

S

TWEEDE KWARTAAL 2014

In deze rubriek vindt u een selectie uit de mutatielijst van de Diergaarde. Er kan tussentijds het een en ander zijn veranderd. Ook kunnen dieren zich (niet zichtbaar voor publiek) achter de schermen bevinden. Waar bekend wordt aangegeven of het een mannetje (het eerste cijfer) of een vrouwtje (het tweede cijfer) betreft, of dat het geslacht nog niet bekend is (het derde cijfer). Voorbeeld: 1.1.0 Leeuw = Twee leeuwen, één mannetje en één vrouwtje. Jong bosrendier - foto: Diergaarde Blijdorp

Verzonden Verzonden 3 apr/1.0.0 Sumatraanse tijger (Sosto Zoo, Hongarije), 9 apr/1.0.0 chuckwalla (Amersfoort), 18 apr/0.0.6 kluut (Lesna, Tsjechië), 22 apr/1.0.0 Chapmann zebra (Planet Sauvage, Frankrijk), 29 apr/1.1.0 witneusmeerkat (Wroclaw, Polen), 8 mei/1.0.0 poedoe (Riga, Letland), 23 mei/1.0.0 Françoislangoer (Howlett's, GB), 27 mei/0.1.0 Aziatische leeuw (Chessington Zoo, GB), 28 mei/1.1.0 rode panda (Higashi Zoo, Japan), 2 jun/2.0.0 Vonderdecken tock (Aalborg, Denemarken), 3 jun/0.2.0 Amerikaanse pijlstaartrog (Aquarium Genua), 11 jun/1.0.0 rode panda (Pairi Daiza, België), 17 jun/1.0.0 Amoerpanter (Bellewaerde, België),20 jun/0.0.4 boa constrictor (Antwerpen), 20 jun/0.0.6 rode rattenslang (Antwerpen), 20 jun/0.0.2 grijze rattenslang (Antwerpen)27 jun/ 0.1.0 Zuidamerikaanse aardschildpad (Amersfoort), 27 jun/2.1.0 kroeskoppelikaan (Amersfoort).

Geboren Geboren 1 apr-6 mei/0.0.2 violet toerako, 18 apr/0.4.0 klipdas, 14 apr/1.0.0 Prins Alfredhert, 18 apr/0.0.1 hyena, 21 apr/0.0.4 Visaya wrattenzwijn, 2 mei/1.0.0 kameel, 6-15 mei/0.0.4 groene toerako, 15 mei/ 0.0.3 Himalayaglansfazant, 16 en 17 mei/2.0.0 Mhorrgazelle, 23 mei/0.1.0 banteng, 23 mei/1.0.0 bizon, 28 mei/1.0.0 bosrendier, 8-11 jun/0.0.3 reuzentoekan, 10 jun/1.0.0 bizon, 10-14 jun/0.0.6 kroeskoppelikaan, 18 en 19 jun/0.0.2 ezelspinguïn, 24 jun/0.0.4 konijnuil, 25-28 jun/ 0.0.4 hamerkop, 29 jun/1.0.0 koedoe.

Gestorven Gestorven 9 apri/0.1.0 giraf (ruim 8 jaar oud), 23 apr/0.1.0 roelroel (ruim 14 jaar oud), 2 jun/0.1.0 Nijlkrokodil (ruim 46 jaar oud), 30 jun/1.0.0 sperweruil (ruim 7 jaar oud).

Gearriveerd Gearriveerd 3 apr/0.1.0 konijnuil (Artis), 9 apr/0.1.0 chuckwalla (Amersfoort).

Hyena met jong - foto: Fred van Tiel

23 | Vriendennieuws

3 | 2014

c

Denkt u na over een (periodieke) schenking aan onze vereniging? Kijk dan op www.vriendenvanblijdorp.nl en klik op ‘giften en schenkingen’. Onze huisnotaris kan u helpen!

a

g

e

n

d

a

Zaterdag 18 oktober 2014: Najaarsexcursie naar Antwerpen Zoo (zie ook blz. 16). Zondag 9 november 2014: 11.00-12.30 uur. Winterlezing Harald Schmidt over het nieuwe Mhorrgazellenverblijf en een update over de gierenrots. Zondag 14 december 2014: 11.00-12.30 uur. Winterlezing Janno Weerman over Aziatische leeuwen en het nieuwe verblijf. Zondag 11 januari 2015: 11.00-12.30 uur. Nieuwjaarslezing Blijdorpdirecteur Marc Damen. Zondag 8 februari 2015: 11.00-12.30 uur. Winterlezing Bartjan Bakker over de botanische invulling van het nieuwe okapiverblijf. Zondag 8 maart 2015: 11.00-12.30 uur. Winterlezing Ben Westerveld over het nieuwe okapiverblijf vanuit dierperspectief.

o

l

o

f

o

n

36e jaargang, nummer 3, oplage: 6500 Vereniging Vrienden van Blijdorp Sonoystraat 6a, 3039 ZT Rotterdam Vriendennieuws is een uitgave van de Vereniging Vrienden van Blijdorp en verschijnt vier maal per jaar. De Vereniging Vrienden van Blijdorp stelt zich ten doel: “Het in zo breed mogelijke zin ondersteunen van Diergaarde Blijdorp”. De jaarlijkse minimale contributie bedraagt � 41,-, waarvoor de leden 4 keer per jaar het verenigingsorgaan Vriendennieuws ontvangen, alsmede 2 gratis toegangsbewijzen voor Diergaarde Blijdorp in Rotterdam. Bovendien worden de leden in staat gesteld deel te nemen aan diverse activiteiten, die speciaal voor hen georganiseerd worden, zoals excursies en lezingen. Secretariaat: Koos van Leeuwen, Sonoystraat 6a, 3039 ZT Rotterdam - Telefoon 010-4676637 Email: [email protected] IBAN/SEPA nummer: NL39INGB 0001 3578 03 BIC nummer: INGBNL2A Fiscaal nummer: 0071.88.869 Reizen: Peter Biesta, Dijkstraat 7-B, 2675 AT Honselersdijk Telefoon: 06-48808538 Email: [email protected] Promotieteam: Email: [email protected] Redactie-adres Vriendennieuws: Marcel Kreuger, hoofdredacteur Goudsesingel 235d, 3031 EL Rotterdam Email: [email protected]

Zaterdag 28 maart 2015: Vriendendag en opening van het nieuwe okapiverblijf.

TWITTER @BLIJDORPVRIEND

Zondag 26 april 2015: ALV en seminar. De lezingen worden gehouden in het Eauditorium in het Oceanium. Vrienden hebben op de genoemde data gratis toegang tot de Diergaarde tot aanvang van de bijeenkomst en op vertoon van hun lidmaatschapskaart voor het betreffende jaar. Er is niet meer dan één introducé per lid toegestaan. U kunt in het Eauditorium uitrijkaarten kopen. NB. De zaal gaat al om 9.30 uur open. U heeft dan alle tijd om onder het genot van een kopje koffie of een andere versnapering bij te praten met collega-leden of te kijken of Koos van Leeuwen iets interessants voor u heeft op zijn curiosakraam.

BEZOEK EN LIKE OOK DE FACEBOOKPAGINA www.facebook.com/vriendenvanblijdorp a

d

r

e

s

B

l

i

j

d

o

r

p

Diergaarde Blijdorp, Blijdorplaan 8, Rotterdam Bezoekersinformatie: 010 - 443 14 95 Postadres: Postbus 532, 3000 AM Rotterdam Openingstijden: Het gehele jaar, iedere dag geopend! Wintertijd: 09.00 tot 17.00 uur. Zomertijd: 09.00 tot 18.00 uur

Redactie-medewerkers: Karin van Leeuwen, Angeline Peters, Alex Schouten, Gerda Nijssen, Theo van de Velde, Trix Vermeulen Vriendennieuws ontvangt regelmatig foto’s van Rob Doolaard, Joost Hubeek, Koos Net, Koos van Leeuwen, Aart Pijl, Greet en Peter van Norde en Fred van Tiel Vormgeving en druk: Argus, Rotterdam Vrienden van Blijdorp op Internet: Website: http://www.vriendenvanblijdorp.nl Samenstelling Verenigingsbestuur: Voorzitter Marcel Kreuger Secretaris Koos van Leeuwen Tweede secretaris Inge Matheij Penningmeester / Vice-voorzitter Arie Bos Leden Peter Biesta - Reizen Bart Noordegraaf - Ext. comm. / PR Martin van Brenen - Promotieteam Ondersteuning bij ledenwerving: Els Mondt ISSN: 1568-3400 Artikelen geschreven door derden vertegenwoordigen de mening van de auteur en niet noodzakelijkerwijs die van de redactie. De redactie behoudt zich het recht voor artikelen in te korten of te weigeren. Toegezonden foto’s kunnen met vermelding van de naam van de fotograaf rechtenvrij gebruikt worden ten behoeve van activiteiten zonder winstoogmerk van de Vereniging Vrienden van Blijdorp. Tenzij schriftelijk anders wordt aangegeven worden toegezonden foto’s opgenomen in het fotoarchief van de Vereniging Vrienden van Blijdorp en aldus niet geretourneerd.