21/11/2014
Vooruitziende zorg, een cultuur in ons huis De grote impact van het kleine gebaar Liselotte Van Ooteghem Mia Vervaeck Studiedag Kronkels - 27 november 2014
Inleiding • Wie ‘we’ zijn en waarom ‘we’ hier staan … • Woonzorggroep GVO = samenwerkingsverband tussen 8 woonzorgcentra in West-Vlaanderen
Inleiding • Wie ‘we’ zijn en waarom ‘we’ hier staan … – Project Zingeving en Pastoraal in ouderenzorg GVO vzw (2011- heden) • Tobit, , leerplek voor levensvragen van ouderen (2013) • Referentiepersoon Zingeving en Levensvragen in Sint Vincentius Meulebeke (2014)
– Project Ethiek in ouderenzorg (2007- heden) • Ethisch beleid aan het levenseinde (2007, geactualiseerd in 2013) • Referentiepersoon Palliatieve Zorg in Sint Vincentius Meulebeke (2014)
1
21/11/2014
Programma I. Vooruitziende zorg II. Palliatieve zorg III. Zorg voor alle ‘nabestaanden’
Vooruitziende zorg, een cultuur in ons huis
Vooruitziende zorg, een cultuur in ons huis • Van woord naar daad “De grote impact van het kleine gebaar”
2
21/11/2014
I. Vooruitziende zorg • Vooruitziende zorg – Visie, waarden, levensvragen, verlangens en wensen – Afspraken VZP en DNR
• Proces start bij opname • Elke zorgverlener draagt steentje bij • Een cultuur in huis
Vooruitziende zorg h/geeft aandacht voor/aan rouw bij ouderen • Rouwen ouderen? “Rouwen is de manier waarop je omgaat met verlies”
Verlies bij ouderen • Verschillende ervaringen van verlies en gemis: – Verlies van partner, vrienden en familie – Lichamelijk verlies – Verlies mbt psyche – Verlies van taken, werk en financiën – Verlies van huis en haard
3
21/11/2014
De rouwende oudere • Het beeld van een rouwende oudere? • Verlieservaringen hebben impact op gedrag en welzijn van ouderen
Gevolgen van verlies • Verlies heeft impact op welzijn van de oudere – Fysiek – Psychisch – Sociaal – Existentieel
• Verlies heeft impact op gedrag van de oudere – Moe, agressie, wantrouwen, … – Oudere moet nieuwe vaardigheden aanleren
Rouwproces ondersteunen • Aandacht voor rouw in de vooruitziende zorg - Vooruitziende zorg - Kennis van het levensverhaal - Gesprekken rond thema’s (o.a. rouw, verlies, …)
4
21/11/2014
Rouwproces ondersteunen • Aandacht voor rouw in de vooruitziende zorg - Vooruitziende zorg - Visie, waarden, wensen, verlangens
Rouwproces ondersteunen • Aandacht voor rouw in de vooruitziende zorg - Kennis van het levensverhaal - Wie is bewoner? Hoe geleefd?
Rouwproces ondersteunen • Aandacht voor rouw in de vooruitziende zorg - Gesprekken rond thema’s (o.a. rouw, verlies, …) - Kringgesprekken, Op zoek naar zin, reminiscentiekoffer - Mijn Leven in Kaart / Mijn Leven in Fragmenten / Tobitkaarten - Individueel gesprek op maat
(W. Huizing & T. Tromp, Mijn leven in kaart. Met ouderen in gesprek over hun levensverhaal, 2014; M. - E. van den Brandt-van Heek & W. Huizing, In gesprek met mensen met dementie. De kracht van persoonlijke verhalen, 2014)
5
21/11/2014
De grote impact van het kleine gebaar Een oudere man had zijn vrouw verloren. Hij zat in zijn tuin en moest huilen. Zijn vierjarige buurjongen zag dit gebeuren, liep naar hem toe en ging bij hem op schoot zitten. Toen de moeder van de jongen hem later vroeg wat hij tegen de oude buurman gezegd had, antwoordde de jongen: ‘Niets, ik heb hem alleen geholpen om te huilen.’ (Omdenken door kinderen, B. Gunster, p.29)
II. Palliatieve zorg • “Palliatieve zorg is een benadering die de kwaliteit van het leven verbetert van patiënten en hun naasten die te maken hebben met een levensbedreigende aandoening, door het voorkomen en verlichten van lijden, door middel van vroegtijdige signalering en zorgvuldige beoordeling en behandeling van pijn en andere problemen van lichamelijke, psychosociale en spirituele aard.” (Wereldgezondheidsorganisatie, 2002)
Integrale zorg voor een palliatieve bewoner • Palliatieve zorg met aandacht voor alle dimensies en domeinen. • Elke medewerker draagt steentje bij lichamelijk
wassen zonder water, comfortabele houding, …
sociaal
sociaal netwerk aanspreken: familie, vrienden, medebewoners, vrijwilligers, …
psycho-emotioneel
luisteren naar, in gesprek gaan over gevoelens, angsten, …
spiritueel
luisteren naar, in gesprek gaan over levensvragen (schuld, schaamte, geloof, leven na de dood, …)
6
21/11/2014
Palliatieve zorg, de naasten • Ook familie en naasten worden niet uit het oog verloren: – gesprek – informatie en communicatie – de palliatieve doos
• Elke medewerker draagt steentje bij
De palliatieve doos • Elke medewerker draagt steentje bij lichamelijk
Handcrème (met instructies) om handen van palliatief familielid te masseren, …
sociaal
Palliatieve doos kan drempel om palliatieve bewoner te bezoeken verlagen (iets om handen hebben)
pyscho-emotioneel
Muziek, papier waar mensen hun gedachten kunnen op noteren, papieren zakdoekjes, boeken …
spiritueel
Bezinningsteksten, gebeden, paternoster, Mariabeeld, …
De grote impact van het kleine gebaar •
“Ik ben opgelucht dat ik en mijn gevoelens, vragen en twijfels au sérieux worden genomen en dat er geluisterd wordt naar mijn verhaal.” (bewoner)
•
“Er was een goede en warme benadering door verpleging en verzorging gedurende de laatste weken van moeders verblijf. Er werd ook aan ons [familieleden] voldoende comfort aangeboden: eten, een extra slaapzetel, enz. Dat deed deugd.” (familie van bewoner)
•
“Ik had het emotioneel moeilijk toen ze de palliatieve doos kwamen aanbieden. Ik vond het zelf te moeilijk om ze te gebruiken, maar ik vind het wel erg waardevol dat dit aanbod er is. Mijn zus kon er wel mee omgaan en vond hier steun in om te kunnen blijven waken bij ons moeder.” (familie van bewoner)
7
21/11/2014
III. Nazorg • Medebewoners • Familie, naasten • Zorgverleners
Nazorg bij medebewoners • De buren, goede vrienden in het wzc persoonlijk van het overlijden op de hoogte brengen • Individueel gesprek (cfr. Vooruitziende zorg) • Foto met afscheidstekst • Herdenkingsmoment op de afdeling • Bijwonen van gebedswake • Indien mogelijk begrafenis bijwonen
Nazorg bij familie, naasten • Gesprek • Gebedswake • Jaarmis met aandenken en receptie (kans tot napraten) • Herdenkingsviering met koffietafel (in de maand van overlijden; gedurende 5 jaar) • Luisterend oor bij verdere bezoeken of samenkomsten, festiviteiten
8
21/11/2014
Nazorg bij zorgverleners • Ventilatiemomenten (informeel, overdracht) • Bij ‘zwaar’ proces: formeel informatie-, evaluatie en ventilatiemoment • Gebedswake met tekst van de medewerkers • Begrafenis bijwonen • Ontmoetingen met familieleden na herdenkingsmomenten
De grote impact van het kleine gebaar •
“Ik zou het onmiddellijk opnieuw doen. Mijn vader is hier vanaf de eerste tot de laatste dag met de beste zorgen omringd geweest. En ook aan mijn verdriet werd aandacht gegeven. En nu – [op de jaarmis] 3 jaar na het overlijden van mijn vader – kan ik nog altijd met de mensen van het rusthuis over mijn vader praten. Dat doet iets met een mens.” (familielid van bewoner)
•
“Ik ben vol lof over jullie professionele aanpak en discrete/integere manier van omgaan met moeilijke vragen aan het levenseinde. Ik waardeer ook heel sterk de aandacht voor de betrokkenheid van de medewerkers en de familie in dit proces.” (arts)
Vooruitziende zorg, een cultuur in ons huis • Elke dag werken aan de verdere concretisering van deze cultuur Streven naar vooruitziende zorg als belichaamde visie in onze woonzorgcentra, voelbaar en zichtbaar door concrete daden
9
21/11/2014
Vragen? • Liselotte Van Ooteghem medewerker zingeving en pastoraal Woonzorggroep GVO
[email protected]
• Mia Vervaeck referentiepersoon zingeving, levensvragen en palliatieve zorg Sint Vincentius Meulebeke
[email protected]
10
