09/12/2013
Hypoadrenocorticisme Katrien De Roover DipECVIM-CA Assistent Interne Geneeskunde Ugent Doorverwijspraktijk Interne Geneeskunde Zottegem 9/12/2013
Luna, Poedel, V, 3 j, 12kg • Sinds 6d lethargie en anorexie, eenmaal gebraakt • Lichamelijk onderzoek – Algemeen OZ: • Suf. Muc: lichtroze, niet plakkerig, CVT<2sec • Hart-en longauscultatie: geen afwijkingen • HR: 64/min, matige pols, temp: 37,8°C
– Buikpalpatie: licht gespannen – Rectaal OZ: normaal
Luna: Probleemlijst + DD • Acuut braken – GI – eGI
• Bradycardie – HyperK – vagale tonus (respiratoire aandoening, intracraniale druk, maagdarmaandoening) – (HypoT4, hypothermie, hypoglycemie) – 3de graads AV-block
• Lethargie, anorexie
1
09/12/2013
Luna: verdere aanpak • Meest waarschijnlijke diagnose? • Verder onderzoek?
Luna: bloedonderzoek • Hematologie Parameter
Referentie
Hct
39
43-59 %
RI
0,4
<2 %
Leucocyten
8476
6000-16000 /µl
Segmentkernigen
2531
3000-15000 /µl
Eosinofielen
1297
< 1250 /µl
Lymfocyten
4830
1000-4800 /µl
Thrombocyten
373
164-510 x 103 /µl
Luna: bloedonderzoek • Biochemie Parameter
Referentie
BUN
12
3.33-8.32 mmol/l
Creatinine
132
60 + LG (kg) µmol/l
P
2,10
1-1,93 mmol/l
ALT
56
<94 U/l
AF
38
<122 U/l
Totaal proteïne
66
55-75 g/l
Albumine
32,9
30-45 g/l
Glucose
4,88
3,05-4,99 mmol/L
2
09/12/2013
Luna: urineonderzoek • Algemeen urine onderzoek Parameter
Referentie
wbc
22
<25/µl
rbc
15
<25/µl
sg
1,024
1,015-1,035
pH
6,5
5,5-7
e/c
0,12
kristallen
negatief
negatief
Glucose
negatief
negatief
Luna: verdere aanpak • Meest waarschijnlijke diagnose? • Verder onderzoek?
Luna: Labo-afwijkingen + DD • Milde microcytaire, niet-reg. anemie – Chronische ziekte: inflammatie, neoplasie – Addison, hypoT4 – CNI, leverziekte (PSS) – Fe-deficiëntie – BM aandoening
3
09/12/2013
Luna: Labo-afwijkingen + DD • Omgekeerd stress leukogram – Addison – DD lymfocytose: • Fysiologisch (inspanning, excitatie, post-vaccin) • Chronische ontsteking • Lymfocytaire leukemie, LSA
– DD eosinofilie • • • •
Allergie Parasieten MCT, eosinofiele leukemie Idiopathisch (eosinofiele IBD, rhinitis, myositis, ...)
Luna: Labo-afwijkingen + DD • Azotemie met laag sg – CNZ – Addison – (postrenaal)
• HyperP – – – –
CNZ, (postrenaal) Addison Hypoparathyroïdie Erge weefselschade (crush injury, tumorlyse, weefselnecrose, darmischemie) – Hyperlipedemie, hyperproteinemie
Luna: verdere aanpak • Meest waarschijnlijke diagnose? • Verder onderzoek?
4
09/12/2013
Luna: bloedonderzoek • Ionogram Parameter
Referentie
Natrium
128,2
140-155 mmol/l
Kalium
6.9
3.5-5.6 mmol/l
Luna: Labo-afwijkingen + DD • HyperK + hypoNa – Addison – Nierinsufficiëntie – Erge GI aandoening (trichuris, parvo, GDV,...) – Urethra obstructie/uroabdomen – Pleurale/peritoneale effusie (drainage) – Erg leverfalen – Weefseldestructie – Acidose
Luna: verdere aanpak • Meest waarschijnlijke diagnose? • Verder onderzoek?
5
09/12/2013
Luna: ACTH stimulatietest • Resultaten Luna: – Basaal cortisol: 0,6 µg/dl – Cortisol post-ACTH: 0,9 µg/dl
• Normaal: – Basaal cortisol: 0.5 – 6 µg/dl (14-165 nmol/l) – Cortisol post-ACTH: 6-17 µg/dl (165-470 nmol/l)
• Addison: – Basaal cortisol: 2 µg/dl (55nmol/l) – Cortisol post-ACTH: 2µg/dl (55nmol/l)
Luna: therapie • • • •
NaCL-infuus Prednisolone sc Fludrocortisone Omeprazole, metoclopramide
Luna: conclusie Parameter
Referentie
Hct
39
43-59 %
RI
0,4
<2 %
Leucocyten
8476
6000-16000 /µl
Segmentkernigen
2531
3000-15000 /µl
Eosinofielen
1297
< 1250 /µl
Lymfocyten
4830
1000-4800 /µl
Thrombocyten
373
164-510 x 103 /µl
BUN
12
3.33-8.32 mmol/l
Creatinine
132
60 + LG (kg) µmol/l
P
2,10
1-1,93 mmol/l
Natrium
128,2
140-155 mmol/l
Kalium
6.9
3.5-5.6 mmol/l
Usg
1,024
1,015-1,035
6
09/12/2013
Hypoadrenocorticisme
Hypoadrenocorticisme Onvoldoende productie corticosteroïden
om normale klinische functie te ondersteunen
Primair (>95%) Secundair (<5%)
7
09/12/2013
cholestorol
pregnenolone 17- hydroxylase P450
3- hydroxysteroid dehydrogenase
17- hydroxy pregnenolone
Dehydroepiandrosterone DHEA
3- hydroxysteroid dehydrogenase
3- hydroxysteroid dehydrogenase
progesterone 21 hydroxylase P450 11-desoxycorticosterone 11- hydroxylase P450
17- hydroxylase P450 17- hydroxy progesterone 21 hydroxylase P450
androstenedione
11- hydroxylase P450
corticosterone
11-deoxycortisol
21-deoxycortisol
18- hydroxylase +
11- hydroxylase P450
21- hydroxylase P450
testosterone
18 hydroxy dehydrogenase aldosterone
cortisol
oestradiol
MINERALOCORTICOID
GLUCOCORTICOID
SEX HORMONE
Stress, hypoglycemie, inspanning
8
09/12/2013
Pathogenese
Primair – Bijnierfalen (>85% bijnierdestructie): imm.gemedieerde adrenalitis – Typisch • HypoNa, hyperK
– Atypisch • Normale electrolieten
9
09/12/2013
Pathogenese • Secundair – Tekort ACTH • Idiopathisch • Iatrogeen – Hypofysectomie – Plots stoppen exogene glucocorticoïden
• Neoplasie, inflammatie, trauma hypofyse
– Enkel glucocorticoïden tekort => normale electrolieten
Voorkomen • Prevalentie: 0,06-0,28% • Teefjes (70%) • Jonge-middelbare leeftijd: mediaan 4j (4m14j)
Voorkomen • Rashonden – Erfelijk: Koningspoedel, Portugese Waterhond, Nova Scottia Ducktolling Retriever, Bearded Collie – Airedale Terrier, Deense Dog, Sint-Bernard, Basset, Rottweiler, Springer spaniel, Westy, Wheaten terrier
10
09/12/2013
Symptomen • Vage klachten – Anorexie, braken, diarree, gewichtsverlies – Lethargie, zwakte, beven – Pu/pd, buikpijn – Hypovolemische shock, collaps, deshydratatie – Zelden: epilepsie, episodisch krampen, GIbloeding
• Acuut of gradueel erger • “Wax and wane”
Lichamelijk onderzoek • Normaal (enkel glucocorticoïden tekort) • • • •
BCS, lethargie, zwakte, hypothermie Erge deshydratatie, hypovolemische shock Bradycardie, zwakke pols, CVT>2sec Buikpijn, melena/hematoschezie
Labo-afwijkingen • HyperK + hypoNa – Aldosteron tekort: nieren kunnen Na niet behouden => erg vochtverlies => hypovolemie, prerenale azotemie => hyperK => milde metabole acidose
11
09/12/2013
Labo-afwijkingen • Milde normocytaire, normochrome, niet-reg. anemie • Geen/omgekeerd stress leukogram – Lymfocytose, eosinofilie
• • • •
Azotemie met laag sg HyperK + hypoNa HyperP, hyperCa Alb, gluc, Cl , leverenzymes, chol
Labo-afwijkingen • HyperCa – Volume contractie – GFR – Ca-excretie urine – Intestinale Ca absorptie – Acidose => geïoniseerde hyperCa
Labo-afwijkingen • “Nabootser” – Nierinsufficiëntie: niet-reg. anemie, azotemie, Ca , P , sg – Leverfalen:, alb , chol , ALT, AF – PLEP: alb , chol , niet-reg. anemie – Insulinoma: gluc , ALT, AF
12
09/12/2013
Na/K ratio • Na/K < 24 • Aanwijzing voor hypoadrenocorticisme • DD – Nier- & urinewegaandoeningen – GI-aandoeningen – Cardio-respiratoire aandoeningen
Medische beeldvorming • RX thorax – Microcardie – Smalle a.pulm. cran. – Smalle v.cava posterior – (mega-oesofagus)
• Echo abdomen – Ev.kleine bijnieren
ECG • HyperK – K> 5,5mmol/l: piek T-golf – K> 6,5mmol/l: • • • •
Wijder QRS complex QRS amplitude duur P-golf P-R interval
– K> 8,5mmol/l: verlies P-golven, ventriculaire fibrillatie/asystolie
13
09/12/2013
Basaal cortisol • Cortisol > 2 µg/dl => hypoadrenocorticisme
ACTH stimulatietest • Basale cortisol • Injectie ACTH (Synacthen®) – IV/IM – 5 µg/kg (max 250 µg) – Synacthen kan 6m bewaard worden in plastic spuitjes bij -20°C
• Post-ACTH cortisol na 1-2 uur http://www.ip-pharmacy.com
ACTH stimulatietest • Normaal: – Basaal cortisol: 0.5 – 6 µg/dl (14-165 nmol/l) – Cortisol post-ACTH: 6-17 µg/dl (165-470 nmol/l)
• Addison: – Basaal cortisol: 2 µg/dl (55nmol/l) – Cortisol post-ACTH: 2µg/dl (55nmol/l)
14
09/12/2013
ACTH-stimulatie test
Feldman & Nelson, 2004
Endogeen ACTH • Differentiatie primair en secundair hypoadrenocorticisme – Hypoadrenocorticisme bevestigd – Geen electrolietafwijkingen
• Endogeen acth bepaling: – Normaal: 10-70 pg/ml (2,2-20 pmol/l) – Secundair: binnen of onder referentiewaarden – Primair: boven referentiewaarden
Behandeling • Acuut stadium – Correctie hypovolemie en hypotensie – Correctie electrolieten imbalans – Ev. correctie hypoglycemie, acidose, anemie
• Onderhoudstherapie – Glucocorticoïden – Mineralocorticoïden
15
09/12/2013
Behandeling: acuut • Vochttherapie!!!!! – NaCl 0,9% • Initieel 30-80 ml/kg/24h • Shock: 90 ml/kg in bolussen van 30 ml/kg of 60-90 ml/kg/u gedurende 1-2u • Minimum 48u
• Glucocorticoïden – Dexamethasone 0,1 mg/kg (0,25-2) traag IV (voor acth stim), daarna 0,05-0,1 mg/kg q12h in infuus – Methylprednisolone natrium succinaat (solu-DeltaCortef®)1-2 mg/kg IV
Behandeling acuut • Erge hyperkalemie (>6,5 mmol/l na shock-infuus, erge bradycardie) – Actrapid: 0,2-0,5U/kg IM/IV – Glucose 50% IV: 2g per IU actrapid – 10% Ca-gluconaat: 2-10ml/hond over 10-15min (ECG!!!) = cardioprotectie
• Erge hypoglycemie – Glucose 50% IV: 0,5-2ml/kg bolus – Glucose 5% in 0,9% NaCl-infuus (1x OH)
• Erge anemie – Bloedtransfusie
Behandeling acuut • Erge acidose (bicarb < 12 mEq/l, pH<7,1)) – HCO3 deficit: 0,3 x LG x (24- gemeten HCO3) – NaHCO3: 25% van theoretische dosis IV over 6u
• Symptomatische behandeling – Metoclopramide, maropitant, ondansetron – Sucralfaat, ranitidine, omeprazole – Breedspectrum-antibiotica (GI-ulceratie, GI bacteriële translocatie bij shock)
16
09/12/2013
Monitoring • Klinisch: alertheid, kleur, HR, RR, polskwaliteit, CVT, temp • Bloeddruk • Electrolieten • Glucose • Urine productie • ECG, CVP • Bloedgasanalyse, (lactaat)
Onderhoudstherapie • Vochttherapie en IV medicatie tot hond eet • Prednisolone – 0,1 mg/kg PO, q12h – 50% heeft op langere termijn geen cortico’s nodig
• Fludrocortisone acetaat (gellules apotheek) – 0,01 mg/kg PO, q12h
• Zout-supplementatie
Opvolging • Frequentie – Wekelijks tot electrolieten normaal, dan maandelijks (3-6m) – Eens stabiel: 2-4x/j – Op termijn dienst dosis fludro verhoogd te worden
• Hoe? – ACTH-stimulatie test: GEEN ZIN!!!! – Na en K, creat, BUN – Hematologie
17
09/12/2013
Prognose • Zeer goed! • Goede tot excellente respons in 80% • MST: 4,7 jaar (7d-12j)
Hypoadrenocorticisme • Complicaties – Erg: • ANI, sepsis, DIC: zelden
– Prerenale azotemie • BUN, creatinine • sg<1,030 in 60%!!
– Erge anemie (hct <20) • Tekort GC • GI bloeding – => omeprazole, bloedtransfusie – => Fe-supplementatie als chronisch (microcytair)
Complicaties • Slechte respons op therapie – Onvoldoende fludrocortisone – Hypothyroïdie – Megaoesofagus – GI-bloeding
18
09/12/2013
Atypische addison • Glucocorticoïden-deficiëntie – Secundair hypoadrenocorticisme – Vroeg stadium primair hypoadrenocorticisme – Selectieve destructie ZF en ZR – Bijkomende aandoening die electrolietenaandoening maskeert (hypoT4)
Atypische addison • • • • •
Normale electrolieten +/- 30% meestal ouder Langere voorgeschiedenis van problemen Anemie, hypoalbuminemie, hypochol
Atypische addison • Klein percentage evolueert naar volledige bijnierfalen binnen het jaar • Opvolging electrolieten q1-3m, gedurende 1 jaar
19
09/12/2013
Hypoadrenocorticisme bij de kat • • • • •
Uiterst zeldzaam Geen ras-of geslachtspredispositie Primair bijnierfalen (imm., LSA, trauma, ...) Sn, labo afwijkingen ~ hond ACTH stim – 125 µg IM – Cortisol op t0, t30, t60 < 2 µg/dl
• Therapie: – Fludrocortisone: 0,01 mg/kg q12h – Prednisolone 1,25 mg/kat/d
Lotje • Bearded Collie, V, 2 jaar
Lotje: anamnese • • • • •
Sinds 2d beven, lethargie, anorexie en braken Deze ochtend gevonden in laterale decubitus Geen voorgeschiedenis van problemen Vaccinatie en ontworming in orde BLA: -
20
09/12/2013
Lichamelijk onderzoek • • • • • • • •
Laterale decubitus Muc: bleek, plakkerig CVT>2sec Hart-en longauscultatie: geen afwijkingen HR: 52/min, zeer zwakke pols Buikpalpatie: normaal 37,3°C Bloeddruk: 65 mmHg
Lotje: verdere aanpak • Meest waarschijnlijke diagnose? • Verder onderzoek?
Lotje: Probleemlijst + DD • Shock – – – – – –
Hypovolemisch Cardiogeen Distributief Obstructief Metabool Hypoxemisch
• Acuut braken – GI – Extra-GI
21
09/12/2013
Lotje: verdere aanpak • Diagnostische staalnames: – Bloed, urine
• Infuustherapie !!!! – Shock-infuus
• ECG
Lotje: Hematologie Parameter
Referentie
HCT (%)
39
43-59
Reticulocyten index (%)
1,4
<2
MCV (fl)
58
63-77
MCH (pg)
24.3
21-25
Leucocyten x103/µl
8476
6000-16000
Segmentkernigen/µl
2531
3000-15000
Staafkernigen/µl
0
0-300
Lymfocyten/µl
5438
1000-4800
Monocyten/µl
715
< 1350
Basofielen/µl
33
0-80
Eosinofielen/µl
1294
< 1250
Thrombocyten x 103/µl
373
164-510
Lotje: Biochemie Parameter
Referentie
BUN (mmol/l)
21,8
3.33-8.32
Creatinine (µmol/l)
298
60 + LG (kg)
Totaal proteïne (g/l)
66
55-75
Albumine (g/l)
32,9
30-45
AST (U/l)
41
<44
ALT (U/l)
56
<94
GGT (U/l)
4
<9
ALP (U/l)
38
<122
Glucose (mmol/l)
4.88
3.05-4.99
Natrium (mmol/l)
126,4
140-155
Kalium (mmol/L)
8.8
3.5-5.6
Fosfor (mmol/l)
2,1
1-1,93
22
09/12/2013
Lotje: Urine onderzoek Parameter
Referentie
WBC (hoev/µl)
22
<25
RBC (hoev/µl)
15
<25
Kristallen
negative
negative
pH
6.5
5.5-7
SG
1.024
1.015-1.035
Aceton
-
-
Bilirubine
-
-
Hemoglobine
-
-
Urobilinogeen
-
-
Eiwit/creatinine
0.12
<1
Glucose
-
-
Labo-afwijkingen + DD • Milde microcytaire, niet-reg. anemie – Chronische ziekte: AID, neoplasie – Addison, hypoT4 – CNI, leverziekte (PSS) – Fe-deficiëntie – BM aandoening
Labo-afwijkingen+DD • Omgekeerd stress leukogram – Addison – DD lymfocytose: • Fysiologisch (inspanning, excitatie, post-vaccin) • Chronische ontsteking • Lymfocytaire leukemie, LSA
– DD eosinofilie • • • •
Allergie Parasieten MCT, eosinofiele leukemie Idiopathisch (eosinofiele IBD, rhinitis, myositis, ...)
23
09/12/2013
Labo-afwijkingen + DD • Azotemie met laag sg – CNZ – Addison – (postrenaal)
• HyperP – – – –
CNZ, (postrenaal) Addison Hypoparathyroïdie Erge weefselschade (crush injury, tumorlyse, weefselnecrose, darmischemie) – Hyperlipedemie, hyperproteinemie
Labo-afwijkingen + DD • HyperK + hypoNa – Addison – Nierinsufficiëntie – Erge GI aandoening (trichuris, parvo, GDV,...) – Urethra obstructie – Pleurale/peritoneale effusie (drainage) – Erg leverfalen – Weefseldestructie – Acidose
Lotje: verdere aanpak • Meest waarschijnlijke diagnose? • Verdere aanpak?
24
09/12/2013
Lotje: verdere aanpak • Addison meest waarschijnlijke diagnose • Verdere aanpak: – Verder infuustherapie – Dexamethasone 0,1mg/kg IV – ACTH stim – Kortwerkend insuline + glucose boli – Monitoring ECG, bloeddruk, K, gluc
Freddie, LR, 1j, MC, 27kg • Sinds een paar maand diarree. Sinds deze week 2-3x voeding gebraakt en partiële anorexie. Vermagerd. Goed gevaccineerd. Niet ontwormd. • Lichamelijk onderzoek – BAR. BCS: 3/5. – Buikpalpatie: soepel. – ROZ: bloed bij feces
Freddie:Labo-onderzoek • Algemeen bloedonderzoek Parameter
Referentie
HCT
40
RI
0,3
43-59
Eosinofielen
1860
<1250/µl
BUN
9,4
1,16-8,49 mmol/l
Natrium
132,1
140-155 mmol/l
Kalium
6.2
3.5-5.6 mmol/l
• Urine onderzoek: – Sg: 1,042
25
09/12/2013
Freddie: verdere aanpak • Meest waarschijnlijke diagnose? • Verder onderzoek?
Freddie: Diagnose • Echo abdomen: geen afwijkingen • Basaal cortisol: 3,2 µg/dl • Parasitologisch onderzoek feces: – Trichuris Vulpis !!! => Fenbendazole 50 mg/kg, q24h, 5d, herhalen na 10d
Freddie: Labo-onderzoek • Algemeen bloedonderzoek Parameter
Referentie
HCT
40
RI
0,3
43-59
Eosinofielen
1860
<1250/µl
BUN
9,4
1,16-8,49 mmol/l
Natrium
132,1
140-155 mmol/l
Kalium
6.2
3.5-5.6 mmol/l
• Urine onderzoek: – Sg: 1,042
Trichuris
26
09/12/2013
Mister • Newfoundlander, M, 9m
Mister: Anamnese • Sinds een paar dagen – Anorexie – Apathie – Melena – Speekselen
• Geen voorgeschiedenis van problemen • Vaccinatie en ontworming in orde • BLA: -
Algemeen onderzoek • Algemeen onderzoek: – Muc: lichtroze, plakkerig – CVT<2sec – Hart-en longauscultatie: geen afwijkingen – HR: 112/min – Matige pols – Buikpalpatie: gespannen abdomen – 39°C
27
09/12/2013
Probleemlijst + DD • Melena – GI: erosie/ulceratie – Extra-GI (inslikken bloed, coagulopathie)
• Speekselen – Nausea – Slikprobleem
• Deshydratatie • Buikpijn
Mister: verdere aanpak • Meest waarschijnlijke diagnose? • Verdere aanpak?
Mister: Hematologie Parameter HCT (%)
32.5
Referentie 43-59
Reticulocyten index (%)
1,5
<2
MCV (fl)
60.2
63-77
MCH (pg)
20.3
21-25
MCHC (g/dL)
33.8
30-36
Leucocyten/µL
15000
6000-16000
Neutrofielen/µL
7380
3000-11500
Lymfocyten/µL
5160
1000-4800
Monocyten/µL
510
< 1350
Basofielen/µL
30
<80
Eosinofielen/µL
1920
< 1250
Thrombocyten x 103/µl
308
164-510
28
09/12/2013
Mister: Biochemie Parameter
Referentie
BUN (mg/dL)
130
20-50
Creatinine (µmol/l)
89
60 +LG
Totaal eiwit (g/L)
49
55-75
Albumine (g/L)
28.6
30-45
AST (U/L)
45
< 44
ALT (U/L)
31
< 94
GGT (U/L)
<3
<9
AF (U/L)
456
<304
Glucose (mg/dL)
42
55-90
Natrium (mmol/L)
146
140-155
Kalium (mmol/L)
4.00
3.5-5.6
Chloor (mmol/L)
109
105-110
Calcium (mmol/L)
2.8
2-3
Mister: Urine onderzoek Parameter
Referentie
WBC/µL
3
< 25
RBC/µL
3
< 25
pH
6.5
4.5-7.0
USG
1.049
1.015-1.035
Aceton
Negative
Negative
Bilirubine
Negative
Negative/+
Urobilinogeen
Negative
Negative
Eiwit/creatinine
0.23
<1
Glucose
Negative
Negative
Cultuur
Negative
Negative
Labo-afwijkingen + DD • Milde microcytaire, niet-reg. anemie – Aangeboren CNI, leverziekte (PSS) – Fe-deficiëntie (melena) – Chronische ziekte: AID, neoplasie – Addison, hypoT4 – BM aandoening
29
09/12/2013
Labo-afwijkingen + DD • Omgekeerd stress leukogram – Addison – DD lymfocytose: • Fysiologisch (inspanning, excitatie, post-vaccin) • Chronische ontsteking • Lymfocytaire leukemie, LSA
– DD eosinofilie • • • •
Allergie Parasieten MCT, eosinofiele leukemie Idiopathisch (eosinofiele IBD, rhinitis, myositis, ...)
Labo-afwijkingen + DD • Azotemie met hoog sg – Prerenaal – (Postrenaal)
• Hypoalbuminemie – Anorexie, malnutritie – Leverinsufficiëntie (PSS) – PLEP, PLN, bloeding – Verhoogd verbruik (infectie, neoplasie)
Labo-afwijkingen + DD • Hypoglycemie – Geen fluoride buisje!!! – Leverfalen (PSS) – Hypoadrenocorticisme – Neoplasie • Insulinoma • Leverneoplasie, leiomyoma, leiomyosarcoma,...
– Septicemie
30
09/12/2013
Labo-afwijkingen + DD • AF – Jong dier – Cholestase – Pancreatitis, enteritis – Botafbraak – Endocrien: • • • •
Cushing DM hypoT4 Addison
Mister: verdere aanpak • Meest waarschijnlijke diagnose? • Verdere aanpak?
Mister: Spoedtherapie • Infuus: NaCl 0,9%: onderhoud + % deshydratatie • Maropitant (Cerenia®) – 1mg/kg, IV/SC, q24h
• Omeprazole (Losec ®) – 1 mg/kg, IV/PO, q24h
31
09/12/2013
Mister: verdere aanpak • Bijkomend onderzoek?
Bijkomend onderzoek • Echo abdomen: geen afwijkingen • Parasitologisch onderzoek feces: geen afwijkingen • cPLI: binnen de referentie • ACTH stimulatie test – Basaal cortisol: 27,6 nmol/l – Cortisol post-acth: 38,6 nmol/l
Mister: verdere aanpak • Meest waarschijnlijke diagnose? • Verdere aanpak?
32
09/12/2013
Differentiatie • Endogeen acth bepaling: 450 pg/µl (10-70 pg/ml) => atypische primaire addison • Therapie: – Prednisolone: 0,1 mg/kg, q12h
• Opvolging: q1-3m: – Sn – Hematologie – Na, K
• Goede prognose
Conclusie • Addison = “great pretender” • Acute of chronische systemische ziekte • Sluit addison niet uit op basis van normale electrolieten
Bedankt voor uw aandacht! Doorverwijspraktijk: Dierenarts Katrien De Roover Europees Specialist Interne Geneeskunde Gezelschapsdieren DipECVIM-CA (Internal Medicine) Sint-Andriessteenweg 71 B-9620 Zottegem Tel. 0032 (0)474 94 15 82
33
