2013. Economisch recht

Economisch  en  financieel  recht                             23/09/2013     Examen:  notities  +  slides  leren   Grote  casus:  werkmarktpraktijken    en  werkmarktconsumpties  (voorbereid  met  modeloefening)   Kleine  casus:  onderwerp  niet  op  voorhand  bepaald   Theorievraag:  niet  in  wetboek  terug  te  vinden  (bv.  Interpretatie  wetteksten)  4  of  5     Ja/nee  vragen  met  korte  motivering   Duidelijk  schrijven  +  binnen  de  vakjes  blijven   Alle  wetgeving  mag  mee,  maar  niets  van  annotatie                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                      .                   Economisch  recht     Hoofdstuk  1   Definities  zullen  nooit  letterlijk  gevraagd  worden   Begripsomschrijving     Zowel  publiek  als  privaat  (tussen  rechtsonderhorigen)  recht       à  prijzenwetgevingen  (maximumprijzen  bestaan  niet  zoveel  meer  (taxi)  )     à  actief  zijn  als  kredietinstelling   Marktpraktijken   Bankrekeningen     Ordening:  het  bereiken  van  evenwicht  tussen  verschillende  partijen     Sturing:  bv.  Afspraken  verbieden  die  mededingen  tegenwerken     Bronnen  van  het  economisch  recht     a) Internationale  verdragen   a. Basisverdrag  WTO  (belangrijke  organisatie  die  opgesplitst  wordt)   i. GATS  is  voor  diensten  wat  GATT  voor  de  goederen  is.     ii. TRIPS  voor  de  intellectuele  eigendom.   iii. DSU:  geschillenbeslechtingsmechanisme  (niet  voor  de  particulieren  maar   enkel  voor  ondernemingen)     iv. GATT  bevat  de  volgende  principes/regels:     1.  de  meest  begunstigde  natie:  wanneer  een  lidstaat  een  voordeel   toekent  aan  een  ander  land  (lid  of  niet)  moet  dit  ook  onmiddellijk   en  onvoorwaardelijk  toegekend  worden  aan  alle  andere  leden.  Dit   is  vaak  het  geval  bij  de  verlaging  van  de  douanerechten.   2. Non-­‐discriminatie:  ondernemingen  van  andere  landen  moeten  op   dezelfde  manier  behandeld  worden  als  de  die  van  eigen  land.     3. Verbod  van  kwantitatieve  beperking:  geen  quota’s  opleggen  aan   andere  landen   4. Anti-­‐dumping  regeling:  goederen  worden  op  een  bepaalde  markt   gebracht  onder  de  hun  normale  marktwaarde.  Op  zich  is  dit  niet   verboden.  Enkel  als  dit  ernstige  schade  berokkend  aan  een   bedrijfstak.  In  dat  geval  kunnen  er  anti-­‐dumping  rechten   opgelegd  worden.  Dit  houdt  vaak  in  dat  de  douaneprijzen  hoger   gelegd  worden  die  op  deze  manier  de  waarden  van  de  goederen   terug  op  de  normale  marktwaarde  brengt.     5. Exportsubsidies:  dit  is  ten  aller  tijden  verboden.  Dit  zijn  subsidies   die  garanderen  dat  goederen  goedkoper  verkocht  kunnen   worden.   à  niet  alle  documenten  van  de  WTO  vanbuiten  kennen,  dient  als  puntenophaler.  

          b) VWEU    (economische  integratie  verdragen)     Goederen  binnen  de  EU  mogen  geen  douanekosten  opgelegd  worden.     Mededingingsbeperkingen  verhinderen,  markten  mogen  niet  verdeeld  worden.     EU  markt  wordt  ook  bepaald  door  verordeningen(1)  en  richtlijnen(2)  (passagiersrechten:  wat   gebeurd  er  als  vlucht  geannuleerd?  )       1) Verordeningen:  direct  toepasselijk   2) Richtlijnen:  moeten  worden  omgezet  in  elk  land;  enkel  het  doel  is  verplicht;  ze   kunnen  meer  of  minder  bindend  zijn.   a. Minimale  harmonisatie:  minimum  aan  rechten  toekennen,  lidstaat  mag   verder  gaan  in  zijn  bescherming.     b. Maximale  harmonisatie:  voorziet  de  maximum  rechten;  het  minimum  is  hier   het  maximum;  lidstaat  mag  er  niet  van  afwijken;  leunt  sterk  aan  de   verordening.  Deze  vorm  van  harmonisatie  sluit  het  best  aan  bij  het  vormen   van  de  markt.     c) CISG  (Weens  koopverdrag,  zie  slides)     Regels  zijn  automatisch  van  toepassing  op  internationale  koopcontracten   Franse  verkoper  -­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐  >  Belgische  koper:  verdrag  sowieso  van  toepassing  want  de  V  &  K   komen  uit  een  verschillend  verdragsluitende  staat.     Het  is  een  SUPPLETIEF  recht  en  kan  dus  contractueel  uitgesloten  worden!   Het  wordt  ook  beperkt  aan  de  handelskoop  dus  alleen  tussen  verschillende  professionelen.   d) CESL   Bestaat  vandaag  nog  niet,  enkel  voorstel  van  de  commissie.     Dit  heeft  een  andere  benadering,  want  de  toepassing  ervan  is  optioneel.     -­‐ de  partijen  zullen  dus  moeten  overeenkomen  dat  de  bepalingen  van   CESL  van  toepassing  zijn   -­‐ is  niet  enkel  van  toepassing  op  handelskopen   beide  tellen  maar  voor  internationale  koopcontracten.     -­‐ verdragen  die  niet  enkel  internationaal  maar  ook  nationaal  worden   toegepast.  Vb.  Cheques  of  wisselbrief.     -­‐ Geen  uniformeel  recht:  welk  is  van  toepassing?  B  –  VK  conflict,  welk   recht?  Binnen  Eu  Rome  I  verordening.     -­‐ Interpretatie  van  internationale  regelen  moet  gebeuren  op   autonome  wijze.  Belgische  rechter  moet  zich  niet  laten  inspireren   door  het  Belgisch  recht,  hij  moet  autonoom  interpreteren.   Verschillende  interpretaties  zijn  dus  wel  mogelijk.  Vooral  indien  er   geen  supranationale  instelling  bestaat  die  aangeduid  is  om   bindende  beslissingen  te  maken.  Vb.  Cour  de  Justice.     e) Verhouding  tot  nationale  rechten   Internationaal  voorrecht  indien  deze  directe  werking  heeft  op  het  nationaal  recht.     Belgische  rechtscolleges  passen  de  principes  van  het  Europees  recht  toe.     Wat  is  directe  werking?    (arrest  van  Gend&Loos:  moet  duidelijk  zijn,  …)  Deze  werking  geldt  ook   voor  de  Europese  richtlijnen.     Als  België  te  laat  omzet  kan  ik  mij  als  burger  dan  beroepen  op  deze  richtlijnen?    Ja,  maar  enkel   t.o.v.  de  overheid  maar  niet  horizontaal  tegen  andere  burgers.  (geen  horizontale  werking)  wat   kan  men  wel  doen?  Staat  aanklagen  en  schadevergoeding  voor  niet  omzetting.     WTO  heeft  geen  directe  werking,  want  er  is  teveel  appreciatie  mogelijk.     f) Nationale  bronnen    

a. Grondwet   b. Wetten  &  decreten                    Videofragment  van  het  voorstel  voor  het  maken  van  een  economisch  en  financieel  wetboek.     Interessante  elementen:  techniek  aanbouwwetgeving:  Algemeen  wetsontwerp,  maar  men  heeft   niet  gewacht  tot  het  wetboek  af  is.  Elke  keer  er  een  boek  klaar  is  gaat  het  langs  het  parlement.         Waarom?  Omdat  het  regeringsproces  niet  zo  lang  is.  De  volgende  minister  kan  niets  anders  doen   het  afwerken.  Problemen?  Raad  van  State  moet  zich  uitspreken  zonder  telkens  de  sanctie  of   meer  te  kennen.       Het  is  vooral  een  coördinatie  van  de  bestaande  wetgeving  maar  het  innoveert  ook.  De   delen  met  innovatie  duren  het  langst  om  er  door  te  komen.     Bepaalde  materies  worden  maar  opgenomen;  Maar  WB  van  koophandel  is  er  niet  in  opgenomen   net  zoals  het  vennootschapsrecht,  faillissementswetgeving,  …   Dit  is  de  bevoegdheid  van  minister  van  economische  zaken  en  niet  van  die  van  justitie  (dit  is  dus   niet  de  beste  aanpak)   Geen  sectorale  wetgeving  (maar  ten  dele  juist)  er  is  een  boek  financiële  (-­‐>  krediet)  Waar   hebben  wij  de  lead?  (NAKIJKEN!!)       Stand  van  zaken  15/09  (zal  dus  nog  evolueren)     Rechtshandhaving:  sancties  zouden  geharmoniseerd  worden,  collectieve  vordering  mogelijk   (grote  innovatie  voor  bv.  Testaankoop)  invoering  van  een  soort  ‘Class  action’   Wat  wordt  er  verwacht?     Een  boek  marktpraktijken:  zou  normaal  snel  goedgekeurd  moeten  worden  in  parlement.       2  problemen  bij  het  overbrengen:     1)  België  vs.  Hof  van  Justitie:  veel  regels  zijn  niet  parallel  met  de  rechtspraak  van  HvJ.   Vb.  ‘we  mogen  niet  met  verlies  verkopen’  :  doel?  Oneerlijke  concurrentie  tegengaan.  Grote   distributie  handelaars  (Carrefour,  Delhaize,…)  kunnen  dit  verlies  elders  recupereren  wat  de   kleinhandelaar  dus  niet  kan.  Is  dit  een  bescherming  voor  de  consument?  Ja,  lokvogelpraktijken   vermijden  (meer  doen  kopen  dan  moet)       Rechtspraak:  als  doelstelling  niet  alleen  eerlijke  concurrentie  garandeert  dan  is  het  in   strijd  met  het  Europees  recht;  verschillende  regels  kennen  dus  dit  probleem.     Oplossing?  In  de  voorbereidende  werken  ratio  legis  aanpassen.     Kan  de  wetgever  door  enkel  dit  te  doen  niet  meer  strijdig  zijn  met  Europese  wetgeving?       2)  Rechtspraak  Grondwettelijk  hof:  uitsluiting  van  vrije  beroepen  uit  de  wet   marktpraktijken  is  strijdig  met  het  gelijkheidsbeginsel.  -­‐>  is  dus  nietig  verklaard.     Hoe  kunnen  ze  uitgesloten  worden  zonder  dat  het  nietig  verklaard  wordt?  (oplossing  wordt   later  gegeven)     Koning  wordt  door  de  wetgever  gemachtigd  om  te  detailleren.  Regering  schrijft  de  tekst   maar  is  zelf  Koning  (niet  echt  correct)  wordt  gekritiseerd  door  de  Raad  van  State.       Beroepsgroeperingen  maken  zelf  regelementen.  Vb.  Makelaars  hebben  zelf  een   regelement  opgesteld,  dit  wordt  dan  later  bekrachtigd.       Rol  van  het  Grondwettelijk  hof?     Zij  gaat  de  wetten/  decreten/…  toetsen  aan  de  Grondwet  en  fundamentele  rechten  en   vrijheden.     Zij  kan  zich  uitspreken  op  2  manieren:     -­‐  QPJ  een  prejudiciële  beslissing  -­‐>  fout  blijft  bestaan  zolang  de  wet  niet  wordt  aangepast.   -­‐  aanvraag  tot  nietig  verklaring  -­‐>  de  fout  wordt  definitief  uit  de  tekst  verwijdert.      

Besluitwetten   Na  de  oorlog  was  er  aan  de  koning  een  speciale  bevoegdheid  gegeven  om  wet  op  te   stellen.  De  wet  van  1945  is  grotendeels  opgeheven,  het  enige  dat  nog  bestaat  is  voor  de   bevoegdheid  voor  maxima  prijzen.                    Ministeriële  besluiten   Machtiging  van  de  wetgeving.     g) Beleidsovereenkomsten   Interactie  tussen  overheid  en  een  andere  entiteit  (dit  is  een  bron  van  het  economisch  recht)     Dit  kan  zowel  met  overheidsbedrijven  (a)  als  met  privéondernemingen  (b)   a. NMBS,  BPOST,  …     staat  sluit  een  beheerscontract  met  één  van  deze  bedrijven,  wat  in  zo’n  contract   staat  wordt  bepaald  door  de  wet.     i. Overzicht  van  de  taken  van  de  post   ii. Tarieven  die  gevraagd  mogen  worden   iii. …   In  de  wet  staat  voorzien  dat  Art  1184  niet  van  toepassing  is  bij  dit  soort         contracten.     Duurtijd?  3-­‐5  jaar   Wat  erna?  6  maanden  voor  het  verloop  van  het  contract  moet  een  ontwerp  van   een  nieuw  beheerscontract  worden  ingediend  aan  de  minister  aan  het  einde  van   contract.  Indien  geen  nieuw  op  tijd  dan  blijft  het  oud  van  toepassing  tot  er  een   nieuw  is.     Het  zijn  handelaars  maar  ze  kunnen  niet  failliet  gaan.     b. Uitdrukkelijke  rechtsgrond:  overheid  kan  aan  zelfbinding  doen.     Ze  kan  zichzelf  verplichtingen  opleggen,  anders  niet.     Vb.  Programma  (tussen  overheid  en  petroleum  sector)  met  betrekking  tot  de   prijs;  voor  prijsverschil  benzine  -­‐>  formule  maken   Voor  de  kansspelen  krijgen  de  gemeenten  de  mogelijkheid  om  beleid  te  maken   voor  kansspeleninstellingen/  inrichtingen.       Toepassing  lotto  (ter  info  in  bundel):  kanalisatieplicht:  ‘wij  moeten  op   verantwoorde  wijze  kunnen  gokken’   De  helft  van  het  geld  gaat  naar  de  winnaars,  de  andere  helft  gaat  naar  “goede   doelen”.     Rechtsgrond  à  Privaatrecht.       Economisch  grondslagenrecht     1) gelijkheidsbeginsel     gelijke  situaties  moeten  op  gelijke  manier  behandeld  worden   het  moet  niet  indien:               -­‐ de  ongelijke  behandeling  objectief  en  redelijk  verantwoord  kan   worden.     -­‐ het  pertinentiecriterium  bereikt  is  (=  noodzakelijkheid)   -­‐ proportionaliteitscriterium:  redelijk  blijven  om  doelstellingen  te   bereiken.         Vb.  Arrest  Lemmens   Gemeentebelasting  opgelegd  voor  alle  ondernemingen  die  autokerkhof  uitbaten  die  op                   minder  dan  100  meter  van  de  openbare  weg  liggen  .  à  ongelijke  behandeling  zonder   verantwoording.    

        Arrest  Biorim   Laboratorium  klinische  testen:     -­‐ verbonden  aan  ziekenhuizen  of  universiteiten   -­‐ andere  privé  laboratoria:  Voor  deze  zijn  er  2  specifieke   voorschriften  gemaakt   1. Ze  moeten  opgericht  zijn  als  burgerlijke   personenvennootschap.     2. De  personen  die  klinische  tests  uitvoeren  moeten  vennoot   zijn.   -­‐ Er  is  hier  geen  sprake  van  schending  want  er  is  een  verantwoording   à  overconsumptie  in  ziekenzorg  tegengaan.  Anders  zou  een   persoon  geen  tegemoetkoming  meer  kunnen  krijgen  van  de   ziekenzorg.   -­‐ Arbeidshof  is  akkoord  maar  het  is  niet  evenredig  wat  betreft  de  2e   vereiste!  Deze  vereiste  is  daarbovenop  ook  nog  eens  een  aantasting   aan  de  vrijheid  van  vereniging     Faillissement  wet:  schoonbaarverklaring  (=  na  afsluiting  kan  uw  schuldeiser  zich  niet   meer  tegen  u  keren.)  Artikel  81  zegt  dat  als  je  een  strafrechtelijke  veroordeling  hebt  gehad  dan   kan  je  nooit  meer  schoonbaar  verklaard  worden.       Probleem?  Objectieve  verantwoording  maar  gaat  veel  te  ver.  Er  is  hier  geen  sprake  van   evenredigheid.  De  rechter  heeft  geen  vrijheid  meer,  hij  is  verplicht  dit  te  volgen  en  dit   levenslang.  à  vergaand.     Het  is  zelfs  niet  nodig  dat  er  een  band  is  tussen  het  misdrijf  en  faillissement  à  niet  evenredig   à  inbreuk.     Uitsluiting  van  vrije  beroepers  uit  WMPC  (LPMC)   à  geldt  voor  ondernemingen  (wordt  in  wet  gedefinieerd)     -­‐ Duurzame  wijze  (regelmaat)     -­‐ Economische  activiteit  verrichten  (commercieel,  financieel,  …  )   Artikel  3  zegt  dat  het  niet  van  toepassing  is  op  vrije  beroepen,  tandartsen  en  kinesisten.     Wat  is  een  vrij  beroep?  (gedefinieerd  door  wet  &  cumulatieve  voorwaarden  )     -­‐ Geen  koopman   -­‐ Niet  onder  commerciële  verrichtingen   -­‐ Er  bij  wet  opgericht  tuchtorgaan  bestaat    (hierin  kan  men  de   verantwoording  vinden  van  het  uitsluiten  van  de  tandartsen  en   kinesisten)   Wie  er  wel  onder  valt  zijn:  diëtiste;  vroedvrouw,  vastgoedmakelaar  (commerciële  doeleinde)     L.  De  Cock  (logopediste)  zit  in  een  groepspraktijk  met  kine.  Ze  verlaat  groepspraktijk  en   schrijft  naar  de  ouders  dat  ze  weggaat  maar  dat  de  klanten  bij  haar  moeten  blijven.   De  praktijk  keert  zich  tegen  L.  Omdat  haar  handeling  een  oneerlijke  handeling  is.     Haar  advocaat  weert  zich  door  een  schending  op  te  merken  van  het  gelijkheidsprincipe.  Indien   de  kine  de  praktijk  verlaten  dan  zou  L.  niet  ertegen  in  kunnen  gaan.  Er  is  dus  een  ongelijke   behandeling  en  deze  kan  niet  gerechtvaardigd  worden  door  de  voorwaarden  van  uitzondering.       6/05/2011  à  Schending  had  dus  geen  objectieve  verantwoording,  dit  werd  als   prejudicieel  besluit  vastgesteld  dus  de  wetgever  verandert  er  niets  aan.     Een  nieuw  arrest  bevestigd  dit  besluit  maar  deze  keer  vernietigt  het  GW  de  ongrondwettelijke   uitsluiting  van  vrije  beroepen,  tandartsen  en  kinesisten.    

à  op  dit  moment  valt  iedereen  onder  de  wet  MPC,  nu  is  de  wetgever  wel  in  actie  getreden.     Hoe  zou  men  dit  oplossen?  Nieuwe  definitie  &  men  zou  grotendeels  WMPC  kopiëren  voor  vrije   beroepers  en  er  alleen  de  bepalingen  uitlaten  die  dus  uitgesloten  zijn  voor  vrije  beroepers,   tandartsen  en  kinesisten.       Waalse  distributie  Tecteo     Decreet  zegt:     -­‐  langdurige  stroompanne  à  schadevergoeding  (soort  bepaling?  De  verbruiker  is           beschermd,  waren  ze  wel  bevoegd  om  dit  toe  te  staan?  )       -­‐  Hoe  de  administratieve  fouten  hersteld  moeten  worden     Rechter  vraagt  of  dit  betekent  dat  WMPC  niet  meer  toegepast  mag  worden  wat  betreft  de   bedingen?     PJV  aan  GWH:  ‘we  kunnen  dit  op  2  manieren  interpreteren’   A) decreet  sluit  uit  dat  artikel  74  van  toepassing  à  schending  van  gelijkheidsbeginsel.   B) Beiden  vullen  elkaar  aan:  consument  mag  zowel  op  decreet  als  WMPC  steunen  à  geen   schending.     GWH  zal  dus  interpretatie  B  toepassen.       G.W.  niet  tussen  rechtsonderhorigen,  maar  dit  beginsel  vindt  men  toch  op  meerdere   plaatsen  terug  (non-­‐discriminatie)   Er  is  hier  misschien  nog  een  probleem  te  vinden  van  bevoegdheidsverdeling.     Het  economisch  beleid  behoort  tot  de  gewesten  (rekening  houden  met  vrijheden)     Handel  &  nijverheid:  decreet  d’Allarde  wordt  opgeheven  in  wetboek   Sommige  bevoegdheden  worden  behouden  voor  de  federale  overheid   à  Waals  decreet  mag  een  minieme  toepassing  doen  van  bevoegdheid  van  federale  staat  indien   -­‐ noodzakelijk   -­‐ het  mag  maar  een  minieme  inslag  hebben       2) vrijheid  van  nijverheid  en  handel    (goed  onderscheiden!!)       Geldende  regelgeving  respecteren.  (iedereen  mag  mits  deze  regelgeving  bestaat)   Kan  ingeperkt  worden       a. publiekrechtelijke  strekking     3  voorwaarden  (slides)       RVS  08/2006  Nachtlawaai:  gemeente  wil  er  iets  aan  doen   -­‐ staat  in  voor  openbare  rust  (deze  is  verstoord)   -­‐ heeft  de  bevoegdheid  om  maatregelen  te  nemen.     -­‐ Besluit  sluitingsuur  voor  iedereen   Ze  hebben  inderdaad  de  bevoegdheid  maar  hier  zijn  ze  te  ver  gegaan,  niet  alle  cafés   moeten  dit  sluitingsuur  hebben,  alleen  zij  die  de  openbare  rust  verstoren.       RVS  1/07/2010  Leuven  verbiedt  de  verkoop  van  alcohol  in  nachtwinkels  tussen   middernacht  en  08u00.  Het  probleem  kon  hier  weer  gelokaliseerd  worden  op  een  bepaalde   plaats  en  de  beslissing  is  voor  alle  nachtwinkels  gevallen.  Leuven  gaat  te  ver;  alleen  de   nachtwinkels  die  de  openbare  rust  verstoren  moeten  gestraft  worden,  de  anderen  genieten  van   vrijheid  en  nijverheid.     Leuven  riep  als  tegenargument  het  gelijkheidsbeginsel  in;  niet  van  toepassing  want  dit  principe   houdt  in  dat  gelijke  situaties  op  dezelfde  manier  moeten  worden  behandeld,  wat  hier  niet  het   geval  is.      

 

Cass  17/12/2010   Huisvuil  wordt  verzameld  op  een  privé  terrein  zonder  regeling  met  gemeente.     Dit  mocht  niet  verhinderd  worden,  wel  het  rondrijden  van  bepaalde  camions       RVS  11/01/2007  alcoholische  dranken  te  verkrijgen  in  automatenwinkels   Jongeren  kunnen  hier  dus  ook  aan.     De  gemeente  zegt  dat  dit  voor  overlast  zorgt  en  dat  de  jongeren  verloedert  kunnen  worden.     De  uitbater  zegt  dat  hij  vrijheid  van  nijverheid  heeft.     Er  moet  onderscheid  gemaakt  worden  tussen  materiële  en  morele  openbare  orde.  Een   tussenkomst  is  gerechtvaardigd  vanaf  er  zich  effectief  een  probleem  voordoet.     Indien  de  jongeren  effectief  de  openbare  orde  zouden  verstoren  dan  pas  zou  de  vrijheid  mogen   ingeperkt  worden.     b. Privaatrechtelijke  strekking     Geldt  tussen  privé  entiteiten  onderling   Ieder  is  vrij  om  te  kiezen  welke  beroeps  of  economische  activiteit  hij  zal  uitoefenen  en  hoe  hij   deze  zal  verrichten.     Vrijheid  niet  absoluut,  onderworpen  aan  beperkingen   Men  moet  de  dwingende  reglementering  respecteren  (bv  in  bezit  zijn  van  vergunning)       Je  mag  geen  schade  berokkenen  aan  anderen  bij  het  uitvoeren  van  uw  activiteit;  als  je   schade  veroorzaakt  dan  moet  je  deze  schade  gaan  vergoeden.     Jouw  vrijheid  eindigt  daar  waar  de  vrijheid  van  een  ander  begint.       Niet  concurrentiebeding:  binnen  een  bepaalde  straal  en  voor  een  bepaalde  tijd  geen   concurrentiele  zaak  oprichten.     Het  recht  dat  iemand  heeft  op  basis  van  de  vrijheid  ga  je  beperken  door  dit  beding.  Dit  kan   conventioneel  zijn  maar  deze  kunnen  ook  automatisch  bestaan.           Vb.  Overdracht  van  handelszaak.  Partij  A  draagt  handelszaak  over  naar  partij  B,  bij  zo’n   overdracht  zit  automatisch  zo  een  niet  concurrentiebeding  in.  A  zal  zich  moeten  onthouden  om   in  concurrentie  te  treden  met  B.    In  dit  geval  niet  noodzakelijk  dat  zo’n  beding  in  contract  wordt   gesloten,  dit  kan  conventioneel  wel  duidelijker  gemaakt  en  bevestigd  worden.  Dit  beding  kan   beperkt  worden  in  de  tijd  (men  gaat  er  van  uit  dat  dit  2  tot  3  jaar  is).  Een  tweede  beperking  is  de   activiteit  die  het  voorwerp  maakte  van  deze  handelszaak,  een  andere  activiteit  mag  wel  direct   opgestart  worden  en  een  derde  is  dat  het  beperkt  is  in  de  ruimte  (maar  ook  hier  rekening   houden  met  aard  van  activiteit!!)  Er  is  een  verschil  tussen  een  bakkerij  en  een  onderneming  die   ramen  plaatst.  De  laatste  biedt  haar  activiteiten  aan  in  een  territoriale  afstand  die  ruimer  is.       Er  moet  juridisch  een  onderscheid  gemaakt  worden  tussen  overdracht  van  handelszaak   en  overdracht  van  rechtspersoon  via  aandelen.   Aandeelhouders  van  BVBA  dragen  aandelen  over  aan  X,  in  deze  situatie  is  het  niet  concurrentie   beding  niet  automatisch  besloten.  In  dit  geval  zou  het  beding  moeten  voorzien  worden  in  het   contract.       Bestuurders/  zaakvoerders     Mag  men  bestuurder  zijn  in  2  concurrerende  vennootschappen?         -­‐ Het  is  een  probleem,  niet  omdat  het  in  de  wet  staat  (niet  expliciet  verboden),  maar  men                         gaat  er  van  uit  dat  het  principe  van  de  goede  trouw  schendt  indien  men  dit  zou  doen.                                                                             Tenzij  er  een  akkoord  bestaat  dat  dit  geen  probleem  is  (zelden  het  geval)  

-­‐

-­‐ -­‐

Voor  hoe  lang?     o A  kan  niet  bestuurder  zijn  in  X  &  Y  (x  &  y  concurrerende  vennootschappen),   maar  wat  als  A  wordt  afgezet  in  X  (ad  nutum)  mag  A  dan  onmiddellijk  bestuurder   worden  in  Y?  Men  is  het  daar  nog  niet  over  eens.  Er  moet  hier  opletten  voor  wat   er  overeengekomen  is  in  het  vorig  contract.  Het  antwoord  op  deze  vraag  kan  dus   conventioneel  gegeven  worden,  zonder  precisie  zijn  de  auteurs  verdeeld.     Hoe  kan  men  bepalen  of  X  &  Y  concurrerend  zijn?     o Statutair  doel  of  daadwerkelijke  uitgeoefende  concurrerende  activiteit?  2e   Wat  is  de  sanctie?     o Ontslag  niet  enkel  in  NV  (ad  nutum)  maar  ook  in  BVBA  of   personenvennootschap.  Dit  wordt  beschouwd  als  een  ernstige  reden  om   onmiddellijk  ontslag  te  verantwoorden  (zelfs  voor  een  bestuurder  die  statutair   benoemd  is)     o Indien  er  schade  wordt  berokkend  door  dit  toedoen  dan  zal  hij  deze  moeten   vergoeden.    

  In  de  contracten  kunnen  de  elementen  verder  geregeld  worden   De  voorwaarden  zijn  tijd  (niet  onbeperkt),  ruimte  (binnen  welk  territorium  is  het  vennootschap   actief)  en  materie  (enkel  voor  concurrerende  activiteiten)     Indien  deze  voorwaarden  miskent  zijn  dan  zijn  deze  absoluut  nietig  die  door  eenieder  kan   worden  opgeworpen.   -­‐ waarom  absoluut?     o Omdat  vrijheid  van  nijverheid  van  openbare  orde  is     Aandeelhouders     Het  bezitten  van  aandelen  in  concurrerende  vennootschappen  wordt  pas  een  probleem   als  het  over  een  personenvennootschap  gaat.  In  het  laatste  geval  bestaat  er  een  niet-­‐ concurrentieverplichting.       Inbreng  van  handelszaak  van  vennootschap     Zelfde  als  overdracht  van  handelszaak;  niet-­‐concurrentieverplichting.       Verkoop  van  aandelen     Geen  verplichting  automatisch  voorzien;  moet  conventioneel  vastgesteld  worden.       2e  commerciële  toepassing     Franchising:  Mc  Donalds  :  elk  etablissement  is  een  franchisenemer  van  Mcdo  om  het   bord  te  gebruiken  en  de  commerciële  …     Dit  voor  een  serieuze  prijs;  drempelgeld  en  royalty’s  (deel  van  omzet)     Wet  van  2005  voor  de  zwakke  partij  te  beschermen.  Het  contract  mag  niet  meer  op   eender  welke  manier  opgesteld  worden.     Er  moet  dus  een  ontwerp  van  overeenkomst  voorgesteld  worden  à  bij  wet  opgelegde  pre   contractuele  informatie.     Er  moet  ook  een  apart  document  zijn  waar  alle  voorwaarden  te  vinden  zijn  zodat  de   franchisenemer  kan  zien  of  dit  interessant  is  voor  hem.     De  wet  voorziet  transparantie.  Er  wordt  ook  een  wachttijd  voorzien  van  1  maand.  In  deze  

periode  kan  de  nemer  geen  enkele  verbintenis  aangegaan  en  er  kan  ook  niets  van  geld  van  hem   gevraagd  worden.               Wat  als  deze  wachttermijn  niet  wordt  gerespecteerd?  De  franchisenemer  kan  gedurende   2  jaar  de  nietigheid  (relatieve)  van  het  contract  te  vorderen.  (zonder  dat  men  schade  moet   bewijzen)     2e  sanctie  is  dat  als  in  de  uiteindelijke  overeenkomst  bedingen  voorkomen  die  niet  voorkwamen   in  de  ontwerpovereenkomst  dan  zijn  deze  ook  nietig.     Inperking  in  hoofde  van  de  gever  op  de  manier  waarop  hij  de  contracten  wil  sluiten.       3e  commerciële  toepassing     Verkoopsweigering   -­‐ Boycotactie  :  verschillende  entiteiten  spreken  af  dat  ze  niet  meer  zullen  leveren  aan  een   andere  entiteit.     o In  principe  is  dit  verboden  want  dit  drijft  een  entiteit  van  de  markt.   o Dit  is  toegestaan  als  het  is  om  perfect  geldige  regel  af  te  dwingen   vb.  Een  aantal  groothandelaars  van  geneesmiddelen,  één  ervan  was   groothandelaar  en  kleinhandelaar  (verkocht  dus  ook  aan  publiek)  X  &  Y   besluiten  Z  als  kleinhandelaar  te  boycotten.  Waarom?  Omdat  Z  geneesmiddelen   verkocht  aan  klanten  aan  lagere  prijzen  omdat  hij  zowel  groot-­‐  als   kleinhandelaar  was.  De  geneesmiddelen  die  X  en  Y  hadden  en  Z  niet  gingen  ze   niet  meer  leveren  zodat  hij  ze  niet  meer  kon  verkopen.  Hier  hebben  ze  het   toegestaan  omdat  X  &  Y  een  nobel  doel  hebben  met  hun  boycotactie.  Ze  wilden   ervoor  zorgen  dat  andere  apotheken  een  levensvatbaarheid  inkomen  konden   behouden  (voor  discussie  vatbaar,  want  apothekers  verdienen  vrij  veel)   -­‐ (On)eigenlijke  verkoopsweigering   o eigenlijke:  ik  ben  een  onderneming  en  ik  weiger  te  verkopen  aan  mensen  met   een  bril  (zonder  vooraf  bestaande  overeenkomst)   o wat  is  het  uitgangspunt?  In  principe  geldig  want  contractuele  vrijheid,  men  is  vrij   om  al  dan  niet  te  contracteren  met  iemand.  Men  is  vrij  behalve  voor  de   beperkingen  in  de  wet  (bv  non-­‐discriminatie)     o vb.  We  gaan  naar  oude  markt  in  Leuven,  in  een  café,  wanneer  we  naar  buiten   gaan  komen  er  twee  zwarte  mensen  binnen.  De  buitenwipper  zegt  ‘nee  het  is  ene   privéfeest’  (wat  niet  het  geval  was)  dit  was  dus  een  schending  van  de  non-­‐ discriminatie  wetgeving   o Er  zijn  natuurlijk  nog  andere  uitzonderingen:  bankdienst  (elke  persoon  heeft   recht  op  1  zichtrekening)/  schending  van  mededingingswetgeving  –  misbruik   van  machtspositie/     o !!In  WMPC  hebben  we  een  algemene  bepaling  die  gedragingen/  praktijken   verbiedt  die  in  strijd  zijn  met  de  eerlijke  handelsgebruiken  en  waardoor   belangen  van  andere  onderneming  kunnen  worden  geschaad  (95)   Dit  is  een  norm  waar  een  onderneming  slachtoffer  wordt  van  weigering  zich  op   zou  kunnen  beroepen.  (‘dit  is  niet  eerlijk’)  Maar  hier  speelt  de  theorie  van  de   beperkende  werking  van  de  mededingingswetgeving   Cassatie  zegt  dat  wanneer  een  bepaalde  praktijk  aan  deze  wetgeving  is  getoetst   en  we  komen  tot  de  vaststelling  dat  deze  praktijk  niet  in  strijd  is  met  de   wetgeving  dan  kan  deze  niet  meer  verboden  worden  op  basis  van  artikel  95  van   WMPC.     Vb.  Onderneming  heeft  machtspositie  en  weigert  te  contracteren  met  andere   onderneming  die  goederen  wil  nemen.  We  gaan  nagaan  of  er  misbruik  is.  Ja  à   verboden,  Neen  er  is  geen  misbruik  en  dan  is  er  ook  geen  schending  van  

mededingingsrecht.  Kunnen  we  dan  95  nog  inroepen?  Cass  zegt  dat  dit  niet  meer   kan.  Is  de  gedraging  conform  aan  mededingingsrecht  dan  geen  95  tenzij  het   oneerlijk  is  voor  een  andere  reden  dan  mededingingswetgeving.        

o

Misbruik  van  recht:  u  voer  praktijken  uit  op  kennelijk  onredelijke  wijze  

o

oneigenlijke:  er  bestaat  al  een  contract/  overeenkomst  voor  de  weigering.  Dit  is   een  contractuele  wanprestatie.     vb.  Concessieovereenkomst:  concessiegever  geeft  aan  houder  het  recht  om   goederen  af  te  nemen  en  verder  te  verkopen  aan  cliënten  (Mercedes)     Ineens  besluit  Mercedes  niet  meer  te  leveren  aan  de  houder,  dit  is  een   miskenning  van  het  contract  (uitvoering  of  per  equivalent)  

  Exclusiviteitscontracten     2  ondernemingen  en  B  krijgt  het  recht  om  bij  A  bepaalde  goederen  aan  te  kopen,  maar  B   mag  deze  goederen  enkel  bij  mij  kopen.   Dit  beperkt  de  economische  vrijheid.     dit  mag  alleen  als  het  beperkt  is  in  de  tijd.       !!  Concessie:  Belgische  concessiegever,  hij  geeft  aan  concessiehouder  A  het  recht  om   goederen  te  verkopen  in  Vlaanderen;  concessiehouder  mag  mijn  goederen  verkopen  in  Brussel   en  Wallonië,  C  in  Duitsland  en  Kees  in  Nederland.     Via  dit  mechanisme  kan  je  markten  creëren  (exclusief  voorbehouden  aan  bepaalde   ondernemingen)     -­‐ Kan  dat  en  hoever  mag  je  gaan?     o Dat  kan  niet  want  in  strijd  met  interne  markt  (in  bepaalde  mate)  inbreuk  op   principe  van  vrij  verkeer   o Er  bestaat  een  groepsvrijstelling  voor  verticale  overeenkomsten  (op   verschillende  niveaus  )  die  zegt  dat  als  u  aan  bepaalde  voorwaarden  voldoet  dan   bent  u  conform  aan  mededingingswetgeving   verdeling  van  markten?     § Onderscheid  actieve  en  passieve  verkoop:  we  mogen  dus  op  actieve  wijze   verbieden  aan  A  dat  ze  geen  reclame  mogen  maken  aan  de  andere  zones,   maar  ze  mogen  niet  verbieden  dat  als  A  een  spontane  klant  krijgt  uit  een   andere  zone  dat  hij  deze  mag  aanvaarden.  (inperking)     Het  bezitten  van  een  website  betekent  niet  dat  u  op  actieve  wijze  reclame   maakt.       Hoofdstuk  2:  Onderneming     Als  subject:  als  geadresseerde  van  rechtsregelen   Als  object:  verhouding  tussen  de  verschillende  personen  die  betrokken  zijn  in  een  vennootschap.   (verschillende  organen,  bestuur  comité,  …)     Onderneming  als  subject         Men  gaat  hier  bv  ook  rekening  houden  met  de  belangen  van  de  verschillende  personages   (werknemers,  schuldeisers,  …  ),  dus  ook  ruimer  dan  de  belangen  van  het  vennootschap   Hoe  wordt  onderneming  gedefinieerd?  Verschillend,  afhankelijk  van  de  wetgeving.       Definitie  voorzien  in  de  slides:  elke  zelfstandige  en  duurzame  organisatie  die  met  behulp   van  mensen  (werknemers)  en  middelen  (uitrusting)  die  erop  gericht  is  goederen  te  produceren  

distribueren  en  dit  mits  een  betaling  van  adequate  vergoeding  (die  moet  minstens  voldoende   zijn  om  de  kosten  te  denken  en  eventueel  ook  een  winst  te  genereren)  door  afnemers.       De  winst  is  dus  geen  criterium  dat  Van  Gerven  beschouwd  om  als  onderneming   gedefinieerd  te  kunnen  worden.       Onderneming  is  ruimer  dan  handelaar.       Ondernemingsraad  (niet  examen)     Entiteit  paritair  samengesteld,  meer  dan  100  werknemers   Geeft  ook  een  definitie  die  niet  veel  voor  te  stellen  heeft   Beter  zou  zijn:  technische  entiteit  die  een  economische  activiteit  uitvoert     Boekhoudwet  (niet  examen)     Zeer  ruime  definitie  en  de  koning  kan  het  toepassingsgebied  nog  verder  gaan  uitbreiden   (voorzien  door  de  wet).  Er  is  weer  geen  sprake  van  winst     Europees  mededingingsrecht     Onderneming  wordt  niet  gedefinieerd  maar  het  is  wel  duidelijk  geworden  wat  het  is  op   basis  van  wat  het  hof  van  justitie  gezegd  heeft.     Ongeacht  natuurlijke  persoon,  juridische  persoon,  …     Het  enige  wat  telt  dat  de  eenheid  een  economische  activiteit  uitvoert   Wat  is  een  economische  activiteit?    Goederen  of  diensten  aanbieden  op  de  markt.       a) Overheidsondernemingen   a. Economische  activiteit  vs.  specifieke  overheidstaken   i. Arrest  Eurocontrol,  is  Eurocontrol  een  onderneming  voor   mededingingsrecht?  Nee,  want  uitoefenen  van  taak  die  een  typische   overheidstaak  is.  De  organisatie  van  het  luchtruim  is  een  typische   overheidstaak.  Ze  stond  ook  in  voor  de  inning  van  taksen,  dat  kan  de   analyse  niet  beïnvloeden  want  Eurocontrol  legde  die  niet  vast,  maar  wel   de  overheid  van  de  verschillende  staten   ii. Selex  sistemi,  men  stelde  vast  dat  Eurocontrol  verschillende  activiteiten   verrichtte:  organisatie  luchtruim,  ontwikkelen  technische  normen  en  ook   bijstand  verlenen  aan  lidstaten  in  kader  van  openbare   aanbestedingsprocedures,  een  soort  van  consulting  op  juridisch  en   technisch  vlak.  Gerecht  van  eerste  aanlegt  zegt  dat  wanneer   overheidsonderneming  verschillende  activiteiten  uitoefent  dan  moet  je   activiteit  per  activiteit  afzonderlijk  bekijken  of  het  gaat  over  een   overheidstaak  of  een  economische  activiteit.  Bevestigd  door  hof  van   justitie,  wordt  vandaag  zowel  in  mededingingsrecht  als  marktpraktijken.   Onderzoek  en  ontwikkeling  is  in  dit  geval  geen  economische  activiteit   want  onderzoek  werd  verricht  om  gratis  te  kunnen  gegeven  aan  de   staten,  ze  werden  niet  op  de  markt  gebracht.  De  consulting  werd  wel  als   economische  activiteit  gezien.  Dus  voor  de  bijstand  werd  Eurocontrol  wel   als  een  onderneming  gezien.     iii. Ambulanz  Glückner,  is  vervoer  van  zieken  een  economische  activiteit?  Hof   van  justitie  zegt  ja  dus  de  entiteit  werd  als  onderneming  beschouwd.     b. Moeders  en  dochters  

c.

i. Handelingen  die  gesteld  worden  door  dochteronderneming  kunnen  die   toegekend  worden  aan  moederonderneming.  Kunnen  de  2  als  1  entiteit   worden  beschouwd?     1. Je  moet  nagaan  of  M  een  woord  in  te  brengen  heeft  bij  het   stipuleren  van  het  beleid  van  dochteronderneming  en  heeft  ze   daar  effectief  gebruik  van  gemaakt?     2. Als  M  100%  in  handen  heeft  van  D  dan  gaan  we   (weerlegbaar)vermoeden  dat  er  voldaan  is  aan  deze  2   voorwaarden   3. Als  M  minder  dan  25  %  in  handen  heeft  dan  vermoeden  we  dat  er   niet  voldaan  is  aan  de  2  voorwaarden.     Handelsagenten   i. Vb.  CH  koopt  goederen  bij  CG  om  ze  vervolgens  verder  te  verkopen.  De   CH  wordt  dus  eigenaar  van  de  goederen   Er  is  voorzien  dat  het  absoluut  verboden  is  aan  de  CG  om  op  te  leggen  aan   de  CH  aan  welke  prijs  deze  het  product  moet  verkopen.  Deze  clausule   treft  het  hele  contract.  CH  en  CG  worden  als  2  verschillende   ondernemingen  beschouwd.     ii. Vb.  Principaal  maakt  gebruik  van  handelsagent  om  zijn  goederen  te   verkopen.  Mag  de  principaal  aan  de  HA  zeggen  aan  welke  prijs  hij  de   goederen  moet  verkopen?  Ja,    aan  de  HA  mag  dat  gezegd  worden,   waarom?  Hij  is  een  vertegenwoordiger  hij  treedt  op  in  de  naam  van  de   principaal;  hij  is  het  verlengstuk  van  de  principaal  .  Ze  vormen  samen  één   geheel.  

  Belgische  kartelwetgeving/  WMPC/  WB.  Eco.  R.     Centrale  criterium:  economische  activiteit!       valt  min  of  meer  samen  met  de  rechtspraak  van  hof  van  justitie     Arrest:  orde  van  Vlaamse  balies  verbiedt  geïntegreerde  samenwerkingen  tussen   advocaten  en  andere  vrije  beroepen,  want  in  strijd  met  deontologische  regels  van  advocaat.     Dit  regelement  zou  beschouwd  moeten  worden  als  besluit  van  een  ondernemingsvereniging.     dit  zou  in  strijd  zijn  met  het  mededingingsrecht.  Wat  is  het  eerste  argument?  ‘wij  zijn  geen   onderneming  maar  wij  zijn  een  beroepsorde’           Cass  zegt  dat  er  eerst  moet  gekeken  worden  of  een  advocaat  een  onderneming  is  om  te   weten  of  balie  onderneming  is.  In  arrest  wouters  was  al  besloten  dat  advocaat  een  onderneming   is  dus  de  orde  van  Vlaamse  balies  is  een  ondernemingsvereniging.  Het  is  niet  nodig  dat  u  een   economische  activiteit  uitoefent,  het  volstaat  dat  u  ondernemingen  verenigt.     Het  verbod  beperkte  te  ver  het  mededingingsrecht.  Hetzelfde  doel  kon  ook  bereikt  worden  door   minder  ingrijpende  maatregelen.  (Chinese  walls  bv)  à  proportionaliteitstoets       WMPC     Vzw’s,  ziekenhuizen  vallen  onder  deze   Zij  die  taken  van  openbaar  belang  verrichten  vallen  niet  onder  toepassing  van  wmpc   1. Distributienetbeheerders:  onderneming  volgens  wmpc?    Tecteo  zei  nee,  hof  zei  dat  dit   geen  typische  overheidstaak  is.  Elke  entiteit  zou  dit  kunnen  doen,  het  is  een  gewone   economische  activiteit.   2. Kunnen  ziekenfondsen  als  onderneming  worden  beschouwd?  Activiteiten  van   ziekenfondsen  salamiseren  (opsplitsen).  Wat  doen  zij?  Belangrijke  taak  in  de   ziekteverzekering  à  openbaar  belang,  organiseren  reizen,  taalkampen,  bieden  

hospitalisatieverzekeringen  à  niet  openbaar  belang  dus  voor  deze  activiteiten  zijn  zij   wel  een  onderneming.       Vrije  beroepen   Voorlopig  is  de  uitsluiting  vernietigd  in  wmpc  dus  deze  wet  is  van  toepassing  op  alle  vrije   beroepen.  Wat  brengt  de  toekomst?  Wat  gaat  de  wetgever  doen?  Men  heeft  er  voor  geopteerd   een  afzonderlijk  boekdeel  in  te  steken  voor  de  bescherming  tegen  de  vrije  beroepen.     er  zal  weinig  marge  zijn  voor  inhoudelijk  verschillende  regelen  (als  ze  relevant  zijn)   art  95  was  bv  niet  van  toepassing  voor  vrije  beroepen   Er  zal  ook  een  nieuwe  definitie  komen  voor  vrije  beroep  oefenaars.       Apotheker   Waarom  belangrijk?  Men  verkoopt  niet  alleen  geneesmiddelen  maar  ook  producten  die   men  in  andere  winkels  kan  verkrijgen.     We  gaan  dus  zijn  activiteiten  opsplitsen  om  te  zien  voor  welke  activiteiten  hij  een  onderneming   is  dus  voor  welke  hij  onder  boek  6  zal  vallen.       Onderneming  als  object     Ondernemingsbelang  is  niet  hetzelfde  als  het  belang  van  de  aandeelhouders.     Dit  komt  tot  uiting  in  een  bepaald  aantal  zaken/teksten   -­‐ zaak  de  blauwe  hand:  feitelijke  vennootschap  en  er  is  een  familievete,  de  ene  groep  wou   dat  de  vennootschap  werd  vereffend  de  andere  groep  wou  dat  er  een  andere  leider  werd   aangesteld.  Rechter  van  koophandel  te  Antwerpen  weigert  de  1e  vraag.  Motivatie:  wij   kunnen  niet  gaan  tolereren  dat  een  vennootschap  die  het  commercieel  gezien  goed  doet   en  waar  200  werknemers  te  werk  wordt  gesteld  wordt  vereffend  omdat  er  een  ruzie  is   binnen  de  aandeelhouders.  Men  houdt  niet  alleen  rekening  van  de  belangen  van  de   aandeelhouders  maar  ook  van  die  van  de  werknemers   -­‐ zaak  Freuhauf:  vennootschap  fh  France;  de  aandelen  ervan  waren  voornamelijk  in   handen  van  Amerikaanse  moederonderneming;  nieuw  contract  voor  levering  van   wagens  aan  Chinese  entiteit;  het  bestuur  wordt  onder  druk  gezet  door  Amerikaanse   meerderheidsaandeelhouder  om  dat  contract  te  verbreken.    De  CEO  zegt  nee  en  stapt  op,   het  bestuur  wil  er  zelf  toe  overgaan.  Wat  is  het  probleem  als  je  zo’n  contract  verbreekt  à   verbrekingsvergoeding.  In  het  bestuur  was  er  de  minderheid  die  er  ook  tegen  waren  en   zij  stappen  naar  de  rechter  om  een  voorlopig  bewindvoerder  die  belast  wordt  met  de   uitvoering  van  dat  contract.  Wij  zien  wel  dat  de  meerderheid  een  bepaalde  beslissing  wil   maar  de  belangen  van  de  minderheid  is  toch  belangrijker  dan  de  belangen  van  de   meerderheid.  De  vergoeding  zou  het  einde  van  de  onderneming  kunnen  betekenen  en  dit   zou  het  einde  voor  600  werknemers  betekenen.  Moest  de  aandeelhouder  (am)  nog   voorgesteld  hebben  de  vergoeding  te  betalen  dan  was  het  anders  geweest.   -­‐ Code  Buysse:  ondernemingsbelang  niet  gelijk  aan  eigen  belang   -­‐ Recente  wetgeving     Benoeming  voorlopig  bewindvoerder:       Dit  gebeurd  wanneer  het  niet  goed  gaat  binnen  een  vennootschap.     dit  is  een  mogelijkheid  ontwikkeld  door  de  rechtspraak,  kan  gebaseerd  worden  op  art  584   (kortgeding)    het  moet  dus  dringend  zijn.  Er  zijn  nog  andere  teksten  die  ‘voorlopig   bewindvoerder’  gebruiken     Vb.  voor  de  reclame  die  ervoor  gemaakt  moet  worden     Wanneer  nodig?      

Uitzonderlijke  en  subsidiaire(het  is  niet  mogelijk  het  op  een  andere  manier  recht  te   trekken)  maatregel!!  (op  examen  zetten)     Men  gaat  vragen  aan  een  rechter  om  iemand  aan  te  stellen  die  vreemd  is  aan  de  vennootschap   om  het  beleid  van  de  vennootschap  te  regelen.   In  het  belang  van  de  onderneming  gaat  de  rechter  zich  ermee  moeien  (wat  hij  normaal  gezien   niet  doet)     -­‐ afwezigheid  of  gebrek  in  werking  van  organen  (iemand  sterft,  …  )   -­‐ twee  even  belangrijke  organen  staan  steevast  tegen  elkaar     -­‐ misbruik  van  meerderheidsaandeelhouders     zaken:     -­‐ Tonton  tapis:    een  voorlopig  voerder  wordt  aangesteld  voor  bedrijf  in  moeilijkheden,   vandaag  niet  meer  zo  belangrijk,  want  er  bestaat  nu  de  WCO   -­‐ Alfa-­‐beta-­‐gamma:  de  vennootschappen  hadden  een  nauwe  band  met  persoon  die   beschuldigd  was  van  fraude.  Ze  moesten  veel  geld  aan  de  fiscus;  het  geld  dat  ze  hadden   waren  liquiditeiten  en  konden  gemakkelijk  worden  verplaatst  naar  het  buitenland.     De  fiscus  wou  dus  een  voorlopig  bewindvoerder  zodat  deze  gelden  niet  verplaatst   konden  worden  zolang  er  geen  besluit  genomen  was  door  de  rechter.     Het  bewind  werd  hier  door  een  derde  (schuldeiser)  aangevraagd.     Uit  deze  zaak  blijkt  dus  dat  ook  derden  dit  mogen  vragen  mits  ze  er  een  belang  bij   hebben!!  Wie  zou  nog  zo’n  belang  hebben?  De  werknemers,  persoon  die  zich  borg  heeft   gesteld  voor  zo’n  vennootschap.       De  taak  van  deze  bewindvoerder  moet  zo  beperkt  mogelijk  zijn  dat  enkel  het   ondernemingsbelang  vervuld  wordt.         7/10/2013  Mededingingsrecht;  Dirk  Vandermersch     sowieso  een  vraag  op  het  examen,  wat  te  kennen  is  staat  op  de  slides.     Sinds  6  september  2013  heel  nieuwe  autoriteit.       Norm  is  zeer  algemeen  geformuleerd  in  de  wet     Het  eerste  deel  van  art  IV  is  de  verbodsbepaling,  het  deel  erna  zijn  voorbeelden.     Er  zijn  uitzonderingen  op  de  verbodsbepaling   Belangrijke  voorwaarde  voor  uitzondering:  het  moet  ten  goede  komen  aan  de  gebruikers   (belang  van  deze  laatste)     Wat  nieuw  is,  het  verbod  ten  aanzien  van  natuurlijke  personen.  Niet  alleen  onderneming  kan   boete  krijgen,  ook  de  ondernemer  die  de  fout  maakt  kan  persoonlijk  een  boete  krijgen.       2e  verbod:  misbruik  van  machtspositie  (paragraaf  2)  ten  nadele  van  andere  onderneming  of   consument     3e  grote  luik:  concentraties  van  andere  ondernemingen  (is  geen  verbod!)     dit  moet  ontoelaatbaar  verklaard  worden;  het  verbod  is  pas  van  toepassing  als  het  verklaard   geweest  is  door  de  mededingingsautoriteit.       het  nationaal  mededingingsrecht  is  een  kopie  van  het  Europees  recht,  vele  landen  hebben  er  een   kopie  van  gemaakt.     1.1. Het  marktmodel   Ligt  ten  gronde  van  elk  politiek  systeem  (de  beste  manier  om  de  middelen  efficiënt  aanwijzen   aan  de  bevolking)    

Je  kan  dit  op  verschillende  manieren  doen:  planeconomie  (vb.  Sovjet)  overheid  beslist  wat  er   wordt  uitgedeeld  en  aan  welke  prijs.     Markteconomie:  op  de    meest  efficiënte  manier   Theorie  van  de  onzichtbare  hand:  de  ondernemingen  zullen  de  voordeligste  producten  (zij  die   het  meest  opbrengen)  gebruiken  en  de  consument  zal  degene  kiezen  die  hem  het  voordeligst   uitkomst  op  financieel  vlak   Gemengde  economie:  werking  van  de  markt  plus  tussenkomst  van  overheid,  die  gaat  reguleren   waar  het  mogelijk  is.     Hoe  lager  de  prijs,  hoe  meer  consumenten  zullen  kopen.     Hoe  hoger  de  prijs,  hoe  meer  de  aanbieders  zullen  aanbieden.  Minder  efficiënte  ondernemingen   kunnen  dan  ook  verkopen.     Ideale  prijs  is  het  snijpunt.  Groen  =  consumentensurplus/  Blauw  =  producenten  surplus.  Als  de   prijs  niet  B/E  is  dan  zal  er  afgehaakt  worden  langs  één  van  de  twee  kanten.   Hoe  kunnen  we  zorgen  dat  prijsniveau  op  E  ligt?       Marktvormen     Volkomen  concurrentie   Er  is  zeer  weinig  transparantie,  mensen  weten  niet  altijd  wanneer  prijzen  zakken  of       stijgen.     Niet  iedereen  kan  van  de  ene  dag  op  de  andere  bakker  worden  en  de  producten  zijn  niet   allemaal  inwisselbaar.     in  effectieve  markten  heeft  men  schaalvoordelen  nodig  (praktisch)  nodig  voor  innovatie.     De  theorie  verschilt  sterk  van  de  realiteit.       Mededingingsrecht  komt  dus  tussen  om  te  proberen  de  beste  prijs  te  behalen.     Monopolie     Eén  bedrijf  heeft  de  monopolie  en  legt  de  prijs  op  (vb.  Microsoft)       Leidt  tot  lage  economische  efficiëntie   Dit  kan  worden  aangevallen  door  andere  bedrijven  tenzij  het  over  een  wettelijke     monopolie  gaat  (NMBS)     Microsoft  krijgt  wel  concurrentie  (Apple,  Android)  ze  zijn  wel  nog  marktleiders  maar  ze   moeten  opletten.   Monopolistische  concurrentie     Er  is  een  geringe  overwinst,  met  dat  er  verschillende  monopolies  zijn     Ze  gaan  elkaar  kopiëren       Er  is  toch  al  een  productdifferentiatie     Oligopolische  concurrentie     Verschillende  aanbieders  bieden  diensten  aan  (mobiele  telefonie;  tv-­‐aanbieders;…  )     Er  zijn  zeer  weinig  aanbieders     De  dienstverlening  gaat  beter  zijn     Er  gaat  een  betere  innovatie  zijn.       Marktfalen     =  de  markt  werkt  niet  goed   waarom?  (slides)       -­‐ ze  spreken  prijzen  af     -­‐ de  overheid  geeft  subsidies   -­‐ onderneming  die  niet  onderhevig  is  aan  milieuwetgeving  dus  schade  creëert   -­‐ één  partij  heeft  alle  info  en  andere  niets,  je  hebt  geen  zicht  op  wat  de  beste  oplossing  is   (vb.  Ziekenhuis)     Antwoord?    

  Men  gaat  de  markt/  sectoren  reguleren   Het  mededingingsrecht  probeert  tussen  te  komen  voor  het  eerste  problemen.       Elk  beleid  geeft  als  gevolg  dat  er  politieke  keuzes  moeten  gemaakt  worden.  Totale  welvaart  of   consumentenwelvaart?         1.2. Oogmerk  van  het  mededingingsrecht   Men  gaat  aanvaarden  dat  er  bepaalde  storingen  zijn  (producenten  surplus),  op  voorwaarde  dat   het  netto  effect  van  de  praktijk  minstens  neutraal  moet  zijn,  het  mag  geen  schade  aanbrengen   aan  de  consumenten  en  liefst  toch  voordeel.       Er  moet  altijd  een  minimum  aan  gezonde  concurrentie  bestaan.     We  zijn  beter  af  met  3+  1  dan  3+  2       3  grote  gebieden  (zie  begin)       de  mogelijkheid  die  de  overheid  heeft  wanneer  er  sprake  is  van  abnormale  prijzen.       B.  wetgeving  copy  paste  van  Europese  wetgeving   Wanneer  is  wie  bevoegd?     Primauteit  van  Europees  Recht   Vanaf  het  een  grensoverschrijdend  geval  is  dan  sowieso  Europees;  als  Europese  commissie  zegt   dat  het  een  kartel  is  binnen  een  land  dan  kan  dit  land  niet  zeggen  dat  het  niet  zo  is.     Als  de  zaak  het  hele  grondgebied  betreft  of  grensoverschrijdend  is  dan  moet  het  nationaal  plan   eerst  goedgekeurd  worden  door  het  Europees  recht.       De  betrokken  markt     Welke  zijn  de  producten,  hoe  groot  is  de  markt?  Er  moet  een  economische  analyse  zijn  van  de   markt       Prijselasticiteitstest:  gaan  ze  blijven  of  afhaken  van  de  prijs,  als  ze  afhaken  van  iPhone  en  naar   Samsung  gaan  dan  blijven  ze  in  dezelfde  markt.  Basis  telefoons  worden  duurder  dan  kunnen  die   in  dezelfde  markt  komen  als  de  goedkope  smartphones.     Markt  voor  kledij?  Niet  alles  kan  samen  maar  H&M,  Zara,  Bershka…  kunnen  in  dezelfde  markt   gestoken  worden.       Geografische  markt:  filmsector:  de  studio’s  brengen  films  op  de  markt  en  maken  afspraken  met   de  bioscopen.  De  studio’s  zitten  in  de  nationale  markt  en  onderhandelen  met   bioscoopbeheerders  à  dit  is  een  nationale  markt;  het  vertonen  van  de  films  aan  de   consumenten  à  lokale  markt   De  prijzen  zullen  dus  van  lokale  markt  tot  lokale  markt  afhangen;  op  nationaal  niveau  is  er  meer   gelijkheid;  op  lokaal  niveau  kunnen  de  prijzen  verschillen  (Carrefour;  pompstations,  …  )     Alles  draait  om  marktmacht:  in  een  perfect  functionerende  markt  heeft  niemand  macht,   niemand  kan  de  prijs  verhogen   In  de  praktijk  is  dit  niet  het  geval.  Vb.  Ipad  per  GB  schijf  hoger  betaal  je  100  euro  meer  terwijl   zo’n  kaartje  maximum  10  euro  kost;  Apple  heeft  dus  een  bepaalde  marktmacht.       Hoe  kan  je  weten  of  een  onderneming  macht  heeft  ?  Kijk  dan  naar  de  marktaandelen,  zijn  de   concurrenten  sterk,  zijn  de  afnemers  sterk,  hoe  hoog  zijn  de  toetredingsdrempels,  …  ?       Wanneer  heeft  een  bedrijf    machtspositie?      

Kartelverbod  =  verbod  voor  restrictieve  afspraken  en  afgestemde  gedragingen     Hoe  komt  mededingingswet  tot  naleving?  Consument  stapt  naar  rechter  om  hem  ertoe  te   dwingen  de  ondernemingen  te  doen  stoppen;  consument  of  concurrent  dient  klacht  in  tegen   BMA  en  deze  voert  een  onderzoek  uit.  Resulteren  in  staking  en/of  boete     Je  moet  altijd  met  2  zijn  om  een  kartel  te  zijn   ‘onderling  afgestemde  feitelijke  gedragingen’  =  2  ondernemingen  nemen  dezelfde  gedragingen   maar  hebben  geen  overeenkomst  gesloten.       ‘overeenkomst’     definitie  hof  van  justitie:  er  moet  niet  echt  sprake  zijn  van  een  echt  akkoord;  het  kan  samengaan   op  een  andere  manier;  2  vertegenwoordigers  komen  elkaar  toevallig  tegen,  klagen  over  dure   prijzen  en  de  ene  zegt  dat  hij  gaat  verhogen,  de  andere  reageren  niet  maar  geven  wel  door  dat  A   gaat  verhogen,  misschien  moeten  wij  ook  verhogen.  De  loutere  mededeling  van  de  ander  is   genoeg  om  een  kartel  te  vormen.  Er  moet  gewoon  bewezen  worden  dat  er  een  vergadering  is   geweest,  dat  dit  gezegd  is  geweest  en  dat  de  concurrenten  aanwezig  waren.     Het  enige  dat  je  kan  doen  om  daar  aan  te  ontsnappen  is  laten  notuleren  door  een  advocaat  dat  je   daar  niet  aan  deelneemt.       ‘onderlinge  afgestemde  gedragingen’   het  hof  zegt  dat  een  onderneming  niet  op  een  eiland  leeft,  ze  past  zich  aan  aan  haar   concurrenten.  Ze  spelen  in  op  elkaar.    Hier  verneem  je  de  informatie  door  de  markt  in  de  gaten   te  houden;  op  basis  van  wat  je  leert  pas  je  jouw  gedrag  aan,  perfect  legaal;  je  ziet  vaak  dat  er  een   soort  parallel  gedrag;  gewoon  parallel  gedrag  is  geen  inbreuk.     Indien  men  contact  gehad  heeft  met  de  concurrenten  dan  wordt  er  aangenomen  dat  het   parallellisme  het  gevolg  is  van  het  contact  dat  er  gehad  is.     Het  is  zeer  gevaarlijk  voor  concurrerende  ondernemingen  om  met  elkaar  te  praten.       ‘strekken  tot  beperking’   doelinbreuk:  vaststellen  van  een  bepaald  element  ;  men  kan  zich  niet  inbeelden  dat  er  een  ander   doel  is  dan  zijn  eigen  winst  te  verhogen.    Er  moet  niet  bewezen  worden  dat  deze  prijs  effectief   gevolgd  worden  ;  de  afspraak  is  voldoende  om  inbreuk  vast  te  stellen;  degene  die  het  niet  heeft   uitgevoerd  ontsnapt  er  niet  aan,  hij  zal  wel  een  lagere  boete  betalen.       ‘leiden  tot  aantasting’   ze  zijn  niet  gemaakt  om  mededinging  te  beperken  maar  kunnen  er  wel  tot  leiden;  hier  moet  het   dus  wel  bewezen  worden  dat  de  afspraak  gevolgd  is.     De  aantasting  moet  merkbaar  zijn.  (geen  rekening  gehouden  met  2  kleine  bakkers  maar  wel  de   Vlaamse  bakkersfederatie  -­‐>  voldoende  ingezet  en  met  gevolg)   De  bakkersfederatie  gaf  een  formule  voor  de  prijs  te  regelen  en  dit  is  veroordeeld  geweest.       Wanneer  is  het  merkbaar?  EC  zegt  dat  als  het  onder  10%  zit  dan  houden  we  er  ons  niet  mee   bezig.    (geldt  niet  als  het  over  hardcore  beperking  gaat)     Uitzondering:  indien  het  over  efficiëntie  gaat.     Men  moet  zich  niet  te  veel  illusies  maken  over  deze  uitzonderingen,  die  deur  staat  maar  op  een   kiertje;  bewijslast  ligt  bij  ondernemingen  en  dit  is  zeer  moeilijk  te  bewijzen.     Vb.  Groot  project  moet  worden  uitgevoerd,  2  aannemers  gaan  er  samen  aan  werken  maar  men   voelt  aan  dat  ze  het  samen  wel  kunnen  doen.  Dit  is  gebaseerd  op  zelfevaluatie  van   ondernemingen;  dit  is  pro-­‐competitief.  Dit  moet  zelf  ingeschat  worden  en  het  is  op  eigen  risico.       Groepsvrijstellingen  kunnen  aangenomen  worden:  vb.  gezamenlijk  onderzoek,  …  De  voordelen   halen  het  op  de  nadelen.    Als  de  werkovereenkomst  voldoet  aan  bepaalde  voorwaarden  dan  ben  

je  vrijgesteld  van  de  uitzonderingen.  Op  Belgisch  niveau  bestaan  er  geen  groepsvrijstellingen   maar  de  Europese  vrijstellingen  zijn    wel  van  toepassing  in  het  Belgisch  mededingingsrecht.   Verboden  beperkingen     Horizontaal  =  tussen  ondernemingen  op  zelfde  niveaus   Verticaal  =  in  distributieovereenkomsten  zien  we  dit  vaak:  je  mag  enkel  Sony  verkopen;  we   willen  u  aanstellen  als  verkoper  maar  enkel  in  een  bepaalde  regio,  in  een  andere  regio  mag  u   niet  voor  ons  verkopen.       Hardcore  beperkingen  =  een  lijst  die  bestaat  (niet  zo  terug  te  vinden,  wel  in  groepsvrijstellingen)       Verticale  prijsbinding  =  je  moet  het  aan  120  verkopen  terwijl  je  het  aan  100  gekocht  hebt.    (EC   dat  er  MISSCHIEN  toch  in  elke  gevallen  een  uitzondering  gemaakt  mag  worden  vb.  McDonalds,   Pizza  hut,  Quick,  …)   Territoriale  beperkingen:  zaak  Duitsland/Nederland  autoverkoop;  ze  mochten  niet  meer  aan  de   Duitsers  verkopen;  ze  vonden  belastende  e-­‐mails  dat  dit  niet  kon;  de  Nederlands  CEO  had   gezegd  ‘they  are  playing  with  our  balls’.  Dit  is  een  non  starter  in  Europa!!       Horizontale  beperkingen  kunnen  ook  positieve  aspecten  hebben!   Ook  negatieve   Men  moet  telkens  nagaan  of  er  sprake  is  van  een  inbreuk  op  de  mededingingswet,  verschillende   stappen  volgen.     Apotheker:  garantie  van  dienstverlening,  geen  inbreuk.       Meeste  kartelonderzoeken  zijn  een  gevolg  van  het  klikken  van  iemand.  In  de  meeste  gevallen   aarzelt  men  niet  meer  op  dit  vlak,  want  de  eerste  die  de  zaak  verklikt  krijgt  volledige  vrijstelling,   2e  nog  50%  vrijstelling,  …     Zelfde  analyse  voor  verticale  beperkingen  als  die  van  de  horizontale.       Volgende  slide:  voorbeeld  van  analyse   Toegangsvergoedingen:  meer  betalen  om  aan  het  hoofd  van  een  rayon  te  staan   Categoriemanagementovereenkomsten:  welke  producten  moeten  we  hebben  om  het  best  te   verkopen,  maar  dit  kan  problemen  veroorzaken  voor  de  andere  verkopers  van  producten.   (Nestlé  en  andere  chocolademakers)     Inbreuken  door  natuurlijke  personen     De  personen  die  het  gedaan  hebben  en  die  het  wisten  gaan  in  de  toekomst  ook  boetes  kunnen   krijgen.  Tot  nu  toe  was  het  alleen  het  bedrijf  dat  de  boete  krijgen.       5.  Misbruik  van  machtspositie     Het  gaat  hier  altijd  over  1  onderneming  en  maakt  gebruik  van  te  hoge  prijzen.     Het  is  niet  verboden  om  een  machtspositie  te  hebben  .     Bepaalde  dingen  zijn  niet  verboden  voor  ondernemingen  die  geen  machtspositie  hebben  maar   wel  voor  de  ondernemingen  die  wel  een  machtspositie  hebben.     Vb.  Kortingstarieven.     In  de  wet  staan  er  een  aantal  voorbeelden  (excessive  pricing,  …)     (rest  van  notities  op  slides)      

    14/10/2013     Bezetting,  productie  en  verkoop  in  eigen  beheer     Bedrijfsbezetting:  de  hypothese  waarin  de  werknemers  die  het  niet  eens  zijn  met  het  beleid;  zij   gaan  over  tot  het  bezetten  van  de  onderneming.  Kan  dit  in  bepaalde  omstandigheden  rechtmatig   zijn?  In  pcp  niet,  want  inbreuk  op  vrijheid  van  handel,  ondernemen  in  hoofde  van  die   onderneming;  inbreuk  op  grondwet…     In  welbepaalde  omstandigheden  gaat  men  dit  toch  toelaatbaar  maken;    gerechtvaardigd  door   een  rechtmatig  belang  en  hierbij  denken  aan  de  belangen  van  de  werknemers.   1) De  meerderheid  van  de  werknemers  moet  er  mee  akkoord  zijn  om  d   2) Het  voordeel  dat  ze  eruit  halen  moet  groter  zijn  dan  het  nadeel  dat  aan  derden  wordt   berokkend   3) ?   Wanneer  gerechtvaardigd?  Als  er  een  beslissing  ondernomen  wordt  om  bv  een  winstgevende   onderneming  direct  te  sluiten  (dan  heeft  staking  geen  zin)   Indien  het  bedrijf  virtueel  failliet  is  dan  is  de  bezetting  niet  gerechtvaardigd  want  dan  is  de   schade  voor  de  derden  veel  groter.       Arrest:  Jeans  Levis   Niet  alleen  bezetting,  de  werknemers  waren  ook  verder  gegaan  met  de  productie  en          verkoop  in  eigen  beheer;  eigen  aan  deze  zaak  is  dat  de  rechter  tot  de  overtuiging  komt                       dat  deze  bezetting  gerechtvaardigd  kan  zijn  in  het  belang  van  de  werknemers;  in  het   bijzonder  omdat  werd  geoordeeld  dat  dit  noodzakelijk  was  voor  de  continuïteit  van  de   onderneming,  zodat  deze  niet  teloor  ging;  in  casu  was  deze  wel  problematisch  omdat  de   werknemers  geen  inschrijving  hadden  genomen  in  het  handelsregister.  Ze  moesten  in   overeenstemming  zijn  met  alle  regels  die  voorzien  zijn  in  dit  geval;  het  bezetten  is  geen   vrijkaart  voor  deze  verplichtingen   Arrest:  Carnoy     De  werkgevers  hebben  het  bedrijf  bezet;  ze  hebben  gezegd  dat  het  niet  toelaatbaar  was,             omdat  het  bedrijf  haar  verplichtingen  niet  meer  kon  vervullen  ten  aanzien  van  derden.         Toebedeling  van  het  ondernemingsvermogen     Wie  is  de  eigenaar  van  de  gebouwen,  de  gelden,  …  ?  De  vennootschap  is  de  eigenaar;  het  is  niet   omdat  we  aandelen  hebben  in  een  vennootschap  dat  we  ook  mede-­‐eigenaar  worden  van  deze   dingen.     De  aandeelhouders  gaan  wel  een  aantal  indirecte  rechten  hebben  met  betrekking  tot  het   vermogen  van  de  NV:  Recht  op  dividend  (als  de  winst  wordt  uitgekeerd),  als  de  vennootschap   wordt  vereffend  dan  heeft  hij  recht  op  een  deel  van  het  liquidatiecijfer.     De  dividenden  kunnen  ook  deels  aan  bestuurders  (toekennen  van  aandelenopties)  en   werknemers    (werknemersparticipaties)  worden  toegekend.     Men  gaat  aan  werknemers  deel  van  winst  toekennen,  waarom?  Wat  wil  men  daarmee  bereiken?   Om  ze  te  motiveren  om  harder  te  werken,  men  gaat  de  collectiviteit  van  de  werknemers   stimuleren.     Hoe  is  die  regeling  tot  stand  gekomen?     Omwille  van  het  feit  dat  de  rechtspraak  duidelijk  had  gemaakt  dat  er  problemen  bestonden   m.b.t.  de  vraag  of  het  toekennen  van  winstbewijzen  kon  beschouwd  worden  als  loon  (dan  is  de   RSZ  er  direct  bij  om  te  innen!)?    

Arrest:  Agfa  Gevaert:  loonstop  die  beslist  werd  door  de  Belgische  overheid,  men  laat  dus  niet   meer  toe  dat  er  loonsverhogingen  mogen  toegekend  worden.     dit  bedrijf  wil  haar  werknemers  stimuleren:  ze  kregen  winstbewijzen  (van  2  tot  …)     Als  ze  winst  maakten  dan  ging  ze  over  tot  uitkeringen  van  dividenden  aan  de  werknemers,  RSZ   zei  dat  het  loon  was;     Op  niveau  van  beroep  wordt  besloten  dat  deze  niet  als  loon  worden  beschouwd;  ze  zijn   verschuldigd  op  basis  van  de  vennootschapswetgeving  (uitkering  van  dividend)  en  daarbij  het  is   ook  niet  zeker  dat  er  winst  wordt  gemaakt  en  zelfs  indien  er  winst  wordt  gemaakt  worden  deze   niet  altijd  uitgekeerd,  kunnen  ook  gebruikt  worden  om  verliezen  van  vroeger  recht  te  zetten.       à  Zij  verkrijgen  deze  dividenden  omdat  ze  de  hoedanigheid  van  werknemer  hebben   Cass  zegt  dat  het  een  tegenprestatie  is  voor  het  uitvoeren  van  werk  en  dus  het  is  loon;  het   verandert  er  niets  aan  dat  deze  verschuldigd  zijn  op  basis  van  vennootschapswetgeving.       Arrest:  Colruyt:       -­‐ kapitaalaandelen  werden  toegekend  aan  personeel  (omdat  er  kapitaalverhoging  is)  Kan   dit  als  loon  beschouwd  worden?  Arbeidshof  zegt  nee,  (innovatieve  redenering)  men   moet  nagaan  of  degene  die  de  aandelen  gaat  toekennen  (of  werkgever)  daadwerkelijk  de   kost  of  de  last  draagt.  Dat  is  determinerend  voor  het  hof.  Wie  is  de  werkgever  binnen  een   vennootschap?  Hier  raad  van  bestuur,  draagt  hij  de  last  van  deze  kapitaalaandelen?  Nee,   deze  worden  gedragen  door  de  aandeelhouders.     -­‐ Cassatie  volgt  weer  niet:  wat  u  doet  is  volkomen  artificieel;  als  iemand  werknemer  is  dan   is  hij  dit  van  de  vennootschap  en  niet  raad  van  bestuur,  er  mag  geen  onderscheid   gemaakt  worden;  M.a.w.  vennootschap  is  werkgever,  hij  draagt  ook  de  last  en  dus  moet   de  gratis  toekenning  beschouwd  worden  als  loon.  Sociale  zekerheidsbijdragen  moeten   betaald  worden   -­‐ Tweede  element  in  deze  zaak:  Colruyt  bood  aan  om  in  te  tekenen  met  een  prijsreductie   (i.p.v.  20  17  bv)  Kan  dit  als  loon  beschouwd  worden?   Cass  zegt  dat  de  aandelen  onverhandelbaar  zijn  gedurende  een  periode  van  5  jaar,  ze   kunnen  pas  5  jaar  later  verkocht  worden;  die  prijsreductie  kan  je  beschouwen  als  een   vergoeding  voor  de  onverhandelbaarheid  van  deze  aandelen  dus  moet  niet  als  loon   gezien  worden;  dit  zeer  lucratief  mechanisme  wordt  nog  steeds  toegepast  door  Colruyt.       Het  maakt  duidelijk  dat  er  heel  wat  discussie  is  wat  betreft  de  werknemersparticipaties.     Er  wordt  door  de  overheid  opdracht  gegeven  aan  een  commissie  om  dit  in  detail  te  bekijken;  dit   leidt  tot  het  opstellen  van  het  Pepper-­‐rapport  (o.l.v.  Paul  de  Grauwe)       Wat  op  de  slide  staat  i.v.m.  dit  rapport  moet  niet  gestudeerd  worden,  het  komt  terug  in  de   wetgeving.       De  beslissing  om  ze  te  laten  participeren  wordt  besloten  door  de  onderneming  zelf,  ze  moeten   vrij  zijn  om  zelf  te  kiezen  of  ze  daar  in  stappen;  als  ze  daar  aan  deelnemen  dan  moet  er  overleg   zijn  met  de  werknemers,  bestuurders,  …;  het  moet  een  collectief  karakter  hebben;  komt  niet  in   plaats  van  loon,  het  moet  er  bovenop  komen;       Wet  betreffende  werknemersparticipaties     Toepassingsgebied:  niet  iedereen  kan  instappen  in  dit  systeem;  wanneer  een  onderneming   wordt  gevoerd  door  een  natuurlijk  persoon  dan  kan  deze  persoon  geen  beroep  doen  op  dit   systeem.     Enkel  voor  personen  die  verbonden  zijn  door  een  arbeidersovereenkomst.  Dit  kan  niet  worden   verstrekt  aan  zelfstandige  personen  die  binnen  een  onderneming  een  taak  vervullen  (  =  2   inperkingen).    

Onderneming  kan  niet  gedwongen  worden  om  dit  in  te  voeren;  de  werknemers  kunnen  dit  niet   eisen.     Binnen  een  NV  wie  beslist  daar  over?  Raad  van  bestuur  of  algemene  vergadering?  In  theorie  het   bestuur,  in  de  praktijk  zien  we  vaak  dat  het  kapitaal  verhoogd  moet  worden.  Kan  de  raad  van   bestuur  daar  toe  overgaan?  Ja,  als  de  statuten  dit  voorzien.  Indien  niet  voorzien  dan  is  het  de   bevoegdheid  van  de  algemene  vergadering.  In  dat  geval  moet  raad  het  hele  pakket  voorstellen   aan  AV.     Participatie  kan  ook  geschieden  door  inkoop  van  eigen  aandelen,  ook  daar  moet  AV   toestemming  geven;  dus  ook  hier  moet  de  raad  het  hele  pakket  ter  goedkeuring  voorleggen  aan   de  AV.     Er  moet  overleg  zijn  tussen  het  bestuur  en  de  werknemers  over  de  concrete  inhoud  van  dit  plan.     Daarna  moet  er  een  specifiek  collectieve  overeenkomst  worden  gesloten.  Specifiek  karakter?  In   die  cao  mag  alleen  dat  besproken  worden.  Wat  is  de  sanctie?  Men  zal  niet  kunnen  genieten  van   het  bijzonder  regime  (fiscaal  en  parafiscaal).       Toetreding  via  cao  of  toetredingsakte:  laatste  vooral  bij  onderneming  waar  er  geen  vakbond   afgevaardigde  is.     Alle  werknemers  moeten  de  mogelijkheid  hebben  om  deel  te  kunnen  nemen,  de  collectiviteit   moet  gestimuleerd  worden.     1  uitzondering:  1  categorie  kan  uitgesloten  worden:  de  werknemers  die  een  anciënniteit    van   minder  dan  een  jaar  hebben.     Je  kan  een  stap  verder  gaan  (als  onderneming)  niet  alleen  mogelijkheid  om  in  te  stappen,  maar   ook  de  verplichting  van  in  te  stappen  kan  voorzien  worden  in  de  cao,  als  er  1  niet  wil  instappen   dan  mag  niemand  instappen.     Binnen  de  werknemers  kan  er  wel  aan  diversificatie  gedaan  worden:  dat  de  een  meer  krijgt  dan   de  ander  (moet  wel  objectief  zijn  à  anciënniteit,  voltijds/halftijds,  functie  of  graad  van   onderneming,  leeftijd  (prof  vindt  dit  niet  objectief),  opleiding,  …)   Men  kan  ze  laten  participeren  in  de  winst  ofwel  door  ze  cash  toe  te  kennen  (vergoeding  in  geld)   of  ze  aandelen  te  geven  (we  laten  ze  participeren  in  de  aandelen  van  de  onderneming)     Men  wil  wel  vermijden  dat  deze  aandelen  direct  verkocht  worden,  er  moet  dus  een   blokkeringsperiode  worden  voorzien  (deze  periode  moet  voorzien  worden  in  akte  of  cao.  Deze   is  minimum  2  en  maximum  5  jaar)   Doel  van  deze  participatie?  De  werknemers  laten  delen  in  de  winst.  Dus  alleen  als  er  winst  is,   maar  er  bestaan  wel  wettelijke  limieten:  slechts  10  en  20  %  van  bepaald  bedrag  mag  daarvoor   gebruikt  worden.       Investeringsspaarplan:  uitkering  van  de  winst  wordt  direct  geleend  aan  de  vennootschap,  die  zal   overgaan  tot  investering  van  vaste  activa,  zodat  de  onderneming  beter  kan  werken.     Het  is  een  niet-­‐achtergestelde  lening:  achtergesteld  =  positie  t.o.v.  andere  schuldeisers  wordt   verslechterd  à  dit  risico  mag  niet  bestaan  voor  de  werknemers.     Terugbetaling  moet  voorzien  worden  door  cao  of  akte.       Waarom  zouden  we  dit  doen  als  onderneming?     Om  te  kunnen  genieten  van  de  bijzondere  fiscale  en  parafiscale  regels.  I.p.v.  35  %  rsz  maar   13,07%   Bevrijdende  roerende  voorheffing  die  niet  meer  moet  worden  (?)       Toekenning  van  aandelenopties:  kunnen  worden  toegekend  aan  individuele  werknemer;       Verdeling  van  zeggenschap     Verhouding  binnen  de  vennootschap,  wie  heeft  het  voor  het  zeggen?     AV  heeft  enkel  wat  de  wet  hem  toeschrijft,  raad  heeft  de  rest.    

Op  niveau  van  bestuur  kan  men  een  dualistisch  bestuur  voorzien   In  de  Raad  zowel  passieve  als  actieve  bestuurders  (laten  zich  in  met  de  dagelijkse  onderneming)     Een  aantal  van  de  actieve  gaan  deel  uit  maken  van  het  directiecomité.     Er  is  nog  een  ander  systeem:  dit  houdt  in  dat  men  naast  een  raad  van  bestuur  men  zou  overgaan   tot  het  installeren  van  een  raad  van  toezicht:  uitvoeren  op  dagdagelijks  beleid  van  andere  raad.     Men  gaat  in  deze  raad  van  toezicht  een  aantal  werknemers  zetten  zodat  ze  ingemengd  worden  in   het  dagdagelijks  beleid  en  zo  hebben  ze  ook  toezicht  (Duits  systeem)   Heel  wat  Eu  landen  zien  dit  niet  zitten.  Op  Europees  niveau  is  er  een  keuze  toegestaan  tussen   monistisch  en  dualistisch.  Zo  zijn  er  een  aantal  Duitse  ondernemingen  kunnen  overstappen  op   het  Europees  systeem  om  aan  het  dualistisch  systeem  te  kunnen  ontsnappen.     Wij  kennen  dit  onder  de  ondernemingsraad,  maar  deze  hebben  niet  echt  een  toezicht  …     Hoofdstuk  3:  Prijzenreglementeringen1     De  overheid  kan  bepaalde  maatregelen  nemen  m.b.t.  het  prijsniveau.     Niet  alle  regelen  zullen  terug  te  vinden  zijn  in  boek  V,  wel  de  belangrijkste  delen.     Dit  boek  richt  zich  tot  ondernemingen  (definitie  infra)     De  regelen  gelden  voor  alle  ondernemingen  behalve  zij  die  geneesmiddelen  op  de  markt   brengen  (uitzonderlijke  regelen  voor  hen)   Prijzen  moeten  vrij  tot  stand  kunnen  komen;  het  is  een  resultaat  met  vrije  onderneming/   mededing.     Het  is  mogelijk  dat  disfuncties  ontstaan,  dat  de  prijzen  niet  zijn  wat  men  wil.  Dat  consumenten   de  goederen,  die  belangrijk  zijn,  niet  kunnen  aanschaffen;  om  deze  disfuncties  aan  te  kunnen   pakken  dan  is  de  mededingingswetgeving  niet  genoeg;  op  basis  van  boek  IV  kunnen  we  niet   optreden.  Hoe  kunnen  we  dit  dan  wel  oplossen?  Men  heeft  een  nieuwe  regelgeving  gemaakt  in   boek  V  voor  deze  gevallen.   Eén  van  de  opmerkelijke  dingen  is  dat  het  mededingingscollege  voorlopige  maatregelen  mag   nemen  in  dit  geval  (innovatief)   Wanneer?  Bij  een  probleem  inzake  prijzen  en  marges  (1)   ‘een  probleem’    wordt  niet  verder  ingevuld,  is  zeer  vaag.   ‘marges’  =  winstmarges   (2)  een  prijzenevolutie   (3)  een  structureel  marktprobleem   er  is  dus  een  ruim  tussenkomstmarge  voor  voorlopige  maatregelen  te  maken.     (4)  het  moet  dienen  om  een  dringend  probleem  op  te  lossen,  …       Hoe  werkt  het?       Degene  die  gaan  waken  zijn  het  prijzenobservatorium  (FOD  economie)     Wanneer  deze  ambtenaren  vaststellen  dat  er  een  probleem  is  dan  kunnen  zij  overgaan  tot  het   opstellen  van  een  verslag  daar  omtrent.     Zij  kunnen  dat  ook  doen  op  vraag  van  de  minister  van  economische  zaken.     Wanneer  zo’n  verslag  zo  wordt  opgemaakt,  dan  kunnen  een  aantal  betrokkenen  worden   geraadpleegd  (de  ondernemingen,  beroepsgroeperingen,  consumentenorganisaties,  …)   Ze  hebben  ook  onderzoeksbevoegdheden  (binnentreden  als  open  voor  publiek)  maar  niet  de   bijzondere  onderzoeksbevoegdheden  die  bv  de  Belgische  mededingingsautoriteit.     Zij  geven  dit  rapport  aan  de  minister  en  aan  de  mededingingsautoriteit;  indien  sectoraal  wordt   het  ook  sectoraal  doorgegeven;     Indien  voor  mede-­‐autoriteit  dan  gaat  er  een  procedure  gestart  worden  om  te  zien  of  er   voorlopige  maatregelen  moeten  worden  genomen.  Dit  gebeurt  op  korte  termijn  (zitting  binnen   de  15  dagen)  Indien  de  tijd  van  1  maand  niet  wordt  gerespecteerd  dan  kunnen  er  geen   voorlopige  maatregelen  worden  genomen.  Indien  wel  gerespecteerd  dan  wordt  de  beslissing  

                                                                                                                1  Mededingingsrecht  maakt  ook  deel  uit  van  hoofdstuk  3.  Zie  notities  Vandermersch  en  de  slides.  

overgemaakt  aan  de  minister,  hij  heeft  6  maanden  om  een  plan  op  te  stellen  om  de  problemen   op  de  markt  op  te  lossen  (het  moet  binnen  de  6  maanden  worden  voorgesteld  aan  de  regering)         Welke  voorlopige  maatregelen  mogen  worden  genomen?       Weinig  indicaties  in  boek  V,  het  college  heeft  hier  een  bijzonder  ruime  bevoegdheid.  (zij   mag  beoordelen,  ze  beslist  volledig  autonoom)  De  enige  beperking  is  dat  ze  geen  maatregelen   mag  nemen  voor  bepaalde  categorieën  waar  er  speciale  wetgevingen  zijn.       Een  zeer  onzorgvuldige  terminologie:  de  maatregelen  moeten  een  einde  maken  aan  de   praktijken  (welke  praktijken?  Die  van  boek  IV  ,  kartelafspraken,  machtspositie,  …?)  Daar  gaat   het  niet  over,  het  gaat  over  de  problemen  met  de  prijzen  of  de  marges  of  …  (het  kunnen  ook   externe  factoren  zijn)  De  maatregelen  moeten  dus  een  einde  stellen  aan  de  problemen.   Daarom  verwacht  men  dat  ze  een  algemene  draagwijdte  zullen  hebben  (voor  alle  dergelijke   diensten  die  op  de  markt  zullen  komen)     Wat  als  een  onderneming  die  voorlopige  maatregelen  niet  vrijwillig  gaat  respecteren?     In  boek  V  zijn  er  geen  dwangmogelijkheden  voorzien  (geen  dwangsommen  of  andere  sancties)     Dus  als  het  geen  inbreuk  is  op  boek  IV  dan  kunnen  er  geen  dwangmaatregelen  genomen  worden   om  een  onderneming  tot  respect  te  dwingen.       Men  zal  niet  altijd  tevreden  zijn  met  deze  maatregelen,  dus  er  kan  beroep  gedaan   worden  (enkel  in  Brussel!)  Wanneer?  Elke  keer  er  voorlopige  maatregelen  worden  ingesteld   Wat  als  ze  er  geen  oplegt?    (minister  vraagt  er  toch)     In  de  rechtsleer  zegt  men  dat  deze  beroepsmogelijkheid  bestaat  maar  men  betreurt  dat  dit  niet   in  de  wet  staat.     Meest  voorkomende  is  het  eerste   Men  gaat  vaak  vernietiging  vragen  of  wijziging,  het  hof  van  beroep  kan  het  allemaal  (ook   voorwaardelijk  karakter  geven  en  bevestigen)Men  gaat  ervan  uit  dat  bevoegdheid  een  marginale   controle  is  (zien  of  ze  niet  kennelijk  onredelijk  zijn)       Ze  mag  ze  wijzigen:  rekening  houdend  met  de  aard  van  deze  maatregelen  gaat  dat  wel   heel  ver.  Men  vraagt  dus  aan  het  hof  om  beleidsmatig  op  te  treden  inzake  de  prijzenwetgeving     Sommige  auteurs  zeggen  dat  dit  een  schending  is  van  de  splitsing  der  machten.     Een  tweede  moeilijkheid  is  de  vraag  naar  de  duur:  na  6  maanden  moet  de  minister  een  plan   voorleggen,  de  kans  is  niet  groot  dat  het  hof  niet  binnen  de  6  maanden  antwoord/  een  beslissing   neemt.  Indien  er  beroep  wordt  ingesteld,  heeft  dat  dan  een  opschortende  werking?    Ja,  de   maatregelen  kunnen  geen  uitwerking  verkrijgen,  men  zal  moeten  wachten  tot  er  een  uitspraak  is   van  het  hof.     (in  documentatiebundel  Hand  Gillians  artikel)       Wat  bestaat  er  naast  boek  V  nog?       Prijzenwetgeving  van  1945  is  slechts  gedeeltelijk  opgeheven,  deze  blijft  nu  deels  nog   overeind.  In  de  eerste  plaats  blijft  de  mogelijkheid  behouden  om  maximumprijzen  op  te  leggen.     Wat  is  vervelend  aan  artikel  2?  Artikel  1  is  opgeheven  (abnormale  prijzen)  op  welke  artikel  2   zich  baseert.  Kan  hier  dan  nog  rekening  mee  worden  gehouden?   Men  wil  eigenlijk  gewoon  dit  concept  behouden  (dat  door  ministerieel  besluit  een  maximum   prijs  kan  opgegeven  worden).       MB  20  april  1993:  ‘ondernemingen  die  een  omzet  van  300  miljoen  BEF  hebben  de   prijsveranderingen  moeten  melden  aan  FOD’  Deze  vermelding  werd  vernietigd,  want  bracht  veel   te  veel  administratief  werk  met  zich  mee.    

Bepaalde  sectoren  moeten  aanvragen  indienen  om  een  prijsverhoging  toe  te  passen.  (zij  moet  dit   aanvragen  aan  de  minister)  Pas  als  de  prijsaanvraag  wordt  goedgekeurd  of  als  er  geen  reactie  is   binnen  de  60  dagen  dan  mag  men  overgaan  tot  de  prijsverhoging.     Algemene  info:  indien  info  wordt  gevraagd  aan  onderneming  wat  betreft  de  prijs  dan  moeten   deze  onderneming  deze  geven  zonder  moeilijk  te  doen.       Vb.  Taxi:  de  prijs  van  taxidiensten  is  bij  MB  geplafonneerd  (er  geldt  een  maximumprijs)     Dit  heeft  aanleiding  gegeven  tot  een  interessante  discussie:   taxi  bevoegdheid  van  de  gewesten,  kan  een  MB  dan  de  prijs  plafonneren?     GWH  zegt  dat  hoewel  taxidienst  bevoegdheid  is  van  gewesten  de  federale  staat  toch  de  prijs  mag   vaststellen  want  prijsbeleid  is  federale  materie.  Vaststellen  van  perimeter  is  bevoegdheid  van  de   gewesten  (standplaatsen  van  taxi  –  mag  men  een  vergoeding  aanrekenen  voor  het  terugkeren   van  de  taxi  bv  luchthaven  à  thuis)     Programmaovereenkomsten     Speciale  plaats  in  boek  V   De  minister  krijgt  de  mogelijkheid  om  over  te  gaan  tot  het  sluiten  van  een   programmaovereenkomst  (omtrent  welke  manier  gebruikt  zal  worden  voor  prijzen  te  regelen)   Kan  ook  voor  beroepsverenigingen  (vooral  bij  petroleum)     Zijn  dan  alle  ondernemingen  in  die  sector  gebonden  door  die  PO?  Zelfs  al  is  ze  geen  lid  van  deze   beroepsvereniging?     PO  zijn  contracten  dus  contractueel  prijsbeleid,  het  bijzondere  is  dat  ze  gesloten  worden  voor   een  bepaalde  termijn  maar  ze  kunnen  wel  opgezegd  worden.  (opzegtermijn  respecteren   weliswaar)     Indien  schending  van  contract  dan  kan  er  schadevergoeding  gevraagd  worden.       Laatste  slide:  vb.  van  petroleum  producten  (PO)       Hoofdstuk  4:  Wet  marktpraktijken     We  zullen  zowel  over  de  huidige  regeling  als  over  die  zich  in  boek  VI  zal  bevinden  (op  de  meeste   punten  is  dit  hetzelfde)  (prof  denkt  dat  boek  VI  zal  aanvaard  worden  voor  het  afleggen  van  het   examen,  casus  kan  dus  ook  een  vraag  van  wetboek  economisch  recht  bevatten)     reglementering  heeft  verschillende  doeleinden:   -­‐ meest  gekende  bron  van  de  consumentenbescherming   -­‐ eerlijke  concurrentie  beschermen:  ondernemingen  moeten  op  een  faire  manier  met   elkaar  concurreren,  voor  de  kleinhandel  te  beschermen.  Vb.  Verbod  van  verkoop  met   verlies.     -­‐ Beide  doelstellingen  samen  vatten  in  een  regel:  vb.  Een  onderneming  mag  de  consument   niet  misleiden  (consument  mag  niet  verleid  worden  door  reclame  maar  dit  speelt  ook  in   nadeel  van  andere  onderneming  omdat  consumenten  worden  weggelokt)       Hoofdzakelijk  omzetting  van  Europese  Richtlijnen!     We  hebben  zelden  te  maken  met  typisch  Belgische  regelen,  we  hebben  dit  wel  voor  de  verkoop   promoties  (verkoop  met  verlies,  sperperioden,  …  )  Volgens  velen  zijn  deze  Belgische  regelen  in   strijd  met  de  Europese  reglementering.     Waarom  denkt  de  wetgever  dat  dit  dan  wel  behouden  kan  worden  zelfs  al  heeft  cassatie  gezegd   dat  het  in  strijd  is  met  EU  wetgeving?     Toepassingsgebied  is  verschillend  volgens  de  verschillende  afdelingen,  er  moet  altijd  aandacht   zijn  voor  de  toegepaste  termen  (consument?  Goederen  en  diensten?  …?)    

      Definities     Wie  is  een  consument?     -­‐ Belangrijk:  enkel  natuurlijke  persoon  (vzw’s,  bvba,  …  komen  niet  in  aanmerking)  want   rechtspersonen  zijn  in  staat  hun  belangen  te  behartigen  (dit  is  pure  fictie)     -­‐ ‘Uitsluitend  voor  niet-­‐beroepsmatige  doeleinden’  à  bestemmingscriterium:  voor  welke   doeleinden  koopt  iemand  een  goed  of  verwerft  iemand  een  dienst?  Wat  is  de   bestemming  van  de  smartphone  van  Steenot?  Als  hij  hem  werk  gerelateerd  gebruikt  dan   niet  (mails  checken,  agenda  bijhouden,  …)  àin  boek  VI  zal  het  woord  uitsluitend  niet   meer  terug  te  vinden  zijn.     -­‐ Het  volstaat  dat  het  goed  of  dienst  wordt  verworven  voor  hoofdzakelijk  privé   doeleinden.   -­‐ Geen  specialisatiecriterium:  dit  zou  nog  ruimer  kunnen  zijn;  men  zou  iedereen   beschermen  die  optreedt  buiten  zijn  specialiteit.  Vb.  Smartphone  hier:  wel  consument,   want  ik  heb  geen  speciale  kennis  over.     -­‐ ‘verwerft  of  gebruikt’  waarom  belangrijk?  Iemand  die  een  borg  stelt  is  geen  consument,   in  de  nieuwe  definitie  zal  deze  er  wel  onder  vallen.       Wat  is  een  product?   -­‐ Niet  zijn  dagdagelijkse  betekenis,  alles  kan  hieronder  begrepen  worden.   -­‐ Zij  houdt  zowel  goederen  (lichamelijk)  als  diensten  in.     -­‐ ‘statutair  doel’  ook  vzw’s  vallen  onder  deze  categorie   -­‐ binnen  diensten  is  er  een  verschil  tussen  homogene  (de  eigenschappen  zijn  identiek  of   gelijkaardig  ongeacht  aan  wie  deze  dienst  wordt  verstrekt  en  ongeacht  wanneer)  en   niet-­‐homogene  diensten  (van  belang  inzake  prijsaanduiding)   vb.  Homogene:  aankopen  van  een  reis   niet-­‐homogene:  autoverzekering,  schilder  voor  muren  (staat  van  muren)       Digitale  inhoud  die  niet  op  materiële  drager  wordt  geleverd  is  dat  een  dienst,  een  goed  of  iets   anders?  Op  cd-­‐rom  dan  is  het  een  goed,  wat  als  je  het  download?     In  boek  VI  zal  er  een  speciale  regeling  zijn.       Water,  gas  en  elektriciteit?  WMPC  à  goederen   In  boek  VI  zullen  er  speciale  regelen  zijn  behalve  voor  de  voorafgaande  gevulde  flessen.       Algemene  informatieplicht     Art.  4  WMPC:  informatieverplichting  voor  de  ondernemingen  (bepaling  geldt  tussen   ondernemingen  en  consumenten)     Dit  is  vooral  voor  de  algemene  voorwaarden,  men  mag  zich  niet  laten  misleiden  door  de  tekst.     ‘rekening  houdend  met  de  uitgedrukte  behoefte  van  informatie’  dus  alleen  als  hij  vraagt?  Nee,  er   moet  altijd  info  gegeven  worden  voor  een  gemiddeld  consument  en  het  kan  zijn  dat  een   consument  meer  vraagt.  (precontractuele  verplichting)     er  is  geen  sanctie  voorzien  indien  dit  niet  gerespecteerd  wordt.     Er  komt  hier  wel  een  verandering  voor  in  boek  VI;  impact  zal  wel  zeer  beperkt  zijn.     Waarom  past  hij  artikel  4  aan?  Omdat  het  moet  op  Europees  vlak.  In  boek  VI  zal  er  een  lijst  zijn   die  opgelegd  wordt  die  als  info  moet  gegeven  worden.  Er  is  sprake  van  een  concretisering,  maar   in  de  praktijk  zal  dit  niet  zoveel  veranderen.     De  informatieverplichting  zal  niet  gelden  indien  de  overeenkomst  via  internet  of  bij   thuisverkoop  wordt  geregeld,  want  daarvoor  bestaan  er  afzonderlijke  en  strengere  regelen.      

      Prijsaanduiding     Er  bestaan  ook  specifieke  regelen  wat  betreft  prijsaanduiding,  deze  zullen  niet  veel  veranderen   in  boek  VI    (vereiste  van  ondubbelzinnigheid  en  totale  prijs):     Goederen:     -­‐ de  prijs  moet  schriftelijk  (mag  ruim  geïnterpreteerd  worden)  en  ondubbelzinnig  (de   prijs  moet  onmiddellijk  herkenbaar  en  duidelijk  zijn  voor  een  doorsnee  consument)   aangeboden  worden  bij  de  te  koopaanbieding.  (wij  beschermen  niet  de  pathologische   dommerik)     -­‐ Ze  moeten  ook  goed  zichtbaar  zijn.     -­‐ Via  MB  kunnen  er  soms  bijzondere  regelen  geformuleerd  worden:  vb.  juweliers  die  de   prijs  niet  aanduiden  voor  juwelen  schenden  deze  regel  niet.  Het  is  inderdaad  niet   verplicht  de  prijs  te  vermelden  indien  deze  hoger  ligt  dan  875  €.       Diensten:     -­‐ voor  de  homogene  diensten  moet  de  prijs  schriftelijk,  leesbaar,  zichtbaar  en   ondubbelzinnig  zijn.     -­‐ Regel  van  bestek:  een  consument  heeft  steeds  recht  op  een  prijsofferte/bestek  wat   betreft  de  niet  homogene  diensten.  Zo’n  bestek  is  altijd  bindend,  hij  mag  niet   terugkomen  op  zijn  prijs.  En  bedingen  die  unilaterale  prijsveranderingen  toelaten  tegen   consumenten  zijn  niet  toegelaten.     -­‐ Art  8:  dit  geldt  normaal  ook  voor  de  reclame:  de  prijs  moet  niet  perse  voorzien  zijn  in  de   reclame,  indien  hij  er  toch  inzit  dan  moet  hij  wel  voldoen  aan  de  vereisten.       Totale  prijs:   Deze  moet  zowel  btw  &  taksen  die  via  de  onderneming  worden  betaald  (milieutaks,  …)  en   verplichte  supplementen  bevatten.  (zijnde  de  kosten  waar  je  niet  kan  aan  ontsnappen)     Vb.  Ryanair:  luchthaventaksen  moeten  opgenomen  worden  in  de  totale  prijs,  want  u  kan  er  niet   aan  ontsnappen  (vroeger  maakte  men  reclame  voor  vluchten  zonder  deze  taksen  om  goedkoper   te  lijken);  Toeslag  voor  bagage:  indien  u  meer  dan  gewoon  handbagage  wilt  moet  u  betalen,  hier   kan  u  wel  aan  ontsnappen  dus  deze  moeten  niet  voorzien  worden  in  de  totale  prijs;   dossierkosten:  bij  het  bestellen  van  tickets  kan  er  hier  aan  ontsnapt  worden  dus  moet  dit  niet   voorzien  worden  in  de  totale  prijs.       Vergelijkende  reclame     ‘Reclame’?   -­‐ Enkel  voor  ondernemingen,  maar  zowel  voor  diensten  als  goederen.   -­‐ Het  moet  gaan  over  een  mededeling  en  het  moet  de  verkoop  bevorderen.  Wat  betreft  de   onrechtstreekse  bevordering  gaat  Cass  heel  ver:  als  het  imago  wordt  verbeterd  dan  gaat   het  over  reclame.   Vb.:  naamplaatje  op  de  ondergrondse  mazouttank  is  reclame.   De  regelen  WMPC  moeten  dus  worden  toegepast.       ‘Vergelijkende  reclame’?     -­‐ Men  spreekt  niet  meer  over  producten  maar  men  gebruikt  de  termen  goederen  en   diensten.     -­‐ Er  moet  geen  vergelijking  worden  gemaakt,  het  is  genoeg  dat  de  naam  van  de  andere   onderneming  wordt  vermeld.    

Cass:  opdat  sprake  zou  zijn  van  vergelijkende  reclame  is  het  genoeg  dat  de  concurrent   kan  geïdentificeerd  worden  door  de  geadresseerde.       Wie  is  concurrent?    De  entiteit  moet  substitueerbare  diensten  of  goederen  aanbiedt;  ze  zijn   inwisselbaar.  Vb.  Vlucht  Brussel  Londen  of  traject  trein  Brussel  Londen.       à  zulke  reclame  is  toegelaten  maar  moet  voldoen  aan  bepaalde  voorwaarden.     Wat  niet  toegelaten  wordt  is  dat  men  verwijst  naar  een  niet-­‐concurrent!  Vb.  Gillette  is  de  Rolls   Royce  van  de  scheermessen     Fed  up?  à  geen  daadwerkelijke  vergelijking,  maar  wel  sprake  van  vergelijkende  reclame.       21/10/13   vergelijkende  reclame  arresten:     1)  Katun  ging  reclame  maken  van  onderdelen  en  daarbij  ging  ze  ook  de  artikelnummers  geven   van  de  onderdelen  van  Toshiba  zodat  hun  onderdelen  ook  gebruikt  zouden  kunnen  worden  i.p.v.   die  van  Toshiba  (in  geval  u  kopieerapparaat  toshiba  hebt)       Is  dit  vergelijkende  reclame?     Er  moet  niet  daadwerkelijk  een  vergelijking  in  zitten,  het  is  genoeg  dat  de  concurrent   identificeerbaar  is.  Het  is  in  dit  geval  mogelijk  de  concurrent  te  identificeren,  dus  is  er  sprake   van  vergelijkende  reclame     2)  Cassatie:  de  Slegte:  verkopen  boeken  aan  lagere  prijzen  (zowel  nieuwe  als   tweedehandsboeken)   Men  duidt  op  de  boeken  een  ‘van’  en  ‘nu’  prijs.  De  van  is  de  normale  prijs  in  de  gewone   boekhandel,  de  nu  is  de  prijs  die  door  de  Slegte  wordt  gehanteerd.     De  vraag  was  of  dit  systeem  een  voorbeeld  van  vergelijkende  reclame.     Cassatie  oordeelt  dat  dit  inderdaad  vergelijkende  reclame  is.  (de  normale  boekhandel  kan   geïdentificeerd  worden  zelfs  al  kan  de  van  prijs  niet  per  se  de  algemene  prijs  is)  à  dit  gaat  toch   heel  ver.     Cassatie  zegt  als  stelregel:  Het  is  niet  nodig  dat  de  bestemmeling  van  de  reclame  zonder  nader   onderzoek  de  concurrent  kan  gaan  identificeren.  De  consument  moet  niet  onmiddellijk  weten  op   wat  die  ‘van’  slaat.     3)  Telenet:  ‘heeft  u  zich  ook  blauw  betaald?’  vergelijkende  reclame?     Typische  kleur  van  Belgacom  is  blauw  à  ook  de  uitspraak  van  de  rechter  in  deze  zaak.       Voorwaarden     Waar  moet  deze  reclame  aan  voldoen?  (deze  voorwaarden  zijn  overal  te  vinden  in  de  EU)   -­‐ Positieve:  daar  moet  aan  voldaan  zijn  om  toegestaan  zijn  als  vergelijkende  reclame   (vergelijkende  reclame  moet)   -­‐ Negatieve:  daar  mag  niet  aan  voldaan  zijn  (de  vergelijkende  reclame  mag  niet)   (misleiden,  afbrekend  zijn,  …)   De  rechtspraak  draait  vooral  om  de  4  die  op  de  slides  staan.     Toegelaten  zolang  er  aan  de  8  voorwaarden  is  voldaan.     HvJ  heeft  gezegd  dat  er  moet  gekeken  worden  in  de  meest  gunstige  zin  of  aan  de  voorwaarden  is   voldaan.    Ze  is  van  oordeel  dat  vergelijkende  reclame  een  goed  middel  is  om  de  geadresseerden   te  informeren.      

‘Niet  de  goede  naam  schaden/  afbrekend  zijn’:  2  stelregels:  het  loutere  feit  dat  een  concurrent  als   verliezer  uit  de  reclame  komt  betekent  dat  niet  dat  zijn  goede  naam  geschaad  wordt.  Dit  zal   altijd  het  geval  zijn,  anders  had  vergelijkende  reclame  geen  zin.     Dit  moet  beoordeeld  worden  vanuit  het  standpunt  van  het  doelpubliek  van  de  reclame,  niet  de   concurrent  (altijd  een  feitenkwestie)   -­‐ Ryanair  maakte  reclame  met  pissed  of  …Sabena  :  rechter  besloot  dat  dit  denigrerend  was   en  dat  het  dus  verboden  was.     -­‐ In  een  telecomreclame  werd  gebruikt  gemaakt  van  een  aantal  fy  t.o.v.  de  concurrent.  Dit   werd  niet  verboden  geoordeeld  omdat  men  verwees  naar  de  doelgroep,  ze  was  gericht   op  jongeren  en  de  rechter  zei  dat  een  fy  wel  denigrerend  is  maar  naar  tieners  toe  is  dit   minder  het  geval  omdat  dit  vaker  voorkomt.       Hyperbolisch  of  superlatief  is  geen  vergelijkende  reclame:     -­‐ hyperbolisch:  dermate  overdreven  dat  een  gemiddelde  consument  ziet  dat  dit  niet  in   overeenstemming  is  met  de  realiteit  (Dreft  à  nieuwe  pan  na  zolang  vuil  geweest  te  zijn)   hier  worden  de  regelen  niet  toegepast,  want  anders  zou  het  direct  misleidend  zijn.   -­‐ Hetzelfde  geldt  voor  degene  waar  men  algemene  zinnen  gebruikt:  we  zijn  de  beste,  wij   hebben  de  beste  prijs,  …     o Vb.  reclame  sunjets:  niet  op  congé  met  sunjets.be,  moar  alé  (dit  insinueert  dat  ze  de   goedkoopste  zijn)     Een  concurrent  zegt  dat  dit  gestaakt  moet  worden  want  ze  zijn  niet  de   goedkoopste.  Hier  werd  besloten  dat  het  op  een  humoristische  manier  werd   gebracht  en  dat  het  dus  een  hyperbolische  reclame  was  en  dus  niet  in  fout.       Reclame  Mitsubishi:  is  weggehaald  omdat  het  afbrekende  reclame  was  (Nissan):  u  mag  tot  de   garage  van  Nissan  rijden  met  één  van  onze  auto’s  om  te  vergelijken  welke  de  beste  auto  is.     Nissan  is  naar  de  rechter  gestapt  en  dit  heeft  geleid  tot  een  onderling  akkoord.  De  reclame  is   gestopt  omdat  het  afbrekende  reclame  was.  (volgens  prof  is  dit  niet  echt  het  geval,  het  was  goed   gevonden.)     Reclame  Colruyt/  Lidl:     Colruyt  gaat  over  tot  het  vergelijken  van  de  prijzen  die  zij  hanteren  met  de  prijzen  van  de   concurrent.  Wanneer  Colruyt  zegt  dat  Delhaize  duurder  is  dan  vindt  D.  Dat  niet  erg  want  ze  heeft   mooiere  winkels.     Lidl  richt  zich  tot  hetzelfde  publiek  (zo  goedkoop  mogelijk  gaan  winkelen)  Colruyt  zei  dat  ze   goedkoper  was  dan  Lidl.  Hoe  hadden  ze  dat  gedaan?  Ze  waren  overgegaan  tot  een  vergelijking   van  een  productenassortiment  (vindt  men  vaak  terug)   Men  gaat  in  eigen  en  andere  winkel  een  karretje  vullen  en  ze  gaan  dan  de  prijzen  naast  elkaar   leggen.  Wat  was  de  vraag  voor  HvJ:  mag  men  wel  overgaan  tot  de  vergelijken  van  de  prijs  van   een  productassortiment.  (de  goederen  en  diensten  moeten  in  dezelfde  behoeften  zijn  voorzien!!)   HvJ  zegt  dat  het  enige  dat  vereist  is  dat  als  je  het  gaat  ontleden  dat  de  producten  paar  per  paar   substitueerbaar  zijn.  Als  dit  het  geval  is  dan  kan  men  overgaan  tot  de  vergelijking.     Men  moet  een  aantal  representatieve  kenmerken  vergelijken,  deze  moeten  ook  controleerbaar   zijn.  Niemand  wist  hoe  dat  karretje  samengesteld  was,  de  consument  wist  niet  welke  producten   er  deel  zouden  uitmaken  van  het  karretje.  De  consument  moet  op  een  eenvoudige  manier  te   weten  kunnen  komen  wat  er  in  zit.     Hoe  kan  dit?     -­‐ opsommen  in  de  reclame  zelf  (niet  evident)     -­‐ zeggen  dat  voor  de  samenstelling  zie  op  de  website  www.colruyt.be   Er  moet  niet  perse  een  vergelijking  inzitten  maar  om  toelaatbaar  te  zijn  moet  er  wel  een   vergelijking  zijn,  want  men  moet  representatieve  kenmerken  gaan  vergelijken  (is  dit  het  geval?  )   -­‐ toshiba:  men  gaat  een  impliciete  vergelijking  maken  door  een  gelijkwaardigheid  claimen   (en  dit  is  voldoende  om  als  vergelijking  te  voldoen)   -­‐ BMW/Audi:  er  is  een  vergelijking  tussen  de  2.    

Moet  men  kiezen  voor  de  goederen  waar  er  een  gemiddeld  prijsverschil  is  of  mag  men  kiezen   voor  de  producten  waar  het  verschil  het  grootst  is?  (stel  dat  het  karretje  dit  doet)  Is  dat   misleidend  als  men  de  goederen  gebruikt  waar  het  prijsverschil  het  grootst  is?     HvJ  zegt:    dat  mag  perfect,  maar  dit  mag  niet  bij  de  gemiddelde  consument  de  indruk  gaan   wekken  dat  dit  prijsverschil  het  gemiddelde  prijsverschil  is  tussen  de  2  winkels,  het  moet   duidelijk  zijn  dat  dit  verschil  in  prijs  enkel  geldt  voor  de  desbetreffende  producten.       Oneerlijke  handelspraktijken  ten  aanzien  van  consumenten     -­‐ Deze  zijn  verboden  (logica  zelve)     -­‐ Geen  verandering  in  nieuw  boek,  want  omzetting  van  Europese  richtlijn  (maximale   harmonisatie)   -­‐  Geeft  veel  aanleiding  tot  rechtspraak  (ook  HvJ)     Toepassingsgebied     Producten:  het  materieel  toepassingsgebied  is  ruim   Personeel:  veel  minder  ruim.       Vb.  Is  de  reclame  van  Colruyt  misleidend?  Er  wordt  een  vordering  tot  staken  ingesteld  door   concurrent  Delhaize.  De  reclame  is  misleidend  voor  de  consumenten  maar  de  procedure  loopt   tussen  professionelen.  Welke  regelen  moeten  er  hier  toegepast  worden?    Hier  zoeken  we  de   doelgroep  van  de  reclame  (in  dit  geval  de  consumenten)  dus  de  strengere  regelen  zullen   toegepast  worden.  (niet  de  hoedanigheid  van  de  concurrenten)     Begrip  handelspraktijk  is  bijzonder  ruim:  het  bevat  elke  verklaring,  weglating  (wat  dan  ook  te   maken  heeft  met  verkoop  van  producten)  niet  alleen  de  precontractuele  fase  maar  ook  de   uitvoeringsfase.     Vb.  (uit  de  zwarte  lijst)  verzekeringsondernemingen  mogen  bij  de  consument  geen  documenten   opvragen  die  niet  relevant  zijn  bij  het  opmaken  van  de  tegemoetkoming    bij  een  schadegeval  (dit   zou  gebruikt  kunnen  worden  om  de  consument  de  ontmoedigen).  Dit  is  een  voorbeeld  van  de   uitvoeringsfase.     Precontractuele:  de  reclame       Artikel  84  bevat  een  algemene  norm.  Vervolgens  maakt  de  wet  een  onderscheid  tussen   misleidende  en  agressieve  handelspraktijken.  Toepassingen  van  de  algemene  norm  van   professionele  toewijding.     Bij  beiden  ziet  men  eerst  een  open  norm  die  erop  neerkomt  dat  je  de  consument  niet  mag   misleiden  of  agressief  benaderen.  Dit  wordt  dan  gevolgd  door  zwarte  lijsten  die  gedragingen   opsommen  die  sowieso  verboden  zijn.     Op  examen  moet  je  omgekeerd  te  werk  gaan:  eerst  zwarte  lijst  bekijken  (de  rechter  moet  deze   sowieso  verbieden)  pas  als  er  geen  inbreuk  is  op  deze  lijsten  dan  kan  men  overgaan  naar  de   toetsing  van  de  algemene  verbodsregels.     De  zwarte  lijst  kan  men  terug  vinden  in  artikel  91.     Vbn.     -­‐ Gedragscode  ondertekend  hebben  terwijl  dit  in  werkelijkheid  niet  het  geval  is:   onderneming  zegt  aangesloten  zijn  tot  een  gedragscode  terwijl  het  niet  waar  is.     -­‐ Lokvogelreclame:  op  ruime  schaal  reclame  maken  voor  de  aankoop  van  een  bepaald   goed  aan  een  goedkope  prijs  maar  niet  genoeg  voorraad  hebben  van  het  desbetreffende   product.  (de  regel  is  vreemd  geformuleerd  in  de  wet  à  Europese  fout)  als  men  het   aantal  stuks  vermeld  in  de  reclame  dan  kan  men  niet  spreken  van  een  fout.  Is  dit   voldoende  om  te  zeggen  hoeveel  er  in  Vlaanderen  zijn  of  per  winkel?  Wat  niet  voldoet  is   zolang  de  voorraad  strekt.    (in  dit  geval  weet  je  niets  als  consument)    

-­‐

-­‐

Je  mag  niet  gaan  uitpakken  met  iets  waar  de  consument  sowieso  recht  op  heeft  als   gevolg  van  de  wet.    Vb.  2  jaar  garantie  (terwijl  deze  garantie  de  legale  garantie  is)  Je  gaat   dit  gaan  gebruiken  als  onderscheidend  element.     vb.  Adviesapotheek:  wij  geven  u  advies  als  wij  geneesmiddelen  afleveren;  dit  mag  niet,   want  de  apotheker  is  verplicht  u  advies  te  geven  vanaf  hij  u  geneesmiddelen  aflevert;   cofidis  zegt  dat  geen  enkel  krediet  te  zwaar  weegt,  wij  onderzoeken  elke  keer  uw   financiële  situatie;  dit  mag  niet,  want  dit  is  een  wettelijke  verplichting.     U  mag  een  product  niet  als  gratis  voorstellen  als  de  consument  kosten  moet  betalen  die   groter  zijn  dan  de  normale  kosten  om  dit  product  te  bekomen.  Vb.  Telefoonkosten  op   een  betalend  telefoonnummer.    

  Na  de  zwarte  lijst  kan  je  een  reclame  nog  altijd  verbieden  als  je  kijkt  naar  de  open  norm.     Wat  is  het  verschil?  Bij  de  open  norm  is  er  nog  een  bijkomende  voorwaarde:  dit  kan  mogelijks   een  impact  hebben  op  de  eventuele  aankoopbeslissing.     Vb.  Adverteerder  van  bouwgronden  had  niet  aangegeven  dat  hij  niet  de  eigenaar  was;  dit  was   niet  misleidend,  omdat  het  niet  uitmaakt  wie  de  eigenaar  is  om  te  weten  of  de  grond  al  dan  niet   te  koop  was.       Er  moet  potentieel  misleiding  kunnen  optreden,  er  moet  niet  bewezen  worden  dat  er   consumenten  misleid  zijn,    het  is  genoeg  om  aan  te  tonen  dat  ze  misleid  kunnen  worden,  in  de   positie  van  de  gemiddelde  consument  binnen  de  doelgroep  waarop  de  reclame  is  gericht.       Misleiding:  in  het  algemeen  is  dit  wanneer  de  informatie  niet  correct  wordt  verstrekt.     Andere  situaties  zijn  het  weglaten  van  de  essentiële  informatie  (telecom  prijs  abonnement,  maar   niet  de  activeringskosten  vermelden  à  misleiding  door  omissie.  )   Uitnodiging  tot  aankoop:  je  kan  het  vergelijken  met  een  aanbod,  prijs  en  goed  worden  vermeld.   In  dit  geval  bepaald  de  wet  welke  informatie  moet  opgenomen  worden  in  de  reclame.  Is  er  geen   uitnodiging  dan  bepaalt  de  rechter  welke  de  essentiële  informatie  is.     Wat  doe  je  als  je  op  de  radio  hoort  dat  een  dienst  wordt  aangeboden  aan  50€,  voor  de   voorwaarden,  bekijk  onze  website.  Misleiding?  De  wet  zegt  dat  als  een  medium  een  beperking   heeft  qua  tijd  of  ruimte  dan  moet  men  daar  rekening  mee  houden,  maar  er  moet  wel  duidelijk   vermeld  worden  waar  de  consument  deze  info  kan  vinden.  Alleen  als  het  materieel  onmogelijk  is   om  de  essentiële  info  te  zeggen.  Vb.  Termijnrekening  met  hoog  rendement  als  men  een  minimaal   bedrag  inzet,  maar  dit  was  niet  te  horen  op  de  radio.     Wat  als  de  onderneming  niet  op  de  hoogte  is  dat  de  info  fout  is?  Je  moet  enkel  kijken  t.o.v.  de   consument  niet  of  de  onderneming  een  fout  gemaakt  heeft.     Men  kan  ook  misleiden  door  het  geven  van  juiste  informatie;  Vb.  Punica  was  een  drankje  dat   geen  koolzuurgas  bevatte  en  de  reclame  legde  hier  het  accent  op.  Dit    zou  als  gevolg  kunnen   hebben  dat  de  consument  denkt  dat  dit  gas  een  nefast  effect  zou  kunnen  hebben,  terwijl  dit   totaal  niet  het  geval  is.       Agressieve  handelspraktijken     Werking  is  dezelfde:  eerst  werkt  men  met  een  zwarte  lijst  (8  punten)  en  daarna  is  er  de   algemene  norm.     Vb.  Van  zwarte  lijst:  je  mag  niet  vertrekken  voor  je  iets  gekocht  hebben  (iets  dat  niet  vaak   gebeurd  in  de  westerse  wereld)  Dit  is  ook  zeer  moeilijk  te  bewijzen.     Vb.  Afgedwongen  aankoop:  men  stuurt  u  gratis  goederen  toe  zonder  dat  u  die  heeft  besteld,   enige  tijd  later  krijgt  u  een  brief  om  ofwel  die  goederen  terug  te  sturen  of  te  betalen,  ofwel  is  de   brief  direct  voor  de  betaling.,  aanmaning  en  zo  lopen  de  bedragen  vaak  enorm  op.     In  het  verleden  stak  men  er  vaak  een  briefje  bij  waarop  stond  dat  als  men  niet  reageerde  dat  er   afgeleid  werd  dat  u  stilzwijgend  instemt.  Er  is  besloten  geweest  dat  een  stilzwijgende   instemming  geen  geldige  instemming  is.  U  kan  niet  verplicht  worden  iets  te  kopen  dat  u  niet   besteld  heeft;  het  bewijs  van  bestellen  behoort  tot  de  onderneming.    

Dit  wordt  vaak  gedaan  door  ondernemingen  in  Zwitserland,  met  dat  zij  niet  binnen  de  EU  zitten   kunnen  wij  er  zeer  weinig  tegen  doen,  er  zijn  geen  akkoorden  die  ervoor  zorgen  dat  we  deze   ondernemingen  kunnen  aanpakken.       Naast  de  zwarte  lijst  is  er  een  open  norm  die  in  het  algemeen  een  verbod  oplegt  van  agressieve   handelspraktijken.  Hoe  kan  je  aantonen  dat  er  een  intimidatie  heeft  plaatsgevonden?     De  wet  sluit  aan  bij  de  Europese  richtlijn,  het  enige  dat  de  richtlijn  niet  doet  is  sancties  voorzien.   De  Belgische  wet  heeft  zo’n  sancties  wel  voorzien,  deze  zijn  terug  te  vinden  in  artikel  41  van  de   wet.     De  sancties  komen  vóór  de  materiële  regelen  (41  &  83)  hierdoor  kennen  velen  deze  sanctie  niet.     Er  wordt  in  dat  artikel  een  onderscheid  gemaakt  tussen  3  hypotheses   1) afgedwongen  aankoop:  u  mag  het  houden  zonder  het  te  betalen.  Als  de  onderneming   zegt  dat  ze  het  gratis  komen  ophalen  maakt  dat  zelf  niets  uit.  U  bent  eigenaar  geworden   van  het  goed.     2) 6  verbodsbepalingen  uit  de  zwarte  lijst  worden  miskent:  wanneer  een  overeenkomst  tot   stand  is  gekomen  ingevolge  van  een  dergelijke  oneerlijke  handelspraktijk  dan  moet  de   rechter  de  sanctie  van  de  afgedwongen  aankoop  toepassen;  als  u  al  betaald  heeft  dan  kan   u  uw  geld  terugeisen.       ingevolge  :  er  bestaat  een  grote  discussie  in  de  rechtsleer:  wilsgebrek  of  gewoon  causaal   verband.   3) In  alle  andere  gevallen  van  schending  van  de  zwarte  lijst  of  open  norm  als  de   overeenkomst  tot  stand  gekomen  is  ingevolge  van  een  dergelijke  oneerlijke   handelspraktijk  dan  kan  de  rechter  deze  sanctie  toepassen.  (hij  heeft  hierbij  een   volledige  vrijheid)   Is  deze  sanctie  al  vaak  toegepast:  volgens  prof  zijn  sanctie  2  en  3  nog  nooit  toegepast  geweest.,   mede  omdat  het  nog  nooit  opgeworpen  is  geweest.     Waarom?     -­‐ veel  advocaten  kennen  dit  niet  met  dat  het  nieuw  is   -­‐ op  verkeerde  plek  in  de  wet   -­‐ consumentengeschillen  gaan  over  zeer  gelimiteerde  bedragen   -­‐ u  gaat  niet  naar  de  rechter  stappen  indien  u  ‘ingevolge’  niet  kan  verantwoorden   In  boek  VI  van  economisch  wetboek  gaat  hier  ook  geen  oplossing  voor  gegeven  worden,  ze  gaan   het  gewoon  kopiëren.       Verhoudingen  tussen  ondernemingen     Vrijwaren  van  eerlijke  concurrentie:  het  spel  moet  eerlijk  gespeeld  worden  tussen  concurrenten.     Catch-­‐all  bepaling  :  artikel  95:  wordt  verboden  elke  daad  die  in  strijd  is  met  de  eerlijke  markt   praktijken  en  de  beroepsbelangen  van  een  onderneming  schaadt  of  kan  schaden.     2  cumulatieve  voorwaarden  (men  moet  de  2  kunnen  aantonen).     Dit  is  een  open  norm  en  een  feitenkwestie.  Als  men  kijkt  naar  de  rechtspraak  dan  zien  we  dat  er   een  aantal  type  gevallen  zijn:     -­‐ parasitaire  mededinging:  het  slaafs  kopiëren  van  andermans  origineel  werk.    Men  gaat   dit  doen  als  men  zich  niet  kan  beroepen  op  auteursrecht,  sommige  creaties  kunnen  niet   op  deze  basis  beschermd  worden.     -­‐ Afwerving  van  personeel  en  cliënteel:  mag  personeel  en  cliënteel  van  een  ander   concurrent  ingepikt  worden?    Dat  mag  door  de  vrijheid  van  handel.  In  principe  is  dit   toegestaan,  maar  de  omstandigheden  kunnen  met  zich  meebrengen  dat  dit  in  strijd  is   met  de  eerlijke  handel.  In  geval  dat  het  gepaard  gaat  met  zwartmaking  of    onrechtmatige   verwerving  van  informatie.    (u  neemt  een  print  van  het  cliëntenbestand  van  uw  bedrijf   en  start  daarna  uw  eigen  bedrijf).    

-­‐

Verwarring  stichtende  handelsnaam:  de  naam  zou  verwarring  creëren  bij  het  cliënteel.   Vb.  Blancoshop  (nieuwkuis)  en  er  komt  een  nieuwe  nieuwkuis  die  Biancoshop  genoemd   werd.   Kan  de  schending  van  om  het  even  welke  rechterlijke  regel  beschouwd  worden  als  een   oneerlijke  marktpraktijk?  (open  op  sluitingsdagen,  …)  Ja,  antwoordt  van  Hof  van  Cassatie,  maar   dit  is  niet  automatisch  een  schending  van  artikel  95.  Want  dit  artikel  voorziet    cumulatieve   voorwaarden.     Waarom  is  dit  zo  belangrijk?       Vanaf  er  een  schending  is  van  artikel  95  dan  kan  men  overgaan  tot  een  vordering  tot     staken.    (zeer  interessant  in  een  zaak  tussen  twee  bedrijven)     Promoties  inzake  prijzen     Artikel  20  en  volgende.     U  kan  nu  iets  aankopen  aan  een  voordeligere  prijs.     In  het  economisch  wetboek  zal  er  zeer  weinig  worden  aangepast.     Er  zijn  4  categorieën     aankondiging  van  prijsvermindering     -­‐ als  een  goed  enkel  verkocht  wordt  aan  een  andere  onderneming  dan  is  deze  regel  niet   van  toepassing.     -­‐ ‘prijsvermindering’  in  de  sperperiode  mag  de  aankondiging  niet,  er  kan  enkel  sprake  zijn   van  een  schending  van  deze  regel  indien  het  gaat  over  deze  term.     -­‐ Moet  een  algemeen  karakter  hebben:  betekent  dat  iedereen  die  dat  wil  kan  profiteren   van  die  prijsvermindering.     -­‐ ‘aankondiging’    moet  een  publiek  karakter  hebben  (moet  ruim  worden  ingevuld)  Cass:   Publiek  betekent  ook  als  het  naar  de  10%  van  de  beste  kopers  gestuurd  wordt.     -­‐ Er  moet  natuurlijk  ook  sprake  zijn  van  een  vermindering!  Deze  regelen  zijn  dus  niet  van   toepassing  op  een  lanceerprijs.     -­‐ ‘lanceerprijs’  in  een  eerste  periode  kan  je  het  goedkoper  verkrijgen,  na  deze  periode  zal   de  prijs  stijgen.       Elke  aankondiging  van  een  prijsvermindering  is  maar  toegelaten  als  er  sprake  is  van  een   vermindering  voor  identieke  goederen.     Wat  is  de  referentieprijs?  De  laagste  prijs  van  de  maand  die  voorafgaat  aan  de  prijsvermindering       Hoe  moet  je  beoordelen  wanneer  het  gaat  over  verschillende  verkooppunten?  Allemaal  samen   bekijken  of  verkooppunt  per  verkooppunt  bekijken.  Er  is  besloten  geweest  dat  het  laatste  van   toepassing  is.  (elk  verkooppunt  apart  bekijken)     Hoe  moet  de  vermindering  worden  aangeduid?     o Meest  duidelijke  manier:  referentie  prijs  en  nieuwe  prijs  weergeven.     o Wat  ook  toegelaten  is,  is  dat  info  gegeven  aan  de  consument  voldoende  is  om  de   prijs  te  berekenen  (kan  enkel  waar  het  niet  gemakkelijk  is  de  eerste  manier  te   doen.     o Gebruik  van  eenvormig  kortingspercentage:  hier  moet  enkel  referentieprijs   gegeven  worden.  Mag  binnen  onderneming  verschillende  categorieën   onderscheiden  worden?  Ja,  als  het  onderscheid  duidelijk  aangeduid  wordt.   o Er  mogen  geen  kunstmatige  categorieën  worden  gecreëerd  (kleurtjes)  à  in  de   praktijk  wordt  dit  niet  bestraft  en  dit  vindt  men  ook  nergens  terug  in  de  wet.       Artikel  37:  heeft  betrekking  tot  een  situatie  wanneer  reclame  wordt  gemaakt  waar  de  prijs   hoger  is  dan  €25  en  de  voorraad  is  uitgestrekt  dan  moet  men  een  titel  geven  aan  de  consument,   die  ervoor  zorgt  dat  hij  het  goed  onder  dezelfde  voorwaarden  kan  verkrijgen.    

Deze  bepaling  staat  los  van  wat  we  eerder  gezien  hebben  (niet  lokvogelpraktijken)     Het  is  niet  omdat  je  hier  aan  voldoet  dat  je  ontsnapt  aan  de  zwarte  lijst  van  misleidende   handelspraktijken!!         Uitzonderingen:   o als  men  in  de  toekomst  dit  goed  niet  meer  zal  aanbieden,  stock  leegmaken.     (moet  aangeduid  worden)   o onderneming  heeft  niet  meer  de  mogelijkheid  om  de  goederen  aan  die  manier  te   verwerven.     Uitverkopen     -­‐ Een  bijzonder  vorm  van  aankondiging  van  prijsvermindering,  men  gaat  een  speciaal   woord  gebruiken  (benaming  van  uitverkoop)     -­‐ Belang  van  de  regeling?  De  benaming  mag  je  slechts  gebruiken  in  de  9  gevallen  die   opgesomd  worden  in  de  wet.     -­‐ Meest  voorkomende  toepassing:  verbouwingen  (enkel  indien  ze  minstens  20  dagen   duren  en  in  de  lokalen  waar  de  goederen  worden  verkocht  en  het  mag  maar  om  de  3  jaar   voor  deze  reden)   -­‐ Geen  opsomming  op  examen,  maar  wel  nagaan  in  casus  of  het  toegelaten  is.     -­‐ Enkel  voor  goederen,  niet  diensten.  Ze  moeten  al  deel  uit  maken  van  de  voorraad   goederen  die  de  onderneming  al  beschikt.     -­‐ Vandaag  moet  u  een  voorafgaande  kennisgeving  verrichten  aan  de  minister  van   economische  zaken  (niet  goedkeuring).  In  boek  VI  zien  we  dat  deze  vereiste  wordt   afgeschaft.  Waarom?  Als  reactie  op  een  arrest  van  het  HvJ.         Arrest  Köck:  Oostenrijkse  reglementering  eiste  een  voorafgaande  goedkeuring  en  het     hof  zei  dat  dit  in  strijd  was  met  de  oneerlijke  handelspraktijken.  Eigenlijk  is  heel  deze     wetgeving  in  strijd.       RL  OHP:  richtlijn  zegt  dat  er  een  zwarte  lijst  is  van  praktijken  die  per  se  verboden  zijn  en   daarnaast  heb  je  een  aantal  open  normen.  (maximale  harmonisatie)  de  lidstaten  moeten  deze   bescherming  bieden  maar  mogen  geen  additionele  bescherming  voorzien  voor  de  consumenten.     Dat  betekent  dat  je  niet  per  se  handelspraktijken  mag  verbieden  als  deze  niet  op  de  zwarte  lijst   te  vinden  zijn.     Gebruik  van  de  naam  uitverkoop  is  een  handelspraktijk  (bevestigd  door  arrest  Köck).     HvJ  heeft  al  herhaaldelijk  gesteld  dat  als  handelspraktijken  mede  tot  doel  heeft  de  consumenten   te  beschermen  en  deze  niet  voorkomen  op  de  zwarte  lijst  dan  kunnen  deze  niet  per  se  worden   verboden.     Van  zodra  men  aanneemt  dat  uitverkoop  niet  alleen  eerlijke  concurrentie  is  maar  ook   consumenten  bescherming  dan  is  dit  in  strijd  met  de  richtlijn  oneerlijke  handelspraktijken.     Dit  is  ook  relevant  voor  de  aankondiging  van  prijsvermindering.     Prof  vindt  dus  dat  dit  in  strijd  is  met  de  Europese  richtlijn,  de  Europese  commissie  heeft  in  2012   ook  een  procedure  ‘inbreuk’  opgestart.       Unizo  is  er  in  geslaagd  regelen  te  laten  behouden  waarvan  iedereen  weet  dat  deze  in  strijd   verklaard  zullen  worden  door  het  HvJ.       opruiming  of  solden     -­‐ Deze  benaming  mag  enkel  gebruikt  worden  in  de  door  de  wetbepaalde  periodes  en  enkel   mogelijk  voor  goederen,  dit  mag  niet  voor  diensten  (telecom  doet  dit  soms:  abonnement   solderen)    

-­‐

In  boek  VI  zegt  men  dat  deze  regelgeving  enkel  bestaat  voor  de  eerlijke  concurrentie,   niet  om  de  consument  te  beschermen.  Waarom?  Zodat  het  buiten  het  geharmoniseerde   gebied  van  de  richtlijn  zou  vallen  en  dit  op  deze  manier  te  kunnen  behouden.  Is  dit   geloofwaardig?  Tot  nu  toe  is  hier  nog  niets  op  gezegd  geweest.    

-­‐

Geen  locatievoorwaarde  (dateert  van  2010):  de  solden  moeten  niet  per  se  op  dezelfde   plaats  worden  verkocht  als  waar  ze  zich  voordien  bevonden.  Nut?  Zo  kunnen  de   goederen  ook  via  internet  verkocht  worden,  aangezien  ze  niet  meer  gelinkt  zijn  aan  het   lokaal.    

-­‐

Mag  je  vooraf  aan  de  periode  al  een  prijzenvermindering  aankondigen  die  van   toepassing  zal  zijn  in  de  solden  periode?  Ja,  als  het  duidelijk  is  dat  het  voor  tijdens  de   solden  periode  valt.    

 

 

  Sperperiode     -­‐ Tijdens  deze  periode  mag  er  geen  prijsvermindering  aangekondigd  worden  (enkel  voor   kleren,  schoenen  en  fijne  lederwaren)     -­‐ In  boek  VI  zal  deze  periode  verlengd  worden.  (van  3  weken  naar  1  maand)     In  2012  heeft  cassatie  besloten  dat  deze  regelgeving  in  strijd  is  met  RL  OHP.  Toch  heeft   men  dit  proberen  behouden.  Ondanks  de  beslissing  van  het  hof  hebben  we  de  wetgeving   hieromtrent  behouden  met  als  redenering  dat  het  enkel  geldt  voor  de  eerlijke  praktijken   te  verzekeren  tussen  ondernemingen  en  niet  voor  de  consumenten.  Alleen  de  toekomst   zal  duidelijk  maken  of  deze  redenering  genoeg  zal  zijn  om  niet  meer  in  strijd  te  zijn  met   de  RL.     -­‐ Fluister  solden?  Is  dit  een  aankondiging  van  prijsvermindering?  Nee,  want  geen  publiek   karakter  (volgens  prof)  maar  er  is  enorm  veel  discussie  over.     -­‐ Wat  niet  verboden  is  dat  men  u  een  korting  toekent,  zolang  het  niet  aangekondigd  wordt.   Prijsvermindering  mag  wel  als  het  een  aanbod  is  van  verschillende  producten  samen.  Dit   verbod  zal  niet  meer  gelden  bij  de  uitverkoop  (boek  VI),  nu  mag  je  de  korting  wel   toekennen,  maar  niet  aankondigen.       titels  die  recht  geven  op  kortingen     Er  zijn  2  soorten  titels  die  recht  geven  op  kortingen:     1) bij  aankoop  (sticker  op  yoghurt  in  winkel  met  0,50  cent)     ‘cash  back’  titels:  je  krijgt  geld  terug  gestort.     Er  moeten  bepaalde  vermeldingen  terug  te  vinden  zijn  op  de  titel.       2) Je  krijgt  bonnen  volledig  gratis  en  je  kan  ze  vrij  gebruiken  en  de  ondernemingen  zijn   verplicht  deze  toe  te  passen.       De  uitgever  van  de  bonnen  zijn  dan  verplicht  de  ondernemingen  terug  te  betalen.     Distributieondernemingen  zoals  Colruyt,  Delhaize,  …  dragen  dus  het  insolventierisico.       Verkoop  met  verlies     -­‐ Goederen  mogen  niet  met  verlies  verkocht  worden.  à  Toepassingsgebied  is  dus  beperkt   tot  goederen   -­‐ Wanneer  is  er  sprake  van  verkoop  met  verlies?  In  het  geval  waarin  de  prijs  waartegen  de   goederen  worden  verkocht  lager  is  dan  de  (her  of  )bevoorradingsprijs.  Vb.  Onderneming   koopt  aan  11€  stuk  en  verkoopt  ze  aan  10€  à  verboden.   -­‐ Wat  is  wel  toegelaten?  Mag  wel  als  de  onderneming  de  mogelijkheid  heeft  gehad  zich   tussen  11  en  10  te  kunnen  herbevoorraden  aan  8€.    

-­‐

-­‐ -­‐ -­‐ -­‐

HvJ.  Heeft  besloten  dat  dit  in  strijd  is  met  RL.  België  heeft  gezegd  dat  dit  enkel  dient  voor   de  eerlijke  concurrentie,  want  een  groot  bedrijf  kan  zo’n  verlies  beter  recupereren  dan   een  kleine  handelaar.  Niettemin,  kan  men    in  de  voorbereidende  werken  van  de  wet  toch   ook  de  bescherming  van  de  consument  terugvinden(lokvogelpraktijken).     Boek  VI  gaat  deze  regel  toch  behouden  en  gaat  weer  de  zin  toevoegen  (dat  het  enkel  voor   de  eerlijke  concurrentie  dient.    Gaat  deze  toevoeging  voldoende  zijn  om  de  onenigheid  te   voorkomen?  (prof  is  sceptisch)     Er  bestaan  weliswaar  uitzonderingen:  deze  lijst  is  limitatief  (zie  slides)   Externe  omstandigheden  (de  fabrikant  brengt  een  nieuw  model  op  de  markt)   Prijsafstemming  om  dringende  reden  van  mededinging:    u  bent  een  kleine  kruidenier  en   binnen  de  geografische  zone  is  er  ook  een  Delhaize  en  Carrefour  die  hetzelfde  product   verkopen  en  u  kan  ze  enkel  verkopen  als  u  ze  met  verlies  kan  verkopen.  Mag  ik  dat  doen   als  C  en  D  het  ook  met  verlies  verkopen?  Of  moet  ik  dan  vordering  tot  staken  instellen?   Vandaag  heeft  de  kleine  kruidenier  de  keuze  (snel  gemaakt  voor  hem)    

    Overeenkomsten  met  consumenten     Overeenkomsten  op  afstand     Toepassingsgebied:  tussen  ondernemingen  en  consumenten,  gebruik  van  technieken  van   communicatie  op  afstand.     Er  is  ook  een  bijzondere  wet  (omzetting  Eu  richtlijn)  zal  terug  te  vinden  zijn  in  boek  XIV.     De  beide  categorieën  van  regelen  gaan  gelijk  lopen,  nu  bestaan  er  nog  kleine  verschillen.     Het  gaat  hier  over  goederen  en  diensten.     Er  bestaat  een  bijzondere  regeling  voor  financiële  diensten.     De  algemene  regelen  zijn  dus  niet  van  toepassing  voor  het  openen  van  rekening  op  internet,  …   Ze  dienen  als  afbakening  van  de  algemene  regelen.       Tot  het  sluiten  van  de  overeenkomst  wordt  er  gebruik  gemaakt  van  een  of  meerdere  technieken   van  communicatie  op  afstand  (ze  bevinden  zich  fysiek  niet  bij  elkaar)  –  internet,  catalogus,  fax,  …       Wat  er  na  het  juridisch  sluiten  gebeurd,  dat  speelt  geen  rol,  het  enige  wat  telt  is  dat  ze  elkaar  niet   gezien  hebben  voorafgaand  of  bij  het  sluiten  van  het  contract.     Wanneer  komt  contract  tot  stand?  Wanneer  de  partijen  het  eens  zijn  over  de  essentiële   elementen.     Tweede  vereiste:  door  een  georganiseerd  systeem  van  verkoop  op  afstand:  de  onderneming   moet  regelmatig  verkopen  afsluiten  op  afstand.  Wanneer  een  onderneming  éénmalig  een   contract  op  afstand  sluit  dan  is  dit  deel  wet  marktpraktijken  niet  van  toepassing.  (aankoop  tv  via   mail,  1  been)       Hoe  wordt  bescherming  georganiseerd  voor  consumenten?  2  pistes:     1) informatieverplichting  aan  de  onderneming   a. artikel  45:  info  verstrekken  op  het  ogenblik  dat  een  aanbod  wordt  gedaan,  voor   het  moment  dat  contract    gesloten  wordt.     Bedoeling?  Ervoor  zorgen  dat  de  wederpartij  (consument)  een  geïnformeerde   toestemming  geeft.  Het  spreekt  voor  zich  dat  dit  niet  het  geval  kan  zijn  in  artikel   46.     Hoe  wordt  het  gegeven?  De  informatie  kan  aan  de  hand  van  elk  middel  dat   aangepast  is  aan  de  door  de  onderneming  gehanteerde  techniek  van   communicatie  gegeven  worden.  Welke  manier  gebruikt  de  onderneming?   Website,  postordercatalogus,  …  

Welke  info  moet  er  verstrekt  worden?  Bestaan  herroepingsrecht,  info  over   onderneming,  …   b. artikel  46:  info  waar  voldaan  aan  moet  worden  uiterlijk  bij  de  levering  van  het   goed  of  voor  het  beginnen  van  het  uitvoeren  van  de  dienstenovereenkomst.   Levering  situeert  zich  na  het  sluiten  van  het  contract.     Bedoeling?  Dat  de  consument  nuttige  gegevens  in  zijn  bezit  heeft   Hoe  wordt  het  gegeven?  strenger:  het  moet  schriftelijk  gebeuren  of  via  een   duurzame  drager  (cd-­‐rom,  dvd,  diskette,  …/  e-­‐mail).  Dus  eigenlijk  op  papier  of  via   e-­‐mail  worden  verstrekt.     Kan  een  website  als  een  duurzame  drager  worden  beschouwd?  Het  moet  over   persoonlijke  gerichte  informatie  aan  de  consument  gaan,  dus  HvJ  heeft  besloten   dat  een  website  niet  voldoet  als  duurzame  drager.  Uit  datzelfde  arrest  blijkt  ook   heel  duidelijk  dat  het  niet  voldoende  is  om  een  mail  te  sturen  waar  er  een  link  is   opgenomen  naar  de  website.     Welke  info  moet  er  verstrekt  worden?  Herroepingsrecht  (ook  hier  moet  het   aangeduid  worden!)  WMPC  is  zeer  streng  en  zegt  dat  beding  of  afwezigheid   ervan  moet  vermeld  worden  op  eerste  bladzijde,  afzonderlijk  van  de  rest  van  de   tekst,  in  een  kader  en  in  het  vet.       Dit  systeem  wordt  behouden  en  een  beetje  veranderd,  men  behoud  de  2  fasen,   elk  middel  en  duurzame  drager.     Wat  verandert  er?     • Men  gaat  meer  informatie  moeten  verstrekken  in  artikel  45.     EU  denkt  dat  hoe  meer  info  je  krijgt  hoe  beter  beschermd?  Fictie,  want  hoe   meer  info  je  krijgt,  hoe  minder  de  consument  zin  heeft  om  deze  te  lezen.     • De  bijzondere  formaliteiten  van  het  herroepingsrecht  worden  afgeschaft,   ze  moeten  afgeschaft  worden  want  de  richtlijn  gaat  naar  maximale   harmonisatie   • Men  moet  een  model  herroepingsformulier  ter  beschikking  stellen  aan  de   consument  in  de  bijlagen.  (doel?  Meer  gebruik  maken  van   herroepingsrecht)  Anders  moet  de  consument  zelf  een  brief  op  te  stellen.     Het  is  ‘interessant’  om  informatie  te  geven,  maar  hoe  ga  je  de  miskenning  ervan  sanctioneren?     Huidige  regeling  gaat  vervallen:  vermeld  je  het  herroepingsrecht  niet:  dan  mag  de  consument   het  goed  houden  zonder  te  betalen  (sanctie  van  afgedwongen  aankoop:  zeer  zware  sanctie!)     Wanneer  andere  informatieve  elementen  niet  worden  opgenomen  leidt  dit  tot  een  verlenging   van  de  bedenktermijn  (tot  3  maanden).     Wat  brengt  de  toekomst?  Deze  brengt  veel  minder,  omdat  België  verder  is  willen  gaan  dan  de   RL.    De  sanctie  van  afgedwongen  afkoop  zal  niet  meer  bestaan  en  er  zal  nog  maar  1  hypothese   zijn  waar  er  een  verlenging  is  van  de  bedenktijd:  indien  er  geen  model  herroepingsformulier   wordt  gegeven.  (de  verlenging  is  dan  tot  1  jaar).   Wat  in  alle  andere  gevallen?  1382  als  het  over  de  precontractuele  fase  gaat  (u  zal  dus  moeten   aantonen  dat  u  schade  heeft  geleden  in  gevolge  van  de  miskenning  van  de   informatieverplichting).     De  sanctionering  zal  dus  minder  zwaar  zijn  voor  de  ondernemingen.     2) In  principe  moet  er  aan  consument  een  herroepingsrecht  worden  gegeven.     Herroepingsrecht:  14  kalenderdagen  vanaf     -­‐ goederen:  de  dag  van  de  levering   Ratio?  Je  hebt  het  goed  niet  gezien  op  het  moment  dat  je  het  gekocht  hebt,  je  hebt  je   aankoop  gebaseerd  op  een  afbeelding,  je  kan  niet  vergelijken  zoals  in  het  echt.    

-­‐

De  consument  heeft  niet  dezelfde  info  in  vergelijking  met  als  hij  in  een  winkel  gaat  gaan   kopen.  (=  informatie  asymmetrie)     diensten:  het  moment  van  het  sluiten  van  de  overeenkomst.    

    -­‐ -­‐ -­‐

-­‐

-­‐

U  moet  dit  recht  uitoefenen  op  een  manier  dat  een  spoor  nalaat  zodat  u  het  kan   bewijzen.  (brief,  fax,  …)     U  moet  niet  motiveren  waarom  u  herroept  en  zonder  dat  u  een  schadevergoeding  moet   betalen.  De  enige  kosten  die  u  aangerekend  kunnen  worden  zijn  de  terugzendingskosten.     De  vraag  is,  wat  mag  ik  allemaal  met  het  goed  doen  voor  ik  het  terug  stuur?    U  gaat  het   uitpakken,  verbinden,  aansluiten,  aanzetten,  kijken..     HvJ  heeft  gesteld  dat  u  uw  recht  niet  kan  verliezen  noch  een  vergoeding  moeten  betalen   zolang  u  het  goed  gaat  testen,  maar  het  niet  gaat  gebruiken.  U  mag  het  niet  gedurende   uren  gebruiken  gedurende  10  dagen  om  het  dan  terug  te  sturen.  Gebruik  je  het  goed,  dan   verlies  je  niet  je  recht,  maar  dan  moet  u  een  vergoeding  betalen  aan  de  onderneming.     Wat  zijn  interessante  problemen  in  de  praktijk?  Vaak  kunnen  we  in  de  algemene   voorwaarden  terug  vinden  dat  het  herroepingsrecht  vervalt  wanneer  u  het  niet  kan   terugsturen  in  de  originele  verpakking  à  nietig!  Men  mag  wel  vragen  de  originele   verpakking  mee  te  sturen  en  eventuele  vergoeding.     Wie  moet  bewijs  leveren  dat  consument  niet  verder  is  gegaan  dan  testen?  De  bewijslast   rust  op  de  onderneming.  Alles  wat  elektronica  is,  bevat  een  klok  (men  kan  dus  perfect   zien  hoelang  u  het  gebruikt  heeft)    

  Uitzonderingen  (bij  toepassing  van  de  wet)     -­‐ bij  het  sluiten  van  overeenkomsten  wat  betreft  weddenschappen  en  loterijen:  u  kan  niet   overgaan  tot  het  herroepen  als  u  ziet  dat  u  verloren  heeft   -­‐  kranten:  lezen  en  dan  terugsturen   -­‐ cd-­‐rom,  dvd’s  waar  de  zegel  verbroken  is   -­‐ er  ligt  ook  een  uitzondering  in  een  KB  (zal  in  nieuwe  wet  in  de  tekst  opgenomen   worden):  diensten  betreffende  vervoer,  logies,  restaurantbedrijf  en  vrijetijdsbesteding:   bioscoop,  treinticket,  vlucht,  …  op  internet.       Er  zijn  niet  zoveel  veranderingen  in  boek  VI.  Wat  wegvalt:  dat  u  een  recht  heeft  wanneer  het  om   een  goed  gaat  dat  u  om  hygiënische  redenen  niet  meer  zou  kunnen  terug  sturen.       De  onderneming  mag  eisen  dat  u  een  voorschot  betaald.     Voor  2010  was  dit  verboden:  dat  betekende  dat  ondernemingen  eerst  goederen  diende  toe  te   sturen  en  pas  toen  de  bedenktermijn  was  verstreken  kon  overgaan  tot  het  vragen  van  betalen.     Die  regel  is  een  gevolg  van  rechtspraak  van  HvJ  (België  heeft  verkeerd  geïnterpreteerd)     Het  moest  worden  afgeschaft  dat  als  het  zover  ging  dat  men  zelfs  niet  meer  kredietkaart   nummer  mag  vragen  als  garantie  (ook  dat  verbood  de  Belgische  wetgeving)  en  dat  vond  HvJ   disproportioneel  en  enkel  dit  werd  verboden  door  HvJ.       Als  de  levering  langer  dan  30  dagen  duurt  dan  mag  je  de  overeenkomst  ontbinden  door  gewone   kennisgeving.     Op  slide:  risico  wordt  door  de  onderneming  gedragen!!       Het  risico  dat  goederen  teloor  gaan  of  beschadigd  worden  ligt  ten  laste  van  de  onderneming  en   ze  mogen  dit  niet  ten  laste  van  de  consument  leggen  (dit  gebeurd  toch  vaak  à  Nietig  beding)     Als  consument  recht  gaat  uitoefenen,  kan  de  onderneming  kiezen  op  welke  manier  u  het   terugstuurt?  De  wet  regelt  dit  niet,  kan  dit  contractueel  opgelegd  worden?  Moet  in  functie  met   de  verwachting  van  de  waarde  van  de  goederen.    

  Onderneming  moet  terugbetalen  in  geld,  niet  in  tegoedbon  (zeker  niet  voor  iets  waar  er  bij   toepassing  van  de    wet  een  herroepingsrecht  bestaat)  !  (niet  hetzelfde  als  omruilingsgeste  in   winkels)     Wat  als  consument  recht  uitoefent  bij  wie  rust  dan  het  risico?  Niet  bepaald,  ook  niet  in  de   nieuwe  regelgeving.  Er  bestaat  een  theorie  die  zegt  dat  de  onderneming  eigenaar  is  gebleven,   dus  dat  het  risico  bij  de  onderneming  blijft.  De  consument  moet  zich  wel  redelijk  gedragen   hebben  met  het  goed.       Financiële  diensten  :  niet  te  kennen.       Overeenkomsten  gesloten  buiten  de  onderneming  van  de  verkoper     Ook  hier  heeft  de  consument  een  herroepingsrecht.  (dit  zijn  de  enige  2  situaties  waar  er  recht  is   op  een  herroeping!!  In  de  winkel  kan  er  contractueel  een  omruilingsdienst  zijn)       Er  zijn  3  gevallen  van  verkoop  buiten  de  onderneming:     a) ten  huize  van  de  consument,  of  andere  consument:  tupperware     uitzondering  van  de  wet:  tenzij  consument  voorafgaandelijk  de  ondernemer  heeft   uitgenodigd  met  de  bedoeling  van  een  contract  te  sluiten.   Ratio  van  herroepingsrecht?  Niet  asymmetrie,  want  u  heeft  het  goed  gezien.  Je  wordt   onder  druk  gezet  (agressieve  verkoop)  ,  het  overrompelingsgevaar.   b) Georganiseerde  excursie:    gepensioneerden  op  bus  en  daar  probeert  men  hen  iets  te   verkopen.     c) Salon,  beurzen  en  tentoonstellingen  als  het  meer  dan  200  €  is.  U  gaat  een  vaas  kopen  van   250€  op  een  beurs:  op  dat  moment  heeft  u  een  herroepingsrecht.       Dit  is  een  limitatieve  opsomming.  Betekent  dat  dit  de  enige  voorbeelden  zijn?  Nee,  er  zijn  nog   andere  gevallen,  maar  die  liggen  buiten  de  wet.   In  het  nieuwe  boek  zal  het  toepassingsgebied  uitgebreid  worden:  elke  verkoop  buiten   onderneming  zal  er  onder  vallen  en  de  uitzondering  van  de  uitnodiging  van  de  ondernemer  zal   wegvallen.     Er  is  een  sociologisch  onderzoek  geweest:  de  thuisomgeving  zorgt  ervoor  dat  men  niet  rationeel   nadenkt.  Het  is  niet  het  verrassingseffect.       Herroepingsrecht:  7  werkdagen  na  het  sluiten  van  de  overeenkomst.     In  de  geschreven  overeenkomst  moet  een  herroepingsbeding  staan,  anders  nietig.     Verschil  met  ‘afstand’:  hier  mag  men  binnen  de  bedenktermijn  geen  voorschot  eisen  of   aanvaarden.       Wat  gaat  er  veranderen?       -­‐ er  zal  een  precontractuele  informatieverplichting  moeten  gegeven  worden  aan  de   consument   -­‐ de  consument  moet  een  kopie  krijgen  van  de  overeenkomst  en  pas  als  de  consument   instemming  geeft  dat  de  onderneming  het  als  duurzamer  drager  mag  gebruiken   -­‐ herroepingstermijn  zal  14  kalenderdagen  worden.     -­‐ Voorschot  eisen?  Hier  heeft  de  wetgever  zich  laten  gaan  in  zijn  gekheid:  de  rl  zegt  dat   men  in  principe  niet  verbieden  dat  er  binnen  de  bedenktermijn  betaling  te  eisen  of   aanvaarden   Verkoop  buiten  de  onderneming:  indien  lidstaat  een  verbod  heeft  dan  mag  dit  blijven   bestaan;  lobbyen  van  België.     Men  stelt  vast  dat  de  bedenktermijn  7  werkdagen  bedraagt  en  in  Boek  VI  14   kalenderdagen.    

Ontwerp  zegt  voorlopig  dat  men  binnen  termijn  van  7  werkdagen  van  de  bedenktermijn   mag  men  geen  voorschot  eisen  of  aanvaarden,  maar  gedurende  de  rest  mag  men  dit  wel   eisen  of  aanvaarden  (compleet  zinloos  –  onderneming  belasten  met  administratieve  last   die  consument  niet  beschermd.)  (=  hybride  systeem)   Gezamenlijk  aanbod     In  strijd  met  de  RL  eerlijke  handelspraktijken:  redenering  van  het  hof:    gezamenlijk  aanbod  is   een  handelspraktijk  (verkoop  bevorderend  effect),  die  handelspraktijk  dient  ter  bescherming   van  de  consument  en  dus  valt  hij  onder  toepassingsgebied  van  de  RL.     Die  RL  zegt  dat  enkel  verboden  mag  worden  dat  wat  op  de  zwarte  lijsten  staat.     Op  deze  lijsten  staat  er  geen  verbod  van  het  gezamenlijk  aanbod  en  dus  met  het  instellen  van   een  verbod  is  er  dus  een  schending  van  de  RL.  (want  maximale  harmonisatie)     Eerste  keer  dat  B  veroordeeld  wordt.       Nu  is  het  toegelaten  zolang  het  geen  oneerlijke  handelspraktijk  is.  Ze  zullen  enkel  getoetst   moeten  worden  aan  de  misleidende  praktijken  (zwarte  lijst  en  open  norm)       Het  blijft  wel  verboden  als  één  deel  van  het  aanbod  een  financiële  dienst  is.  (de  RL  zegt  ook  dat   ze  niet  maximale  harmonisatie  geeft  voor  wat  betreft  financiële  diensten  dus  geen  schending)     Er  bestaan  natuurlijk  uitzonderingen.     Moeten  alle  bestanddelen  financiële  diensten  zijn  of  is  1  genoeg?     Zaak:  Citroën  had  gezegd  dat  als  je  bij  hen  een  auto  kocht  dan  kreeg  je  gedurende  6  maanden   een  omnium  verzekering.  (één  bestanddeel:  auto,  ander:  verzekering)     Advocaten  zeggen  dat  als  er  één  staat  dan  is  het  een  schending  met  de  RL,  want  alles  moest   financieel  zijn  om  niet  strijdig  te  zijn.     Eén  van  de  enige  keren  dat  HvJ  gelijk  geeft  aan  België.         Onrechtmatige  bedingen     Belangrijk  in  de  wet,  zullen  zo  overgenomen  worden  in  boek  VI.     Artikel  74  stelt  een  zwarte  lijst  van  bedingen  (deze  zullen  automatisch  nietig  verklaard  worden)     • Vb.  Aansprakelijkheid  van  onderneming  voor  lichamelijke  schade  kan  niet  uitgesloten   worden.     • Bedingen  die  bij  contracten  van  bepaalde  duur  toelaten  de  prijs  te  wijzigen  volgens   elementen  die  steunen  op  de  wil  van  de  onderneming  (dit  mag  enkel  indien  er  objectieve   redenen  zijn.)   Het  contract  in  zijn  totaliteit  blijft  bestaan,  alleen  het  beding  wordt  er  uit  gehaald.       Daarna  is  er  nog  een  algemene  toetsing:  als  ze  een  kennelijk  onevenwicht  creëren  tussen  de   rechten  en  plichten  van  de  partijen  (niet  gelijkwaardigheid  van  de  prestaties)     ‘kennelijk’  :  ernstig  en  aanzienlijk.     • Vb.  De  kosten  van  een  expertise  zijn  sowieso  ten  laste  van  de  consument,  zelfs  als  hij  de   procedure  voor  de  rechtbank  wint.                      

Financieel  recht     Hoofdstuk  1:  Statuut  en  toezicht  kredietinstellingen       a) privaat  bankrecht:  cliënt  –  bankinstelling   b) publiek  bankrecht:  kredietinstellingen       Waarom  is  het  belangrijk  ze  te  reglementeren?     -­‐ omdat  ze  in  onze  economie  een  essentiële  rol  gaan  vervullen  want  ze  hebben  een   intermediatie  rol:     o ze  krijgen  deposito’s  en  stellen  die  aan  als  kredieten  aan  andere  personen.     o Kredieten  worden  zowel  aan  ondernemingen,  overheid  en  particulieren  gegeven.     o Met  de  crisis  kan  er  sprake  zijn  van  een  schaarste  aan  kredieten  (crunch)  ze   hebben  niet  genoeg  gelden  om  te  kunnen  verstrekken.     o Particulieren  nemen  een  bijzondere  plaats  in:  instellingen  moeten  voorzichtig   zijn.  Er  zijn  veel  particulieren  die  zelf  niet  in  staat  zijn  om  de  beslissingen  te   nemen  met  wat  betreft  het  nemen  van  een  krediet.  Consumentenkrediet:  u  mag   pas  een  krediet  geven  als  u  er  van  kan  uitgaan  dat  de  consument  deze  kan   terugbetalen  (bescherming  tegen  zichzelf)    de  bank  heeft  het  laatste  woord.     o De  rente  die  ze  int  op  de  kredieten.  Deze  zal  hoger  moeten  liggen  dan  de  rente   die  voor  de  deposito’s  geldt.     -­‐ Groot  probleem:  deposito’s  zijn  op  zicht  opvraagbaar  (spaarrekening).  Ze  kunnen   onmiddellijk  leeggemaakt  worden.  Wat  betreft  de  kredieten  kan  er  niet  gevraagd   worden  om  direct  te  betalen.  à  liquiditeitsrisico     Men  moet  altijd  een  ‘run  on  the  bank’  vermijden.  Dit  risico  bestaat  wanneer  men  zijn   vertrouwen  verliest  in  een  financiële  instelling.  Wanneer  dit  effectief  gebeurt  dan  gaat  de   bank  failliet.     bijkomend  risico  is  dan  het  systeemrisico:  de  banken  onder  elkaar  geven  geld  zodat  ze   kunnen  blijven  werken,  maar  als  er  iets  misgaat  voor  de  één  dan  gebeurt  dat  ook  voor  de   ander.  (=  domino-­‐effect)  In  de  financiële  crisis  heeft  de  overheid  de  banken  moeten   helpen  omdat  anders  het  hele  systeem  ten  onder  zou  zijn  gegaan.   -­‐ Financiële  dienstverlening  (privaatrecht)  :  extra  bron  van  inkomsten  voor  de  bank.     Historisch  overzicht     Eind  jaren  20  en  30:  financiële  crisis.  Wat  was  hier  de  oorzaak  van?  à  de  gemengde  bank.     Niet  enkel  een  gewone  bankier,  maar  één  die  daarbovenop  ook  participaties  gaat  hebben  in   industriële  ondernemingen.  Gevaar?  Bank  gaat  alles  doen  om  haar  participatie  te  beschermen.   Als  de  industriële  ondernemingen  problemen  ondervinden  dan  zouden  de  banken  meer   kredieten  verstrekken  en  soms  zelfs  met  gunstige  voorwaarden.  Wanneer  deze  ondernemingen   dan  toch  overkop  gingen,  ging  de  bank  mee.     à  Splitsing:  zorgen  dat  de  banken  deze  2  niet  meer  samen  zouden  kunnen  combineren.     Ook  vandaag  bestaan  er  nog  beperkingen  voor  wat  betreft  de  participaties  van  de  banken  (door   deze  splitsing)       Bankcommissie  controleert  vanaf  1935  de  instellingen.  Deze  wordt  CBF,  dan  CBFA  en  nu  FSMA.   (namenevolutie  niet  echt  relevant)     Deze  laatste  heeft  niet  meer  dezelfde  bevoegdheden  als  die  eerste  commissie.     De  controle  van  de  instellingen  berust  nu  op  de  NBB.       1934:  er  was  een  verschillen  tussen  klassieke  en  spaarbanken.  De  eerste  gaven  kredieten  op   korte  termijn,  de  tweed  kredieten  op  lange  termijn.     De  spaarkassen  kregen  een  afzonderlijk  toezicht.    

    Evolutie     Er  is  veel  veranderd  in  de  loop  der  jaren     Branchevervaging     De  klassieke  bank  en  spaarkassen  gaan  zich  meer  en  meer  op  elkaars  terrein  begeven.   Uiteindelijk  heeft  de  wetgever  gezorgd  voor  een  toenadering  (Mammoet  wet):  belangrijkste   verandering:  zelfde  controle  voor  de  2  banken.  In  1993  wordt  de  fusie  vervolledigd,  door  de  wet   van  22  maart.       OKI’s  (=Openbare  Kredietinstellingen)  waren  oorspronkelijk  in  leven  geroepen  voor  het   verrichten  van  specifieke  taken  waarin  banken  en  spaarkassen  niet  geïnteresseerd  waren.    (voor   de  mensen  die  niet  genoeg  opbrachten).  Al  deze  OKI’s  zijn  geprivatiseerd  (bnp/  fintro)  Hun   statuut  wordt  later  ook  gefusioneerd.       Desintermediatie     Houdt  in  dat  banken  hun  inkomsten  niet  alleen  meer  halen  uit  de  intermediatie  marge  maar  ze   deze  ook  halen  uit  andere  diensten.     Ondernemingen  kunnen  zich  op  andere  manieren  financieren  dan  via  een  bank  (obligaties   intekening)  à  Men  kan  dus  ook  naar  het  publiek  stappen.     Spaarders  gaan  niet  alleen  meer  hun  gelden  op  een  spaarrekening  zetten  (aandelen,  fondsen,   obligaties)     à  dit  allemaal  doet  afbreuk  aan  de  intermediatie  functie  en  dus  ook  aan  haar  inkomsten.     De  banken  gaan  dus  willen  deelnemen  hieraan:  ze  gaan  de  ondernemingen  en  spaarders  helpen   bij  het  inzetten  van  de  obligatie  of  fondsen..       Despecialisatie     Houdt  in  dat  instellingen  zich  meer  en  meer  gaan  bezig  houden  met  andere  activiteiten  zoals  bv.   de  verkoop  van  verzekeringen.     Het  onderscheid  tussen  sparen  en  verzekeringen  is  ook  verminderd.     Er  ontstaan  dus  financiële  dienstengroepen  (tussen  banken  en  verzekeraars).  Bankier  zal  u  al   proberen  overtuigen  om  een  verzekering  te  nemen  bij  een  verzekeraar  die  in  dezelfde  groep  zit.     De  toezicht  op  deze  entiteiten  is  geüniformeerd  (vandaag  onder  FSMA  (activiteiten)en  NBB)       Toezichtsmodel     Hervorming  van  het  toezicht  model  (twin-­‐peaks:  twee  torens  die  toezicht  gaan  verzekeren)     Vroeger  stond  NBB  in  voor  het  macrotoezicht:  ze  ging  waken  over  de  financiële  stabiliteit  binnen   het  systeem;  ze  ging  zich  dus  niet  inlaten  met  het  controleren  van  de  financiële  gezondheid  van   een  specifieke  instelling  (dat  werd  uitgevoerd  door  de  CBFA).     Na  de  financiële  crisis  heeft  men  dit  gewijzigd:  nu  bevindt  zich  zowel  het  macro  als  micro   toezicht  bij  de  NBB.     CBFA  wordt  de  Financial  services  market  authority..  Wat  doet  de  FSMA?  Ze  heeft  in  2010  een   hele  reeks  nieuwe  bevoegdheden  gekregen.     -­‐ toezicht  financiële  markten  en  beleggingsinstrumenten:  u  mag  niet  handelen  met   voorkennis  (als  u  weet  hoe  de  beurs  gaat  verlopen)  à  integriteit  van  markt  garanderen   -­‐ geen  te  ingewikkelde  beleggingsinstrumenten  aanbieden  (vb.  omgekeerd   converteerbare  obligatie.  Een  obligatie  van  1000  €  met  looptijd  van  3  jaar,  na  3  jaar  krijg   je  u  1000  €  terug.  Converteerbare  obligatie:  je  zegt  aan  de  belegger  dat  na  de  3  jaar  er  de  

-­‐ -­‐ -­‐

keuze  is  tussen  de  1000  €  of  een  x-­‐aantal  aandelen.  De  belegger  gaat  kijken  hoeveel  de   beleggingen  waard  zijn  op  de  dag  van  verval.  Omgekeerde:  de  keuze  tussen   terugbetaling  van  nominaal  bedrag  en  de  aandelen  kan  gemaakt  worden  door  de   obligatie  nemer  (risico  voor  de  belegger)  dit  is  een  gestructureerd  product,  want  het   heeft  een  derivaat.     Sinds  kort  toezicht  op  reclame  voor  spaarrekeningen.  Elke  reclame  wordt  vooraf   gescreend.     Waken  over  de  naleving  van  de  gedragsregelen  van  beleggingsdiensten.     De  financiële  consument  voorzien  van  educatie:  wikifin.be  werd  gemaakt  door  de  FSMA.   Deze  website  heeft  een  spaarsimulator  die  zal  zeggen  waar  u  het  hoogste  rendement   heeft.  Er  zijn  ook  quizzen  voorzien.    

  Internationalisering     Heeft  zicht  op  verschillende  manieren  voorgedaan:   -­‐ zeer  grote  kredieten  worden  door  verschillende  banken  uit  verschillende  landen   gegeven     -­‐ internationale  bankengroepen  worden  gecontroleerd  door  het  baselcomité:  ze  gaan  een   manier  zoeken  om  de  verschillende  toezichthouders  (van  de  verschillende  landen)  te   laten  samenwerken.    Basel  I  en  II  zijn  omgezet  door  verordeningen.       Banken  worden  geconfronteerd  met  verscheidene  risico’s:     -­‐ kredietrisico:  het  feit  dat  er  altijd  een  risico  bestaat  dat  de  verstrekte  kredieten  niet   kunnen  worden  terugbetaald,  waardoor  de  banken  niet  genoeg  gelden  zullen  hebben  om   de  deposito’s  terug  te  betalen.     Basel  II  zegt  dat  het  kredietrisico  afhangt  van  de  debiteur  (DU  of  GR)     -­‐ liquiditeitsrisico:  niet  voldoende  liquiditeiten  hebben  om  aan  de   terugbetalingsverplichting  te  voldoen.     Basel  III  focust  zich  daarop.    (videofragment  niet  voor  examen)       Creatie  van  een  Europees  paspoort  (ingevoerd  door  tweede  bankrichtlijn):  Stel  je  hebt  een  B   bank  die  in  België  bij  de  NBB  haar  vergunning  heeft  verkregen.  Europees  Paspoort  betekent  dat   deze  bank  in  alle  lidstaten  van  de  EU  haar  diensten  mag  gaan  verstrekken.  (vb.  B  bank  die  in   Nederland  de  mogelijkheid  biedt  om  bankrekening  op  internet  te  openen  of  in  het  buitenland   een  bijkantoor  op  te  richten  zonder  rechtspersoon.)       Wordt  er  daarentegen  een  dochteronderneming  opgericht  dan  moet  zij  zelf  nog  een  vergunning   aanvragen  in  het  land  waar  ze  zich  bevindt.  Toezicht  wordt  dan  uitgevoerd  door  het  land  van   ontstaan  van  de  instelling.       European  Banking  association:  coördinatie  tussen  de  toezichtsorganen.     Zo  is  er  een  SSM  gemaakt  die  als  taak  heeft  om  alle  grote  Europese  banken  te  controleren,   namelijk  de  ECB.     Voor  de  kleinere  banken  zijn  er  de  nationale  toezichters,  maar  zij  worden  op  hun  toer  zelf  weer   gecontroleerd  door  de  ECB.       Kredietinstellingen  statuut       Wanneer  spreekt  men  over  een  instelling  waar  er  prudentieel  (met  voorzichtigheid)  toezicht  op   wordt  uitgeoefend?    Definitie  herneemt  de  mediatie  elementen.     Vanaf  wanneer  kan  men  zeggen  dat  men  zich  richt  tot  een  publiek?  Kijken  naar  de   prospectuswetgeving:  als  men  zich  richt  tot  meer  dan  50  personen.       Aanvangskapitaal:  6  miljoen  200  duizend      

Wat  mag  een  kredietinstelling  nog  doen?  Er  is  geen  echte  bepaling  in  de  wet  die  dit  vastlegt.     In  artikel  3  vindt  men  een  lijst  waarvoor  het  principe  van  wederzijdse  erkenning  geldt   (Europees  paspoort).       Naast  de  kredietinstellingen  zijn  er  nog  2  andere  instellingen.  Zij  beheren  het  elektronisch  geld   en  betalingsinstellingen.     Zij  hebben  minder  bevoegdheden,  want  kredietinstellingen  hebben  deze  2  bevoegdheden  ook.     Zo  zijn  er  instellingen  die  enkel  elektronisch  geld  uitgeven  (wat  is  elektronisch  geld?  proton,   paypal,  pingping,  …)   Ook  voor  deze  instellingen  geldt  het  Europees  paspoort.     De  activiteiten  die  zij  mogen  verrichten  zijn  heel  wat  beperkter.       Voorwaarden  voor  de  kredietinstellingen  (artikel  15  wet  22  maart  1993)       -­‐ vergunning   -­‐ rechtspersoon   -­‐ aanvangskapitaal   -­‐ geschiktheid  aandeelhouders:  belangrijke/  betekenisvolle  aandeelhouders  (minstens   5%)  moeten  hun  identiteit  bekend  maken  aan  NBB  om  te  kunnen  nagaan  of  zij  wel  te   vertrouwen  zijn  en  genoeg  ervaring  hebben.    (niet  enkel  bij  de  start,  ook  bij   overschrijding  van  5%)  dit  heeft  ook  betrekking  op  uw  kapitaalkracht  (niet  geleende   gelden)   -­‐ geschikte  bestuur   o 4-­‐ogen  principe:  er  moeten  minstens  2  bestuurders  zijn   o fit  and  proper  test:  de  bestuurders  moeten  beschikken  over  de  passende   ervaring.   o Geen  strafrechtelijke  veroordeling  voor  bepaalde  misdrijven.   o Onverenigbaarheden.  Effectieve  bestuurders  dagdagelijks  beleid;  niet-­‐effectieve   bestuurders:  maken  ook  deel  van  het  bestuur  maar  zijn  niet  betrokken  bij  het   dagdagelijks  beleid.    De  onverenigbaarheden  zijn  verschillend  voor  de  2   categorieën.     -­‐ Kredietinstellingen  hebben  verplicht  een  dualistische  structuur   o Raad  van  bestuur:  algemeen  beleid   o Directiecomité:  dagdagelijkse  leiding;  de  leden  hiervan  maken  deel  uit  van  de   raad  van  bestuur.     -­‐ Organisatie   o Compliance  officer:  heeft  als  taak  om  na  te  gaan  of  wat  de  bank  doet  of  dit  in   overeenstemming  is  met  de  wetgeving     Werkingsvoorwaarden  (te  lezen  maar  niet  op  examen)     22/23  niet  kennen     Huidige  regeling     Participaties  kunnen  in  tijd  en  in  omvang  onbeperkt  zijn  in  andere  financiële  instellingen     Participaties  die  onbeperkt  zijn  in  omvang,  maar  beperkt  in  tijd:     -­‐ wanneer  er  een  openbare  uitgifte  plaatsvindt  van  effecten  dan  wordt  dat  vaak  begeleidt   door  een  kredietinstelling.  In  het  kader  van  zo’n  openbare  uitgifte,  kan  de   kredietinstelling  zich  verbinden  tot  een  vaste  overname  om  zelf  de  resterende  uitgiften   op  te  kopen.  Wanneer  dat  gebeurd,  dan  moet  de  bank  overgaan  tot  de  verkoop  ervan   binnen  1  jaar.    

-­‐ -­‐

Kredietinstelling  verstrekt  een  krediet  aan  een  onderneming  en  met  dat  dit  krediet  niet   wordt  terugbetaald  dan  moet  de  terugbetaling  gebeuren  door  het  geven  van  aandelen.   Deze  aandelen  moet  men  binnen  termijn  van  2  jaar  gaan  verkopen.   Per  onderneming  mag  een  participatie  niet  groter  zijn  dan  10%  van  het  eigen  vermogen   en  maximum  35%  van  het  eigen  vermogen  mag  als  participatie  genomen  worden.    

  Bankenfusie     Mededingingsvragen  bij  mededingingsautoriteiten   Prudentiële  aard:  solvabiliteit,  …  à  beoordeeld  door  NBB       -­‐ Het  feit  dat  de  kredietinstellingen  een  vergunning  moeten  vragen  aan  NBB  is  recent   (2011)     -­‐ Beslissingen  worden  genomen  door  het  directiecomité  van  de  NBB.   -­‐ De  KI  staan  zelf  in  voor  de  betaling  van  het  toezicht  van  de  NBB  (zelfde  principe  voor  de   FSMA)  à  budgettaire  autonomie.   -­‐ NBB  geeft  haar  verantwoording  door  de  jaarverslagen.  Deze  kunnen  geconsulteerd   worden  op  de  website  (zelfde  voor  FSMA).  Deze  verslagen  laten  ook  toe  aan  de   gecontroleerde  om  inzicht  te  geven  op  de  manier  waarop  ze  gecontroleerd  worden.     -­‐ Toezicht  is  van  algemene  aard:  bekijken  van  de  financiële  gezondheid,  situatie  van  de   instelling  (solvabiliteit,  liquiditeit).   -­‐ Op  geconsolideerde  basis:  men  houdt  rekening  met  de  verbonden  ondernemingen.     -­‐ Noch  de  NBB  of  de  FSMA  heeft  een  ombudsfunctie:  ze  nemen  geen  kennis  nemen  van   individuele  klachten  van  personen  of  ondernemingen.  Men  gaat  geen  standpunt   innemen.  Er  bestaat  een  specifieke  ombudsman  voor  de  financiële  sector  in  België.   -­‐ De  NBB  is  geen  fiscale  overheid:  ze  laat  zich  niet  in  met  de  vraag  of  cliënten  wel  voldoen   aan  hun  fiscale  verplichtingen.  Uitzondering:  “bijzondere  mechanisme”  wanneer  er   vastgesteld  wordt  dat  er  binnen  een  instelling  bijzondere  mechanismen  bestaan,  die   ervoor  zorgen  dat  ze  zich  kunnen  onttrekken  aan  hun  fiscale  verplichtingen,  zal  er  wel   een  controle  mogelijk  zijn.     -­‐ De  KI  hebben  een  ruime  informatieverplichting  ten  opzichte  van  de  NBB,  namelijk  alle   informatie  die  nodig  is  om  de  toezicht  functie  toe  te  passen.     -­‐ NBB  doet  beroep  op  verschillende  actoren  à  inspecteurs  en  commissarissen,  deze   laatsten  treden  als  zelfstandigen  op.       Wat  kan  de  NBB  ondernemen  als  ze  vaststelt  dat  er  een  probleem  is?     (niet  meer  gezond,  solvabiliteit,  liquiditeit)     Artikel  57  bevat  een  overzicht  van  maatregelen:     -­‐ aanduiden  van  een  speciaal  commissaris:  persoon  die  binnen  instelling  actief  zal  zijn  en   toestemming  zal  moeten  geven  voor  ze  een  handeling  kunnen  verrichten   -­‐ aanvullende  vereisten  opleggen:  liquiditeit   -­‐ schorsing:  binnen  een  bepaalde  termijn  een  bepaalde  activiteit  of  gedeelte  ervan  niet   kunnen  uitvoeren   -­‐ een  andere  bestuurder  vragen   -­‐ meest  ingrijpend:  intrekken  van  de  vergunning,  de  activiteit  mag  niet  meer  uitgeoefend   worden.   Vb.  Intrekking  in  97  van  de  vergunning  van  bank  Max  Fisher:  de  leiding  had  zich  bezondigd  aan   fraude:  men  had  de  boekhouding  vervalst.  De  bank  beschikte  over  minder  activa  dan  wat   afgeleid  kon  worden  van  de  boekhouding.  In  een  eerste  instantie.  had  men  gezegd  dat  ze  het   moesten  herstellen,  dan  een  gedeeltelijke  schorsing.  Vervolgens  hadden  ze  een  nieuwe  fraude   techniek  ontwikkeld  en  dan  werd  er  besloten  om  de  vergunning  in  te  trekken.       Artikel  57  bis  is  ingevoegd  na  de  crisis:  men  kan  beslissen  dat  een  bank  moet  worden   overgedragen  aan  de  staat.  Wanneer  het  B  financieel  gestel  in  gevaar  is  dan  bestaat  de  

mogelijkheid  via  een  speciale  procedure  dat  de  eigendom  wordt  overgedragen  aan  de  staat  of   andere  instelling.  (de  aandeelhouders  zullen  worden  onteigend  –  houdt  vergoeding  in)     Recente  ontwikkelingen     Kredietcrisis     Video  te  kennen  voor  examen  (Minerva)       Europese  staatschuldencrisis     Video  op  Minerva     Depositobescherming     -­‐ Wat  gebeurt  er  als  een  instelling  failliet  gaat?  Men  heeft  een  bescherming  voorzien  voor   de  mensen  die  gelden  staan  hebben  bij  een  bepaalde  KI.    Uitgangspunt:  u  heeft  tegoeden   staan  op  een  spaarrekening  en  men  heeft  een  mechanisme  voorzien  dat  ervoor  zorgt  dat   u  zich  niet  teveel  zorgen  moet  maken.     -­‐ Men  gaat  de  spaarder  allerhande  de  zekerheid  willen  bieden  dat  ze  geen  daadwerkelijk   verlies  zullen  leiden  indien  er  iets  mis  zou  lopen.   -­‐ Men  wil  voornamelijk  run  on  the  bank  vermijden.  à  preventieve  werking   -­‐ Eens  er  aan  een  bepaalde  voorwaarden  zijn  voldaan  heb  je  recht  op  deze  bescherming.   Voorwaarden  in  protocol  FIF.     -­‐ Er  mag  geen  misbruik  van  gemaakt  worden.     Wanneer  banken  abnormaal  hoge  renten  toekennen  op  spaartegoeden  dan  is  dit  een   teken  aan  de  wand  (men  heeft  dringend  nood  aan  liquiditeiten,  dus  opletten!)   • Er  was  een  moment  dat  IJslandse  banken  hoge  renten  gaven  om  kredieten  te   krijgen;  deze  is  overkop  gegaan  en  men  kon  de  tegoeden  niet  meer  terugkrijgen.   Testaankoop  had  de  lezers  gezegd  bij  deze  bank  te  gaan  (grote  blunder)  en  men   had  niet  aangegeven  welke  de  limiet  van  de  depositobescherming  was.  Deze   bedroeg  maar  20.  000  €  en  sommigen  hadden  veel  meer  gegeven.     Hierna  heeft  men  het  limiet  opgetrokken  naar  100.000  €.   -­‐ Wanneer  gaat  men  over  tot  een  uitkering?     o Voor  dat  er  een  faillissement  is  dan  kan  het  FIF  beslissen  om  preventief  tegoeden   uit  te  betalen  aan  spaarders.  (hier  heb  je  geen  recht  op  als  spaarder,  het  FIF   beslist  dit)  Dit  dient  om  de  run  te  voorkomen.     o Daarnaast  heb  je  de  tegemoetkoming  na  het  deficiëntie  (  hier  heb  je  wel  een   recht  op  als  spaarder)  niet  alleen  als  men  in  een  rechterlijke  procedure  vaststelt   dat  er  een  failliet  is,  maar  ook  als  men  beslist  dat  de  instelling  niet  meer  aan  al   zijn  verplichtingen  kan  voldoen.           -­‐ Wat  valt  er  allemaal  onder  deze  bescherming?   o Deposito’s   § Stel  je  hebt  een  zichtrekening,  spaar  en  termijn  bij  bank  X  die  failliet  is   gegaan.  Je  moet  de  saldo’s  samentellen  en  als  dit  onder  100.000€  blijft   dan  kan  dit  kredietsaldo  volledig  terugbetaald  worden.  Stel  dat  het  meer   is,  dan  krijgt  u  maar  100.000  €  terug.     § Stel  dat  er  120.000  €  op  staat,  maar  dat  de  3  rekeningen  op  2  namen   staan,  dan  is  het  belangrijk  om  te  weten  dat  bij  gemeenschappelijke   rekeningen  elke  persoon  recht  heeft  om  aanspraak  te  maken  ten  belopen  

o

o o

van  de  helft.  De  ene  kan  dus  aanspraak  maken  op  een  tegemoetkoming   ten  belope  van  60.000€  en  de  andere  ook.     § Kasbons  en  obligaties  als  ze  zijn  uitgegeven  door  de  instelling  die  failliet   is  gegaan.  Stel  KBC  gaat  failliet,  u  heeft  een  effectenrekening  waarop  een   obligatie  staat  die  is  uitgegeven  door  KBC  en  ook  één  uitgegeven  van   INBEV.  Enkel  deze  van  KBC  kan  terug  betaald  worden.     § Kasbons  aan  toonder  vallen  niet  onder  de  bescherming,  maar  deze   mogen  niet  meer  gegeven  worden,  dus  hier  is  ook  bijna  geen  sprake  meer   van.     § Niet  voor  achtergestelde  obligaties:  iets  typisch  dat  de  banken  proberen   te  verkopen,  er  kan  daarmee  een  hoog  rendement  geboden  worden.  Wat   is  hier  de  keerzijde  van?  Er  is  meer  risico,  want  als  houder  neem  je  plaats   van  de  chirografaire  schuldeiser,  bij  een  achtergestelde  komt  u  na  deze   schuldeiser,  dus  veel  meer  risico  dat  u  niet  terugbetaald  wordt.     § Al  deze  tegoeden  komen  maar  in  aanmerking  als  ze  in  euro  of  munt   lidstaat  EER  zijn.  (geen  dollar  of  andere  eenheden).   § Het  wordt  dus  aangeraden  dat  als  u  een  hoger  tegoed  heeft  dat  het   raadzaam  is  om  uw  gelden  te  verspreiden,  maar  er  bestaat  wel  een  risico   dat  als  verschillende  banken  failliet  gaan  dat  ze  niet  allemaal  terug   betaald  gaan  kunnen  worden.     Financiële  instrumenten     § Pas  als  er  geen  recht  op  revendicatie  bestaat  (voor  de  obligaties  en   aandelen)  treedt  de  bescherming  in  werking.  Het  limiet  wordt  hier  wel   op  20.000  €    gehouden,  maar  dit  kan  gerechtvaardigd  worden  door  het   feit  dat  er  normaal  het  revendicatie  recht  bestaat.     Bij  de  in  afwachting  van  aankoop:  geen  rekening  houden  met  het  feit  of  het  euro   is  of  niet.     Tak  21  en  23  levensverzekering:  verzekering  die  wordt  uitbetaald  wanneer  je   doodgaat.   § 21:  een  spaarproduct  dat  een  gewaarborgd  rendement  biedt  (x-­‐aantal   procent  en  een  deel  van  de  winst)  =  risicoloos  product.   Je  bent  zeker  dat  je  oorspronkelijke  inzet  krijgt  plus  een  rendement.   Deze  geeft  recht  op  een  bescherming,  afzonderlijk  van  de  deposito’s  bij   kredietinstelling.   § 23:  geen  gewaarborgd  rendement:  de  som  die  ontvangen  wordt  gaat   afhangen  van  de  onderliggende  financiële  instrumenten  (vb.  Koers,  …)  U   gaat  geen  zicht  hebben  op  de  som  die  u  gaat  krijgen  op  het  einde.   Hier  bestaat  de  zekerheid  niet,  het  is  zelfs  mogelijk  dat  u  minder  dan  uw   inzet  terugkrijgt.     Je  hebt  hier  een  claim  op  de  onderliggende  effecten,  je  product  blijft   evenveel  waard  moest  de  instelling  failliet  gaan.     § Wat  is  het  belangrijkste  probleem  bij  beleggingsfondsen?  Je  kan  de   kapitaalbescherming  verliezen,  maar  niet  de  belegging  zelf.    

  -­‐

-­‐

Een  aantal  personen  worden  uitgesloten:     o Grote  ondernemingen:  gemeenten  kunnen  er  geen  aanspraak  op  maken.   o Instellingen  die  zelf  genoeg  ervaring  hebben  om  het  risico  in  te  kunnen  schatten.   o Personen  die  misbruik  hebben  gemaakt  van  het  deposito  bescherming  stelsel:   § Leiders  van  het  bedrijf  dat  failliet  gaat.   § Personen  die  hogere  rendementen  hebben  gekregen.   § Tegoeden  als  resultaat  van  witwassen  van  geld.   Het  recht  op  depositobescherming  is  een  subjectief  recht  na  compensatie:  stel  ik  heb  een   spaarrekening  met  een  beetje  geld,  maar  ik  heb  bij  dezelfde  KI  ook  een  hypothecair  

-­‐

krediet  staan.  In  dat  geval  gaat  men  dus  eerst  compenseren  met  wat  de  bank  nog  van  u   kan  vorderen.   De  termijnen  binnen  de  welke  de  tegemoetkomingen  moeten  plaatsvinden  zijn  2   maanden  voor  deposito’s  en  5  maanden  voor  de  rest  (navragen  !)  

  Grensoverschrijdend  element     Kaupthing  (IJslandse  bank)  gaat  failliet.     De  wijze  waarop  de  Belgen  spaarden  bij  deze  bank  was  via  internet.     De  contracten  werden  afgesloten  in  Luxemburg  en  via  het  Eu  paspoort  werden  diensten   aangeboden  via  internet  aan  de  Belgische  spaarders.     Wat  gebeurd  er  in  geval  van  een  dergelijk  faillissement?  De  Belgische  spaarders  konden  zich  niet   wenden  tot  de  B  depositobescherming.     Ze  moesten  dus  een  vraag  tot  tegemoetkoming  indienen  aan  het  Luxemburgs  garantiesysteem.     Dat  was  zeer  interessant,  want  daar  was  het  limiet  was  nog  niet  opgetrokken  naar  100.000  €  en   de  Luxemburgers  waren  daar  ook  niet  echt  toe  geneigd.  De  Belgen  waren  dus  bevreesd  dat  ze   hun  gelden  niet  meer  zouden  terug  krijgen.     De  bank  is  overgenomen  geweest.  De  Belgische  spaarder  zijn  hun  gelden  niet  kwijtgeraakt,  maar   hebben  er  gedurende  een  zeer  lange  tijd  niet  aan  gekund.                                                                          

Hoofdstuk  2:  Geldrekeningen  en  betalingsverrichtingen     Algemeen     Oefening  op  Minerva     Verschil  tussen  Geld  en  Effectenrekening:  giraal  en  financiële  instrumenten  (obligaties,  …)   U  sluit  een  overeenkomst  en  op  basis  daarvan  word  gedebiteerd  of  gecrediteerd  op  uw  rekening.     De  dag  van  vandaag  is  het  bijna  niet  meer  mogelijk  om  iets  te  doen  zonder   rekeningovereenkomst.       Er  zijn  3  verschillende  types  van  rekeningen       1) zichtrekening:  gelden  die  u  snel  terug  nodig  zal  hebben;  dagdagelijkse  verrichtingen.   Hiermee  kan  u  betalingen  uitvoeren;  contract  van  onbepaalde  duur;  gelden  zijn  op  zicht     opvraagbaar  (loket  of  aan  de  muur).     Eventueel  gemodaliseerd:  vooral  kleine  banken  zullen  vragen  om  2  dagen  vooraf  te   melden  dat  u  grote  bedragen  wil  afhalen,  omdat  ze  zo  bedragen  niet  cash  aanwezig   hebben  voor  veiligheidsredenen.   Dit  kan  ook  samenhangen  met  een  kredietfaciliteit  (=  u  kan  onder  nul  gaan)  dit  gaat   samen  met  het  consumentenkrediet  (bepaalde  regels  die  opgelegd  worden)     Geeft  de  mogelijkheid  betalingen  te  verrichten;  het  contract  valt  dus  onder  de  wet   betalingsdiensten.  (raamcontract)         2) Spaarrekening:  gelden  die  u  toch  enige  tijd  kan  missen,  zonder  dat  u  weet  hoelang;   contract  van  onbepaalde  duur  en  gelden  op  zicht  opvraagbaar;  men  wil  de  gelden  op   langere  termijn  sparen  en  renderen.  (rendement  ligt  hoger)     Er  zijn  geen  instrumenten  aan  verbonden  (geen  bankkaart);  kan  ook  geen  debetsaldo   vertonen  (je  kan  niet  onder  nul  gaan)       o Gereglementeerde  spaarrekening:  is  vanuit  fiscaal  oogpunt  interessant  omwille   van  het  feit  dat  uw  interesten  vrijgesteld  zijn  van  roerende  voorheffing.    Althans   niet  op  de  interesten  die  lager  liggen  dan  1880  €  (met  de  huidige  rentevoeten   moet  u  al  een  over  een  grote  som  beschikken  om  daaraan  te  komen)  als  het  gaat   over  een  spaarrekening  op  naam  van  2  echtgenoten  dan  mag  dit  niet  hoger  zijn   dan  3760€;  de  banken  gaan  dit  bank  per  bank  bekijken  maar  voor  fiscale   redenen  zal  het  ook  in  totaal  bekeken  worden!!     Speciale  fiscale  regelen  (onlangs  aangepast)  voorwaarden  opdat  de  klant  zou   kunnen  genieten  van  de  fiscale  vrijstelling   § Er  moet  een  basisrente  (mag  niet  hoger  zijn  dan  3%  of  …)    en   getrouwheidspremie  (mag  niet  vrij  worden  vastgesteld,  maximum  helft   van  basisrente  en  minimum  25%  van  de  daadwerkelijk  toegepaste   basisrente)  zijn.   § Getrouwheidspremie  moet  4  keer  per  jaar  worden  uitbetaald;  deze  wordt   pas  gegeven  als  gelden  gedurende  een  jaar  op  een  spaarrekening  staan.   (vroeger  maar  1  keer  per  jaar  uitbetaald)     § In  KB  zijn  ook  de  voorwaarden  voor  het  verkrijgen  van  een  hoger   rendement  ook  aan  banden  gelegd.(vroeger  bv  enkel  voor  nieuwe   klanten,  …)     • HvJ:  het  feit  dat  het  in  België  gelegen  moet  zijn  is  volgens  het  hof   strijdig.  (arrest  bekijken  op  Minerva)   § Wanneer  een  rekening  wordt  aangeboden  dan  moet  een  bepaald   document  worden  voorgesteld:  info  geven  omtrent  de  spaarrekeningen.   Er  is  dus  een  a  priori  controle  van  de  FSMA.  De  KB  voorziet  ook  dat  het  

§

opstellen  van  het  document  onder  de  verantwoordelijkheid  van  de   instelling  valt.  Als  de  FSMA  dus  toestemming  had  gegeven  waar  ze  niet   had  gemogen  dan  is  zij  niet  aansprakelijk.     Indien  instellingen  een  reclame  willen  maken,  dan  moet  deze  voorgesteld   worden  aan  de  FSMA  ervoor.     • Er  mag  hierin  geen  sprake  zijn  van  een  gezamenlijk  aanbod   (uitzondering:  kleine  door  de    handelsgebruiken  aanvaarde   geschenken)  Je  mag  dus  niet  zeggen  dat  je  een  fles  porto  geeft  bij   het  openen  van  een  rekening.     • Is  het  document  met  essentiële  informatie  reclame?  Neen,  want   het  is  een  document  dat  door  de  wetgever  is  opgelegd.    

  3) Termijnrekening:  contract  van  bepaalde  duur;  gedurende  deze  tijd  kan  u  niet  aan  de   gelden  die  erop  staan.   Niet  gereglementeerd;  rendement  ligt  een  stuk  hoger;  gelden  niet  op  zicht  opvraagbaar;   maar  vaker  interessanter  op  spaarrekening,  want  op  termijnrekening  wel  betaling  van   roerende  voorheffing.     Rekeningovereenkomst     Intuitu  personae:  je  gaat  ze  sluiten  met  een  bepaalde  entiteit  omwille  van  de  kwaliteit,  reputatie,   betrouwbaarheid  van  een  persoon.  (niet  echt  het  geval  hier,  maar  dit  is  toch  wat  men  algemeen   aanvaardt)   In  het  geval  dat  we  dit  zo  zouden  kwalificeren  zou  de  bank  niet  verplicht  zijn  om  zo’n   overeenkomst  te  sluiten;  in  het  algemeen  zijn  zo  problemen  enkel  bij  bepaalde  lagen  van  de   bevolking  (staatlozen,  bestaansminimum,  …)   Gemeenrechtelijk  kan  een  bank  dus  weigeren  om  een  rekeningovereenkomst  te  sluiten,  maar   om  deze  mensen  te  beschermen  werd  er  in  2003  een  wet  gemaakt:  elke  consument  die  zijn   verblijfplaats  in  België  heeft  dat  die  recht  heeft  op  1  zichtrekening  en  de  daaraan  verbonden   minimale  dienstverlening.     Zeer  belangrijk  is  dat  men  geen  recht  heeft  gegeven  op  krediet  (deze  mensen  mogen  dus  niet   onder  nul  gaan,  geen  recht  op  kredietkaart  en  men  moet  u  geen  bankcontact  kaart  geven)     ‘verblijfplaats’  zuiver  feitelijke  criterium.  Dit  pakket  is  vrij  goedkoop.       Rekeningen  en  Echtgenoten:  een  echtgenoot  kan  de  andere  niet  verbieden  een  rekening  te   openen.  Er  is  wel  een  verplichting  tot  kennisgeving,  beperkt  tot  het  zeggen  dat  u  een  rekening   heeft  geopend.  Bank  heeft  discretieplicht,  anderen  hebben  geen  recht  op  inzage.     In  praktijk  zien  we  dat  de  banken  deze  kennisgevingsplicht  niet  uitoefenen,  want  als  ze  dit   moeten  doen  en  dit  kunnen  bewijzen  dan  moeten  ze  dit  aangetekend  doen  (kost  veel  te  veel)     De  enige  keer  dat  men  dit  aangevochten  heeft,  was  er  geen  bewijs  dat  deze  onthouding  van  info   tot  een  probleem  geleid  had.       Juridische  kwalificatie     1) Zichtrekening  overeenkomst.  Sommigen  zeiden  dat  dit  een  contract  van  bewaargeving   was  .  Niet  het  geval,  ook  bevestigd  door  Hof  van  Cassatie.  Waarom?   Eigendomsoverdracht  en  de  bewaarnemer  mag  het  goed  niet  gebruiken,  maar  de  banken   gebruiken  de  gelden  voor  kredieten  te  geven.    (arrest  in  bundel)     Het  hof  zegt  evenwel  niet  wat  het  wel  is.  Tot  op  de  dag  van  vandaag  weten  we  het  nog   steeds  niet.  Er  zijn  nog  2  opties:   a. Verbruiklening   b. Sui  generis:  het  kan  niet  op  één  enkele  figuur  gereduceerd  worden.  De  meest   recente  rechtspraak  en  rechtsleer  gaan  in  deze  richting.      

Bankreglement  (regelt  de  RO)       -­‐ De  algemene  voorwaarden  worden  opgesteld  door  de  kredietinstelling  en  deze  zullen   het  meest  mogelijk  in  het  voordeel  van  de  instelling  worden  gesteld.     -­‐ De  AGV  kunnen  van  bank  tot  bank  verschillen  al  zullen  zij  in  de  praktijk  sterk  op  elkaar   lijken.  (in  DU  allemaal  dezelfde)     -­‐ Theoretisch  gezien  gaan  de  voorwaarden  maar  deel  uitmaken  van  het  contract  indien  u   ze  had  kunnen  kennen  voor  het  sluiten  van  het  contract  en  deze  aanvaard  (impliciet  of   uitdrukkelijk).  Hier  is  dit  niet  het  geval,  want  vanaf  u  een  overeenkomst  onderschrijft   (met  ondertekening  van  de  zin  ‘ik  heb  de  voorwaarden  gelezen)  bent  u  gebonden  door   deze  voorwaarden.  U  kan  het  ook  niet  aantonen,  want  u  heeft  het  ondertekend.     U  kan  de  voorwaarden  nog  aanvechten  door  de  onrechtmatige  bedingen  eruit  te  halen.   En  er  zijn  daarnaast  nog  een  hele  reeks  wettelijke  bepalingen  die  de  rekeninghouder   beschermen.  Men  zal  rekening  moeten  houden  met  al  deze  dwingende  regelen.     -­‐ De  voorwaarden  zijn  tussen  nu  en  de  jaren  90  goed  vooruitgegaan.       Verrichtingen  in  rekening  en  interesten     Elke  transactie  gaat  leiden  tot  een  debitering  (-­‐)    of  creditering  (+)  van  uw  rekening.     Op  het  saldo  kan  (bij  spaarrekeningen  bestaat  dit  bijna  niet  voor  de  creditpositie)  of  zal  een   rente  verschuldigd  zijn.    Voor  de  debetrente  bestaat  er  wel  een  maximum.  (momenteel  ligt  dit  op   12/13%)  à  vastgesteld  via  KB.     In  de  praktijk  worden  rekeningen  periodiek  afgesloten:  om  de  interesten  te  verhogen.  Dat  is  een   kapitalisatie  van  interest.  BW,  1154  heeft  het  niet  zo  voor  kapitalisatie  à  verbod  van   anatocisme.  Discussie  of  dit  ook  geldt  voor  zichtrekeningen.     Cassatie  heeft  gezegd  dat  dit  niet  geldt  voor  rekening  courant,  maar  heeft  zich  nog  niet   uitgesproken  voor  de  zichtrekeningen.  Als  we  kijken  naar  de  meest  recente  rechtspraak  van   Cassatie  dan  kunnen  we  uit  analogie  afleiden  dat  dit  hier  ook  niet  geldt.       Valutadatum     De  datum  waarop  een  bepaald  bedrag  begint  of  stopt  met  het  opbrengen  van  rente.     -­‐ Storting:  de  dag  vanaf  wanneer  het  bedrag  u  geld  opbrengt   -­‐ Afhaling:  de  dag  vanaf  wanneer  het  bedrag  u  geen  geld  meer  opbrengt.     Vroeger  D  –  2/  D  +  2   4/11:    je  stort  1000  €,  deze  zullen  op  6/11  pas  creditrente  opbrengen   4/11:  je  haalt  1000  €  af:  vanaf  2  werkdagen  vooraf  het  afhalen  stopt  de  creditrente:  30/10.  Dit   bracht  enorm  veel  geld  op  voor  de  bank.     DU:  in  strijd  met  goede  trouw   FR:  nietig  verklaard  door  gebrek  aan  oorzaak   B:  men  slaagde  er  niet  in  om  dit  aan  te  vechten  op  basis  van  algemene  principes.     De  wetgever  is  tussengekomen  in  1997,  we  kunnen  dit  nu  terugvinden  in  de  wet   betalingsdiensten  van  2009.    Deze  bevat  een  dwingende  regeling,  de  banken  kunnen  daar  dus   niet  meer  van  afwijken.     4/11:  Je  haalt  1000€  af,  rente  stopt  op  4/11.     Creditering:  werkdag  waarop  deze  geschiedt.  Stel  gecrediteerd  op  zondag,  dan  is  de  valutadatum   nog  steeds  de  maandag.       Geldt  niet  voor  alle  verrichtingen:  cheques  vallen  niet  onder  toepassingsgebied  :  3  werkdagen  na   de  creditering,  want  wet  niet  toepasselijk.  `      

Bijzondere  rekeningen     Meervoudige  rekeningen  :  geen  solidariteit  tussen  de  houders,  kan  enkel  functioneren  onder   handtekening  van  alle  houders.  Er  gaat  vaak  een  volmacht  worden  gekoppeld  aan  dit  soort   rekeningen.     Gezamenlijke  rekeningen:  actieve  solidariteit,  ze  kunnen  apart  handelingen  verrichten  zonder   toestemming  van  de  ander,  het  debet  kan  aan  de  2  houders  gevraagd  worden  (bank  heeft  de   keuze).       Kwaliteitsrekening:  situatie  waarin  de  houder  gaat  aangeven  dat  hij  de  rekening  houdt  in  een   bijzondere  hoedanigheid.     Vb.  De  rubriekrekening  van  de  notaris:  wanneer  er  een  verkoop  plaats  vindt  van  een  onroerend   goed  en  de  gelden  worden  eerst  gestort  op  een  rekening  van  de  notaris,  dan  gebeurt  dit  niet  op   de  privé  rekening  van  de  notaris,  maar  op  een  daartoe  geopende  rubriekrekening.  (bestemd   voor  de  verkoper)     Belang  =  de  privéschuldeisers  van  de  notaris  kunnen  niet  aan  deze  gelden  komen.  De  verkoper   van  het  onroerend  goed  wordt  dus  via  de  kwaliteitsrekening  beschermd.     =  beter  kwaliteitsrekening/  derdenrekening,  waar  privéschuldeisers  van  rekeninghouder  geen   verhaal  op  kunnen  leggen.     Ze  kunnen  het  wel  beslaan,  maar  de  eigenaar  heeft  een  revendicatierecht.       Geldt  hetzelfde  voor  de  derdenrekening  van  de  advocaat.  Elke  advocaat  moet  beschikken  over   een  derdenrekening  (voorzien  door  de  balie).  Als  hij  geld  ontvangt  van  een  cliënt  voor  een   andere  cliënt.  Men  spreekt  hier  over  de  carparekening.     Is  dit  een  kwaliteitsrekening?  De  meeste  Vlaamse  auteurs  zeggen  van  wel,  maar  die  theorie  is   ondergraven  door  Cassatie.  Zij  heeft  2  jaar  terug  beslist  dat  dit  geen  kwaliteitsrekening  is;  de   privéschuldeisers  van  de  advocaten  kunnen  daar  wel  beslag  op  leggen,  terwijl  deze  hem  niet   toebehoren.     Waarom  maakt  Cassatie  hier  een  onderscheid?  Omwille  van  de  basis  van  die  rekening.     Bij  de  notaris  ligt  aan  de  basis  een  wettelijke  regel,  ga  je  kijken  naar  de  basis  van  de   derdenrekening  van  de  advocaten  dan  ligt  deze  regel  enkel  in  een  reglement  van  de  orde  van   Vlaamse  Balies.     Enorm  gekritiseerd  door  de  Vlaamse  rechtsleer;  prof  dacht  dat  de  wetgever  sneller  zou  tussen   komen,  maar  nog  steeds  niet  gebeurd.       Bijzondere  clausules     Clausule  van  uniciteit  van  rekening     Men  gaat  er  van  uit  dat  al  uw  rekeningen  uitmaken  van  één  rekening.     Compensatiebeding     Ervoor  zorgen  dat  debet  en  creditsaldo’s  van  de  verschillende  rekeningen  met  elkaar   gecompenseerd  worden.       Vb.  Firma  heeft  een  SR  van  25  000€  en  ZR  van  –  50    000€,  failliet.     Ervoor  zorgen  dat  hij  maar  25  000€  moet  terugbetalen.       Kan  zo’n  beding  ingeroepen  worden  tegen  de  curator?     Kijken  in  wet  financiële  zekerheden:  nettingovereenkomsten:  zo’n  beding  kan  als  een   nettingsovereenkomst  beschouwd  worden:  

Tegenwerpbaar,  indien  ontstaan  voor  het  faillissement  (normaal  in  AGV)  en  de  te  compenseren   schuld  moet  bestaan  op  het  ogenblik  van  de  insolventie.   Dit  geldt  enkel  voor  faillissement  van  een  handelaar.  Particulieren  kunnen  niet  failliet  verklaard   worden.    Voor  hen  bestaat  de  collectieve  schuldenregeling:  niet  zelfde  principes.       Zijn  deze  bedingen  geldig  ten  aanzien  van  consumenten?   Luik  heeft  gezegd  onrechtmatig  omdat  erin  stond  dat  de  bank  naar  eigen  believen  kon  kiezen   tussen  welke  rekeningen  de  compensatie  plaatsvond  =  te  grote  beoordelingsvrijheid  van  de   bank.     Men  mag  hier  dus  niet  vanuit  gaan  dat  dit  in  het  algemeen  verboden  is,  het  mag  enkel  niet  te   discretionair  zijn.   Wat  geldt  als  een  zuivere  kwaliteitsrekening  kan  niet  tot  deze  compensatie  behoren  (vrij   normaal)         Beëindiging  rekeningovereenkomst     -­‐ bepaalde  duur   o bij  het  verlopen  van  de  termijn,  wordt  de  rekening  automatisch  beëindigd.   -­‐ onbepaalde  duur   o Opzegtermijn  mag  niet  langer  dan  een  maand  zijn  en  enkel  wanneer  het  voorzien   was  in  de  AGV  (dit  is  altijd  voorzien)     o Vroeger  werd  er  geld  gehouden  door  de  bank  wanneer  u  een  rekening  afsloot.  De   wetgever  heeft  dit  gereglementeerd  om  de  concurrentie  te  verbeteren:  zo  laag   mogelijk.  Ook  betrekking  op  de  spaarrekening  (enige  regel  die  het  ook  hierover   heeft).   -­‐ Intuitu  personae   o Bij  het  sterven  van  de  houder  van  de  rekening  eindigt  deze,  enkel  de   gezamenlijke  niet;  een  onbekwaamheidsverklaring  is  ook  al  voldoende  om  de   overeenkomst  te  beëindigen.     Betalingstechnieken     Overschrijving     -­‐ Eenvoudige  techniek.  Bij  dezelfde  bank  gebeurd  dit  in  real  time.   -­‐ Gebeurt  de  overschrijving  tussen  2  verschillende  banken:  wisseling  onderling  tussen   banken  (niet  te  kennen)  interbancair:  1  maal  per  dag  om  15u30.     -­‐ In  principe  vormvrij,  u  kan  dit  op  verschillende  manieren  doen:  via  internet,  papier,  …     -­‐ Betaling  met  bancontact  is  geen  overschrijving!!       IBAN/BIC   BIC  is  ook  belangrijk  om  te  vermelden:  bank  identificatie  code;  als  u  dat  vermeld  dan  mag  er  u   voor  een  grensoverschrijdende  betaling  binnen  de  Europese  zone  niet  meer  aangerekend   worden  dan  voor  een  binnenlandse  overschrijving.   Zelfde  voor  geldafhalingen  binnen  de  Eurozone,  geen  extra  kosten  aanrekenen.     Doorlopende  opdrachten     Periodieke  overschrijvingsopdracht;  het  moet  over  hetzelfde  bedrag  gaan;  u  geeft  de   toestemming  aan  de  bank  om  deze  om  de  zoveel  tijd  te  doen.          

Domiciliëring     Betaling  gebeurt  op  initiatief  van  de  schuldeiser  en  kan  betrekking  hebben  op  bedragen  die  gaan   variëren.  (vb.  Telefoonrekening,  digitale  tv)     U  geeft  het  recht  aan  de  bank  facturen  te  betalen  die  worden  gestuurd  naar  uw  bank    door  uw   schuldeiser.     Juridisch  gezien  is  dit  een  belangrijk  onderscheid,  want  als  je  kijkt  naar  de  wet  betalingsdiensten   dan  is  er  een  verschil  tussen  de  transacties  die  geïnitieerd  zijn  door  de  begunstigde  of  door  de   betaler.       Debet  kaart  (Bancontactfunctie)     In  principe  veronderstelt  het  gebruik  hiervan  het  invoeren  van  de  kaart  en  van  een  geheime   code.     Wat  gebeurt  er  wanneer  de  terminal  zegt  ‘Betaling  ok’?   Is  er  dan  juridisch  een  betaling?  Staat  het  geld  dan  op  de  andere  rekening?  Neen!     Op  dat  moment  is  de  handelaar  absoluut  zeker  dat  zijn  rekening  zal  worden  gecrediteerd.  Niet   verantwoordelijk  indien  diefstal.  (deze  zekerheid  bestaat  niet  bij  de  overschrijving)     Bancontactapplicatie:  Juridische  overschrijving  of  bancontactkaart?    Overschrijving!  Want  de   zekerheid  is  er  niet.       Kredietkaart     Werking  geheel  verschillend,  bij  BC  wordt  uw  rekening  bijna  onmiddellijk  gedebiteerd.     Hier  wordt  rekening  1  maal  per  maand  gedebiteerd.  Deze  debitering  is  het  gevolg  van  een   domiciliëringsopdracht  die  ik  aan  mijn  bank  heb  gegeven.     Wanneer  krijgt  de  handelaar  zijn  geld  dan?  Een  aantal  dagen  na  het  gebruik  van  de  kaart  wordt   zijn  rekening  gecrediteerd.     Gelijkenis  met  BC  à  garantie!  Met  de  code  wordt  de  betaling  dus  bevestigd.     Hetzelfde  met  identificatie  via  handtekening.       Afhalen  van  geld  kan  ook,  maar  met  hoge  kosten     Protonkaart     Wordt  afgeschaft     Betaling  via  internet     Veel  betalingsmechanismen     1) Kredietkaart   Verschil  met  de  gewone  betaling  via  kredietkaart.  Het  kan  op  2  verschillende  manieren   gebeuren:   -­‐ Nummer  van  de  kaart,  vervaldatum  en  de  cvc  code:  handelaar  heeft  zekerheid   van  het  verkrijgen  van  het  geld  niet,  want  het  kan  gebeuren  dat  iemand  deze   gegevens  kan  overnemen  en  deze  gebruiken  om  dingen  aan  te  kopen.     Als  kaarthouder  kan  u  nooit  aansprakelijk  worden  gehouden  voor  dit  soort   fraude.    Waarom  doet  de  kredietkaartmaatschappij  niet  moeilijk?  Omdat   voorzien  is  dat  als  dit  gebruikt  wordt  dan  mag  de  rekening  opnieuw  worden   gedebiteerd,  de  handelaar  draagt  het  risico.     -­‐ U  voert  dezelfde  gegevens  in  en  men  vraagt  om  uw  kaartlezer  erbij  te  nemen  en  u   op  deze  manier  te  identificeren.  Risico  op  fraude  wordt  dus  enorm  verminderd  

hiermee.  Hier  heeft  de  handelaar  wel  de  absolute  zekerheid.  Is  uw  kaart  gestolen,   dan  wordt  het  risico  gedeeld.   2) BC   Geen  verschil  met  wat  er  gebeurt  in  het  echt.    (kan  ook  gebruikt  worden  als   overschrijving)     3) Specifieke  betaalsystemen   a. PayPal:  zeer  ruim  toepassingsgebied:  u  kan  betalen  aan  elke  persoon  van  wie  u   het  e-­‐mailadres  kent,  voor  zover  die  bereid  is  een  betaling  met  PayPal  te   aanvaarden.  Zeer  handig  voor  grensoverschrijdende  betalingen  buiten  de   Eurozone,  want  geen  extra  kosten.     Kan  ook  met  kredietkaart,  handig,  want  dan  moet  u  uw  gegevens  niet  aan  de   ontvanger  geven  (enkel  PayPal  kent  deze,  risico  op  fraude  verminderd)         Betalen  via  GSM     -­‐ Pingping  systeem  ontwikkeld  door  Belgacom,  kan  ook  gebruikt  worden  op   internet,  maar  oorspronkelijk  voor  het  betalen  op  GSM.     -­‐ Je  kan  betalen  aan  elke  persoon  van  wie  je  het  nummer  kent,  in  zoverre  deze   persoon  bereid  is  een  betaling  via  pingping  te  aanvaarden.     -­‐ Gecreëerd  om  proton  te  vervangen.  (niet  echt  veel  succes  gehad)       -­‐ Maximum  25  €     Toepassingsgebied  Wet  Betalingsdiensten     Materieel  toepassingsgebied  is  zeer  ruim:  alle  betaalsystemen  vallen  hieronder.     Er  bestaan  een  aantal  uitsluitingen  (lijst  in  wet)  (vb.  In  cash,  papieren  cheques,  tankkaarten   specifiek  voor  1  keten,  …)     Het  moet  dus  over  een  betaling  gaan  in  euro  of  in  een  munt  van  een  lidstaat  van  EER.  Hierop   bestaat  één  uitzondering:  gebruik  van  uw  kaart  door  iemand  anders,  de  regels  voor  niet   toegestane  handelstransacties  zijn  van  toepassing  zelfs  als  het  niet  in  een  munt  van  een  lidstaat   is.       Personeel  toepassingsgebied:  er  zijn  de  aanbieders  (bank,  PayPal,  …)  en  gebruikers  (ruimer  dan   wat  we  op  het  eerste  zicht  zouden  kunnen  denken,  het  gaat  niet  enkel  over  de  betaler,  maar  ook   over  de  begunstigde  van  een  betaaltransactie.)  als  er  een  regel  wordt  gemaakt  enkel  voor  de   betaler  dan  zal  deze  term  ook  gebruikt  worden.  Indien,  de  algemene  term  gebruikt  wordt  dan   geldt  het  zowel  voor  de  betaler  als  de  begunstigde.   In  principe  gelden  de  regelen  zowel  in  voordeel  van  private  dienstgebruikers  als  professionele   dienstgebruikers.  Maar  de  wet  staat  toe  dat  contractueel  mag  vastgesteld  worden  dat  de  regelen   niet  van  toepassing  zijn  indien  het  niet  over  consumenten  gaat.  (het  moet  dus  wel  expliciet  in   het  contract  voorzien  worden).     Ratione  loci:  de  aanbieder  en  gebruiker  moeten  gevestigd  zijn  in  een  lidstaat  van  de  EER.  Het   moet  niet  per  se  dezelfde  lidstaat  zijn,  ze  moeten  er  zich  alle  2  in  1  bevinden.  Enige  uitzondering:   niet  toegestane  handelstransacties  (hier  moet  enkel  de  aanbieder  zich  in  zo’n  land  bevinden)       Wet  voorziet  niet  hoe  je  bevrijdend  kan  betalen,  er  moet  dus  gekeken  worden  naar  de  algemene   principes  .     U  kan  uw  eiser  niet  dwingen  om  een  elektronische  of  girale  betaling  te  aanvaarden,  alleen   chartaal  geld  kan  gedwongen  worden  om  aanvaard  te  worden.     Er  bestaan  regels  voor  het  chartaal  geld:  niet  meer  dan  50  muntstukken,    sommigen  zullen   briefjes  van  500€  niet  aanvaarden  als  ze  dit  contractueel  hebben  afgesproken.     Hoe  kan  je  dit  weten  als  consument?  Papiertje  aan  de  kassa  dat  zegt  dat  ze  deze  biljetten  niet   aanvaarden.  Vb.  In  de  Colruyt  kan  je  hier  niets  aan  doen,  want  op  het  moment  van  betalen  is  het  

contract  al  gesloten  omdat  uw  goederen  al  gescand  zijn.  Colruyt  zou  dit  eigenlijk  voor  dit   moment  moeten  aanduiden,  het  moet  in  een  voldoende  vroeg  stadium  bekend  worden  gemaakt   zodat  de  consument  nog  kan  beslissen  om  daar  niet  te  kopen..     Uitzonderingen  van  chartaal  geld:     -­‐ KB  nr.  56  (1967):  in  de  verhoudingen  tussen  handelaars  onderling  kan  een   bevrijdend  betaald  worden  op  girale  wijze  of  met  een  cheque  indien  het  hoger   ligt  dan  …  BEF.     -­‐ Verplichting  om  giraal  te  betalen  in  de  witwaswetgeving:  deze  wet  van  93   bepaalt  dat  in  bepaalde  transacties  verplicht  gebruik  moet  gemaakt  worden  van   giraal  geld  of  cheques.  (vb.  Aankoop  onroerende  goederen  zal  vanaf  januari  2014   verplicht  op  girale  wijze  plaatsvinden/  auto’s  ook,  10%  mag  cash  betaald   worden)   -­‐ Men  kan  contractueel  overeenkomen  dat  giraal  geld  wel  vrijblijvend  werkt.  Dit   kan  zowel  expliciet  als  impliciet.  Impliciet:  bakje  aan  de  kassa,  aan  de  deur  logo   van  kredietinstelling,  op  factuur  staat  rekeningnummer  van  begunstigde.  In  de   praktijk  zijn  er  veel  impliciete  andersluidende  afspraken.       Verhouding  tussen  schuldenaar  en  –eiser:     als  u  giraal  mag  betalen,  wanneer  vindt  de  betaling  dan  plaats,  wanneer  is  de  schuldenaar  dan   bevrijd  van  zijn  schuld?  Wat  zijn  de  relevante  momenten  van  de  betaling?  (moment  van   debitering,  creditering,  wanneer  hij  kennis  kan  nemen  van  de  creditering)  Er  bestaan  vele   discussies  over  dit  moment.  Cassatie  zegt:  op  het  moment  dat  de  rekening  van  begunstigde  zelf   wordt  gecrediteerd,  is  de  schuldenaar  bevrijd.  Er  is  hier  nog  discussie  over  geweest,  want  het   was  de  kamer  van  strafzaken  die  dit  beslecht  had,  mensen  zeggen  dat  deze  kamer  niets  weet   over  burgerlijke/handelstransacties  (zwak  argument  vindt  prof)     Vb.  U  rijdt  te  snel,  u  krijgt  minnelijke  schikking,  als  u  voor  X  €100  betaalt,  dan  kan  u  niet  meer   voor  de  politierechtbank  gedaagd  worden.     Stel  u  moet  voor  27/12  betalen,  u  maakt  een  overschrijving  op  24/12,  maar  de  rekening  van  de   eiser  wordt  pas  gecrediteerd  op  28/12.  De  procureur  daagt  u  voor  de  rechtbank.  Heeft  deze   persoon  tijdig  betaald,  want  zijn  rekening  was  al  op  24/12  gedebiteerd.  Cassatie  zegt  dat  het  niet   tijdig  was,  want  het  moment  dat  telt  is  de  creditering  van  de  rekening  van  de  begunstigde.       Wat  betreft  de  uitvoeringstermijn?  Er  zijn  nu  duidelijke  regelen  die  voorzien  binnen  welke   termijn  transacties  moeten  worden  uitgevoerd.     Overschrijvingen:  in  de  wet  maakt  men  een  onderscheid  tussen  de  verplichting  van  de   betalingsdienstaanbieder  van  de  opdrachtgever  en  deze  van  de  begunstigde.  De  eerste  moet   zorgen  dat  de  bank  van  de  begunstigde  gecrediteerd  wordt  op  het  einde  van  de  werkdag  die   volgt  op  de  dag  van  de  opdracht.    De  2e  moet  zorgen  dat  de  rekening  van  de  begunstigde  direct   gecrediteerd  wordt.  Men  heeft  dus  eigenlijk  1  werkdag  om  zo’n  betalingstransactie  uit  te  voeren.   Dit  geldt  niet  alleen  voor  binnen  België,  ook  binnen  Europa.       Er  zijn  nog  bijzondere  regelen:     -­‐ kortere  uitvoeringstermijn:  indien  de  opdrachtgever  en  begunstigde  bij  dezelfde   aanbieder  zitten,  dan  moet  de  transactie  op  de  dag  van  ontvangst  plaatsvinden.     -­‐ Langere  uitvoeringstermijn:  men  kan  contractueel  voorzien  in  de  verlenging  van   de  termijn  in  bepaalde  gevallen  voorzien  door  de  wet.  (dit  heeft  te  maken  met  de   wijze  waarop  men  de  order  ontvangt  of  op  welk  moment  men  deze  krijgt)     o Indien  men  de  order  via  papier  geeft,  dan  krijgt  men  een  dag  meer.     o Orders  die  zijn  ontvangen  na  14  uur  worden  geacht  de  werkdag  erna  te   zijn  ontvangen  (cut-­‐off  time)  (heeft  te  maken  met  de  interbancaire   afwikkelingen  van  de  netto  bedragen)    

Men  kan  deze  regelen  niet  wegbedingen  in  relaties  tussen  professionelen,  dus  in  voordeel  voor   iedereen.       Foutieve  uitvoering     -­‐ Onderscheid  tussen  foutieve  uitvoering  en  niet  toegestane  betalingstransactie  =   betaler  heeft  initieel  zijn  toestemming  niet  gegeven  voor  de  betaling,  iemand   anders  heeft  dit  onwettig  gedaan!     -­‐ Foutieve  uitvoering:  je  hebt  wel  toestemming  gegeven  om  de  transactie  uit  te   voeren,  maar  er  loopt  iets  mis  bij  het  order,  de  rekening  van  iemand  anders  dan   de  begunstigde  wordt  gecrediteerd.  Dit  ziet  men  vaak  in  de  praktijk:  u  vergist   zich  in  het  noteren  van  het  rekeningnummer.     -­‐ Wat  gebeurt  er  dan?    Op  casus  moet  je  als  eerste  zeggen:  “er  is  geen  enkel   probleem  indien  het  geld  nog  bij  X    (degene  die  het  geld  niet  had  moeten  krijgen)   aanwezig  is,  want  dan  mag  de  bank  direct  dit  geld  terug  gaan  halen”  (theorie  van   de  onverschuldigde  betaling)     -­‐ Er  is  pas  een  probleem  als  X  dit  geld  niet  meer  heeft  of  hij  failliet  is  gegaan.     -­‐ Wie  is  er  in  dit  geval  dan  verantwoordelijk,  de  opdrachtgever  of  bank?       -­‐ Wie  draagt  in  de  verhouding  schuldenaar  en  eiser  het  risico  van  de  foutieve   uitvoering.  Er  is  geen  betaling  geweest  in  de  onderliggende  verhouding,   aangezien  er  pas  betaling  is  bij  creditering.  Het  risico  ligt  dus  bij  de  schuldenaar.     -­‐ Niettemin  heeft  de  bank  ook  een  deel  van  verantwoordelijkheid  voor  de  foutieve   uitvoering.  Ze  kan  hier  aan  ontsnappen  als  ze  kan  aantonen  dat  de  rekening  van   de  bank  van  de  begunstigde  is  gecrediteerd  (dan  gaat  het  risico  naar  deze  bank)     -­‐ Europese  context?  Naast  de  bank  van  OG  en  BG,  zullen  er  nog  andere  banken   tussenkomen.  Zolang  de  bank  van  de  begunstigde  niet  gecrediteerd  wordt,  blijft   de  bank  van  de  OG  aansprakelijk.     -­‐ (!)  Probleem?  Hypothese  dat  bank  van  begunstigde  fout  maakt,  dan  is  de   begunstigde  nog  steeds  niet  betaald.  In  de  onderliggende  verhouding  blijft  dus  de   schuldenaar  verantwoordelijk  en  deze  kan  dus  verplicht  worden  nog  eens  te   betalen.  Heeft  deze  dan  een  vordering  op  de  bank  van  de  BG?  Nee,  enkel  de   begunstigde  kan  vorderen  tegen  haar  bank.    Aansprakelijkheid  tot  creditering.       Er  bestaan  uitzonderingen  op  deze  aansprakelijkheid:       -­‐ overmacht:  het  praktisch  belang  hiervan  mag  niet  overschat  worden.  Technische   storing  is  geen  overmacht.  (vb.  Hele  banksysteem  wordt  vernietigd  door   bliksem)     -­‐ Incorrecte  unieke  indicator:  fout  in  het  rekeningnummer,  dan  vervallen  deze   regelen  voor  de  aansprakelijkheid  van  de  bank.  De  naam  moet  verplicht   ingegeven  worden,  maar  de  banken  verifiëren  niet  of  naam  en  nummer  naar   zelfde  persoon  verwijzen.       Afwijkende  bedingen?  Ja,  men  kan  voorzien  dat  de  regelen  niet  gelden  indien  de  betaler  een   professioneel  is.  (dit  gebeurt  ook  vaak  in  de  praktijk)       Niet  toegestane  betalingstransacties     =  Men  heeft  geen  instemming  gegeven  voor  een  welbepaalde  betaling.     Transacties  met  kaart,  PayPal,  …     Wat  als  iemand  bedrieglijk  gebruik  maakt  van  uw  betaalinstrument?  Wie  draagt  de   verantwoordelijkheid      

-­‐

-­‐

 

Nadat  u  kennis  heeft  gegeven  van  verlies  van  uw  instrument  (bellen  naar  card   stop)  :  voor  deze  transacties  kan  u  niet  aansprakelijk  worden  gesteld.    Zelfs  niet   indien  u  grof  nalatig  bent  geweest  (code  op  kaart  schrijven)     o Uitzondering:  u  handelt  zelf  frauduleus:  u  belt  naar  card  stop  en  u  haalt   snel  nog  500€  af.     In  de  praktijk  zijn  er  hier  zeer  weinig  problemen  mee.     Voordat  u  kennis  heeft  gegeven  van  verlies  van  uw  instrument:  u  merkt  pas  2   dagen  na  diefstal  dat  uw  kaart  weg  is.  Wie  draagt  het  risico  van  de  transacties   dan?  De  wet  zegt  dat  de  houder  aansprakelijk  is  voor  maar  150€.  De  rest  van  het   risico  zal  gedragen  worden  door  de  bank.  Tenzij  de  houder  zelf  frauduleus  heeft   gehandeld  of  grof  nalatig  is  geweest.  Hier  zijn  er  in  de  praktijk  wel  veel   problemen.  Wat  is  een  grove  nalatigheid,  wie  moet  zorgen  voor  het  bewijs?  (bank   of  houder)     o Grove  nalatigheid:  in  de  wet  worden  er  2  voorbeelden  gegeven  (geen   limitatieve  opgave)  code  opschrijven  of  laattijdige  kennisgeving  (u  moet   normaal  direct  kennis  geven  van  het  verlies.  Deze  verplichting  ontstaat   vanaf  u  het  verlies/diefstal  vaststelt  of  had  kunnen  vaststellen)  Er  moet   dan  nog  een  causaal  verband  gevonden  worden  tussen  de  nalatigheid  en   de  transactie  die  heeft  plaatsgevonden.  (ik  merk  diefstal  op  om  18u58,   maar  bel  pas  om  9u  volgende  ochtend,  transactie  om  17u  en  om  6u  –  voor   de  eerste  geen  causaal  verband,  wel  voor  de  2e)   § Er  zijn  dus  nog  andere  gevallen  van  grove  nalatigheid:  oude  dame   in  ziekenhuis  voor  onderzoeken,  terwijl  ze  niet  in  haar  kamer  is,   wordt  haar  kredietkaart  gestolen  en  worden  er  transacties   uitgevoerd.  Sprake  van  grove  nalatigheid?  Rechter  oordeelt  van   wel  (ze  had  haar  juwelen  wel  weggestoken);  in  dezelfde  zin  werd   een  man  veroordeeld  tot  grove  nalatigheid  toen  hij  zijn  bankkaart   in  zijn  hotelkamer  had  laten  liggen  terwijl  hij  ging  ontbijten.   Indien  het  gaat  over  een  ruimte  die  afgesloten  is  en  niet   toegankelijk  is  voor  derden,  zal  dit  argument  niet  weerhouden   worden.     § De  rechter  zal  in  concreto    beslissen  of  het  gaat  om  een  grove   nalatigheid.     § Vorm  van  fraude  die  vaak  voorkomt  (bij  oudere  mensen)   “shoulder  surfing”:  gebruik  van  kaart  in  selfbank  en  op  het   moment  dat  de  kaart  eruit  komt  wordt  de  houder  afgeleid  en  ze   krijgen  op  een  of  andere  manier  de  code  opgegeven;  in  zo’n   situatie  ben  je  niet  grof  nalatig  als  je  je  code  nog  eens  ingeeft.   (wordt  er  een  waarschuwing  geven,  dan  bent  u  het  wel)     o Wie  moet  het  aantonen?  De  bank  gaat  nooit  kunnen  aantonen  dat  er  een   briefje  met  de  code  in  de  portefeuille  zit.  Bank  zal  dus  vaak  de   aansprakelijkheid  moeten  delen.  Ligt  de  last  bij  de  kaarthouder  dan  is   deze  aansprakelijkheid  van  150€  een  pure  fictie.     § Vermoeden  van  grove  nalatigheid  is  verboden,  men  gaat  aan  de   bank  opleggen  dat  ze  het  bewijs  brengen.  Het  loutere  gebruik  van   de  geheime  code  is  niet  genoeg  om  te  spreken  van  grove   nalatigheid.   § Er  bestaan  wel  andere  vermoedens:  hoe  langer  de  tijd  tussen  het   verlies/diefstal  en  gebruik  van  de  kaart  hoe  groter  het  geloof  van   het  bestaan  van  de  grove  nalatigheid.  (Meestal  wordt  vrij  snel  na   de  bespieding  overgegaan  tot  diefstal  en  de  transacties  gaan  ook   snel  plaatsvinden)  (vb.  Gebruik  van  kaart  terwijl  hij  op  reis  was  in   Italië,  terwijl  de  houder  zijn  kaart  nog  niet  had  gebruikt)    

Bijzondere  situaties     Geen  aansprakelijkheid  indien:     -­‐ een  houder  van  een  betaalinstrument  niet  aansprakelijk  kan  worden  gesteld   indien  er  geen  sprake  is  van  fysieke  voorlegging  noch  elektronische  identificatie   (kaart  wordt  gelezen  in  terminal)  van  het  instrument:  je  geeft  via  telefoon  de   gegevens  door  of  je  betaalt  via  internet  met  je  kredietkaart  en  geeft  hierbij  je   gegevens  mee.   Deze  regel  zegt  dat  er  geen  aansprakelijkheid  is  voor  de  houder  en  gaat  gepaard   met  de  onzekerheid  die  de  begunstigde  heeft  van  de  creditering  op  zijn  rekening.   (vorige  les)    (zie  art  37  par  4  van  de  wet  betalingsdiensten)   -­‐ indien  de  transacties  gebeuren  via  een  nagemaakte  kaart,  dan  kan  u  niet   aansprakelijk  worden  gesteld.  (niet  meer  zo  actueel,  want  de  identificatie   gebeurde  toen  via  de  magnetische  band,  nu  gebeurt  dit  met  de  chip)     -­‐ …  (niet  gezien)       Bij  oplaadbare  instrumenten  zoals  Proton  kan  er  geen  terugvordering  plaatsvinden,  want  er  kan   niets  aangetoond  worden  (want  geen  code  vereist)  à  u  verliest  dus  het  bedrag  dat  erop  staat.       Rekening  courant     Hoort  hier  niet  helemaal  thuis,  het  is  wel  een  rekening,  maar  niet  vergelijkbaar  met  zicht,  spaar   of  termijnrekening.     Zo’n  rekeningverhouding  kan  ook  bestaan  tussen  twee  handelaars.       A  en  B  gaan  hun  vorderingen  samen  zetten  en  bij  het  afsluiten  van  de  rekening  courant  zal  enkel   het  saldo  daarvan  betaald  moeten  worden.  Het  zorgt  ervoor  dat  je  niet  alle  vorderingen  apart  zal   moeten  betalen,  pas  bij  het  afsluiten  zal  er  een  bepaald  bedrag  gefactureerd  moeten  worden.     Zo’n  rekening  kan  ook  tegen  geworpen  worden  in  een  faillissement!  (zo  heeft  degene  die  failliet   is,  minder  schulden)     Hoe  komt  dit  tot  stand?     -­‐ consensuele  overeenkomst,  maar  het  is  interessant  om  een  geschrift  op  te  stellen   om  het  te  kunnen  bewijzen  indien  er  sprake  zou  zijn  van  insolventie  van  één  van   de  twee  partijen.   -­‐ er  moet  een  algemene  affectatie  overeengekomen  worden,  alle  mogelijke   vorderingen  die  volgen  uit  de  handelsrelatie  moeten  toegevoegd  worden  aan   deze  rekening.  Je  mag  niet  zeggen  dat  het  maar  voor  bepaalde  vorderingen  kan   gelden.   -­‐ beide  partijen  moeten  remises  doen  (wederzijdse  remises),  ze  moeten  beiden   vorderingen  hebben  jegens  elkaar.       Wat  zijn  de  gevolgen  tussen  de  partijen?   -­‐ quasi  novatoir  effect  van  de  rekening  courant:    novatie  =  schuldvernieuwing:  een   wijze  van  tenietgaan  van  verbintenissen:  een  bestaande  schuld  wordt  vervangen   door  een  nieuwe  schuld.  Hier  niet  helemaal  het  geval,  want  het  is  een  quasi   novatie:  eens  de  vordering  in  de  rekening  wordt  ingeboekt  dan  dooft  deze   vordering  uit  (de  schuldenaar  kan  niet  meer  worden  verplicht  tot  betaling)  welk   is  dan  de  nieuwe  schuld?  Dit  gebeurt  hier  eigenlijk  niet,  want  het  saldo  dat   ontstaat  wordt  pas  opeisbaar  bij  het  afsluiten  van  de  rekening,  hiervoor  is  het   niet  opeisbaar  dus  is  er  ook  geen  sprake  van  een  nieuwe  schuldvordering  

-­‐ -­‐

lot  van  de  zekerheden?  Schuldvordering  is  geacht  betaald  geweest  en  dus   verdwijnen  de  zekerheden.  Je  kan  dus  wel  zekerheden  verbinden  aan  de   rekening  zelf,  maar  niet  meer  aan  elk  van  de  schuldvorderingen.   Er  kan  geen  verjaring  meer  optreden,  aangezien  ‘de  betaling’  al  heeft   plaatsgevonden.    

  Ondeelbaarheid  van  RC     -­‐ tussentijdse  saldo  kan  niet  opgeëist  worden,  aangezien  het  niet  om  een   schuldvordering  gaat.     -­‐ Getemperd:  schuldeisers  van  de  houder  van  de  RC  kunnen  beslag  leggen  op  het   saldo  van  de  RC.     Anatocisme     -­‐ art  1154  BW  is  niet  van  toepassing  op  RC,  want  gaat  tegen  de  tekst  van  de  wet  in.       Prijsaanduiding  niet  kennen  (2  slides)                                                                            

Hoofdstuk  3:  Kredietverrichtingen     Ø Credere:  je  vertrouwt  erop  dat  je  het  terug  gaat  krijgen   Ø Onderscheid  tussen  onderneming  en  kredietverlening  aan  consumenten  (voor  deze   laatste,  2  bijzondere  wetten  (wet  consumentenkrediet  en  wet  hypothecair  krediet))   Ø Wanneer  de  2e  wet  van  toepassing  is,  dan  zal  de  eerste  het  niet  zijn  (want  de  andere   heeft  voorrang)  Maar  deze  wet  zullen  we  niet  behandelen.       Algemeen     Onderscheid  tussen  2  verschillende  situaties     Ter  beschikking  stellen  van  een  som     A) Men  stelt  u  een  geldsom  ter  beschikking  (klassieke  vorm  =  lening)  (je  krijgt  een  som  van   50.000€  betalen  en  je  betaalt  rente  op  het  volledig  bedrag)     B) U  kan  ook  een  kredietopening  krijgen:  u  heeft  het  recht  ten  belopen  van  een  bepaald   plafond  gelden  op  te  nemen  (u  mag  tot  50.000€  opnemen  en  je  betaalt  rente  op  wat  je   effectief  afhaalt)     Juridisch  is  dit  onderscheid  ook  belangrijk!  In  het  BW  zijn  er  regelen,  maar  die  zijn  enkel  van   toepassing  voor  de  lening  en  niet  voor  de  kredietopening.       Ter  beschikking  stellen  van  een  kredietwaardigheid     Bank  zal  zelf  een  verbintenis  aangaan  van  het  betalen  van  een  geldsom  wanneer  aan  bepaalde   voorwaarden  voldaan  zijn.  (vb.  Documentair  krediet  =  bank  zal  schuld  betalen  indien  een  aantal   documenten  worden  geleverd  /  bankgarantie  =  persoon  (schuldenaar  van  bepaalde  verbintenis)   vraagt  aan  de  bank  een  bepaalde  schuld  te  betalen  aan  de  eiser  wanneer  de  schuldenaar  zijn   contractuele  verplichtingen  ten  aanzien  van  de  eiser  niet  nakomt)     Dit  kan  ook  gepaard  gaan  met  een  kredietopening:  de  koper  heeft  het  recht  ten  belopen  van  de   bank  haar  te  eisen  dat  zij  zich  persoonlijk  zal  verbinden  met  derden  om  schulden  te  betalen.     Aangezien  de  overeenkomst  gesloten  wordt  op  basis  van  vertrouwen  is  het  vrij  logisch  dat  het   gaat  om  een  intuitu  personae:     -­‐ men  kan  weigeren  een  krediet  toe  te  staan  (niet  hetzelfde  als  opening  van  een   rekening)   -­‐ de  kredietopeningsovereenkomst  kan  niet  overgedragen  worden  aan  andere   personen   -­‐ derden  mogen  geen  beslag  leggen  op  het  recht  dat  ik  heb     Het  gaat  in  de  praktijk  altijd  gepaard  met  het  verstrekken  van  zekerheid  (door  de  kredietnemer)   -­‐ vanaf  eind  2014  zal  het  mogelijk  zijn  om  zonder  buiten  bezitstelling  een   zekerheid  te  bieden.     Lening  op  interest     =  zakelijke  overeenkomst  geregeld  door  het  BW,  het  komt  pas  tot  stand  op  moment  dat  het   bedrag  overhandigd  wordt  aan  de  kredietnemer  (niet  consensueel  of  vastgesteld  door  geschrift)   hetzij  in  chartaal  geld  of  overschrijving  (nu  aanvaard)       Deze  regelen  zijn  niet  van  toepassing  indien  het  gaat  over  een  kredietopening  (misschien  in  de   toekomst  wel,  maar  nu  nog  niet)      

Artikel  1907  voorziet  een  begrenzing  van  de  wederbeleggingsvergoeding  bij  een  vervroegde   terugbetaling.  (=  6  maanden  rente  maximum)  (!  Enkel  voor  de  lening  op  interest  !  )     Wanneer  zou  iemand  willen  overgaan  tot  het  vervroegd  betalen  van  een  krediet?  Omdat  je   ergens  anders  kan  lenen  aan  een  lagere  rentevoet.     Heb  je  een  recht  op  vervroegde  terugbetaling?  Kan  je  eisen  dat  de  kredietgever  dit  aanvaardt   -­‐ gemeen  krediet  recht:  in  principe  bestaat  er  geen  recht  op  vervroegde   terugbetaling;  u  kan  dit  in  dus  niet  opleggen  aan  de  kredietgever.  Hierop  bestaan   weliswaar  uitzonderingen:   o u  kan  het  wel  opleggen  aan  de  kredietgever  wanneer  het  gaat  om   kosteloze  kredieten  (geen  rentevoet)   o de  kredietovereenkomst  zelf  voorziet  in  een  vervroegde  terugbetaling,   hiermee  gaat  gepaard  dat  aan  de  nemer  een  wederbeleggingsvergoeding   opgelegd  wordt.   -­‐ regime  in  wet  Hypothecair  en  consumenten  krediet  (enkel  indien  nemer   consument  is):  men  voorziet  een  recht  op  vervroegde  terugbetaling.  Bij  deze   wetten  ligt  de  waarde  van  deze  vergoeding  een  stuk  lager!  (3  maanden  en  een   percentage)     Verbod  van  woeker  (niet  te  kennen)     Kredietopening     =  Ten  belopen  van  een  bepaald  plafond  geld  te  kunnen  opnemen     -­‐ heeft  een  revolving  karakter:  stel  dat  een  onderneming  een  KO  heeft   (kaskrediet),  deze  biedt  hem  de  mogelijkheid  tot  25.000  op  te  nemen.  De   onderneming  gebruikt  het  krediet  op.  Wat  gebeurt  er  dan?  Een  partij  die   goederen  gekocht  heeft  van  deze  onderneming  en  stort  10.000€  op  de  rekening   van  deze  onderneming.  Vanaf  dat  moment  kan  de  onderneming  weer  krediet   opnemen  tot  10.000€.       -­‐ Stel  dat  hij  24.000  gebruikt  heeft  en  hij  wil  nog  een  overschrijving  vragen  van   1080  €,  de  bank  kan  dit  weigeren,  want  hij  heeft  nog  maar  recht  op  1000€.  In  de   praktijk  zal  de  bank  gewillig  zijn  en  zullen  ze  deze  80€  toestaan.  Dan  zal  men   spreken  van  een  overschrijding  ten  belopen  van  80€;  banken  kunnen  deze   overschrijdingen  vrijwillig  toestaan,  maar  ze  moeten  dit  niet  verplicht  doen.    De   bank  kan  niet  aansprakelijk  worden  gesteld  omdat  ze  zo’n  overschrijding  toe   heeft  gestaan     Wanneer  u  een  KO  hebt  dan  moet  u  rente  betalen  op  de  som  die  u  effectief  opgenomen  heeft,   maar  u  bent  sowieso  een  commissie  op  provisie  verschuldigd.  Dit  omwille  van  het  feit  dat  de   bank  dit  bedrag  ter  beschikking  heeft  gesteld.       Hoe  eindigt  de  overeenkomst?     Wanneer  het  vertrouwen  wordt  verbroken  tussen  de  2  dan  kan  de  overeenkomst  beëindigt   worden.     Over  het  algemeen  zullen  de  voorwaarden  van  de  KO  ook  bepalen  om  welke  redenen  de  bank  de   overeenkomst  kan  ontbinden.     Tot  slot,  als  het  gaat  over  KO  van  onbepaalde  duur  dan  kan  de  bank  deze  opzeggen  (mits  respect   van  opzeggingstermijn)  de  opzegging  staat  hier  dus  los  van  een  wanprestatie.  Bij  deze  opzegging   mag  de  bank  zich  niet  schuldig  maken  aan  rechtsmisbruik.  (goede  trouw)     Overzicht  van  kredietvormen  (2  slides)      

Kaskrediet     KO  waarover  een  onderneming  gaat  beschikken  om  haar  dagdagelijkse  transacties  te   financieren.  =  een  kredietlijn.       Kasfaciliteit:  als  men  deze  term  gebruikt  dan  verwijst  men  vaak  naar  overschrijdingen   toegestaan  door  de  bank     Seizoenskredieten:  kredieten  typisch  voor  landbouwers:  men  zal  de  terugbetaling  voorzien   wanneer  de  oogst  binnengehaald  en  verkocht  is.       Straight  loan     Lening  op  interest,  moeten  na  een  bepaalde  termijn  worden  terugbetaald.  Het  enige  specifieke  is   dat  pas  op  de  vervaldag  zowel  het  bedrag  en  de  rente  worden  terugbetaald.     Disconto  krediet     =  een  krediet  middels  beroep  op  een  cambiaire  verrichting     Stel  iemand  verkoopt  goederen  aan  een  verkoper.  De  verkoper  moet  een  betalingsuitstel   toekennen  aan  de  koper  maar  hij  heeft  zelf  deze  gelden  direct  nodig.  (Waarom  zou  hij  dit  doen,   omdat  koper  alleen  bij  u  wil  kopen)     Men  gaat  dit  doen  door  de  schuldvordering  die  de  verkoper  heeft  te  gaan  incorporeren  in  een   wisselbrief     Essentie  van  mechanisme  van  wisselbrief  =  je  hebt  een  trekker,  een  betrokkenen  en  eventueel   een  nemer.  Een  WB  wordt  getrokken  door  de  verkoper  (trekker)  en  deze  zal  in  het  geschrift  de   opdracht  geven  aan  de  betrokkene  om  de  in  de  brief  vermeldde  som  op  de  vervaldag  te  betalen   aan  het  om  het  even  wie  de  WB  in  handen  heeft.     Wanneer  is  de  betrokkene  verplicht  dit  te  aanvaarden?  Wanneer  hij  het  accepteert  à  als  hij  zijn   handtekening  zet  op  de  WB.     In  kader  van  zo’n  krediet  is  zo’n  WB  de  bank.       De  WB  gaat  door  de  verkoper  aan  zijn  bank  worden  bezorgd,  de  bank  gaat  hem  het  bedrag  van   de  transactie  min  het  zogezegd  agio  (=  bank  gaat  kosten  maken  en  de  bank  gaat  het  geld  pas   later  terug  zien,  dus  het  is  ook  rente)  overmaken.    De  bank  gaat  het  geld  eisen  aan  de  betrokkene   op  de  vervaldag.  Deze  gaat  dan  de  som  terugbetalen  aan  de  bank  (als  alles  goed  gaat)  De   terugbetaling  houdt  het  krediet  in.       Stel  dat  de  betrokkene  acceptant  intussen  failliet  is  gegaan  dan  gaat  er  geen  betaling  volgen  op   de  vervaldag.  Dan  heeft  de  bank  (of  de  persoon  die  de  WB  heeft)  een  regres  recht  op  de  persoon   die  de  WB  heeft  opgesteld.  De  trekker-­‐verkoper  draagt  tot  de  terugbetaling  het  risico  van  het   krediet.     Een  WB  creëert  wat  men  noemt  zelfstandige  of  abstracte  verbintenissen:  men  bedoelt  daarmee   dat  excepties  uit  de  onderliggende  verhouding  niet  kunnen  opgeworpen  worden.     De  koper  die  de  brief  heeft  geaccepteerd  kan  niet  zeggen  aan  de  bank  dat  ze  niet  gaat  betalen   omdat  het  goed  gebrekkig  is  (in  de  onderliggende  verhouding  zou  dit  wel  gelukt  zijn)                                         (=  wisselrechtelijke  abstractie)        

Cedentendisconto  krediet     Disconto  krediet  +  kredietopening.       Eigen  aan  deze  krediet  is  dat  tussen  de  verkoper  en  de  bank  bestaat  er  een  KO,  de  verkoper  heeft   recht  een  aantal  wisselbrieven  te  disconteren  aan  zijn  bank  (ten  belopen  van  een  bepaald   plafond)  In  dit  geval  kan  de  bank  het  disconto  krediet  niet  weigeren,  in  het  vorige  geval  wel.       Leveranciersdisconto     Zelfde  mechanisme  van  WB,  maar  er  bestaat  een  KOO  in  de  verhouding  tussen  de  koper,   betrokkene  acceptant,  en  zijn  bank.    De  koper  zal  ervoor  zorgen  dat  de  verkoper  direct  zijn   liquiditeiten  zal  verkrijgen  omdat  hij  een  overeenkomst  heeft  met  zijn  bank  zodat  de  verkoper   een  WB  kan  afsluiten.     Verschil  met  Cedenten:  de  verkoper  krijgt  het  hele  bedrag,  hij  moet  de  agio  niet  betalen  (deze   ligt  ten  laste  van  de  koper)     Wat  is  in  de  praktijk  soms  een  verrassing  voor  de  verkoper?  Wanneer  hij  zijn  geld  krijgt  denkt   hij  dat  hij  zijn  geld  heeft,  maar  er  is  een  WB  getrokken  en  stel  dat  de  betrokkene  ondertussen   failliet  is  gegaan.  De  bank  heeft  nog  steeds  een  regresrecht  tegen  de  trekker.  Dit  kan  soms  leiden   tot  een  vordering  tegen  de  bank  (al  zeggende  dat  ze  het  niet  hadden  moeten  aanvaarden)  niet   zoveel  effect  in  de  praktijk.       Investeringskrediet     Maar  2  dingen  onthouden:  het  gaat  hier  om  kredieten  die  worden  gehanteerd  om  belangrijke   investeringen  te  doen.  Het  gaat  dus  ook  om  belangrijke  bedragen.     De  duurtijd  van  dit  krediet  ligt  dus  ook  eerder  aan  de  langere  kant.       Het  heeft  een  precieze  bestemming,  het  zal  dus  ook  expliciet  vermeld  worden  in  de   overeenkomst  waarvoor  het  krediet  gegeven  wordt.  Miskenning  van  deze  bestemming  is  een   wanprestatie  van  de  contractuele  overeenkomst.    Dit  is  fundamenteel,  want  er  kan  ook  een   uitdrukkelijk  ontbindingsbeding  voorzien  worden  in  de  overeenkomst.     De  ontbinding  is  het  ergste  dat  u  kan  overkomen,  want  dit  betekent  dat  je  alle  bedragen  moet   terugbetalen,  met  alle  gevolgen  van  dien  (betaling  van  de  zekerheden)       Roll-­‐over  krediet     Niet  kennen     Financiële  leasing     Onderneming  heeft  nood  aan  een  vrachtwagen,  ze  gaat  zich  wenden  tot  een  leasingmaatschappij   die  haar  het  recht  gaat  geven  om  die  vrachtwagen  te  gebruiken.  Uiteraard  niet  gratis,  maar  tegen   de  betaling  van  een  periodieke  vergoeding.  Aan  het  einde  van  de  overeenkomst,  gaat  die   onderneming  de  optie  hebben  om  die  vrachtwagen  in  eigendom  te  verwerven  mits  betalen  van   een  som  die  de  waarde  benadert.       Belangrijk  te  onthouden   -­‐ eigendomsrecht  strekt  tot  zekerheid:  stel  onderneming  gaat  failliet,  dan  kan  de   lessor  de  vrachtwagens  revindiceren.     -­‐ Dit  is  duidelijk  een  kredietoperatie,  want  mochten  de  vrachtwagens  niet  geleased   kunnen  worden  dan  zou  de  onderneming  een  lening  moeten  afsluiten  om   vrachtwagens  te  kunnen  kopen.      

Factoring     Een  techniek  om  schuldvorderingen  op  termijn  te  mobiliseren.  Een  onderneming  beschikt  over   een  hele  reeks  vorderingen  op  verschillende  schuldenaren.  Naarmate  de  tijd  vordert  heeft  hij  er   meer  en  meer.  Dit  creëert  problemen:     -­‐ ze  moet  dit  beheren  en  bijhouden  (kost  en  tijd)     -­‐ ze  moet  deze  invorderen  en  ze  moeten  wachten  op  de  vervaldag  van  elk  van  deze   vorderingen  en  misschien  heeft  ze  deze  gelden  vroeger  nodig   Ze  zal  een  overeenkomst  sluiten  met  een  factoring  maatschappij.  De  schuldeiser  zal  al  deze   vorderingen  overdragen  aan  de  factor  maatschappij,  deze  zal  het  bedrag  van  de  vordering  (min   bepaalde  kost  en  rente)  terugbetalen  aan  de  eiser.     Deze  maatschappij  zal  de  vorderingen  invorderen  op  de  vervaldag  aan  de  schuldenaar.       Verschil  met  Cedenten  krediet:  Creatie  WB/  overdracht  van  schuldvordering.  En  dit  verschil  in   techniek  zal  er  toe  leiden  dat  er  verschillen  zijn  tussen  de  2.       -­‐ Kan  de  schuldenaar  zich  beroepen  op  de  excepties  die  hij  had  tegen  de  verkoper?   Ja,  ze  blijven  opwerpbaar!     -­‐ Wat  als  één  van  de  schuldenaren  failliet  gaat?  Wie  draagt  het  risico?     o Without  recourse:  de  maatschappij  draagt  het  insolventierisico  (duurder   voor  de  onderneming)     o With  recourse:  de  onderneming  blijft  het  risico  dragen.     Het  feit  dat  de  factoring  maatschappij  geen  regres  heeft.       Wat  gebeurt  er  als  er  een  overdracht  plaatsvindt?  Er  moet  sprake  zijn  van  een  kennisgeving,   deze  is  hier  verplicht,  anders  betaalt  de  schuldenaar  verder  aan  der  1e  eiser.       (!  Examen  !  )     Acceptkrediet     Er  wordt  gebruik  gemaakt  van  een  WB.  Een  exporteur  gaat  een  wisselbrief  creëren  en  deze   wordt  geaccepteerd  door  de  bank  van  de  importeur.  Wat  is  het  verschil  met  disconto?  De   acceptant  van  de  WB  was  de  koper  (schuldenaar)  zelf.  Degene  die  het  hier  accepteert  is  een   bank.  De  bank  wordt  dus  zelf  schuldenaar  op  de  vervaldag  van  de  WB.  Economisch  gezien   betekent  dit  dat  de  veiligste  positie  het  acceptkrediet  is.    (banken  zijn  kredietwaardiger)  Dit   heeft  als  voordeel  voor  de  exporteur  is  dat  hij  de  WB  veel  sneller  aan  een  derde  kan  gaan   disconteren.  Vanaf  de  bank  deze  WB  accepteert  dan  is  hij  verplicht  deze  uit  te  betalen  op  de   vervaldag  aan  om  het  even  wie  de  WB  in  handen  heeft.  Kan  de  bank  weigeren  te  betalen?   (abstracte  verbintenissen)  excepties  uit  de  onderliggende  verhoudingen  zijn  niet   tegenwerpbaar.     Documentair  krediet     Veel  gebruikt  krediet  in  de  internationale  handel.     Uitgangspunt?  Bij  een  internationale  koopovereenkomst  bestaan  er  tussen  de  K  en  VK   conflicterende  belangen.  Stel  dat  onze  VK  een  onderneming  is  uit  Antwerpen  en  de  K  een   onderneming  uit  Oman.  Waar  zitten  de  conflicterende  belangen?  De  verkoper  moet  het  goed   leveren  en  dit  moet  in  Oman  gebeuren,  wat  kan  hier  het  probleem  zijn?  Als  VK  zou  je  liefst  eerst   je  geld  hebben  voor  je  levert.  De  K  zou  liever  pas  betalen  als  er  geleverd  wordt.  Hoe  kan  je  deze   belangen  verzoenen?  Via  documentair  krediet,  dat  de  VK  zal  verzekeren  dat  de  betaling  zal   plaatsvinden  en  aan  de  K  dat  de  VK  gestart  is  met  de  uitvoering  van  zijn  levering.      

De  partijen  komen  overeen  om  een  documentair  krediet  op  te  stellen.  De  K  zal  zijn  bank   contacteren  om  hem  te  vragen  om  aan  de  VK  te  betalen  op  de  dag  dat  de  VK  bepaalde   documenten  kan  gaan  voorleggen  aan  deze  bank.  De  documenten  die  voorgelegd  moeten   worden,    worden  gespecifieerd  in  de  kredietbrief  (tussen  bank  en  VK)  maar  ze  werden  daarvoor   al  voorzien  in  de  koopovereenkomst.  De  bank  zal  zich  persoonlijk  verbinden  deze  som  te  betalen   op  de  vervaldag.         Verhouding  K  –  Bank     -­‐ Heeft  die  K  recht  op  de  opening  van  een  documentair  krediet?    Kan  zij  eisen  aan   haar  bank  dat  zo’n  krediet  wordt  geopend?  (het  is  een  krediet  in  de  zin  dat  de   bank  kredietwaardigheid  ter  beschikking  stelt)  Neen,  dit  kan  niet  geëist  worden   (want  intuitu  personae),  tenzij  er  in  die  verhouding  tussen  bank  en  onderneming   reeds  een  kredietopening  bestaat,  die  de  onderneming  de  mogelijkheid  biedt  tot   een  bepaald  plafond  documentaire  kredieten  te  openen.  Stel  plafond  van  100.000   en  dan  krediet  van  10.000.  Dan  zijn  er  2  mogelijkheden:  ofwel  plafond  niet   bereikt  (geen  probleem)  ofwel  plafond  wel  bereikt  (bank  kan  persoonlijke   toestemming  geven)   -­‐ Als  de  bank  deze  10.000  betaalt  dan  moet  de  K  deze  terugbetalen  aan  de  bank.  In   de  praktijk  wordt  er  vaak  overeengekomen  dat  het  contract  tussen  bank  en  K   bepaalt  dat  op  14  januari  2014  (vervaldag  van  credoc)  er  genoeg  geld  moet  staan   op  de  rekening  van  de  K  om  de  som  te  betalen  aan  de  VK.  Een  tweede   mogelijkheid  is  dat  de  som  terugbetaalt  kan  worden  binnen  de  30  dagen    (kan   variëren)  die  volgt  op  de  betaling  van  de  som  aan  de  VK.     -­‐ De  K  zal  niet  in  beide  gevallen  rente  verschuldigd  zijn.  In  het  eerste  geval  zal  hij   enkel  een  commissie  moeten  betalen.  In  het  tweede  geval  zal  hij  zowel  een   commissie  als  rente  verschuldigd  zijn.     -­‐ De  bank  zal  altijd  één  of  andere  zekerheid  voorzien  om  de  som  terug  te  krijgen:   de  vrachtbrief  kan  o.a.  Als  zekerheid  gebruikt  worden.     -­‐ UCP  600:  Uniforme  regelen  en  Usances  die  het  credoc  beheersen.  Zijn  het   gebruiken  in  de  juridische  zin  van  het  woord?  (waarom  belangrijke  vraag?  Als   het  een  gebruik  is  dan  is  het  direct  van  toepassing  omdat  autonome  bron  van   recht.  Zijn  ze  geen  gebruiken  in  de  juridische  zin  dan  moeten  ze  contractueel  nog   vastgelegd  worden)  Internationaal  is  er  min  of  meer  besloten  dat  het  geen   gebruiken  zijn,  dus  vinden  we  vaak  in  het  1e  artikel  van  het  contract  dat  deze   regelen  van  toepassing  zijn.  Om  te  vermijden  dat  ze  niet  van  toepassing  zijn  is  het   best  dat  ze  contractueel  vastgelegd  worden.       Verhouding  VK  –  Bank     -­‐ De  bank  gaat  in  eerste  instantie  de  kredietbrief  naar  de  VK  sturen:  als  u  mij  deze   documenten  voorlegt  dan  ga  ik  u  betalen.     -­‐ Welke  documenten  kunnen  dit  zijn?  Facturen,  verzekeringscertificaten,   vrachtbrief  (belangrijk  in  de  praktijk)     -­‐ Vrachtbrief  heeft  heel  wat  functies:  hij  gaat  bewijzen  dat  de  goederen  aan  boord   van  een  vrachtschip  zijn  gebracht  (clean  bill  of  lading:  geen  uiterlijke  tekenen  van   beschadiging).  Deze  brief  bewijst  ook  het  bestaan  van  de  vervoersovereenkomst,   geeft  dus  aan  dat  het  schip  van  A  naar  B  zal  gaan.  De  brief  is  ook  een  negotiating   instrument;  het  vertegenwoordigt  het  koopwaar,  wie  deze  brief  in  handen  heeft   wordt  geacht  de  eigenaar  te  zijn  van  dit  koopwaar.  De  VK  maakt  de  vrachtbrief   over  aan  de  bank,  welke  hem  zal  overmaken  aan  de  K  en  deze  zal  de  goederen   kunnen  gaan  halen.     -­‐ Wanneer  gaat  in  de  praktijk  de  VB  overmaken  aan  de  K?  Wanneer  er  betaald   wordt,  deze  VB  gaat  dus  een  zekerheidsfunctie  hebben  voor  de  bank.  Als  de  K  

failliet  is  gegaan,  dan  gaat  de  bank  deze  goederen  claimen  en  ze  verkopen  en  zich   vergoeden  met  de  opbrengst  hiervan.     -­‐ Kredietbrief  creëert  zelfstandige  en  persoonlijke  verbintenis.  Dit  betekent  dat   excepties  uit  de  onderliggende  verhouding  niet  tegenwerpbaar  zijn.   (Faillissement  van  de  koper  ontslaat  de  bank  niet  van  haar  betalingsverplichting,   maar  ook  de  excepties  tussen  de  VK  en  K  kunnen  niet  gebruikt  worden:  als  de   levering  niet  toekomt  of  niet  conform  is  =    contractuele  wanprestatie  kan  de  bank   niet  helpen  te  ontsnappen  aan  haar  betalingsverplichting)  Er  is  hier  maar  1   uitzondering  op:  het  bestaan  van  fraude.  Als  men  kan  bewijzen  dat  de  VB  die   wordt  aangeboden,  vervalst  is,  dan  kan  men  weigeren  te  betalen  of  verplicht  zijn   niet  te  betalen.   -­‐   Verplichtingen  van  de  bank     -­‐ de  bank  moet  nagaan  of  de  documenten  die  worden  aangeboden  of  die  in   overeenstemming  zijn  met  de  documenten  voorzien  in  de  kredietbrief.  Zij  moet   dit  doen  binnen  een  termijn  van  5  dagen  (om  rechtszekerheid  te  creëren,  vroeger   redelijke  termijn).     -­‐ Ze  verifieert  deze  documenten  on  their  face.  Ze  moet  dus  niet  nagaan  of  de   documenten  of  de  vermeldingen  erop  in  overeenstemming  zijn  met  de   werkelijkheid.  Zij  zal  een  zuivere  formele  controle  uitvoeren.  Men  paste  daar  de   doctrine  van  strikte  conformiteit  toe:  indien  het  van  A’dam  moest  komen  en  het   werd  in  R’dam  aan  boord  gebracht,  dan  moest  de  bank  niet  betalen.  Dit  is  minder   strikt  geworden,  omdat  men  wil  vermijden  dat  de  banken  robotten  worden.  Maar   de  banken  zijn  toch  bang  om  dan  tot  betaling  over  te  gaan,  want  ze  kunnen  later   aansprakelijk  gesteld  worden.  Stel  dat  VB  volledig  conform  is  aan  wat  er  vereist   wordt  in  de  kredietbrief  maar  deze  is  vervalst:  Als  men  dit  kan  bewijzen  dan   moet  de  bank  niet  betalen  (toepassing  fraus  omnia  corrumpit)  Als  de  bank  als   normaal  zorgvuldig  bankier  had  moeten  vaststellen  dat  deze  brief  vervalst  was,   dan  had  deze  niet  mogen  betalen.  Stel  dat  hij  toch  betaald  op  een  document  dat   duidelijk  vervalst  is  dan  is  de  bank  aansprakelijk  ten  aanzien  van  de  K  (hij  zal   niet  moeten  terugbetalen)       Tussenkomst  van  een  tweede  bank     -­‐ als  je  wilt  dat  deze  bank  meer  zekerheid  biedt  dan  moet  deze  optreden  als   confirmerende  bank.  Deze  zal  zich  op  identieke  manier  verbinden  met  de   begunstigde  van  de  credoc  om  de  som  te  betalen   -­‐ wat  is  het  voordeel  hiervan?  Stel  dat  de  VK  en  zijn  bank  failliet  gaan,  dan  heb  je   nog  steeds  een  vordering  ten  aanzien  van  deze  confirmerende  bank.     -­‐ Zo’n  beroep  doen  is  vooral  noodzakelijk  als  je  vreest  dat  de  bank  in  het  land  van   de  K  niet  solvabel  is.     -­‐ Misschien  is  het  probleem  niet  zo  zeer  dat  je  denk  dat  hij  failliet  gaat  gaan,  maar   vind  je  het  gemakkelijker  als  je  de  documenten  aan  je  eigen  bank  kan  overgeven   die  ze  dan  zal  doorgeven.  Deze  bank  zal  dan  geen  confirmerende  zijn,  maar  een   adviserende.   -­‐ In  dat  geval  zullen  de  verplichtingen  van  conformiteit  gedaan  worden  door  deze   Belgische  bank  en  dit  zal  doorgeven  aan  de  andere  bank.  Zij  doet  in  naam  van  en   voor  de  rekening  van  de  krediet  gevende  bank  (zij  zal  dus  zich  niet  verbinden  om   te  betalen  indien  de  andere  bank  failliet  gaat)            

Autonome  bankgaranties     Geen  betalingstechniek,  maar  een  zekerheidstechniek.  Als  alles  naar  wens  verloopt  in  de   onderliggende  verhoudingen  dan  zal  er  geen  betaling  plaatsvinden.  De  schuldeiser  wil  de   zekerheid  dat  de  schuldenaar  zijn  verbintenis  nakomt  (betaling,  levering,  …)  of  dat  een  bank   hem  een  schadevergoeding  (vaak  forfaitair  bepaald)  zal  betalen  als  dit  niet  het  geval  is.       We  hebben  een  schuldenaar  die  een  bepaald  waar  moet  leveren.  Tussen  de  twee  partijen  komt   men  overeen  dat  er  een  bankgarantie  wordt  opgesteld.     De  schuldenaar  zal  vragen  aan  zijn  bank  om  zich  persoonlijk  en  zelfstandig  te  verbinden  aan  de   schuldeiser.  De  Bank  zal  moeten  betalen  als  de  schuldenaar  zijn  leveringsverplichting  niet   uitvoert,  anders  niet.         Autonoom:  onderliggende  excepties  kunnen  niet  worden  ingeroepen.  Uitzondering:  fraude:   indien  er  fraude  is  gaat  de  bank  kunnen  weigeren  om  tot  betaling  over  te  gaan.  Banken   (reputatie!)    zullen  steeds  nagaan  of  er  wel  degelijk  sprake  is  van  fraude  als  dit  wordt  beweerd.   Ze  zullen  vragen  gedagvaard  te  worden  in  kort  geding.  Je  vraagt  aan  de  rechtbank  uw  bank  een   verbod  tot  betaling  op  te  leggen.  Je  zal  dus  moeten  aantonen  dat  er  sprake  is  van  fraude.   Rechters  zijn  streng:  de  fraude  moet  duidelijk  bewezen  worden.  (in  de  RS  ziet  u  dat  de  fraude   zonneklaar  moet  zijn  of  crever  les  yeux)  de  fraude  moet  manifest  en  duidelijk  zijn  en  pas  dan   kan  je  een  betaalverbod  verkrijgen.       Wat  is  het  grote  verschil  met  het  credoc?  In  de  praktijk  wordt  een  bankgarantie  bedongen  op   eenvoudig  of  eerste  verzoek.  Dit  betekent  dat  waar  bij  een  credoc  de  betaling  afhankelijk  wordt   gesteld  aan  de  voorlegging  van  documenten,  is  dit  niet  het  geval  bij  de  bankgarantie.  De  SE  moet   dus  geen  documenten  voorleggen  die  het  bewijs  gaan  leveren  van  de  wanprestatie  (het  moet   zelfs  niet  bewezen  worden)  de  loutere  bewering  van  een  wanprestatie  is  genoeg  om  over  te   gaan  tot  de  betaling  van  deze  schadevergoeding.  Het  kan  natuurlijk  wel  contractueel  voorzien   worden  dat  er  bewijs  moet  gebracht  worden.     Welk  risico  loopt  u?  He  tis  perfect  mogelijk  dat  er  wordt  overgegaan  naar  de  betaling  van  de   schadevergoeding  zonder  dat  je  effectief  iets  misdaan  hebt.  =  risico  op  abusievelijke  afroep.   (belangrijkste  risico  bij  een  bankgarantie)  U  zal  de  bank  dan  moeten  terugbetalen,  daarna  kan  u   zich  wenden  tot  de  schuldeiser,  maar  het  zal  moeilijk  zijn  om  dit  geld  terug  te  krijgen  (pcp  van   pay  first,  discuss  later)                                          

Hoofdstuk  4:  Wet  van  12  juni  1991  op  het  Consumentenkrediet     Bijzonder  frequent  gehanteerde  techniek.  Veel  mensen  beschikken  niet  over  de  financiële   middelen  om  te  doen  wat  zij  willen  en  zullen  daartoe  één  of  meerdere  kredieten  afsluiten.     Oorspronkelijke  bedoeling:  overmatige  schuldenlast  vermijden,  zo  min  mogelijk  consumenten   die  door  kredietverlening  in  de  problemen  komen.  (niet  echt  gelukt)   Het  aantal  mensen  dat  niet  kan  betalen  neemt  toe  gedurende  de  laatste  jaren.   Dit  heeft  niets  te  maken  met  het  consumentenkrediet  (bestaat  al  lang)  Je  kan  niet  volledig  slagen   in  het  vermijden  van  de  schulden,  want  er  zijn  externe  factoren  en  wij  zijn  luxe  beesten  (mensen   nemen  soms  kredieten    voor  op  reis  te  gaan)       Men  wil  de  consument  beschermen  tegen  onevenwichtige  bedingen.  (deze  twee  zijn  samen  de   kern  van  de  wet  )       In  Europa  2  richtlijnen  voor  consumenten  krediet  (eerste  minimale  harmonisatie,  de  landen   konden  dus  meer  bieden,  België  heeft  hier  toen  ook  uitgebreid  gebruik  van  gemaakt)     De  2e  heeft  de  eerste  opgehoffen  en  is  gebaseerd  op  maximale  harmonisatie,  de  lidstaten  mogen   dus  niet  meer  bescherming  bieden  dan  er  al  vervat  ligt  in  de  richtlijn.  Deze  regel  geldt  enkel  voor   het  geharmoniseerde  gebied  (dat  wat  voorzien  is  in  deze  richtlijn)  en  heel  veel  zaken  zijn  niet   voorzien  in  de  richtlijn.  De  wet  van  91  voorziet  vaak  ook  meer  bescherming.  Kan  dat?  In  de   meeste  gevallen  wel,  omdat  ze  niet  voorzien  zijn  in  de  2e  richtlijn.       Toepassingsgebied     personeel     -­‐ consument:  bestemmingscriterium  (zelfde  als  wet  marktpraktijken)  maar  hier   vaak  2staps  redenering.  Voor  welke  doeleinden  wordt  een  krediet  gesloten,   wordt  de  wagen  (vb.)  gekocht  voor  privé  of  professionele  doeleinden?  Wat  doe  je   voor  gemengde  kredietovereenkomsten?  (vb.  lichte  bestelwagen  voor  zowel   leveringen  als  voor  de  kinderen  naar  school  te  brengen.  In  deze  wet  zijn  we   minder  streng:  als  het  hoofdzakelijk  privédoeleinden  zijn  dan  is  de  wet  van   toepassing.     -­‐ Kredietgever:  persoon  die  krediet  verleent  in  het  kader  van  zijn   beroepsactiviteit.  (enkel  een  professioneel  zal  onderworpen  zijn  aan  deze  wet)   Als  prof  1000€  leent  aan  iemand  dan  valt  hij  niet  onder  deze  wet.     -­‐ Inzake  hypothecair  krediet  is  dit  anders:  een  woningkrediet  zal  wel  onder   toepassing  van  wet  hypothecair  krediet  vallen  zelfs  als  het  gegeven  wordt  door   een  niet  professioneel.     -­‐ Kredietbemiddelaar:  persoon  die  krediet  gaat  sluiten  voor  iemand  anders.  Treedt   op  als  tussenpersoon.    (25.000  in  België  à  gigantisch  veel)    Onderscheid  tussen   o Kredietmakelaar:  kan  enkel  kredietvraag  doorgeven  aan  de  kredietgever   en  het  aanbod  van  deze  door  te  geven  aan  de  kredietvrager.    Hij  kan   handelen  voor  verschillende  kredietgevers.   o Kredietagent:  heeft  in  de  eerste  plaats  vertegenwoordigersbevoegdheid.   Deze  kan  in  naam  van  de  kredietgever  een  krediet  afsluiten.  Hij  handelt   slechts  voor  1  kredietgever  (komt  vaak  voor  in  de  banken).     Materieel       -­‐ Kredietovereenkomst:  wordt  bijzonder  ruim  gedefinieerd:  elke  vorm  van  uitstel   van  betaling  wordt  als  krediet  gezien.    Er  zijn  dus  ook  een  heel  aantal   kredietovereenkomsten  uitgesloten  geweest  door  de  wetgever  (met  dat  er  zo’n   ruime  definitie  bestaat)  (uitsluitingen  te  vinden  in  artikel  3)  De  wet  benoemt  4  

categorieën  van  kredietovereenkomsten,  er  zijn  specifieke  regelen  voor  elk  van   deze  categorieën.  De  toepassing  van  deze  wet  is  niet  gelimiteerd  tot  deze  4   categorieën,  het  enige  dat  er  niet  onder  valt  is  dat  wat  uitgesloten  wordt  door  de   wet  zelf.     o Kredietopening:  je  mag  tot  een  bepaald  plafond  geld  opnemen.  Zal  vaak   verbonden  worden  aan  uw  zichtrekening.     o Lening/verkoop  op  afbetaling:  onderscheid  met  verkoop  op  afbetaling:   van  wie  krijgt  u  het  krediet  (=grootste  onderscheid)     Ik  koop  een  wagen,  ik  kan  mij  wenden  tot  een  bank  om  een  krediet  te   verkrijgen,  maar  ik  kan  mij  eventueel  ook  wenden  tot  mijn  garage.  Dit  is   dan  ook  het  onderscheid.  Wanneer  de  verkoper  u  een  krediet  verstrekt   dan  spreken  we  van  een  verkoop  op  afbetaling.  Als  uw  bank  u  geld  leent   om  deze  auto  te  kopen,  dan  is  het  een  lening  op  afbetaling.     o Financieringshuur:  wanneer  ik  mijn  wagen  ga  aankopen  via  verkoop  op   afbetaling,  dan  word  ik  als  consument  onmiddellijk  eigenaar  of  wanneer   het  eigendomsvoorbehoud  verdwijnt.  Bij  een  leasing  betaal  je  gewoon   voor  het  gebruik  van  de  wagen,  een  periodieke  vergoeding.  Aan  het  einde   van  het  contract  heeft  u  een  optie  om  voor  een  bepaalde  som  de  wagen  te   verwerven.  Deze  huur  heeft  niet  sowieso  als  gevolg  dat  u  eigenaar  wordt   van  de  auto.       Uitzonderingen       1. Volledige   a. Doorlopende  levering  van  goederen  of  diensten,  die  de  consument  zolang  de   levering  plaatsvind  deze  betaald  in  periodieke  termijnen.  Wat  gebeurt  er  met  de   facturatie  van  gas,  elektriciteit  of  water?  Elke  maand  betaalt  u  een  bedrag   bepaald  door  uw  leverancier.  Op  het  einde  van  het  jaar  krijgt  u  een  afrekening   (ofwel  krijgt  u  geld  terug,  ofwel  moet  u  meer  betalen  à  krediet!)   b. Hypothecaire  kredietovereenkomsten  die  ressorteren  onder  de  wet  hypothecair   krediet    (=  onroerende  goederen).  Deze  wet  heeft  voorrang  op  deze  van  de   consumentenkrediet.   c. Kredietovereenkomsten  die  waarbij  de  nemer  geen  interest  moet  betalen  en   voor  zover  het  krediet  terug  betaalbaar  is  binnen  een  termijn  van  2  maand  en   voor  zover  de  kost  van  deze  overeenkomst  niet  hoger  ligt  dan  4,17€  per  maand   (=  50€  per  jaar).  Deze  uitzondering  is  in  de  praktijk  zeer  belangrijk,  want  de   klassieke  kredietkaarten  (visa,  …)  vallen  niet  onder  de  toepassing  van  de  wet   consumenten  krediet.  Want  bij  het  gebruik  van  zo’n  kaart,  moet  er  op  het  einde   van  de  maand  terugbetaald  worden,  er  moeten  ook  geen  interesten  betaald   worden  en  de  kosten  van  zo’n  kaart  zijn  zelden  hoger  dan  50€  per  jaar.     Wat  hier  niet  goed  aan  is:  de  solvabiliteit  wordt  niet  geverifieerd,  wat  vaak  voor   problemen  kan  zorgen  vooral  dat  dit  in  strijd  is  met  het  vermijden  van   overmatige  schulden.     Er  bestaan  ook  andere  kredietkaarten  (KBC  pinto  kaart)  wat  is  er  speciaal  aan   deze  kaarten?  U  kan  de  bedragen  erop  gespreid  over  verschillende  maanden   terugbetalen.     2. Gedeeltelijke     a. Minikredieten,  beneden  de  200€  en  maxikredieten,  over  de  75.000  en   vastgesteld  door  authentieke  akte.   b. Geoorloofde  debetstand:  het  recht  dat  u  heeft  om  onder  nul  te  gaan  op  uw   zichtrekening  (=type  kredietopening)  U  mag  bv  1000€  onder  nul  gaan  op  uw   zichtrekening.    (de  wetgever  heeft  hier  nog  onderscheiden  gemaakt,  afhankelijk   van  binnen  welke  termijnen  ze  moeten  worden  terugbetaald  (1  maand,  3  

c.

maanden  of  meer  dan  3  maanden  –  kredietopeningen  voor  onbepaalde  duur))   Het  aantal  regelen  dat  moet  worden  gerespecteerd  dan  zijn  het  minst  als  het   terug  betaald  moet  worden  binnen  de  maand,  voor  3  maanden  is  het  meer,  als   het  meer  dan  3  maanden  is,  dan  is  de  hele  wet  van  toepassing.     Wat  is  een  overschrijding  hiervan?  De  bank  kan  u  vrijwillig  en  persoonlijk   toelaten  daar  nog  onder  te  gaan,  dus  onder  de  –  1000  te  gaan.     Beide  categorieën  worden  gedeeltelijk  uitgesloten  van  de  wet    

  Kredietpromotie     Verbodsbepalingen  op  de  reclame  die  kredietgevers  mogen  gebruiken.     Artikel  5  zegt  wat  er  vermeld  moet  worden  bij  zo’n  reclame   Artikel  6  verbiedt  een  aantal  vormen  van  reclame:   -­‐ specifiek  gericht  op  iets   o op  consumenten  die  het  hoofd  niet  kunnen  bieden  aan  hun  schulden:   reclame  die  zegt  dat  het  zelfs  gaat  voor  mensen  met  een  minimumloon.   o hergroepering  van  kredieten:  consument  heeft  3   consumentenkredietopeningen  lopen  in  totaal  van  700€/maand.  In  zo’n   geval  zegt  men  hem  dat  deze  3  vervroegd  terug  betaald  zullen  worden  en   zo  heeft  u  maar  1  kredietovereenkomst  en  per  maand  moet  u  700€     betalen.  De  consument  heeft  hier  dus  niets  aan,  want  hij  moet  nog  extra   kosten  betalen  voor  de  nieuwe  overeenkomst.     o Reclame  die  de  snelheid  of  het  gemak  voor  verkrijgen  gaat  beklemtonen;   vb.  Krediet  binnen  een  uur.     o U  mag  geen  reclame  maken  met  de  woorden  “gratis  krediet”.  Als  je  dit   toch  wil  doen  dan  moet  je  zeggen:  JKP  =  0%.  In  de  praktijk  mag  er  in  dat   geval  ook  geen  enkele  kost  verbonden  worden  aan  dat  krediet.     Hoe  komt  dat  er  zoveel  inbreuken  zijn?  Er  zijn  ongeveer  25.000  kredietbemiddelaars  die   allemaal  reclame  maken.  Op  de  FOD  economie  zijn  er  maar  4  mensen  die  deze  reclame   moeten  controleren,  ze  kunnen  onmogelijk  alle  reclame  gaan  controleren.     -­‐ andere  verboden     Benaderen  van  de  consument     -­‐ Krachtens  artikel  7  is  het  verboden  te  leuren  voor  kredietovereenkomsten.  Wat   is  leuren:  afgeven  bij  de  consument  van  een  kredietaanbod  of  formulier.  Dit  is   verboden  tenzij  de  consument  uitdrukkelijk  en  voorafgaand  op  een  afzonderlijk   materiele  drager  de  kredietgever  heeft  gevraagd  om  langs  te  komen.     -­‐ Artikel  9  verbiedt  hetzij  een  kredietmiddel,  hetzij  een  kredietaanbod  naar  de   consument  thuis  toe  te  sturen,  tenzij  er  een  verzoek  is  van  de  consument.     -­‐ Wat  valt  er  op  als  je  deze  twee  naast  elkaar  legt?  Er  wordt  een  onderscheid   gemaakt  tussen  een  aanbod  en  een  aanvraagformulier.  Het  laatste  mag  wel   opgestuurd  worden  naar  de  consument.     -­‐ Wat  is  het  verschil  tussen  een  kredietaanbod  en  aanvraagformulier.     o Bij  de  eerste  komt  het  tot  stand  vanaf  de  consument  dit  aanbod   aanvaardt.  Hij  is  dus  verbonden  vanaf  hij  zijn  handtekening  erop  zet.     o Bij  een  aanvraagformulier  is  dit  niet  het  geval,  hierbij  kan  hij  vragen  om   een  aanbod  te  verkrijgen,  er  is  nog  geen  overeenkomst  tot  stand   gekomen.     -­‐ Wanneer  gaan  deze  bepalingen  bijzonder  belangrijk  zijn  in  de  praktijk?  Als  de   overeenkomst  gesloten  is  geweest  op  de  woonplaats  van  de  consument.  In  zo’n   situatie  moet  je  aan  de  kredietgever  zeggen  dat  hij  het  bewijs  moet  leveren  dat  de   overeenkomst  gesloten  is  geweest  na  uitdrukkelijk  en  voorafgaand  verzoek  van   de  consument.  Anders  is  er  sprake  van  leuren.    

-­‐

-­‐

-­‐

Voor  vele  punten  zijn  er  civielrechtelijke  sancties  voorzien:  hier  is  dit  artikel  85,   die  voorziet  dat  ofwel  de  rechter  deze  overeenkomst  nietig  moet  verklaren  of  de   verplichtingen  van  de  consument  verminderen  tot  het  ontleende  bedrag  met   behoud  van  termijnen.     Nietig  verklaring:  het  nog  verschuldigd  bedrag  moet  direct  worden  terugbetaald,   niet  echt  praktisch  voor  de  consument.  De  sanctie  die  dus  steevast  wordt   toegepast  in  de  praktijk  is  de  vermindering.  Hoe  pas  je  dit  toe?  (consument  merkt   zelden  op  dat  er  sprake  is  van  leur)     Stel,  iemand  sluit  een  kredietovereenkomst  voor  15.000€  en  hij  start  met   afbetalen.  Hij  heeft  al  5  keer  300€    (bedrag  dat  hij  maandelijks  betaald  =  kapitaal   +  rente)  betaald.  Na  die  5  keer  komt  men  te  weten  dat  er  geleurd  is.  Dan  neemt   men  die  15.000€,  we  trekken  er  wat  hij  al  betaald  heeft  af  (=  13.5000€)  en  dat   gaan  we  nu  delen  door  het  aantal  resterende  termijnen  (in  dit  geval  was  het  60   maanden,  dus  nog  55  termijnen)  Het  bedrag  dat  dan  bekomen  wordt  zal  de   nieuwe  som  zijn  die  betaald  moet  worden  per  maand.  (hij  verkrijgt  dus  eigenlijk   gratis  krediet)    

  (!goed  onthouden  voor  het  examen:  als  er  een  regel  wordt  miskend  dan  moet  er  aangegeven   worden  uit  wat  deze  miskenning  bestaat,  maar  ook  wat  de  eventuele  sancties  zijn,  gaan  kijken  in   artikel  85  en  volgende!)       Kredietovereenkomst     Totstandkoming     Artikelen  10,  11  en  15.     Zowel  de  kredietgever  als  consument  moeten  informatie  verlenen  aan  de  ander.  En  de   kredietgever  moet  het  beste  krediet  zoeken  voor  de  consument.       -­‐ artikel  11:  houdt  in  dat  de  consument  voor  dat  hij  gebonden  is  de  door  de  wet   bepaalde  informatie  moet  ontvangen  hetzij  op  papier,  hetzij  op  een  materiele   drager.    (=  SECI)  Dit  zou  u  moeten  toelaten  om  te  kunnen  beslissen  of  u  bij  deze   kredietgever  een  krediet  zou  afsluiten.  Twee  problemen:   o onderzoek  heeft  uitgewezen  dat  consumenten  niet  vergelijken,  ze  gaan   vaak  gewoon  naar  degene  die  ze  kennen.     o Het  blijkt  dat  in  de  praktijk  dat  SECI  aan  de  consument  wordt  gegeven   nadat  hij  zijn  handtekening  heeft  gezet.  Dit  is  strijdig  met  de  wet,  maar   daar  waar  hij  moet  tekenen  staat  er  de  consument  heeft  het  SECI   ontvangen.  Door  de  opname  van  deze  melding  wordt  de  regel  bedreigd.     -­‐ Artikel  10:  houdt  in  de  eerste  plaatse  in  hoofde  van  de  kredietgever  een   informatie  inwinningsverplichting  in:  het  moet  toelaten  aan  de  kredietgever  om   te  weten  of  het  een  goede  zaak  is  om  met  deze  consument  een  krediet  af  te   sluiten.  Het  is  een  open  norm,  dus  de  kredietgever  beslist  zelf  welke  informatie   relevant  is.  (inkomen,  gezinssituatie,…)  Wanneer  men  vragen  stelt,  zal  de   consument  daar  juist  (  =    correcte  gegevens)    en  volledig  (=  ze  moeten  ter  goede   trouw  informatie  verstrekken)  op  moeten  antwoorden.       Wat  gebeurt  er  als  er  een  miskenning  is  (de  gever  vraagt  geen  info  of  de   consument  antwoordt  niet  correct)  Is  het  de  kredietgever  dan  moet  men  kijken   naar  artikel  92  van  de  wet  consumentenkrediet:  kwijting  van   nalatigheidsinteresten  of  vermindering  van  de  verplichting  tot  het  geleende   bedrag.  In  de  RS  ziet  men  dat  steeds  de  laatste  sanctie  toegepast  wordt.     Als  de  consument  in  de  fout  gaat:  hij  liegt  de  kredietgever  iets  voor:  artikel  95   voorziet  dat  de  overeenkomst  wordt  ontbonden  ten  laste  van  de  consument.   Voor  de  consument  betekent  dit  een  drama:  hij  moet  het  nog  te  betalen  bedrag  in  

-­‐

-­‐

1  keer  terugbetalen.  (hierbij  komen  de  nalatigheidsinteresten  op  de  totaliteit,   men  kan  zich  ook  keren  tegen  de  personen  die  zich  borg  hebben  gesteld,  …)     Artikel  15  lid  1  :  Sleutel  van  de  Belgische  wetgeving    (ook  lid  )(je  vindt  hier   nergens  een  equivalent  van  terug  in  een  andere  lidstaat.)  lid  1  zegt  dat  je  als   kredietgever  moet  zoeken  naar  het  best  aangepaste  krediet,  rekening  houdend   met  het  doel  van  het  krediet  en  de  financiële  situatie  van  de  consument.  Vb.   Vrouw  wenst  een  auto  te  kopen  en  wendt  zich  tot  een  kredietgever  omdat  ze  niet   genoeg  geld  heeft.  Welke  is  hiervoor  het  meest  aangepaste  krediet?  Lening  op   relatief  korte  termijn.  Men  had  aan  haar  geen  lening  maar  een  KO  verkocht  (dit   had  in  dit  geval  absoluut  geen  nut)  Dit  was  dus  niet  het  best  aangepaste  krediet.   De  kredietgever  heeft  zich  nog  proberen  verweren:  hij  had  hier  een  goede  reden   voor,  omdat  hij  te  weten  was  gekomen  dat  gedurende  de  1e  2  jaar  zij  enkel  rente   maar  geen  kapitaal  kon  terugbetalen,  het  was  dus  aangepast  aan  haar  situatie.  De   rechter  zei  dat  in  zo’n  situatie  gewoon  geen  krediet  mocht  gegeven  worden.    Je   moet  ook  enkel  zoeken  binnen  wat  u  aanbiedt.  Als  u  niets  te  bieden  heeft  dat   aangepast  is  aan  de  consument,  dan  moet  u  zich  onthouden.     Dit  legt  een  zwaardere  taak  op  voor  de  makelaar  dan  voor  de  agent,  de  laatste   moet  enkel  binnen  zijn  bank  kijken,  de  makelaar  moet  gaan  kijken  bij  de   verschillende  die  hij  representeert.   De  kredietgever  mag  pas  krediet  verstrekken  als  hij  er  redelijkerwijze  mag  van   uitgaan  dat  de  consument  gaat  kunnen  terugbetalen.  Deze  regel  is  er  omdat  een   consument  geen  verantwoorde  keuzes  kan  maken  (vele  mensen  denken  niet  ver   genoeg  in  de  toekomst).  Als  de  kredietgever  tot  de  beslissing  komt  dat  de   consument  niet  gaat  kunnen  terugbetalen,  dan  moet  hij  weigeren  dit  krediet  te   verstrekken.    Sanctie:  artikel  92:  vermindering.     Waarom  zou  een  kredietgever  een  krediet  verstrekken  aan  een  consument  die   niet  met  zekerheid  kan  terugbetalen?  Omdat  hij  in  vele  gevallen  genoeg   zekerheden  heeft  (een  derde  heeft  zich  borg  gesteld,  …)    Niettemin,  mag  men  bij   de  solvabiliteitsbeoordeling  geen  rekening  houden  met  de  zekerheden.     Het  is  onwaarschijnlijk  wat  de  banken  in  sommige  gevallen  toekennen  (vb.  Gezin   van  8,  enkel  man  werkt,  krediet  van  82.000€)  

  Vorm     Artikel  14  WCK.     -­‐ Het  is  een  plechtig  contract,  het  moet  aan  bepaalde  vormen  voldoen  om  een   kredietovereenkomst  te  kunnen  zijn.  Het  moet  schriftelijk  of  op  een  duurzame   drager  zijn.  Heeft  daarbovenop  een  heel  formalistisch  karakter:  ze  moet  heel  wat   dingen  bevatten.  (vb.  Handtekeningen,  met  vermeldingen  als  gelezen  en   goedgekeurd  voor  zoveel  €  terug  te  betalen/op  krediet  (voor  welke  kredietvorm?  De   kredietopening,  want  je  weet  niet  hoeveel  hij  zal  gebruiken)  Waarom  deze   vermeldingen?  consumenten  wijzen  op  de  draagwijdte  van  zijn  verbintenis;  plaats   en  datum  van  ondertekening  door  consument  schrijven.  Waarom?  Men  wil  een   fictieve  plaats  van  ondertekening  vermijden;  datum  à  voor  de  bedenktermijn;  …  )     -­‐ Er  zijn  een  aantal  vermeldingen  die  vroeger  in  de  wet  stonden,  die  in  een   afzonderlijk  lid,  in  het  vet  en  in  een  ander  lettertype  moeten  staan.  Er  bestaat  daar   veel  rechtspraak  over  à  het  moest  heel  strikt  gerespecteerd  worden:  als  je   drukletters  gebruikte  sanctie:  reductie  tot  ontleende  bedrag  met  behoud  termijn;   een  minimum  miskenning  leidde  dus  tot  een  gratis  krediet.  Deze  rechtspraak  is   sterk  bekritiseerd  geweest,  maar  is  toch  bevestigd  door  het  Hof  van  Cassatie,  het  is   een  automatische  sanctie.       -­‐ Deze  strenge  RS  ging  niet  enkel  daarover,  maar  ook  over  de  bepalingen  die  zich  er   in  moesten  bevinden:  vb.  Ontbreken  van  de  geboortedatum  à  verplichtingen   gereduceerd  voor  de  consumenten.    

-­‐

De  formele  vereisten  vinden  we  sinds  2010  niet  meer  in  de  wet,  als  consument  kan   men  zich  daar  niet  meer  op  beroepen.  Artikel  86  is  ook  herschreven:  onderscheid   tussen  vermeldingen  dat  de  wetgever  essentieel  acht  (herroepingsrecht,  …)  en   deze  die  minder  essentieel  zijn  (geboortedatum,  …)  de  wetgever  maakt  een   opsomming.  Bij  het  niet  opnemen  van  één  van  de  eerste  categorie  dan  moet  de   rechter  de  sanctie  toepassen.  Gaat  het  over  een  niet  essentiële  vermelding,  dan  kan   de  rechter  deze  sanctie  toepassen,  maar  hij  moet  niet.  In  de  praktijk  zien  we  dat  de   rechter  zich  de  vraag  gaat  stellen  of  de  consument  effectief  schade  heeft  geleden.   Indien  niet,  zal  de  sanctie  niet  toegepast  wordt.  Direct  minder  consument   vriendelijk,  maar  het  is  wel  beter  zo,  want  de  bescherming  zou  een  beetje  ter   kwader  trouw  kunnen  beschouwd  worden.     De  aflossingstabel  moet  altijd  worden  meegegeven  aan  de  consument.    

-­‐   Artikel  16  WCK     -­‐ Men  wil  vermijden  dat  de  kredietgever  al  een  deel  van  het  krediet  ter  beschikking   stellen  aan  de  consument  zonder  dat  deze  de  overeenkomst  ondertekend  heeft,  om   morele  druk  op  de  consument  te  vermijden.     -­‐ Sanctie:  artikel  88  à  de  lotto  sanctie:  u  moet  niets  terugbetalen,  geen  kosten,  geen   kapitaal,  geen  interesten,  niets.  Draconische  sanctie,  maar  zeer  doeltreffend.  In  de   RS  zijn  er  zeer  weinig  (2  en  3e  op  komst)  schendingen  van  artikel  16.   -­‐ Stel  dat  dit  gebeurt  en  de  consument  begint  toch  terug  te  betalen  en  dit  komt  dan   pas  aan  het  licht  wanneer  hij  niet  meer  kan  betalen.  Wat  met  het  geld  dat  je  al   betaald  hebt?  Van  hetgene  dat  je  al  betaald  hebt  zie  je  niets  meer  terug,  maar  wat   je  nog  niet  betaald  hebt,  zal  je  niet  meer  moeten  betalen.     Herroepingsrecht     -­‐ U  heeft  gedurende  14  dagen  het  recht  om  zich  te  bedenken,  u  moet  dit  schriftelijk   indienen,  zonder  motivatie.     -­‐ Stel,  u  wil  een  auto  kopen.  U  heeft  2  mogelijkheden:  ofwel  verkrijgt  u  een  krediet   bij  uw  garagist  (verkoop  op  afbetaling)  of  u  gaat  naar  een  bank  (lening  op   afbetaling).  Er  is  een  fundamenteel  verschil  bij  het  herroepingsrecht!  In  het  eerste   geval,  zijn  de  aankoop  en  het  krediet  hetzelfde  transactie  en  kan  u  zich  van  de  2   verlossen.  Heeft  u,  daarentegen,  het  krediet  verkregen  bij  de  bank,  dan  kan  je  wel   herroepen  aan  die  lening,  maar  dan  behoud  je  nog  steeds  het  contract  van  de   aankoop  van  de  wagen.    (herroeping  van  het  krediet  heeft  niet  automatisch  als   gevolg  dat  je  bevrijd  bent  van  de  gefinancierde  overeenkomst)     -­‐ Er  is  een  band  tussen  deze  twee  overeenkomsten,  artikelen  19,  20  en  24  zijn   hiervoor  van  toepassing.  De  sterkte  van  de  band  die  moet  bestaan  tussen  de   gefinancierde-­‐  en  kredietovereenkomst  worden  bepaald  door  de  wetgever  (staat   terug  te  vinden  in  de  wet,  niet  van  buiten  kennen).     o Artikel  19  is  vrij  soepel,  heeft  betrekking  op  2  situaties.  Bedrag   wordt  direct  overgemaakt  aan  de  verkoper  door  de  KG  (niet  op   mijn  rekening)  de  of  wanneer  het  goed  specifiek  in  het  contract   wordt  vermeld.  De  consument  is  maar  gehouden  terug  te  betalen,   wanneer  de  VK  of  dienstverlener  aan  zijn  verplichting  heeft   voldaan.    De  consument  moet  dus  maar  beginnen  betalen  aan  de   KG,  zolang  hij  het  gefinancierde  goed/dienst  niet  heeft  gekregen.   De  verkoper  heeft  dus  een  kennisgeving  verplichting,  hij  moet   laten  weten  wanneer  hij  geleverd  heeft.   o Artikel  20:  als  de  VK  ook  de  kredietgever  of  kredietbemiddelaar   is,  dan  kan  de  consument  zich  maar  rechtsmatig  verbinden   wanneer  de  KO  ondertekend  is.  Men  wil  vermijden  dat  de  

o

consument  verplicht  wordt  iets  te  kopen,  waarvoor  hij  het  geld   niet  heeft  en  nog  niet  zeker  is  dat  hij  het  krediet  zal  verkrijgen.     Stel,  je  koopt  een  auto  bij  een  garagist,  die  tussenkomt  als   bemiddelaar.  Je  kan  pas  verplicht  worden  de  auto  te  kopen,   wanneer  je  effectief  het  krediet  verkregen  hebt.  Als  je  bij  een  bank   een  krediet  hebt  proberen  verkrijgen  dan  is  dit  artikel  niet  van   toepassing.  Wat  zou  je  dan  kunnen  proberen  om  niet  verplicht  te   worden  tot  de  aankoop  van  de  wagen?  Opschortende  voorwaarde   voorzien  in  het  contract  (speciale  clausule).   Artikel  24:  bevat  2  regelen  met  betrekking  tot  zogenaamde   gelieerde  kredietovereenkomsten.  Er  bestaat  een  band  tussen  KO   en  gefinancierde  overeenkomst.  De  band  moet  dus  gelieerd  zijn   tussen  deze  2  (definitie  terug  te  vinden  in  artikel  1  van  de  wet)  Er   zijn  2  voorwaarden:  krediet  mag  uitsluitend  bestemd  zijn  voor   een  bepaald  goed  of  dienst  en  de  2  overeenkomsten  moeten  een   commerciële  eenheid  vormen:  dit  wordt  gespecifieerd  door  de   wet  (niet  van  buiten  kennen)  vb.  Vooraf  bestaand  akkoord  tussen   KG  en  VK,  …     § Tegenwerpbaarheid  van  excepties:  stel  je  koopt  een   wagen,  krediet  wordt  verstrekt  door  KG,  maar  tussen   garagist  en  KG  is  er  een  overeenkomst  dat  de  garagist   klanten  verwijst  naar  KG  en  deze  zoveel  mogelijk   kredieten  verstrekken.  Na  enkele  maanden  rijdt  uw   wagen  niet  meer  naar  behoren  (vb.  De  turbo  werkt  niet   meer,  ik  kan  niet  meer  snel  rijden)  Je  gaat  aan  de  garagist   moeten  vragen  om  je  wagen  te  herstellen.  Stel  dat  de   garagist  in  gebreke  blijft,  dan  kan  je  dit  verweermiddel   tegenwerpen  aan  de  kredietgever.  Dit  betekent  niet  dat  u   stopt  met  terugbetalen,  maar  u  gaat  terugbetalen  op  een   geblokkeerde  rekening,  waar  men  niet  meer  vrij  over  kan   beschikken  en  als  er  geen  oplossing  komt  dan  zal  de   rechter  beslissen  of  dit  bedrag  naar  de  consument  of  de   KG  gaat.  Wat  is  hier  de  bedoeling  van?  De  KG  zal  het  risico   moeten  dragen  in  geval  van  faillissement.     § Betreft  het  feit  dat  wanneer  een  consument  de  GF   overeenkomst  herroept,  dat  dit  leidt  tot  een  automatische   beëindiging  van  de  gelieerde  KO  (je  moet  deze  niet   afzonderlijk  gaan  herroepen).  Deze  regel  is  enkel  van   toepassing  indien  u  over  een  herroepingsrecht  beschikt   voor  de  GFO.  Wanneer  zou  u  een  GF  overeenkomst   kunnen  herroepen?  Contracten  op  afstand,  internet  of  als   u  een  goed  heeft  gekocht  buiten  de  lokalen  van  de  winkel.  

  Vervroegde  terugbetaling     -­‐ Wanneer  speelt  dit  een  rol?  Wanneer  men  ergens  anders  een  interessantere   interest  vindt  (een  lagere  rentevoet).  Maar  de  duur  van  deze  overeenkomsten  is   vaak  zeer  kort  en  dus  de  fluctuatie  van  de  interesten  is  vaak  niet  groot  genoeg  om   een  groot  verschil  op  te  merken.  Wanneer  kan  deze  problematiek  dan  voorkomen?   Als  er  een  aanbod  tot  het  bundelen  van  KO.  U  gaat  het  saldo  dus  vervroegd   terugbetalen  met  het  geld  dat  u  verkregen  heeft  door  een  nieuwe  overeenkomst.     -­‐ Vaak  zal  er  een  weder  belegginsvergoeding  gevraagd  worden.  Hoe  groot  mag  deze   zijn?  Dit  wordt  sterk  ingeperkt  à  afhankelijk  van  de  looptijd  zal  deze  1  of  0,5%  

-­‐ -­‐

zijn  (langer  of  korter  dan  1  jaar)  je  past  dit  toe  op  het  bedrag  dat  vervroegd  terug   betaald  wordt.  (5000€  à  50  of  25  €)     Je  hebt  als  consument  steeds  het  recht  om  vervroegd  terug  te  betalen  (gedeeltelijk   of  helemaal),  je  moet  enkel  schriftelijk  laten  weten  aan  de  KG.   In  bepaalde  gevallen  zal  men  u  geen  weder  beleggingsvergoeding  mogen   aanrekenen:  …  ,  wanneer  het  gaat  over  een  KO  waarbij  er  voorzien  is  van  de   variabiliteit  van  de  rente.    

  Onrechtmatige  bedingen     -­‐ Wat  gebeurt  er  als  u  uw  krediet  niet  meer  kan  terugbetalen?  Een  sanctie  kan  zijn   dat  er  een  ontbinding  is  van  de  KO  à  ramp,  want  dan  moet  alles  in  1  keer   terugbetaald  worden.  Vanaf  deze  ontbinding  zullen  nalatigheidsinteresten  worden   aangerekend,  maakt  het  bedrag  nog  hoger!  Men  probeert  dit  te  vermijden  voor  de   consument,  maar  voor  de  KG  kan  dit  wel  interessant  zijn,  want  dan  kan  hij   eventueel  de  borg  aanspreken.     -­‐ Wanneer  kan  de  ontbinding  plaatsvinden?  De  rechter  overtuigen  dat  het  een   dermate  wanprestatie  is  dat  de  ontbinding  van  toepassing  kan  zijn.  In  de  praktijk   gebeurt  dit  nooit,  want  er  bestaan  uitdrukkelijke  ontbindende  bedingen.  Voor  deze   bedingen  bestaan  er  weliswaar  voorwaarden:  u  moet  2  termijnen  in  gebreke  zijn,   na  deze  twee  termijnen  moet  er  u  een  aangetekende  brief  gestuurd  worden  om  er   u  aan  te  herinneren  dat  u  nog  1  maand  (30  dagen)  heeft  om  uw  achterstand  te   regulariseren,  daarin  moet  ook  vermeld  worden  wat  de  gevolgen  zullen  zijn  als  u   dit  niet  doet  (de  ontbinding  uitleggen  in  woorden  dat  de  doorsnee  KN  het  zou   begrijpen)  Pas  na  deze  30  dagen  kan  de  overeenkomst  ontbonden  worden.  Wat   doen  veel  consument  op  het  moment  dat  ze  deze  aangetekende  brief  krijgen?  Ze   gaan  naar  sociale  hulpverlening  en  deze  gaan  de  ontbinding  proberen  te   voorkomen.     -­‐ Wat  mag  er  allemaal  aan  de  consument  gevraagd  worden  als  hij  zijn  verplichtingen   niet  nakomt?  Artikel  27bis  van  de  wet  (details  niet  te  kennen)  vb.  Stel  dat  er  op   moment  van  ontbinding  nog  8000€  verschuldigd  is.  Daarbovenop  komt  er  nog  een   schadevergoeding,  dat  begrensd  is  tot  10  %  voor  de  eerste  7500€  en  alles   daarboven  5%  voor  deze  8000€  is  dat  dus  nog  eens  775  €  erbij.     Betalingsfaciliteiten     Artikel  38  voorziet  dat  je  aan  de  rechter  betalingsfaciliteiten  kan  vragen.  Men  gaat  voor  u  een   betalingsschema  uitwerken,  waar  de  te  betalen  bedragen  lager  worden  maar  op  een  langere   termijn.     4  dingen  waar  men  rekening  mee  moet  houden:     -­‐ je  kan  je  maar  melden  tot  de  vrederechter  als  je  al  faciliteiten  hebt   gevraagd  aan  de  KG  en  hij  deze  geweigerd  heeft.  Anders   onontvankelijk   -­‐ kan  pas  toepassing  vinden  bij  een  verslechterde  financiële   toestand,  je  fin  situatie  moet  er  dus  op  achteruit  gegaan  zijn  na  je   het  krediet  hebt  verkregen.     -­‐ De  rechter  kan  deze  faciliteiten  toekennen,  maar  is  niet  verplicht   ze  te  geven.  Hij  zal  wel  nagaan  of  de  KN  ter  goede  trouw  is  (ziekte   of  gokken)   -­‐ De  rechter  kan  in  dit  kader  nooit  overgaan  tot  een  kwijtschelding   van  schuld.  Je  krijgt  hier  alleen  maar  een  langere  termijn.   Kwijtschelding  is  een  procedure  van  de  collectieve   schuldenregeling.    

Hoofdstuk  5:  Financiële  instrumenten  en  effectenrekeningen     Wetboek:  Op  pagina  51  ontbreekt  er  een  deel,  dat  terug  te  vinden  is  op  pagina  57.       Wat  is  een  financieel  instrument?  Dit  kan  variëren  in  de  verschillende  wetten,  je  moet  dus   telkens  gaan  kijken  in  de  wet.  De  meest  algemene  definitie  die  we  vandaag  kunnen  terug  vinden   is  in  de  wet  van  het  financieel  toezicht  (2/8/2002).     De  eerste  drie  punten  op  de  slide  kunnen  onder  de  categorie  effect  vallen,  maar  deze  term  kan   weer  telkens  anders  worden  ingevuld  als  het  over  een  andere  wet  gaat.       Aandelen     Je  moet  dit  begrip  een  zo  ruim  mogelijke  invulling  gaan  geven:  het  kan  dus  zowel  het  kapitaal   betreffen  of  niet.    Gaat  het  niet  over  het  kapitaal  dan  spreken  we  over  winstbewijzen  of   eventueel  de  winstaandelen.  Wat  deze  aandelen  betreft  is  het  voor  de  financiële  wetgeving  ook   irrelevant  of  aandelen  vrij  overdraagbaar  zijn.  Stel  dat  je  in  NV  aandelen  hebt  die  voorwerp   uitmaken  van  goedkeuringsclausule  dan  zijn  het  nog  steeds  effecten.   Aandelencertificaten:  (vooral  aangetroffen  in  NL)  we  gaan  vragen  aan  houder  zijn  aandelen  over   te  dragen  aan  een  stichting,  in  ruil  ervoor  krijgt  men  certificaten.  Wat  is  één  van  de  centrale   elementen  van  deze?  De  zeggenschapsrechten  gaan  uitgeoefend  worden  door  het   administratiekantoor.       Obligaties     =  een  lening.  Degene  die  een  obligatie  in  handen  krijgt  gaat  een  geldbedrag  lenen  van  het  bedrijf   dat  de  obligatie  uitgeeft.     -­‐ Je  hebt  een  soort  van  globale  lening  waarbij  een  vennootschap  zegt:  wij  gaan  ten   belope  van  2miljoen  €  obligaties  uitdelen.  Deze  gaan  opgedeeld  worden  in   schijven,  en  zo  kunnen  mensen  deze  verwerven.     -­‐   Wat  is  een  belangrijk  verschil  tussen  obligatie  en  aandeel.  Bij  de  laatste  participeert  men  in  de   vennootschap  (men  zal  stemrecht  hebben,  lid  zijn,  …)  Als  aandeelhouder  heb  je  maar  recht  op   een  dividend  als  de  vennootschap  winst  gaat  realiseren.  Bij  een  obligatie  heb  je  recht  op  een   rendement  dat  los  staat  van  de  resultaten  van  de  vennootschap,  men  gaat  steeds  de  rente   opstrijken  van  deze  obligatie.     -­‐ Als  je  kijkt  naar  de  obligaties  die  vandaag  te  verkrijgen  zijn  dan  ga  je  zien  dat  het   rendement  sterk  kan  verschillen,  moet  je  dan  altijd  het  hoogste  nemen?  Nee,  want   het  risico  ligt  hoger,  de  kredietwaardigheid  ligt  hoger.     -­‐ Wanneer  de  vennootschap  failliet  gaat  worden  de  obligatiehouders  uitbetaald  voor   de  aandeelhouders.     -­‐ Obligaties  kan  je  gaan  indelen  in  functie  van  de  zekerheden  die  er  aan  verbonden   zijn   -­‐ straight  bonds  (de  gewone  obligaties)  :  ik  ben  een  gewone   chirografaire  schuldeiser,  als  er  een  samenloop  ontstaat  bij   faillissement  dan  zal  ik  samen  met  de  andere  chirografaire  eisers   mijn  eis  kunnen  stellen.     -­‐ obligaties  waaraan  bijkomende  zekerheden  zijn  verbonden:  er   wordt  een  hypothecaire  inschrijving  genomen  ten  belope  van  de   obligatiehouders.  Er  wordt  een  algemene  obligatie  uitgeschreven   van  2miljoen  €.  De  terugbetaling  wordt  gewaarborgd  door  een   onroerend  goed,  dat  bij  hypothese  een  waarde  heeft  van  2miljoen.   Wat  gebeurt  er  wanneer  de  vennootschap  failliet  gaat?  De   hypotheek  wordt  ten  gelde  gemaakt  en  als  het  onroerend  goed   effectief  de  2miljoen  opbrengt  dan  kunnen  zo  de  houders  terug  

betaald  worden.  Wat  als  het  goed  maar  1miljoen  opbrengt?  Dan   ga  je  deze  pro  rata  verdelen  onder  de  houders,  voor  de  rest  blijven   ze  chirografaire  schuldeisers.     -­‐ Covered  bonds:  recent  begrip  (sinds  2012)  =  gedekte  obligatie.   Kunnen  enkel  uitgegeven  worden  door  kredietinstanties,  die   toestemming  hebben  moeten  gekregen  van  de  NBB.  Het  is  een   dubbele  toestemming:   § Algemene  toestemming  om  als  kredietinstelling  zulke   obligaties  uit  te  geven     § Voor  de  specifieke  obligatie  zelf  ook  nog  eens   toestemming.     Men  gaat  een  deel  van  het  vermogen,  een  deel  van  het  activa  gaan   afscheiden.  In  pcp  mag  dit  niet  in  B  recht.  …     Men  gaat  dus  een  deel  van  de  activa  van  deze  kredietinstelling   behouden  als  waarborg  voor  de  houders  van  de  obligaties.  Wat   gebeurt  er  als  deze  obligaties  worden  uitgeven?  Ze  gaat   toestemming  vragen  aan  NBB  en  zij  gaat  nagaan  of  het  deel  van   het  activa  genoeg  is.  Gunstige  positie  voor  de  houders:  ze  gaan   terugbetaald  worden  door  het  deel  dat  afgescheiden  is.  Maar   daarnaast  behouden  ze  nog  steeds  hun  chirografaire  positie.     -­‐ de  positie  van  de  houder  zal  minder  gunstig  zijn  dan  een  gewone   eiser:  achtergestelde  obligatie:  de  houders  van  obligaties  zullen   pas  worden  terugbetaald  na  de  chirografaire  schuldeisers  zijn   terugbetaald  (in  de  praktijk  zijn  deze  vaak  bijna  nooit  voldaan)   dus  zeer  risicovolle  situatie,  maar  je  blijft  wel  nog  steeds  voor  de   aandeelhouders.  Wordt  deze  uitgegeven  door  een   kredietinstelling,  dan  moet  je  rekening  houden  dat  dit  niet  gedekt   wordt  door  de  depositobeschermingsregel.    Rendementen  liggen   in  dit  geval  een  stuk  hoger,  omdat  je  net  een  hoger  risico  loopt.   Opdeling  aan  de  hand  van  de  rendementen:   -­‐ vast  rendement:  elk  jaar  krijg  je  een  vast  percentage  van  de   nominale  waarde     -­‐ floating  rate:  je  vertrekt  met  een  bepaalde  rentevoet  en  jaarlijks  wordt  deze   aangepast  in  functie  van  de  bankenmarkt.     -­‐ Zero  coupon:  gedurende  de  tijd  van  de  inschrijving  krijg  je  niets   van  rentevoet.  Hoe  kan  je  dit  interessant  doen  lijken?  Je  gaat  hem   uitgeven  onder  pari:  hij  wordt  uitgegeven  onder  de  nominale   waarde  (=  uitgifteprijs).  Obligatie  zal  worden  uitgegeven  aan   930€  i.p.v.  1000€.  Als  alles  dus  goed  gaat  krijg  je  op  het  einde  van   de  obligatie  1000€  i.p.v.  930.  Waarom  heeft  men  dit  ooit   ontwikkeld.  Omwille  van  fiscale  redenen,  er  was  vroeger  geen   roerende  voorheffing  verschuldigd.  Dit  is  vandaag  niet  meer  het   geval,  dus  ook  niet  meer  zo  veel  voorkomend.     -­‐ Participerende  obligaties:  men  gaat  delen  in  de  winst  van  de   onderneming,  men  gaat  de  rente  mede  laten  afhangen  door  de   winst  die  de  onderneming  al  dan  niet  heeft   -­‐ Obligatie  wordt  gelinkt  aan  een  bepaalde  index  (bv.  Bel20)  je  gaat   het  rendement  laten  afhangen  van  de  evolutie  van  een  bepaalde   index   Opdeling  volgens  emissie-­‐  en  terugbetalingsprijs   -­‐ obligaties  uitgeven  onder  hun  nominale  waarde  =  beneden  pari   -­‐ obligaties  uitgeven  boven  hun  nominale  waarde  =  boven  pari   -­‐ obligatie  uitgegeven  op  de  nominale  waarde  =  a  pari  

-­‐

deze  drie  kunnen  ook  gelden  voor  de  terugbetaling  ervan.  Stel   obligatie  van  1000€  die  onder  pari  werd  uitgegeven  (want   1050€)  ,  maar  a  pari  uitbetaald  dus  je  krijgt  maar  1000€  terug.   Wil  je  hier  het  netto  rendement  van  bepalen  dan  moet  je  kijken   wat  de  rente  is,  welk  is  de  roerende  voorheffing,  en  als  er  uitgave   boven  pari  en/of  terugbetaling  a  pari  deze  vergelijken  met  de   nominale  prijs.    

  Andere  schuldinstrumenten     In  alle  gevallen  gaat  u  lening  verstrekken  aan  degene  die  ze  uitgeeft.  U  stelt  een     -­‐ Kasbon/kapitalisatiebon:  vooral  te  maken  met  wat  men  doet  met  de  rente  ervan.   Bij  een  gewone  kasbon  wordt  de  rente  jaarlijks  uitgeschreven.  Bij  een   kapitalisatiebon  wordt  uw  rendement  gekapitaliseerd,  het  rendement  van  het   eerste  jaar  zal  in  het  tweede  jaar  ook  weer  rente  opbrengen.     -­‐ Medium  term  notes:  gaan  uit  van  commerciële  ondernemingen  die  nood  hebben   aan  cash  en  daartoe  overgaan  tot  de  uitgifte  van  medium  term  notes.  Vaak  een   termijn  van  5  à  10  jaar.   -­‐ Staatbons:  uitgifte  geschiedt  niet  door  een  kredietinstelling,  maar  door  een   overheid.  Looptijd  en  rendement  kan  variëren.  Heeft  het  voordeel  (als  uitgegeven   door  kredietwaardig  land)  dat  uw  debiteur  normaal  gezien  niet  failliet  zal  gaan.     Converteerbare  obligatie:  wordt  gekenmerkt  door  het  feit  dat  de  houder/belegger  op  vervaldag   de  keuze  zal  hebben  tussen  de  terugbetaling  van  het  nominaal  bedrag  of  het  overgaan  tot   ontvangen  van  aandelen  mits  betaling  van  een  bijkomende  prijs.  Langs  de  ene  kant  is  hij  zeker   dat  hij  zijn  nominaal  bedrag  terug  zal  krijgen  of  hij  kan  zich  een  voordeel  gaan  verschaffen.    (call   optie)     Omgekeerd  converteerbare  obligatie:  als  belegger  blijft  u  hier  beter  af  tenzij  u  graag  risico  loopt.   Terugbetaling  aan  einde  ofwel  in  geld  of  de  emittent  kan  kiezen  om  hem  terug  te  betalen  in   aandelen.  Wanneer  zal  de  emittent  kiezen  voor  de  uitbetaling  in  aandelen?  Wanneer  de  koers   hiervan  is  gedaald.  Als  belegger  kan  je  hier  een  belangrijk  verlies  lijden.  (put  optie)   Instellingen  voor  collectieve  beleggingen:  stel,  u  heeft  2000€  te  beleggen,  u  kan  zo’n  bedrag  niet   echt  spreiden,  tenzij  u  instapt  in  een  ICB.  Deze  verzamelt  allemaal  kleine  belegginsbedragen  en   gaat  dan  met  het  grotere  bedrage  gespreide  beleggingen  aangaan.     Het  kan  ook  gebruikt  worden  om  als  kleine  belegger  gebruik  te  kunnen  maken  van  een   instrument  dat  normaal  niet  gebruikt  zou  kunnen  worden  door  deze  kleine  belegger.     -­‐ open  ended,  open  beleggingsinstellingen:  je  kan  hier  vrij  in  en  uit   treden,  je  kan  steeds  beleggen  en  deze  belegging  beëindigen   (BEVEK:  het  beleggingskapitaal  is  veranderlijk,  in  Luxemburg   wordt  hiervoor  de  benaming  Sicav  gebruikt.)     -­‐ closed  ended,  gesloten  beleggingsinstellingen:  je  kan  er  pas   uitstappen  als  je  een  koper  vindt,  die  bereid  is  om  mijn   participatie  over  te  nemen.  (BEVAK:  het  beleggingskapitaal  is   vast)     Afgeleide  instrumenten       Ook  gekend  onder  de  naam  van  derivaten,  ze  zijn  complex  zowel  in  hun  aard  als  in  hun  invulling   die  ze  krijgen  in  de  wetgeving.  Ook  de  wetgever  gaat  ervan  uit  dat  de  derivaten  complexe   instrument  zijn.     De  rechten  en  plichten  zijn  afhankelijk  van  de  evolutie  van  een  onderliggende  financiële  waarde   (dit  kan  van  alles  zijn)     Ze  bestaan  ofwel  om  risico’s  af  te  dekken  (hedgings)  of  voor  speculatieve  redenen.    

Ze  gaan  terug  op  een  klassieke  verbintenissen  figuur:  de  termijnovereenkomst     Optie     Je  hebt  het  recht  om  een  financieel  instrument  op  of  voor  een  bepaalde  datum  aan  een  bepaalde   prijs  te  kopen  of  verkopen.  Als  je  die  optie  wil  verwerven  op  een  bepaald  aandeel  tegen  15   januari  aan  een  bepaalde  prijs  wil  kopen  of  verkopen,  dan  moet  je  daar  een  premie  voor  betalen.   Een  optie  is  dus  niet  gratis.  Je  ziet  dat  de  partij  die  de  optie  verkrijgt  om  ofwel  tot  aan  of  verkoop   over  te  gaan.  Heeft  men  het  recht  om  over  te  gaan  tot  aankoop  van  een  financieel  instrument,   dan  spreekt  men  van  een  call  optie,  gaat  het  over  de  verkoop  dan  is  het  een  put  optie.     Opties  kunnen  variëren,  bij  bepaalde  opties  heb  je  het  recht  om  op  een  specifieke  datum  een   instrument  te  verwerven  aan  een  bepaalde  prijs,  bij  andere  opties  heb  je  het  recht  om  voor  een   bepaalde  datum  een  instrument  te  verwerven  aan  een  vooraf  bepaalde  prijs.     Stel  A  heeft  een  call-­‐optie  aan  een  prijs  van  500,  op  15  januari  is  de  koers  600,  en  met  uw  optie   kan  u  het  kopen  voor  500,  u  heeft  dus  een  winst  van  100  min  de  premie  die  u  betaald  heeft.     Stel  A  heeft  een  put-­‐optie  van  500,  met  de  koers  van  600  is  het  hem  niet  aangewezen  om  dan  te   verkopen  via  zijn  optie.     à  converteerbare  obligatie:  de  belegger  kan  dus  op  vervaldag  kiezen  om  voor  een  vooraf   bestaand  bedrag  aandelen  te  kopen.  (call-­‐optie)  bij  de  omgekeerde  heeft  de  obligatie  gever  een   put-­‐optie  om  aandelen  aan  te  bieden  voor  een  bepaalde  prijs.       Future/  forwards     =  gestandaardiseerde  forwards  (forwards  =  een  afspraak  tussen  2  partijen)     Men  gaat  afspreken  dat  men  op  een  bepaalde  datum  een  financieel  instrument  gaat  verkopen  of   kopen  aan  een  vooraf  afgesproken  prijs.  (vb.  A  zal  op  15/1  een  aandeel  verkopen  aan  x€)    het   verschil  met  de  optie  is  dat  A  verplicht  zal  zijn  om  aan  deze  prijs  te  verkopen  en  B  zal  aan  deze   prijs  moeten  kopen.  Er  is  al  sprake  van  een  overeenkomst  (=termijnovereenkomst  m.b.t.  een   financieel  instrument)     Wanneer  men  gaat  speculeren,  dan  gaat  men  vaak  overeenkomen  dat  de  transactie  niet  wordt   uitgevoerd,  maar  dat  men  zal  overgaan  tot  de  betaling  van  het  prijsverschil.     Stel  A  en  B  komen  overeen  dat  A  zal  kopen  en  B  zal  verkopen  van  een  financieel  instrument  op   15/1  aan  100€.  Theoretisch  zou  A  dus  op  15/1  100  betalen  en  B  zou  het  effect  leveren.  In  de   praktijk  gaat  men  gaan  kijken  wat  de  beurswaarde  is  van  het  effect.  Stel  dat  de  waarde  dan  95€   is,  dan  zal  men  overeenkomen  dat  A  maar  5  €  moet  betalen.     Eigenlijk  moet  je  zo’n  effecten  niet  in  je  bezit  hebben  om  zo’n  future  af  te  sluiten,  aangezien  de   effecten  niet  worden  geleverd  en  de  prijs  niet  wordt  betaald.  Je  kan  zo  gigantische  winsten   maken  of  grote  verliezen  lijden.       Examen:  verschil  tussen  optie  en  future.     Swaps  (niet  kennen  voor  examen)       Definitie  zal  niet  gevraagd  worden  op  examen.       -­‐ Renteswap:  2  ondernemingen  zijn  kredietnemers  en  we  zien  dat  onderneming  A   een  vaste  rentevoet  betaalt  van  bv  5%  en  onderneming  B  betaalt  een  variabele   rentevoet  van  4%.  Die  ondernemingen  hebben  verschillende  opvattingen  m.b.t.  de   evolutie  van  de  renten.  A  denkt  dat  de  rente  gaat  dalen,  B  denkt  dat  ze  gaat  stijgen   boven  de  5%.    Wat  kunnen  deze  2  doen?  Zij  kunnen  de  rentebetalingen  gaan   ruilen?  Dit  betekent  dat  B  de  betalingen  aan  de  vaste  rente  van  5%  gaat   overnemen,  A  zal  de  rentebetalingen  van  B  overnemen.  Het  is  gemakkelijk  zolang   ze  hetzelfde  bedrag  hebben  geleend.  Men  ruilt  dus  de  rentebetalingen.  Wie  haalt  

-­‐

hier  voordeel  uit?  Afhankelijk  van  de  evolutie  van  de  rente..  stel  dat  de  rente  gaat   stijgen  dan  heeft  A  er  nadeel  uitgehaald.  Daalt  deze  dan  haalt  A  er  voordeel  uit.     Valutaswap:  2  ondernemingen  (een  Amerikaanse  en  een  Belgische)  de  Am  heeft   een  krediet  nodig  van  800.000  euro,  als  zij  zich  richt  tot  een  B  bank  zal  zij  dit   krijgen  aan  een  rentevoet  van  7%.    de  B  heeft  een  krediet  nodig  van  1miljoen  US   dollar,  wanneer  ze  deze  lening  vraagt  aan  een  Am  bank  dan  krijgt  ze  deze  aan  een   rentevoet  van  7%.  Stel  dat  de  B  een  krediet  van  800.000  euro  zou  vragen  aan  de  B   bank,  zou  zij  een  rentevoet  van  6%  hebben  (gunstiger,  want  zij  wordt  meer   vertrouwd).  Hetzelfde  fenomeen  heeft  plaats  in  de  Am  bank.  Men  gaat  dus   overgaan  tot  een  valutaswap,  de  Am  onderneming  gaat  het  krediet  nemen  van  1   miljoen  US  dollar  en  gaat  deze  overmaken  aan  de  B  onderneming.  De  B   onderneming  zal  hetzelfde  doen  voor  de  Am  onderneming.  Beiden  zullen  dit  doen   aan  de  gunstige  rentes.  Zij  zullen  de  betaling  doen  aan  de  banken  en  zullen  op  het   einde  van  de  overeenkomst  elkaar  terug  betalen.      

  Wijze  waarop  financiële  instrumenten  worden  verhandeld     Kunnen  verhandeld  worden  op  een  gespecialiseerde  markt  (binnen  Euronext)  of  over  the   counter  (financiële  instrumenten  worden  verhandeld,  zonder  dat  ze  over  een  gespecialiseerde   markt  gaan).     Juridisch  is  het  onderscheid  belangrijk.     1965  BW:  spelexceptie:  u  wedt  op  iets  op  woord,  u  verliest,  maar  uw  tegenpartij  kan  niet  in   rechte  gaan  vorderen  tot  het  betalen  van  deze  speelschuld,  want  er  is  geen  bewijs  van.     De  toepassing  hiervan  zou  problematisch  kunnen  worden.  Wanneer  men  zuiver  gaat  speculeren   op  de  evolutie  van  de  onderliggende  waarde  dan  komt  dit  heel  dicht  bij  een  spel  of   weddenschap.  Men  heeft  dus  gevreesd  dat  partijen  deze  exceptie  zouden  oproepen.  In  de  wet   van  2002  heeft  de  wetgever  bepaald  dat  de  spelexceptie  niet  van  toepassing  is  als  er   tussenkomst  is  van  een  gekwalificeerde  tussenpersoon  op  een  gereglementeerde  markt.   Bevinden  we  ons  in  een  verhandeling  over  the  counter,  dan  kan  deze  exceptie  wel  opgeroepen   worden.  Gaat  het  over  hedging  transacties  dan  kan  men  deze  exceptie  ook  niet  oproepen,  enkel   bij  de  speculatieve  kan  dit  ingeroepen  worden.     Soorten  effecten  naar  de  vorm     Traditioneel  zijn  er  3  categorieën   -­‐ effecten  aan  toonder:  zullen  na  januari  2014  niet  meer  bestaan,  moeten  dus  voor   31  december  2013  omgezet  zijn.  Waarom  verdwijnen  ze?  Omdat  drukken  van   materiële  effecten  kosten  met  zich  meebrengt  en  deze  effecten  werden  gebruikt   om  de  fiscus  te  misleiden.  Een  grootvader  van  u  had  een  kasbon  aan  toonder  en   geeft  die  door  aan  u.  De  fiscale  wetgeving  voorziet  dat  daarop  kosten  moeten   betaald  worden  en  de  kinderen  zullen  dit  niet  aangeven  in  het  nalatenschap.  Het   was  dus  een  manier  om  successierechten  te  ontlopen   -­‐  effecten  op  naam:  als  houder  van  het  effect  bent  u  ingeschreven  in  een  daartoe   gecreëerd  register  en  daaruit  zal  blijken  dat  u  een  effect  hebt.     -­‐ Gedematerialiseerde  effecten:  hebben  nooit  op  papier  bestaan,  het  enige  bewijs  is   te  vinden  in  de  inschrijving  op  een  effectenrekening.  Zo’n  rekening  moet  gehouden   worden  bij  een  erkend  rekeninghouder,  door  Belgische  instanties  erkend,  die  dan   op  zich  een  effectenrekening  gaat  aanhouden.  Piramidale  structuur  en  je  komt   altijd  uit  bij  de  verrekeningsintselling            

Overdracht  van  effecten     Effecten  op  naam:   -­‐

Onderscheid  tussen  overdracht  en  tegenwerpbaarheid:   overdracht  tussen  partijen:  solo  consensu.  De  inschrijving  in  het   register  is  maar  nodig  met  het  oog  op  bewijs  en   tegenwerpbaarheid  aan  derden.  

  Gedematerialiseerde     -­‐ Er  gaat  een  overschrijving  nodig  zijn  van  de  ene  effectenrekening   naar  de  andere  om  te  kunnen  spreken  van  een  overdracht   -­‐ men  gaat  ervan  uit  dat  de  creditering  van  de  begunstigde  de   determinerende  tijd  is  voor  de  overdracht  tussen  partijen.  De   eigendomsoverdracht  zal  pas  plaatsvinden  wanneer  de  houder   zijn  rekening  is  gecrediteerd.   -­‐ Waarom  niet  solo  consensu?  Toepassing  van  verbintenissenrecht:   deze  effecten  zijn  fungibel,  onderling  wisselbaar  dus  de   overdracht  vindt  pas  plaats  wanneer  ze  geïndividualiseerd   worden.  Wanneer  zijn  ze  dit?  Wanneer  de  rekening  van  de  houder   gecrediteerd  wordt.      

Transacties  op  effectenbeurs         Essentieel  punt:  gaan  altijd  gepaard  met  dubbele  novatie  en  garantie  van     goede  afloop  (deze  vloeit  voort  uit  de  dubbele  novatie)  .       Stel,  ik  wil  mijn  effecten  aan  een  prijs  X  verkopen.  B  is  geïnteresseerd  om  ze  te     kopen.  Ik  zal  aan  mijn  bank  de  opdracht  geven  te  verkopen  aan  de  prijs  X  en     B  zal  aan  zijn  bank  de  opdracht  geven  te  kopen  aan  prijs  X.  De     verrekeningsintselling  zal  zich  verbinden  aan  de  gekwalificeerde  tussenpersonen     om  te  kopen  en  te  leveren.  Er  zal  dus  een  dubbele  garantie  zijn  voor  de  2  partijen.     Ze  is  persoonlijk  verbonden  tot  betaling  en  levering  van  de  effecten.  Ze  is  hier  de     rechtstreekse  tegenpartij  tussen  de  koper  en  verkoper.  (=CCP  center  counter     party.)       Termen  (worden  vaak  niet  goed  gebruikt):     -­‐ Clearing:  doorgeven  van  informatie  die  nodig  is  om  de  transacties   uit  te  voeren.   -­‐ Netting:  een  vorm  van  schuldvergelijking   -­‐ Settlement  :  de  eigenlijke  vereffening,  hier  wordt  effectief   overgegaan  tot  een  creditering.  

  Effectenrekeningen:    bij  gewone  rekeningen  heb  ik  een  schuldvordering  bij  de  bank.  Bij   effectenrekeningen  is  dit  niet  zo.  De  wetgever  heeft  hier  bepaald  dat  u  een  zakelijk  recht  heeft,   een  mede  eigendomsrecht.  Belangrijkste  gevolg:  je  kan  overgaan  tot  een  revendicatie.  Hoe  moet   je  dit  concreet  zien?  Stel  dat  je  bank  failliet  gaat,  dan  kan  je  u  keren  tegen  de   verrekeningsintselling  waar  de  effecten  zich  bevinden  en  zo  zal  u  zich  niet  moeten  wenden  tot   de  depositobescherming.                    

Hoofdstuk  6:  Gedragsregelen  bij  verstrekken  van  beleggingsdiensten     Vroeger  werd  er  zeer  veel  misbruik  gemaakt  door  beleggingen  aan  te  bieden  aan  mensen  die  ze   eigenlijk  niet  konden  betalen.  Dit  was  niet  enkel  zo  in  België.  Niet  aangepast  aan  het  profiel  van   de  belegger,  niet  genoeg  informatie  gegeven.     Er  zijn  2  richtlijnen  die  dit  nu  behandelen  (3e  onderweg)     Rechtskader     Toepasselijke  regelen:     -­‐ de  gedragsregelen:  zij  zijn  verder  gespecialiseerd  in  KB.  Deze  gedragsregelen  zijn   prudentiële  normen.  Om  de  toezichthouder  te  laten  nagaan  of  gereglementeerde   ondernemingen  de  belangen  van  de  beleggers  wel  behartigen  of  ze  handelen  in  het   beste  belang  van  hun  cliënt.  Bedoeling  is  in  eerste  instantie  toezicht  te  laten   uitoefenen.  Betekent  dit  dan  dat  de  belegger  die  schade  lijdt  ingevolge  van  een   miskenning  van  deze  regelen  dan  niets  zou  kunnen  ondernemen?  In  geen  van  de   wetten  zijn  er  privaatrechtelijke  sancties  terug  te  vinden.  De  vraag  of  de   onderneming  aansprakelijk  is  t.o.v.  zijn  cliënten  wordt  niet  behandeld  door  deze   gedragsregelen.  Dit  betekent  niet  dat  er  niets  van  reactie  zou  zijn.  Wat  gaan  wij  in   België  doen:   -­‐ Wij  gaan  ons  wenden  tot  het  klassieke  verbintenissenrecht:  nagaan  of  een  persoon   schade  geleden  heeft  door  een  foutieve  handeling  van  de  onderneming.     Geven  van  verkeerd  advies  zal  zo  een  foutieve  gedraging  zijn  volgens  het   verbintenissenrecht.  Men  zal  de  fout,  schade  en  causaal  verband  moeten  aantonen.     Je  hebt  het  aansprakelijkheidsrecht  wel  nodig  om  een  sanctie  te  kunnen  hebben.   De  aansprakelijkheid  vloeit  niet  rechtstreeks  voort  uit  de  gedragsregelen.     Toepassingsgebied     Wie  is  er  aan  onderworpen?       Gereglementeerde  ondernemingen  (GLO):  kijken  in  artikel  26  van  de  wet  financiële  toezicht   (WFT)     onder  meer:  in  België  gevestigde  beleggingsondernemingen  en  kredietinstellingen  (KI)       KI  (B)  à  Belg,  moet  dit  dus  respecteren   KI  (NL)  met  bijkantoor  in  B  à  Belg,  moet  dit  dus  respecteren   KI  (NL)  en  verstrekt  diensten  via  internet  aan  Belgen  à  deze  regelen  zullen  hier  niet  van   toepassing  zijn.  Maar  dit  is  niet  erg,  want  in  NL  zijn  ze  onderhevig  aan  dezelfde  gedragsregelen   (want  dit  komt  van  een  RL  met  maximale  harmonisatie).     Wat  is  vandaag  de  grootste  tekortkoming  wat  betreft  deze  gedragsregelen?  Is  dat  deze  niet   gelden  voor  verzekeringsondernemingen  en  tussenpersonen.  Dit  is  een  probleem  wanneer  deze   ondernemingen  of  personen  verzekeringen  gaan  verkopen  die  economisch  gezien   spaarproducten  zijn.  (tak  21  –  gewaarborgd  rendement  -­‐    of  23  –  risico  van  kapitaal  te  verliezen)       In  de  nabije  toekomst  gaat  hier  een  verandering  aan  gebracht  worden,  de  meeste  van  deze   regelen  zullen  ook  toegepast  worden  op  verzekeringen.  De  KB  die  daartoe  moeten  worden   genomen  zouden  in  werking  moeten  treden  op  1  april  2014.     Wanneer  moeten  ze  deze  regelen  respecteren?       Bij  het  verrichten  van  beleggingsdiensten,  dit  is  een  enorm  ruime  notie  (zie  slide).  Alles  wat  te   maken  heeft  met  aan-­‐  en  verkoop  van  financiële  diensten  kan  als  beleggingsdienst  gezien   worden.    

  -­‐

-­‐

Vermogensbeheer:  om  hiervoor  in  aanmerking  te  komen  moet  u  beschikken  over   een  vermogen  van  500.000€.  U  sluit  een  overeenkomst  met  een  GLO  en  u  geeft   hem  de  bevoegdheid  om  uw  vermogen  discretionair  te  beheren.  Ze  mogen  daden   van  beschikking  stellen  zonder  daarvoor  uw  individuele  mening  te  vragen.   U  zegt  aan  uw  bank  dat  het  zoveel  mogelijk  moet  renderen  met  al  dan  niet   rekening  te  houden  met  de  risico’s  die  eraan  verbonden  zijn.  De  onderneming  kan   zo  financiële  instrumenten  aankopen  of  verkopen  zonder  uw  mening.  U  heeft   voordien  uw  globale  toestemming  gegeven.   Beleggingsadvies:  gepersonaliseerde  aanbeveling  die  u  verkrijgt  vanwege  een  GLO   om  een  transactie  te  verrichten  voor  een  financieel  instrument.  Het  is  maar  een   advies,  geen  verplichting.  Fundamenteel  verschil  met  vermogensbeheer,  want  hier   mogen  ze  geen  daad  van  beschikking  stellen.  Het  moet  wel  gaan  om  een   gepersonaliseerde  aanbeveling:  hij  moet  dus  geschikt  zijn  voor  die  persoon  of  hij   moet  berusten  op  de  afwegingen  van  persoonlijke  omstandigheden.  Er  is  dus  een   verschil  met  een  generiek  advies:  dit  wordt  aan  alle  klanten  voorgesteld.  Wanneer   de  bank  daarentegen  specifiek  naar  uw  portefeuille  kijkt  en  op  basis  daarvan  iets   aanbeveelt  dan  is  er  sprake  van  een  gepersonaliseerd  advies.     Contracten  inzake  beleggingsadvies  zijn  de  enige  contracten  (binnen  beleggingen)   die  niet  schriftelijk  moeten  worden  vastgesteld.  Waarom?  Men  wil  vermijden  dat   banken  zich  zouden  kunnen  onttrekken  aan  de  regelen  van  toepassing  door  te   zeggen  dat  er  geen  contract  is  opgesteld.  Sommige  banken  proberen  hier  toch  nog   aan  te  ontsnappen:  het  gebeurt  heel  vaak  dat  u  naar  een  bank  gaat  en  dat  ze  u  een   gepersonaliseerd  advies  geven  en  op  het  contract  staat  er  onderaan  bij  de   handtekening  ene  vermelding  ‘de  cliënt  verklaart  geen  beleggingsadvies  te  hebben   ontvangen’  het  gaat  dus  bijzonder  lastig  worden  om  te  bewijzen  dat  er  dan  toch   een  gepersonaliseerd  advies  was.  Er  bestaat  een  oplossing,  moet  enkel  nog   uitgevoerd  worden  door  de  FSMA  (toegestaan  door  twin-­‐peaks  2),  mystery   shopping:  controleurs  mogen  zich  uitgeven  als  een  potentieel  cliënt,  ze  moeten   hun  hoedanigheid  van  controleur  niet  bekendmaken  en  zo  kunnen  ze  aantonen  dat   de  belangen  van  de  cliënt  niet  worden  behartigd.  

  Wie  wordt  beschermd?     -­‐ De  gedragsregelen  hebben  in  het  bijzonder  tot  doel  de  niet  professionele  belegger   te  gaan  beschermen.  Een  heleboel  regelen  zullen  ook  gerespecteerd  moeten   worden  bij  de  professionele  beleggers,  maar  een  aantal  belangrijke  zijn  enkel  voor   de  niet  professionele.   -­‐ Niet  professionele  belegger  is  een  veel  ruimer  begrip  dan  consument,  elke   consument  zal  wel  een  niet  professionele  belegger  zijn,  maar  niet  omgekeerd.  Vb.   Een  KMO  die  een  belegging  gaat  sluiten  is  een  niet  professionele  belegger.    (=   specialisatie  criterium)  Men  gaat  ervan  uit  dat  kleine  ondernemingen  niet  over  de   gewenste  expertise  beschikken.   -­‐ Je  kan  van  categorie  wisselen:  je  kan  vragen  om  als  particuliere  belegger  als   professionele  belegger  behandeld  te  worden.  Waarom  zou  je  dit  doen?  Je  hebt  een   hele  reeks  producten  die  niet  beschikbaar  zijn  voor  particuliere  beleggers  omdat   ze  dermate  complex  zijn.  Ze  staan  enkel  open  voor  professionele  beleggers  omdat   ze  soms  meer  risico  met  zich  meedragen.  Uw  bank  kan  nee  zeggen  omdat  er  een   aantal  voorwaarden  zijn  om  dit  toe  te  laten  (o.a.  3  kwantitatieve  waarvan  u  er  aan   zeker  2  voldoet)  Voor  natuurlijke  personen  is  het  bijzonder  moeilijk  om  aan  deze   voorwaarden  te  voldoen.          

Onderzoeks-­‐  en  informatieverplichting     Actieve  onderzoeksplicht    =  ken  uw  cliënt         U  kan  de  belangen  van  uw  cliënt  pas  behartigen  als  u  weet  welke  cliënt  er  voor  u  zit.  Hoe  kan  u   dit  weten?  Als  u  bepaalde  informatie  gaat  gaan  inwinnen.       Deze  inwinningsverplichting  onderscheid  3  categorieën:  (termen  hier  heel  belangrijk!)     -­‐ vermogensbeheer  en  beleggingsadvies:  meest  ruime  verplichting:   geschiktheidstest.  (=suitability  test)  u  moet  nagaan  of  u  geschikt  advies  of   vermogensbeheer  kan  aanbieden.  U  moet  nagaan  of  de  transactie  die  u  aanbiedt   geschikt  is  voor  uw  cliënt.  Begrijpt  hij  de  risico’s  die  deze  beleggingen  bieden  en  of   hij  ze  financieel  kan  dragen.     o U  moet  de  kennis  en  ervaring  m.b.t.  een  specifiek  soort  product   nagaan.   o U  gaat  zijn  financiële  situatie  bekijken.  Hier  zijn  de  mensen  het   meest  weigerachtig.  (Didier  Reynders  heeft  gezegd  dat  de   antwoorden  gegeven  voor  deze  test  nagekeken  mogen  worden   door  de  fiscus)  Wat  als  cliënt  dit  niet  wil  zeggen  à   onthoudingsverplichting  van  de  GLO:  ze  mogen  geen  één  van  deze   twee  contracten  afsluiten.     o U  gaat  zijn  beleggingsdoelstellingen  bekijken:  wat  wil  hij   bereiken.     -­‐ louter  uitvoeren  van  orders:  ik  geef  een  specifiek  order  en  de  ontvanger  moet  deze   gewoon  uitvoeren.  Indien  aan  een  aantal  voorwaarden  zijn  voldaan  dan  moet  de   GLO  geen  informatie  inwinnen.  Deze  voorwaarden  zijn:  het  regime  geldt  maar  bij   de  aankoop  van  bepaalde  financiële  instrumenten  (aandelen,  obligaties,  …)  geldt   niet  voor  de  aankoop  van  complexe  financiële  instrumenten.  Alles  wat  een  afgeleid   financieel  instrument  is,  is  ook  complex.  (omgekeerd  converteerbare  obligatie);   dienst  moet  uitgevoerd  worden  op  verzoek  van  cliënt  (dus  niet  als  initiatief  van  de   bank  komt);  informatie  over  beperkte  bescherming  moet  aan  de  cliënt  gegeven   worden  (=  3  belangrijkste  voorwaarden)     -­‐ alles  wat  er  tussen  zit:  vb.  Order  voor  een  omgekeerde  converteerbare  obligatie   valt  in  deze  categorie.  Hier  geldt  de  zogenaamde  gepastheidtest.  (  =   appropriateness  test)  minder  ingrijpend  dan  de  suitability  test,  een  eerste  verschil   is  dat  men  vooral  wil  nakijken  of  u  weet  welke  de  risico’s  zijn  die  verbonden  zijn   aan  het  financiële  instrument.  Een  tweede  verschil  is  dat  zelfs  al  ken  ik  dit   instrument  niet  genoeg  is  de  bank  niet  verplicht  zich  te  onthouden,  zolang  de  GLO   de  cliënt  gewaarschuwd  heeft.  De  enige  verplichting  die  hier  bestaat  is  de   waarschuwingsverplichting.     Wat  zien  we  in  de  praktijk?  De  meeste  GLO’s  laten  u  toch  een  vragenlijst  invullen   waar  u  info  moet  geven  over  uw  kennis  en  ervaring,  financiële  situatie  en  uw   beleggingsdoelstellingen.  Dit  zelfs  als  ze  geen  vermogensbeheer  of   beleggingsadvies  aanbieden.  Op  basis  van  die  vragen  delen  ze  de  cliënten  in   verschillende  risicocategorieën.  (zeer  defensief-­‐  u  wilt  geen  enkel  risico  lopen   (zeer  moeilijk,  want  men  kan  u  ver  niets  meer  verkopen)defensief-­‐  dynamisch-­‐  u   wil  wel  wat  risico’s  nemen-­‐  zeer  dynamisch-­‐  u  heeft  geen  schrik  van  risico’s)  De   miskenning  van  zo’n  profiel  is  een  bron  van  privaatrechtelijke  aansprakelijkheid   en  sancties.     Informatieplicht  =  informeer  uw  cliënt     Artikel  27  voorziet  een  bijzonder  lange  lijst  van  informatie  die  aan  de  cliënt  moet  gegeven   worden.    

Bedoeling?  De  cliënt  moet  de  aard,  de  risico’s  en  de  kosten  die  verbonden  zijn  aan  een  belegging   begrijpen.  Deze  plicht  heeft  niet  echt  veel  nut  meer,  want  de  lijst  is  zodanig  lang  dat  de  essentiële   elementen  verloren  gaan.     Totstandkoming  van  de  overeenkomst  (niet  echt  te  kennen  voor  examen)       Hetzij  op  geschrift  of  op  een  duurzame  drager  (behalve  beleggingsadvies)       Aansprakelijkheid       -­‐ Wanneer  een  gedragsregel  wordt  miskend  dan  kan  dit  leiden  tot  aansprakelijkheid   als  de  belegger  schade  opgelopen  heeft  door  deze  miskenning.     -­‐ De  informatie  inwinning  en  verplichting  kunnen  leiden  tot  extra  contractuele   aansprakelijkheid  als  de  miskenning  ervan  schade  berokkend  aan  cliënt.     -­‐ Miskenning  van  de  contractuele  verplichtingen  (  vb.  Miskenning  van  een  profiel)   kan  leiden  tot  een  contractuele  aansprakelijkheid.     -­‐ Het  gaat  hier  wel  over  een  inspanningsverbintenis:  het  is  niet  omdat  de  belegging   niet  goed  opbrengt  dat  de  GLO  aansprakelijk  is.  Er  zal  worden  nagegaan  of  de  GLO   zich  als  een  redelijk  zorgvuldig  persoon  gedragen  heeft.  (zorgvuldig  persoon   respecteert  de  gedragsregelen)  Je  moet  dus  ofwel  een  miskenning  aantonen  van  de   gedragsregelen  of  van  de  zorgvuldigheid.   -­‐ Vanaf  je  kan  aantonen  dat  er  een  fout  is  gemaakt  en  dat  je  schade  hebt  geleden   daardoor  dan  is  de  GLO  aansprakelijk,  zij  kan  zich  hiervan  niet  exonereren.  De   bedingen  die  dit  wel  toelaten  zijn  verboden.     (!)  examen:  vergelijken  met  gemeen  recht  (men  mag  zich  exonereren  voor  alles  behalve  zijn   kwade  opzettelijke  fout)  en  consumentenrecht  (men  kan  zich  ten  aanzien  van  consument  niet   exonereren  van  zijn  zware  en  opzettelijke  fout  à  gaat  verder  dan  gemeen  recht)  bij  de  GLO  gaat   men  dus  nog  verder.                                                        

Hoofdstuk  7:  Voorkennis     Op  examen  enkel  kennen  wat  in  de  notities  staat     Inleiding     Ervoor  te  zorgen  dat  alle  beleggers  op  gelijke  manier  worden  behandeld,  alle  beleggers  moeten   allemaal  dezelfde  informatie  krijgen.     Vb.  Op  een  vergadering  wordt  er  bepaalde  informatie  vrijgegeven  enkel  aan  de  mensen   aanwezig  op  deze  vergadering.  Men  zou  moeten  zorgen  dat  de  beleggers  die  deze  info  al  weten   geen  voordeel  krijgen.       -­‐ Vanaf  het  ogenblik  dat  er  voorkennis  is  moet  men  deze  openbaar  maken.  Er  is  daar   1  uitzondering  op:  als  onderneming  kan  men  beslissen  om  dit  niet  te  doen  om  de   onderneming  te  vrijwaren.   -­‐ Iemand  die  voorkennis  heeft,  mag  men  deze  info  niet  gebruiken.  Gebruik  ik  deze   wel,  dan  kan  ik  zowel  strafrechtelijk  als  administratiefrechtelijk  bestraft  worden.     -­‐ Deze  regeling  bestaat  ook  in  andere  landen  van  de  EU.       Wat  is  voorkennis      Er  moet  aan  4  cumulatieve  voorwaarden  voldaan  zijn:       -­‐ niet  openbare  informatie:  is  de  info  bekend  op  de  markt?     -­‐ die  nauwkeurig  is:  deze  vereiste  valt  uiteen  in  2  voorwaarden   § gebeurtenis  die  juist  is  of  naar  redelijke  verwachting  juist  zal  zijn   (plaatsvinden)     Wanneer  mag  je  ervan  uitgaan  dat  een  gebeurtenis  naar  redelijke   verwachting  gaat  plaatsvinden?  Een  interessant  arrest  van  HvJ:  Geltl  arrest:   de  beslissing  die  de  CEO  van  Daimler  Benz  heeft  genomen  om  zijn   bestuursmandaat  niet  volledig  uit  te  doen.  In  mei  brengt  hij  de  voorzitter  van   de  raad  van  toezicht  op  de  hoogte.  Vervolgens  wordt  het  nieuws   doorgegeven  aan  meerdere  personen  en  eind  mei  wordt  dit  goedgekeurd   door  de  raad  van  toezicht.  Op  dit  moment  wordt  er  overgegaan  tot  een   bekendmaking  van  dit  nieuws.  Op  basis  van  dit  preventieve  luik  heeft  men   kennis  moeten  geven,  maar  wat  blijkt:  het  ontslag  leidt  tot  een  stijging  van   de  beurskoers  omdat  men  niet  tevreden  was  van  de  prestaties  van  de  CEO.   Marcus  Geltl  heeft  aandelen  verkocht  vlak  voor  de  bekendmaking  en  hij  zegt   dat  ze  dit  vroeger  hadden  moeten  melden  op  basis  van  de  regelen  van   voorkennis.  Had  u  dit  vroeger  gezegd  dan  had  ik  geen  verliezen  geleden.  De   vraag  was  dus  wat  is  nauwkeurige  informatie?  Wanneer  je  te  maken  hebt   met  een  proces  en  je  hebt  tussenstappen  dan  hoeven  deze  tussenstappen   niet  zeker  te  zijn,  niet  wanneer  de  oorspronkelijke  gebeurtenis  reëel  zal   plaatsvinden.  Zelfs  al  is  het  nog  niet  zeker  dat  de  raad  daar  haar   toestemming  voor  zal  geven,  spreken  we  hier  toch  al  over  een  gebeurtenis   die  zal  plaatsvinden  in  de  toekomst.  (rekening  houden  met  de  verschillende   luiken:  repressief  en  preventief)   § het  moet  gaan  over  info  die  toelaat  om  daaruit  conclusies  te  trekken  m.b.t.  de   impact  op  de  koers.   -­‐ die  verband  houdt  met  een  financieel  instrumenten:  kan  zowel   vennootschapsintern  of  extern  (faillissement  van  een  concurrent)  zijn.  De   informatie  kan  rechtstreeks  of  onrechtstreeks  verband  hebben.  Onderscheid   tussen  repressieve  en  preventieve  luik.  Bij  het  eerste  is  het  voldoende  dat  het  

-­‐

onrechtstreeks  verband  heeft  met  de  emittent.  Bij  het  preventieve  luik  moet  het   een  rechtstreeks  verband  hebben.   met  een  koersgevoelig  karakter:  het  feit  dat  men  overgaat  tot  het  toepassen  van  de   reasonable  investor  test:  gaat  dat  over  info  die  de  belegger  zijn  beslissingen   beïnvloeden.  De  informatie  moet  de  koers  kunnen  beïnvloeden.    

  Verbod  misbruik  van  voorkennis     Administratief  verbod     Richt  zich  tot  eenieder  die  informatie  heeft  waarvan  hij  weet  of  zou  moeten  weten  dat  het   voorkennis  is.     Strafrechtelijk  verbod     -­‐ Primaire  insiders:  mensen  die  de  info  van  hierboven  hebben   -­‐ Secundaire  insiders:  mensen  die  de  info  hebben  van  een  primaire  insider  (met   opzet  aan  hem  gezegd  of  iemand  die  het  toevallig  te  weten  komt  vb.  Taxichauffeur)       Verboden  handelingen     -­‐ U  mag  op  basis  van  deze  informatie  niet  handelen  (aan  of  verkopen)  Spector  arrest   (HvJ):  men  gaat  een  causaal  verband  vermoeden  tussen  het  bezitten  van  de   voorkennis  en  het  handelen.  Wanneer  iemand  in  bezit  is  van  koersgevoelige   informatie  dan  gaat  men  vermoeden  dat  men  op  basis  daarvan  heeft  gehandeld,   men  moet  dit  dus  niet  bewijzen.     -­‐ U  mag  de  informatie  ook  niet  meedelen  aan  andere  mensen.   -­‐ U  mag  andere  mensen  niet  tippen:  zeggen  aan  een  andere  onderneming  dat  het   interessant  kan  zijn  om  nu  aandelen  te  kopen  of  verkopen  zonder  te  zeggen   waarom.   -­‐ Wat  niet  verboden  is:  het  afraden  van  transacties.     Administratieve  sanctie     Administratief  verbod  kan  leiden  tot  zo’n  sanctie.  FSMA  is  bevoegd  zo’n  sanctie  op  te  leggen.     Hoe  gaat  dit  in  zijn  werk?  Binnen  de  FSMA  zijn  er  mensen  op  zoek  naar  inbreuken  (kijken  welke   aandelen  gekocht  of  verkocht  worden,  zien  ze  iets  vreemds  dan  gaan  ze  meer  info  vragen)     De  auditeur  zal  een  dossier  opmaken  en  zal  dit  doorsturen  naar  het  directiecomité  (hij  kan  dan   overgaan  tot:  seponeren,  een  minnelijke  schikking  of  voorleggen  aan  de  sanctiecommissie)  Deze   sanctiecommissie  zal  oordelen  over  het  verbod.  Het  administratieve  luik  staat  los  van  het   strafrechtelijke  luik.  Men  gaat  daarbinnen  wel  rekening  houden  met  de  administratieve  sanctie.     Klassiek  sanctioneringsmiddel  :  geldboete,  maar  men  gaat  kijken  naar  het  vermogensvoordeel.   Men  gaat  het  bedrag  van  het  vermogensvoordeel  vermenigvuldigen  met  een  bedrag.     Maar  vaak  doet  zo’n  boete  niet  veel  voor  het  imago  van  deze  persoon,  wat  kan  er  wel  een  impact   hebben:  de  nominatieve  bekendmaking  à  uw  carrière  is  bij  wijze  van  spreken  gedaan.   Beroep  zal  zeker  ingesteld  worden  als  het  gaat  over  een  nominatieve  bekendmaking  (dan  wordt   de  bekendmaking  uitgesteld)     Als  het  enkel  een  boete  is  dan  ziet  men  bijna  nooit  beroep,  want  ze  zijn  tevreden  dat  ze  enkel  een   boete  moeten  betalen.              

Preventief  luik     Bekendmaking  van  voorkennis     Vanaf  je  informatie  hebt  moet  je  die  geven,  maar  je  moet  wachten  tot  de  beurs  gesloten  is  om  het   springen  van  de  beurs  te  vermijden.       De  bekendmaking  kan  worden  uitgesteld  indien  er  aan  een  aantal  voorwaarden  wordt  voldaan   -­‐ belangen  van  onderneming   -­‐ markt  wordt  niet  geschaad