2012 e Luister naar je oren

FoliaMagazine weekblad voor HvA en UvA

Luister naar je oren

nr. 27 04/04/2012

(advertentie)

Startu

het platform voor ho

tup Award Jaarlijks reikt Folia een prijs uit aan student(en) met een veelbelovend ondernemingsplan. Deelnemers moeten student zijn of nog geen twee jaar zijn afgestudeerd bij UvA, HvA, VU, Inholland (Amsterdam, Haarlem of Diemen) Finale 6 juni in Pakhuis De Zwijger. Ga voor meer informatie naar www.foliaweb.nl/startupaward

De jury Doekle Terpstra, collegevoorzitter Hogeschool InHolland Gijs Barends, ondernemer Barbara van Beukering, hoofdredacteur Het Parool Mirjam van Praag, directeur Amsterdam Center for Entrepreneurship Marja Ruigrok, ondernemer en gemeenteraadslid Amsterdam Egbert Fransen, directeur Pakhuis De Zwijger Paul van de Water, directeur Stichting Folia Civitatis

ger opgeleid Amsterdam

inhoud #27 ‘Je kunt niet eens praten’ 10

Naast de boxen dansen is slecht voor je oren. Maar hoe hard is de muziek in clubs eigenlijk? ‘Het is vergelijkbaar met het geluid van een flinke kettingzaag.’

De portefeuille hoger onderwijs 22

Wie zijn er in de Tweede Kamer verantwoordelijk voor het hoger onderwijs? Een overzicht van de woordvoerders.

Onder het vergrootglas 28

Supermicroscopen zijn onmisbaar in kankeronderzoek. Net als degene die ze bedient. ‘Veel mensen zien het niet zitten om de hele dag door een microscoop te turen.’

Ouderwetse (kut)kwaliteit 34

Mikken, klikken, wapperen en wachten tot je wat ziet; een polaroidfoto maken is ouderwets omslachtig. Maar o zo romantisch.

Maak kennis met Asis Aynan 40

Docent Nederlands en schrijver Asis Aynan wijkt af van de gangbare paden.

en verder uitgelicht 6-7 de week/het moment/navraag 8-9 passie 17 opinie 18-20 Asis Aynan 19 Emma Curvers 20 brieven/promoties 21 objectief 26-27 drift 33 adviesdienst 39 op de tong 43 lezingenladder 44 overigens 45 prikbord 46-47 wasdom 48-49 stage 49 toehoorders 50 de lezer/deining 51

4

FoliaMagazine

redactioneel 10

22 Uitsluiting

28

34

Nieuwtjes, meningen en andere wetenswaardigheden bereiken ons op vele manieren. Meestal via de mail, dan wel via een persbericht; soms nog via ouderwetse brief – de fax hebben we bij onze meest recente verhuizing op de oude redactie laten staan – maar het meest hoor je in de wandelgangen. Nergens kom je zo veel te weten als bij de koffieautomaat, op een borrel of elders in het informele circuit. Daar hoorde ik onlangs een bericht waar ik zeker ‘iets’ mee wil doen, maar waar niemand on the record over wil praten. Bij het Domein Maatschappij & Recht van de HvA schijnen homoseksuele docenten last te hebben van pesterijen. Dat gebeurt vaak in het geniep; zoals een kreet op een whiteboard – ‘Hier geeft een homo les’ – of een opmerking in het voorbijgaan. Deze onvriendelijke en discriminerende manier van bejegenen heeft natuurlijk invloed op het welbevinden van de personen in kwestie. En ook op dat van hun collega’s. Twee jaar geleden deed ik op uitnodiging van UvA Pride, de belangenvereniging voor lesbiennes, homo’s, biseksuelen en transgenders (LBTG’s) van de UvA, mee aan een debat over dit thema. Uiteindelijk heeft dat debat er toe geleid dat rector magnificus Dymph van den Boom bij de jaarlijkse opening van de Intreeweek in Carré ook de homoseksuele student speciaal welkom heet; een belangrijk signaal. De HvA zou deze – en elke – vorm van discriminatie binnen haar muren dan ook onmiddellijk aan de kaak moeten stellen. Of het nu gaat over sekse, religie, afkomst of leeftijd, juist studenten van de HvA zijn de frontliniewerkers van morgen, die lesgeven, achter een balie staan of mensen adviseren. Als zij nu leren dat uitsluiting toegestaan is, of zelfs normaal, heeft dat grote gevolgen voor de samenleving. Jim Jansen, hoofdredacteur Folia Magazine, [email protected], @jimfjansen (twitter)

48

FoliaMagazine

5

Brandstof van bacteriën In een kleine lab-opstelling slaagden microbiologen Klaas Hellingwerf (l) en Joost Texeira de Mattos (r) van het Swammerdam Institute for Life Sciences er al in bacteriën brandstof te laten produceren uit water en CO2. Op 23 maart openden ze een ‘proeffabriek’ in een kas op het Science Park, om te testen of het ook werkt op grote schaal en onder minder gecontroleerde omstandigheden. tekst Marieke Buijs / foto Danny Schwarz

6

FoliaMagazine

Door de leidingen stroomt water dat bomvol zit met cyanobacteriën, ook wel blauwalgen genoemd. Hun soortgenoten kennen we vooral als bedervers van zwemplekken aan het eind van de zomer, maar hier werken ze als energieproducenten. Hellingwerf en Texeira de Mattos hebben de bacteriën genetisch gemanipuleerd, zodat ze CO2 en water omzetten in melkzuur of ethanol, wat nu vaak uit fossiele brandstof wordt gemaakt.

De bacteriën hebben licht nodig als energiebron voor hun werk. In de testfase in het laboratorium werden ze door kunstlicht beschenen, maar in het kader van energiewinst is het essentieel dat ze ook onder het onbetrouwbare Hollandse zonnetje melkzuur produceren. Daarom staan de glazen buizen in een kas en zijn ze niet al te dik, zodat alle algen erin met het zonlicht in aanraking komen. En mocht de zon niet vaak genoeg schijnen, dan staan er voor de zekerheid lampen op de linker buizenkolom gericht.

De kleine rode kranen bij de vloer verzorgen de CO2-toevoer. Nu komt de CO2 uit een verbrandingsoven, maar het uiteindelijke doel is natuurlijk om die CO2 uit de industrie of een andere grootschalige CO2-producent te halen en om te zetten in brandstof. De proeffabriek zal een jaar draaien, daarna moet duidelijk zijn of de cyanobacterie klaar is voor grootschalige energieproductie. yyy

FoliaMagazine

7

de week De BG-soap kwam ten einde en de exodus van studenten is nabij.

Er komt nu een nieuw bouwplan dat Europees zal worden aanbesteed. Lees: de monumenten staan de komende decennia nog leeg. Wellicht een idee om studenten te huisvesten in de panden, die inmiddels van pure ellende uit elkaar vallen. De kamernood in Amsterdam is namelijk zo hoog dat studenten wat bouwrot, een zee van schimmel en een inwonende kolonie knaagdieren graag voor lief nemen. Maar wie weet: als ons aller Halbe Zijlstra nu maar lang genoeg doorgaat met het doorvoeren van de ene onverteerbare bezuinigingsmaatregel na de andere, lost dit probleem zich wellicht vanzelf op. Steeds meer Nederlandse studenten verkiezen onze zuiderburen boven ons koude, koude kikkerlandje, zo schreef de Volkskrant afgelopen week. En geef ze eens ongelijk. Vlaamse universiteiten hanteren minder strenge toelatingseisen, vragen nog geen derde van het Nederlandse collegegeld en bieden een verge-

8

FoliaMagazine

foto Pascal Tieman

D

e UvA heeft het hazenpad gekozen in een titanenstrijd die al vijftien jaar voortsleept. Inzet van de strijd was de sloop van twee monumentale panden op het BG-terrein ten faveure van een flashy nieuwe bibliotheek. De universiteit was vóór de sloop; de rest van zo ongeveer heel Amsterdam (de vereniging Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad, deelraadsleden, bewonersgroepen, de rijksdienst voor cultureel erfgoed, architectenbureaus en de rechter) tegen. De UvA kwam – supertoevallig – tot het voortschrijdend inzicht om niet te slopen pakweg tien minuten voordat het stadsdeel meldde geen vergunning voor sloop af te geven. Een niet helemaal lekker uit de verf gekomen poging om gezichtsverlies te vermijden. Alleen al om de miljoenen euro’s die tevergeefs zijn uitgegeven aan architecten en rechtszaken.

De UvA heeft vijftien jaar gestreden om bovenstaande monumentale panden met de grond gelijk te mogen maken. Tevergeefs bleek deze week. Toevallig was ook de redactie van Folia Magazine tot 2012 in een van de gebouwen gevestigd. Je werd er bij binnenkomst steevast verwelkomd door een penetrante urinelucht, een familie muizen en een opgewekte medewerker van Crea.

lijkbaar opleidingsniveau. Ook Groot-Britannië en Zweden – waar hoger onderwijs gratis is – winnen aan populariteit. De exodus van de Nederlandse student is nabij. Het is wel te hopen dat studenten hun buitenlandse talen beter beheersen dan hun moedertaal. Het taalniveau van bijna de helft van de propedeusestudenten van de HvA is namelijk zo laag, dat ze nog maar net hun eigen naam kunnen spellen, blijkt uit gegevens van Dienst Studentenzaken. Ook het begrijpend lezen – zoals het onderscheiden van hoofd- en bijzaken – schijnt lastig te zijn voor beginnende

studenten, waardoor zij vaak zakken voor tentamens. Kennelijk is het niet alleen voor universiteitsbestuurders met megalomane bouwambities lastig om het grotere plaatje te zien. yyy Eva Rooijers en Gijs van der Sanden

29 maart 2012

tweet van de week @lalalalinder Linda Duits Doe ik al jaren RT @FoliaWeb Bussemaker: docenten moeten tentamens en opdrachten in onverzorgde taal weigeren na te kijken. #hvaoc12 https://twitter.com/#!/lalalalinder/

foto Danny Schwarz Louise Gunning liep maandagochtend stralend het Maagdenhuis binnen. Om half negen begon zij daar aan haar eerste werkdag als voorzitter van het College van Bestuur van UvA-HvA. Gunning volgt Karel van der Toorn op, die in juli vorig jaar zijn functie als collegevoorzitter neerlegde. In haar kantoor staan nog een paar verhuisdozen, maar als die uitgepakt zijn, kan blijken of zij inderdaad ‘de juiste vrouw op de juiste plaats’ is, zoals werd gesteld in een profiel over haar ten tijde van haar benoeming. yyy

navraag Marije Baart de la Faille De droom om de Olympische Spelen in 2028 naar Amsterdam te halen, lijkt uiteen te spatten vanwege de enorme kosten en gebrek aan draagvlak. Nederlanders willen gewoon ergens op inhakken, stelt Marije Baart de la Faille die aan de UvA een collegereeks over de Spelen verzorgt.

RTL Nieuws onthulde dat de Spelen op dit moment al 180 miljoen euro hebben gekost. ‘Dat is dus precies wat mij stoort aan de discussie; het wordt van één kant belicht. Als je het rapport goed bekijkt, dan zie je dat het een stuk genuanceerder ligt. Zo wordt een bedrag van 13 miljoen euro verbonden aan de organisatie van de Olympische Spelen, terwijl het gebruikt wordt om overgewicht bij kinderen in Amsterdam te bestrijden.’ Maar vervolgens bleek dat de investeringen kunnen oplopen tot 8 miljard. Niet niks. ‘Ook over dit bedrag is een hele aparte, eenzijdi-

ge discussie ontstaan. Nederland gaat ervan uit dat de Spelen georganiseerd gaan worden. Dat is helemaal niet het geval. Er is een Olympisch Plan dat stelt: in 2016 moeten we Nederland op Olympisch niveau hebben gebracht. Als dat lukt, zouden we kunnen gaan nadenken over deelname aan de Spelen. Het plan en de organisatie staan los van elkaar.’

Een uitdrukking als ‘Olympisch niveau’ benadrukt toch: de Spelen komen? ‘Die termen zijn inderdaad niet heel gelukkig gekozen. Maar het gaat hierbij echt om het Olympisch plan. Dat wil zeggen: vijfenzeventig procent van de bevolking moet in 2016 minstens een keer per maand sporten. Verder

streeft het plan een vitale samenleving na, waarin overgewicht wordt bestreden. Want als Nederland in de toekomst ergens aan failliet gaat, dan is het wel aan zorgkosten.’

Maar uiteindelijk gaat het erom: wil je een sportevenement of niet? ‘Nederlanders willen altijd ergens op inhakken. Bert Wagendorp schetste het mooi in de Volkskrant. Sportkoepel NOC*NSF wil de Spelen alleen nog maar als “wenkend perspectief ” gebruiken om Nederland aan het sporten te krijgen. Wagendorp schreef: “Laten we een land van eeuwig wenkende perspectieven worden, voor de echte zijn we te klein en te bang geworden.”’ yyy Jeff Pinkster

FoliaMagazine

9

Piep doe Een gekmakende piep in je oor, dof horen of continu oorsuizen door te harde muziek: met het keurmerk ‘Oorveilig’ proberen clubs en podia schade aan het gehoor terug te dringen. Maar werkt het? Gewapend met oordopjes en decibelmeters dook Folia Magazine het uitgaansleven in. tekst Annemarie Vissers / illustraties Pascal Tieman

‘S

chrijf jij nou alles op wat je hier ziet? Doe eens normaal joh.’ De jongen kijkt spottend. Op het antwoord dat we komen testen of Club Air zich houdt aan de regels van het keurmerk Oorveilig, reageert hij half schreeuwend over de bonkende beats heen: ‘Wat zeg je?’ Hij blijkt geen oorbeschermers te dragen, want hij gaat ‘niet zo vaak uit’. Een speurende blik over de dansvloer, dichtbij de geluidsboxen en de dj die zingend in een microfoon zijn set kracht bij zet, leert dat hij in de meerderheid is: vrijwel niemand draagt oorplugjes, met uitzondering

10

FoliaMagazine

van een jongen die ze uit zijn oren haalt terwijl hij een meisje zoent. Ze bungelen aan een touwtje om zijn hals. Romantiek en gehoorbescherming gaan blijkbaar niet samen. Een keurmerk of niet, doof of slechthorend raken; het lijkt het Air-publiek vanavond niet te deren. Dat is iets voor later, als je bejaard bent. Die gedachte raakt precies de kern van het probleem, zegt Wouter Dreschler, als klinisch audioloog werkzaam in het AMC en onderzoeksleider naar preventie van lawaaislechthorendheid onder jongeren. ‘Het is prima om naar muziek te luisteren. Maar we willen dat

jongeren als zestiger ook nog een goed gehoor hebben.’ Als bestuurslid van de Nationale Hoorstichting ondertekende Dreschler daarom eind december 2011 het keurmerk Oorveilig in samenwerking met Club Judge, een keurmerk dat wordt uitgegeven aan clubs die zich houden aan strenge kwaliteitsregels. In de overeenkomst legden meewerkende podia vast dat ze zich houden aan maatregelen om lawaaislechthorendheid onder jongeren tegen te gaan, zoals het aanbieden van betaalbare oordopjes, voorlichting aan personeel en bezoekers over de risico’s van te hard geluid en een maximumgrens van

oet je oor 103 decibel, waar publiek maximaal een kwartier per avond zonder gehoorbescherming naar kan luisteren zonder risico. Club Air kreeg als eerste het keurmerk Oorveilig uitgereikt. Oorveilige zones Met het naleven van de regels zit het bij Club Air duidelijk goed. Tegenover de drukke garderobe hangt duidelijk zichtbaar een plattegrond met daarop precies aangegeven in welke area de muziek de 100 decibel aantikt en de ‘oorveilige zones’ waar je je oren even rust kunt gunnen. Niemand die er een blik op werpt. Ernaast hangt een automaat met gehoorbeschermers die de bezoekers ondanks de aanbieding – Nu! Van tien euro voor zeven euro! – eveneens ongemoeid laten. Als de dj gaat schreeuwen in een megafoon, duwen we de plugjes uit voorzorg nog wat dieper onze oren in. Uit het preventieonderzoek Lawaaislechthorendheid onder Jongeren dat het AMC vanaf 2009 uitvoert, blijkt dat er sprake is van een toename

in het aantal jongeren dat door harde muziek en mp3-gebruik schade aan het gehoor oploopt. Inmiddels hebben ruim een half miljoen jongeren tussen de zestien en dertig – vijftien procent van het totaal aantal jongeren in die leeftijd – te kampen met gehoorschade. Per jaar komen daar ruim twintigduizend jongeren bij met lawaaischade aan het gehoor. Een van de aanleidingen

Tachtig procent van het uitgaanspubliek vindt dat de muziek te hard staat voor het AMC-onderzoek waren de klachten na popconcerten en optredens van bezoekers over oorsuizen of dof horen. Dreschler: ‘Samen met de Nationale Hoorstichting hebben we internettesten samengesteld, waarbij we gegevens hebben verzameld van ruim tweehonderdduizend deelnemers tussen de twaalf en dertig jaar. Uit die tests blijkt dat rond de vijfentwintig procent van

de jongeren tot dertig jaar afwijkende testscores heeft.’ Een verontrustend hoog percentage, zegt de audioloog. ‘Een afwijkende score houdt in dat je minimaal 3 decibel minder hoort, dat betekent dat je in de praktijk ongeveer de helft minder woorden verstaat dan iemand met een gezond gehoor.’ De gevolgen hiervan blijken groot: ‘Denk er maar eens aan hoe het zou voelen om al als dertiger met een hoortoestel rond te moeten lopen. Bovendien helpt zo’n apparaat maar een beetje, want het versterkt naast spraak ook lawaai. En daar ging het nou net om. Goede voorlichting onder jongeren is dus belangrijk.’ Lawaaischade Dat weet nu ook Tim Verlaan (27, promovendus moderne geschiedenis, UvA). Verlaan ondervindt al zeven jaar de gevolgen van lawaaischade, hij heeft tinnitus. Voor de leek: een constante, harde piep in je oor, waar niets aan te doen is en die niet meer weggaat. Hij weet het moment dat de piep ‘in zijn oor schoot’ nog goed: ‘In 2004 bij een concert van The Roots in Paradiso.

FoliaMagazine

11

Oorwoorden

12

*Discodip: door blootstelling aan hoge niveaus (langdurig en vaak aan meer dan 85 decibel) geleidelijk gehoorverlies in de hogere frequenties, rond een toonhoogte van 4000 Hertz. Dit betekent dat je mensen steeds slechter kunt verstaan in lawaaisituaties.

*Tinnitus: een piep of ruis na een concert of clubbezoek. Vaak gaat deze piep binnen een dag weg, maar de piep, oorsuis of ruis kan ook permanent zijn. Er zijn mensen die hierdoor depressief raken en zelfs uiteindelijk uit wanhoop suïcidaal worden.

*Hyperacusis: oren die het dynamische bereik verliezen. Het gehoor kan zich niet meer instellen op veranderingen in volume en raakt overgevoelig voor geluid. Geluiden komen dan keihard binnen, normaal gepraat komt binnen als geschreeuw, en het ruisen van een beekje klinkt als een woeste waterval.

Het was niet zo dat het geluid dwars door me heen ging. Maar het was wel te hard naar mijn mening, en bovendien slecht afgesteld. Ik ben naar huis gegaan en daar hoorde ik die bekende piep in mijn oren die iedereen wel eens heeft na het uitgaan. Twee dagen later was die piep er nog steeds. Ik voelde meteen dat er iets niet goed was en heb direct goede oorpluggen laten aanmeten.’ Verlaans oren deden het prima op een gehoortest bij zijn huisarts. Toch bleek er meer aan de hand. Verlaan: ‘Met de ontvangst van frequenties was niets mis. Maar de KNOarts vertelde me dat ik tinnitus heb. Dat is niet te meten, die piep zit in je oor. Je kunt het vergelijken met het vroegere testbeeld, als je tv het even niet deed en er een harde piep klonk. Exact die piep is het. Af en toe gaat het over in oorsuizen, dan merk ik verschil in toonhoogte.’ Paradiso, waar Verlaan denkt de tinnitus te hebben opgelopen, is inmiddels ook voorzien van het Oorveilig keurmerk, blijkt bij navraag. Hoewel er geen oordoppenautomaat te vinden is, blijken plugjes te koop achter de kassa. Daar

moet je dan wel zelf om vragen bij het personeel. Pluspuntje is dat er zowel in de grote als in de kleine zaal duidelijk zichtbaar decibelmeters hangen, die niet boven de vastgestelde maximumgrens van 103 decibel uitkomen. We besluiten een paar honderd meter verderop de Melkweg aan te doen. Die club heeft nog geen ‘officieel’ Oorveilig keurmerk, volgens de

ook muziek afmixt. Minstens vier keer per week worden zijn oren blootgesteld aan een flink aantal decibels in clubs in Amsterdam en Rotterdam. De Melkweg heeft volgens hem inderdaad nog geen officieel Oorveilig keurmerk, maar is er wel mee bezig. ‘We houden ons al wel aan de decibelgrens. Overigens is er verschil in volume tussen een band en een dj-set. Bij die laatste worden er vaker uitschieters gehaald. Ook daar wordt rekening mee gehouden. Zo kan het zijn dat er pieken van 107 decibel voorkomen, maar dat is dan voor een paar minuten. Het gaat erom dat het publiek niet de hele avond wordt blootgesteld aan het maximumniveau.’ Na wat rondstruinen met de decibeltest-apps door de Oude Zaal, de Max en de garderobe komen we tot de conclusie dat de Melkweg nergens buiten het boekje gaat wat betreft het geluidsniveau. Nu nog een duidelijk zichtbare oordoppenautomaat en een decibelmeter aan de muur.

FoliaMagazine

Gehoorverlies kan leiden tot stress en depressieve klachten bedrijfsleidster van die avond, dus een prima testlocatie. In de Oude Zaal van de Melkweg knalt new wave uit de speakers, in de Max danst het publiek op happy hardcore en hits uit de jaren negentig. Ook hier vrijwel niemand met oorplugjes in. Uitzondering daarop is Matthijs Stok (25). Pure noodzaak, zegt Stok, die naast zijn baan als geluidstechnicus in de Melkweg,

Personal audio Niet alleen de lakse houding van het uitgaand

Deelnemende clubs Weten welke club al een Oorveilig keurmerk heeft? Kijk dan op de lijst met ‘judged clubs’ op www.clubjudge.com. Clubs die willen deelnemen, kunnen zich via de Nationale Hoorstichting of via de website van Club Judge aanmelden. Club Judge brengt de grotere clubs en podia op eigen initiatief in contact met de Hoorstichting en onderzoekt het de mogelijkheden van de aangemelde locaties. Denk daarbij aan het wel of niet inrichten van aparte ruimtes om het gehoor rust te gunnen of de aanschaf goede oordoppenautomaten. De Hoorstichting toetst na enkele maanden of de locatie ook daadwerkelijk de keurmerkregels volgt.

publiek vormt een probleem, ook de clubs dragen schuld. Uit een enquête die Club Judge twee jaar geleden hield, bleek dat tachtig procent van het uitgaanspubliek vindt dat de muziek te hard staat. Ook Verlaan kan er boos om worden. ‘Waarom moet muziek zo hard, zelfs als het niet druk is en mensen gewoon wat staan te praten? Je kunt elkaar niet eens meer verstaan. Wat dat betreft kun je richting clubs wijzen.’ Dreschler erkent dat er naar een compromis gezocht is: ‘We hebben gekeken naar wat acceptabel is voor discotheken en podia en wat we eigenlijk zouden willen. Als je volledig veilig wil zitten, dan kom je ergens uit op een decibel of 85, vergelijkbaar met het lawaai van een goederentrein die voorbij dendert op 100 meter afstand. De Oorveilig grens van 103 decibel is vergelijkbaar met het geluid van een flinke kettingzaag of pneumatische hamer-geluiden. Maar het is al een duidelijke verbetering met de 110 decibel die sommige uitgaansgelegenheden haalden.’ De geluidstechnicus van de Melkweg is het niet eens met het verwijt richting concertzalen,

podia en cafés: ‘Vergeet niet dat een zaal vol pratend publiek vaak al richting de 100 decibel gaat, dan moet je daar met je muziek nog overheen.’ Nog belangrijker, vult hij aan, is de eigen verantwoordelijkheid die jongeren hebben om goed met hun gehoor om te gaan: ‘Van de huidige generatie tieners heeft vrijwel iedereen een mp3-speler of een mobiele telefoon met

‘Als je volledig veilig wilt zijn, moet je onder de 85 decibel blijven’ daarop muziek waar ze dagelijks naar luisteren. Vaak staan die dingen veel te hard afgesteld. Daar begint het mee, niet pas op het moment dat jongeren uitgaan.’ Dempers De klinisch audioloog ziet dat gegeven terug in zijn preventieonderzoek. Dreschler: ‘Daaruit

blijkt dat tussen de vijftien en twintig procent van de jongeren al in de gevarenzone zit wat betreft lawaaischade. Let wel: door het gebruik van mp3-spelers. Daar dus komt nog concertof discotheekbezoek bovenop. Vroeger moesten jongeren het doen met een walkman, die vrij omvangrijk was om mee te nemen. Vandaag de dag zijn die apparaatjes zo klein dat ze makkelijk in een jas- of broekzak kunnen.’ Ook het type headphones maakt verschil, volgens de arts. Vooral de soort die in het oor gedragen wordt, is slecht voor je gehoor: ‘Die kunnen knalhard, zonder vervorming. Sommige mensen geeft dat een kick, maar ze zijn funest voor je gehoor.’ Ook Verlaan was zich jarenlang niet bewust van de risico’s: ‘Ik luisterde dagelijks naar mijn minidisc als tiener, had altijd van die oortjes in en ging minstens drie keer per maand naar concerten. Van muziekdempers had ik nog nooit gehoord.’ Dreschler: ‘Als je goede dempers uitkiest, die mooi vlak zijn, wordt de muziek nauwelijks aangetast. Daarvoor hoef je het niet te laten.’ Volgens Verlaan, die niet meer zonder

FoliaMagazine

13

(advertentie)

AMSTERDAM SCIENCE

INNOVATION AWARD 2012

Innovative and applicable idea? with a commercial and social value

Submit your idea before Ap ril 6 Jury a ward € 5 000 Public aw ard € 100 0

For who: employees and students at the Amsterdam Universities, Academic Hospitals, the Amsterdam University of Applied Sciences and companies and Research Institutes at the Science Park Amsterdam Send us your idea: before Friday April 6, 2012 via the website Register: as a visitor for the finals via the button on www.uva.nl/bkt Announcement finalists: May 1, 2012

The 7th Edition of the Amsterdam Science Innovation Award will be held on:

Tuesday May 22, 2012

starting at 3:00 pm at the Science Park Amsterdam

Jury: Louise Fresco (UvA, chair of the Jury), Ben van Dongen (ThirdSight), Kees Donker (IBM), Robert Kirschbaum (DSM), Peter Nijkamp (VU) Committee of recommendation: Jet Bussemaker (HvA), Paul Doop (UvA), Hubertus Irth (VU), Bart Noordam (UvA), Albert Polman (AMOLF)

www.uva.nl/bureaukennistransfer

Meten is weten Er bestaan verschillende apps om decibels te meten. Wij gebruikten onder meer Oorveilig (van de Hoorstichting), waarvan de resultaten goed overeenkwamen met de eigen decibelmeters in de clubs. De app Noisewatch gaf steeds opvallend lagere resultaten. Club Air Achterin de zaal: Oorveilig 87 dB,

NoiseWatch 83 dB Dansvloer: Oorveilig 102 dB, NoiseWatch 85 dB Melkweg Oude Zaal: Oorveilig 89 dB, NoiseWatch 85 dB The Max: Oorveilig 91 dB, NoiseWatch 86 dB Korsakoff Dansvloer: Oorveilig 87 dB, NoiseWatch 84 dB

Paradiso Grote zaal: Oorveilig 92 dB, NoiseWatch 85 dB Kleine Zaal: Oorveilig 100 dB, NoiseWatch 87 dB Goede oordoppen dempen het geluid tijdens een dancefeest of concert tot 80 dB. Er zijn verschillende soorten oorplugjes te verkrijgen, de prijzen variëren tussen de €10,- en €130,-.

zijn op maat gemaakte dempers – kosten: 130 euro – op stap gaat, is dat niet helemaal waar: ‘In het begin is het erg wennen en je merkt wel degelijk verschil. Muziek komt echt gedempter en wat doffer binnen. Ach, het heeft ook wel wat hoor, het gevoel dat je een beetje in je eigen wereld zit.’

Er zijn erbij die depressief worden, of zelfs suïcidaal. Ze worden horendol van het gesuis of gepiep. Alsof er iets overkookt in hun hoofd.’ Met onze oorpluggen – van twee tientjes – alvast in de aanslag en voorbereid op een flinke bak herrie, vervolgen we onze nachtelijke missie op weg naar Korsakoff, ooit berucht om z’n snoeiharde punk, metal en techno. Lekkere an-

cings. In die oren echter geen geluiddempers. Er is ook geen oordopjesautomaat of decibelmeter te zien. We durven het meisje achter de bar niet te vragen of ze ons voorlichting wil geven over de gevaren van een lawaaidip – ook wel discodip genoemd – , aangezien ze haar handen vol heeft aan een dronken gast. Op de dansvloer klinkt de muziek hard, harder dan in de vorige clubs. Gniffelend halen we de smartphone met decibeltest-apps tevoorschijn. Hier moet de meter zeker in het rood slaan. Bijna teleurgesteld kijken we naar het resultaat: met een hoogste score van 93, blijft het aantal netjes onder de 103 grens. Gezien de herrie kunnen we het bijna niet geloven. Ook alle andere tests laten hetzelfde zien: binnen de veilige marge. Braaf hoor. Zonder piep, suis, ruis of lawaaidip stappen we de nacht in. yyy

Lawaaidip Audioloog Dreschler merkt dat er meer ruimte komt voor het thema: ‘Vroeger was je een watje als je kwam aanzetten met oordopjes. Dat was helemaal niet sexy. Maar zie het alsof je een bepaald ‘budget’ van lawaai hebt dat je kunt verbruiken. Op het moment dat je dat al als jongere hebt verbruikt, ben je niet goed bezig. Ik krijg twintigers op de poli die een slechter gehoor hebben dan iemand van zeventig. Je kunt je afvragen hoe sexy dat is. En dan heb ik het nog niet eens over de gevolgen. Want een vergadering of presentatie later in je carrière proberen te volgen, terwijl je er niets van verstaat, levert heel veel stress en mogelijk ziekteverzuim op.

‘Twee dagen later hoorde ik die piep in mijn oor nog steeds’ archistische uitstraling, dus strikte regeltjes zullen er hier wel niet gelden. In deze zelfbenoemde undergroundclub aan de Lijnbaansgracht vallen we in een stomende electro- en technoset. We bestellen een biertje – zonder over de bar te hoeven schreeuwen – en kijken rond. We zien asymmetrisch geschoren kapsels en heel veel zwarte kleding. En oren vol oorringen en pier-

FoliaMagazine

15

(advertenties)

Wat weet jij van darmkanker?

Eigen Haard

verkoopt door heel Amsterdam starterswoningen vanaf € 75.000 met

Ga naar DarmkankerNederland.nl

€ 4.000 korting, 0% overdrachtsbelasting & GEEN notariskosten!

Luister naar Radio AmsterdamFM: De stem van de hoofdstad!

Van 07:00 tot 19:00 uur op 103.3 op de kabel, 106.8 in de ether. En 24 per dag op www.amsterdamfm.nl Als het in Amsterdam gebeurt, hoor je het hier!

www.kopenbijeigenhaard.nl

Radio AmsterdamFM: De stem van de hoofdstad! Ben jij op zoek naar werk en wil je relevante werkervaring opdoen? Dan ben je bij StudiJob aan het juiste adres!

StudiJob biedt: inhoudelijk interessante bijbanen, de mogelijkheid tot het opdoen van relevante werkervaring binnen onderwijs, overheid en zakelijke dienstverlening en consulenten die meedenken in jouw persoonlijke ontwikkeling.

is de publieke radio van Amsterdam. Nieuws, kunst en cultuur en politiek: als het in Amsterdam gebeurt hoor je het op AmsterdamFM. Kijk voor meer informatie op www.amsterdamfm.nl

Naast dit soort functies biedt StudiJob ook fulltime functies voor een langere periode, ad hoc klussen en zomervacatures. Op onze website vind je een actueel aanbod, waar regelmatig nieuwe vacatures geplaatst worden. Zie: www.studijob.nl.

folia-studijob 120328.indd 1

LOOP MEE IN DE NACHT

30-03-2012 09:50:50

VAN DE VLUCHTELING

ROTTERDAM DEN HAAG 17 - 18 MEI 2012

Kijk voor meer informatie op www.amsterdamfm.nl

Studeren én werken ? open avond 17 april

Waarom aan Nyenrode Accountancy of Controlling studeren? Specialist in het vakgebied Accountancy & Controlling Studie is volledig in deeltijd en Nederlandstalig Salaris en vergoeding van studie door werkgever Hoogwaardige kwaliteit door: gerenommeerde docenten uit de wetenschap en het bedrijfsleven kleinschalige collegegroepen op diverse locaties

ook zonder economische vooropleiding kun je starten via een schakeltraject!

aandacht voor managementvaardigheden

www.nachtvandevluchteling.nl

www.nyenrode.nl/education

passie Ultimate

‘Op mijn vijftiende kwam mijn broer thuis voor kerst met een frisbee, en zo ontdekte ik the greatest sport invented by man. Ultimate Frisbee combineert uithoudingsvermogen met het springen van basketbal en de coördinatie van tennis. Door over te gooien moet je de disc in een vak aan de overkant zien te krijgen. In mijn eerste jaar in Engeland studeerde de rest van mijn team af, daarom werd ik gevraagd als trainer van de nieuwe studenten. Gelukkig had ik toen de meeste boeken over Ultimate al gelezen. We trainden drie keer per week; ik denk dat ik tijdens mijn bachelor meer in het park ben geweest dan op de universiteit. Het werkt verslavend, in tentamenperiodes moest ik mezelf dwingen niet te gaan. Ik ontmoette mijn vriendin op het veld, ze is Nederlands en één van de redenen dat ik naar Amsterdam ben gekomen. Mannen: er spelen ontzettend veel aantrekkelijke, intelligente en geestige vrouwen Ultimate! Ik denk, droom, eet en drink frisbee. Soms sta ik in een openbare ruimte, of de bus, en dan denk ik aan een spelsituatie, en wat dan de beste gooi zou zijn. Dan voer ik de beweging uit tot ik besef waar ik ben. Mensen kijken me dan raar aan, maar ik denk tevreden: dat was wél de beste gooi. Ik heb altijd een frisbee bij me, en thuis heb ik er genoeg om een muur mee te behangen; de allermooiste hou ik netjes, voor als ik dat nog eens ga doen. Nu ga ik promoveren op de bescherming van zeeschildpadden in het buitenland. Waar ik ook heen ga, ik zal Ultimate blijven spelen. In Madagascar en Guatamala kende niemand de sport, toen ik daar woonde heb ik gewoon wat frisbees gekocht en het de mensen geleerd. Het enige wat je nodig hebt is een veld en wat vrienden.’ yyy Bob van Toor Jacques-Olivier Laloë (l) met frisbee

FoliaMagazine

17

foto Fred van Diem

Jacques-Olivier Laloë (26, Biological Sciences) vergeet alles om zich heen bij een potje Ultimate Frisbee.

opinie

De wetenschap heeft meer daglicht nodig Om fraude te bestrijden is er meer transparantie nodig in de wetenschap, vindt Jelte Wicherts. illustratie Marc Kolle

M

inisters mogen geen achterkamertjespolitiek bedrijven en hun vrienden niet voortrekken. CEOs in de accountancy worden ontslagen als ze financiële banden hebben met bedrijven waarvoor hun kantoor de kas controleert. Bij spelletjes mag je niet sjoemelen met de dobbelsteen. Van wetenschappers wordt verwacht dat ze eerlijker, opener, en zelfkritischer zijn dan politici, CEOs, en dobbelaars. Hoewel er maar weinig wetenschappelijke fraudeurs als Stapel rondlopen, zijn wetenschappers vooral menselijk. Die menselijke factor kunnen we in de wetenschap het beste aanpakken met meer openheid dan nu gebruikelijk is. Beslissingen over onderzoekspublicaties worden doorgaans gebaseerd op oordelen van anonieme experts die net als iedereen vrienden en voorkeuren hebben. In de achterkamertjes van de peer review schiet de kwaliteitscontrole wel eens tekort. Zo publiceerde een vooraanstaand psychologisch tijdschrift eens een onderzoek naar de vermeende evolutionaire achtergrond van rassenverschillen in IQ waarin de analyses gebaseerd waren op de aanname dat de aarde plat is en de oorspronkelijke bewoners van Australië wit zijn. Toen mijn collega’s en ik hierop een commentaar instuurden, lieten twee anonieme reviewers weten dat zulke gedetailleerde kritiek niet publicabel was.

18

FoliaMagazine

Naar aanleiding van de latere publicatie van ons commentaar in een ander tijdschrift ontstond een open polemiek die aanzienlijk academischer

Aynan was dan de onzinnige discussie met die anonieme reviewers. Met drie UvA-collega’s stelde ik daarom recentelijk voor om peer reviews gewoon op naam te openbaren en deze op hun beurt (kort) te laten beoordelen op kwaliteit. In zo’n systeem van peerreviewed peer review worden kwalitatieve reviews beloond, bijvoorbeeld door veelvuldig goed beoordeelde reviewers te promoveren tot lid van de redactieraad. In een meer open systeem vormen beoordelingen van experts waardevolle lectuur en verdwijnen onzinnige argumenten en nepotisme als sneeuw voor de zon.

De wetenschap is gebaat bij meer openheid In veel wetenschapsgebieden wordt de controle op ruwe onderzoeksgegevens en de statistische verwerking daarvan overgelaten aan de onderzoeker zelf. Deze heeft doorgaans duidelijke verwachtingen over de uitkomst en maakt wel eens statistische uitglijders. Het zou voordelig zijn als anderen deze fouten eruit kunnen halen en/of de analyses kunnen verifiëren. De mentalist Uri Geller wist veertig jaar geleden twee natuurkundigen van zijn paranormale gaven te overtuigen en het onderzoek naar die gaven haalde zelfs Nature. Toen de sceptische illusionist James Randi de bevindingen las, deden ze hem erg denken aan zijn eigen goocheltrucs. Randi vermoedde dat een grondige statistische analyse van Geller’s prestaties weinig heel zou laten. Helaas waren de benodigde onderzoeksgegevens niet meer beschikbaar en weet Geller nog steeds massa’s televisiekijkers te betoveren. In zijn promotieonderzoek onderzocht UvA-psycholoog Shaul Shalvi de neiging van mensen om een klein beetje te sjoemelen als controle ontbreekt. Hij liet proefpersonen dobbelen om een beloning in euro’s

(een 1 was goed voor € 1,- enz.) terwijl niemand kon zien wat zij gegooid hadden. Bij een enkele worp viel het gesjoemel mee en rapporteerden de proefpersonen hooguit iets te vaak een 4. Proefpersonen gingen pas sjoemelen als ze daarvoor een rechtvaardiging hadden; wanneer ze meerdere keren mochten dobbelen terwijl de eerste worp telde voor de beloning rapporteerden de proefpersonen doorgaans de hoogste uitkomst uit drie worpen en werd er te vaak € 6,- uitgekeerd. Nu verwachten onderzoekers vaak een uitkomst en is de druk groot om alternatieve statistische analyses uit te proberen. Ze gooien dan vaker met de spreekwoordelijke dobbelsteen en rapporteren in hun artikel de beste uitkomst. Dat vertekent de boel. Het verschil tussen goochelaar en wetenschapper is dat de laatstgenoemde niets te verbergen zou moeten hebben, maar nog steeds beperken veel onderzoekers zich bij het publiceren van hun resultaten tot summiere beschrijvingen van de uitkomsten. De gegevens zelf verdwijnen te vaak door gebrek aan documentatie en archivering. Door die gegevens gewoon te publiceren blijft informatie beschikbaar, draait de discussie om de gegevens zelf, kunnen fouten worden gecorrigeerd, en creëert de onderzoeker die de gegevens het beste kent mogelijkheden voor latere samenwerkingsverbanden. De wetenschap is gebaat bij meer openheid. In principe horen details van de dataverzameling, de ruwe onderzoeksgegevens, en de reviews naast het artikel gepubliceerd te worden. Geheimzinnigheid laten we dan gewoon over aan goochelaars als Uri Geller. yyy Jelte Wicherts is universitair docent en onderzoeker bij de programmagroep psychologische methodenleer. Zie voor het voorstel tot meer openheid bij peer review: Wicherts, J.M., Kievit, R.A., Bakker, M. & Borsboom, D. (2012). Letting the daylight in: Reviewing the reviewers and other ways to maximize transparency in science. Frontiers in Computational Neuroscience, 6, 20.

Jemma Sinds enige jaren heeft mijn moeder een moestuintje op het Cornelia Westendorpcomplex in Haarlem. Een stukje aarde op die plek is gewild; 41 mensen prijken op de wachtlijst. Onlangs ging ik met moeder mee naar de tuin. Ze ging haar grond onder handen nemen, en het was tijd de jaarlijkse contributie te voldoen. Omdat ze onzeker is over haar Nederlandse taal sprak ik de penningmeester aan in de omgebouwde sfeervolle bouwkeet, die het administratieve hart van de stichting Doe-tuinen vormt. Ik heb het altijd onnatuurlijk gevonden om een van haar woordvoerders te zijn. Het zijn haar woorden en die zou ik niet moeten uitspreken. Ik weet, of nee, ik voel dat zij hier hetzelfde over denkt. Als zij de taal machtig zou zijn, had ze mij niet alleen op die momenten niet nodig gehad, maar was zij misschien wel de penningmeester van de tuinvereniging geweest. Maar dit leven heeft anders beslist. Mijn moeder heeft geen last van een glazen plafond of muur, maar van een pikdonkere kamer. Moeder overhandigde het geld dat de penningmeester in een blauw geldkistje stopte. ‘De vergadering gaat beginnen, dames en heren,’ sprak iemand met zachte stem. De jaarlijkse ledenvergadering van de stichting, die het tuinencomplex beheert, stond op het punt geopend te worden. Mijn moeder hoorde het woord ‘vergadering’ en zei dat ze naar haar tuintje ging en vroeg of ik de vergadering wilde bijwonen. Op die manier was ze aanwezig zonder er te zijn. Dit is het lot van mijn moeder in deze maatschappij; een bestaan zonder Zijn. Aan de hand van een op papier gestelde agenda werd gesproken over de problemen met de veenmol, welke leden hun contributie nog moesten betalen en werden de regels uitgelegd hoe piepers gepoot moeten worden, zodat de verschrikkelijke aardappelziekte buiten de deur gehouden kan worden. Door het raam zag ik de gebogen rug van mijn moeder. yyy Asis Aynan

FoliaMagazine

19

Curvers

opinie

Ga je mee naar de brainschool? Waarom is er in het onderwijs niet meer aandacht voor de ontwikkeling van onze hersenen, vraagt Danny Mekić zich af.

W

e waren kwetsbaar en zwak toen het licht voor het eerst ons bestaan ontdekte. Kleine sprankelende oogjes, tedere handjes en voetjes. Onze spiertjes en orgaantjes vormden nog geen fractie van de volwassen exemplaren. Een baby. Nóóit meer krijg je zo veel zorg van en aandacht en bescherming tegen de grote-mensen-wereld als toen. De ontwikkeling van het mensenlichaampje wordt nauwlettend in de gaten gehouden door school en artsen. Groeit het snel genoeg, en niet té snel? Zijn de benen eigenlijk wel even lang? Met een paar inentingen erbij ben je klaar voor de grote wereld. Lichamelijk dan. Focussen we niet te erg op het zichtbare en voelbare lichaam? Soms heeft het lichaam aandacht en verzorging nodig en met een goed advies, een pleister of ingreep kunnen we de natuur een handje helpen. Als we gezond zijn, hebben we tal van mogelijkheden om ons lichaam fysiek sterker en gezonder te maken. Sportscholen, speciale voeding, vitaminetabletten en meer staan tot onze beschikking. Kies maar. Maar waar is de aandacht voor de ontwikkeling en verzorging van onze hersenen? Terwijl overheidsbeleid er decennialang op gericht is om het leven lichamelijk aangenamer te maken, worden steeds vaker emotionele drempels opgeworpen. Vooral bij jongeren. Wie heeft ooit bedacht dat het goed is om iemand op twaalfjarige leeftijd in een Cito-hokje te stoppen, om hem of haar vervolgens in de jaren die volgen voor de moeilijkste beslissingen te plaatsen? Welk profiel

20

FoliaMagazine

kies je, voor welke studie(s) ga je? Beslissingen in de moeilijkste categorie met duizenden opties die ons door de bijbehorende keuzestress verlammen, in een periode waarin we emotioneel zoekend zijn, net uit huis gegaan en misschien getuige van de eerste relatie die op de klippen loopt. Je bent heel jong een emotioneel zelfstandig, verantwoordelijk individu, terwijl je hersenen tot 24-jarige leeftijd volop blijven groeien. Aandacht voor ons geestelijk welzijn lijkt op de achtergrond verdwenen, terwijl over de werking van hersenen steeds meer bekend is, waarmee meer gedaan zou moeten worden. Zo overdacht professor Dick Swaab onlangs tijdens een debat een pensioen voor 16- tot 26-jarigen – want dan heb je tenminste nog de energie om ieder land ter wereld te bezoeken – en stelde voorzitter van de Besturenraad Wim Kuiper aparte lessen voor meisjes en jongens op de middelbare school voor. Jongeren ontlasten en de samenleving beter op ze afstemmen is nodig om zo goed te zorgen voor de ontwikkeling van de hersenen. Tegen beter weten in voert de overheid met het sociale leenstelsel de studiedruk extra op en het strafrecht voor 16- en 17-jarigen wordt verzwaard. Er zit dus niets anders op dan de hersenontwikkeling van jongeren te versnellen. Kent er iemand een brainschool? yyy Danny Mekić studeerde rechten aan de UvA en werkt nu vanuit zijn bedrijf NewTeam als multidisciplinaire expert voor non-profit organisaties, onderwijsinstellingen en commerciële organisaties.

Literatúúr

Gisteravond kwam een aantal mensen in de Balie bijeen voor beraad over de Nederlandse Literatuur. Critici en literatoren van naam zaten zich al tijden op te vreten achter hun bureaus. Uitgevers brengen debuutromans per tien op de markt. De debutantjes prijzen hun gebakken lucht zelf wel aan via twitteraccounts en wachten vervolgens in ledigheid op een volgspot. Waar is men nou eigenlijk zo bezorgd om? Dat er schrijvers debuteren die de vorm interessanter vinden dan het vak? Ongetwijfeld zijn die er. Dat er met zoveel debuutromans ook meer rommel verschijnt? Allicht. Nee, de zorg is dat eigenlijk géén van die nieuwe schrijvers zich met echte literatuur bezig kan houden. Want literatúúr is afkomstig uit het tranendal van de afzondering. Zware kost die alleen in een compleet tijdsvacuüm kan worden voortgebracht, door een schrijver met een hoge resistentie tegen elke noviteit. We zien eigenlijk te veel van de nieuwe schrijver. Hoe hij staat te borrelen op een netwerkevent en sociaal mediaal doet met collega-auteurs. Hoe hij het publiek vraagt zijn boek te kopen, en hoe hij zich ergert aan zijn kapotte OV-chipkaart. Hoe alledaags, hoe… licht. Op déze manier kan hij natuurlijk niet voldoen aan het eendimensionale stereotype dat men zo innig liefheeft. Het is ouderwets klagen over de jeugd van tegenwoordig. ‘De markt wordt overspoeld met boeken over wissewasjes’, las je vorige week in Folia Magazine. Jeroen Brouwers moest zelfs kótsen van al die onrijpe en nietszeggende debutanten, ocharm. Veel ervan verdwijnt en dat is niks erg, want ook wat de moeite is krijgt meer kansen dan ooit. Twintig jaar geleden schreef Zwagerman een boek en nog stééds mag hij op tv. Dat verdomde Gouden Ei staat nog stééds op 1 in de boekenlijsten Nederlands. Het kostte Siebelink decennia voor hij eens met die violen over de brug kwam. Brompotten, blijf lekker zitten, lees nog eens wat van de grote dode drie. Maar uitgevers, verlos ons van het oude, geef ons meer meer meer! yyy Emma Curvers

brief Handvat

Met veel interesse heb ik Folia Magazine 26 (28 maart) gelezen. Heb mij helaas wel verbaasd over ‘Op zoek naar handvaten’ op bladzijde 32. Daar kun je lang naar zoeken, want die bestaan namelijk niet. Helaas maakt ook jullie blad daar de ‘traditionele’ fout. De meervoudsvorm van handvat is immers handvatten. Of bedoelt men bloedvaten in de handen? Waarschijnlijk niet. Deze kop van een artikel in grote, vetgedrukte letters viel mij zozeer op, dat ik er wel op moet reageren. Succes met uw overigens mooi en lezenswaardig blad. yyy P.H. van Riel Naschrift redactie: Tegenwoordig worden beide vormen goedgekeurd, in ieder geval door de Nederlandse Taalunie. Zie http://taaladvies.net/taal/advies/ vraag/1391/.

Domper

Wat een goede onderwijsconferentie donderdag, met een inspirerend begin in Carré en interessante workshops. Maar wat was het einde een domper. De afsluiting, waarbij de Docent van het Jaar verkozen werd, moest worden opgeleukt met een uil die het briefje bracht. Uilen zijn nachtdieren. Dieren die houden van rondvliegen door de natuur en jagen. Veel uilen die in gevangenschap worden gehouden, komen niet uit het wild. Maar dit is niet te controleren, en na de Harry-Pottergekte is er ineens veel meer vraag naar uilen, zonder dat er wetgeving over is. Er zijn geen richtlijnen over hoe groot het hok moet zijn, hoeveel uur de vogels vrij moeten kunnen vliegen, hoe lang en hoe vaak ze mogen ‘werken’, enzovoort. Maar ook al zou deze uil in gevangenschap geboren zijn en redelijke leefomstandigheden hebben: hij vliegt niet voor zijn plezier overdag door een grote zaal met honderden mensen (en met een slechte akoestiek). Hij zit liever ’s nachts in een boom of vliegt rond en vangt

promoties een muisje. Mensen zouden deze dieren niet moeten ‘gebruiken’ en al helemaal niet alleen ter vermaak. Het valt me echt tegen van de Hogeschool van Amsterdam, om een feestje op deze manier op te leuken. En dat terwijl er genoeg andere spannende manieren te bedenken zijn om het briefje te brengen: laat een ALO-student flikflakken of laat een ED&I-student een helicoptertje bouwen dat vliegt op duurzame energie. Alles beter en leuker dan het onnodig gebruiken van dieren die eigenlijk in het wild thuishoren. yyy Mayke Rameckers, docent Nederlands/NT2, dienst studentenzaken, HvA

Respect

Afgelopen donderdag was ik bij de uitreiking van de Docent van het Jaarprijs bij de HvA waar op FoliaWeb en in Folia Magazine aandacht aan is besteed. Het was een mooie presentatie, maar die ging helaas behoorlijk ten onder aan het gepraat van vele collega’s. Wat is het toch dat er geen aandacht is voor een gezamenlijke afsluiting/uitreiking? Een gebrek aan respect en hoffelijkheid? Ik tref het regelmatig. Misschien dat de presentator zijn begin moet markeren met ‘Mag ik even uw aandacht?’ Maar zelfs dan wordt er met kracht doorgepraat. Op deze manier zou ik dergelijke evenementen niet meer organiseren. yyy Leonard van der Hout, adviseur Internationalisering, HvA

Onjuist

In Folia Magazine 26 (28 maart) op bladzijde 43 rechts onderaan in de rode inzet vind ik dat ‘Amsterdam’ naar de Amstel is genoemd. Dat klinkt plausibel, maar is onjuist. Het is precies omgekeerd, de Amstel is naar Amsterdam genoemd, net als Cambridge niet naar de Cam

dinsdag 10/04 12.00 uur: Barbara Stam – Geneeskunde

Three Dimensional Modeling of Bruise Evolution for Improved Age Determination. Promotoren zijn dhr. prof. dr. A.G.J.M. van Leeuwen en dhr. prof. dr. M.J.C. van Gemert. (Agnietenkapel)

14.00 uur: Laurens Kaas – Geneeskunde

Radial Head Fracture: a Potentially Complex Injury. Promotor is dhr. prof. dr. C.N. van Dijk. (Agnietenkapel)

woensdag 11/04 13.00 uur: Jasper Nijkamp – Geneeskunde (Un-)Certainties in Radiotherapy of Rectal Cancer. Promotoren zijn dhr. prof. dr. M.B. van Herk en dhr. prof. dr. C.A.M. Marijnen (UL). (Aula)

donderdag 12/04 10.00 uur: Frank Zijta – Geneeskunde

Advances in MRI of the Colon and Pelvic Floor. Promotor is dhr. prof. dr. J. Stoker. (Agnietenkapel)

12.00 uur: Joris Gillet – Economie

Groups in Economics. Promotor is dhr. prof. dr. A.J.H.C. Schram. (Agnietenkapel) Voor uitgebreide informatie zie www.uva.nl/agenda.

is genoemd, maar de Cam naar Cambridge. De plek heette oorspronkelijk Amestelle, wat zoiets betekent als ‘land in het water’. Later is er Amestelledamme van gemaakt toen er een dam in de rivier is gebouwd, en vervolgens heeft die rivier de naam ‘Amstel’ gekregen. yyy Karel van der Leeuw, capaciteitsgroep Philosophical Tradition in Context

De redactie verwelkomt ingezonden brieven en opiniestukken. We behouden ons het recht voor deze zo nodig in te korten. Vermeld altijd uw naam en relatie tot de UvA/HvA; anonieme reacties worden niet geplaatst. Mail naar [email protected].

FoliaMagazine

21

Zij gaan erover

Om de economie niet verder te laten krimpen moeten er volgens de huidige regering miljarden extra

hoger onderwijs, bijvoorbeeld door afschaffing van de basisbeurs. Verschillende oppositiepartijen v hoger onderwijs? Een overzicht van de woordvoerders. tekst Youri Straver

Anne-Wil Lucas (37)

Jasper van Dijk (40)

Tanja Jadnanansing (44)

‘Onze studenten moeten straks de concurrentie met kenniswerkers uit andere landen goed aankunnen. Daarom wil ik een motiverende en ambitieuze studiecultuur creëren.’ VVD’er AnneWil Lucas vindt dat ingrijpen nu echt nodig is om het hoger onderwijs toekomstbestendig te maken. ‘Soms vraagt ingrijpen om lastige keuzes. De VVD loopt daar niet voor weg. Wij leggen de lat hoog. Voor de student, maar ook voor de instellingen.’ Dat dat niet altijd slecht nieuws voor studenten hoeft te betekenen, blijkt uit het wetsvoorstel dat Lucas samen met Boris van der Ham afgelopen februari indiende: om studenten in hun bestuursjaar vrij te stellen van collegegeld. De komende jaren wil Lucas studenten laten inzien dat hun studie een belangrijke opstap is naar een goed leven. En daar mag de overheid best in investeren. ‘Maar we vragen ook wat terug van de student. Studeren is niet alleen een recht, maar ook een voorrecht. Dat laatste lijken veel studenten te vergeten.’

De facebookdemonstratie van Van Dijk. Zo staat de door Jasper van Dijk georganiseerde demonstratie tegen de onderwijsplannen van het kabinet bij SP’ers bekend. Na een berichtje op Facebook kwamen meer dan tweeduizend mensen opdagen op het plein voor de ingang van de Tweede Kamer. Hij noemt het zelf een van zijn successen. ‘Het belangrijkste vind ik dat ik een rol speel in het verzet tegen wat er nu gaande is in het hoger onderwijs.’ Want er kan heel wat beter in het hoger onderwijs als het aan de SP’er ligt. Zijn belangrijkste speerpunten? Toegankelijkheid en kwaliteit. Dus behoud van de studiebeurs in de masterfase en zelfs een hogere aanvullende beurs voor studenten uit zwakke gezinnen. En in het hbo moet schaalverkleining plaatsvinden. ‘De HvA heeft 45.000 studenten en Inholland 30.000: dat zijn kleine steden.’

Ze is nog vrij nieuw in de Kamer, maar ze houdt er meteen een eigen aanpak op na. Iedere woensdag nodigt Tanja Jadnanansing twaalf studenten uit om te praten onder het genot van een pizza, de zogenoemde ‘Pizzasessies’. ‘De studenten geven mij input. Zo baalden ze bijvoorbeeld van het beeld dat er over ze heerst.’ Volgens de PvdA’er zijn studenten dan ook niet lui en drinken ze niet alleen maar bier. ‘Al bestaan studenten die dat wel doen ook en voor hen is de studieboete bedoeld.’ Jadnanansing heeft haar hart verloren aan het hbo. ‘De studenten zijn gemotiveerd en wíllen echt iets. Bovendien voeren zij straks de belangrijkste, praktische beroepen uit. Maar het hbo zit de laatste jaren te veel in het verdomhoekje.’ Daarom wil de PvdA’er het geschade vertrouwen herstellen. ‘Het cynisme over het onderwijs moet komen te vervallen.’

Partij VVD Studie Planologie, Universiteit Wageningen (1994 – 1998) Voor de Tweede Kamer Senior adviseur ruimtelijke ontwikkeling bij een ingenieursbureau

22

FoliaMagazine

Partij SP Studie Politieke wetenschappen, Universiteit van Amsterdam (1990 – 1996); postdoctorale lerarenopleiding maatschappijleer (1997) Voor de Tweede Kamer Gemeenteraadslid Amsterdam

Partij PvdA Studie Nederlands recht, Universiteit van Amsterdam (1987 – 1994) Voor de Tweede Kamer Presentator en programmamaker bij Multiculturele Televisie Nederland en de Hindoestaanse Omroep

a bezuinigd worden. Eén van de mogelijke kostenposten waarop bezuinigd kan worden is het

verzetten zich daartegen. Maar wie zijn er in de Tweede Kamer eigenlijk verantwoordelijk voor het

Boris van der Ham (38)

Jesse Klaver (25)

Harm Beertema (60)

‘We hoeven ons niet te schamen.’ Volgens Boris van der Ham doet Nederland het wat onderwijs betreft best goed in vergelijking met andere landen. ‘Maar ik wil ruimte voor meer excellentie. Meer pieken in het vlakke Nederlandse landschap.’ Goed is daarom nog niet goed genoeg, als het aan hem ligt. Studenten mogen bovendien wel wat ondernemender zijn. Uit de voorstellen van D66 blijkt volgens Van Der Ham dat de partij duidelijk voor onderwijs kiest. Zelf komt hij speciaal op voor de belangen van deeltijdstudenten. ‘Door de langstudeerboete worden zij ook geraakt, maar onevenredig hard in vergelijking met het karakter van hun studie. Ik weet zeker dat ik de staatssecretaris kan overtuigen hier wat aan te doen.’ Omdat hij in de oppositie zit, valt er naar eigen zeggen weinig binnen te halen. Maar samen met Anne-Wil Lucas sprong hij wel in de bres voor studenten die een bestuursjaar doen.

Jesse Klaver heeft drie speerpunten voor het hoger onderwijs: kwaliteit, kwaliteit en kwaliteit. ‘Kijk naar het hbo waar de laatste jaren twijfel is ontstaan over de waarde van diploma’s. En ook aan universiteiten delen docenten genadezesjes uit. Dat kan niet. Ministers en colleges van bestuur denken in rendement. Het draait bij hen om het product: “de afgestudeerde student”.’ Volgens de 25-jarige politicus moet er in onderwijs geïnvesteerd worden. Ook in tijden van crisis. ‘GroenLinks maakte een tegenbegroting. Daarin wisten we net zo veel te bezuinigen als het kabinet, maar het onderwijs bleef gespaard. Sterker nog, GroenLinks investeerde anderhalf miljard. In Nederland vormen mensen het belangrijkste kapitaal. Dat betekent dat we moeten investeren in onderwijs.’ Klaver stond een jaar geleden met studenten op het Malieveld in Den Haag. Qua gevoel een hoogtepunt. ‘Hoeveel mensen waren daar wel niet? 15.000? We hebben laten zien dat deze generatie wel degelijk op de been te brengen is.’

‘Waar de kwaliteit van het wetenschappelijk onderwijs hier en daar een beetje onder druk staat, is de kwaliteit van het hbo volledig onderuit gegaan. Als diploma’s door burgers en het bedrijfsleven niet meer worden vertrouwd op hun waarde, kun je rustig spreken van een systeemcrisis. Het hbo is een prachtige vorm van onderwijs. Het kan een echte emancipatiemotor zijn voor mbo-studenten die willen doorstromen naar hoger gekwalificeerde banen.’ Op korte termijn wil Harm Beertema daarom de crisis in het hbo bestrijden. Verder wil hij aandacht voor de kwaliteit van de leraren. ‘Zij zijn cultuurdragers die de waarden en verworvenheden van de westerse samenleving zouden moeten doorgeven aan volgende generaties.’ Maar nu zijn ze volgens de PVV’er te links. ‘Ze besteden meer aandacht aan de uitwassen van kolonialisme, kapitalisme en imperialisme dan aan de zegeningen van Verlichting, wetenschap en emancipatie die onlosmakelijk verbonden zijn met onze beschaving.’

Partij GroenLinks Opleiding Maatschappelijk ondernemen, Avans Hogeschool ’s Hertogenbosch (2004 – 2008); politicologie, UvA (2008 – 2009, niet voltooid) Voor de Tweede Kamer Lid programmacommissie GroenLinks

Partij PVV Opleiding HBS-A, lerarenopleiding Engels en Nederlands Voor de Tweede Kamer Bestuurslid Beter Onderwijs Nederland en leraar, teambegeleider & leerlingbegeleider in het Rotterdamse mbo

FoliaMagazine

foto’s: Jasper van Dijk - Bas Stoffelsen, Jesse Klaver - Bob Bronshoff

Partij D66 Opleiding Geschiedenis, Hogeschool van Amsterdam (twee jaar); toneelacademie Maastricht (1994 – 1998) Voor de Tweede Kamer Acteur toneelgezelschap Het Zuidelijk Toneelgezelschap Hollandia

23

(advertenties)

Tijd om je... ...punt te maken

Folia maakt kennis... ...met

Asis Aynan Docent HvA en publicist

Woensdag 4 april tussen 16.00 en 17.00 uur in de OBA (Oosterdokskade 143) Live te beluisteren op AmsterdamFM (106.8 in de ether en 103.3 op de kabel)

Vanaf 5 april terug te luisteren op

Op zoek naar een leuke voetbalvereniging? Kom eens kijken bij ons of train een keer mee!

www.foliaweb.nl

T.O.S.-Actief Sportpark Middenmeer, Radioweg 63 020 6928314 / [email protected] / www.tos-actief.nl

Folia het platform voor hoger opgeleid Amsterdam Amsterdam FM.nl de stem van de hoofdstad

FLOOR AGENDA

KOHNSTAMMHUIS, WIBAUTSTRAAT 2-4 | WO 4 APRIL - WO 18 APRIL ONDERWIJS EN GELOOF DEBAT 4 april, 18.00 -20.00, begane grond Debat met Ahmed Marcouch over de stilte ruimte in de HvA. Met voor en tegenstanders, en het vraagstuk moet een onderwijsinstelling ruimte bieden aan geloof.

zijn dat de Titanic zonk, een dag die gepland staat voor wereldwijde herdenking. Bij floor zal een presentatie met de constructie, oude nieuwsbulletins uit 1912 en experts over het “onzinkbare schip” (met koffie en thee).

OpENING WIBAuTSTRAAT 9 april, 13.00 -16.00, Kohnstammhuis HvA / floor is aanwezig bij het Kohnstammhuis met een voetbaltoernooi, schminken voor kinderen en een boekenmarkt. De opbrengst van de boekenmarkt gaat naar een goed doel. Wil je meehelpen of boeken doneren, mail dan met [email protected]

WORKSHOp MICK HEALEy 18 april, Kohnstammzaal Zeer interessant voor docenten. Mick Healey is bekend van “de docent als reflective practioner”.

HERDENKING TITANIC 16 april, 13.00 -16.00, Arena Op 15 april 2012 zal het 100 jaar geleden

CREATING TOMORROW

Volg Floor op twitter @floorHvA en Like Floor op www.facebook.com/floorHvA, hier blijf je ook op de hoogte van het laatste nieuws over de debatten en bijeenkomsten.

Partij: SGP Opleiding: Algemene economie, Erasmus Universiteit Rotterdam (1988 – 1995); promotie economische wetenschappen, De regulering van de Nederlandse afvalmarkt, Erasmus Universiteit Rotterdam (2005) Voor de Tweede Kamer: Hoogleraar empirische economie van de publieke sector, Erasmus Universiteit Rotterdam

Volgens zijn zus heeft hij op dertienjarige leeftijd gezegd dat hij in de Tweede Kamer wilde komen. Zelf herinnert hij zich dat niet meer. Maar met zijn academische achtergrond is Elbert Dijkgraaf bij uitstek iemand die zich kan inleven in de problematiek in het hoger onderwijs. Het is volgens Dijkgraaf belangrijk dat de student op de juiste plaats in het hoger onderwijs terechtkomt. Dat betekent een bewustere studiekeuze door de studenten en een duidelijkere profilering van het aanbod. Bovendien moet de wildgroei aan opleidingen worden teruggedrongen. Dat het kabinet de financiële verantwoordelijkheid van studenten vergroot, vindt Dijkgraaf geen probleem. ‘Maar zittende studenten moeten een fatsoenlijke overgangsregeling krijgen. Ik ben blij dat dit kabinet naar aanleiding van de inbreng van de SGP besloten heeft om de langstudeerdersmaatregel een jaar uit te stellen.’

Sander de Rouwe (31)

Carola Schouten (34)

Als het aan Sander de Rouwe ligt, blijft het onderwijs voor iedereen toegankelijk. Maar dan verwacht hij wel een grotere inzet en bijdrage van de onderwijsinstellingen en studenten. ‘Het CDA wil meer contacturen voor studenten en meer geld voor toptalent. Daarnaast krijgen instellingen de mogelijkheid om studenten te selecteren.’ Studenten hebben iets aan het verhaal van het CDA, volgens De Rouwe. ‘Het is reëel. We bezuinigen, maar we ontzien daarbij zo veel mogelijk het onderwijs, omdat we juist willen investeren in mensen.’ De opbrengsten uit verhoogd collegegeld of een leenstelsel in de masterfase wil hij terugzien in onderwijsinvesteringen. ‘Zo vragen we iets van studenten, maar kunnen ze ook iets van ons terugverwachten.’ De komende jaren wil het CDA Nederland in de top 5 van kenniseconomieën krijgen. De Rouwe is optimistisch. ‘Ik ben positief over ons onderwijs en de mensen die daarin werken.’

Toegankelijkheid van het hoger onderwijs is één van de speerpunten van Carola Schouten. Ze is daarom tegen een sociaal leenstelsel in de masterfase. ‘Het zou betekenen dat bètastudenten niet één maar twee jaar moeten gaan lenen, terwijl iedereen technische studies juist aantrekkelijker wil maken vanwege tekorten op de arbeidsmarkt. Ook hebben de pre-masters en schakelprogramma’s een belangrijke bijdrage in het verhogen van het kwaliteitsniveau van studenten. We moeten ervoor zorgen dat de drempel laag genoeg blijft om deze tussenstap naar een master te doen.’ Naast toegankelijkheid is profilering een belangrijk thema. De komende jaren is en blijft de kwaliteit echter het belangrijkste onderwerp. ‘In de komende bezuinigingsronde is het belangrijk dat de kwaliteit van het onderwijs niet onder druk komt te staan. De ChristenUnie vindt dat het onderwijs moet worden ontzien in tijden van bezuinigingen.’ yyy

Partij: CDA Opleiding: Bestuurskunde en overheidsmanagement, Thorbecke Academie (2001 – 2005) Voor de Tweede Kamer: Communicatieadviseur Griffie provincie Fryslân

Partij: ChristenUnie Opleiding: Bedrijfskunde, Erasmus Universiteit Rotterdam Voor de Tweede Kamer: Beleidsmedewerker Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid

Partij voor de Dieren De Partij voor de Dieren laat bij monde van haar woordvoerder weten dat ze studenten heel belangrijk vindt. ‘Maar voor de partij ligt het zwaartepunt op dierenwelzijn, natuur en milieu.’

FoliaMagazine

foto’s: Elbert Dijkgraaf - Roos Beeldwerk, Carola Schouten - Ruben Timman, Sander de Rouwe - Dirk Hol

Elbert Dijkgraaf (42)

25

26

FoliaMagazine

objectief Uilenpost Iedereen weet dat de uil het symbool van wijsheid is. Wie een uil als boodschapper inschakelt, geeft zijn boodschap dan ook gewicht mee. Zo ook op donderdag 29 maart in het Kohnstammhuis, waar de beste docent van de Hogeschool van Amsterdam bekend werd gemaakt. Vanaf de andere kant van de aula trok een ransuil een sierlijke streep naar het podium waar de genomineerden zich voor de belangrijke boodschap hadden verzameld. Aan zijn poten bungelde het briefje met daarop de naam van de winnende docent. Een winnaar die niet bepaald uit de lucht kwam vallen. Malcolm Biezeveld, docent psychopathologie, werd de afgelopen twee jaar ook al genomineerd. Behalve dat hij zich dit jaar eindelijk de beste docent van de HvA mag noemen, mag hij ook 2.500 euro besteden aan onderwijs in zijn Domein Maatschappij & Recht. Geld dat hij misschien wel in zijn persoonlijke onderwijs wil steken, grapte Biezeveld, aangezien hij niet de mastertitel op zak heeft die de politiek op termijn van hem eist, en die de HvA vanaf nu ook van iedere vers aan te nemen docent gaat eisen. Saillant detail: bij het stemmen voor de jaarlijkse Docent van het Jaarverkiezing konden studenten voor het eerst aangeven wat zij het meest waarderen in een docent. Praktijkervaring scoorde daarbij veel hoger dan opleidingsniveau. Daarmee gaven 3200 HvAstudenten nog een wijze boodschap af, aan de politiek en de HvA. Belangrijk genoeg om op een briefje te schrijven en per uil te versturen. yyy Luuk Heezen / foto Danny Schwarz

FoliaMagazine

27

Detective in het donker Met geavanceerde microscopen kunnen biologen sinds kort in cellen kijken, tot op de molecuul. Het Leeuwenhoek Center for Advanced Microscopy heeft zulke supermicroscopen, die kankeronderzoek naar een hoger plan tillen. Met een nieuwe microscopiemaster en verregaande Europese samenwerking is de opmars van de microscoop ongekend. tekst Marieke Buijs / foto’s Jan-Maarten Hupkes

A

lleen al om te bestaan ben je afhankelijk van het samenspel van oneindig veel kleine schakels in iedere cel in je lichaam. Het is essentieel dat elke cel van energie wordt voorzien, zichzelf schoon houdt, zich deelt en communiceert met zijn omgeving. Bij het Leeuwenhoek Center for Advanced Microscopy (LCAM) kijken onderzoekers door state of the art microscopen naar binnen bij de cel om te doorgronden hoe de radertjes die je lichaam in stand houden in elkaar grijpen. Maar ook om te achterhalen waar het mis gaat, zoals bijvoorbeeld in kankercellen.

In de gehaktmolen De kracht van microscopie, ten opzichte van andere methoden voor celonderzoek, zit hem in de verfijning. Kees Jalink, mededirecteur van het LCAM, vertelt hoe dat zit. ‘Stel, je wilt weten

28

FoliaMagazine

hoe een radio werkt. Je koopt er duizend, gooit ze allemaal in de gehaktmolen en bekijkt welke onderdelen eruit komen. Weet je daarna meer over radio’s? Nee! Pak een loep en bestudeer één radio goed, dan leer je veel meer. Zo is het ook met cellen.’ Bij andere onderzoeksmethoden in de celbiologie, worden duizenden cellen vermalen en wordt bekeken welke eiwitten dan

‘Tumoren kunnen uit verschillende soorten cellen bestaan’ overblijven. Maar zo kun je nooit de details zien die onder de microscoop te zien zijn. ‘Onder de microscoop kun je één levende cel, in al zijn glorie, bestuderen,’ zegt Jalink, ‘En met functio-

nele microscopie, waarin we gespecialiseerd zijn bij het LCAM, kun je juist de functionaliteit, de reacties tussen moleculen in levende cellen, goed in beeld krijgen.’ Maar zelfs als je beschikking hebt over de beste microscopen laat kanker zich niet makkelijk verhelpen. Maarten van Lohuizen, lid van de wetenschappelijke raad van de kankerbestrijding, legt uit waarom, ‘Kanker is niet één ziekte, het zijn verschillende ziekten en zelfs bij één soort kanker kunnen tumoren uit veel verschillende soorten cellen bestaan. Je zet dus altijd kleine stapjes in onderzoek en lost niet meteen alle typen op. Maar bijvoor-

Nathalie Reinhard, een van de onderzoekers van het LCAM, in het lab

beeld bij borstkanker en leukemie zijn we heel ver en kunnen we patiënten vaak genezen.’ Vanwege die diversiteit in tumoren zijn goede microscopen onmisbaar bij diagnostiek. Om het juiste behandeltraject te kiezen, moeten tumorcellen onder de microscoop tot in detail worden bekeken en geclassificeerd. Maar ook bij fundamenteel kankeronderzoek zit de crux hem in de details die je onder de microscoop kunt aanschouwen. Voordat een kankercel zich als pionier van een uitzaaiing door het lichaam kan verplaatsen, moet hij eerst bepalen wat zijn voor- en achterkant is en welke kant hij opgaat. Dat proces kun je

wel zien door een microscoop, maar het gaat verloren in massametingen. De ontwikkelingen in de microscopie zijn nauwelijks bij te

‘Op microscopiedagen zie ik nauwelijks zonlicht’ benen. Een microscoop is tegenwoordig niet meer een allround vergrotingsapparaat, maar bestaat in allerlei soorten en maten. Sommige maken 3D-opnamen, andere kunnen zo goed scherpstellen dat je zelfs losse moleculen van elkaar kunt onderscheiden en weer andere, de

‘functionele’ microscopen, kunnen in beeld brengen of eiwitten op elkaar reageren. Dat levert veel nieuwe onderzoeksmogelijkheden op, maar brengt ook gigantische kosten met zich mee. De apparaten zijn namelijk erg duur en vereisen vergaande specialisatie van de mensen die ze maken en ermee werken. Om die reden zoekt het LCAM aansluiting bij een Europees samenwerkingsverband, het Euro-BioImaging project, dat inzet op gedeelde microscopie-infrastructuur in Europa. Ieder aangesloten microscopiecentrum kiest een specialisme en studenten en onderzoekers uit heel Europa kunnen een centrum uitkiezen dat het

FoliaMagazine

29

best is uitgerust voor het beantwoorden van hun onderzoeksvraag. Het LCAM is nu opgenomen in de testfase van het samenwerkingsproject als expert op het gebied van functionele microscopie. Ook is LCAM penvoerder van het Nederlandse samenwerkingsverband NL-BioImaging Advanced Microscopy, de Nederlandse tak van het Euro-BioImaging initiatief. De Nederlandse regering juicht internationale samenwerking toe en maakte op 1 maart bekend dat het BioImagingproject op de zogenoemde roadmap voor grootschalige onderzoeksinfrastructuur komt te staan, wat betekent dat ze kunnen rekenen op financiële steun van de overheid. De gedachte van internationale samenwerking is natuurlijk mooi, maar er moeten nog wel wat praktische horden worden genomen. Kees Jalink, mededirecteur van het LCAM, somt ze op: ‘Wanneer je gasten vrije toegang geeft tot je lab, kunnen ze ook rondneuzen in jouw onderzoek in wording. Hoe ga je dan met vertrouwelijke gegevens om? Maar ook voor banale dingen als het gebruik van instrumenten en het huisvesten van gasten moeten we een kostenverdeling verzinnen.’ Toch ziet Jalink vooral de

30

FoliaMagazine

mogelijkheden: ‘Als je met zo veel onderzoekers uit andere landen in contact komt, ontstaan er prachtige samenwerkingsverbanden.’ Stoomcursus Nathalie Reinhard is een van de onderzoekers die via microscopie proberen te doorgronden welke moleculen een rol spelen bij het uitzaaien van kankercellen. Ze volgt de mastertrack Cell Biology and Advanced Microscopy van de masteropleiding Biomedical Sciences. Voor haar stageonder-

Op zoek naar de functie van een eiwit zoek spendeert ze dagen achter de microscoop. Nathalie werkt in het LCAM-lab in gebouw 904 op het Science Park. De rolluiken zijn dicht, geen daglicht komt de kamer binnen en er brandt slechts een enkel leeslampje. ‘Ja, op microscopiedagen zie ik nauwelijks zonlicht,’ zegt Reinhard. ‘In het begin vond ik dat wel moeilijk, soms dutte ik ’s middags een beetje in, maar nu ben ik er wel aan gewend.’

Op tafels staan grote apparaten – een soort blokkendozen van zwart en zilverkleurig metaal – die niet aan het standaardbeeld van een microscoop voldoen. Op computerbeeldschermen is te zien wat zich in de bijbehorende blokkendozen afspeelt. Het zijn projecties van kleurrijke cellen die eruitzien als fraai versierde, doorzichtige spookjes tegen een zwarte achtergrond. Reinhard bereidt haar experiment voor. Ze haalt een glaasje met cellen die ze heeft gekweekt voor haar onderzoek uit een warmhoudkast. Het zijn levende kankercellen, die zich blijven delen. Reinhard moet ze voeren, verhuizen en verschonen om ze in leven te houden. Ze vist een glaasje uit het bakje en legt hem in een van de zwarte dozen, onder de lens. Ze scant het glaasje, op zoek naar cellen. Die kan ze zien, omdat ze specifieke moleculen heeft aangekleurd. In het DNA van de drie eiwitten die voor haar van belang zijn, heeft ze de genetische code voor een fluorescerend eiwit ingebracht, voor ieder eiwit een eigen kleur. Terwijl Reinhard de cellen scherp in het vizier probeert te krijgen, puft en zoemt de tafel waar de microscoop op staat. Met minieme pompjes

Henrietta’s tumor

foto's sciencephoto.com

compenseert die voor trillingen in het gebouw, om de afstand tussen de lens en het glaasje met cellen constant te houden. De cellen verschijnen op het beeldscherm. Reinhard vermoedt dat de eiwitten die ze heeft aangekleurd betrokken zijn bij het uitzaaien van een tumor. Als een soort detective probeert ze nu te achterhalen welke rol de verschillende eiwitten spelen in de stappen die leiden tot de migratie van kankercellen. ‘Waar een eiwit zich op welk moment bevindt, zegt veel over zijn functie,’ vertelt Reinhard. ‘Een van de eiwitten die ik onderzoek is bijvoorbeeld pas actief wanneer het vastgeplakt zit aan het membraan om de cel heen. Daar activeert het indirect de aanmaak van actine, het “skelet” van de cel dat essentieel is voor verplaatsing.’ Of dat eiwit naar het membraan verplaatst, kun je alleen zien met de microscoop. Daarom maak ik filmpjes die ik later analyseer. De cellen worden nauwelijks gehinderd door mijn onderzoek, ze gedragen zich zoals we denken dat ze dat zouden doen wanneer ik ze niet bekijk,’ zegt Reinhard voor ze de opname start. Terwijl de computer drie kwartier lang opnamen

maakt, vertelt Reinhard over haar fascinatie voor microscopie. ‘De eerste keer dat ik een cel onder de microscoop in actie zag dacht ik “Wauw! Dat dat mogelijk is!” Ik was zwaar onder de indruk.’ Niet iedereen deelt die fascinatie. Hoewel dit de enige microscopiemaster in Nederland is, heeft Nathalie slechts zeven studiegenoten. ‘Volgens mij vinden veel mensen microscopie intimiderend, omdat het zo technisch klinkt,’ denkt Nathalie. ‘En ze zien het niet zitten om de hele dag door een microscoop te turen. Ook tegenover mijn familie blijf ik een beetje aan de oppervlakte over wat ik precies doe. De meesten begrijpen het toch niet. Maar ik vind het helemaal niet saai. Ik heb een doel voor ogen. Ik wil deze puzzel oplossen, en een goed verslag schrijven. Uiteindelijk wil ik gaan promoveren. In de microscopie, maar op een biologisch onderwerp.’ Ook Dorus Gadella, algemeen directeur van het LCAM, komt even kijken. Hij vertelt over zijn visie op het LCAM. ‘Wij blinken uit in de microscopie, omdat het LCAM een samenwerkingsverband is tussen de bètafaculteit, het AMC en het Nederlands Kanker Instituut. We hebben hier dus programmeurs en natuurkun-

De cellen die Nathalie gebruikt voor haar onderzoek, HeLa-cellen, zijn tegenwoordig onmisbaar in biologisch onderzoek. Voor veel onderzoek maken ze het gebruik van proefdieren overbodig. De cellen zijn vernoemd naar de Amerikaanse tabakboer Henrietta Lacks, wiens biografie, The Immortal Life of Henrietta Lacks, werd opgetekend door de Amerikaanse Rebecca Skloot. Henrietta Lacks overleed in 1951 op 31-jarige leeftijd aan baarmoederhalskanker. Artsen hebben buiten Henrietta’s medeweten een klompje tumorcellen verwijderd en in een petrischaaltje gezet. De tumorcellen bleken ook buiten het lichaam te floreren, iets wat tot dan toe onmogelijk werd geacht. De cellen vermenigvuldigden zich in rap tempo en buisjes met de tumorcellen werden opgestuurd naar diverse laboratoria, voor onderzoek naar polio en andere virussen. Zo veroverden Henrietta’s tumorcellen de wereld, onder de codenaam HeLa. Twintig jaar na Henrietta’s dood vormden de cellen een ware plaag. Ze verplaatsten zich via piepkleine druppeltjes en besmetten andere cellen die toen gekweekt werden in laboratoria. Wetenschappers voerden genetische tests uit om te doorgronden welke cellijnen door HeLa waren overgenomen. Daardoor begonnen ze zich af te vragen waar de HeLa-cellen eigenlijk vandaan kwamen. Zo kwamen ze bij Henrietta’s familie terecht. Toen artsen Henrietta’s laagopgeleide dochter Deborah vertelden dat haar moeders erfelijk materiaal wereldwijd werd onderzocht, raakte Deborah in paniek. Ze dacht dat ze overal op straat kopieën van haar moeder tegen het lijf kon lopen en dat haar moeders ziel geen rust heeft als wetenschappers haar cellen onderzoeken. Het duurde jaren voordat iemand de moeite nam Deborah uit te leggen wat er precies gebeurde en wat haar moeders cellen voor de wetenschap betekenden. In het ziekenhuis waar Henrietta overleed kreeg Deborah decennia later een buisje met haar moeders cellen in handen. ‘You’re famous, but nobody knows it,’ fluisterde ze het buisje in.

FoliaMagazine

31

digen rondlopen die de microscopen kunnen verbeteren, maar ook biologen en kankeronderzoekers, die erop toezien dat ontwikkelingen daadwerkelijk biologisch relevant zijn. Vanwege de vele doorbraken die nu zijn gerealiseerd in de microscopie en de enorme impact die dat heeft op celonderzoek, willen we deze kennis en vaardigheden via het masteronderwijs doorgeven aan een nieuwe generatie onderzoekers. Daarom zijn we gestart met het mastertraject Cell Biology and Advanced Microscopy waar

studenten leren onderzoek te doen met de meest geavanceerde microscopen.’ Reinhard werpt af en toe een blik op het scherm en is niet blij met wat ze ziet. De eiwitten doen niet wat ze verwacht had dat ze zouden doen. ‘Ik weet niet waarom het nu niet werkt. De ene keer lukt het wel, de andere keer niet.’ Na afloop van de opnamen blijkt dat deze sessie inderdaad niet bij zal dragen aan het antwoord op haar onderzoeksvraag. Dat is dus een uur vruchteloos werk. Maar Reinhard raakt niet gefrustreerd,

Nog meer detail Een slimme truc in de microscopie maakt het sinds kort mogelijk om nog verder in te zoomen, zo ver dat je losse moleculen – op een schaal van enkele tientallen nanometers – van elkaar kunt onderscheiden. (Een nanometer is een miljardste meter. Ter vergelijking: dat is ongeveer 80.000 keer kleiner dan de dikte van een menselijke haar.) Maar voor dat zover is, moet de techniek worden verbeterd. Opnamen met de nieuwe superresolutiemicroscoop vergen nu nog zo veel tijd dat de cellen afsterven tijdens de metingen. Erik Manders, manager bij het LCAM, probeert die superresolutiemicroscopen zo te verbeteren dat levende cellen langer bestudeerd kunnen worden. Om dat voor elkaar te krijgen, heeft het LCAM in december 2011 een subsidie van een kleine vijf miljoen euro ontvangen van de Stichting voor Technische Wetenschap. ‘We willen de superresolutiemicroscoop integreren in ons programma voor functionele microscopie,’ vertelt Manders. ‘Dan kunnen we afzonderlijke moleculen volgen én zien welke moleculen op elkaar reageren. Dat zou echt een mijlpaal zijn. Je weet natuurlijk nooit hoe het daarna verder gaat, maar ik vraag me

32

FoliaMagazine

wel eens af of dit de laatste grote stap is in de ontwikkeling van de microscopie.’ Tot tien jaar geleden was het ondenkbaar dat microscopen tot op de molecuul, van enkele nanometers, konden scherpstellen. Niet de lenzen, maar het licht vormde de belemmering. Het licht dat van een gekleurd molecuul afstraalt, verplaatst zich als golf. Die golf slaat ongeveer vijfhonderd nanometer uit. Als een paar moleculen dichter dan de helft van die afstand op elkaar zitten, zie je ze dus als een vlekje. Om die moleculen van elkaar te kunnen onderscheiden, moest een tien keer zo hoge resolutie worden bereikt. De truc daarvoor is om heel veel opnamen van dezelfde cel te maken. Daarbij wordt het signaal van de gekleurde moleculen voor het overgrote deel uitgezet, maar bij iedere opname worden er een paar geactiveerd. Wanneer je dan binnen de resolutie die de lichtgolf toelaat een signaal oppikt, weet je dat dat signaal afkomstig is van slechts één molecuul. Bovendien kun je dan berekenen waar in dat veld het molecuul zich bevindt. Door dat voor alle moleculen afzonderlijk te doen en die informatie in de computer te combineren, breng je alle afzonderlijke moleculen in de cel in kaart.

‘Dat is onderzoek, het is een uitdaging. Gadella zei eens in college: “Je moet pas echt opletten als er iets gebeurt wat je niet verwacht.” En zo is het. Als ik erachter kom waarom dit niet werkt, ken ik weer meer stukjes van de puzzel.’ Na een uur onder het laserlicht van de microscoop sterven de cellen af en zijn ze niet meer te gebruiken. Reinhard gooit het glaasje in de bak met biochemisch afval. Genetisch gemanipuleerd materiaal mag uit voorzorg niet in de natuur terechtkomen. Ze haalt een volgend glaasje met cellen uit de warmhoudkast, en begint opnieuw. yyy

Zie www.foliaweb.nl/foliavond/microscopen voor een filmpje over Reinhards onderzoek en een interactief filmpje over de verhoudingen wereld van heelal tot nanometer.

illustratie Denise van Leeuwen

drift

Het meisje dat seks haatte

F

lip (24), student taalwetenschap: ‘Ze was uitzonderlijk knap. Niet op een manier die anderen zouden omschrijven als “lekker”, maar op een mysterieuze, gesloten manier. Ze had een fijn gesneden gezicht, waar ik uren naar kon kijken, als naar een niet op te lossen raadsel. Ze vertelde verhalen. Een sprookje van Hemingway, een anekdote uit haar familiegeschiedenis. Ze citeerde gedichten in een taal die ik nog niet kende, maar waarvan ik voelde dat ze uit zo veel meer bestond dan alleen woorden. Deze taal was groter, stond gelijk aan een wereldbeeld. Net als mijn verliefdheid. We beleefden avonturen. We liftten, we braken ’s nachts in in een leegstaand huis en rookten daar sjekkies op de zolder. We zagen elkaar alleen in het weekend. Doordeweeks stuurden we elkaar tien mailtjes per dag. In die dagen straalde ik zo veel geluk uit dat iedereen omkeek als ik over straat liep. Vier weekenden waren geweldig, daarna ging het bergafwaarts. Zij haatte seks. Niet omdat ze verlegen was, maar omdat ze niet kon klaar-

komen. Ik was zorgzaam, wilde haar helpen. Misschien konden we het samen oplossen. Maar ze wilde niet dat ik aan haar zat. Na een paar weken zijn we toch met elkaar naar bed gegaan. Ik vond het geweldig, zij een hel. Ik, heel naïef – of dom – dacht nog dat zij er ook

‘Ik heb nooit meer zo veel voor iemand gevoeld’ genot aan zou beleven. Maar ze deed het alleen voor mij. Het bleef bij die ene keer. Er waren geen avonturen meer. Als ik bij haar was, leefden we haar leventje: haar oma, een feestje, haar baantje in een pizzarestaurant. Als we bij mij waren, leefden we het mijne. Ze werd antilichamelijk. Ik probeerde erover te praten, zij klapte dicht. Zij dacht waarschijnlijk dat ik alleen maar seks wilde. Maar het gaat verder dan dat. Lichamelijkheid is de basis van een relatie. Als dat ontbreekt, ben je niets meer dan vrienden. Bij een vriend leg ik niet met veel gevoel mijn hand op zijn knie, maar ik kan

dezelfde woorden tot hem richten die ik ook in een relatie zou gebruiken. Zij trok zich terug, ik werd verliefder. In plaats van haar ruimte te gunnen, lucht te geven, verstikte ik haar. Als ze niet antwoordde op een mail, stuurde ik er nog een. Ik heb later van een vriend gehoord dat hij dacht dat ik het niet zou overleven. Ik was zo romantisch en dwepend. Waarom schreef ze niet terug? Het werd een levensvraag. Vier maanden heeft het geduurd. Toen ze de zoveelste keer een afspraak afzegde, heb ik het uitgemaakt. Ik pak het nu anders aan bij meisjes, rustiger. Het wrange is dat ik nooit meer zo veel voor iemand heb gevoeld. Zo erg is dat niet, want je wordt er instabiel en onzeker van. De afgelopen jaren waren fijner. Toch, er ontbreekt wat. In de negentiende eeuwse literauur zouden ze gezegd hebben dat er een stukje van mijn hart is achtergebleven bij haar.’ yyy Catrien Spijkerman

De naam van de geïnterviewde is op zijn verzoek gefingeerd. Wil je ook meedoen aan deze rubriek, mail dan een korte motivatie naar [email protected].

FoliaMagazine

33

Karakter boven kwaliteit De een vindt ze extreem lelijk, een ander bejubelt hun korrelige pornofilmsfeer en weer een ander houdt gewoon van de nostalgische charme van analoge fotografie: de ouderwetse polaroidfoto roept nog steeds veel op. Dus vergeet retro-apps als Hipstamatic, de ware liefhebber gaat voor the real thing. tekst Annemarie Vissers / foto’s Joey van Koningsbruggen, Sentia van der Mark, Fleur Willemsen, Maite Karssenberg

H

ippe applicaties als Instagram of Hipstamatic voor de iPhonebezitters onder ons, of Vignette en RetroCamera voor androidtoestellen ten spijt, echt retro wordt het natuurlijk pas met de real thing: de analoge polaroidcamera, op de markt gebracht in 1948 door de Amerikaanse natuurkundige Edwin Land. Geen met tientallen digitale filter-, flits- en lichteffecten geperfectioneerde ouderwets ógende foto’s; maar echte authentieke directklaarfoto’s met schoonheidsfouten of fotografische mislukkingen. En daar gaat het volgens de liefhebbers ook om, die zich verzamelen op fotografiefora als RedBubble. com of Facebook PolaroidNotes. Op het nieuws dat Polaroid een doorstart maakte, reageerde liefhebber ‘Jasper’ met een nostalgisch: ‘Polaroid draait om karakter, niet om kwaliteit, vergelijk het met vinyl. Het is echt.’ Instantfoto’s, waarbij je zelf het rolletje er nog in moet doen. En dan dat vleugje spanning na wat droog wapperen: zou-ie gelukt zijn of niet? Helaas: aangezien megapixels, zoomfuncties en lcd-schermpjes langzamerhand de dienst gingen uitmaken in fotografieland en Polaroid zijn omzetten en instantfilmproductie zag kelderen, besloot het Amerikaanse bedrijf in 2008 de fabriekspoorten in Enschede op slot te gooien. Een deel van de productielocatie werd echter overgenomen door de Weense investeerder Florian Kaps en de Almelose zakenman en oud-

34

FoliaMagazine

Polaroidwerknemer Andre Bosman. Het duo zag nog brood in de instantfilm en begon een doorstart. Dat dat nog geen sinecure was, bleek uit de naam die het duo hun polaroidproject meegaf: The Impossible Project. Veel materialen bleken niet meer leverbaar en het tweetal moest op zoek naar vervangend productiemateriaal.

in het kader van het Impossible Works-project af en toe gratis filmpjes. Om studenten het aloude, authentieke Polaroidgevoel eveneens te laten ervaren in plaats van dat fröbelen met een gelikte app, stuurden we ze op pad met een origineel polaroidtoestel. Opdracht: fotografeer je beste vriend, je slaapritueel, je fijnste ontbijtje en je mooiste lichaamsdeel. En neem dat vooral zo ruim mogelijk. Dat was voorwaar nog geen makkelijke opgave, bleek bij inlevering. Een van de deelnemende studenten: ‘Heet dat project Impossible? Dat snap ik nu, het was vrijwel impossible goede pics te maken. Doe mij maar gewoon zo’n applicatie.’ yyy Meer over het polaroidproject weten? www.the-impossible-project.com

Wist je dat… Dat lukte. Twee jaar later maakte het duo, samen met twaalf particuliere aandeelhouders, de eerste nieuwe zwart-witfilms op de oude machines van de fabriek in Enschede. Het centrale magazijn is in Hongarije gevestigd. Daarnaast heeft het bedrijfje verkooppunten in New York en Wenen. Om het polaroidgevoel van weleer levend te houden, richt het tweetal zich vooral op de kunstwereld: professionele liefhebbers – kunstenaars, vormgevers en fotografen – krijgen

*De oorspronkelijke SX-70 camera (de eerste volautomatische directklaarcamera) opvouwbaar was en ingevouwen zo groot was als een sigarendoos? *Gemaakte polaroidfoto’s niet langer houdbaar zijn dan tien jaar? *Het idee voor de camera kwam van de driejarige dochter van Land, die zich afvroeg waarom foto’s niet direct uit een toestel kwamen? *Wereldwijd nog zo’n driehonderd miljoen polaroidcamera’s schijnen te werken? * Polaroid tot 2007 dertig miljoen pakjes film per jaar produceerde?

De foto’s van Sentia Wie: Sentia van der Mark (26, media & cultuur, UvA). ‘Mijn beste vriend is mijn gevoel voor humor. Met deze vriend valt er altijd wel wat te lachen.’ ‘Om de titel het “beste ontbijt” te verdienen moet het een echt snoepfestijn op mijn bord zijn. Het liefst naar me gebracht op een dienblad, in mijn kingsize gouden hemelbed.’ ‘Mijn favoriete lichaamsdeel is mijn mond. Omdat je met je mond heel veel van de leukere dingen in het leven kan doen. Eten en lachen bedoel ik dan hè, dat soort dingen.’ ‘Ik ben erg goed in slapen en doe het veel. Voor het slapen gaan heb ik geen vast ritueel, omdat ik geen rituelenmens ben.’

FoliaMagazine

35

De foto’s van Maite Wie: Maite Karssenberg (22, onderzoeksmaster geschiedenis, UvA). ‘Mijn beste vriend is natuurlijk mijn groene Gazelle, waarmee ik door heel Amsterdam fiets. Een van mijn favoriete bezigheden.’ ‘Het allerbeste ontbijt is geroosterd brood met banaan. En thee. Helemaal compleet is het als ik kan ontbijten op mijn balkon in de zon.’ ‘Mijn favoriete lichaamsdeel…dat zijn toch mijn ogen. Ik lees er boeken en kijk er films mee!’ ‘Mijn vaste bedritueel is eerst knuffelen met kat Lola, fervent muizenvanger, en daarna nog wat lezen.’

36

FoliaMagazine

De foto’s van Joey Wie: Joey van Koningsbruggen (22, media, informatie & communicatie, HvA). ‘Mijn beste vriend is mijn tas, alle shit kan erin mee, zodat ik zelden naar huis hoef.’ ‘Koffie is het allerbeste ontbijt. En het belangrijkste.’ ‘Mijn favoriete lichaamsdeel? Sorry, dat fotografeer ik alleen in het donker!’ ‘Mijn slaapritueel – als ik thuis slaap natuurlijk – bestaat uit mijn tanden poetsen met mijn elektrische tandenborstel. Voor de spiegel.’

FoliaMagazine

37

De foto’s van Fleur Wie: Fleur Willemsen (21, taal & communicatie, UvA). ‘Mijn beste vriend is mijn heupflacon met wodka. Of gewoon een wodkafles.’ ‘Het fijnste ontbijt bestaat uit heel, heel veel koffie.’ ‘Mijn favoriete lichaamsdeel? Dat is natuurlijk mijn hals. Met ketting.’ ‘Mijn vaste voor-hetslapen-gaan-ritueel is het kaarsje uitblazen naast mijn bed.’

38

FoliaMagazine

de adviesdienst

illustratie Pascal Tieman

Familiebanden

I

k zit nu ruim een jaar bij een grote studentenvereniging. Dat is erg leuk, maar met mijn studie en mijn baantje in een restaurant ook erg druk. Ik heb een hechte familie, maar nu schiet die er nogal eens bij in. Voor ik ging studeren kwam ik op de verjaardag van iedere tante, en ik vind het nog steeds leuk om iedereen te zien, maar het afgelopen jaar heb ik vaak dingen afgezegd vanwege een bestuursweekend of huisfeest. Laatst vroeg mijn moeder of ik bij het vijftigjarig huwelijk van mijn grootouders ben. Toen ik zei dat ik dat nog niet zeker wist omdat het in de lustrumweek valt, werd ze heel boos. Ik weet niet of dat terecht was, maar ik zit er wel mee. Hoe stel ik mijn prioriteiten? Johannes (22)

Zelf bepalen

Goed maken

Week

Serieus

Ik kan me hier wel in verplaatsen, maar heb er niet zomaar een oplossing voor. Het ligt toch helemaal aan jezelf waar je je prioriteiten legt. Dat moet iedereen voor zichzelf bepalen. Maar mij lijkt dat je af en toe wel iets kunt laten schieten bij je vereniging, zeker voor iets dat je zelf belangrijker vindt. Je zit daar toch voor je lol bij? Eva (19, psychobiologie, UvA)

Ik heb nooit zoveel moeite met dit soort dingen: gewoon doen waar je zelf zin in hebt. Op dat huwelijksfeest zijn al zo veel mensen; waarschijnlijk hebben je grootouders amper door dat jij er niet bent. Maar dan moet je natuurlijk wel op een ander moment naar ze toe gaan om het goed te maken. Door bijvoorbeeld het gras te maaien. Dan is iedereen weer blij. Peter (31, deeltijdstudent Executive Master of Finance and Control)

Het vijftigjarig huwlijk mag dan in de lustrumweek vallen, het is wel heel belangrijk! Ik erken dat een bestuursfunctie nogal taxing kan zijn op je familie en dat de vereniging ook veel van je vraagt, maar ook je medebestuur moet kunnen begrijpen dat dit nogal belangrijk is. En zoals je zelf zegt: het is lustrumWEEK. Als je er één dag niet bij bent, hebt je de rest van de week nog! Michael Bosscha (26, HvA)

Maak voor jezelf een lijstje van wat voor jou belangrijk is. Van dingen die voorbij gaan en van dingen die altijd wel weer terugkomen. Waarschijnlijk is het huwelijksfeest in dit geval dan toch het belangrijkste. Van je bestuur zijn er nog meer mensen, er kan heus wel iemand voor jou invallen op die dag. Ariane en Marlot (25 en 23, orthopedagogiek, UvA) yyy

Dit is de laatste aflevering van de Adviesdienst

FoliaMagazine

39

Een trotse Berber Deze week in Folia maakt kennis: Asis Aynan, docent Nederlands aan de HvA, filosoof en schrijver. tekst Dirk Wolthekker / foto Danny Schwarz

J

uist op het moment dat uitgeverij Athenaeum-Polak en Van Gennep aan het nadenken was over uitbreiding van haar boekenfonds met ‘klassiekers uit de niet-westerse cultuur’ stond daar Asis Aynan op de stoep. Hij kwam zogezegd als geroepen. Samen met vertaalster Hester Tollenaar had hij het plan opgevat een ‘Berberbibliotheek’ op te zetten. Geen wonder dat die bibliotheek er kwam. ‘Want Asis is iemand met een ongebreideld en aanstekelijk enthousiasme,’ zegt Frederike Doppenberg, redacteur bij de uitgeverij. ‘Je ziet het aan zijn ogen. Die lichten op als hij praat over auteurs waarmee hij zich verbonden voelt, vaak rebelse auteurs als Mohamed Choukri. Die schreef boeken die de Marokkaanse samenleving op haar grondvesten deden trillen.’ Asis Aynan (Haarlem, 1980) is filosoof en docent, schrijver en columnist en een zoon van Marokkaanse ouders die in de jaren zeventig als gastarbeiders naar Nederland kwamen. In hem zijn de UvA en HvA als het ware versmolten: hij studeerde aan de UvA en is inmiddels docent Nederlands bij het Domein Maatschappij &

40

FoliaMagazine

Recht van de HvA, waar ook collega en vriend Jacob Eikelboom werkt. ‘Laat ik Asis typeren als iemand die graag afwijkt van de gangbare paden,’ zegt Eikelboom. ‘Hij is niet iemand die tradities volgt “omdat dat nu eenmaal zo hoort”. Zo is hij helemaal niet. Hij heeft bijvoorbeeld zijn geloof opgegeven, wat binnen de islam niet bepaald gebruikelijk is. Maar Asis heeft dat gedaan en ook nog zonder

‘Asis is ongebreideld en aanstekelijk enthousiast’ verzuurd te zijn geworden, wat bij afvalligen nogal eens voorkomt. Integendeel, hij kan vol trots vertellen over zijn afkomst. Hij is echt een trotse Berber, met een bijna schaamteloze trots. Tegelijkertijd respecteert hij de ander: zijn moeder, die nog steeds gelovig is, maar ook mij, als homoseksueel. Veel heteroseksuele mannen, en dat is Asis, zeggen vroeg of laat tegen hun homoseksuele vrienden dat het echt alleen maar

vriendschap is en geen verliefdheid waarom ze met je omgaan. Asis zegt dat niet en dat voelt heel respectvol.’ Uitgeverij Atlas Contact is eigenlijk de schrijversthuisbasis van Asis Aynan. Daar debuteerde hij met Veldslag en andere herinneringen en daar werd ook zijn meest recente boek (onder pseudoniem en samen met Hassan Bahara geschreven) Ik, Driss uitgegeven, dat werd genomineerd voor de Amsterdamprijs, een jaarlijkse prijs van het Amsterdams Fonds voor de Kunst. Het boek was de weerslag van kleine verhaaltjes op de achterpagina van NRC Handelsblad over de eerste generatie gastarbeiders. ‘Ik kwam hem tegen op een borrel waar hij mij het hele verhaal van zijn jeugd vertelde door middel van een kleine anekdote,’ vertelt Atlas-redacteur Jessica Nash. ‘Het was een anekdote over de zwarte markt in Beverwijk, waar hij met zijn vader liep en waar veel Berbers wordt gesproken. Opeens realiseerde hij zich dat die taal veel meer was dan alleen de taal die hij thuis met zijn ouders sprak. Achter zo’n kleine anekdote schuilt een veel groter verhaal. Dat is Asis: hij

Folia maakt kennis

zoomt in op iets kleins, waar een groot verhaal achter kan zitten.’ Vriend en collega-auteur Hassan Bahara herkent dat en wijt Asis’ hang naar anekdotiek aan het feit dat hij de mensen iets mee wil geven. ‘Asis wil zijn geschiedenis en de geschiedenis van de Marokkanen die als gastarbeiders het avontuur tegemoet gingen, doorgeven aan anderen. Een kleine, sprekende anekdote is daarvoor heel geschikt. Ook zijn studie filosofie zet hij op die manier in. Ik beschouw hem als een “denkmachine” – een heel snelle zelfs – die niet een hele boom opzet over theoretisch wijsgerige onderwerpen, maar dicht bij huis blijft en reflecteert op zijn eigen plek in Nederland en wat anderen daar aan kunnen hebben.’ yyy Folia Radio zendt op 4 april een interview uit met Asis Aynan. Het gesprek zal gaan over zijn achtergrond, zijn schrijverschap, de Berberbibliotheek en zijn docentschap. Te beluisteren via Amsterdam FM, in de ether op 106.8 en op de kabel op 103.3, tussen 16.00 en 17.00 uur. Vanaf de volgende dag terug te luisteren via foliaweb.nl/radio.

FoliaMagazine

41

(advertentie)

foto Danny Schwarz

op de tong

Rijsel

Marcusstraat 52 (Oost)

R

ijsel is gevestigd in een oud schoolgebouw, wat een bijzondere sfeer geeft: hoge plafonds, een lichte ruimte, een open keuken en mooie tafels met wit tafellinnen. De sfeer is chique, maar zeker niet hoogdrempelig. In spijkerbroek

Stichting Weesperzijde De bewoners van de Weesperzijde zijn actieve mensen. Zij hebben zich verenigd in de Stichting Weesperzijde, die verantwoordelijk is voor Uitgeverij Weesperzijde en Galerie Weesperzijde. Zoals de stichting het op haar site verwoordt: ‘Het is belangrijk dat mensen in een buurt actief betrokken zijn bij hun eigen omgeving. Ondernemerschap, engagement en samenwerking zijn pijlers waar Stichting Weesperzijde voor staat, waarbij we ons richten op culturele en maatschappelijke activiteiten.’

kun je hier prima terecht. Rijsel biedt een uitgebreide wijnkaart, maar helaas zijn er maar enkele wijnen per glas te bestellen. We nemen twee glazen sauvignon blanc, waarbij we een schaaltje met de heerlijke gedroogde worst van oud-UvAstudent Samuel Levie krijgen. Het potje mosterd

Toast Kannibaal Een recept voor Toast Kannibaal van Sylvia Witteman. Benodigdheden: een half pond tamelijk fijngemalen tartaar; 1 eetlepel mayonaise; 1 eetlepel ketchup; 2 eetlepels zonnebloemolie; 1 flinke theelepel mosterd; 1 flinke eetlepel kappertjes, zeer fijn gesnipperd; halve medium ui, dito; 1 zure augurk, dito; peper; zout; citroensap; worcestersauce naar smaak. Prak alle ingrediënten goed door elkaar in een kom. Dien meteen op met warme toast. Niet bewaren, want zeer bederfelijk.

op tafel, de hele aankleding en het menu laten zien dat Rijsel een traditioneel Frans restaurant is. Op het menu onder andere een huzarensalade, gans, onglet, een gegrild piepkuiken en griet. De hoofdgerechten worden geserveerd met kropsla en gebakken aardappeltjes. Op het eerste gezicht lijkt de Franstalige kaart niet veel te bieden te hebben voor vegetariërs, maar wanneer we ernaar vragen bij de vriendelijke bediening, blijkt het geen probleem om buiten de kaart om een vegetarisch gerecht op tafel te toveren. Goed om te weten, maar wij gaan toch voor de Toast Kannibal als voorgerecht. Een heerlijke huisgemaakte filet americain op toast, niet te vergelijken met de oranje uitgeslagen versie van de Appie. Daarna nemen we een onglet d’eschalottes – rund van de eerste categorie – op de draad gesneden, waardoor het zeer mals en sappig wordt, met een saus van sjalotjes, rode wijn en roomboter. Vergelijkbaar met een entrecote, maar dan net nog wat lekkerder. Toe nemen we koffie met lekkere zelfgebakken koekjes. Een driegangenmenu kost hier 31 euro. Niet goedkoop voor een student, maar wat je ervoor krijgt is het geld meer dan waard. yyy Anne de Jong

Folia Magazine ontvangt graag je restaurant­recensie en vergoedt tot € 50,-. Maximaal 270 woorden, (suggesties voor de) kaders zijn welkom, maar niet verplicht. Mail je recensie naar [email protected]. Stuur je bon naar Folia Magazine, Prins Hendrikkade 189b, 1011 TD, Amsterdam.

School

In het gebouw waarin Rijsel gehuisvest is, zat vroeger de Industrieschool voor Naaisters, later de huishoudschool. Rond de jaren tachtig waren er de opleidingen MHNO, LHNO en IHNO (Middelbaar/Lager/Individueel Huishoud- en Nijverheidsonderwijs) gevestigd. Vanaf eind 2003 bood het gebouw plaats aan Marci Panis, een culturele broedplaats. In november 2011 opende Rijsel zijn deuren.

FoliaMagazine

43

lezingenladder

het cultureel studentencentrum van de UvA & HvA

CREA RoeterSeiland

Adres: Nieuwe Achtergracht 170 Voor eenieder die geïnteresseerd is in lezingen en debatten is er de Folia Magazine-lezingenladder. Wij streven ernaar hierin de meest interessante lezingen en debatten in Amsterdam op één plek te verzamelen.

Wie is aan?

Keep it simple and stupid

Trouw Amsterdam WO 4/04, 20.30 uur

De Balie DO 12/04, 20.00 uur

Avond over creatief ondernemerschap met verhalen van de bedenkers van hiphopfestival Appelsap; Eva de Klerk van de Kunststadt, en Sarah Hagens, van Hagens PR Strategy.

Avond over de verhouding tussen complexiteit en versimpeling. Met o.a. Mei Li Vos, Teun Gautier (De Groene Amsterdammer) en Meindert Fennema.

400 brieven van mijn moeder

Socrates Wisselbeker

Bibliotheek Bos en Lommer DO 5/04, 19.00 uur

De Nieuwe Liefde DO 12/04, 20.00 uur

Joseph Oubelkas vertelt verhalen over zijn jaren van onterechte gevangenschap in verschillende Marokkaanse gevangenissen.

De kunst van het falen De Nieuwe Liefde DO 05/04, 19.30 uur Eugene Sutorius, emeritus hoogleraar strafrechtwetenschappen, over strategieën om fouten te verdoezelen en de voordelen van fouten maken.

Wetenschap, naturalisme en normativiteit

De Socrates Wisselbeker is de prijs voor het meest prikkelende filosofische boek van het jaar. Een gesprek met de genomineerden: Theo de Boer & Peter Henk Steenhuis, Johan Braeckman & Maarten Boudry, Alicja Gescinska, Coen Simon en Jan Verplaetse.

De democratie gereanimeerd De Balie VR 13/04, 20.00 uur Een brainstormsessie over democratische innovatie, met o.a. Tweede Kamervoorzitter Gerdi Verbeet, schrijver David van Reybrouck en conservatief Bart Jan Spruyt.

Agnietenkapel DO 5/04, 20.15 uur

Kousbroek-lezing

Michael Friedman, hoogleraar aan Stanford University, werpt onder meer een nieuwe blik op de geschiedenis van het filosofisch rationalisme en de betrokkenheid ervan op de wiskunde.

Rode Hoed VR 13/04, 20.00 uur

Turkije natuurlijk!

Spui 25 DI 17/04, 17.00 uur

De Balie DI 10/04, 20.00 uur Aan de hand van het gigantisch diverse en fascinerende Turkse landschap belichten verschillende sprekers de geschiedenis, het heden en de toekomst van Turkije. Met o.a. Nazmiye Oral.

Aziëkenner, essayist en romancier Ian Buruma over weemoed, de Kousbroekiaanse zucht om het verleden terug te roepen in de verbeelding.

De decanen aan het woord Decanen van de Universiteit Utrecht en Universiteit Leiden, alsmede Frank van Vree en Leo van Ruijven van de FGw over de onrust in de geesteswetenschappen.

P.C. Hoofthuis WO 11/04, 20.00 uur

44

FoliaMagazine

Lezing & muziek do 5/4 20.00 uur Nerd Nite VI Mike Lee (app developer for int.al. Apple) shall present Appsterdam. Jay Grossen (creative director at frog in Amsterdam) will enlighten you about his obsession for neon signs. DJ Dirk Diggler will play his nerdiest tunes. Admission: free

documentaire vr 6/4 20.00 uur 900 Dagen

Beste Nederlandse Documentaire op IDFA 2011 over de worsteling van enkele overlevenden van het beleg van Leningrad tijdens WOII. Q&A na afloop met regisseur Jessica Gorter. Toegang: gratis voor studenten, anderen E 5,-. Reserveren: 020 525 1400

lezing di 10/4 20.00 uur South Park and the American Experience Lecture on the hit television show South Park and how it catalogues the “American Experience”. Speaker: Brian Dunphy (Brooklyn College, CUNY). In cooperation with Off-screen. Admission: students free, others E 5,-.

lezing wo 11/4 20.00 uur Filteren op internet Is analyseren van websites en gegevens censuur? Hoe zit het dan met het tegengaan van kinderporno? Sprekers: mr. Alex de Joode (oprichter Meldpunt Kinderporno) en prof. mr. Egbert Dommering (hoogleraar Informatierecht, UvA). Gastheer: mr. Axel Arnbak (pro-

De crisis voorbij? Jonge Atlantici evalueren de trans-Atlantische betrekkingen sinds Obama met Marianne van Leeuwen (UvA), Jan Marinus Wiersma (Clingendeael/PvdA), Giles-Scott Smith (LEI) en Juurd Eijsvoogel (NRC).

Bereikbaar via de Sarphatistraat en de Plantage Muidergracht

U organiseert een lezing of debat en wilt daarmee graag op deze pagina staan? Stuur tijdig een mailtje

movendus Instituut voor Informatierecht). I.s.m. SVIR. Toegang: gratis voor studenten, anderen E 5,-.

naar [email protected] onder vermelding van ‘Aanmelding lezingenladder’.

WWW.CREA.UVA.NL

overigens

In deze rubriek reflecteren wetenschappers op een actuele stelling.

Het is belachelijk dat Nederland de christelijke traditie nog volgt en men massaal vrij heeft op feestdagen als Pasen. Jean Tillie bijzonder hoogleraar electorale politiek

Göran Sluiter hoogleraar internationaal strafrecht

Cees Vervoorn lector topsport en onderwijs

Jean Tillie ‘Deze stelling getuigt van de verregaande obsessie met religie van mensen die niet geloven. De christelijke feestdagen hebben weliswaar hun heilige karakter verloren door de secularisering van ons land, maar ze zijn nog steeds belangrijk. Mensen geven er een eigen invulling aan en plannen hun vakanties eromheen. Dat heeft niet zo veel meer met het geloof te maken, maar dat lijkt me niet erg. Met Koninginnedag hijst iedereen zich ook in oranje, monarchist of niet. Als je de godsdienst echt uit de indeling van de kalender wilt weren, dan moet je ook consequent zijn en de hele jaartelling omgooien. Dan moet je niet meer tellen vanaf de geboorte van Jezus, maar beginnen bij het ontstaan van de aarde. Ik vind overigens wel dat we de feestdagen van andere religies ook als mogelijke vrije dagen moeten opnemen. Dat is een win-winsituatie. Gelovigen kunnen vrij krijgen op de momenten die voor hen belangrijk zijn en niet-gelovigen hebben meer flexibiliteit in hun vakantieplanning. In deze tijd van flexwerken moet dat realiseerbaar zijn.’

Cees Vervoorn ‘Ik vind het helemaal niet belachelijk. De feestdagen zijn een groot goed en ik geniet er ieder jaar weer van. Het is goed om gezamenlijk stil te staan bij een gebeurtenis of een traditie. Je kunt er op school aandacht aan besteden en er lessen voor kinderen aan verbinden. Ik vind het wel achterhaald om alleen christelijke feestdagen te vieren. We leven in een multicultureel land en wat mij betreft vieren we alle feestdagen van alle religies. Dan krijg je natuurlijk het probleem dat mensen meer vrij zijn dan werken, maar daar kunnen we best iets op verzinnen. Ik kan nu geen oplossing geven, dat is juist iets wat in onderling overleg moet ontstaan. Zo gaat het bij normverandering, er ontstaat eerst commotie, mensen worden boos en dragen alternatieven aan. Door daarover in debat te gaan, kom je tot een nieuwe norm. Ik ben niet bang voor aanpassing van onze joodschristelijke traditie. De realiteit is tegenwoordig anders en daar moeten we ons naar plooien. Zolang we ons gezond verstand gebruiken komen we daar samen wel uit.’

Göran Sluiter ‘Om christelijke feestdagen belachelijk te noemen gaat wat ver, onze samenleving is natuurlijk wel geworteld in de christelijke traditie. Maar het lijkt me goed om het feestdagenpakket eens tegen het licht te houden. Het is vreemd om aan feestdagen vast te houden terwijl ze voor de meeste mensen geen betekenis meer hebben. Vraag maar eens aan iemand wat er precies wordt gevierd met Pinksteren en je zult geen helder antwoord krijgen. Aan de andere kant, als je een referendum zou houden, blijkt natuurlijk dat iedereen die vrije dagen wil behouden, want het is gewoon fijn om af en toe vrij te zijn. Ik denk dat we als samenleving een aantal dagen moeten kiezen die we van algemeen, nationaal belang vinden, zoals eerste kerstdag en Koninginnedag. Daarnaast mogen mensen dan een aantal optionele feestdagen kiezen. Wat mij betreft ruilen mensen tweede paasdag in voor het offerfeest, dan kunnen mensen voor wie geloof wel belangrijk is dat ook naar wens belijden. Maar dat ligt erg gevoelig, dus daar zal wel weer veel gedoe over ontstaan.’ yyy Marieke Buijs

FoliaMagazine

45

prikbord HvA

46

ideëen voor deze rubriek: [email protected]

DT Verhuizing

DEM Excellentie

De Centrale Medezeggenschapsraad (CMR) van de HvA heeft ingestemd met het plan van de hogeschool om drie economische opleidingen te verplaatsen naar twee andere domeinen. De opleidingen communicatiemanagement en bedrijfskundige informatica zullen vanaf september 2012 zijn ondergebracht bij het Domein Media, Creatie & Informatie (DMCI), de opleiding logistiek & economie bij het Domein Techniek (DT). De verschuivingen zullen niet leiden tot ontslagen. Studenten kunnen hun huidige opleiding gewoon afmaken.

Het Excellentieprogramma, een speciaal programma voor studenten die uitblinken in hun studie, van het domein kent inmiddels een Studium Excellentie en een Honourstraject. In het eerste verdiepen eersteen tweedejaarsstudenten zich dieper in de stof, in het laatste volgen derde- en vierdejaarsstudenten een verzwaard programma. Sinds de programma’s in 2009 zijn opgezet winnen de lessen aan populariteit. Ook dit jaar wordt het programma weer onder de aandacht gebracht tijdens de excellentiemarkt, 30 mei in het Kohnstammhuis.

DOO Caribisch

DMCI India

Nederland

Het kabinet trekt de komende vier jaar 4,5 miljoen euro uit om het voor leraren aantrekkelijker te maken in het Caribische gebied te gaan werken. Dat hebben minister Marja van Bijsterveldt en staatssecretaris Halbe Zijlstra van Onderwijs afgelopen week bekendgemaakt. De scholen in Caribisch Nederland kampen met een tekort aan gekwalificeerde leraren. Het gaat om vacatures in het basis-, voortgezet- en middelbaar beroepsonderwijs. Caribisch Nederland is de benaming voor Bonaire, Sint Eustatius en Saba, ook wel de BESeilanden geheten.

De gemeente Amsterdam, de UvA en de HvA willen dat er een ICT-campus in de stad komt. Om die reden is domeinvoorzitter Geleyn Meijer momenteel in India met een delegatie onder leiding van burgemeester Eberhard van der Laan. India heeft de afgelopen decennia een sterke naam opgebouwd op ICT-gebied. Bovendien hebben onderwijsinstellingen er een sterke band met het bedrijfsleven. Door alle bezuinigingen in het hoger onderwijs denken HvA en UvA daar veel van te kunnen leren.

DG Minoren

HvA Docent

De inschrijfperiode voor minoren van semester 1 van studiejaar 2012-2013 is van start gegaan. Tot en met zondag 15 april kunnen studenten zich inschrijven. Daarvoor dienen studenten gebruik te maken van het Studenten Informatie Systeem. Voor als hier onduidelijkheid over bestaat, is er een speciaal stappenplan te vinden op www.hva.nl/sis. Op de SIS-pagina zelf is ook een stappenplan en een instructiefilmpje te vinden over de inschrijving. Alle inhoudelijke informatie over de minoren is te vinden op www.hva.nl/minoren.

Malcolm Biezeveld mag zich een jaar lang Docent van het Jaar noemen. De docent psychopathologie van het Domein Maatschappij & Recht won donderdagmiddag de Docent van het Jaarverkiezing tijdens de onderwijsconferentie in het Kohnstammhuis. Biezeveld kreeg de prijs uitgereikt door HvA-rector Jet Bussemaker. Als beloning mag de docent, die vorig jaar al eindigde op de tweede plaats en het jaar daarvoor op de derde plaats, naar eigen inzicht 2500 euro besteden aan het onderwijs binnen zijn domein.

DMR Wibautstraat

DBSV Londen

Het domein organiseert een Paasbrunch voor studenten, medewerkers en buurtgenoten op tweede paasdag, 9 april, om te vieren dat de Wibautstraat na twee jaar werkzaamheden is vernieuwd. De brunch wordt tussen 11.00 uur en 13.00 uur gehouden voor club Trouw. Voor kinderen is er een eierspeurtocht, een dj zorgt voor muziek en er wordt een heuse zeepkistenrace georganiseerd. Na de brunch wordt er ook een voetbaltoernooi georganiseerd in de nieuwe voetbalkooi bij de Deymanstraat. Het programma duurt tot 15.00 uur.

Studenten sport, management & ondernemen Roline Repelaer van Driel en Femke Heemskerk nemen komende zomer deel aan de Olympische Spelen in Londen. Repelaer van Driel is door de roeibond geselecteerd in de vrouwen acht. Zwemster Femke Heemskerk kwalificeerde zich eerder al voor de Olympische Spelen. De Hogeschool en Universiteit van Amsterdam hebben gezamenlijk dertig sporters die kans maken op deelname aan de Spelen. Het merendeel van deze studenten studeert aan de HvA.

FoliaMagazine

van het Jaar

2012

prikbord UvA

ideëen voor deze rubriek: [email protected]

FMG Onderduik

FEB Zaalvoetbal

Bijzonder hoogleraar electorale politiek Jean Tillie duikt de dagen voorafgaand aan de dodenherdenking van 4 mei onder in het huis van kunstenares Gisèle d’Ailly op de Herengracht 401. Hij gaat samen met onder meer schrijver Dirk van Weelden vier dagen en nachten doorbrengen in haar huis, waar zij in de oorlog kunstenaars verborg. Tillie c.s. gaan praten over het thema ‘vrijheid en democratie’. Een compilatie ervan wordt uitgezonden door het VPROradioprogramma De Avonden. De organisatie is in handen van cultureel centrum Castrum Peregrini.

Voor de vierde maal in zes jaar tijd heeft de UvAafvaardiging de economenzaalvoetbalbokaal binnengesleept. Het team, met onder meer medewerkers van de afdelingen Tier, Creed en ACLE, was in de finale na penalty’s te sterk voor het team van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). De finale leek aanvankelijk een verloren zaak te worden doordat sterspeler Alex Schram op de bank moest plaatsnemen vanwege een spierscheuring. Maar er rolde toch een gelijkspel uit. Jeroen van de Ven van het ACLE schopte de UvA uiteindelijk naar de overwinning.

BC Beeldenstorm

FGw ABG

Op 3 april geven de Bijzondere Collecties een ‘afgedwaald archiefstuk’ over de Beeldenstorm terug aan het Archief Eemland, waar het van oorsprong thuishoort. Het gaat om een rekeningenboek uit de jaren 1572-1573 van de Sint-Joriskerk in Amersfoort. Het boek is belangrijk, omdat hierin opgave wordt gedaan van de schade die de Beeldenstorm in de kerk aanrichtte. Het document werd honderd jaar geleden door het archief uitgeleend aan UvA-hoogleraar Willem Moll. Die had het nog in huis toen hij stierf waarna het per ongeluk in de UvA-collectie belandde.

Postdoc-onderzoeker Jacqueline Klooster, werkzaam bij de afdeling Griekse & Latijnse talen & culturen, heeft de ABG VN Essayprijs 2012 gewonnen. Ze kreeg de prijs, uitgereikt door de redacties van de Academische Boekengids (ABG) en Vrij Nederland (VN), voor haar essay ‘Niemand en de eeuwige terugkeer’ over Odysseus. Volgens de jury schrijft zij ‘met souplesse en elegantie, met kennis van zaken en met aandacht voor de lezers’ over Odysseus, zijn lotgevallen en zijn nawerking in literatuur, film en theater. Zie ook: www. academischeboekengids.nl.

FMG Architectuur

FMG Leerproblemen

Stadssocioloog Arnold Reijndorp is de achttiende winnaar van de Rotterdam-Maaskantprijs voor architectuur, landschapsinrichting en stedenbouw. Hij krijgt de prijs vanwege zijn langdurige betrokkenheid bij de sociaal-maatschappelijke aspecten van de gebouwde omgeving. Reijndorp bekleedt de Han Lammersleerstoel aan de UvA. De Rotterdam-Maaskantprijs is een tweejaarlijkse oeuvreprijs, ingesteld in 1978 door de Rotterdamse architect Hugh Maaskant. Reijndorp krijgt de prijs, bestaande uit een oorkonde en een geldbedrag van 25.000 euro, op 16 november.

NWO heeft een subsidie van 250.000 euro toegekend aan Bas van den Putte van de Amsterdam School of Communication Research. Met de subsidie gaat hij onderzoek doen naar gezondheidsvoorlichting aan jongeren met leerproblemen. Van den Putte gaat onderzoeken hoe voorlichting aan twaalf- tot vijftienjarigen in het speciaal- en praktijkonderwijs over alcohol, tabak en cannabis begrijpelijker en effectiever kan worden gemaakt. De Nederlandse overheid noemt het gebrek aan begrijpelijke taal als een van de tien knelpunten in de dienstverlening aan burgers.

FGw Joris

FGw Kees

Kila

UvA-archeoloog Joris Kila ontvangt, samen met Karl von Habsburg, de Art Protection and Security Award 2012. Deze onderscheiding wordt jaarlijks uitgereikt door de Association for Research into Crimes against Art (Arca), een in Italië gezetelde non-profitorganisatie die onderzoek doet naar kunstmisdrijven. Het bestuur van Arca prijst de inzet van Kila en Von Habsburg bij de bescherming van cultureel erfgoed in conflictgebieden. Kila ontvangt de onderscheiding in juni tijdens de jaarlijkse conferentie van Arca in de Italiaanse stad Amelia.

VN Essayprijs

Fens

Studenten Nederlandse letterkunde hebben onder leiding van hoogleraar Lia van Gemert de nagelaten bibliotheek van literatuurcriticus, schrijver en UvA-eredoctor Kees Fens (1929-2008) geïnventariseerd. Met behulp van de UB zijn de titels online gezet en raadpleegbaar via de digitale bibliotheek der Nederlandse letteren. Fens woonde aan de Keizersgracht waar precies op maat gemaakte boekenkasten stonden, zodat elk hoekje benut kon worden voor een boek. Veel daarvan bevatten persoonlijk aan de criticus gerichte briefjes. Zie www.dbnl.nl.

FoliaMagazine

47

wasdom Gekozen voor succes

Victor Ponten Leeftijd: 30 (geboren op 12 mei 1981) Beroep: Regisseur en samen met Jim Taihuttu oprichter en eigenaar van reclamebureau Habbekrats. Studie: Bachelor media & cultuur, richting televisie en populaire cultuur, aan de UvA. Afgestudeerd: 2006 Docent: ‘Bart Kempers en Dos Elshout gaven heel goede colleges in de vakken cultuur & Europa en sociologie & kunst. Van Sudeep Dasgupta, docent mediafilosofie, en Vincent Crone, docent televisiekritiek, heb ik in de werkgroepen veel geleerd omdat zij de stof tot leven brachten en openstonden voor discussie.’ Locatie: ‘Mijn absolute favoriet was de bibliotheek van wijsbegeerte aan de Vendelstraat. Die plek had alles wat ik nodig had om te studeren: een tafeltje tussen de boekenkasten.’ Café: ‘Ik zat vaak in Café Katoen. Aan het einde van mijn studie en in de beginperiode van Habbekrats was dat mijn vaste uitvalsbasis.’ Afknapper: ‘Ik vind het verschrikkelijk dat de wijsbegeertebibliotheek is dichtgegooid. Het was een van de weinige plekken waar je rustig kon studeren.’

48

FoliaMagazine

stage Hij studeerde media & cultuur en werd eigenaar van een reclamebureau en regisseur: Victor Ponte. tekst Julie de Graaf / foto Bob Bronshoff

‘I

k ben ooit begonnen aan een studie maatschappijgeschiedenis aan de Erasmus Universiteit. Ik wilde journalist worden en had in mijn hoofd dat ik in Rotterdam geschiedenis zou doen met als afstudeerrichting media & cultuur en daarna de postacademische opleiding journalistiek. Na drie maanden ben ik gestopt; de studie was niet wat ik had verwacht en ik wist toch nog niet zo goed wat ik wilde. Omdat ik na de middelbare school een wedstrijd voor een reclamebureau had gewonnen, besloot ik reclamebureaus aan te schrijven en te kijken of ik ergens ervaring kon opdoen. Dat lukte en zo heb ik anderhalf jaar op een reclamebureau gewerkt. Rond die tijd ontmoette ik Jim Taihuttu. Hij deed audiovisuele media aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht en via hem leerde ik weer mensen kennen die een filmopleiding deden. Ik vond dat heel interessant en wilde ook graag met film bezig zijn, maar dan op theoretisch gebied. Ik besloot om media & cultuur aan de UvA te gaan studeren en naast mijn studie praktijkervaring in de filmwereld op te doen. Op een filmset is altijd wel een extra paar handen nodig. In Rotterdam had ik al geassisteerd bij programma’s van de VPRO. Daar heb ik vlieguren gemaakt en mensen leren kennen. Ook tijdens mijn studie in Amsterdam stond ik vaak op de set. Meestal als productie-assistent, maar ook als grip om de cameracrew te helpen. Ik vond media & cultuur vanaf het eerste college een fijne opleiding. Ik wilde mij theoretisch verdiepen en bezig zijn met de dingen die ik belangrijk en interessant vond en daar bood media & cultuur alle ruimte

voor. Zo mocht ik voor elk paper zelf het onderwerp bepalen en was er in de werkgroepen ruimte voor discussie. In 2002 begon ik aan de UvA en in augustus 2004 richtten Jim en ik Habbekrats op. We waren inmiddels vrienden geworden en altijd aan het praten over onze ideeën en wat we allemaal wilden maken. We zagen om ons heen veel projecten die we stom vonden en waarvan we dachten dat wij het beter konden. De ouddirecteur van het reclamebureau waarvoor ik in Rotterdam had gewerkt, hoorde ons een keer praten en zei: “Waarom beginnen jullie niet een eigen reclamebureau?” Dat is precies wat we gedaan hebben. Met Habbekrats begonnen we een reclamebureau in de breedste zin van het woord. Zo maakten we vrijwel meteen videoclips en artwork voor artiesten en vorig jaar maakten we onze eerste speelfilm: Rabat. Nu klinkt het misschien alsof het succes ons is komen aanwaaien, maar het is absoluut geen makkelijke weg geweest. Ik werk heel hard en kies rücksichtslos voor de dingen die ik wil. Als je succes wilt hebben, dan moet je zorgen dat je opvalt. Mijn bachelorscriptie is daar een goed voorbeeld van. Ik vond het zonde dat ik een scriptie had geschreven die niemand behalve mijn begeleider ooit zou lezen. Daarom heb ik mijn scriptie op een blog gezet en daar krijg ik nu, zes jaar later, nog steeds af en toe reacties op. Het is belangrijk om de kennis die je opbouwt te delen en om jezelf te laten zien. Als je een filmmaker tof vindt, spreek er dan een keer mee af. En als je denkt: ik wil een reclamebureau beginnen, dan doe je dat toch gewoon.’ yyy

Anna de Wilde (22) Studie geschiedenis met minor Hebreeuws Stage Portugese synagoge Verdiensten ‘een stagevergoeding’ Beoordeling JJJJJ ‘Toen ik vorig jaar bezig was met mijn scriptie hield ik tijd over. Daarom heb ik de conservator van het Joods Historisch Museum (JHM) gemaild – mijn vader kent hem een beetje. Ik mocht als stagiair meewerken aan de tentoonstelling over het Jodendom in de Nieuwe Kerk. Toen dat afliep, werd ik gevraagd voor mijn huidige stage bij de Portugese synagoge, die hoort bij het JHM. We zijn bezig met de herinrichting van de bijgebouwen van de synagoge voor publiek. We brainstormen bijvoorbeeld over of er teksten met uitleg of filmpjes moeten komen bij de objecten. Ik ben assistent van een kleine projectgroep. Ik maak notulen, maar omdat het zo’n kleine organisatie is, staan ze ook voor mijn ideeën open. Verder doe ik met mijn stagebegeleider Mirjam Knotten onderzoek voor een boek over de synagoge, in het stadsarchief en in onze eigen bibliotheek Ets Haim. Ik heb me in mijn studie gespecialiseerd in de geschiedenis van joods Amsterdam in de zestiende en zeventiende eeuw. Ik ben in Israël opgegroeid en heb een semester in Jeruzalem gestudeerd. Ik sprak dus al Hebreeuws, en ben een minor gaan doen om het te perfectioneren. Dat helpt bij mijn werk hier, en het is denk ik deels waarom ik ben gevraagd. Ik wil door deze stage uitvinden of ik verder wil in de museumwereld, maar ik vind het onderzoek eigenlijk het leukst. Als “mijn” projectje straks klaar is, geeft dat denk ik veel voldoening, dan worden die vier sterren er nog wel vijf.’ yyy Bob van Toor

FoliaMagazine

49

FoliaMagazi ne weekblad

toehoorders

voor HvA

en UvA

nr. 27 04/04/201 2

cover Luister naar je oren FM_1214.indd

1

02-04-12

Werkcollege ‘Pedagogiek van het jonge kind’ door Miriam Klamer, woensdag 29 maart 18.45 uur, Theo Thijssenhuis tekst en foto’s Bob van Toor

colofon

Weekblad voor de HvA en

UvA Folia Magazine is in 2011 voortgekomen uit Folia (1948) en

Kledingvoorkeur: grijs met felrode, lichtblauwe en groene accenten Jongens: 2 op 12 Linkshandigen: 1 op 4 Scrabblewoorden: Triadische driehoek, behavioristisch onderwijsparadigma, sociaal constructivisme, metacognitieve vaardigheden

‘H

adden jullie hiervoor een demotiverende les?’ vraagt Miriam Klamer, terwijl twaalf pabo’ers plaatsnemen aan tafeltjes, opgesteld in groepjes. Achter in het lokaal is een kast met kleurrijke objecten en boeken, en een briefje: ‘Niet aankomen, hier wordt in april mee geknutseld.’ Klamer leidt het onderwerp van vandaag, de rijke leeromgeving, in met een serie foto’s van klaslokalen. ‘Die slingers zijn wel heel druk’, ‘ik krijg er ADHD van’, ‘goede hoogte’ oordelen de studenten. En zij kunnen het weten: ze studeren in deeltijd naast een stage als leerkracht. Op grote papieren mogen de groepjes opschrijven wat ze belangrijk vinden voor een rijke leeromgeving. ‘Moet je het er gewoon opknallen? Bij OGO ging het met deelvragen.’ Dat mag ook, zegt Klamer. ‘De mijne houden van alles wat met raketten te maken heeft,’ zegt een meisje. Een ander: ‘Dus ik zei, en nou kom je vooraan zitten! Dat vond ik zelf vroeger vreselijk.’ Bij de korte presentaties van bevindingen blijkt dat hier al behoorlijk doorgewinterde pedagogen bijeenzijn. ‘Allereerst gewoon de basisdingen,’ zegt een meisje met blond, ingevlochten haar, ‘kijktafel, dagritmekaarten, natuurlijk het digiboard goed gebruiken en alles labelen’. We zitten in een totaal ander onderwijsparadigma dan twintig jaar geleden, vertelt Klamer. De leerkracht is geen kennisoverbrenger meer, maar moet kindvolgend werken en het individu stimuleren. Grappig genoeg zijn de technieken die Klamer uitlegt, ook te herkennen in haar eigen manier van lesgeven. Als we hebben geleerd over vragen stellen vanuit een sensitieve houding, klinkt er een Droste-effect door in Klamer’s ‘Ik heb nog een video, hebben jullie zin om die nog te kijken?’ Na dik anderhalf uur, zonder pauze, verlaat een vermoeide, maar gelukkige klas het lokaal. ‘Even kort nog,’ zegt Klamer voor iedereen gaat, ‘vonden jullie het nuttig vandaag? Ja?’ ‘Ja,’ antwoordt de klas. yyy

50

FoliaMagazine

Wieteke Dekker (33, pabo)

‘Dit is het zwaarste vak van de opleiding, we moeten er veel literatuur voor lezen. Daarnaast loopt iedereen één dag in de week stage. Het vak is onwijs leerzaam, en daarbij heel goed voor onze portfolio’s: we moeten veel schrijven. Als het een keer niet leerzaam genoeg is, dan spreken we de docent daar ook meteen op aan.’

Havana (1996). Redactieadres Prins Hendrikkade 189b, 1011 TD Amsterdam, telefoon 020-5253981, e-mail: [email protected] Hoofdredacteur Jim Jansen Chef redactie Mirna van Dijk Art director Pascal Tieman Redactie (print/web) Marieke Buijs, Luuk Heezen, Wim de Jong, Jeff Pinkster, Eva Rooijers, Gijs van der Sanden, Danny Schwarz, Bob van Toor, Annemarie Vissers, Clara van de Wiel, Dirk

Daan van Veen (25, pabo)

‘Zo aan het eind van de dag kan dit vak wel vermoeiend zijn, we krijgen heel veel theorie. Deze keer was het wat actiever dan normaal. Die pedagogische visie krijgen we steeds meer, maar een echte eigen visie heb ik nog niet. De docent maakt goede koppelingen tussen theorie en praktijk, maar we leren hier ook veel van elkaars ervaringen voor de klas. Mijn medestudenten zijn hier even belangrijk als de docent, misschien zelfs belangrijker.’

Wolthekker Aan dit nummer werkten mee Asis Aynan, Bob Bronshoff, Emma Curvers, Fred van Diem, Julie de Graaf, Jan-Maarten Hupkes, Marc Kolle, Denise van Leeuwen, Won Tuinema, Tjebbe Venema Eindredactie Harmen van der Meulen Correctie Anne Rose Haverkamp Opmaak Hannah Weis, Carl Zevenboom Uitgever Stichting Folia Civitatis Redactieraad Wouter Breebaart, Simon Dikker Hupkes, Ilse Duijn, Jurriaan Gorter, Jaap Kooijman,

Jordy Vermeulen (24, pabo)

‘Ik heb vaak het idee dat de docent gewoon haar sheets voorleest: wat er staat, krijg je ook te horen. Maar vandaag viel dat mee, ze had echt wat toe te voegen. Ze is dan ook een expert, want ze vertelde dat ze net een boek heeft geschreven over klassenmanagement. Maar juist omdat ze er zó veel over weet, komt het soms niet aan. Dan denk ik: shit, had ik me maar beter ingelezen, dan had ik dit begrepen.’

Ronald Ockhuysen (voorzitter), Jean Tillie, Sebas Veeke Secretariaat Stephanie Gude (projectbegeleider) Zakelijke leiding Paul van de Water Drukker Roularta Printing, Roeselare België Advertenties Bureau van Vliet, Zandvoort, 023-5714745, [email protected]

17:44

deining ‘Het is helemaal nog niet zo makkelijk om zó in de media op te treden als advocaat dat je jezelf niet belachelijk maakt.’ Advocaat Bram Moszkowicz toont begrip voor zijn collega’s, in Volkskrant Magazine. ‘Dat feesten is ook topsport. Na 3 dagen feestjes ben ik toe aan een luie dag.’ Schaatster Annette Gerritsen keert terug bij haar oude trainer Jac Orie, maar gaat eerst op vakantie, op twitter. ‘Waarom is er reclame nodig voor een provincie? Daar gaat het niet goed, denk ik dan.’ TV-maker Teun van de Keuken verhuist voorlopig nog niet naar Limburg, in Het Parool. ‘Privatisering van het deeltijd-hbo levert een nettobesparing op van tussen de 214 en 321 miljoen.’ Onderzoeker en docent aan University College Bert Tieben begrijpt niet waarom de HBO-raad tegen dit voorstel is, in Het Financieele Dagblad. ‘Gaan we nu meer investeren in manieren om mensen te besturen via hun brein?’ Promovendus en docent wetenschapsfilosofie Pim Klaassen waarschuwt voor de consequenties van ‘ons brein zijn’, in Vrij Nederland. ‘Het is opvallend dat we binnen Europa de enige zijn die de afgelopen tien jaar, ongeacht politieke kleur of economische voor- of tegenspoed, 0,0% groei hebben gehad in de budgetten. En die komma nul, die vind ik toch wel treffend.’ Robbert Dijkgraaf ziet nog genoeg werk voor zijn opvolger bij de KNAW, in Buitenhof.

Opvallende quotes uit de afgelopen week van (voormalig) HvA’ers en UvA’ers. Iets leuks gezien,

de lezer

In de rubriek ‘de lezer’ blikt wekelijks iemand terug op het vorige nummer. Wil jij diegene een keer zijn? Meld je dan aan via [email protected].

Ralph Geuskens (19), biomedische wetenschappen, UvA ‘Folia Magazine heb ik vorig jaar wel een paar keer gelezen, maar ik ben vooral op het Science Park en daar zie ik het nooit liggen. Het eerste wat me opvalt, is dat het blad heel erg HvA-georiënteerd is. Dat is niet per se erg, maar in bijna alle artikelen komt de hogeschool terug. Het artikel over de ondernemer Gijs Barends vond ik het meest interessant. Vooral het feit dat hij benadrukt hoe belangrijk het is om dingen naast je studie te doen, vond ik mooi om te lezen. Ik denk dat het goed is dat studenten zich daar bewust van blijven. De term “Febo-docent” in het stuk over de DOO-docenten vond ik erg goed: die houden we erin. Het stuk over literaire debuten heb ik maar overgeslagen, want dat interesseert me niet zo. Wel leuk was het artikel over ouders die betrokken worden bij studievoorlichting. Dat lijkt me in principe een goede zaak: zij staan vaak het dichtst bij het kind en kunnen daarom waarschijnlijk goed helpen. Bloggen doe ik zelf niet, maar ik heb het idee dat echt iedereen dat tegenwoordig doet. Ik vraag me wel eens af wie dat eigenlijk allemaal leest. Folia Magazine ziet er verder goed uit: lekker fris en jong. Een beetje zoals nrc.next.’ yyy tekst en foto Clara van de Wiel

over twee weken Duim omhoog

De reden van bestaan

Joris Belgers lift mee met studievereniging Kleio van geschiedenis.

What are universities for? is het nieuwste boek van hoogleraar Stefan Collini van de University of Cambridge. Maar wat is het antwoord op die vraag?

Record Store Day

Verdwijnt de deeltijd?

Er zijn er steeds minder, maar platenzaken verdienen het om op zijn minst één dag volop in de belangstelling te staan.

Studeren in deeltijd wordt onbetaalbaar, of überhaupt onmogelijk. Maar wat verandert er nu precies?

mail het naar [email protected].

FoliaMagazine

51

OP WELKE KANDIDAAT STEM JIJ? STEM VANDAAG NOG OP JOUW FAVORIETE KANDIDAAT VOOR DE MEDEZEGGENSCHAPSRAAD. GA NAAR KIESMR.HVA.NL.

CREATING TOMORROW

Adv 210x265 - NL MR-advertentie 2012.indd 1

22-03-12 16:56