28/09/2011
Alternatieve boomsoorten/technieken Tom Joye - Inverde
Beter wat te veel zout strooien dan te weinig?
Alternatieve technieken • Zout heeft een goede dooiende werking én het is goedkoop, dus vanaf de jaren ‘60 werd er soms 40 tot meer dan 100 gram zout per vierkante meter per strooibeurt gebruikt • Maar er is een keerzijde aan de medaille: bomen en planten sterven af en zout is een pak duurder geworden (zeker bij schaarste en nu er veel meer wegen moeten gestrooid worden) • Alternatieve middelen zoals stroefmakende middelen, ureum en alcoholen hebben in de praktijk vaak veel nadelen
1
28/09/2011
Alternatieve technieken • De beste ‘alternatieve techniek’ is zorgvuldig en zuinig omspringen met strooizout
Alternatieve technieken • Aangepaste rijstijl moeten we bij sneeuw en ijzel even snel kunnen blijven rijden als zonder? • Aangepaste strooitechnieken • Ontwerptechnische maatregelen
Wie is bereid om meer inspanningen te doen om bomen in de berm te sparen?
2
28/09/2011
Beperken van zouthoeveelheid • Richtlijnen per strooibeurt zijn al lang geen 100 gram per vierkante meter, maar eerder 15-30 gram (of zelfs minder bij gebruik van ‘nat’ zout) per strooibeurt • Pas de benodigde zouthoeveelheid aan aan het type wegdek en het probleem: sneeuw, ijzel of het aanvriezen van een nat wegdek vragen elk om een aangepaste aanpak
Beperken van zouthoeveelheid • Richtlijnen per strooibeurt zijn al lang geen 100 gram per vierkante meter meter, maar eerder 15-30 gram (of zelfs minder bij gebruik van ‘nat’ zout) per strooibeurt • Pas de benodigde zouthoeveelheid aan aan het type wegdek en het probleem: sneeuw, ijzel of het aanvriezen van een nat wegdek vragen elk om een aangepaste aanpak
Nat strooien • Zeker bij preventieve gladheidsbestrijding kan droog zout wegwaaien • Nat zout blijft veel beter op het wegdek plakken •
Minder snel opnieuw strooien
• Nat zout heeft een beter strooipatroon • • •
Minder in de berm Kleinere hoeveelheden nodig voor een zelfde dooiwerking (ook door aanwezigheid van CaCl2) Sneller rijden is mogelijk goedkoper
3
28/09/2011
Verbeterd strooimaterieel • In de breedte instelbare strooiwagens • Snelheidsafhankelijke strooisystemen • Overdosering altijd afhankelijk van de persoon op de strooiwagen opleiding en sensibilisering is belangrijk
GPS-gestuurde strooisystemen • GPS-strooien automatische aanpassing van de strooibreedte en de zouthoeveelheid aan de wegbreedte en het wegtype
Eerst ruimen, dan strooien • Hoe dikker een sneeuwpakket, hoe meer zout nodig is om dit te laten smelten • Eerst sneeuw ruimen, dan pas strooien minder zout • Nadeel: als er preventief gestrooid is, komt er bij het ruimen een pak zoute sneeuw in de berm terecht
4
28/09/2011
Eerst ruimen, dan strooien
Eerst ruimen, dan strooien
Handmatig strooien
5
28/09/2011
Handmatig strooien • Zoutschade aan bomen ontstaat zeer veel in gevallen waar er met de hand gestrooid wordt (bushaltes, trottoirs, winkelstraten, stationspleinen, …) • Doseren tot 10 gram per vierkante meter met een schop is onmogelijk, dus systematisch overdosering • Vaak ook te weinig verkeer om goede menging te krijgen gebruik een mengsel van 80% zand (stroefmaker) en 20% zout (het nadeel van het zand moet je er dan maar bij nemen)
Ontwerptechnische maatregelen • In het ontwerp van de openbare ruimte moet al rekening gehouden worden met de gevolgen van strooizout voor bomen zout en zout smeltwater moet zo snel mogelijk afgevoerd worden via de straatkolken, zodat er zo weinig mogelijk de bomen en hun wortelruimte bereikt • In tegenspraak: ontkoppeling van hemelwater infiltratiezones voor regenwater (vaak ook de groeiplaats van bomen) slikken in de winter al het ‘propere’ zoute water
Ontwerptechnische maatregelen • Plant bomen ver genoeg van de weg (min. 2 m tot 10 m bij hoge rijsnelheden) • Bomen tussen rijweg en vrijliggend fietspad krijgen vaak van 2 kanten de volle laag + deze hebben doorgaans al te weinig wortelruimte of wortelschade door werken
6
28/09/2011
Constructie van de plantplaats • Verhoogde plantplaatsen langs de weg (van 10 cm tot 40 cm) • Als dit niet mogelijk is: zeker afwatering weg van de boom en niet ernaartoe
Alternatieve boomsoorten • Op plaatsen waar ondanks de eerder genoemde maatregelen toch een verhoogde zoutbelasting te verwachten is, kan je kiezen voor zouttolerante soorten • !!! In het sortiment straatbomen is geen enkele écht zoutresistente soort • Wel verschillen in zouttolerantie tussen soorten onderling (zowel voor zout in wortelzone als voor spatzout)
Alternatieve boomsoorten • De gevoeligheid van boomsoorten voor zoutschade kan sterk verschillen • Zelfs binnen een boomsoort kunnen er grote verschillen zijn in tolerantie voor strooizout of spatzout (of zoute zeewind) • Meer info in Stadsbomenvademecum 2A: groeiplaatsaspecten (kopie in map)
7
28/09/2011
Tolerantie voor spatzout • Hangt af van de bedekking van de plantendelen met een was- of harslaag, de dikte van de schors en de mate waarin de knoppen ‘verzonken’ liggen • Ook diepte van het sneeuwdek speelt een rol, net als hoe diep de winterrust is op het moment dat het spatzout tegen de boom komt • Zo is spatzout een groter probleem tijdens een relatief warme periode in de winter (na vorst) of tijden het voorjaar
Tolerantie voor zout in bodem • Hangt af van: • • • • • •
Wortelactiviteit (de mate waarin natrium- en chloride-ionen geweerd worden) Zuurstofvoorziening in de bodem (minder zuurstof meer opname van natrium en chloride en minder van stikstof en kalium) Doorstroming van natrium en chloride vanuit de wortels naar de bovengrondse delen Vastlegging van chloride-ionen in het blad op een onschadelijke manier Regeling van verdampingssnelheid Relaties met mycorrhiza
Gevoeligheid van boomsoorten
8
28/09/2011
9
