Tom Wright, EENVOUDIG CHRISTELIJK Tijdens de belijdeniscatechisaties in de Plantagekerk (elke dinsdagavond van 20.4522.00 uur) gaan we aan de slag met het boek ‘Eenvoudig christelijk’ van Tom Wright.
ellende
echo’s van een stem koester het verlangen:
TEKENS VAN HET KONINKRIJK 1 gerechtigheid 2 spiritualiteit 3 relaties 4 schoonheid
verlossing
in de zon kijken vertel het verhaal:
HET VERHAAL VAN HET KONINKRIJK 5-6 de God van Israël 7-8 Jezus en het koninkrijk 9-10 de Geest en de nieuwe schepping
dankbaarheid
Schematische weergave van het boek
Jezus reflecteren oefen het nieuwe leven:
BINNENGAAN IN HET KONINKRIJK 11 verering 12 gebed 13 de schrift 14 het verhaal 15 de kerk 16 de nieuwe schepping
De samenvatting va het boek van Tom Wright die je op de volgende bladzijden vindt, is gemaakt door Martijn Dreschler uit Zwolle.
Meer informatie vind je op: www.eenvoudigchristelijk.wordpress.com
Jos Douma Plantagekerk Zwolle, september 2013
Deel 1 Echo’s van een stem 1. DE WERELD RECHTZETTEN Overal in onze wereld klinken echo’s van een stem door. Deze echo’s zijn niet alleen voor de christen te horen maar ook voor de niet-christen. Ze wijzen naar het onbekende. Zo is een van deze echo’s onze hartstocht voor gerechtigheid. Ondanks dat we ongerechtigheid uit proberen te bannen, glipt het ons vaak toch door de vingers. ‘Onschuldige mensen worden veroordeeld, schuldigen worden vrijgelaten’. Aan de ene kant hebben we dus echt een verlangen naar gerechtigheid, aan de andere kant blijken we al duizenden jaren niet in staat om gerechtigheid te bewerkstelligen in onze wereld. Er zijn drie reacties op deze zogenaamde echo van een stem:
Deze echo is alleen maar een droom, een projectie van kinderlijke fantasie (Machiavelli en Nietzsche) Deze echo is een droom over een andere wereld, waarin we eigenlijk thuishoren, waar alles rechtgezet is. De ‘gewetenloze grote monden’ blijven deze wereld runnen maar we troosten ‘ons met de gedachte dat zaken ergens eens beter zullen zijn.’ Deze dromen hebben we omdat iemand tot ons spreekt, ‘fluisterend in ons innerlijke oor’. Dat deze wereld gemaakt is om voor een doel dat gerechtigheid inhoudt.
Jodendom, Christendom en Islam kozen voor de laatste optie. Ondanks de verschillen zijn deze drie het erover eens dat het verlangen naar gerechtigheid geen droom is maar echt een stem. Wright spitst zich verder toe op het christendom. Christenen geloven dat in Jezus deze stem werkelijkheid werd, en dat Hij heeft gedaan wat moest gebeuren om dat verlangen naar gerechtigheid te vervullen. Andere echo’s van die stem zijn spiritualiteit, relaties en schoonheid. 2. DE VERBORGEN BRON Onze honger naar de ‘verborgen bron’ van spiritualiteit. Deze honger verwijst naar iets dat net uit het zicht blijft. Het kan een echo zijn, net als ons verlangen naar gerechtigheid. 3. GEMAAKT VOOR ELKAAR Onze behoefte aan relaties. Maar ook hiervoor geldt dat net als gerechtigheid, relaties vaak kapot gaan. Terwijl we er zoveel behoefte aan hebben. Het christendom beantwoord aan deze echo omdat God in zichzelf een relatie is, en dat deze God ook de pijn van gebroken relaties kent. 4. VOOR DE SCHOONHEID VAN DE AARDE Onze ervaring van schoonheid lijkt altijd te verwijzen naar een nog completere schoonheid. Ook hierin komt de gebrokenheid van ons mensenleven naar voren. Tegelijkertijd verwijst deze beperkte ervaring dus naar een vollere schoonheid. Ook een echo van een stem. Aan de hand van deze echo’s gaat Wright op zoek naar de ‘liefde’, ´een diepere en rijkere soort van kennen’.
2
Deel 2 In de zon kijken 5. GOD Het christelijk verhaal pretendeert het ware verhaal te zijn over God en de wereld. Dit verhaal biedt de verklaring van de stem waarvan we de echo horen. Maar met onze menselijke vermogens zijn we niet in staat God te grijpen. Hij is niet hoog in de lucht. Wright opent het hoofdstuk met de uitdaging om te veronderstellen dat deze God, als er een God is, zich op eigen initiatief aan ons heeft geopenbaard. Hij beantwoordt vervolgens eerst de vraag over waar God is. Er zijn volgens Wright drie mogelijkheden: 1. Pantheïsme: Gods ruimte en onze ruimte zijn dezelfde. God is alles, alles is God. a. Variatie: Panentheïsme: alles bestaat ‘in’ God. b. Probleem: Waar komt het kwaad vandaan? Wie komt je redden? 2. Epicurisme: Gods ruimte en onze ruimte zijn een heel eind van elkaar verwijderd. a. Probleem: houdt ook geen rekening met het kwaad. En we moeten onze oren dichtstoppen voor alle echo’s die we horen. b. Verder bekend in stromingen als deïsme. 3. Jodendom en christendom: hemel en aarde overlappen elkaar, en grijpen op elkaar in op een aantal verschillende manieren, maar in het Oude Testament met name in de Tempel in Jeruzalem. Hij beschrijft dan het volk Israël als een volk ‘dat geloofde geroepen te zijn door de ene ware God, JHWH, om zijn speciale volk te zijn ten bate van de wereld, het volk dat sprak van zijn reddingsoperatie voor de hele kosmos en over zichzelf dacht als medewerkers aan dat plan.’ (p70) Binnen dit verhaal kunnen we betekenis toekennen aan het verhaal van Jezus van Nazaret. In Hem zullen we de echo’s herkennen. 6. ISRAËL Wat er met Jezus van Nazaret gebeurde was de climax van het lange verhaal van Israël. Één van de vroege sleutelmomenten is de roeping van Abraham. Tegen de achtergrond van een wereld van onrecht, onechte vormen van spiritualiteit, gebroken relaties, en van menselijke trots krijgt hij de spectaculaire belofte uit Genesis 12,2-3. Hij gaat het volk Israël gebruiken om alle volken te zegenen. Israël wordt middel voor Gods reddingoperatie. In deze reddingsoperatie klinken bepaalde thema’s steeds opnieuw. God die zijn verbond houdt, het volk dat het weer verprutst, Een thema van weg-gaan-en-weer-thuis-komen, slavernij en uittocht, van ballingschap en herstel. Volgens Wright zijn er vier thema’s die vorm en inhoud geven aan het verhaal van het volk Israël: 1. Koning, uit het falen van de vele koningen groeit het verlangen naar een nieuw soort koning. Deze koning zal gaan zorgen voor gerechtigheid. 2. Tempel, er zou een tweede tempel komen, een plaats waar hemel en aarde overlappen, gebouwd door de koning (nr 1). 3. Thora, gegeven aan het volk om samen te leven, onder God, in harmonie (gerechtigheid) met elkaar. Als je bevrijd wordt geeft de Thora aan hoe je moet leven uit dankbaarheid. De Thora is ook een identiteitvormend iets. 4. Nieuwe schepping, in Jesaja smelten de verwachtingen van koning, tempel en Thora samen. Hier komt de schoonheid bij de gerechtigheid, relaties en spiritualiteit. Hier staat 3
ook dat de koning zal komen. Deze Messias zal vrede, gerechtigheid en harmonie brengen, niet alleen naar Israël maar naar alle volken. Er is zelfs een belofte voor vernieuwing van de hele kosmos. ‘De God van Israël is de schepper en verlosser van Israël en de wereld. Trouw aan zijn oude beloften zal hij optreden in Israël en de wereld, om het grote verhaal van ballingschap en herstel tot zijn climax te brengen, het verhaal van de goddelijke reddingsoperatie, van de Koning die gerechtigheid brengt, de tempel die hemel en aarde verbindt, de Thora die Gods volk samenbindt en de schepping die genezen en hersteld wordt. Het zijn niet alleen hemel en aarde die samenkomen. Het zijn Gods toekomst en heden.’ (p.86) 7 JEZUS: DE KOMST VAN GODS KONINKRIJK Jezus de vervulling van Gods beloften. Het Christelijk geloof is in essentie geen nieuw moreel onderwijs, noch een boodschap dat Christus gekomen is om voor ons een wonderlijk moreel voorbeeld te zijn, noch de verkondiging van een nieuwe route naar de hemel, noch nieuw onderwijs over God zelf. Het Christelijk geloof is de ‘overtuiging dat de levende God, ter vervulling van zijn beloften en als climax van het verhaal van Israël, dit allemaal – het vinden, het redden, het geven van nieuw leven – heeft tot stand gebracht in Jezus. … Met Jezus is Gods reddingsoperatie definitief in beweging gezet.’ (p.88) Door Jezus te volgen ontdekken we een nieuwe wereld, waarin gerechtigheid, spiritualiteit, relaties en schoonheid eindelijk een plaats hebben, mogen we hiervan genieten en eraan meewerken dat ze op aarde geboren worden zoals in de hemel. Jezus de tempel. Nu is de tempel niet meer de plaats waar hemel en aarde samen komen, maar is Jezus Christus degene waarin hemel en aarde voor altijd samengekomen zijn. De 4 evangeliën geven het meest betrouwbare verslag van het leven van Jezus als Jood, binnen het volk Israël. Jezus’ centrale boodschap was: ‘Het Koninkrijk van God is nabij.’ De joden verlangden naar redding van heidense onderdrukking en rechtvaardigheid, en Jezus zag zich zelf waarschijnlijk als brenger van die redding. Dit koninkrijk was volgens Jesaja: een tijd waarin Gods beloften en bedoelingen zouden worden vervuld, Israël zou worden gered van heidense onderdrukking, en het kwaad zou worden veroordeeld, en een nieuwe heerschappij van vrede en gerechtigheid zou aanbreken. ‘De hele essentie van Jezus’ werk was de hemel op aarde te brengen en ze voor altijd met elkaar te verbinden, Gods toekomst in het heden te brengen en die daar te laten blijven.’ (p96) Waar de aarde er nog niet klaar voor is, zal deze komst van het Koninkrijk botsen, bijvoorbeeld bij de Farizeën en de dreigende macht uit Rome. Jezus moest de troon gaan bestijgen, zijn volk redden, zijn Koninkrijk vestigen en de wereld recht zetten. Hoe zou Hij dat gaan doen? 8. JEZUS: REDDING EN VERNIEUWING Jezus de verwachte Messias. De joden in de tijd van Jezus dachten dat als de Messias zou komen Hij zou strijden tegen Israëls vijanden, de Romeinen. Hij zou de tempel herbouwen/herstellen en Israëls geschiedenis tot haar climax brengen, door de monarchie weer in te stellen zoals in de dagen van David en Salomo. ‘Hij zou Gods vertegenwoordiger bij Israël zijn en Israëls vertegenwoordiger bij God.’ (p98) Jezus voldeed niet aan dit profiel. Hij leidde geen opstand tegen de Romeinen, en verstond zijn eigen roeping als een Koninklijke Messias die zou moeten lijden en sterven, onder andere op basis van twee interpretaties van de lijdende knecht uit Jesaja. De combinatie van een Koninklijke Messias die moest lijden en sterven ging tegen de joodse Messiasverwachting van die tijd in. Tom Wright vind het aannemelijk dat Jezus door het bestuderen van de Schriften steeds duidelijk besef van deze roeping kreeg. 4
Redding van het kwaad. De visie van Jezus was dat God zou optreden in een laatste grote exodus, uit de slavernij van Babylon, naar een nieuwe schepping, waarvan de genezingen een teken waren geweest. Doordat Jezus zich tegen de tempel en de uiterlijke godsdienst van de joden keerde joeg hij de joodse leiders tegen zich in het harnas. Rome was niet de vijand, maar de krachten van het kwaad achter menselijke arrogantie en geweld! Jezus stierf, en putte de kracht van het kwaad uit door het volledig op zich te nemen. ‘Het verdriet van de hemel verbond zich met het lijden van de aarde; de vergevende liefde die opgeslagen lag in Gods toekomst werd uitgestort in het heden. De stemmen die weerklinken in miljoenen mensenharten, roepend om recht, verlangend naar spiritualiteit, gebrand op relatie, smachten naar schoonheid, trokken samen in een laatste schreeuw van verlatenheid.’ (p103) De Opstanding. Christenen geloven dat Jezus na drie dagen weer opstond uit het graf. Wright zegt hierover dat de beste verklaring voor het ontstaan van het christendom na de gewelddadige dood van Jezus is, dat hij na drie dagen werkelijk weer lichamelijk leefde, in een veranderd lichaam. De betekenis van deze opstanding is dat Gods nieuwe wereld, Gods Koninkrijk inderdaad is gekomen, en dat wij een taak hebben. De wereld moet horen wat de God van Israël, de schepper God, heeft bereikt door zijn Messias. ‘Als het zo is dat het Israëls roeping was om het volk te zijn waardoor de ene God zijn geliefde schepping zou redden; als het zo is dat Jezus geloofde dat hijzelf, als Gods Messias, Israëls roeping droeg; en als het echt waar is dat hij in zijn dood het volle gewicht van het kwaad van de wereld op zich nam en in zekere zin uitputte – dan wacht er inderdaad een taak op uitvoering. … In en door Jezus is er iets gebeurd waardoor de wereld een andere plaats is geworden, een plaats waar hemel en aarde voor altijd verbonden zijn.’(p107) Godheid van Jezus. De overtuiging van de vroege christenen werd vervolgens steeds meer dat Jezus ook echt God was. Dit kwam naar voren in het spreken in dezelfde categorieën over Jezus, als in het OT over het handelen van de ene ware God in de wereld werd gesproken: ‘Aanwezigheid (zoals in de tempel), Thora, Woord, Wijsheid en Geest.’ (p108) Jezus werd niet alleen door de Schrift gesteund in zijn overtuiging, maar ook in zijn gebedsleven waarin hij heel intiem sprak tot zijn Abba, Vader. Jezus bad tot de Vader én Hij nam de rol op zich die in het OT gereserveerd was voor JHWH – die van het redden van Israël en de wereld. Daarnaast besefte Jezus dat binnen het wezen van God zelf er een liefde geven en ontvangen was. ‘Jezus lijkt te hebben geloofd dat hij, de volledig menselijke profeet uit Nazaret, een van die partners in liefde was. Hij was geroepen, in gehoorzaamheid aan de Vader, het project uit te voeren waaraan die liefde zich vrij en volledig zou geven.’(p109) Jezus is als onze redder en onze God persoonlijk aanwezig en actief in de wereld en in onze levens. 9. GODS ADEM VAN LEVEN De kerk en de Geest. De volgeling van Jezus waren onzeker over wat er moest gebeuren na Jezus opstanding. Het antwoord van Jezus was duidelijk. Als de Geest over hen zou komen, zouden ze kracht ontvangen en van Hem getuigen in heel de wereld. De taak van de kerk en de Heilige Geest gaan hand in hand. Waar het bij de Geest om gaat is hen die Jezus volgen in staat te stellen het nieuw de wereld in te brengen dat hij Heer is, dat hij de overwinning heeft behaald op de machten van het kwaad, en dat er een nieuwe wereld is opengegaan en dat we geacht worden te helpen die te verwerkelijken. ‘Zonder Gods Geest is er niets wat wij kunnen doen dat zal meetellen voor Gods Koninkrijk. Zonder Gods Geest kan de kerk eenvoudigweg de kerk niet zijn.’ (p112) Naast het wat negatieve imago van het woord ‘kerk’ is de kerk vaak ook ‘de plaats waar mensen hun eigen kleine geloof binnenbrengen en ontdekken dat wanneer ze samenkomen met anderen om de ware God te aanbidden, het geheel groter wordt dan de som van de delen.’ (p112) 5
‘De Geest is gegeven zodat wij gewone stervelingen in zekere mate kunnen worden wat Jezus zelf was: deel van Gods toekomst die aankomt in het heden; een plaats waar hemel en aarde elkaar treffen; de middelen van Gods Koninkrijk dat voortgaat.’(p113) De Geest maakt ons tot Tempel. ‘De Geest is gegeven om het werk te beginnen van het realiseren van Gods toekomst in het heden. … Een sleutelelement van leven als een christen is leren te leven met herleven en volgens de regels van Gods toekomstige wereld, ook als we blijven leven in een huidige wereld…’ (p113) Hierin is de Geest als voorschot, ook vervulling van het OT beeld van de vreemde heilige Aanwezigheid God in de woestijn onderweg naar het beloofde land. Hij is Gods aanwezigheid, leiden, gidsend, waarschuwend, vermanend, bedroefd over onze tekortkomingen en blij met onze kleine stappen naar de ware erfenis. En doordat de Geest nu in christenen woont, zijn christenen nu individueel en gemeenschappelijk de tempel van de levende God. 10. LEVEN DOOR DE GEEST De Geest is vervulling van de Thora. In het leven door de Geest zijn christenen ook geroepen om de wet te vervullen. En deze wet, de Thora, is net als de tempel, een van de plaatsen waar hemel en aarde elkaar treffen. Pinksteren werd in het Jodendom al gevierd als het feest van de gave van de Thora, nadat met Pesach de uittocht uit Egypte is gevierd. ‘Mozes gaat de berg op en komt terug met de wet, de stenen platen van het verbond, Gods gave aan zijn volk over de manier van leven waardoor ze instaat zullen zijn te laten zien dat ze echt zijn volk zijn.’ (p120) Wright verbindt dit aan de uittocht van christenen uit de slavernij, door Jezus sterven aan het kruis. Vervolgens is Hij opgenomen in de hemel, maar ‘net als Mozes komt hij weer naar beneden om het vernieuwde verbond te bekrachtigen en die manier van leven te geven, geschreven niet op steen maar op mensenharten, waardoor Jezus’ volgelingen dankbaar kunnen laten zien dat zij zijn volk zijn. … Zij in wie de Geest komt wonen, hebben mensen te zijn die leven op het snijpunt van hemel en aarde.’ (p120) Woord en Wijsheid door de Geest. Het oude jodendom sprak ook over Gods werk in de wereld in termen van Gods Woord en Gods wijsheid. Wright zegt over Gods Woord: ‘Wanneer je het goede nieuws verkondigt dat de opgestane Jezus Heer is, is dat woord zelf het Woord van God, een drager of instrument van Gods Geest, een middel waardoor, zoals Jesaja had voorzegd, nieuw leven komt uit Gods dimensie om nieuwe schepping in de onze te brengen.’ (p121) Ook Gods wijsheid, waarmee Hij de hemel en aarde schiep, is nu door Gods Geest toegankelijk voor mensen. Het verhaal van de kerk, geleid en bezield door de kracht van de Geest is het verhaal van Jezus die doorgaat met doen en onderwijzen – door zijn Geest-geleide volk. Christelijke spiritualiteit. In Gods Geest worden schoonheid, relatie, spiritualiteit en gerechtigheid vervuld. Wat spiritualiteit betreft: ‘christelijke spiritualiteit combineert een besef van de ontzagwekkendheid en majesteit van god met een besef van zijn intieme aanwezigheid. … ten tweede, christelijke spiritualiteit bevat gewoonlijk een mate van lijden. … zij die Jezus volgen, zijn geroepen om te leven naar de regels van de nieuwe wereld en niet naar die van de oude wereld, en de oude wereld zal dat niet op prijs stellen.’(p123-124) Christelijk verstaan van God is tegen de zon inkijken. ‘Concentreer je op Jezus, …, en je zult meer over God ontdekken dan je ooit kon hebben geraden uit het bestuderen van de oneindige stralende hemel of de zedenwet in je eigen geweten. God is degene die de harstocht voor recht bevredigt, het verlangen naar spiritualiteit, de honger naar relaties, de hunkering naar schoonheid.’ (p125) En de ware God is de God die we zien in Jezus van Nazaret. Het geheim van de Triniteit is een 6
liefdesspel: ‘Gods liefde voor de wereld die een beantwoordende liefde van ons oproept en ons in staat stelt te ontdekken dat God ons niet alleen feitelijk liefheeft … maar dat hij de liefde zelf is. Dat is wat vele theologische tradities hebben verkend als het hart van Gods eigen wezen, de liefde die continue tussen Vader, Zoon en Geest heen en weer gaat.’ (p.125-126) En wij worden door de Geest uitgenodigd om deel te nemen aan de liefde tussen Vader en Zoon. Door Jezus zijn we geroepen om meer werkelijk mens te worden, om het beeld van God in de wereld te weerspiegelen.
7
Deel 3 Het beeld weerspiegelen 11. VERERING Verering in Openbaring van Johannes ‘Wanneer je een glimp begint op te vangen van de werkelijkheid van God is de natuurlijke reactie hem te vereren. Die reactie niet hebben, is een tamelijk zeker teken dat je nog niet werkelijk hebt begrepen wie hij is of wat hij heeft gedaan. En de beste manier om te ontdekken waar verering om gaat, is meedoen en het zelf ontdekken.’ (p129) In Openbaring 4 en 5 krijgen we via Johannes een inkijkje in de verering die, niet in de toekomst, maar nu al gaande is in de hemel (Gods dimensie van de werkelijkheid). Johannes ziet Gods troon en rond de troon vertegenwoordigers van het koninkrijk van de dieren en de wereld van de mensheid: ‘de hele schepping vereert God om alles wat hij waard is.’(p130) De schepping prijst hem omdat Hij almachtig, eeuwig en heilig is. Het lied van de mensen is voller. ‘Ze werpen hun kronen neer voor Gods troon en verheerlijken niet alleen zijn grootheid maar begrijpen de reden ook waarom zij, als zijn schepselen, hem prijzen … zij prijzen hem omdat hij alles heeft gemaakt.’ (p130). Maar de wereld is een puinhoop, hoe kunnen we God dan prijzen als schepper? Johannes ziet een boekrol die niemand kan openen totdat er Leeuw verschijnt, die ook een Lam is. Beelden voor de Messias, als koning van Israël en de wereld, en het offerdier voor de zonden van Israël en heel de wereld. Hij is de redder van de Schepping. Hij kan de boekrol openen. Het zingen verandert van een loflied op God de schepper in een loflied op God de Verlosser. De engelen nemen dit lied over, en ten slotte stemt elk schepsel en iedereen in met dit lied: Aan hem die op de troon zit en aan het Lam komen de dank, de eer, de lof en de macht toe, tot in eeuwigheid. Amen! God vereren maakt je meer werkelijk mens naar Gods beeld. Wij worden opgeroepen tot deelname aan deze verering. Deze oproep is niet zoals een dictator van zijn onderdanen vraagt voor hem te klappen, maar eerder te vergelijken met een daverende staande ovatie na een geweldig concert of met verlief worden, bereid zijn om jezelf aan de voeten van je geliefde te werpen, en boven alles te verlangen naar eenheid. De eerste gouden regel in het hart van spiritualiteit is dan ook: Je gaat lijken op wat je vereert. (p133) De tweede gouden regel is: ‘omdat je gemaakt bent naar Gods beeld maakt verering je meer werkelijk mens.’(p133) Andersom wordt je minder mens als je in totale verering voor seks, geld of eigen aantrekkelijkheid valt. Hier kun je high van worden, maar net als drugs is het effect van korte duur en wordt je steeds minder mens. Dat is de prijs van afgoderij. De ware God vereren is het hart van alle christelijk leven. Bijbellezen vlak bij het hart van verering. De verhalen vertellen van Gods schepping en herschepping, Zijn machtige daden herhalen, ligt vlak bij het hart van christelijke verering. De stelling van Wright is dan ook: Het hardop lezen van de Bijbel staat altijd centraal in christelijke verering.’ ‘De Bijbel is, kortom, het hoofdvoedsel van de christelijke eredienst, niet maar van het christelijke onderwijs.’ Maar zoals de beroemde geschiedenis van de Emmaüsgangers ons laat zien, is zelfs de Schrift niet het ware centrum. Toen Jezus de Bijbel aan deze twee leerlingen had uitgelegd brandden hun harten, ‘maar hun ogen werden geopend en ze herkenden hem toen hij het brood brak.’ Avondmaal is het ware centrum van verering. De Maaltijd van de Heer, heilig avondmaal, eucharistie of mis (de naam maakt volgens Wright echt niet uit), het brood breken en de wijn drinken doen we ten eerste omdat Jezus ons zei dat te doen. De reden daarvoor is dat deze handelingen de betekenis van zijn dood uitleggen zoals niets anders dat kan doen. Ten tweede is het geen sympathetische magie, zoals wantrouwige protestanten vaak gedacht hebben, maar een handeling als een van de plaatsen waar hemel en aarde samenvallen. ‘Paulus zegt dat ‘altijd 8
wanneer u dit brood eet en uit de beker drinkt, u de dood van de Heer verkondigt, totdat hij komt’.(1 Kor 11,26) Hij bedoelt niet dat het een goede gelegenheid voor een preek is. Zoals het geven van een hand of een kus: het doen zegt het’. (p137) Ten derde is het breken van het brood niet slechts een aanleiding om iets dat lang geleden gebeurd is te herinneren, zoals wantrouwige katholieken soms denken dat protestanten geloven. ‘Wanneer we het brood breken en de wijn drinken, sluiten we onszelf aan bij de leerlingen in de bovenzaal. We zijn verbonden met Jezus zelf in Getsemane en zoals hij staat voor Kajafas en Pilatus. We worden één met hem zoals hij aan het kruis hangt en opstaat uit het graf. Verleden en heden komen samen. Lang voorbije gebeurtenissen worden verbonden met de maaltijd die we hier en nu delen.’ (p137-138) Daarnaast is het ook het sleutelmoment waarop Gods toekomst het heden binnentrekt, te vergelijken met het voedsel dat de verkenners hadden meegebracht na hun geheime missie in het beloofde land. ‘We proeven in het breken van het brood Gods nieuwe schepping, de nieuwe schepping waarvan het prototype en de oorsprong Jezus zelf is.’ (p138) In reactie op uitgewerkte metafysische theorieën over het Avondmaal met lange Latijnse namen zegt Wright: ‘Jezus wil ons niet maar beïnvloeden, maar ons redden; ons niet maar informeren, maar ons genezen; ons niet maar iets te overdenken geven, maar ons voeden, en ons voeden met zichzelf. Dat is waar deze maaltijd helemaal om gaat.’(p138) 12. GEBED Het Onze Vader bidden. ‘Het is een gebed over Gods eer en glorie. Het is een gebed over Gods Koninkrijk dat op aarde komt zoals het in de hemel is… Het is een gebed om brood, om de noden van elke dag aan te kunnen. En het is een gebed om redding van het kwaad.’(p141) Zo weerspiegelt dit gebed het werk van Jezus zelf. Jezus verkondigde dat de Vader geëerd moest worden, dat Zijn Koninkrijk zou komen, en Hij gaf de menigte brood in de woestijn, vergaf zondaars en liet zijn volgelingen dit doen. Jezus werd beproefd, en zette Gods Koninkrijk in gang door zijn sterven en opstaan, en toonde zo Gods heerlijkheid. Dit bidden zegt: ik wil hiervan deel uitmaken. Wright: ‘Hoe je het ook wilt gebruiken, gebruik het. Begin er nu mee en kijk waar het je brengt.’ (p142) Christelijk gebed tussen hemel en aarde. Christelijk gebed kan voor grote spanning zorgen, midden in de overlap van hemel en aarde, deel van de schepping die heftig verlangt naar een nieuwe geboorte. In de psalmen en in Jezus gebed in de hof van Getsemane komt dit lijden sterk naar voren. Daarnaast belooft God ook dat door Zijn Geest ‘God zelf zucht vanuit het hart van de wereld, omdat God zelf, door zijn Geest, in ons hart woont als de pijn van de wereld in ons weerklinkt.’(p143) Dit betekent het ook om evenbeeld te worden van Jezus, en wat delen in zijn luister is. Soms voelt het bidden net als binnen eerdergenoemde optie 2 (waarin God heel ver weg is). Maar voor de psalmisten en de discipelen was dit altijd een reden om over te klagen. Het christelijke verhaal laat zien dat het gordijn is weggetrokken, de deur is geopend. ‘Hemel en aarde overlappen elkaar permanent waar hij staat, waar hij hangt, waar hij opstaat, waar ook de frisse wind van zijn Geest nu waait. Leven als christen betekent leven in de wereld zoals die is hervormd door en rond Jezus en zijn Geest.’(p.145) Hierin verschilt het van pantheïsme en deïsme. Christelijk bidden is ‘bezig hemel en aarde bij elkaar te houden zoals iemand die probeert twee stukken touw aan elkaar te knopen terwijl mensen aan de andere kant ze uit elkaar trekken.’(p145) En het is verbonden met de drievoudige identiteit van de ware God. Dit is zeker niet eenvoudig. Maar in de traditie is hulp genoeg. Hulp uit de traditie bij bidden. Net als de discipelen hebben wij een formuliergebed nodig dat we kunnen leren en gebruiken. Volgens Wright is er ‘niets verkeerds, niets minderchristelijks, 9
niets wat lijkt op ‘werkgerechtigheid’, in het gebruiken van woorden, formulieren, gebeden en gebedssequenties geschreven door andere mensen in andere eeuwen.’(p146) Andersom trok David niet ten strijde tegen Goliath met de traditionele zware wapenrusting, maar maakte gebruik van eenvoudige wapens, die werkten voor hem. Levende tradities kunnen snel in dood gewicht veranderen. Mensen stappen uit kerken omdat daar nieuwe liederen werden gezongen, wat voor andere mensen de reden was om juist die kerk binnen te gaan. ‘Het is tijd onszelf wakker te schudden en te erkennen dat verschillende mensen verschillende soorten hulp nodig hebben in verschillende fasen van hun leven, en daaraan te gaan werken.’ Er ligt een schat op ons te wachten, voor elk wat wils. We kunnen nog veel leren van vroege christenen zoals Paulus. Gods gave aan Zijn kinderen. Christelijk gebed is een gave van God waarbij we worden verwelkomd in Gods presentie. (Openbaring 4-5). We zijn niet louter toeschouwers, maar geliefde kinderen. ‘Als jullie dus, ook al zijn jullie slecht, je kinderen al goede gaven schenken, hoeveel te meer zal jullie Vader in de hemel dan het goede geven aan wie hem daarom vragen.’(p151) 13. HET BOEK DAT GOD INSPIREERDE Wat is de Bijbel? De Bijbel is niet alleen het beroemdste boek ter wereld, maar heeft ook de kracht om levens, gemeenschappen en de wereld te veranderen. God lijkt dingen die Hij in de wereld wil doen te hebben gedelegeerd aan dit boek. Wright vervolgt hier met een uitgebreide beschrijving van het ontstaan, de structuur en de inhoud van de Bijbel, het OT, de apocriefen en het NT. Over de compositie, verzameling en verspreiding van de Bijbel vertellen vergelijkt Wright met de poging zijn beste vriend te beschrijven door een biochemische analyse van zijn genetisch materiaal te bieden. Wel belangrijk maar er mist iets vitaals. Waarom is de Bijbel belangrijk? Inspiratie. In tegenstelling tot pan(en)theïsme en epicurisme, geeft optie drie de juiste oplossing voor wat inspiratie is. De Schrift is net als de sacramenten één van de punten waar hemel en aarde overlappen en in elkaar grijpen. De woorden van God, opgeschreven en verzameld door verschillende schrijvers en redacteurs, zijn centraal deel van Gods repertoire. Ze helpen ons te zien dat God wil werken door zijn beeld dragende menselijke schepselen. De bijbel is niet zomaar een echo of getuige, maar is zelf deel van Gods openbaring. Niet alleen informatie maar ook energie door de Heilige Geest. ‘De Bijbel is uitgeademd door God … zodat hij Gods volk kan modelleren en vormen om zijn werk in de wereld te doen.’(p.160) Geen beschrijving van hoe een auto is gemaakt maar de monteur die je helpt om hem te maken, de garagehouder die hem weer van brandstof voorziet, en als de gids die je de weg wijst naar het laten gebeuren van Gods nieuwe schepping in zijn wereld! Discussies over onfeilbaarheid en foutloosheid van de bijbel voeren weg van waar het om gaat. De Bijbel is er om ons toe te rusten om Gods werk in Gods wereld te doen, niet om lui achterover te leunen en te denken dat je de waarheid in pacht hebt. 14. HET VERHAAL EN DE TAAK Het liefdesverhaal van de Bijbel leven. Wat is gezag van de Bijbel? Jezus zegt zelf over gezag dat Hij gekomen is om te dienen, niet om gediend te worden. Dus de Bijbel moet een gezaghebbend instrument worden van wat God bereikte door Jezus, in het bijzonder door zijn dood en opstanding. De Bijbel is niet de beschrijving van een reddingsplan, maar deel van het reddingsplan zelf. Het krachtige Woord dat communiceerde en effectueerde wat God in Jezus tot stand bracht. De Bijbel is geen lijst van dingen die je moet doen en laten, maar een bijzonder liefdesverhaal van Adam en Eva in de tuin in Genesis tot de stad die de Bruid is van het Lam in 10
Openbaring, waarin wij worden uitgenodigd deel te nemen. We worden karakters binnen het verhaal dat op weg is naar zijn bestemming. ‘Leven met ‘het gezag van de Schrift’ betekent dus leven in de wereld van het verhaal dat ze vertelt. Het betekent onszelf … daarin onderdompelen. Sterker nog, het betekent dat christelijke leiders en leraren zelf deel moeten worden van het proces, deel van de manier waarop God aan het werk is, niet alleen in de Bijbel lezende gemeenschap maar ook door die gemeenschap in en voor de wijdere wereld.’ (p.163) Wij moeten als gemeenschap zo op de Schrift gericht zijn dat we in staat zijn door middel van haar een hemels leven op aarde te leiden. God spreekt door de Schrift. Hoe God spreekt door de Schrift is mysterieus, maar dat het gebeurt is het getuigenis van miljoenen christenen door de eeuwen heen. Het lezen van de Bijbel, is net als bidden en de sacramenten één van de plaatsen waardoor de hemel en de aarde in elkaar grijpen. Verschillende technieken en schema’s helpen je bij het lezen. (bijv. Lectio Divina) De ruggengraat waar het in christelijke prediking om gaat is wat de Schrift in haar oorspronkelijke context zei op hoorders over brengen wat het zou kunnen betekenen in hun eigen tijd. Gods stem horen in de schrift is natuurlijk verbonden met allerlei subjectieve factoren, waar niets mis mee is. Het is een kwestie van liefde, en omdat onze liefde onvolkomen en kwetsbaar is, hebben we nodig dat ons Bijbellezen getest wordt met gezond verstand door verwijzing naar andere christenen uit verleden en heden en andere Bijbelpassages. Het maakt ons niet onfeilbaar maar plaatst ons waar het Jezus zelf plaatste: ‘in het bezit van een roeping, zij het voor een leven lang, zij het voor de komende minuut. Roeping is breekbaar en wordt beproefd in het leven eruit. Dat is wat het is om op het snijpunt van hemel en aarde te leven.’ (p.165) Gods boodschap door de Schrift heen zal dan vooral een roeping zijn om medewerkers van Gods nieuwe wereld te worden: werkers voor recht, verkenners van spiritualiteit, mensen die relaties leggen en herstellen, scheppers van schoonheid. ‘Het is een boek dat ontworpen is om gelezen te worden door hen die leven in het heden in het licht van Gods toekomst, de toekomst die begonnen is in Jezus en nu vraagt om implementatie.’(p.165) De Bijbel daagt zijn lezers constant uit om niet tevreden te zijn, en wijst ons erop dat we moeten groeien in ons denken en vollediger mens moeten worden. Wat Wright tot nu toe beschreven heeft is zijn visie op hoe de Bijbel geïnterpreteerd moet worden. We moeten erkennen dat God bedoelt dat wij dit boek hebben, lezen en bestuderen, zowel individueel als collectief, en het is een boek dat door de kracht van de Geest op vele manieren getuigenis geeft van Jezus zelf en van wat God door Hem bereikte. Nogmaals: De Bijbel is niet een voorraad aan ware info over God. Hij is juist deel van de middelen waardoor God zijn volk en zijn wereld redt en ze brengt naar een nieuwe schepping. Voor de interpretatie moeten letterlijke en figuurlijke betekenis als sleutelelementen van bijbeluitleg geïntegreerd worden. En lezers en commentatoren staat het vrij om te verkennen welke passages letterlijk of juist figuurlijk bedoeld zijn. ‘De enige veilige regel is je te herinneren dat de Bijbel echt Gods gave aan de kerk is om haar in staat te stellen haar werk in de wereld te doen. Zo kan en moet ernstige Bijbelstudie een van de plaatsen worden waar, en een van de middelen waardoor hemel en aarde in elkaar grijpen en Gods toekomstige doelen aankomen in het heden. De Bijbel is deel van Gods antwoord op de oude menselijke zoektocht naar recht, spiritualiteit, relaties en schoonheid. Het is de moeite waard die zoektocht voort te zetten met dit middel.’(p.172) 15. GELOVEN EN ERBIJ HOREN De kerk als rivier en boom. De kerk is als een rivier die begint bij een heel gebied van bronnen, meren en gletsjers, die uitmonden in die ene rivier. In Openbaring ziet Johannes Mensen uit alle 11
landen en volken, die bij elkaar komen in een groot lofprijzend koor. Alle verschillende mensen horen bij elkaar. En de kerk is als een boom die begint met een enkel zaadje. Hij wortelt en schiet tegelijk het licht en de lucht in. Jezus zelf is gezaaid, en zijn takken reiken nu in alle richtingen, naar boven en naar beneden. ‘De rivier stroomt van vele tot één. De boom groeit van één tot veel.’(p.173) Kerk als lichaam. Wrights definitie van kerk: ‘De kerk is de enkele multi-etnische familie die de schepper God aan Abraham beloofde. Ze is tot aanzijn gebracht door Israëls Messias, Jezus, bezield door Gods Geest, en ze is geroepen het veranderende nieuws van Gods reddende recht aan de hele schepping te brengen.’ (p.174) Het is als lid worden van een familie, in een gemeenschappelijk christelijke identiteit. Tegenwoordig zijn we doordrenkt van individualisme en het is gelukkig ook waar dat ieder van ons geroepen is om persoonlijk op Gods roeping te antwoorden. Maar (naar Paulus’ voorbeeld): een hand wordt niet minder hand als deze deel is van een lichaam dat ook oren en ogen heeft. Daarom: ‘Eigen spirituele groei en uiteindelijke redding vormen eerder bijproducten van het voornaamste, centrale, overkoepelende doel waarvoor God ons geroepen heeft en roept. … Dat God door de kerk aan de wijdere wereld zal verkondigen dat hij inderdaad haar wijze, liefhebbende en rechtvaardige schepper is, dat hij door Jezus de machten die haar bederven en verslaven, heeft verslagen, en dat hij door zijn Geest aan het werk is om haar te genezen en te vernieuwen.’(p.176-177) Als medewerker van redding zelf eerst gered worden – Wakker worden. Vanaf het begin is duidelijk dat mensen die medewerkers van Gods genezende liefde die de wereld rechtzet worden, eerst zelf mensen moeten worden waarvan het leven rechtgezet is door dezelfde genezende liefde. De boodschappers moeten modellen van de boodschap zijn. Wakker worden, is een van de meest basale beelden voor wat er kan gebeuren als God een rol gaat spelen in iemands leven, voor als het goede nieuws iemands bewustzijn raakt. Wakker worden kan snel of langzaam, maar er is een moment dat je slaapt, en er is een wakker zijn. De opstanding geldt niet alleen in de nieuwe wereld maar ook in het huidige leven! De nieuwe schepping is begonnen met de opstanding van Jezus, en God wil dat we nu, in de huidige tijd, wakker worden voor die nieuwe werkelijkheid, ook al slaapt de rest van de wereld nog. Onze persoonlijkheden zijn heel verschillend en voor sommigen is dit wakker worden een diep emotionele ervaring, voor anderen een kalme nuchtere beslissing na rijp beraad. Geloven , liefhebben, gehoorzamen en berouw hebben. Wat betekent dit wakker worden, of het lid van Gods volk worden, van de kerk? In eerste instantie ‘het Goede nieuws’ geloven. Maar deze boodschap is zo onwaarschijnlijk dat je haar niet zomaar gelooft. Het is uiteindelijk geloof en vertrouwen in de God die zoiets zou doen en deed. Ons woord geloof is wat dat betreft erg misleidend. ‘Het is een kwestie dat Iemand jou roept, … met een boodschap die tegelijk een uitnodiging in liefde en een oproep tot gehoorzaamheid is.’…‘Hoe meer we ons bewust zijn van ons eigen onvermogen zaken recht te krijgen, … des te meer zullen we deze roeping horen als wat ze ten diepste is. Ze is het aanbod van vergeving.’…’Zelfs een glimp daarvan opvangen, is genoeg om je de adem in te laten houden van ontzag en dankbaarheid, en te merken dat in antwoord daarop van binnen dankbare liefde opwelt.’(p.179-180)Op de manier dat Jezus nu onze Koning is, zijn we Hem dan wel gehoorzaamheid en trouw verschuldigd. (dus niet omdat wij daardoor Gods gunst kunnen verdienen) Realiseren dat we zo in strijd met onze oorspronkelijke bestemming hebben geleefd, en daarvan afgeraakt zijn, dat onze zonde is dat we ons doel missen, is wat we berouw noemen. Een afwenden van levenspatronen die ons werkelijk mens-zijn verminken en misvormen. Rechtvaardiging door het geloof is: ‘Wanneer mensen tot christelijk geloof komen, 12
worden ze ‘rechtgezet’ als een teken vooraf en als onderdeel van datgene wat God bedoelt te doen voor zijn hele schepping.’(p.181) Vroege christenen en Jezus zelf spraken ook wel over een geboorte ‘van boven’. ‘Ergens in de diepten van je bestaan is iets tot leven gekomen dat er eerder niet was.’(p. 181-182) Maar net als een pasgeboren baby hebben wij dan hulp nodig van een moeder, die ons troost, beschermt en voedt. De kerk als onze moeder. In eerste plaats is de kerk een gemeenschap die bij elkaar hoort omdat ze samen bij God die we kennen door Jezus hoort. De kerk heeft 2 doelen: God de eer geven en om voor Gods koninkrijk te werken. Een derde doel dat de twee andere dient is het elkaar bemoedigen, opbouwen in geloof, bidden met en voor elkaar, leren en onderwijzen van elkaar, voorbeeld zijn, enz… Als gezelschap onderweg. Hierbinnen zijn de verschillende bedieningen ontstaan. De verering van God voedt het gezelschap zijn. Idealiter zou iedere christen bij een groep van ongeveer een dozijn moeten horen, bij elkaar komen om te bidden, Schriftstudie en opbouw van elkaar. Een groep klein genoeg om elkaar serieus te leren kennen, te zorgen en te bidden, en tegelijk groot genoeg voor variatie van leden, stijlen van eredienst en actie voor het Koninkrijk. De doop, door het water bevrijd. De redding door water is al te zien bij Mozes. Hij werd zelf uit water gered om later het volk door water heen te redden. Bij de Schepping werd vanuit water naar nieuw leven. En bij Johannes de Doper werd het volk door het water naar Gods nieuwe verbond geleid. Jezus eigen doop en laatste avondmaal wijzen terug naar de oorspronkelijke Exodus en vooruit naar Jezus’ dood en opstanding. Jezus ging niet door het water, maar door de diepe vloed van het lijden onder het kwaad. ‘De spectaculaire eenmalige gebeurtenissen in het hart van het christelijk verhaal gebeuren aan ons, niet maar aan het eind van ons eigen leven en verder als we fysiek sterven en, eventueel, wanneer we weer opstaan, maar terwijl we doorgaan met leven in de huidige tijd. Door het water het nieuwe leven van bij Jezus horen binnen.’(P.185) De doop was de manier van binnenkomen in de christelijke familie en werd geassocieerd met de ‘wedergeboorte’. We hebben nog wel zelf verantwoordelijkheid, maar de doop doet er wel toe. Mensen die gedoopt zijn kunnen kiezen hun doop te verwerpen. Maar God zal hen behandelen als ongehoorzame familieleden en niet als buitenstaanders. 16. DE NIEUWE SCHEPPING BEGINT NU Het gaat niet om naar de hemel gaan als je sterft. Het gaat erom dat de hele schepping recht gezet wordt. Aarde en hemel zijn gemaakt om compleet, heerlijk en totaal elkaar te overlappen. Jeruzalem zal neerdalen uit de hemel op aarde. Aarde en hemel worden één. Het geloof in de opstanding van Jezus, Paulus en Johannes en vele anderen gaat over leven na het leven na de dood. ‘je sterft, je gaat ‘naar Christus’ (leven na de dood), maar je lichaam blijft dood. … Wat beloofd is na die interimperiode is een nieuw lichamelijk leven in Gods nieuwe wereld.’(p.188) Gods plan is niet deze wereld, die hij heel goed geschapen heeft, in de steek te laten, maar haar nieuw te maken en de mensen zullen er lichamelijk leven en erover te regeren. En alles zal om Jezus heen draaien. Christelijke ethiek is het oefenen in het heden van de melodieën die we zullen zingen in Gods nieuwe wereld. (P.191) Onze weg van christelijk leven, die begint met de doop, is vergelijkbaar met een pelgrimage, waarbij je aan de ene kant afstand doet van dingen en aan de andere kant andere dingen juist ontdekt. Jezus zei dat de enige manier om jezelf te vinden is, jezelf te verliezen. De enige manier waarop dit mogelijk is is door te putten uit de kracht van Gods Geest. Maar je herontdekt ook dat er veel dingen zijn waarop het christelijke antwoord ja is. Hoe het 13
oorspronkelijk bedoeld is kan soms verbazing opleveren. Het is alleen niet altijd duidelijk wat, daarom moeten we uitwerken welke stijlen van leven en gedrag horen bij kwaad dat we moeten verwerpen en welke stijlen van leven en gedrag horen bij nieuwe schepping die we moeten omhelzen, bevechten en vieren. Hiervoor hebben we wijsheid nodig, wijsheid van het leven, van onderwijs, van Jezus, van de Geest, door de Schrift en van andere christenen. Regels in de schrift moeten worden opgevat als wegwijzers naar een manier van leven waarin hemel en aarde overlappen, waarin we ontdekken hoe echte menselijkheid eruitziet en voelt in de praktijk. Verlangen naar gerechtigheid. God heeft de bedoeling de wereld recht te zetten. De taal die de meerderheid van de wereld spreekt is die van geweld, met macht sturen ze legers, zonder macht gooien ze winkelruiten in of plegen ze aanslagen. Deze methoden zijn weinig succesvol gebleken in de geschiedenis, maar de mens blijft ermee doorgaan. ‘Aan het kruis nam de levende God de woede en het geweld van de wereld op zich, leed onder massief onrecht… en weigerde toch uit te halen met bedreigingen of vervloekingen’.(p.194) Hij putte het kwaad uit, door er niet aan toe te geven deel te nemen aan deze circulatie. Door genezend herstelrecht in internationale verhoudingen of in individuele relaties, hard werken in gebed, overtuiging en politieke actie kunnen christenen laten zien dat er een alternatief is voor geweld. Het lijkt een zwakke weg, maar de resultaten suggereren iets anders. ‘Christenen moet vol energie bezig zijn met het bepleiten en bevorderen van dat recht waar alle mensen naar verlangen en dat, op een nieuwe en onverwachte manier, over de wereld uitbreekt door Jezus.’(p.196) Verlangen naar relaties. Het verlangen naar relaties gaat veel dieper dan het vermijden van oneerlijkheid en je recht krijgen. Het sleutelwoord van het NT is ‘liefde’. Wright vraagt daarnaast aandacht voor het ‘positief goed voor elkaar zijn.’ We staan zo snel op voor onze rechten, maar we moeten niet naar onszelf kijken en onze behoefte, maar naar die ander in zijn nood, onderdrukking, pijn en vreugde.’ ‘Goedheid is een belangrijke manier om uit te groeien als mens, om de rijkste en diepste relaties op te bouwen en te onderhouden.’ (P.196) Hierin moeten we als christenen goed leren omgaan met onze boosheid, en weigeren daardoor de onderlinge omgang te laten bepalen. Jezus dood heeft vergeving gebracht die we moeten doorgeven aan elkaar. Ook in seksualiteit moeten christenen luisteren naar de oorspronkelijke bedoeling. Het is een beeld van de Schepping zelf, die de mogelijkheid om leven voort te brengen in zich raagt in tegenstelling tot de huidige cultuur waarin ‘het geheel is losgemaakt van de zaak van gemeenschap en relaties opbouwen, en gedegenereerd is tot niet meer dan een manier om op te komen voor je eigen recht om je eigen plezier op je eigen manier te kiezen.’(p.199) In plaats van een sacrament is seksualiteit speelgoed geworden. Daarnaast hebben we te lang in een wereld geleefd, en in een kerk ‘waar de wil en verlangens van mensen gezien worden als sacrosanct zoals ze zijn, waar van God verwacht wordt dat hij beveelt wat wij al liefhebben belooft wat wij al verlangen.’(p.200) Christenen moeten daar tegen over in de richting van de vreugde leven, van relaties die genezen zijn en verrijkt, van horen bij de nieuwe schepping, van vinden, niet maar wat we al hadden maar wat God ons wilde geven. ‘in het hart van de christelijke ethiek ligt nederigheid; in het hart van de parodieën ervan ligt trots.’(p.200). Verlangen naar schoonheid. De schoonheid die we nu opvangen in de schepping kan het best verstaan worden als deel van een groter geheel dat volmaakt zal worden als God hemel en aarde vernieuwt. Wright wil voorstellen dat de kerk haar honger naar schoonheid op elk niveau weer moet wekken. ‘Het is van centraal belang voor christelijk leven dat we de goedheid van de schepping vieren, haar huidige gebrokenheid overdenken en, voor zover we kunnen, al vooruit de genezing van de wereld vieren, de nieuwe schepping zelf. Kunst, muziek, literatuur, dans, theater – 14
en vele andere uitdrukkingen van menselijke verrukking en wijsheid – kunnen allemaal op nieuwe manieren worden verkend.’(p.202) De huidige wereld is ontworpen voor iets wat nog niet is gebeurd. Als een viool die wacht om bespeeld te worden: mooi om naar te kijken, maar als je er nooit één gehoord had, zou je de nieuwe dimensies van schoonheid die nog geopenbaard zullen worden niet geloven. Kunst kan daarvan misschien een glimp laten zien. ‘De kunstenaar kan zich dan aansluiten bij hen die werken aan recht en hen die worstelen om verlossende relaties en samen hen bemoedigen en ondersteunen die zich uitstrekken naar een echte, verlossende spiritualiteit. De manier om aan dit alles zin te geven, is vooruit kijken. Kijk naar de komende tijd wanneer de aarde vervuld zal zijn met de kennis en de heerlijkheid van de Heer zoals het water de bodem van de zee bedekt; en leef dan in het heden in het licht van die belofte, zeker dat ze volledig werkelijk zal worden omdat ze al vervuld werd toen God met Pasen voor Jezus deed wat hij zal gaan doen voor de hele schepping.’(p.202) ‘We zijn geroepen deel te zijn van Gods nieuwe schepping, geroepen hier en nu medewerkers van die nieuwe schepping te zijn. We zijn geroepen model te staan voor die nieuwe schepping en haar te vertonen in symfonieën en gezinsleven, in herstelrecht en poëzie, in heiligheid en dienst aan de armen, in politiek en schilderkunst. Als je de dag ziet aanlichten, denk je op een nieuwe manier terug aan de duisternis.’(p.202-203) Zonde is het missen van een kans. ‘Christelijke heiligheid is niet (zoals mensen vaak denken) een kwestie van iets goeds ontkennen. Het gaat om uitgroeien en iets nog beters vatten.’
15
