2011. Docenten ontwerpen onderwijs. Ook in dit nummer. Spotlight Flexibele licenties voor software en content

december/2011

04

Ook in dit nummer Spotlight

Flexibele licenties voor software en content Best Practices

Docenten ontwerpen onderwijs met ICT Techniek

Twee hogescholen implementeren Unified Communications

DE CONCURRENTIE KRACHT VAN NEDERLAND HENK VOLBERDA (HOOGLERAAR STRATEGISCH MANAGEMENT):

‘ N EDER L A N D S CO O R T N O G O N VO L D O E N DE O P I N N OVAT I E ’

COLOFON Colofon SURF is de gezamelijke kwartaaluitgave van de SURF-organisaties SURFfoundation, SURFnet en SURFdiensten met nieuws en achtergrondinformatie over ICT voor het hoger onderwijs en onderzoek. Redactieadres SURFnet bv Postbus 19035 3501 DA Utrecht T 030 2 305 305 F 030 2 305 329 [email protected] Hoofdredactie Maryse Laseroms Redactie Maartje Dekens Marielle Schipper-Heesters Sabrina Vredenberg (eindredactie) Medewerkers (aan dit nummer) Brigitte Bloem Jan Bogerd Marjolein Marchal Daphne Riksen Willem van Valkenburg Martijn Vet Aad van de Wijngaart Ontwerp Volta_ontwerpers fotografie Rob Gieling Diederik van der Laan Roy Lazet Ivar Pel Druk Roto Smeets

16

SURF verschijnt ook in een Engelstalige editie: www.surf.nl/eng/magazine ISSN 1570-632X

gewoon op papier of liever online? www.surf.nl/enquete

Abonnement Een gratis abonnement op SURF magazine kan worden aangevraagd via het redactieadres of via het online formulier op www.surf.nl/magazine SURF is tevens te raadplegen via: www.surf.nl/magazine

SURF magazine

18

inkoop

INTRODUCTIE FLEXIBELE LICENTIEMODELLEN Licenties voor software en content flexibel afsluiten kan binnenkort via SURFdiensten, dankzij het project Licentiemodellen Next Generation (LMNG). Begin 2012 zal de eerste versie van een volledig vernieuwde licentieomgeving in gebruik worden genomen. Maarten Brouwer, hoofd IT bij Wageningen UR (foto links), legt uit waarom hij dit een stap vooruit vindt. ‘Met LMNG kunnen we makkelijker op het juiste moment de contracten rond hebben voor het gewenste aantal gebruikers.’ Daarnaast leest u welke nieuwe producten u tegen een aantrekkelijke prijs via SURFdiensten kunt aanschaffen. Wilt u op de hoogte blijven van het laatste nieuws over SURF-licenties? Elk kwartaal kunt u het e-zine Licentienieuws lezen op ISSUU.com/Licentienieuws.

verschenen in SURF magazine december 2011

INHOUD

n o 04 2011

04

Verder in dit nummer:

09 Proeftuin supersnel mobiel internetten

best practices

Info

Onderwijs leren ontwerpen met ICT Nataša Brouwer en Shirly Berends (UvA) zijn nauw betrokken bij een afgerond project dat docenten leert de beste didactische aanpak te combineren met de juiste ICT-tools.

12 Na zeven jaar stopt SURFnet/Kennisnet focus

Innovatieprogramma

13

06

Gastcolumn

Jan Bogerd: De cloud dringt binnen

14 Unified Communications in het hoger

Interview

techniek

De concurrentiekracht van Nederland Nederland scoort als kenniseconomie nog onvoldoende op het gebied van innovatie, aldus hoogleraar Henk Volberda. ICT ziet hij als een belangrijke driver voor onze kenniseconomie.

onderwijs

16 20 Willem van Valkenburg: Als je steelt, Bullets

Trendwatching

10

Spotlight

Flexibele licenties software en content

20

doe het dan goed Agenda

Begin 2012 kunnen instellingen flexibele licenties afsluiten via SURFdiensten. Dat dat voordelen biedt voor zowel leveranciers als afnemers, vertellen IBM en Universiteit van Tilburg.

REDACTIONEEL

The shift

Maartje Dekens Reacties? [email protected]

Grote kans dat u op dit moment SURF magazine in uw handen heeft, terwijl u het leest. Niet zo moeilijk te raden wanneer een blad alleen in gedrukte vorm wordt verspreid. Dat we SURF magazine drukken is overigens een bewuste keuze, aangezien SURF op deze manier elk kwartaal ook niet-virtueel bij u in de organisatie of instelling binnenkomt. Maar, is dat nog wel zo logisch in een tijdperk waarin termen als groen, duurzaam, cloud en online de boventoon voeren? Daarover horen we graag uw mening via onze enquête over de verschijningsvorm en toekomst van SURF magazine. Want, gaat uw voorkeur uit naar een gedrukt nummer dat u bijvoor-

beeld gemakkelijk in uw tas kunt stoppen voor onderweg of heeft u liever een online magazine dat u vanaf uw scherm leest of wellicht een app voor een mobiel device? De trend om online te gaan staat natuurlijk niet op zichzelf. We zien deze shift ook plaatsvinden in het hoger onderwijs en onderzoek; steeds meer dienstverlening, producten, communities verhuizen van offline naar online of zelfs naar de cloud. Bladerend in dit nummer valt op dat elk artikel wel een online component bevat. Of we met SURF magazine deze stap gaan zetten, dat is aan u! De enquête vindt u op www.surf.nl/enquete.

04 2011 verschenen in SURF magazine december 2011

03

BEST PRACTICES

MarchET biedt maatwerk voor docenteN

Onderwijs leren ontwerpen met ICT Hoe kunnen docenten hun lessen verbeteren met behulp van ICT? Het antwoord begint bij de belangrijkste vraag: wat is het probleem? In het door SURFfoundation gesubsidieerde project MarchET leren docenten keuzes te maken over het gebruik van ICT-tools gecombineerd met de beste didactische aanpak.

A

foto: Diederik van der Laan

ls we één ding zeker weten over ICT in het onderwijs, dan is het wel dit: het werkt alleen als het voorziet in een echte behoefte. Dat is dus de basis voor MarchET, zo legt projectleider Nataša Brouwer uit: ‘We hebben onze cursusmodules zo opgezet dat de deelnemer eerst kijkt wát hij precies wil verbeteren in zijn onderwijs. Daarvoor maakt hij tijdens de module een herontwerp en dat voert hij uit in de praktijk. Aan het eind evalueert hij het effect: leren de studenten nu echt beter?’ Ook de modules zelf zijn samengesteld op basis van wensen van docenten bij de deelnemende instellingen (UvA, HvA, UU, TUE en UM). ‘We vroegen hen in een enquête wat ze belangrijk vinden om te leren over ICT in het onderwijs. De antwoorden hebben we vertaald in vier onderwijsmodules: Samen kennis opbouwen, Begeleiden op afstand, Kennis en inzicht peilen, en Web 2.0-applicaties ofwel sociale netwerken.’

Openbaring

Nataša Brouwer, projectleider MarchET , Universiteit van Amsterdam

04


Toen MarchET (MAke Relevant CHoices in Educational Technology) eind september werd afgesloten, hadden 32 docenten een of meer van deze modules afgerond – met veel enthousiasme. Een van hen is Shirly Berends, docent Forensic Sciences bij de UvA en onderwijsadviseur bij NFI Academy. Ze legt uit: ‘Ik gebruik computers veel en graag, maar dat is voor onderzoek. Voor ICT in het onderwijs had ik een didactische update nodig. Die bood MarchET op een goed gestructureerde manier.’

Shirly Berends, docent Universiteit van Amsterdam

TPACK

Alle modules van MarchET zijn gebaseerd op het TPACK-model. Daarmee analyseer je onderwijsproblemen in drie samenhangende dimensies: techniek, didactiek en inhoud. Brouwer legt uit: ‘Een docent leert hoe hij de vakinhoud inzichtelijk en begrijpelijk kan maken met behulp van ICT en welke didactiek daar het beste bij past. Met TPACK is het mogelijk om iedere onderwijssituatie en docent op een unieke wijze te benaderen. MarchET past ook goed in de opzet van de basiskwalificatie onderwijs (BKO) voor docenten. Bij ons op de Science-faculteit van de UvA is het daar al in geïntegreerd.’

‘MarchET maakt het mogelijk iedere onderwijssituatie op een unieke wijze te benaderen’ Is MarchET de moeite waard? Berends beantwoordt die vraag met een volmondig ja, en een extra argument: ‘Wanneer ik ICT-tools uitprobeer, word ik zelf zo enthousiast dat de studenten erdoor besmet raken...’ Aad van de Wijngaart

MarchET geschikt voor uw docenten? Het tijdsbeslag per MarchET-module is 20 à 25 uur, verdeeld over drie maanden en inclusief vijf uur videoconferencing. Het grootste deel van die tijd wordt gevuld met het ontwerpen van onderwijs voor de eigen praktijk. Instellingen die met de modules aan de slag willen, kunnen dat gratis doen. Alle cursusmaterialen, inclusief opdrachten, staan op de site Onderwijsontwerpenmetict.nl. De resultaten van MarchET zijn ook beschikbaar gemaakt via SURFacademy, het professionaliseringsprogramma van SURF. Dat gebeurt onder meer binnen de masterclass ICT-docentprofessionalisering en in de workshop ICT-docentprofessionalisering met TPACK. M eer informatie

www.surf.nl/surfacademy

Nationaal Actieplan e-Learning MarchET is een van de projecten van het Nationaal Actieplan e-Learning, dat de in-, door- en uitstroom van studenten in het hoger onderwijs wil verbeteren. Universiteiten en hogescholen werken hierbij nauw samen met het voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs. Het Actieplan wordt uitgevoerd door SURFfoundation in opdracht van VSNU, HBO-raad en het ministerie van OCW.

Meer informatie

www.marchET.nl


Haar onderwijsprobleem? ‘De studenten konden al aan mijn tweede collegereeks beginnen voordat ze het tentamen van de eerste gehaald hadden, ook al zaten er maanden tussen. Gevolg: vaak snapten ze niet waar ik het over had, want de stof was diep weggezakt of nooit echt begrepen.’ Dat is nu anders. ‘Ik laat ze online tentamen doen bij de start van de tweede reeks. Zo focus ik ze op de stof. Als iemand de helft niet blijkt te kennen, gaat hij vanzelf beseffen dat er een probleem is. Voor mij is het ook een waarschuwing wanneer bepaalde vragen slecht gemaakt worden: dan kan ik voor die stof extra tijd vrijmaken.’ Dankzij de digitale vorm is de diagnostische toets snel en gemakkelijk nagekeken en geanalyseerd. Berends: ‘Ik vond het een openbaring!’

www.onderwijsontwerpenmetict.nl

M eer informatie

www.surffoundation.nl/studiesucces


05

INTERVIEW NEDERLAND SCOORT NOG ONVOLDOENDE OP INNOVATIE

DE CONCURRENTIE KRACHT VAN NEDERLAND

Henk Volberda (Hoogleraar

‘ict is een belangrijke driver in een kenniseconomie: het faciliteert productiviteitsverhoging’ 06


foto: Ivar Pel

Strategisch management):

Nederland wil een kenniseconomie zijn, maar scoort op het gebied van innovatie nog onvoldoende. Dat vindt Henk Volberda, hoogleraar Strategisch management en ondernemingsbeleid aan de Rotterdam School of Management van de Erasmus Universiteit. Als directeur van INSCOPE, Research for Innovation, is hij verantwoordelijk voor het verzamelen van de Nederlandse gegevens voor de Global Competitiveness Index van het World Economic Forum. Wat verstaat u onder een kenniseconomie? ‘Een land met een kenniseconomie concurreert op basis van kennis en innovatie. Zo'n land moet het dus hebben van kennis, toegevoegde waarde, en een goede kenniscirculatie tussen bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheid. Een ander kenmerk van een kenniseconomie is dat er flink wordt geïnvesteerd in R&D, kenniswerkers en human capital. Nederland is groot geworden als klassieke industriële economie. Die tijd is voorbij: opkomende economieën kunnen veel efficiënter en goedkoper produceren en hebben ons de afgelopen decennia op dit punt ingehaald. De enige manier waarop wij ons kunnen onderscheiden van lagelonenlanden is door het bieden van toegevoegde waarde. Het is essentieel dat Nederland de omslag maakt naar een kenniseconomie. Als dat niet gebeurt, merken we dat in onze productiviteit en uiteindelijk in onze welvaart.’

Hoe staat Nederland ervoor, ten opzichte van andere landen? Hoe groot is onze concurrentiekracht? ‘Het World Economic Forum (WEF) meet jaarlijks de concurrentiekracht van 142 landen. Nederland staat in de Global Competitiveness Index 2011 op de 7e plaats. Dat is een lichte verbetering ten opzichte van 2010. Het WEF vergelijkt de landen op drie belangrijke pijlers. Allereerst op basiscriteria zoals betrouwbaarheid van de overheid en investeringen in infrastructuur en de kwaliteit van het onderwijs. Vervolgens op efficiency van markten, zoals de financiële en de arbeidsmarkt, en technologische geavanceerdheid. De derde pijler van de concurrentiekrachtindex is innovatie. Nederland is heel sterk in de eerste twee pijlers, maar minder sterk in de derde. Op het gebied van innovatie staan we op nummer 12. Koplopers als Zwitserland, Finland en Zweden scoren veel hoger. We zijn dus bepaald nog geen kenniseconomie.’

Welke rol speelt ICT in concurrentiekracht en innovatie? ‘ICT is een belangrijke driver in een kenniseconomie: het faciliteert productiviteitsverhoging. Op dat gebied is er in Nederland sprake van een paradox. We scoren hier hoog op het gebied van technologische geavanceerdheid, maar het leidt te weinig tot productiviteitsverbetering. Daardoor is Nederland dit jaar uit de top-10 ranking van het Global Information Technology Report van WEF gezakt, naar de 11e plaats. Het probleem voor Nederland is niet zozeer het ontwikkelen van technologieën, maar ligt juist in het benutten ervan. Opkomende economieën weten daarentegen steeds beter om te gaan met de mogelijkheden van ICT. Daardoor verdwijnt hoogwaardige kennisintensieve dienstverlening uit ons land. Het Erasmus MC bijvoorbeeld besteedt de screening van medische beelden uit aan artsen in India. Ook R&D- en engineeringactiviteiten zijn steeds minder locatiegebonden. Dat is een risico.’

‘Nederland heeft enorm veel kennis in huis, maar we weten het niet te benutten’ Hoe kunnen we onze concurrentiekracht verbeteren? ‘We weten uit onderzoek dat investeren in onderzoek en onderwijs het hoogste rendement biedt. Maar geld alleen is niet voldoende. De paradox die we net bij ICT zagen, is namelijk ook van toepassing op innovatie. Gemeten naar het aantal publicaties en patenten staan we in de top-3 van de wereld, maar we zijn ronduit slecht in het aanwenden van die kennis voor het ontwikkelen van


07

nieuwe producten en diensten. De doorstroming van kennis naar kunde naar kassa is onvoldoende. Een kwart van het innovatiesucces wordt bepaald door investeringen in R&D en technologie, terwijl driekwart van het innovatiesucces wordt bepaald door de manier van organiseren, managen en inrichten van de arbeid. Ik noem dat laatste sociale innovatie. Investeringen in R&D renderen dus veel meer wanneer tegelijkertijd aandacht wordt besteed aan een passende leiderschapsstijl, adequate organisatievormen en talentmanagement. Om in de top-5 van de Global Competitiveness Index te komen, wat ons Kabinet wil, zullen we veel meer moeten investeren in deze niet-technologische hefbomen van innovatie.’

Wat vindt u van de plannen van het Kabinet op dit gebied? ‘Er zijn dit jaar veel plannen gepresenteerd: het topsectorenbeleid, de DigitaleAgenda.NL en de Strategische Agenda Hoger Onderwijs, Onderzoek en Wetenschap. Minister Verhagen maakt echte keuzes en betrekt ook bedrijven bij zijn plannen. Dat heeft zijn charme: zo worden de plannen meer vraaggestuurd. Ik zie ook dynamiek en actiegerichtheid in de topsectoren. Zelf neem ik als wetenschapper deel aan het topteam Hoofdkantoren, en ik zie van dichtbij dat er meer betrokkenheid en actie is dan voorheen in het Innovatieplatform. Maar ik heb daarbij wel kanttekeningen: ook in andere sectoren vindt innovatie plaats. Daarnaast mis ik aandacht voor de thema's die gemeenschappelijk zijn voor meerdere sectoren. Zoals ICT, wat een belangrijke rol speelt in bijvoorbeeld de topsectoren water, chemie en hightech. Ook het up-to-date houden en intensiveren van kennis, de human capital agenda, speelt in alle sectoren. Het zou goed zijn een sociale innovatieagenda te ontwikkelen als dwarsdoorsnede van de topsectoren. We moeten ervoor waken dat iedere topsector zijn eigen wiel gaat uitvinden.’

In de overheidsplannen zijn extra investeringen voorzien in grootschalige onderzoeksfaciliteiten, waaronder de ICT-onderzoeksinfrastructuur. Gaat dit helpen? ‘Een goede ICT-onderzoeksinfrastructuur is belangrijk voor de onderzoeksproductiviteit. Dat vraagt om coördinatie. Als breed platform is SURF daar uitermate geschikt voor. Maar ik wil hier graag een pleidooi houden om het niet bij een goede infrastructuur te laten. Kenniswerkers,

08


‘De doorstroming van kennis naar kunde naar kassa moet beter’ en onderzoekers in het bijzonder, zijn gebaat bij optimale ondersteuning maar krijgen die vaak niet. Ze zitten in allerlei keurslijven, want ze geven ook onderwijs en zitten in besturen. Ze missen de vrijheid om hun kennis te etaleren en te gebruiken. Zo win je de Nobelprijs niet.’ Daphne Riksen

Meer informatie

‘Innoveren 3.0: Slimmer managen, organiseren en werken’ Henk Volberda en Menno Bosma (Mediawerf, 2011)

Global Competitiveness Index en Global Information Technology Report: www.weforum.org

IT Industry Competitiveness Index: http://globalindex11.bsa.org DigitaleAgenda.NL: bit.ly/rUoLxC

Strategische Agenda Hoger Onderwijs:

bit.ly/vWHET1

iNFO

Proeftuin supersnel mobiel internetten Dit najaar hebben KPN en SURFnet een overeenkomst gesloten voor gezamenlijk onderzoek naar betere integratie van mobiele netwerken op internet en de invoering van de nieuwe generatie internet adressen (IPv6). Zij willen samen kennis en ervaring opdoen met de mogelijkheden van nieuwe, zogenaamde 4e generatie, mobiele netwerken. Ook willen ze samen een extra stimulans geven aan de invoering van de nieuwe generatie internetadressen (IPv6) in Nederland. Mobiele netwerken Mobiele communicatie speelt een steeds belangrijker rol in het hoger onderwijs en onderzoek. Voor het nieuwe werken en leren is een onbeperkte en hoogwaardige toegang tot het internet van groot belang. SURFnet en KPN gaan onderzoeken hoe draadloze netwerken zoals UMTS, Wi-Fi en het nieuwe LTE daartoe beter kunnen worden geïntegreerd met het SURFnet-netwerk en daarmee ook het internet. Nog voor het einde van dit jaar wordt een eerste pilot opgezet waarbij de mobiele breedbandinfrastructuur van KPN, op basis van eduroam authenticatie, zo naadloos mogelijk wordt gekoppeld aan de netwerkinfrastructuur van SURFnet en aan de Wi-Fi netwerken van de universiteiten die in het onderzoek meedoen. SURFnet en KPN willen hiermee kennis en ervaring opdoen met het gebruik van nieuwe mobiele netwerken in onderwijs en onderzoek.

Toegang ICT-toepassingen Beide partijen geloven in de voordelen van het nieuwe werken en leren waarin studenten en onderzoekers overal en altijd op hun manier kunnen leren en samenwerken. Mobiele netwerken kunnen hieraan bijdragen door studenten en medewerkers bij Nederlandse instellingen voor hoger onderwijs en onderzoek op een eenvoudige, veilige en vertrouwde wijze toegang te geven tot moderne ICT-toepassingen. De gebruikers-

groep van SURFnet is eerder uitermate geschikt gebleken om een voortrekkersrol te spelen bij de invoering van nieuwe netwerkdiensten. Het internet zelf is hiervan het bekendste voorbeeld.

IPv6 SURFnet stimuleert al jaren het gebruik van IPv6 bij kennisinstellingen in Nederland en daarbuiten. Het SURFnet-netwerk ondersteunt IPv6 al sinds 2001, maar veel instellingen en bedrijven zijn nog niet zo ver. Inmiddels wordt de overgang naar IPv6 urgent, aangezien de IPv4 adressen bijna op zijn. SURFnet en KPN willen de implementatie van IPv6 daarom versnellen. Om een snelle en gedegen overgang ook voor KPN mogelijk te maken zal SURFnet, via het RIPE NCC, een reeks IPv4 adressen aan KPN overdragen om zo een belangrijke stimulans tegeven aan de noodzakelijke tijdige invoering van IPv6 in Nederland. De resultaten van het onderzoek zullen voor algemeen gebruik beschikbaar zijn. Martijn Vet

Meer informatie

bit.ly/tQvsAo


09

SPOTLIGHT Nieuwe omgeving SURFdiensten in januari in de lucht

Licentiemodellen Next Generation

H

et project Licentiemodellen Next Generation (LMNG), dat in 2008 van start ging, speelt in op wensen van zowel het hoger onderwijs als aanbieders van software en content. Bij de Universiteit van Tilburg staat flexibiliteit al een tijd hoog op het verlanglijstje. IT-manager Corno Vromans: ‘Tot nu toe konden we via SURFdiensten alleen licenties afsluiten met een vaste looptijd, meestal drie tot vier jaar. Maar in bepaalde situaties is dat helemaal niet handig. Momenteel zijn wij bijvoorbeeld Novell-software aan het uitfaseren.

foto: Roy Lazet

Begin 2012 levert SURFdiensten een nieuwe omgeving op waarmee instellingen flexibel licenties voor software en content kunnen afsluiten. In het systeem, dat de naam Licentiemodellen Next Generation draagt, kunnen leveranciers op hun beurt hun producten meer op maat aanbieden. Zo wil SURFdiensten instellingen én aanbieders beter van dienst zijn.

LMNG speelt in op trends als SaaS en cloud computing Wanneer in 2012 onze overeenkomst afloopt, zijn wij waarschijnlijk nét niet klaar. Dan wil je zo'n contract voor een paar maanden kunnen verlengen.’ SaaS

Het afsluiten van licenties voor verschillende groepen is een andere vorm van flexibiliteit die instellingen graag willen: hetzij voor individuele gebruikers, dan wel per faculteit, voor de hele campus of met meerdere instellingen samen. ‘Dat heeft voor ons twee voordelen’, legt Corno Vromans uit.

10


Corno Vromans, IT-manager, Universiteit van Tilburg


‘Faculteiten kunnen in het vervolg hun eigen licenties afsluiten en administratief afhandelen, in plaats van via de IT-afdeling. En het is goedkoper als alleen die faculteit van de software gebruik maakt. Nu sluit je nog vaak een licentie af voor de hele universiteit terwijl een grote groep mensen het product nooit zal gebruiken.’ Daarnaast speelt LMNG in op trends als SaaS (Software as a Service) en cloud computing. ‘Als IT-organisatie kun je niet langer voorschrijven welke software op welk device een student of medewerker moet gebruiken’, zegt Corno Vromans. ‘Zij willen dat zelf bepalen. Dat vraagt om afrekenen per tijdseenheid, op basis van werkelijk gebruik.’ Software consolideren

LMNG biedt SPSS-leverancier IBM de mogelijkheid beter in te spelen op de wensen van het hoger onderwijs, vertelt Leo Lans, IBM Business Analytics Benelux Country Manager SPSS. ‘Deliverymodellen als cloud en SaaS sluiten goed aan op de kernactiviteiten van het hoger onderwijs. Medewerkers willen ondersteuning van hun processen, zonder zich bezig te hoeven houden met welke softwarecomponenten ze daarvoor nodig hebben. Je kunt bijvoorbeeld door informatiepatronen van je studentenpopulatie te analyseren voorspellen welke studenten risico lopen uit te vallen. Op basis daarvan kun je dan tijdig actie nemen. Nu heb je voor zo’n drop-out voorspellingsmodule nog een complete SPPS-licentie nodig, straks kan dat een hele mooie SaaS-oplossing zijn.’ Accountmanager Esther Hendrichs van IBM voegt daaraan toe: ‘Via SaaS kunnen we onze softwarecomponenten consolideren in oplossingen en gebruikers op de best mogelijke manier ondersteunen.’ Dynamiek

IBM wil ook inspelen op de dynamiek in het hoger onderwijs. Esther Hendrichs: ‘Het hoger onderwijs heeft behoefte aan licenties voor de duur van een onderwijssemester of een onderzoeksproject. We zijn blij dat SURF met LMNG een vehikel maakt dat die flexibiliteit ondersteunt.’ Om daaraan invulling te geven werkt IBM, dat SPSS in 2009 overnam, nauw samen met SURFdiensten. ‘SPSS was 21 jaar geleden de eerste leverancier die samen met SURF een licentiemodel ontwikkelde

Leo Lans en Esther Hendrichs, IBM

voor het hoger onderwijs’, vertelt Leo Lans. ‘Nu werken we opnieuw intensief samen aan nieuwe typen SaaS-oplossingen die we via LMNG kunnen aanbieden.’ Kanttekeningen

Ook Corno Vromans van de Universiteit van Tilburg kijkt uit naar het beschikbaar komen van de nieuwe LMNG-omgeving, al heeft hij er enkele kanttekeningen bij: ‘Flexibilisering is een goede zet, maar voor een grootschalige overstap naar SaaS en cloud computing moet SURFdiensten nog veel verder gaan. Via LMNG kun je alleen de licentie afsluiten, daarna moet de aanbieder je nog toegang verlenen tot zijn online dienst. Ik wil à la minute van de software gebruik kunnen maken. Ander manco van het systeem is dat het niet gekoppeld is aan de SURFfederatie, waardoor je niet met je eigen instellingsaccount kunt inloggen.’ De federatieve koppeling zal waarschijnlijk onderdeel uitmaken van een nieuwe release van het systeem, zodat gebruikers kunnen inloggen met hun eigen instellingsaccount. Daphne Riksen

Meer informatie

w ww.surfdiensten.nl > over SURFdiensten > LMNG. Lees het artikel Inkoop op pagina 18


11

FOCUS

Na zeven jaar stopt SURFnet/Kennisnet Innovatieprogramma

Kies en win! Na zeven jaar komt er per 1 januari 2012 een einde aan de OCW-subsidie voor het SURFnet/Kennisnet Innovatieprogramma. Met gemiddeld vijftig projecten per jaar heeft het programma, samen met instellingen en marktpartijen, een flinke stimulans kunnen geven aan ICT-innovatie in het onderwijs.

A

ls het aan programmamanagers Petra Boezerooy en Madelief Keyser ligt, zal de zorgvuldig opgebouwde samenwerking op het gebied van innovatie zeker een vervolg krijgen. ‘Maar we moeten niet op alle onderwerpen willen samenwerken. Veel beter is het om een weloverwogen selectie te maken van de terreinen waarop je winst kunt behalen als je samen optrekt. Ons motto: Kies en win!’

12


ICT-innovaties

Door de bundeling van de kennis en kunde van SURFnet en Kennisnet is het Innovatieprogramma in staat geweest om – van primair tot hoger onderwijs – naar de impact van ICT-innovaties op het onderwijs te kijken. Vele verkenningen werden uitgevoerd. Op basis van pilots is een groot aantal educatieve ICT-toepassingen ontwikkeld, onder meer op het gebied van video, mobiel leren, cloud computing, serious gaming, virtuele werelden en augmented reality. Toepassingen die het onderwijs leuker, interessanter en effectiever kunnen maken en waarover het hele onderwijs in Nederland kan beschikken. Gedurende de looptijd van het programma zijn diensten ontstaan als MediaMosa, Teleblik en SURFgroepen. Proeftuin

Keyser, programmamanager bij Kennisnet: Met het Innovatieprogramma hebben we zeven jaar lang instellingen kunnen helpen innovatieve toepassingen praktisch in te zetten, sneller dan

GASTCOLUMN zonder het programma mogelijk was geweest. Een waardevolle proeftuin voor innovatieve ideeën. Het bood ruimte voor experimenteren. We deelden kennis en ervaring. We inspireerden elkaar binnen het zorgvuldig opgebouwde netwerk.’ ‘Soms liepen we iets te ver vooruit’, vult Boezerooy, programmamanager van SURFnet, aan. ‘Zoals bij 3D-printing. Een aantal jaar geleden was dat technisch net mogelijk en daarom nog erg kostbaar. En soms word je ingehaald door de realiteit. Zoals bijvoorbeeld bij de iPad het geval was. Die ontwikkeling ging sneller, dan wij voorzien hadden. Maar veel zaken hebben we goed gescout. Denk aan het gebruik van video in het onderwijs, cloud computing en mobiel leren.’ Geen duizend bloemen

Samenwerking tussen organisaties is niet altijd even gemakkelijk. Het kost tijd om elkaar te leren kennen en om zaken goed op elkaar af te stemmen. Je hebt te maken met verschillende bedrijfsculturen. Daarin moet ieder zijn of haar weg vinden. Boezerooy: ‘De samenwerking tussen SURFnet en Kennisnet is zo waardevol gebleken, dat ik hoop dat we verder kunnen gaan. Maar willen we er meerwaarde uit blijven halen, dan moeten we zorgvuldig de onderwerpen kiezen waarop we samenwerken. Het is daarom ons plan om een gezamenlijke trendmonitor op te zetten.

Een gezamenlijke trendmonitor biedt input voor samenwerking in de toekomst De gemeenschappelijke onderwerpen in de top 10 kunnen we vervolgens grondig onderzoeken of ze zich lenen voor mogelijke samenwerking.’ Keyser is het daarmee eens: ‘We moeten geen duizend bloemen willen laten bloeien. Daarom is ons motto voor de toekomst: ‘Kies en win’. We moeten een weloverwogen selectie maken van de terreinen waarop we winst kunnen behalen door samen te werken.’ Brigitte Bloem Meer informatie:

JAN BOGERD Bestuurslid Hogeschool Utrecht

De cloud dringt binnen

B

ij Apple kun je voor 79 cent HU Rooster kopen. Met die app kunnen onze studenten hun eigen collegerooster op de iPhone zien. Hij is ontwikkeld door een van onze tweedejaars informatica, ongevraagd, gewoon omdat hij hem zelf wou gebruiken. Maar ja, hij werkt alleen op de iPhone. We kregen dus vragen van studenten, waarom we die mogelijkheid niet bieden voor Android-telefoons. Daar worden we als instelling dus op aangekeken, hoewel het ging om een privé-initiatief. Hier zie je hoe de public cloud ons onder druk zet. In de jaren ’90 lag het initiatief tot ICT nog bij de instellingen, die met PC privé-projecten de computer bij de mensen thuis wilden krijgen. Anno 2012 is het opstarten van een pc al teveel werk. Je wilt je telefoon uit je broekzak halen en meteen kunnen zien of het zin heeft om naar school af te reizen. Dat is bij ons inmiddels dagelijkse realiteit. De druk komt niet alleen van studenten, maar ook van medewerkers die digitaal samen willen werken. De hogeschool heeft daarvoor SharePoint, maar je ziet nu dat docenten steeds vaker gebruikmaken van Google Apps, Dropbox – allemaal cloudtoepassingen, die altijd en overal voor iedereen beschikbaar zijn. De cloud stormt de klas binnen. Als studenten zeggen: we maken ons werkstuk wel gezamenlijk met Google Apps, dan moet de docent zich afvragen hoe hij in dat traject kan meekijken. Misschien moet hij dan zelf wel op dat soort applicaties overstappen – en wij ook. Als instelling heb je natuurlijk te maken met security, intellectueel eigendom et cetera. Maar de behoeften van studenten en docenten moeten we niet de kop indrukken: we moeten ernaar luisteren om samen tot goede oplossingen te komen. De cloud binnenlaten betekent ook de cloud ondersteunen!

www.surfnetkennisnetproject.nl


13

TECHNIEK In een oogopslag zien welke collega’s bereikbaar zijn

Unified Communications in het hoger onderwijs Eind 2010 organiseerde SURFnet een wedstrijd waarbij instellingen met hun Unified Communications-implementatie 25.000 euro konden winnen. Twee prijswinnaars komen aan het woord over hun benadering van UC.

D

e integratie van zaken als e-mail, instant messaging, telefonie en videoconferencing, bekend onder de verzamelnaam Unified Communications (UC) staat aan de vooravond van een doorbraak. Veel universiteiten en hogescholen zijn er al mee bezig. Daarbij is het onderdeel presence een verbindende factor: in één oogopslag zien of een collega bereikbaar is en op welke manier. Daarom schreef SURFnet eind 2010 een wedstrijd uit, waarmee de origineelste UC-oplossingen werden beloond met 25.000 euro. We belichten twee winnaars die ieder op hun eigen manier UC hebben ingezet: Hogeschool Windesheim en Fontys Hogescholen. Upgrade telefooncentrale

Bij Hogeschool Windesheim was de telefooncentrale sterk verouderd. ‘De Digitale IP-centrale had ook een upgrade nodig. Bovendien was er een duur licentiemodel’, zegt Robert Kremer, manager frontoffice. ‘Daarnaast heeft Windesheim net als veel instellingen te maken met teruglopende budgetten. Daardoor moeten we goed kijken hoe we geld kunnen besparen, ook op het gebied van telefonie. Verder was er uitbreiding in de vorm van nieuwbouw en er moesten nieuwe nummerreeksen komen.’ Uiteindelijk heeft Windesheim tienduizend 088-nummers aangekocht. Ten slotte was er ook een duidelijke vraag naar nieuwe functionaliteiten binnen de organisatie. Flexibel werken

Windesheim heeft gekozen voor onder andere telefonie, instant messaging, integratie met

14


Outlook, presence, videoconferencing en een geïntegreerd telefoonboek. Volgens Kremer is flexibel werken nu echt mogelijk. ‘Overal waar je je laptop mee naar toe neemt, kun je gebruikmaken van de UC-functionaliteiten.’ Er kwamen ook echt vragen vanuit de organisatie. Docenten wilden op andere manieren met hun studenten gaan communiceren. Ook in contacten met andere organisaties in projecten waren andere communicatiemogelijkheden gewenst.

‘Het bijhouden van de agenda is cruciaal voor het succes van UC’ De wedstrijd was overigens niet het moment om te beginnen met UC. Robert Kremer: ‘We zijn er eigenlijk al mee bezig sinds SURFnet ermee bezig is. De instelling is echt vernieuwend bezig geweest op het gebied van UC. Alleen Shell en misschien nog een of twee andere bedrijven in Nederland hadden UC geïmplementeerd op een manier zoals ook Windesheim dat voor ogen had: een infrastructuur zonder telefooncentrale, volledig draaiend op Microsoft Office Communications Server (in 2012 wordt overgegaan op de opvolger Lync, red.). Met hulp van SURFnet kwamen we erachter dat dit inderdaad kon. SURFnet kan voor pilots zorgen, ondersteuning bij implementatie en onderzoek doen naar nieuwe ontwikkelingen.’

Agenda cruciaal

Tevredenheid vergroten

Fontys Hogescholen maakt sinds 2006 gebruik van LCS, de UC-oplossing van Microsoft. ‘Collaboration was in die tijd een hip woord ende hele uitrol is dan ook groots aangepakt met posters, workshops, standjes enzovoort. Uiteindelijk was het eigenlijk alleen populair bij de ICTafdeling en bij de ondersteunde functies. Hoewel dat weinig lijkt, is het bij een instelling als Fontys toch een hele groep mensen en je kunt zo’n communicatiemiddel dan ook niet zomaar weghalen. Dat zou veel mensen duperen,’ zegt Rens van der Vorst coördinator techniek bij Fontys. Uiteindelijk bleek Lync een interessante optie. Enerzijds door de functionaliteit, anderzijds was er een intern studentenproject iFontys, waarbinnen een iPlanner ontwikkeld werd. Daarmee kunnen studenten en docenten hun rooster automatisch in hun agenda laten zetten, waardoor het bijhouden van de agenda’s veel eenvoudiger wordt. ‘En juist dat bijhouden van de agenda is cruciaal voor het succes van UC.’

Van de implementatie van Lync kan iedereen bij Fontys gebruikmaken. De student kan bijvoorbeeld op zijn stageplek met zijn eigen iPad zien dat zijn docent aanwezig is en tijd heeft en vervolgens even met de docent chatten over de voorgang van zijn stage. Fontys beschikt over zo’n 3.500 laptops. Belangrijk is het daarbij dat iedereen altijd en overal kan inloggen en alle UC-functionaliteiten kan gebruiken. Alle functionaliteiten van Lync, met uitzondering van bellen, zijn beschikbaar. ‘Presence op basis van de agenda is bij ons een van de belangrijkste onderdelen van UC. Het uitgangspunt is het vergroten van de studenten medewerkertevredenheid.’ Martijn Vet

Meer informatie

w ww.surfnet.nl > samenwerkingsinfrastructuur> Unified Communications


15

BULLETS award

Universiteit Leiden en Vrije Universiteit winnen OpenSocial Award Tijdens de eerste Code Jam OpenSocial gadgets van SURFacademy op 3 november zijn drie teams in de prijzen gevallen. De winnaars van de OpenSocial Award zijn de Universiteit Leiden en Vrije

Een deskundige jury beoordeelde de OpenSocial

Universiteit; de Open Access Award ging naar de

gadgets op uitwerking, gebruiksvriendelijkheid, portal-

gadgets voor de onderzoeksportal van DANS

onafhankelijkheid, mate van innovatie en meerwaarde

(Data Archiving & Networked Services) en de

voor onderwijs en/of onderzoek. De jury koos drie

Young Talent Award is uitgereikt aan twee stu-

winnaars. Een ervaren OpenSocial ontwikkelaar of

denten van het Radius College, onderdeel van

designer zal de gadgets vervolmaken samen met de

ROC West-Brabant.

winnaars van de OpenSocial Award en Open Access

SURFnet organiseerde de Code Jam sessie om

Award en zo mogelijk koppelen aan de infrastructuur

ontwikkelaars binnen HO&O kennis te laten maken

van SURFconext.

met de OpenSocial technologie en begeleidde een dertigtal ontwikkelaars om in één dag tijd OpenSocial

gadgets te ontwikkelen.

Meer informatie

www.surfcontext.nl

Projecten

Volg innovatieprojecten op de voet

TOEKOMST

Toekomst SURF magazine

Via blogposts zijn alle gehonoreerde projecten te volgen van de Innovatieregeling 2011 van het SURFnet/Kennisnet Innovatieprogramma. Het doel van deze regeling is het stimuleren van kleinschalige, innovatieve experimenten met ICT die een onderwijskundig relevant probleem oplossen. Voor een innovatief project kon een instelling die binnen de SURFnet/Kennisnet-doelgroep valt, een financiële bijdrage ontvangen van maximaal 10.000 euro. Van de 158 projectvoorstellen zijn er 36

Op papier of enkel online: beslis mee over de toekomstige verschijningsvorm van SURF magazine op www.surf.nl/enquete. Reageer voor 21 december en maak kans op een xxs mobiele harde schijf van 750 gb.

gehonoreerd die ingedeeld zijn in vier thema’s: 4K, Augmented Reality,

Leren op afstand/Online samenwerken en Nieuwe videotoepassingen.

Meer informatie

www.surf.nl/enquete

Meer informatie

www.innovatieregeling.nl

rectificatie In SURF03 is in het artikel ‘Naar een gezamenlijke cloudstrategie’ abusievelijk vermeld dat Ineke van Oldeniel voorzitter is van het College van Bestuur van Saxion Hogescholen. Mevrouw Van Oldeniel is bestuurslid van College van Bestuur van Saxion Hogescholen en tevens voorzitter van het platformbestuur ICT & Onderwijs van SURF.

16


www.kort

Onderzoek

Startschot Open 2011 door EUcommissaris Kroes

www.surffoundation.nl/

learninganalytics

Innovatieregeling0 Learning Analytics

Instellingen voor hoger onderwijs kunnen 10.000 euro subsidie ontvangen voor

Twee weken aandacht voor open toegang tot onderzoek én onderwijs in

grassrootsprojecten die de mogelijkheden

Nederland, dat was het vertrekpunt voor Open 2011. Op 24 oktober gaf

van Learning Analytics tastbaar maken.

EU-commissaris Kroes (Digitale Agenda) het startschot voor Open 2011

Deadline voor indienen van de projecten

via een speciaal ingesproken videoboodschap waarin zij stelt dat open

is dinsdag 20 december 2011. Learning

toegang tot onderzoek een must is voor de concurrentiepositie van Europa.

Analytics richt zich op de analyse van

Meer dan 15 Nederlandse hogeronderwijsinstellingen hebben activiteiten

studentdata. Analyse van deze data kan

georganiseerd rondom het thema Open van 24 oktober tot 5 november.

waardevolle feedback verschaffen aan

De Nederlandse activiteiten sloten aan bij de internationale Open Access week.

studenten en docenten.

Meer informatie

www.surf.nl/open2011

www.surfconext.nl

SURFconext Roadshow

Op 1 november organiseerde SURFacademy de SURFconext roadshow, een seminar dat tegelijkertijd plaatsvond op de drie technische universiteiten, TU Delft, TU/e en de Utwente. De (nieuwe) pilotdeelnemers als Avans, NBIC, NMDC, TU Delft en RUG vertelden over hun plannen en ervaringen met SURFconext. De video's en presentaties zijn online beschikbaar.

www.surfnet.nl Omgevingsscan inspireert SURFnet

SURFnet heeft samen met medewerkers van SURF en enkele aangesloten instellingen een omgevingsscan opgesteld. Deze biedt

Activiteiten

Dé Onderwijsdagen: video’s en blogs

een indruk van de belangrijkste technologische- en marktontwikkelingen voor de komende twee à drie jaar. Hieruit zijn vraag stukken en uitdagingen naar voren gekomen die SURFnet gezamenlijk met de instellingen de komende jaren kan oppakken.

De dertiende editie van het jaarlijkse congres Dé Onderwijsdagen is wederom goed bezocht door zo'n

www.surfdiensten.nl

Aanbesteden actieve

duizend deelnemers. In een kleine

netwerkcomponenten

honderd sessies en vier keynotes

Voor zes Nederlandse universiteiten heeft

hebben ICT’ers, beleidsmakers,

SURFdiensten een Europees aanbestedings-

docenten, en andere professionals

traject uitgevoerd voor actieve netwerk-

uit het onderwijsveld zich laten

componenten. Het doel was een raamover-

informeren over trends in ICT-

eenkomst te sluiten op basis waarvan actieve

innovatie in het onderwijs. De

netwerkcomponenten voor zowel de vaste

videoregistraties van de keynotes

netwerkomgevingen als voor de draadloze

en blogs van verschillende

netwerkomgeving kunnen worden aange-

Edubloggers zijn online te bekijken.

schaft.De aanbesteding is gewonnen door netwerkspecialist Vosko Networking.

Meer informatie

www.deonderwijsdagen.nl

De overeenkomst heeft een looptijd van maximaal vier jaar en omvat een waarde van enkele miljoenen euro’s.


17

iNKOOP

SURFdiensten is de ICT-inkooporganisatie voor het hoger onderwijs en onderzoek. Op deze pagina’s treft u nieuws aan over de bemiddelingsovereenkomsten die SURFdiensten afsluit met aanbieders van software, content, diensten en hardware.

Software en content flexibel aanschaffen >

maarten brouwer

> Hoofd IT Wageningen UR

SURFdiensten introduceert flexibele licentiemodellen Het project Licentiemodellen Next Generation (LMNG), dat in 2008 van start ging, nadert zijn voorlopige voltooiing. Begin 2012 levert SURFdiensten de eerste versie op van een geheel vernieuwde licentieomgeving.

Licentiecalculator Met de nieuwe licentievormen kunnen instellingen binnenkort licenties afsluiten voor vier verschillende groepen. Ook de contractduur wordt flexibel. SURFdiensten is daarbij wel afhankelijk van de snelheid waarmee leveranciers flexibele voorwaarden aanbieden. Voor wie bij de keuze uit het licentieaanbod geholpen wil worden, is er een digitale licentiecalculator. Die geeft per situatie de mogelijkheden aan en helpt bij het maken van een (licentie)keuze. Een ander belangrijk onderdeel van de nieuwe omgeving is ondersteuning van het aanbestedingsproces. Instellingen krijgen een signaal wanneer zij de aanbestedingsgrens bereiken en worden doorverwezen naar de omgeving waar de aanbesteding wordt uitgevoerd.

18


Tot slot kan SURFdiensten via LMNG haar hele facturering online en geautomatiseerd uitvoeren. Aantrekkelijk Maarten Brouwer, hoofd IT bij Wageningen UR, is blij met het nieuwe systeem. ‘Met LMNG kunnen we makkelijker op het juiste moment de contracten rond hebben voor het gewenste aantal gebruikers’, zegt hij. ‘We hebben momenteel zo’n 800 applicaties, waarvan het grootste deel voor iedereen beschikbaar is. De licentiecalculator helpt ons voor specifieke doelgroepen te bepalen welke licentievorm het gunstigst is.’ Ook de mogelijkheid te kunnen kiezen voor gehoste diensten vindt hij aantrekkelijk. ‘We maken hier nog vrij weinig gebruik van maar zien interessante ontwikkelingen op dat gebied. Dan opent zo’n tool voor onze organisatie de weg om SaaSoplossingen makkelijk en gestructureerd te kunnen aanschaffen. Als IT-afdeling willen we onze klanten immers snel kunnen voorzien van goede en betaalbare oplossingen. Daarnaast signaleert het systeem wanneer een bestelling de aanbestedingsgrens passeert. Kortom: SURFdiensten gaat een mooi product neerzetten.’

foto: Rob Gieling

‘De aanleiding voor het project was tweeledig’, vertelt Audrey Visscher van SURFdiensten. ‘Aan de ene kant kregen we van instellingen vaak het verzoek om licenties flexibeler aan te bieden. Ze willen bijvoorbeeld licenties voor bepaalde groepen afsluiten, of overeenkomsten voor kortere periodes. Aan de andere kant zagen we ontwikkelingen bij aanbieders die van invloed zijn op de gangbare licentiemodellen, zoals Software as a Service (SaaS).

Verbouwing Voor de nieuwe licentieomgeving was een grootscheepse ‘verbouwing’ nodig. Daar staat tegenover dat de omgeving een solide basis vormt voor de toekomst. ‘Er staan al de nodige vernieuwingen in de wacht’, zegt Audrey Visscher. ‘Zo willen we clouddiensten via SURFspot.nl faciliteren en licenties voor groepen over instellingen heen (virtuele teams). Dat doen we samen met SURFnet, zodat SURFconext, SURFspot.nl en LMNG een goede ICTinfrastructuur bieden, met name voor online samenwerken.’ Daphne Riksen LEES HET VOLLEDIGE ARTIKEL OP

issuu.com/licentienieuws

Licentienieuws BETALEN NAAR GEBRUIK

ENCYCLOPEDIE

ONLINE SAMENWERKEN

OVEREENKOMST MET SHAREART UITERMATE FLEXIBEL De nieuwe overeenkomst van SURFdiensten met ShareART omvat nieuwe cursussen en een aantrekkelijk aanbod voor de normatieve campuslicentie. ShareART biedt met haar product Staplessen een Nederlandstalige stap voor stap softwarecursus in duidelijke taal. U kunt kiezen uit cursussen van PaintShop Pro, Photoshop Elements, Windows, Office, Premiere Elements en Picasa. Wilt u Staplessen aanschaffen voor meer dan tien gebruikers of slechts voor een beperkte periode? Dan kunt u vanaf heden kiezen voor flexibele licenties met looptijden van drie, zes of twaalf maanden. Als u een licentie wilt voor de gehele campus of de voorkeur geeft aan een langere looptijd, dan kunt u een normatieve campuslicentie afsluiten. Wanneer u voor 1 januari 2012 inschrijft voor de normatieve campuslicentie, ontvangt u 50 procent korting over de gehele contractduur.

KORTING OP Zakelijke Google producten

WINKLER PRINS GRATIS IN DE BIBLIOTHEEK Nu de uitgeverij van Winkler Prins Online een overeenkomst heeft gesloten met de Vereniging van Openbare Bibliotheken kunnen alle openbare bibliotheken in Nederland hun bezoekers gratis toegang bieden tot drie versies van deze online encyclopedie. De Junior Winkler Prins online is geschikt voor kinderen vanaf zes jaar en de Studie Winkler Prins online is ontwikkeld voor jongeren vanaf tien jaar. De Grote Winkler Prins online is een volledige online encyclopedie met ruim zestigduizend artikelen die worden ondersteund door veel multimedia, een interactieve atlas en een statistiekmodule.

SURFdiensten heeft een overeenkomst gesloten met g-company, een ITdienstverlener gefocust op zakelijke producten van Google. Dankzij de samenwerking profiteren onderwijsinstellingen van een korting van circa twintig procent op de producten en de implementatie van Google-producten. Het gaat onder meer om de Google Search Appliance (GSA), een gecombineerde hard- en software-oplossing die opgeslagen data binnen alle willekeurige bedrijfssystemen vindbaar maakt. Hierdoor wordt online zoeken naar informatie een stuk efficiënter en eenvoudiger.

ZELF BOUWEN

WEBSITES MAKEN MET MAGIX Een totaaloplossing om websites te ontwerpen en te maken, dat is MAGIX Web Designer 6. Het programma biedt een combinatie van tekstlay-out, grafisch ontwerp, foto-optimalisatie en animatie en is zowel online als offline te gebruiken. Audio- en databestanden zijn direct in te bouwen, net als gratis widgets. Voor wie liever geanimeerde multimediawebsites maakt, is er MAGIX Website Maker 5. Deze software is specifiek bedoeld voor het ontwerpen van Flash websites en ook geschikt voor Apple Mac. De bediening is eenvoudig dankzij de drag & drop-gebruikers-interface.


19

AGENDA

TRENDWATCHING

Willem van Valkenburg: Als je steelt, doe het dan goed In het onderwijs wordt tegenwoordig veel gebruik gemaakt van digitale leermiddelen. Ik zie echter dat docenten regelmatig zelf aan de slag gaan om lesmateriaal te maken. Hierbij maken ze veelvuldig gebruik van bronnen die ze vinden via Google. Van studenten eisen we dat ze niet hun opdrachten bij elkaar googelen en vaak zonder bronvermelding opnemen in hun opdrachten en presentaties. De afgelopen jaren heb ik gemerkt dat docenten dit zelf ook doen in hun lesmateriaal. Dit geldt vooral voor afbeeldingen. Het kan echter ook anders.

Open licentie Steeds meer stellen instellingen en individuele gebruikers hun (les)materiaal beschikbaar met een open licentie. De meest gebruikte licenties hiervoor zijn van Creative Commons. Creative Commons heeft een aantal verschillende licenties. Ikzelf geef er de voorkeur aan om CC-SA-BY te gebruiken. Dit wil zeggen dat anderen mijn content mogen kopiëren, verspreiden, remixen en aanpassen, maar daarbij moeten ze wel vermelden dat het oorspronkelijk van mij komt en ze moeten hun eigen werk onder dezelfde licentie weer beschikbaar stellen. Een veel gebruikte toevoeging is de NC om het commercieel gebruik te beperken.

onderwijsmateriaal. Een goed voorbeeld hiervan is oercommons.org. Voor Nederlands materiaal kan je gebruik maken van wikiwijs.nl. Gerenommeerde universiteiten Maar het blijft niet alleen bij losse onderdelen. Je kan namelijk ook volledige cursussen met een open licentie gebruiken. De meer dan 200 instellingen van het internationale OpenCourseWare Consortium hebben gezamenlijk al meer dan 14 duizend cursussen gepubliceerd. Hierbij zitten zeer gerenommeerde universiteiten zoals MIT, Tufts University en OpenUniversity UK. In Nederland publiceren de TU Delft en de Open Universiteit open cursussen. Al met al is er dus veel open onderwijsmateriaal beschikbaar online. Je mag gebruik maken van deze materialen, dat is zelfs de bedoeling! Bekijk altijd wel de licentie om te controleren of je dit mag gebruiken. Stimuleer dit vooral ook bij je eigen studenten. En natuurlijk wel weer delen met een open licentie.

www.surffoundation.nl/ bijeenkomsten

9 februari SURF Onderzoeksdag

11-16 februari Studiereis EDUCAUSE Learning Initiative

29 februari Startbijeenkomst Learning Analytics

26 april SIG Netwerkdag

www.surf.nl/surfacademy

6 december Workshop DLWO

8 december workshop Docentprofessionalisering met TPACK

13 december Over Willem van Valkenburg Willem van Valkenburg is projectleider van het TU Delft OpenCourseWareproject, assistent van de voorzitter van het OpenCourseWare Consortium en projectleider van EU-project over OpenCourseWare. Hij blogt hierover op e-learn.nl en twittert met @wfvanvalkenburg.

workshop Online samenwerken met SURFconext

24 januari seminar Onderzoeksdata, wat kan, mag en moet

9+10 februari Beveiligingsconferentie SURFcert & SURFibo

15 februari seminar Innovatie & inspiratie

Op internet zijn inmiddels veel materialen te vinden die voorzien zijn van een open licentie. Een goed startpunt hiervoor is search.creativecommons.org. Hier kan je in één keer zoeken in een groot aantal websites, zoals flickr, youtube, wikipedia en google. Er zijn echter ook allerlei websites met open

20


30 maart seminar Werkvormen van toetsgestuurd leren @surf_academy Bekijk het volledige aanbod

2011. Docenten ontwerpen onderwijs. Ook in dit nummer. Spotlight Flexibele licenties voor software en content

Recommend Documents