5/25/2011
Het gebruik van ALM modellen voor strategisch risicomanagement
Netspar Debat 26 mei 2011
Guus Boender Bas Bosma Lans Bovenberg
1
Agenda
Aanleidingen om modellen voor risicomanagement en ALM grondig onder de loep te leggen
Wat zijn modellen en waar worden zij voor gebruikt?
Verbeterpunten: o De mens ¾ de d b bestuurders t d ¾ de experts o Het besluitvormingsproces o Het pensioenakkoord
2
Aanleidingen Kredietcrisis had in modellen kans 1 op 1.000, 1 op 10.000
Maakbare wereld, rationele agenten, efficiënte markten, zelfregulering verabsolutering van theorieën & modellen (incl kansen) (incl. Rendementgedreven i.p.v. afruil Risico ⇔ rendement
Meerderheid verwacht 70% pensioen, met indexatie
Vertrouwen in systemen, (pensioenen, (pe s oe e , wonen,..) o e , ) instellingen, en, modellen
Op moment suprême: geen liquiditeit
Diversificatie liet ons in de steek…
Indexatieachterstanden en (dreigende) kans op kortingen 3
1
5/25/2011
Aanleidingen Vertrouwen in systemen, (pensioenen, wonen,..) Instellingen, en, modellen
“modellen kunnen ons niet meer helpen……’
“doortrekken reeksen is gevaarlijk en misleidend´
´ ht risico ´echte i i ´s = zwarte t zwanen´´
´modellen teveel black box en veel te complex´
´ALM te statisch´ / ´benchmarks zeggen niets meer´
´modellen verkeerd gebruikt door experts´ o te absoluut opgevat: Cie Maas “met gezond verstand….” o Derman: “The story of the theory of options valuation, the best model economics currently offers, is the story of a platonically simple theory taken more seriously than it deserves and then used extravagantly”.
´modellen verkeerd begrepen´ door klanten opgevat als absolute waarheid 4
Wat is een Model? Wetenschap: Productie van kennis Modellen: Vastleggers kennis (“constructive knowledge”)
Kennis: o Intransitive objects of knowledge (elektrolyse, (elektrolyse zwaartekracht,…) zwaartekracht ) ≡ fysische modellen, onafhankelijk menselijk handelen o Transitive objects of knowledge (CAPM, Black Scholes,…. ) ≡ financiële modellen, afhankelijk van menselijk handelen Classificatie van Keynes over “kansen”: o Kardinaal: de kans op het winnende lot o Ordinaal : ALM? o “You simply do not know”: de zwarte zwaan en (un-)known unknowns 5
Waar worden modellen voor gebruikt Functies modellen Wikipedia o hulpmiddelen tbv inzicht o hulpmiddelen voor uitleg o hulpmiddellen om te ontwerpen o hulpmiddelen om te besturen
risico´s, kracht beleidsinstrumenten idem bv, pensioenakkoord strategische risicomanagement
daarnaast:
o hulpmiddelen voor waardering van instrumenten en cashflows o hulpmiddelen voor actieve training (learning by doing)
opties, pensioenverplichtingen,.. management flight simulators
o Krugman “The only way to make sense of a complex system is to work with models, simplified representations of that system, which you hope help you understand how it works”. o Taleb: “An aid, not a principle aim” 6
2
5/25/2011
Waar worden ALM modellen voor gebruikt
Hulpmiddel voor het vaststellen van de afruil ambitie / risico / kosten Ù premie-, pensioen- en beleggingbeleid, zowel voor lange- als voor de korte termijn
Hulpmiddel voor het identificeren van efficiëntieverbeteringen door alternatieve lt ti ALM strategieën t t i ë en beleggingscategorieëen
Hulpmiddel voor het communiceren met o Deelnemersraden o Visitatie commissies o Deelnemers (volgende slide)?
Risico
Kostprijs
Ambitie
7
Scenario´s van pensioenresultaat van een 35 jarige (zacht gesloten fonds, zonder buffers & smoothing)
35 jarige heeft bij pensionering100% waardevast pensioen 35 jarige komt 50% te laag uit!
NB: Excl. modelrisico, zwarte zwanen, known unknowns, unknown unknowns,…
8
Verbeterpunten: Strategisch risicomanagement ALM Portfolio construction Selection asset managers Risk Management execution
Execution Risk monitoring
Risk Management strategy dekkingsgraden economische views andere invloedfactoren ○ risicohouding ○ wetgeving ○ veroudering ○ etc.
Risk monitoring strategy
9
3
5/25/2011
Verbeterpunten: De mens
Experts: o Opleiding! ¾ ordinale kansen (te) kardinaal geïnterpreteerd? ¾ rekening gehouden met “You simply don´t know”? ¾ kan sterrenkundige zonder economiestudie goede risicomanager zijn? Önaast techniek ook economie en filosofie! o Oog voor gedragseconomie o “Open box” modellen: black box uit den boze o Naast “allesomvattende” integrale modellen: eenvoudige submodellen o Meer aandacht voor communicatie van “borging” van modelresultaten ¾ maatmensen! (slide 7)
¾ concepten uit gaming industrie?
10
Verbeterpunten: De bestuurder
Bestuurders: o we weten: ¾ degene die met het model werkt leert het meest ¾ learning by doing >> powerpoint “hoorcollege” Ö ALM management flight simulator (APP) o LSD (Luisteren, Samenvatten, Doorvragen) o M.b.v. ALM modellen bepaalde beleidstaffels: ¾ enerzijds: staffel is ook maar een (extreem eenvoudig) model
¾ anderzijds: niets gevaarlijker dan niet uitvoeren van middels staffel ingecalculeerde risicoreducerende maatregelen Ö “comply or explain”
o Naast “ALM” scenario´s voor inzicht in afruil van risico en rendement: ook beleidsrelevante stress scenario´s, met duidelijke interpretatie, c.q. “kansloos” ALM o ALM certificering???? h 11
Verbeterpunten: Het pensioenakkoord Scenario´s van pensioenresultaat van een 35 jarige (zacht gesloten fonds, zonder buffers & smoothing)
35 jarige heeft bij pensionering100% waardevast pensioen 35 jarige komt 50% te laag uit!
NB: Excl. modelrisico, zwarte zwanen, known unknowns, unknown unknowns,… 12
4
5/25/2011
Pensioenakkoord: Hoofdkeuzes
Hoofdkeuzes o Hard ⇔ Zacht gesloten (= alle overschotten en tekorten worden in principe direct verrekend en toegekend) o Nominaal ⇔ Reëel
Praktijk:
Compleetheid Korten expliciet onderdeel van pensioencontract!
A. Zekerheid issue:
Belang nominaal korten t.o.v. korten op streefindexatie B. Indexatie issue: Buffers eerst laten “vollopen”, dan pas volledige indexatie, of, buffers “dood geld”, en zsm indexatie C. Premie: ¾ niet opvangen schokken ¾ wel cruciaal voor pensioenopbouw
Gerelateerde issues: o Solidariteit d.m.v. buffers, staffels, smoothing,…. o Disconteringsvoet o “Invaren”
Vooralsnog niet van toepassing Leeftijdsafhankelijk beleid (staffels, beleggingsbeleid, doorsnee premie) t.g.v.: ¾Vervallen verplichtstelling (Brussel)? ¾Complexiteit van de uitvoering? 13
Verbeterpunten: Pensioenakkoord
Besluitvormingsproces zou moeten trachten: o o
Risico
Wat willen we m.b.t. A, B en C: Modelberekeningen hierbij hulpmiddel m.b.t. : ¾ Wat is haalbaar? ¾ Wat zijn de “afruilen”? ¾ Stress scenario´s ¾ Efficiëntieverbeteringen g ¾ Communicatie, ook t.b.v. integrale financiële planning Ambitie
Kostprijs
14
5
