2009 hete uitdaging, harde oplossing hoe bouw je sneller auto s de komende braziliaanse olierijkdom

koffie – een echte cultuur

maken. drinken. genieten.

magazine voor bedrijf en techniek van sandvik coromant Magazine coromant

#2/2009 Vasili Dubrovski, hoofd van de afdeling gereedschap en industrieel materieel van de Minsk Tractorenfabriek.

hete uitdaging, harde oplossing hoe bouw je sneller auto’s de komende braziliaanse olierijkdom

gestage groei voor Belarus tractoren

het begint met verandering

redactioneel

Slimmer kosten besparen overdrijf als ik zeg dat we wereldwijd met economische tegenwind te kampen hebben. Iedereen in het bedrijfsleven heeft, direct of indirect, te maken met de gevolgen van de financiële crisis. Daarom willen we allemaal meer dan ooit kosten besparen. We moeten echter ook oog houden voor de situatie op langere termijn en zorgen dat we optimaal zijn toegerust voor het benutten van kansen in de toekomst.

Ik denk niet dat ik

Ik wil graag onderstrepen hoe belangrijk het

samir soudah

is dat we voorbij de huidige kostenbesparingen blijven kijken. Niemand kan de duur van de malaise voorspellen, maar vroeg of laat gaan de markten weer aantrekken. Daarom is het belangrijk om in productiviteit te blijven investeren. Ook al zijn het zakelijk gesproken moeizame tijden, er vallen nog steeds tal van kansen te benutten. Hoe word je vandaag de dag ren-

PS 1: De veelgeplaagde automobiel-industrie

moet steeds sneller achter elkaar nieuwe modellen uitbrengen. Door vooraf goed na te denken over de fabricage van mallen voor plaatwerk kunnen autobouwers heel veel tijd besparen. Lees er meer over op pagina 6 en 38!

2 

metalworking world

dabeler en investeer je tegelijkertijd in morgen en verbeter je continu je concurrentiepositie? Elk bedrijf dat zijn marktpositie tijdens een recessie weet te versterken, maakt een goede kans om twee dingen te bereiken: zijn marktaandeel tijdens de recessie vergroten en sterker staan als de recessie eenmaal is afgelopen, goed toegerust voor hernieuwde groei. dat je niet alleen kosten moet besparen, maar ook moet zoeken naar nieuwe manieren om je inkomsten te vergroten. Op de Russische markt domineert het tractorenmerk Belarus, dat een assemblage-

Een recessie houdt in

“Blijf vooral investeren in productiviteit.” fabriek in Minsk in Wit-Rusland heeft. Sinds de oprichting direct na de Tweede Wereldoorlog heeft het bedrijf geleerd zich aan te passen aan veranderende bedrijfsklimaten. Belarus verwacht dit jaar meer tractors dan ooit te verkopen. Lees erover op pagina 14. Het Amerikaanse bedrijf Weatherford International heeft een fabriek even buiten São Leopoldo in Brazilië. De firma heeft de afgelopen jaren geïnvesteerd in efficiëntere metaalbewerkingsoplossingen. Nu het bedrijf (zoals iedereen) een deel van zijn exportmarkt dreigt te verliezen, legt Weatherford zich toe op het leveren van onderdelen aan de bloeiende Braziliaanse olieindustrie. Lees er meer over op pagina 8.

Kenneth V Sundh President Sandvik Coromant

PS 2: Hoe zouden onze werkdagen eruit zien zonder ten minste één kop koffie? Zouden we ook maar iets bereiken zonder dat dagelijkse slokje zwarte toverdrank? Velen van ons moeten er niet aan denken. Lees er meer over op pagina 32!

Eduardo gil

inhoud

metalworking world #2/2009

Technologie

6 minder tijd, meer snelheid

Sneller bewerken, minder stilligtijd en minder gereedschapswisselingen versnellen de productie van stempelmatrijzen.

Sibele Tolentino en de andere werknemers van de fabriek van Weatherford International in São Leopoldo voorzien de bloeiende Braziliaanse olie-industrie van materieel.

12 harder, robuuster en sterker

8

20 productiviteit in de lucht

4 7

metalworking Nieuws

8

boren naar nieuwe inkomsten

14

wit-rusland is een en al tractoren

22

krachtige zweden in solide partnerschap

26 32

hard en heet werken

36

metalworking outlook

De CoroMill 360 creëert een enorm potentieel voor verbetering bij zware vlakfreesbewerkingen van de meeste materialen.

Door het gereedschap en de programmering van de productie van turbineschoepen te veranderen, is de productietijd ervan met meer dan de helft bekort.

30 de juiste manier om het hoofd koel te houden

Het hogedruk-koelsysteem CoroTurn HP, uitgebracht in oktober 2007, heeft zowel inwendige als uitwendige bewerkingen gestaag verbeterd.

38 de beste Gereedschappen voor uw nieuwe auto

Het maken van stempelmatrijzen voor het plaatwerk van een nieuw automodel is een tijdrovend karwei. Dit zijn de gereedschappen die de klus bespoedigen.

gedachten omzetten in actie

Koffie houdt de wereld scherp

20

32 7

Metalworking World is een magazine voor bedrijf en techniek van AB Sandvik Coromant,

811 81 Sandviken, Zweden. Phone: +46 (26) 26 60 00. Metalworking World verschijnt driemaal per jaar in het Amerikaans en Brits Engels, Chinees, Deens, Duits, Fins, Frans, Hongaars, Italiaans, Japans, Koreaan, Nederlands, Pools, Portugees, Russisch, Spaans, Thai, Tsjechisch en Zweeds. Het magazine is gratis voor klanten van Sandvik Coromant over de hele wereld, en wordt uitgegeven door Spoon Publishing in Stockholm, Zweden. ISSN 1652-5825.

pontus höök

Hoofdredacteur en verantwoordelijke conform de Zweedse publicatiewetgeving: Pernilla Eriksson. Accountmanager: Christina Hoffmann. Redactiemanagement: Johan Andersson. Art director: Erik Westin. Beeldredacteur: Christer Jansson. Technisch redacteur: Christer Richt. Assistent-redacteur: Valerie Mindel Coördinator: Beate Tjernström. Taalcoördinator: Sergio Tenconi. Layout taaledities: Nina Körnung. Nederlandse vertaling en redactie: Jan Tazelaar/Wilma de Hoog. Prepress: Markus Dahlstedt. Coverfoto: Jeremy Nicholl. Ongevraagde artikelen worden niet gepubliceerd. Tekst in deze uitgave mag uitsluitend na verkregen toestemming worden overgenomen. Verzoeken daartoe dienen te worden gericht aan de redactiemanager van Metalworking World. Redactionele uitspraken en opinies in Metalworking World zijn niet per definitie die van Sandvik Coromant of de uitgever. Alle correspondentie en vragen met betrekking tot het magazine zijn welkom bij: Metalworking World, Spoon Publishing AB, Kungstensgatan 21B, 113 57 Stockholm, Zweden. Tel.: +46 (8) 442 96 20. E-mail: [email protected]. Vragen over de distributie: Beate Tjernström, Sandvik Coromant. Tel.: +46 (26) 26 61 74. E-mail: [email protected] Gedrukt in Zweden door Sandvikens Tryckeri. Gedrukt op MultiArt Matt 115 gram en MultiArt Gss 200 gram van Papyrus AB, gecertificeerd conform ISO 14001 en ingeschreven bij EMAS. Coromant Capto, CoroMill, CoroCut, CoroPlex, CoroTurn, CoroThread, CoroDrill, CoroBore, CoroGrip, AutoTAS, GC en iLock zijn handelsmerken van Sandvik Coromant. Vraag een gratis exemplaar van Metalworking World aan. E-mail uw adres naar [email protected].

Metalworking World is een informatief magazine. De aangeboden informatie is van algemene aard en dient niet te worden opgevat als advies of uitgangspunt bij het nemen van beslissingen in specifieke gevallen. Het gebruik van de verschafte informatie geschiedt op eigen risico van de gebruiker. Sandvik Coromant is niet aansprakelijk voor rechtstreekse, incidentele, gevolg- of indirecte schade van welke aard dan ook, welke in verband kan worden gebracht met het gebruik van de in Metalworking World gepubliceerde artikelen. metalworking world  

3

nieuws vijf vragen aan:

Lars Hallberg, projectmanager Sandvik Coromant Recycling-Concept milieu. Sinds tien jaar neemt Sandvik Coromant gebruikte hardmetalen wisselplaten van fabrikanten over de hele wereld in om ze te recyclen. Momenteel krijgt Sandvik Coromant zo’n 40 procent van alle verkochte hardmetalen wisselplaten terug.

die zeer streng. Bij Sandvik Coromant hebben we een concept ontwikkeld dat overal ter wereld toepasbaar is en dat werkt onder

Lars Hallberg

samir soudah

1. Wordt dus één op elke twee gebruikte wisselplaten van Sandvik Coromant gerecycled? “Statistisch gesproken wel, maar er zijn grote verschillen tussen de diverse landen. Zo hergebruiken we in Zweden meer wisselplaten dan we verkopen (omdat we alle wisselplaten innemen, ongeacht het merk). Ook in Duitsland is sprake van sterke groei. Op andere markten, zoals in China, India en Rusland, is nog veel werk te doen.”

2. Wat schiet het milieu ermee op? “Het energieverbruik bij de productie is zo’n 75 procent minder dan bij het winnen van nieuwe erts. De CO2-vervuiling neemt met zo’n 40 procent af.” 3. Hoe kunnen we het hergebruik van wisselplaten bevorderen? “We moeten de gebruikers en onze eigen werknemers zien te doordringen van de voordelen voor het milieu en de eenvoud van het concept. We werken ook constant aan verbeteringen, van het uiterlijk van de verpakking tot het transport tussen onze innamestations en de recyclingfabriek. “De wettelijke bepalingen variëren sterk per land. In de Europese Unie bijvoorbeeld zijn

de normen en bepalingen van elk land.” 4. Hoe werkt dat concept? “Klanten bestellen dozen of blikken bij hun plaatselijke Sandvik Coromant vestiging. Als een doos of blik vol is, stuurt de klant hem terug naar Sandvik Coromant. Wij legen de doos en sturen die weer naar de klant. De wisselplaten worden dan door een gecertificeerd transportbedrijf via een innamepunt naar de recyclingfabriek in India gebracht.” 5. Hoe kan een bedrijf aan het programma deelnemen? “In elke markt waarin we actief zijn, heeft Sandvik Coromant een recyclingspecialist. Zo kan elke fabrikant voor al zijn vragen op recyclinggebied gebruik maken van een expert.”

“Het kostte veel zie de productiviteit toenemen snijgereedschap en veel tijd. We zaten vast.” Phillip Canipe van de Amerikaanse gereedschapsdistributeur BC tools and Carbide. lees meer op pagina 26.

DAT … WIST U se energie­ India zo’n

e … in d t en met 2012 ­ ïn o sector t iljard dollar ge 150 m eerd wordt? tion of vest ra onfede Bron: C n Industry. India

4 

metalworking world

R&D. De verbrandingskamer van een vliegtuigstraalmotor is gemaakt van exotische materialen zoals titanium en nikkellegeringen. Vanwege de afmetingen ervan – tot 2 meter lang en 1 meter hoog – zijn vaak grote uitsteeklengtes nodig. De Italiaanse fabrikant van bewerkingsmachines Pietro Carnaghi heeft een oplossing gecreëerd voor verticale draaibanken, waarbij koelmiddel zeer nauwkeurig wordt opgesproeid met een druk tot 500 bar, waardoor de bewerking van dergelijke onderdelen beter verloopt. Het resultaat: een productiviteitsverbetering van 30 tot 50 procent. “Dit resultaat is te danken aan diverse factoren, naast druk”, aldus areamanager Mario Ottolenghi van Pietro Carnaghi. “Het belangrijkst is dat het koelmiddel precies daar terecht komt waar de wisselplaat het materiaal raakt.” Hij wijst erop dat correct gebruik van koelmiddelen de

Dit onderdeel van Inconel 718 en titanium kan efficiënter worden vervaardigd.

snijgegevens voor tal van lastig te fabriceren onderdelen in de lucht- en ruimtevaartindustrie kan verbeteren. “De hoge statische stijfheid in combinatie met de grote dempende werking van de hydrostatische

geleiding betekent dat we de bewerkingstijd zelfs in situaties met een grote uitsteeklengte kunnen bekorten.” Lees meer over het gebruik van koelmiddelen op pagina 30.

getty images

Een nieuw Sandvik Coromant Productivity Center helpt fabrikanten om het beste uit hun machinepark te halen.

tijd voor eco-horloges fijnmechanica. Sandvik Materials Technology heeft een nieuwe legering ontwikkeld die de koolstofstaal-loodlegering kan vervangen. Waarschijnlijk hoeft de omstreden legering voortaan niet meer in horloges te worden gebruikt, want het nieuwe materiaal is even goed te bewerken als lood. “Het heeft zelfs ruimere hardingstoleranties zodat de kans geringer is dat onderdelen bij het harden vernietigd worden”, zegt Andreas Furucrona, productmanager

de crisis te lijf R&D. Om de malaise in de AmeriEerder heeft het Sandvik Coromant kaanse economie te doorstaan Productivity Improvement Program moeten fabrikanten de prestaties van (PIP) Ballco geholpen bij het opvoeren hun machines tot het uiterste van voedingen en snijsnelheden. Het opvoeren en moeten operators alles Productivity Center in Schaumburg weten over hun borduurt daarop machines. Ballco voort door Manufacturing, cursussen voor sinds ruim veertig operators aan te jaar fabrikant van bieden, en een kogelventielen voor testomgeving voor de olie- en het evalueren van gasindustrie, wil het ideale daar serieus werk gereedschap voor van maken. bepaalde In de herfst van onderdelen. Zo Kenneth V Sundh, president van 2008 is een nieuw kunnen klanten Sandvik Coromant Sandvik Coromant (links) en Ozzie zoals Ballco Van Gelderen, president van Productivity Center Ballco. slimmer werken. geopend in Het centrum heeft Schaumburg, Illinois, vlak bij het een aantal machines voor opleiding en hoofdkantoor van Ballco in het tests beschikbaar. Elk ervan is nabijgelegen Aurora, 50 km buiten speciaal aangepast voor educatieve Chicago. Dit is een belangrijk doeleinden en heeft een videocamera vestigingspunt van productie-indusaan de binnenkant. trie, met name van toeleveranciers President Ozzie Van Gelderen van aan de auto- en energie-industrie. Ballco wil de nieuwe faciliteit optimaal Het nieuwe centrum wil een ideale benutten. “Het centrum biedt een omgeving zijn voor fabrikanten zoals brede educatieve benadering voor Ballco om nieuwe gereedschappen en werknemers”, zegt hij, “We vertroutechnieken te beproeven zonder wen erop dat Sandvik Coromant ons risico’s te nemen met eigen bij onze productie altijd op het juiste operationele productielijnen. spoor zet.”

Een nieuw materiaal maakt fijnmechanica bij Sandvik het gebruik van de Materials Technology. “En omstreden koolstofstaal-het is natuurlijk milieuvriendelijk.” loodlegering in horloges overbodig. De eerste draden van het materiaal zijn in het eerste kwartaal van 2009 aan Zwitserse horlogemakers geleverd. Het materiaal wordt gebruikt voor onderdelen van 1 tot 3 mm groot, maar Furucrona denkt al aan grotere onderdelen. “Het werkt waarschijnlijk even goed voor bepaalde toepassingen in mobiele telefoons en voor speciale ventielen in het ABS-systeem van auto’s”, zegt hij.

Een nieuw materiaal maakt het gebruik van koolstofstaal-loodlegering in horloges overbodig.

HTEC ook in Europa scholing. Het is al een succes in de Verenigde Staten en Canada. Nu exporteert de Amerikaanse fabrikant van bewerkingsmachines Haas Automation zijn HTEC-programma naar Europa. Het HTEC, Haas Technical Education Centre, wil duurzame partnerschappen aangaan met beroepsopleidingen, technische cursussen, universiteiten en andere instituten waar technologie wordt gedoceerd. Zo wil men het wereldwijde tekort aan vakbekwame CNC-operators, -programmeurs en applicatietechnici tegengaan. In de VS en Canada zijn er al 700 HTEC’s, die samen ruim 1600 machines hebben.

Sinds begin 2008 voert Haas Automation Europe het programma op dezelfde manier in Europa uit.

metalworking world  

5

Technologie door christer richt

De productietijd van stempelmatrijzen is gemakkelijk te bekorten.

harde feiten Uitdaging: hoe word je concurrerender als fabrikant van stempelmatrijzen. Oplossing: benut alle kansen om de bewerkingstijd te bekorten. plaatstaal vormen een groot deel van de productie van stempel- en spuitgietgereedschappen. Veruit de meeste van die matrijzen gaan naar de automobiel-industrie. Zowel de automobiel-industrie als de matrijzenmakers staan onder druk om stempelmatrijzen efficiënter te produceren. Omdat ze veel bewerkingsoperaties vergen, ligt hier een groot potentieel voor verbetering. Stempelmatrijzen zijn complexe werkstukken. Voor veel onderdelen zijn sterke en duurzame materialen vereist, die alleen met de juiste snijgereedschappen en ‑processen goed kunnen worden bewerkt. Toch betreffen de meeste bewerkingen voor de productie van een stempelmatrijs eenvoudige basismaterialen. De rest bestaat uit complexere driedimensionale profieldraaibewerkingen in gereedschapsstaal en nodulair gietijzer. Bij beide bewerkingsvormen is tijdwinst te boeken

stempelmatrijzen voor

6 

metalworking world

bij de doorvoertijd, maar het potentieel bij de algemene bewerkingen wordt vaak over het hoofd gezien. In de afgelopen paar jaar zijn de mogelijkheden en prestaties op het gebied van metaalbewerking aanzienlijk verbeterd, en in veel werkplaatsen zijn de bewerkingstijden en -kosten gehalveerd. Maar zelfs daar waar de productie recentelijk is gemoderniseerd, kunnen de operaties verder worden gestroomlijnd – veelal met maar liefst 20 procent tijdwinst. Succes hebben als leverancier van

stempelmatrijzen voor de automobielindustrie vergt een langetermijnstrategie, waarbij vooral gekeken wordt naar de tijd die onderdelen op en tussen machines doorbrengen, en naar het soort machines dat wordt gebruikt. Maar er zijn ontelbare kortetermijnstrategieën die ook een onmiddellijk effect kunnen hebben op oude en nieuwe bewerkingsgereedschap-

pen. Deze zijn te vinden in alle soorten bewerkingsprocessen, waarvan sommige ook invloed hebben op vervolgactiviteiten zoals het polijsten en assembleren van de matrijzen. Lees meer over de effectieve productie van stempelmatrijzen op pagina 38–39.

samenvatting De doorvoertijden bij de productie van stempelmatrijzen kunnen worden bekort via kortere bewerkingstijden per operatie, minder stilligtijd en minder wisseltijd voor gereedschappen. Moderne CNC-bewerkingsmethodes en de nieuwste snijgereedschappen sluiten fouten vrijwel uit. De doorslag geeft de tijd die als doorlooptijd aanvaardbaar is voor het maken van een stempelmatrijs.

quick time

door: Eric Mika Foto: Pontus Höök

De gedachtenlezer

Dr. John Donoghue’s lab zet gedachten om in daden Ook als een ruggengraat is gebroken of een ledemaat verloren is gegaan, hebben de neuronen die voorheen de bewegingen orkestreerden, nog van alles te zeggen. De Amerikaanse wetenschapper dr. John Donoghue en zijn team van de Brown University in Providence, Rhode Island, luisteren daarnaar. Het team heeft een manier ontdekt om die gedachten te lezen en om te zetten in daden, hetzij op een computerscherm, hetzij via een gemotoriseerde prothese.

De oplossing wordt letterlijk in de hersenen gestoken. Honderd kleine elektrodes, elk dunner dan een mensenhaar, worden geïmplanteerd in een hersengebied waar beweging wordt geïnitieerd. De elektroden registreren elektrische velden zodra de neuronen vuren, en sturen die informatie naar computers die zijn geprogrammeerd om er stuursignalen van te maken. “De vertaling van die elektrische veldjes is het proces waaraan we

werken”, legt Donoghue uit. In Donoghue’s lab bewegen verlamde patiënten een muiscursor over een computerscherm door eraan te denken. Dat gaat even nauwkeurig als bij mensen die hun muis met de hand bedienen. Er is nu nog een fysieke verbinding nodig tussen de elektrodes en de computer die de signalen verwerkt. “De volgende grote stap is een sensor met implanteerbare elektronica”, aldus Donoghue.

“Apparaten zoals pacemakers worden al lang in lichamen ingeplant, maar dit is veel complexer, met een veel grotere bandbreedte.” Als het systeem eenmaal operationeel is, kunnen de signalen arm-, hand- of beenprothesen gaan bedienen. Daarmee kan de interface tussen hersenen en computer een geaccepteerde medische oplossing worden, die de levenskwaliteit van miljoenen verlamde patiënten zal verbeteren.

lange ervaring. Dr. John Donoghue werkt al ruim twintig jaar in de voorhoede van het onderzoek naar de wisselwerking tussen hersenen en computer. Hij en zijn team werken aan Brown University in Providence, Rhode Island, een historische stad aan de oostkust van de Verenigde Staten.

klaar voor de hausse Eduardo Gil

São Leopoldo, Brazilië. De productielijn van Weatherford International in São Leopoldo is het afgelopen jaar ingesteld op de verwachte nieuwe vraag van de Braziliaanse olie-industrie. Ze zijn er klaar voor.

Tadmor Fontoura, directeur van Neopaq, de plaatselijke Sandvik Coromant gereedschapdistributeur.

8 

metalworking world

São Leopoldo is een industriestadje in het zuiden van Brazilië, in de heuvels van de Serra Gaúcha. Het is een prachtige streek met lieflijke valleien niet ver van de panoramische Atlantische kust. De stad, die gesticht is in 1824, was de eerste en belangrijkste Duitse kolonie die in het zuiden van het land gesticht werd. Nog steeds is de invloed van Duitse (en later Italiaanse) immigranten zichtbaar in de architectuur, de keuken en de kleding van de bewoners. “We hebben hier in Zuid-Brazilië onze eigen versie van de Alpen”, zegt Tadmor Fontoura, directeur van Neopaq, de plaatselijke Sandvik Coromant gereedschapdistributeur. De fabriek van multinational Weatherford International maakt pompen en boorapparatuur voor de olie- en gasindustrie, en pompen voor bedrijfsafvalwater en andere vloeistoffen. De meeste producten bevatten rotors, stators en aandrijfkoppen. Ongeveer 80 procent van de productie van de fabriek in São Leopoldo is bestemd voor de export. Het grootste deel ervan gaat naar de

Verenigde Staten, Canada, Colombia, Venezuela, Argentinië en Chili. De resterende productie wordt verkocht aan bedrijven in eigen land zoals de Braziliaanse olie- en gasgigant Petrobras, en suikerrietfabrieken waar de producten van Weatherford worden gebruikt voor de productie van alcohol, ethanol en citrussap. De internationale economische crisis treft de meeste bedrijven in de wereld. Voor Weatherford kan de verwachte explosieve groei van de plaatselijke koolwaterstoffenindustrie echter een belangrijke stimulans worden. Brazilië heeft in de afgelopen paar jaar twee van de grootste offshore oliereserves ter wereld ontdekt, en die vondsten hebben zowel te land als ter zee tot een groot aantal nieuwe boorprojecten geleid. begin jaren 2000, toen een nieuwe leiding aantrad in de fabriek van Weatherford te São Leopoldo, was een ingrijpende verbetering van productiviteit en efficiency meer dan noodzakelijk. Om de productie op te voeren, de kosten te drukken en efficiënter te gaan ❯❯

AGÊNCIA PETROBRAS de noticias

Twee van de grootste offshore oliereserves ter wereld zijn voor de kust van Brazilië ontdekt.

❯❯

Eduardo Gil

Weatherford heeft zichzelf al voorbereid op de verwachte hausse in de Braziliaanse oliesector. Voltooide olieboorgereedschappen liggen klaar voor verscheping.

Eduardo Gil

Weatherford Weatherford International (NYSE: WFT) is een multinational die zich bezighoudt met innovatieve mechanische oplossingen, technologische applicaties en diensten voor alle fasen van de olie- en gaswinning. Het bedrijf is actief in ruim honderd landen en biedt over de hele wereld werk aan meer dan 40.000 mensen. Behalve de fabriek in São Leopoldo zijn de belangrijkste vestigingen van Weatherford in Brazilië twee fabricage-eenheden in Rio de Janeiro en andere in Natal, Bahia, Sergipe, Vitoria en Caxias do Sul. Het bedrijf is goed toegerust voor de hausse in de olie- en gasindustrie die volgend jaar verwacht wordt.

Eduardo Gil

Een paar jaar geleden begon Weatherford de productie op te voeren om kosten te besparen en efficiënter te gaan werken.

❯❯ werken, was het nodig om de faciliteit te

Caroline Santana werkt op de afdeling instrumentatie.

heroriënteren en te stroomlijnen. Als opmaat voor de vereiste veranderingen kocht de fabriek nieuwe zware machinerie. Sandvik Coromant werkte via distributeur Neopaq met Weatherford samen en leverde voor de grote overstap de meeste gereedschappen en onderdelen. kocht eind 2005 een Mazak Integrex e500-H multitaskmachine, waarvoor Sandvik Coromant de gereedschappen, de onderdelen én de trainingssessies voor de meer dan tweehonderd werknemers leverde. Maar liefst tachtig procedures konden onder één dak worden gerealiseerd. Jucilmar Neumann “We hebben de investering in de Mazak e500-H binnen achttien maanden terugverdiend”, aldus Jucilmar Neumann, de fabrieksmanager van Weatherford in São Leopoldo. “Het heeft onze hele operatie ook in fysieke en ruimtelijke zin gestroomlijnd. We presteren beter op het gebied van productiviteit per werknemer, maar ook op het gebied van veiligheid.” “We gebruikten voor de renovatie drie of vier verschillende machines”, voegt Neumann eraan toe. “Nu voeren we dezelfde operaties uit met slechts één machine, de Integrex.” Supervisor Daniel Pereira zegt dat de coöperatie met Sandvik Coromant en Neopaq essentieel was. “Sleutels tot het succes van dit proces waren de training, de gereedschappenvoorziening en de interne reorganisatie”, zegt

Eduardo Gil

Weatherford

hij. “Sandvik Coromant heeft het grootste deel van de gereedschappen geleverd. De hoge bewerkingssnelheden betekende lagere kosten per werkstuk. Met Sandvik Daniel Pereira Coromant en Neopaq hebben we waar nodig aanpassingen doorgevoerd. Neopaq verzorgde ook de trainingssessies en tal van andere

belangrijke facetten, zoals de kleurcodering van het opslagcentrum voor gereedschap.” Het succes heeft ook geleid tot de aanschaf en installatie van twee andere zware bewerkingscentra, een Mazak HCN 6800 horizontale freesbank en een Nexus model QTN 350IIMY draaibank. In een energiesector die doorlopend modernisering en innovatie vereist om concurrerend te blijven, is Weatherford São Leopoldo weer een grote speler, dankzij slimme investeringen. joe goldman

geen foutmarge Sandvik Coromant heeft over de hele wereld tal van Japanse Mazak-bewerkingscentra van gereedschap voorzien. Maar elke installatie is anders. Bij Weatherford International moest Sandvik Coromant tegemoet komen aan de specifieke wensen van de fabriek in São Leopoldo. “Dit was een fabriek waar veel te verbeteren viel”, zegt Tadmor Fontoura van Neopaq. “We wisten dat we weinig foutmarge hadden, en

daarom deden we bijna vier maanden over de voorbereiding van de renovatie.” De gereedschappen die geselecteerd werden, zijn onder meer de CoroDrill 880, de CoroBore 820 en de CoroBore 825, de hardmetalen boor R842, de Coromant Capto Mini-turret, de R390 90-graden freesgereedschappen en andere freesgereedschappen zoals de R365 (alleen gebruikt in de meest recente machines).

De resultaten waren onmiddellijk zichtbaar. De CoroDrill 880 ging langer mee, ondanks het feit dat hij sneller boorde. De CoroBores boden meer flexibiliteit voor het uitvoeren van verschillende bewerkingen in dezelfde tijd, waardoor het interpolatieproces vermeden werd en de productiviteit omhoog ging. Een betere kwaliteit grondstoffen, optimalisatie van het bewerkingsproces en het gebruik van hoogwaardige gereedschappen leverde een

tijdwinst tot 40 procent op. Met andere procedures werd de bewerkingstijd zelfs gehalveerd. De kleurcodering in de gereedschapskamer (rood voor hardmetaal, geel voor boren, groen voor tappen, blauw voor frezen) bleek handig bij de reorganisatie. De kleurcodering leverde meer werk- en opslagruimte op, en er raakten minder gereedschappen zoek of beschadigd. Het leidde ook tot beter opruimen en meer veiligheid in de fabriek.

metalworking world  

11

Technologie door christer richt

CoroMill 360:

harde jongen

Uitdaging: de productiviteit van zware vlakfrees-operaties opvoeren. Oplossing: gebruik een nieuw gereedschapsconcept dat grote hoeveelheden metaal efficiënt kan afvoeren.

voorbewerkingen met vlakfrezen zijn in verschillende categorieën onder te verdelen. Vaak voldoet een standaard gereedschap met een instelhoek van 45 graden of zelfs een ronde wisselplaat uitstekend. Maar voor het frezen van grote en vaak ongelijkmatige oppervlakken is een zeer robuuste frees nodig. De nieuwe CoroMill 360 vlakfrees is gebaseerd op de klassieke instelhoek van 60 graden voor zware freesbewerkingen. De frees is in staat tot grote snededieptes, hoge voedingen, een redelijke oppervlakteafwerking en evenwichtige snijkrachten. De wisselplaten zitten in cassettes die op getande zittingen in het snijgereedschap zijn bevestigd. Dat maakt een gemakkelijke indexering mogelijk. Het instellen van het snijgereedschap is onnodig en de vervangbare cassettes vrijwaren de frees tegen slijtage en schade. De capaciteit voor grote axiale

snededieptes is cruciaal voor de productiviteit omdat een grote en soms ongelijkmatige massa metaal in slechts één bewerking kan worden verwijderd. Het spaanverdunnende effect van de hoek van 60 graden maakt hoge voedingen mogelijk en bekort op die manier de bewerkingstijd. Het voordeel van een relatief grote instelhoek maakt ook het gebruik mogelijk van zeer brede parallelle randen op wisselplaten met een minimale concessie aan de snededieptecapaciteit. Deze randen dienen om een goede 12 

metalworking world

De CoroMill 360 is een robuuste vlakfrees, die prestaties verbetert bij de meest veeleisende bewerkingen.

oppervlakte-afwerking te realiseren zonder een wisselplaat in de frees te hoeven monteren. De gunstige radiale en axiale verdeling van snijkrachten van de instelhoek van 60 graden garandeert stabiliteit en veiligheid. Zowel de frees als de wisselplaten van de CoroMill 360 zijn ontwikkeld met het oog op hun hoge afvoersnelheid, gering energieverbruik en flexibiliteit, en hun gebruiksvriendelijkheid. Hij werkt met twee soorten wisselplaten met snededieptes tot 13 en 18 millimeter.

samenvatting

De CoroMill 360 biedt een groot potentieel aan verbeteringen bij zware vlakfreesbewerkingen van de meeste materialen. Een groot voordeel is de betrouwbare hoge verspaningssnelheid, waardoor één bewerking in plaats van twee volstaat. Het lage energieverbruik is eveneens een pluspunt, evenals de capaciteit voor hogere voedingen. De eenvoudige wisselhandelingen in de meest veeleisende omstandigheden, zonder instelwerk, beperken de stilligtijd.

Jan Clint onderhoudt nu de vlakfrezen tijdens de geplande stops en niet tijdens storingen.

Johan Eklund

Gereedschapsstaal heeft bijna dezelfde hardheid als hardmetalen wisselplaten.

UDDEHOLM Tooling

Johan Eklund

aantal werknemers: 3500 wereldwijd, waarvan 1000 in de gereedschapsstaalfabriek in Hagfors, Zweden. omzet: 269 miljoen euro. eigenaar: De Oostenrijkse staalgroep Voestalpine.

Uddeholm Tooling in zweden is een

wereldleider op het gebied van gereedschapsstaal, dat vooral wordt gebruikt voor stempelmatrijzen voor de staalproductie. Zo’n 90 procent van de producten van Uddeholm Tooling zijn bestemd voor de export. Er bestaat doorlopend behoefte aan verhoging van de productiviteit. Gereedschapsstaal heeft bijna dezelfde hardheid als hardmetalen wisselplaten. Het wordt geleverd in platen van 5 tot 20 ton, die ‘ingots’ worden genoemd. Voor die de deur uit gaan, moeten ze worden voorgefreesd om ongelijkmatigheden weg te werken. “Dit is een veeleisend en tijdrovend proces, waarbij de kans op storingen groot is”, aldus Jan Clint. In 2002 werd Sandvik Coromant

gevraagd het voorfreesproces te evalueren om het aantal storingen terug te dringen. Daarvan had Uddeholm Tooling er toen zo’n 110 per jaar, die elke keer drie uur stilligtijd kostten.

de oplossing

“We gingen meteen aan de slag met het zware freesconcept CoroMill 360, met een verlenging van 315 tot 400 millimeter en de mogelijkheid voor rotatie linksom én rechtsom”, aldus Fredrik Andersson, de sales engineer die verantwoordelijk is voor Uddeholm Tooling bij Sandvik Coromant. “Samen met Uddeholm Tooling ontwikkelden we een cassettehouder die elke operator in staat stelde om zelf eenvoudig elke cassette te vervangen.

“Het was een uitdaging om de cassettes te installeren op een zo zwaar belast gereedschap”, vervolgt hij, “maar we werkten uitstekend samen met de operators en we kwamen uiteindelijk tot een oplossing. We testten ook een aantal hardmetaalsoorten om de meest hittebestendige soort te vinden.

Johan Eklund

Jan Clint, productmanager metaalbewerking, Uddeholm Tooling: het probleem: “Voordat ons gereedschapsstaal de deur uit gaat, moet het oppervlak worden voorgefreesd. Dat is zulk zwaar werk dat het snijgereedschap het vaak begeeft, wat dure stilligtijd kost. Dat moet beter kunnen.”

Het resultaat

“Na het implementeren van het nieuwe concept heeft Uddeholm Tooling vrijwel geen storingen meer meegemaakt, en dat heeft geleid Fredrik Andersson, de sales tot een productivi­ engineer bij Sandvik Coromant teitstoename van die verantwoordelijk is voor Uddeholm Tooling. 20 procent”, zegt Andersson. “De nieuwe wisselplaten snijden ook dieper, waardoor ze elke ingot in één keer kunnen afwerken in plaats van twee. Maar de belangrijkste verandering is de verbeterde betrouwbaarheid. We kunnen de frezen nu onderhouden tijdens de geplande stops in plaats van tijdens elke storing. johan andersson

metalworking world  

13

Jeremy nicholl

Vasili Dubrovski, hoofd van de afdeling Gereedschap en Industrieel Materieel, werkt al ruim 20 jaar voor MTZ.

overlevers Minsk, Wit-Rusland. Ruim veertig jaar is de Minsk Tractorenfabriek de belangrijkste leverancier van landbouwtrekkers in de Sovjet-Unie geweest. Momenteel is het een van de grootste tractorenfabrieken ter wereld. Door de recente groei is een dringende behoefte ontstaan aan een grotere en efficiëntere productie.

14 

metalworking world

MTZ werd kort na de Tweede Wereldoorlog opgericht om de Sovjet-Unie van tractoren te voorzien.

De Minsk TractorenFabriek

Jeremy Nicholl

voor de mijnbouwindustrie van BelAZ gemaakt. VOLAT is een andere bouwer van zware trucks, en ook is hier de Wit-Russische Staalfabriek gevestigd. Maar Wit-Rusland wordt in de eerste plaats geassocieerd met tractoren. De naam ‘Belarus’ (Wit-Rusland) is ook de merknaam van de tractoren die worden gebouwd in de Minsk Tractorenfabriek (MTZ), die even buiten het stadscentrum van de Wit-Russische hoofdstad Minsk staat. Sinds de oprichting in 1946 heeft MTZ een gestage groei gekend, ondanks de ineenstorting van de Sovjet-Unie eind jaren tachtig en het moeizame economische klimaat dat erop volgde. De fabriek is blijven groeien in weerwil van de toenemende mondiale concurrentie aan het begin van de 21e eeuw, toen de dynamische Russische markt een doelwit werd voor veel multinationale ondernemingen. Veel daarvan waren tractorbouwers die nieuwe kansen roken. Met Inkoopmanager Joeri Leschinski heeft een project gestart om het verbruik van wisselplaten terug te dringen.

Jeremy Nicholl

zeg wit-rusland en de meeste mensen denken aan een post-Sovjetrepubliek ergens in het hart van Europa. Weinigen weten dat het land dat ooit een productiecentrum voor allerhande machinerie voor de hele SovjetUnie was, nog steeds een vergaarbak van kennis over machineproductie is. Hier worden middelgrote trucks onder de merknaam MAZ gefabriceerd, en worden ook de enorme trucks

De Productieassociatie Minsk Tractorenfabriek (MTZ) ontwikkelt, bouwt en exporteert wieltractoren en reserveonderdelen voor alle soorten klimaten en bedrijfsomstandigheden. Behalve tractoren levert MTZ een breed scala aan bijzondere voertuigen voor de bosbouw en voor gemeentelijke diensten, en machines voor de mijnbouwindustrie. De Minsk Tractorenfabriek (MTZ) werd in 1946 opgericht en is uitgegroeid tot een van ‘s werelds grootste fabrikanten van landbouwwerktuigen. Het bedrijf heeft ruim 24.000 werknemers. MTZ is momenteel een grote productieassociatie die tien Wit-Russische ondernemingen en toeleveranciers omvat. Sinds de oprichting heeft MTZ meer dan drie miljoen tractoren geproduceerd, waarvan er meer dan een half miljoen zijn geleverd aan meer dan 120 landen.

68.000 tractoren verkocht aan 126 landen (in 2008) is MTZ een van de acht grootste tractorenbouwers ter wereld. Momenteel zijn de belangrijkste markten van MTZ Wit-Rusland en Rusland, samen goed voor ruim 60 procent van de omzet. Maar het bedrijf is daarnaast actief in meer dan zestig landen over de hele wereld, waaronder Kazachstan, Oekraïne en andere landen in het Gemenebest van Onafhankelijke Staten (GOS), China, de Europese Unie en Latijns-Amerika. Veel van dit succes is te danken aan de kennis en ervaring van de circa 24.000 werknemers in de enorme fabriek (die 4 vierkante kilometer beslaat) in Minsk en de extra 6000 mensen die werken in de tien toeleveringsfabrieken in Wit-Rusland. “De Sovjetleiders kozen Wit-Rusland voor ❯❯ metalworking world

15

dagelijks werk geweest, maar in 2003 besloten we onze productieprocessen van begin tot eind onder de loep te nemen”, zegt Dubrovski. “We beseften dat we efficiënter konden werken door minder soorten wisselplaten te gaan gebruiken.” werd Joeri Leschinski benoemd als waarnemend hoofd van de afdeling Gereedschap en Industrieel Materieel. Tegenwoordig is hij inkoopmanager voor het hele bedrijf, maar destijds behoorde het tot zijn taken om het aantal verschillende frees- en snijgereedschappen dat bij de bewerkingen gebruikt werd te verminderen. Hij en zijn deskundigen kregen hulp van Leonid Kurch, toen lector aan de nationale

rond die tijd

“We moeten meer en sneller produceren.” Vitali pileko, waarnemend hoofdtechnicus en hoofd van de afdeling ontwerp en gereedschap van MTZ

in zo’n driehonderd verschillende versies bestaat er een grote behoefte aan flexibiliteit. Elke tractor heeft vijf- à zesduizend onderdelen, die allemaal worden gebouwd en geassembleerd in de fabriek te Minsk, dus de productie is complex. Een belangrijke stap om de productiviteit op de lange duur te verbeteren werd in 2003 gezet. “Productiviteit is altijd de kern van ons

technische hogeschool van Wit-Rusland en tegenwoordig productiviteitsteamleider van Sandvik Coromant in Wit-Rusland. Samen vormden ze een groep om het aantal verschillende indexeerbare hardmetalen wisselplaten terug te dringen. “We gebruikten zo’n duizend verschillende indexeerbare hardmetalen wisselplaten voor de productie”, zegt Leschinski. “Daardoor ❯❯

Jeremy nicholl

Vasili Dubrovski, hoofd van de afdeling Gereedschap en Industrieel Materieel en al meer dan twintig jaar werknemer van het bedrijf, heeft de evolutie van MTZ zich zien voltrekken. “Het grootste verschil is dat we nu een veel groter productassortiment hebben dan in de Sovjettijd”, zegt hij. “We hebben allerlei verschillende tractormodellen, en we ontwikkelen en produceren ook accessoires en hulpstukken voor andere machines.” MTZ wil tot 2011 het assortiment en de productie van tractors aanzienlijk verder uitbreiden. Om de eigen doelstellingen te realiseren moet MTZ de bestaande faciliteiten

grondig moderniseren. Ondanks de omvang van de fabriek stellen de constant groeiende productievolumes de productiviteit maximaal op de proef. Vitali Pileko: “Productiviteit is al een aantal jaren ons belangrijkste thema. We moeten meer en sneller produceren. Dat is een kwestie van overleven op de lange duur.” “Ons langetermijnplan voor het vergroten van de efficiency omvat een opwaardering naar modernere apparatuur en nieuwe productiemethodes”, vervolgt hij. Met meer dan 130 verschillende modellen Jeremy Nicholl

de locatie van hun zware machine-industrie vanwege de grote en goed geschoolde beroepsbevolking”, zegt Vitali Pileko, waarnemend hoofdtechnicus en hoofd van de afdeling Ontwerp en Gereedschap van MTZ. “In het Sovjettijdperk leverden we machines, auto’s en tractoren aan de Sovjet-Unie. De kennis die we daarbij opdeden, is Vitali Pileko bewaard gebleven ondanks de ineenstorting van de SovjetUnie. Daaraan danken we ons huidige succes.”

❯❯

16 

metalworking world

minsk tractorenfabriek

In 2008 werden 68.000 tractoren gebouwd in de fabriek in Minsk.

MTZ tractoren worden volledig in de fabriek in Minsk gebouwd. Eén tractor bevat 5000 à 6000 onderdelen.

Jeremy nicholl

Machinebankwerker Dmitri Milasjkevich aan de assemblagelijn. MTZ biedt werk aan ongeveer 24.000 mensen.

Productieve samenwerking De samenwerking tussen de Minsk Tractorenfabriek (MTZ) in Wit-Rusland en Sandvik Coromant is al enkele tientallen jaren oud. “Zoals de meeste werknemers in de metaalbewerkingsindustrie in Wit-Rusland zijn de technici van MTZ zeer bekwame vaklui”, aldus Dmitri Bochan, manager van Sandvik Coromant in Wit-Rusland. “En aangezien ze goed zijn in het ontwikkelen van nieuwe processen, hebben ze een aantal specifieke vaardigheden waarmee ze de efficiency van bestaande technologieën gestaag verbeteren. “We werken constant aan een verdere verbetering van de vaardigheden van de werknemers van MTZ”, zegt hij. “Daarom hebben we MTZ uitgenodigd in ons Productivity Center in Moskou om ervaringen uit te wisselen.”

De samenwerking met MTZ vereist dat Sandvik Coromant slimme oplossingen aandraagt voor specifieke problemen met metaalbewerking, en adviezen geeft voor verbeteringen. Drie voorbeelden: • Onlangs had MTZ behoefte aan een techniek voor het Dmitri Bochan verbeteren van een groef (met een diameter van 34 mm en een lengte van 120 mm) aan de binnenzijde van een diep doorlopend gat (diameter 28 mm) van een as voor een versnellingsbak voor een van de tractormodellen. “De tot dan toe gebruikte gereedschappen sleten snel en vergden veel arbeid. Daardoor werden er te weinig

exemplaren gemaakt”, aldus hoofdontwerper Sergei Chigley. Sandvik Coromant adviseerde een gedempte boorbaar van het type CoroTurn SL, Silent Tools, te gaan gebruiken, met een verwisselbare adapter en een specifieke hardmetalen wisselplaat. Dat heeft de bewerkingstijd bekort tot drie minuten. “Voor zover ik weet, is dit de enige oplossing die werkt”, aldus Leonid Kurch, voormalig lector aan de nationale technische hogeschool van Wit-Rusland. Kurch werkt nu als productiviteitsteamleader bij Sandvik Coromant Wit-Rusland.

• De vlakfreesbewerking van een versnellingbak moest worden gemoderniseerd. De oude frees met een diameter van 550 mm was al ruim twintig jaar in gebruik en kampte vaak met storingen. Het gereedschap sleet snel en de oppervlaktekwaliteit liet te wensen over. Sandvik Coromant en MTZ kwamen samen tot een oplossing in de vorm van een nieuwe, standaard vlakfrees met een diameter variërend van 400 tot 550 mm. Dit type frees in een gebruiksvriendelijk Cap-ontwerp, is een van de betrouwbaarste, efficiëntste en meest slijtvaste frezen op de markt. • Na het testen van verschillende boren gebruikt MTZ de CoroDrill 880 nu als eerste keus voor het maken van gaten waar het gebruik van boren met een modulair ontwerp commer­ cieel verantwoord is. metalworking world  

17

Belarus tractoren worden in 126 landen overal ter wereld verkocht. De grootste markten van het bedrijf zijn Rusland en Wit-Rusland.

minsk tractorenfabriek

“We gebruikten zo’n duizend verschillende soorten hardmetalen wisselplaten. Het was lastig om het overzicht te bewaren.” Jury Leschinski, inkoopmanager

❯❯ was het lastig om het overzicht te bewaren

en de beste routines en beste standaard gereedschappen per proces vast te stellen.” “Er volgde een omvangrijk test- en evaluatieproces”, vervolgt hij. “Twee jaar later, in 2005, was het aantal verschillende gereedschappen in de productie teruggebracht tot ongeveer tweehonderd.” “Tegenwoordig gebruiken we voor elk proces de beste soorten en vormen wisselplaten”, aldus Leschinski. “We hebben ook de operators bijgeschoold in de kennis van de wisselplaten zodat zij ze op de beste manier kunnen gebruiken.” Het resultaat van de nieuwe benadering is af te lezen aan de harde feiten. In 2003 produceerde het bedrijf 23.000 tractoren, in 2008 waren 18 

metalworking world

dat er 68.000. “Voor de grote verandering gebruikten we gemiddeld acht wisselplaten per voltooide tractor. Tegen het einde van het veranderingsproces was dat aantal gedaald tot 4,3 per tractor.” Het toegenomen aantal gebouwde tractoren spreekt eveneens voor zich. “Ondanks deze optimalisering van freesgereedschappen gebruiken we in onze fabriek nog steeds zo’n tienduizend verschillende gereedschappen”, aldus Vasili Dubrovski. De voortdurende veranderingen hebben een fabriek opgeleverd waarin de combinatie van het betrouwbare en het nieuwe al sinds jaar en dag een succesformule blijkt, in elk politiek en economisch klimaat. johan andersson

Minsk TractorenFabriek

De uitdaging in het kort De behoefte:

Jarenlang heeft de Minsk Tractorenfabriek, een tractorenbouwer in Wit-Rusland, een uitzonderlijke groei beleefd, maar die heeft de productiemiddelen tot het uiterste belast.

De oplossing:

Er werd een werkgroep opgericht met managers en technici van de fabriek en van Sandvik Coromant. De groep onderzocht de knelpunten en drong het aantal in de productie gebruikte indexeerbare wisselplaten terug van 1000 tot 200.

het resultaat:

Het gemiddelde aantal snijgereedschappen dat voor de productie van een tractor nodig is, werd aanzienlijk teruggebracht. Dat zorgde voor een grotere productiviteit en grotere besparingen.

complexe verandering Sinds jaar en dag geldt de Russische markt als een van ‘s werelds interessantste gebieden voor investeringen. Ondanks de financiële malaise geven tal van factoren aan dat Rusland de komende tien jaar die voorkeurspositie zal handhaven. jevgenja pronina

buitenlandse bedrijven krijgen steeds

björn leijon

betere zakelijke kansen, aldus Sergei Guriev, lector en rector van de Nieuwe Economische School in Moskou. “Er bestaat een enorm potentieel”, zegt hij. “In de toekomst zullen Russische bedrijven het kapitaal en de vaardigheden nodig hebben van buitenlandse investeerders. Ik weet zeker dat als de situatie van de Russische economie verslechtert, buitenlandse investeerders en partners nog welkomer zullen zijn.” Rusland is ‘s werelds grootste land gemeten naar oppervlakte, en de op zeven na grootste economie ter wereld. Het land omvat elf tijdzones. Het grootste deel van de bevolking en bedrijfsvestigingen bevindt zich in de driehoek tussen de steden St. Petersburg in het westen, Irkoetsk in het oosten en Krasnodar in het zuiden. Maar de olie, het gas en de metalen van het land – de belangrijkste grondstoffen – bevinden zich in de centrale en noordoostelijke streken. Net als de andere voormalige Sovjetrepublieken in het GOS (Gemenebest van Onafhankelijke Staten) is Rusland een De luchtvaartbranche groeit ook, zegt hij. markt die zowel risico als potentieel biedt. De Russische vliegtuigbouwer Sukhoi heeft “Landbouw, autoproductie, vliegtuigbouw, onlangs een nieuw verkeersvliegtuig uitgespoorwegindustrie … al die branches hebben bracht, de Sukhoi Superjet 100. Volgens Iljin een enorm potentieel”, aldus Nikolai Iljin, gaat Rusland de komende twintig jaar naar manager van Sandvik Coromant Rusland en de schatting negenhonderd nieuwe verkeersvliegandere GOS-landen. Hij wijst op verschillende tuigen aanschaffen. factoren die de Russische markt de De landbouwsector is een komende tien jaar gaan beïnvloeden. ander belangrijk groeigebied “De Russische overheid heeft volgens Iljin. De stijgende bepaald dat de Russische economie voedselprijzen bevorderen de tot 2020 moet groeien, en heeft ontwikkeling van grote landverscheidene projecten opgestart bouwgebieden zoals Kazachstan, om die ontwikkeling te ondersteuOekraïne en Zuid- en Centraalnen. Daartoe behoren enkele Rusland. enorme infrastructurele projecten. “En ook de auto-industrie Het Russische spoorwegsysteem is heeft nog steeds veel potentieel”, het op één na grootste ter wereld. zegt hij. “Momenteel telt het land Daar zijn nieuwe treinen en Nikolai Iljin, Sandvik 188 auto’s per 1000 inwoners. spoorverbindingen voor nodig.” Coromant Rusland.

over het gos Het Gemenebest van Onafhankelijke Staten (GOS) is een samenwerkingsverband voor economie en defensie. Het GOS werd in 1991 opgericht en omvat twaalf voormalige Sovjetlanden: Armenië, Azerbeidjan, Georgië (dat de organisatie in augustus 2009 wil verlaten), Kazachstan, Kirgizistan, Moldavië, Rusland, Tadjikistan, Turkmenistan, Oekraïne, Oezbekistan en Witrusland. (Bron: NE.se)

Dat aantal zal in 2020 of 2025 naar schatting zijn toegenomen tot 500 (per 1000 inwoners), hetzelfde aantal als in West-Europa nu.” johan andersson metalworking world  

19

Technologie door Elaine McClarence

Om met steeds hogere temperaturen te kunnen werken gebruiken ontwerpers van vliegtuigmotoren steeds vaker bewerkelijke materialen zoals nikkellegeringen.

uitdaging: hoe vergroot je de productiviteit bij het maken van vliegtuigmotoronderdelen met veeleisende specificaties en moelijk bewerkbare materialen. oplossing: kies holistische oplossingen die alle aspecten van de productie van componenten omvatten. onderdelen van vliegtuigmotoren

voldoen aan de strengste eisen, zijn bestand tegen extreme temperaturen en hebben complexe vormen. Het zijn uiterst veeleisende werkstukken om te maken.

gereedschapsoplossing

De nieuwe CoroTurn SL70 modulaire getande, ovale bladkoppeling.

20 

metalworking world

Machine: multitaskmachine Koppeling: Coromant Capto C6 Gereedschap: CoroTurn SL70 Voordraaien: Ceramic CC6060 Wisselplaten: CoroCut RO SO5F

Om met steeds hogere temperaturen te kunnen werken zoeken ontwerpers van vliegtuigmotoren altijd naar materialen die harder, sterker, robuuster, stijver en corrosiebestendiger zijn, en tegelijkertijd relatief weinig gewicht hebben. Dat heeft geleid tot de opkomst van nikkellegeringen, extreem sterk titanium, extra harde staallegeringen en composietmaterialen. Nikkellegeringen zijn uiterst hittebestendig, maar vormen een uitdaging om te bewerken. Een grotere productiviteit bewerkstelligen is niet alleen een kwestie van investeren in nieuwere en flexibelere

corbis

de lucht in

bewerkingsgereedschappen. Het is ook een kwestie van het beperken van onproductieve stilligtijd en het optimaliseren van het bewerkingsproces. Proceskennis is even belangrijk voor het vergroten van de productiviteit als het kiezen van de juiste gereedschappen. Het betekent dat een integrale oplossing nodig is voor een bepaald onderdeel, of dat nu een turbineschoep, een omkapping, een spoel of een as is. De bewerkingsproductiviteit kan veelal worden verbeterd door de juiste combinatie van snijgereedschappen en snijomstandigheden om de bewerking te versnellen zonder concessies te doen aan de integriteit en toleranties van het motoronderdeel. Sandvik Coromant heeft een serie oplossingen en strategieën ontwikkeld voor het bewerken van vliegtuigmotoronderdelen met als doel de bewerkingstijd per machine te maximaliseren en tegelijkertijd aan alle eisen te voldoen. Dit is een pakket dat ‘best practice’ omvat, onder meer het concept om de productie vooraf volledig te plannen, hetgeen van vitaal belang is in een bedrijfstak die dure, complexe onderdelen produceert.

eveneens de keuze voor de meest geschikte gereedschapsinterfaces zoals koppelingen en een gereedschapskeuzestrategie die afhankelijk is van de geometrie van het werkstuk. Een Coromant Capto turret, spindel of interface met spil maakt het bijvoorbeeld mogelijk om enkele oplossingen te gebruiken die optimaal zijn voor vliegtuigmotoronderdelen, waaronder gedempte bladen voor diepe groeven, SL-bladen voor beperkte uitsparingen en CoroTurn HP voor profieldraaien. Binnen het gecombineerde, geoptimaliseerde bewerkingsprogramma kan gekozen worden uit een aantal hardmetaalsoorten en geometrieën die tezamen de vereiste oppervlakteafwerking en nauwkeurigheid opleveren. Ook houdt deze oplossing rekening met de afzonderlijke eisen van elk materiaal in termen van bewerkbaarheid, verspaning en het gebruik van koelmiddel, en beperkt hij de productie van afvalmateriaal tot een minimum. Specialistenteams bij Sandvik Coromant zijn beschikbaar om te helpen bij het

het pakket omvat

Coromant Capto koppelt de machine aan het SL-blad en het CoroTurn HP (high-pressure) koelsysteem.

praktijkgeval – doorlooptijd gehalveerd Door de gereedschappen en de programmering voor het bewerken van turbineschoepen te optimaliseren is de doorlooptijd met meer dan de helft bekort. Niet alleen zijn de complexe werkstukken gemaakt van moeilijk bewerkbare legeringen (onder meer Inconel 718, Waspalloy en Udimet 720), ze hebben ook profielen die zeer krappe vrijloophoeken voor het gereedschap vereisen.

ontwikkelen van bewerkingsoplossingen voor nieuwe onderdelen. Bovendien werkt het bedrijf nauw samen met het Engelse Advanced Manufacturing Research Centre (AMRC), een van ‘s werelds meest gerenommeerde onderzoeksinstituten op het gebied van fabricage-oplossingen voor vliegtuigonderdelen. Nu vliegtuigbouwers steeds flexibelere machines ontwikkelen, moeten ze stilstaan bij de optimale manier om de capaciteit ervan te benutten. Dit is waar het totaaloplossingsconcept van Sandvik Coromant een rol kan spelen. Dit bouwt voort op de aanzienlijke verwerkingscapaciteit van ons bedrijf voor bewerkingscentra, multitask-machines en draaibanken. Daarnaast maakt het gebruik van de standaardgereedschappen van Sandvik Coromant, die zijn ontwikkeld vanuit een gedegen kennis van de luchtvaartindustrie.

Trochoïdaal frezen had de voorkeur boven conventioneel infrezen voor de voorbewerking. Het aantal bewerkingen werd teruggebracht van 40 naar 14, de gereedschaps­ wisselingen van 14 naar 7. Dat leidde tot een kwalitatief hoog­waardig proces, een betere veiligheid en een verdubbeling van de productiviteit.

samenvatting Geavanceerde materialen in vliegtuigmotoren vormen een serieuze uitdaging aan de bewerking vanwege de hoge temperaturen en belastingen die erbij ontstaan. Nu de vliegtuigindustrie de productiviteit moet opvoeren om aan strakkere productieschema’s tegemoet te komen, biedt Sandvik Coromant een compleet pakket oplossingen voor de toeleveranciers. Dat begint met de enorme kennis die het bedrijf heeft van de bewerking van vliegtuigonderdelen, met oplossingen die gebaseerd zijn op gereedschappen en technologieën die garant staan voor veilige en stabiele processen, en tegemoet komen aan zeer strenge onderdeelspecificaties.

metalworking world  

21

Een cilinderblok in een Hägglunds Drives motor kan tot 80 cilinders bevatten.

veredelde kracht Örnsköldsvik, Zweden. De hydraulische motoren van Hägglunds Drives hebben al een rendement van 96 procent. Om nog beter te worden waren duurzame ontwikkelingsovereenkomsten nodig. ”Onze motoren moeten presteren onder de meest extreme omstandigheden”, zegt Bengt Liljedahl, R&D manager van Hägglunds Drives.

hydraulische aandrijfsystemen zijn de beste keuze voor manoeuvres met een gering toerental maar een groot koppel. Hydraulische aandrijfsystemen worden onder meer gebruikt voor de enorme laadschoppen waarmee erts uit schepen wordt gelost en voor de machines waarmee auto’s gerecycled worden. ”Als je een krachtige motor met een gering toerental nodig hebt (0-400), is hydraulica de beste optie”, aldus Bengt Liljedahl, R&D manager van Hägglunds Drives. “Vooral als je de kans op storingen wilt minimaliseren.” De Hägglunds Drives Group is marktleider op het gebied van hydraulische aandrijvingen. Het bedrijf is gevestigd even buiten Örnsköldsvik aan de Zweedse oostkust ongeveer 500 km ten noorden van Stockholm, maar de groep heeft dochterondernemingen in zestien landen, personeel in meer dan twintig landen en ongeveer zestig verkoop- en servicepunten.

22 

metalworking world

Liljedahl: ”Een standaard benzinemotor Daarnaast zijn in ongeveer twintig landen heeft een rendement van ongeveer 35 procent. distributeurs gevestigd. Voor diesels is dat maximaal 50 procent. Onze Als marktleider moet Hägglunds Drives hydraulische motor 96 procent efficiënt.” altijd technisch voorop lopen. Daarom werkt In een hydraulische motor brengt hydraulihet bedrijf doorlopend aan de ontwikkeling sche olie onder hoge druk de van de eigen producten, met name zuigers in de cilinders in beweaan het evenwicht tussen de ging. De olie smeert de onderdelen prestaties van de hydraulische bovendien. motor en zijn afmetingen. De ”Er moet een dun laagje olie gemiddelde automotor is gebouwd tussen de contactoppervlakken voor tweeduizend bedrijfsuren, legt achterblijven, wil de motor soepel Liljedahl uit. De hydraulische blijven draaien”, zegt Liljedahl, motoren van Hägglunds Drives “een laagje van een duizendste moeten 40.000 uur meegaan. Dat is millimeter dik. Elke kleine zo’n vijf jaar continu werken. ongelijkmatigheid vergroot het ”Veel van onze motoren gaan Bengt Liljedahl risico op een storing en elke stap zelfs nog langer mee”, zegt hij. “Er naar nog krappere toleranties zijn perfect functionerende verlengt de levensduur van de motor.” motoren die tien of zelfs twintig jaar meeHoewel de R&D-afdeling van Hägglunds gaan.” Voor dat soort duurzaamheid zijn Drives ‘verbetering van oppervlakken’ als onderdelen met zeer nauwkeurige toleranties grootste prioriteit beschouwde, meent vereist.

olle melkerhed

Bengt Liljedahl (links) van Hägglunds Drives en Torbjörn Sjölander van Sandvik Coromant controleren een cilinderblok.

Liljedahl dat de ontwikkeling begin jaren 2000 tot een halt was gekomen. Daarom sloot het bedrijf zich aan bij een project van de technische universiteit van Luleå in Zweden. In het Faste Laboratory VINN Excellence Centre for Functional Product Innovation van de universiteit namen enkele Zweedse industriereuzen deel om gemeenschappelijke problemen aan te pakken en producten verder te ontwikkelen. ”Sandvik Coromant was een van de leden”, herinnert Liljedahl zich. “Samen besloten we ons bewerkingsproces van het cilinderblok tegen het licht te houden. We maakten ook een matrix voor het meten van de resultaten bij een aantal verschillende condities.” de ontwikkeling van de oppervlakbewer-

king voor het cilinderblok verplaatste zich van

”Ik ben ervan overtuigd dat je veel kunt bereiken met openheid en vertrouwen stellen in je partners.” Bengt Liljedahl, R&D-manager van Hägglunds Drives.

Hägglunds Drives’ eigen fabriek naar het Sandvik Coromant Application Center, in het hoofdkantoor van Sandvik Coromant, 350 km verder naar het zuiden, in Sandviken. Het Application Center in Sandviken, dat in 2005 geopend werd, was het eerste in zijn soort. Daarna zijn overal ter wereld Application Centers geopend. Een Application Center is in principe een extern R&D-centrum waar fabrikanten en Sandvik Coromant gezamenlijk oplossingen voor specifieke metaalbewerkingsproblemen ontwikkelen. ”Fabrikanten hebben steeds meer hulp

nodig bij hun applicaties”, zegt Bertil Isaksson, senior manager applicatie-ontwikkeling van het Sandvik Coromant Application Center in Sandviken. ”In volledig uitgeruste en moderne onderzoeksfaciliteiten zoals onze Application Centers kunnen we anderen helpen oplossingen voor hun problemen te vinden. Zij krijgen toegang tot onze ervaring, en samen komen we tot een beter geoptimaliseerde conclusie.” Dat is precies wat Liljedahl en zijn team van Hägglunds Drives wilden horen. Maar ze moesten wel enkele van hun eigen parameters voor hun cilinderblok delen. ❯❯ metalworking world  

23

❯❯

”Ik geloof in gedeelde kennis”, zegt Liljedahl. “Daar wordt ook in de auto-industrie veel gebruik van gemaakt, zelfs bij de ontwikkeling van cilinderblokken.” Voor Kenneth Karlsson, projecthoofd en manager applicatietechniek van Sandvik Coromant, voor Torbjörn Sjölander, de sales engineer van Sandvik Coromant die verantwoordelijk was voor Hägglunds Drives en voor de anderen binnen het Sandvik Coromant projectteam, heeft het allemaal geleid tot gemeenschappelijke methodes, waarmee gloednieuwe resultaten zijn ontstaan. ”Het was onmiskenbaar een uitdaging”, zegt Karlsson. ”De motor werkt anders dan een gewone verbrandingsmotor. Hij is veel geavanceerder wat zijn prestatie bij geringe snelheden betreft. Het oppervlak van de cilinderwanden heeft dermate krappe toleranties dat het gewoonlijk onmogelijk is om op een conventionele manier een gat te boren en te draaien. Het draaien stak heel nauw en storingen lagen altijd op de loer.” Hij paste daarom een circulaire interpolatiemethode toe met de nieuwe CoroMill 790. ”De methode is niet nieuw, maar is nog nooit toegepast bij applicaties met dermate krappe toleranties”, zegt hij. ”De uitloop moet minder dan 0,005 mm zijn en de rechtheid moet binnen 0,002 mm vallen.” Het project is nu halverwege. Uit recente tests van het Application Center blijkt dat de methode voldoet. ”Het ziet er veelbelovend uit”, zegt Liljedahl. ”Ik ben ervan overtuigd dat je veel kunt bereiken met openheid en vertrouwen stellen in je partners.”

Het maken van cilinderblokken is uiterst nauwkeurig werk. Als ze eenmaal klaar zijn, moet machine-operator Per-Erik Granberg ze met de stofzuiger behandelen om stof en ander vuil te verwijderen.

Johan Andersson

over Hägglunds Hägglunds Drives is wereldmarktleider op het gebied van hydraulische aandrijfsystemen voor toepassingen met lage snelheid en een groot koppel. De groep heeft een omzet van ongeveer 1,8 miljard Zweedse kronen (150 miljoen euro) en meer dan 900 werknemers. De aandrijfsystemen worden gebruikt in allerlei bedrijfstakken, waaronder de mijnbouw, recycling, pulp en papier, rubber en kunststof, de offshore-industrie, de visserij en de bouwnijverheid. Het bedrijf is eigendom van het Duitse bedrijf Bosch Rexroth.

24 

metalworking world

De motoren van Hägglunds Drives worden onder andere gebruikt voor kranen op grote schepen (boven) en voor mobiele boorinstallaties.

snelle route naar geoptimaliseerde processen Van 614 minuten naar 199. Een jaarlijkse besparing van 230.000 pond (256.000 euro). Het is een voorbeeld van hoe het Sandvik Coromant Application Center in Halesowen heeft geholpen de fabricage van een gecompliceerd titanium werkstuk voor de luchtvaart te optimaliseren. Verder heeft het centrum bedrijven bijgestaan die een nieuw product wilden uitbrengen, maar problemen hadden bij het programmeren van de machines of het optimaliseren van de processen, en bedrijven die nieuwe materialen ontwikkelen maar niet weten hoe ze die het meest rendabel moeten bewerken. Het Sandvik Coromant Application Center in Halesowen,

Groot-Brittannië, is het antwoord op de toenemende vraag naar proceskennis en het verharden van de wereldwijde concurrentie met steeds kleiner wordende productie- en innovatiecycli. Het helpt klanten tijd te winnen om in te spelen op nieuwe uitdagingen op de wereldmarkt. Sandvik Coromant heeft nu vier Application Centers, drie in Europa en een in China. Drie andere zijn in voorbereiding in de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Frankrijk. De nadruk ligt op de lucht- en ruimtevaarindustrie, die verantwoordelijk is voor 60 procent van al het werk. “In de lucht- en ruimtevaartindustrie worden geavanceerde materialen en de modernste

bewerkingstechnieken toegepast”, zegt Tomas Mainert, applicatiemanager van Sandvik Coromant in Sandviken, Zweden. “Van daaruit wordt belangrijke kennis verspreid naar andere bedrijfstakken.” In het Application Center in Halesowen werken twee ingenieurs, twee technici en een manager. Belangrijke klanten zijn Airbus, Rolls-Royce en British Aerospace. Ook het Application Center in Sandviken is nauw betrokken bij de vliegtuigbouw. Sandvik Coromant Application Center Bietigheim, in BietigheimBissingen net buiten Stuttgart in Zuid-Duitsland, kan de top van de Europese auto-industrie tot zijn klanten rekenen: Daimler, Bosch, VW, Renault, PSA en Volvo Trucks.

In China concentreert het Sandvik Coromant Application Center Shanghai zich op de markt voor gietmallen en trekt vooral fabrikanten van consumentengoederen en levensmiddelen, zoals het Duitse bedrijf Krones dat een productielijn voor plastic flessen wilde opzetten in China, ‘s werelds grootste markt voor bier en frisdranken. De nieuwste Application Centers worden ingericht in Fair Lawn, New Jersey in de VS, in Orléans in Frankrijk en in Nagoya in Japan. Die oriënteren zich op de lucht- en ruimtevaartindustrie. Ook in Cirencester in Groot-Brittannië verrijst een nieuw centrum (zie hieronder). Tomas Lundin

Bestaande Sandvik Coromant Application Centers: Sjanghai , China Sandviken, Zweden Halesowen, Groot-Brittannië Stuttgart, Duitsland

Toekomstige Application Centers: Fair Lawn, VS Orléans, Frankrijk Nagoya, Japan Cirencester, Groot-Brittannië

diepe gaten, geen probleem Het Britse BTA Heller Drilling Systems produceert indexeerbare gereedschappen voor het boren van diepe gaten in complexe componenten en materialen. In januari 2009 nam Sandvik Coromant BTA over. De fabriek

van BTA in het Britse Cirencester werd omgebouwd tot een Sandvik Coromant Application Center, een plek waar fabrikanten innovatieve nieuwe oplossingen voor hun metaalbewerkingskwesties kunnen ontwikkelen.

De klanten van BTA zijn vooral toeleveranciers van vliegtuigbouwers (assen en onderdelen van landingsgestellen), de energiebranche (platen voor warmtewisselaars) en metaalleveranciers (stafmateriaal).

metalworking world  

25

hard werk

Californië, VS. De Airbus A380 is het grootste verkeersvliegtuig ter wereld. Maar achter die indrukwekkende verschijning gaat veeleisende bewerkingstechnologie schuil. Vraag maar na bij Hartwell. Hier moesten ze de vergrendelingen maken voor de motoromkapping, met onder meer een veeras van superhard Inconel 718.

Axel Öberg

De Hartwell Corporation is gevestigd in het stadje Placentia, ten zuidoosten van Los Angeles, Californië.

26 

metalworking world

Jon Finn, manager technische fabricage bij Hartwell, ontwikkelde een uniek draaiprocédé.

Axel Öberg

DE Hartwell Corporation, gevestigd in Placentia, Californië, weet alles van warmte – en niet alleen die van de zon in Zuid-Californië. We hebben het over de hitte van een straalmotor, die fel genoeg is om de meeste metalen zo zacht als boter te maken. Voor dit soort temperaturen is de hittebestendige nikkellegering Inconel 718 uitgevonden. Deze legering bevat chroom, en staat bekend om zijn hardheid en vormvastheid onder de meeste omstandigheden. Omdat vliegtuigen zo licht mogelijk moeten zijn, gebruikt de industrie liever hittebestendige materialen dan aparte hitteschilden. Een van de onderdelen die tegen extreme hitte moeten kunnen, is de veeras in de vergrendeling van de motoromkapping. Hartwell is de specialist voor de meeste

vergrendelingssystemen in de lucht- en ruimtevaartindustrie. In het geval van de genoemde veeras beseften de ingenieurs van Hartwell dat de extreem harde legering hen voor problemen kon stellen. “Alles wat we tot dan toe hadden vervaar-

“Er gaat niets boven iets bespreken en het daarna zien gebeuren.” ken kolosky, vertegenwoordiger van sandvik coromant.

digd, was van aluminium, titanium of staal”, aldus Jon Finn, manager technische fabricage van Hartwell. Finn ontwikkelde een oplossing toen hij tests uitvoerde bij machineleverancier Mori Seiki. Maar de doorvoertijd per onderdeel beliep ruim vier uur. Alleen al het voordraaien kostte meer dan twee uur. De plaatselijke gereedschappendistributeur

BC Tool and Carbide Inc werd op de hoogte gebracht van het probleem. “We hebben elke dag contact, dus ik wist van het onderdeel en dat het van hittebestendig Inconel 718 moest worden gemaakt”, aldus Phillip Canipe van BC Tool and Carbide. Samen met Finn wist Canipe de eerste veer-

assen op tijd te leveren, maar het proces was verre van tijd- of kosteneffectief. “Het vergde veel ingrijpen van de machineoperator”, zegt Canipe. “Er was veel snijgereedschap nodig en het kostte veel tijd. We zaten vast.” Hij klopte aan bij Sandvik Coromant. Vertegenwoordiger Dale Busser belde het hoofdkantoor van Sandvik Coromant VS in Fair Lawn, New Jersey. “We werden in New Jersey uitgenodigd bij een seminar over lucht- en ruimtevaart dat Sandvik Coromant voor ons organiseerde”, aldus Finn. “Tijdens dat seminar testten we allerlei verschillende methoden en ook enkele keramische gereedschappen die Sandvik Coromant juist op de markt had gebracht.” Finn en Canipe, die erbij was, erkennen metalworking world  

27

❯❯

Machine-operator Pham Nguyen programmeert een van Hartwells CNC-machines.

Axel Öberg

Axel Öberg

Hartwell produceert veel onderdelen van het bewerkelijke Inconel. Hier te zien: een NT 4250 DCG machine.

en kost nu nog slechts twee uur. Als er dertig exemplaren van de A380 gebouwd gaan worden, stuurt Hartwell 120 onderdelen op en daarop zijn dan zo’n 250 bewerkingsuren uitgespaard. “We fabriceren alleen kleine partijen, dus we kunnen niet al te veel tijd steken in het stroomlijnen van een proces zonder de terugverKen Kolosky dientijd te verlengen”, aldus Finn. terug in Californië ontwikkelde “Daarom is het zo prettig dat Finn een unieke draaimethode op Sandvik Coromant ons tegemoet is gekomen basis van wat hij had opgestoken. Dat leidde met hun faciliteiten en tijd.” tot grote voordelen zoals de uitstekende procesbeheersing en de sterk verkorte doorvoertijd. Bovendien bleef het proces Maar tijdbesparing was niet het enige dat binnen de begrote productiekosten. Hartwell aan de apparatuur van Sandvik De totale bewerkingstijd werd gehalveerd Coromant te danken had. Hartwell voerde

❯❯ achteraf dat dat precies was wat ze

“De voorbewerkingstijd is teruggebracht van ruim twee uur tot tien minuten.” Jon Finn, manager technische productie bij Hartwell.

nodig hadden. “We hoorden over de technologie en konden een potentiële oplossing vinden waarin we allebei veel vertrouwen hadden. En dat allemaal dankzij de training en scholing die we gehad hadden”, aldus Canipe.

some like it hot Het is geen geheim dat veel luchtvaartmaatschappijen het dezer dagen moeilijk hebben. De branche is zwaar getroffen door de wereldwijde toename in brandstofprijzen. Het gevolg is dat de maatschappijen de vliegtuigbouwers om steeds lichtere en steeds zuiniger vliegtuigen vragen. Voor de toeleveranciers van de vliegtuigbouwindustrie betekent dit dat er een grotere vraag is naar minder, maar bewerkelijker onderdelen. “Om gewicht te besparen worden

28 

metalworking world

steeds minder hitteschilden gebruikt”, zegt Jon Finn, manager technische fabricage van Hartwell. “Onderdelen die voorheen waren afgeschermd en van staal waren, moeten nu worden vervaardigd van hittebestendige materialen zoals Inconel 718, die we nooit eerder bewerkt hebben.” De veeras van de motoromkapping zit bij de nieuwe Airbus A380 in het heetste gedeelte van de motoromkapping. Maar het maken van de veeras van Inconel was aanvankelijk kostbaar.

“We hebben bij Mori Seiki wat tests uitgevoerd”, herinnert Finn zich. “We experimenteerden met verschillende methoden, gereedschappen en freesprocessen, maar we konden niet tot een bewerkingstijd van minder dan vier uur komen. Bovendien moesten we driemaal gereedschap wisselen omdat de frezen het niet in één keer konden. Dat maakte de hele operatie nogal kostbaar.” Op dat moment gaf Sandvik Coromant zijn team een paar nieuwe

ideeën, plus nieuwe gereedschappen met keramische wisselplaten. “De oplossing bestond uit krachtig frezen met halve snelheid, het gebruik van een specifieke soort siliciumnitride en de nieuw ontwikkelde frees”, aldus Phillip Canipe van BC Tool and Carbide Inc, de distributeur van Sandvik Coromant bij Hartwell. “Nu alles werkt zoals gepland, is de voorbewerkingstijd teruggebracht van ruim twee uur tot iets meer dan tien minuten”, zegt Finn.

Axel Öberg

Axel Öberg

Axel Öberg

Hartwell Corporation Noemi Hernandez houdt zich bezig met de eindassemblage van de onderdelen.

❯❯ onlangs nieuwe tests uit met de aantrekkracht,

dat is de kracht waarmee de gereedschappen op de spindel worden gehouden. Als een machine is geïnstalleerd, is er sprake van zo’n 1089 à 1180 kilogram kracht. Hartwell ontdekte dat bij sommige machines, waarvan er enkele niet ouder dan drie jaar waren, de aantrekkracht tussen de 1043 en 272 kilogram lag. Dat had rechtstreeks invloed op de afwerking en de slijtage aan spindel en gereedschappen. “Toen we onze NT’s testten (Mori Seiki NT 4200 met een Coromant Capto-spindel), merkten we dat er tussen de installatie in maart 2006 en onze meting in oktober 2008 hoegenaamd geen slijtage was opgetreden”, aldus Finn. “Ze hadden drie jaar dienst gedaan en waren nog 98 procent of beter – en dat

allemaal dankzij de techniek die Sandvik Coromant gebruikt in de Coromant Capto-spindel. Ze zijn veel robuuster dan degene die we voorheen gebruikten.” Sandvik Coromant vertegenwoordiger Ken Kolosky ziet het succes van Hartwell als voorbeeld van de voordelen van teamwork. “Niets werkt beter dan iets te bespreken en het vervolgens te zien gebeuren”, zegt Kolosky over het doel van het Sandvik Coromant seminar in New Jersey. Finn beschrijft ook hoe Sandvik Coromant hen zelfs liet zien wat er zou gebeuren als ze het verkeerd deden. “Ze vernielden opzettelijk gereedschappen. Dat zouden wij nooit gedaan hebben”, zegt hij lachend.

De Hartwell Corporation is het grootste bedrijf binnen de McKechnie Aerospace Group en genereert zo’n 40 procent van de inkomsten van de groep. De hoofdactiviteit van het bedrijf is het ontwerpen en fabriceren van vergrendelingssystemen voor vliegtuigen. Hartwell levert vergrendelingen voor alles, van cockpitdeuren tot bagagevakken en motoromkappingen. Het bedrijf heeft zo’n 40.000 onderdelen in de catalogus staan, waaronder onderdelen van vliegtuigen die niet meer worden gebouwd, maar nog wel worden gebruikt. Het bedrijf heeft vier locaties, drie in Zuid-Californië en een in Arizona. Het is een bedrijf met een omzet van meer dan 100 miljoen dollar en heeft ongeveer 300 werknemers, waarvan 200 in de hoofdwerkplaats en het hoofdkantoor te Placentia, Californië.

henrik ek metalworking world  

29

Technologie Door Christer Richt

Precisie onder druk

Uitdaging: hoe kan de productiviteit worden verbeterd bij het bewerken van exotische materialen. Oplossing: pas hogedrukbewerkingen met een grote precisie toe. oppervlakteafwerking, hogere productiviteit en een langere standtijd. Precisie bij het toedienen van koelmiddel betekent dat de wisselplaat nog zwaarder belast kan worden. Bij hogedrukgereedschappen kan de snelheid tot 30 procent worden verhoogd. Bij het voorbewerken van lastige materialen kan de standtijd wel met 50 procent verlengd worden, en dat bij hogere snijsnelheden.

en dag concentreren fabrikanten die hun productiviteit met koelmiddelen willen verbeteren, zich op het opvoeren van de druk. Maar om het volledige potentieel van een hoge druk te kunnen benutten, is een optimale precisie vereist. Het gaat om een temperatuurdaling op het hete contactpunt tussen wisselplaat en werkstuk. Daardoor breken spanen gelijkmatiger weg en is de kans op storingen geringer. Het resultaat: een betere spaanbeheersing, verbeterde

sinds jaar

(hogedruk) koelsysteem in combinatie met Coromant Capto gereedschapsoplossingen, zorgt ervoor dat koelmiddel precies daar terecht komt waar het nodig is. Het systeem, dat in 2007 werd geïntroduceerd, helpt temperaturen op de raakvlakken van gereedschap en werkstuk, en gereedschap en spaan fors te

het CoroTurn HP

verlagen wanneer met hogere snelheden wordt gewerkt. Het hogedrukkoelsysteem is met name bedoeld voor moeilijk te bewerken materialen die hoge temperaturen en grote krachten genereren. Een slechte warmtegeleiding resulteert in de concentratie van hogere temperaturen in de raakvlakken tussen gereedschap en werkstuk, en tussen gereedschap en spaan. Dit kan slijtage aan het gereedschap bevorderen en de productiekosten nodeloos opjagen. de coroturn HP richt precisiestralen koelmiddel via een vast spuitmondsysteem, dat koelmiddelstralen met een laminaire parallelle stroomrichting genereert. Op de snijkant van de wisselplaat vormen de stralen een hydraulische

Case story: ongedempte productiviteitsverbetering

30 

metalworking world

getty images

Een precisiekoelsysteem biedt de beste bewerkingsomstandigheden voor moeilijk te bewerken onderdelen zoals landingsgestellen.

Een fabrikant in Azië die een onderdeel van 1Cr18Ni9Ti voor vliegtuiglandingsgestellen maakte, vroeg Sandvik Coromant suggesties om de productiviteit te bevorderen. De oplossing was het gebruik van een ongedempte boorbaar in combinatie met de nieuwe CoroTurn SL snijkop en een hogedrukkoelmiddel (70 bar) op een M40-freesbank met een

snijsnelheid van 150 m per min. Dat resulteerde in een uitstekende spaanafvoer en een betere beheersing van het proces. De spaangrootte nam af van 15 tot 45 mm. Bij een normale druk was dat 200 à 300 mm. Bovendien kon de klant hoge snijgegevens gebruiken en de verspaning met 30 procent opvoeren, met als resultaat een beter beheerst proces.

Het gaat niet alleen om druk. Je haalt het meeste uit een koelmiddel door het op de juiste plek te richten.

wig tussen gereedschap en werkstuk. Ze dringen met een hoge snelheid tussen de raakvlakken. Zo tillen ze de spaan op, verlagen de temperatuur en verbeteren de spaanbeheersing. De verbetering in spaanbeheersing

maakt menselijk ingrijpen nagenoeg overbodig, bijvoorbeeld bij de productie van grote partijen met automatische onderdeelwissels in bewerkingscentra en in multitask-machines waar de spaanvorming rond het gereedschap vaak een automatische gereedschapswisseling onmogelijk maakt. Ook handmatige instellingen zijn niet meer nodig. De trend om hogedruksystemen in nieuwe bewerkingscentra, verticale

draaibanken en multitask-machines te installeren, vergroot de kans dat CoroTurn HP oplossingen de efficiency bevorderen, met name bij het bewerken van materialen zoals Inconel, aluminium en titanium. Het systeem is vooral voordelig voor de luchten ruimtevaartindustrie, bijvoorbeeld bij het produceren van remschijven, landingsgestellen en andere onderdelen. Zelfs bij een relatief geringe druk biedt het CoroTurn HP systeem al voordelen via dit precisiesysteem. Het hogedruksysteem werpt reeds vruchten af bij operaties zoals externe en interne draaibewerkingen. profieldraaien en omslagkotteren. Het gebruik ervan zal blijven groeien naarmate Sandvik Coromant het assortiment aan gereedschapsoplossingen uitbreidt.

samenvatting Sinds het CoroTurn HP (hogedruk) koelsysteem in oktober 2007 werd gelanceerd, heeft het continu interne en externe bewerkingen bevorderd. De precisieafgifte van koelmiddel bij een hoge druk in combinatie met standaard gereedschapsoplossingen met Coromant Capto zijn cruciale factoren. De verbeterde spaanbeheersing maakt onbemande productie mogelijk en leidt tot een langere standtijd, een betere oppervlakteafwerking en een hogere productiviteit.

metalworking world  

31

hete koffie!

De Scandinaviërs nemen graag minimaal twee grote mokken. De Chinezen en Amerikanen drinken hem het liefst met melk, en de Zuid-Europeanen geven de voorkeur aan zwarte, sterke espresso. Koffie is niet zomaar een drankje, het is cultuur, overal ter wereld. “koffie, veel en sterk, is waar ik van wakker word. Koffie

geeft me kracht, wekt me, schenkt me een ongewone kracht en een pijn die niet zonder groot genot is”, zou de Franse keizer Napoleon Bonaparte gezegd hebben. De geschiedenisboeken van Europa hadden er wellicht heel anders uitgezien als Napoleon niet dagelijks een dosis cafeïne tot zich had genomen! De voordelen en risico’s van koffie zijn constante gespreksonderwerpen in moderne medische bladen, kranten, en ja, boven een kop koffie. Het valt niet te ontkennen dat een kop koffie ‘s ochtends een opwekkend middel is. Koffie is ook een sociaal smeermiddel, zegt David Holfve, koffiekwaliteitsmanager van de levensmiddelenmultinational Kraft Foods. “Koffie heeft te maken met genot en sociaal gedrag”, zegt hij.

32 

metalworking world

Te sociaal, oordeelden enkele Engelse dames, die in 1674 met een petitie probeerden om hun mannen uit de Londense koffiehuizen te houden. Een jaar later probeerde koning Charles II de koffiehuizen te sluiten omdat hij ze beschouwde als ‘revolutionaire broeinesten’. Maar de grote publieke weerstand die hij daarmee opriep, deed hem snel op zijn besluit terugkomen. koffie kan behagen en kan mensen naar koffiehuizen

lokken, dat is elke dag opnieuw te zien. Miljarden mensen drinken elke dag koffie, en het is een van ‘s werelds meest verhandelde goederen. Na olie is koffie het belangrijkste importartikel van de Verenigde Staten. Amerika consumeert een vijfde van alle koffie ter wereld en is daarmee ‘s werelds grootste koffieconsument. In 2007 overtrof koffie

koffietradities wereldwijd Noord-Europa: Alle soorten koffie met en zonder melk in grote mokken. Zuid-Europa: Kleine kopjes sterke espresso. Afrika: Koffie van topkwaliteit bonen. Noord-Amerika: Meeneemkoffie en koffie met smaakjes. Zuid-Amerika: Traditionele filterkoffie, vooral in Brazilië. Azië: Koffie in blik (warm en koud) uit automaten op straat. Zoete koffie met melk van een ‘decoction’ (siroop) in India en een sterke voorkeur voor thee in China. Midden-Oosten: Traditionele Arabische koffie, gekookt en in kleine kopjes.

Koffietradities variëren sterk per land. Hoe drinkt u hem het liefst?

voor het eerst frisdrank als de favoriete drank van de natie. Een bezoeker aan Noord-Amerika is vaak verrast door wat daar doorgaat voor koffie. “Amerikaanse koffie van de oude school heeft nooit de pretentie gehad, goed te smaken”, schrijft Bee Wilson in de Sunday Times. “Koffie hoefde alleen maar goedkoop te zijn.” Dat kan een verklaring zijn voor de abominabele Amerikaanse koffie. Andere oorzaken zijn de slechte kwaliteit van de bonen en de verre van ideale manieren van branden. Maar inmiddels drinken ook de Amerikanen, mede dankzij koffiegiganten als Starbucks, espresso-achtige drankjes en exotische koffievarianten als nooit tevoren. Toch is de Amerikaanse consumptie lachwekkend vergeleken met die van de notoire koffieslurpers in de Scandinavische landen. Volgens de Europese Koffiefedera-

tie consumeren de Finnen de meeste koffie (gemiddeld 9,7 kilo per persoon in 2007), gevolgd door de Noren, Zweden en Denen. Eén reden voor deze indrukwekkende consumptie is dat filterkoffie, die populair is in het noordelijke deel van Europa, in grotere mokken wordt geschonken dan elders. Maar, zegt Holfve, er is nog een reden: “Noord-Europa heeft een sterke koffiecultuur, en we zijn gewend aan een goede kwaliteit koffie.” Er zijn twee hoofdsoorten koffiebonen: de Arabica en de Robusta. De Robusta levert – de naam zegt het al – een sterke koffie, maar die geldt van oudsher als echte werkmanskoffie, aldus Holfve. “Robusta wordt langer gebrand, is donkerder dan Arabica en heeft een enigszins

❯❯

metalworking world  

33

❯❯ bittere smaak”, zegt hij. Robusta bevat 40 à 50 procent

meer cafeïne dan Arabica en wordt tegenwoordig hoofdzakelijk gebruikt voor instant- en filterkoffie. In het algemeen geldt hoe hoger het terrein, hoe beter de smaak. Dat verklaart waarom vooral berggebieden bekend staan om hun hoogwaardige koffie. De naam ‘koffie’ stamt van de Ethiopische provincie Kaffa, die geldt als de geboorteplaats van de koffieplant. Koffie wordt nog steeds verbouwd in Ethiopië, Kenia en veel andere Afrikaanse landen, maar vandaag de dag zijn de drie grootste producenten Brazilië, Colombia en

“Het belangrijkst is om espresso niet alleen te drinken. Maak altijd twee kopjes klaar. De kwaliteit is beter en je kunt je ervaring delen!” Giuseppe Taccari, directeur wereldwijde export, illy, italië

Vietnam. Vietnam is een relatieve nieuwkomer onder de koffiegrootmachten. Het land heeft zich sinds de productie van goedkope Robusta in de jaren negentig sterk ontwikkeld. Met de explosieve groei van wereldwijde koffiehuisketens zijn espresso-achtige koffies, die van oudsher alleen in Italiaanse en Spaanse koffiehuizen te vinden waren, nu overal te krijgen, zelfs in traditionele theelanden zoals Engeland en China. Martin Wattam van de International Coffee Organiza-

tion: “Het aandeel van koffie in de Britse drankensector is al tientallen jaren gestaag aan het stijgen en heeft een paar jaar geleden qua marktwaarde zelfs thee van de troon gestoten. In China is koffie de afgelopen jaren aanzienlijk populairder geworden, vooral in Beijing en Sjanghai.” Maar hoewel het Chinese marktpotentieel enorm is en de koffieconsumptie gestaag toeneemt, met name onder beter gesitueerde Chinezen onder de veertig jaar, is China nog steeds in de eerste plaats een theenatie. “Espresso geldt voor veel Chinezen nog als te sterk. Ze geven de voorkeur aan koffie met melk en cappuccino”, schrijft Donald Spence in het International Coffee Report. “Het kostte vijftien jaar om de Chinezen aan de filterkoffie te krijgen. Het kan even lang duren eer espresso ingeburgerd raakt.” De Chinese voorkeur voor thee heeft de Italiaanse koffiegigant illy er niet van weerhouden, een ‘koffie-universiteit’ in Sjanghai te openen. Illy heeft dergelijke instituten ook in andere wereldsteden, zoals New York, Londen, Bangalore en São Paulo. Het doel ervan is de koffiecultuur te verspreiden en te ontwikkelen. De studenten variëren van koffieplanters tot gewone koffieliefhebbers. Volgens Giuseppe Taccari, de in Italië gevestigde exportdirecteur van illy, is het espresso-apparaat de beste manier om koffie te maken omdat zo’n apparaat de beste smaakstoffen aan de gemalen koffie onttrekt. “Gebruik voor de beste koffie een kwalitatief hoogwaardige Arabicamelange”, zegt hij. “Het kost 25 seconden om een espresso te maken. De watertemperatuur moet 90 graden Celsius bedragen en de druk moet 9 bar zijn.” Maar het belangrijkst is volgens Taccari om espresso

tips voor een goed bakje

johnér

D e g rot e

34 

drie

1. Brazilië 2. Vietnam 3. Colombia

metalworking world

Het perfecte kopje koffie zetten is een kunst. David Holfve van Kraft geeft de volgende tips: • Koffie moet in de originele verpakking worden bewaard om zijn smaak vast te houden. Als het pak eenmaal geopend is, komt er zuurstof bij de koffie en begint het aroma te tanen. • Bewaar koffie op een donkere en koele plaats. • Een geopend pak koffie blijft maar een week of twee vers. Koop koffie daarom het liefst in kleine pakjes. • Bespaar je de investering in een peperduur koffiezetapparaat, maar neem ook geen genoegen met de minste kwaliteit. Watertemperatuur en -druk zijn de bepalende factoren. • Begin met koud water, niet met lauw of warm water. • Kook koffie niet te lang en laat koffie niet te lang in de pot staan. • Maal je eigen bonen.

getty images

❯❯ niet alleen te drinken. “Maak altijd twee kopjes klaar. De

kwaliteit is beter en je kunt je ervaring delen.” Taccari meent dat er groeiende overeenkomsten bestaan tussen wijnsommeliers en barista’s. Barista’s, en eigenlijk koffiedrinkers in het algemeen, krijgen steeds meer kennis van de verschillende soorten koffiebonen en koffieproducerende landen, zegt hij. Over de hele wereld vragen koffieconsumenten niet meer zomaar om ‘een koffie’, maar om een espresso, een latte, een cappuccino of een ijskoffie. We zullen binnenkort onze koffie ook op grond van andere factoren gaan kiezen, zegt David Holfve. “Ik denk dat we een steeds groter inzicht in de verschillende soorten koffiebonen zien”, zegt hij. “We vragen binnenkort niet meer om een espresso, maar om ‘Keniaans’ of ‘Colombiaans.’ In de toekomst passen we onze koffie aan aan de maaltijd die we juist genoten hebben. Een volle, donkergebrande koffie past goed na een vleesmaaltijd, en een lichtere, middelmatig gebrande koffie is geschikter om een vismaaltijd mee af te ronden.” Persoonlijk hoop ik dat ik nooit meer hoef te kiezen voor een ‘tall’ (is dat echt een klein kopje?) of ‘grande’ (grote?) koffie als ik weer eens een Starbucks binnenloop.

efficiënte koffieslurpers Jan-Erik Nordh, manager van de fabriek van Sandvik Coromant in Gimo, Zweden, over de koffiegewoontes in zijn fabriek: Scandinaviërs drinken dat ze in Zweden meer koffie dan wie ook onmiddellijk overal koffie ter wereld. Hoeveel krijgen aangeboden, en dat koppen drinken jullie de koffie hier heel wat gemiddeld in de fabriek? sterker is dan wat ze thuis “Onze 1750 werknegewend zijn.” mers en onze bezoekers Hoe drink je je koffie samen drinken meer dan op een Zweedse een miljoen kopjes per werkplek? jaar. Onze koffie-automa“Bij voorkeur uit een ten houden dat bij, dus bruine plastic mok. Je kunt vandaar dat ik dat weet.” hem meenemen of Jan-Erik Nordh Valt het de buitenopdrinken in een van de landse bezoekers op dat jullie zulke speciaal daarvoor bestemde kantines. koffieleuten zijn? Elke fabriek heeft die. Misschien is het “Ik heb 22 jaar in de VS gewoond aan al die koffie en die kantines te voordat ik hierheen kwam. Ik waardanken dat wij een van de productiefste schuw mijn Amerikaanse collega’s altijd landen ter wereld zijn.”

Cari Simmons metalworking world  

35

nader bekeken Om het project te financieren gaat een nieuwe investeringsfirma geld lenen bij grote banken, het nationaal pensioenfonds en buitenlandse investeerders.

in volle vaart

Spoorweg. Een nieuwe hogesnelheidslijn gaat een snelle verbinding vormen tussen Beijing en Sjanghai. De verbinding, die in 2013 klaar moet zijn en 221 miljard renminbi (25 miljard euro) gaat kosten, wordt de langste hogesnelheidslijn ter wereld.

Het project gaat 1,9 miljoen mensen werk bieden.

De nieuwe lijn wordt 1318 kilometer lang. Met een maximale snelheid van 350 km/u gaat de reistijd tussen Beijing en Sjanghai vijf uur bedragen, tegen elf uur nu.

De breedte voor het nieuwe spoor wordt 1435 mm.

snelweg naar de juiste informatie software. Een productieve metaalbewerkingsoplossing is vaak het resultaat van een aantal verstandige beslissingen op basis van relevante informatie. Het verzamelen daarvan is echter vaak een tijdrovend proces, waarbij tal van catalogi en handboeken moeten worden doorgebladerd. Verschillen in terminologie bij de leveranciers maakt het er niet gemakkelijker op. Een nieuwe internationale norm,

36 

metalworking world

ISO 13399, gaat het inwinnen van informatie over snijgereedschap vereenvoudigen. De norm vormt een informatiesnelweg rechtstreeks naar de werkvloer, waar de verstandige beslissingen worden genomen. Het doel is informatie over snijgereedschappen op een neutrale manier verschaffen, los van enig systeem of bedrijfsterminologie. “De relevante informatie kan dan rechtstreeks in een PLM, CAD, CAM,

CNC-simulatie of gereedschapsmanagementsysteem ingevoerd worden”, zegt Bengt Olsson, projectmanager bij Product Life-cycle Management van de Sandvik Group. “Hierdoor heeft de fabrikant snel toegang tot de gewenste informatie over snijgereedschappen, zodat hij de meest geschikte bewerkingsoplossing in combinatie met het efficiëntste snijgereedschap kan kiezen”, vervolgt Olsson. “Het heeft het potentieel om

het planningsproces voor een nieuwe opdracht te versnellen en kwalitatief te verbeteren.” De complete naam van de norm is “ISO 13399 cutting tool data representation and exchange.” De norm is ontwikkeld door Sandvik Coromant, het Koninklijk Technisch Instituut in Stockholm, het Franse CETIM (een technisch centrum voor mechanica-experts) en andere spelers in de metaalbewerkingsbranche.

stille windturbines voor in de stad

Er zijn 21 nieuwe stations voorzien.

Kj

e

ll

Er

ss ik

on

Windmolens in de stad.

Twee derde van de route komt op een dijklichaam te liggen. De rest voert grotendeels over bruggen.

Het rollend materieel van de nieuwe lijn is van aluminium en krijgt speciale ruiten die bestand zijn tegen aanvaringen met vogels.

Een ander groot pakket normen, ISO 10303, bijgenaamd STEP (Standard for the Exchange of Product Model Data), betreft een beschrijving van het complete fabricage- en levensloopproces. Sandvik Coromant toont via live demonstraties hoe de norm voor snijgereedschappen essentiële informatie in het fabricageproces kan inbrengen en hoe dat een basis kan vormen voor het nemen van besluiten. Er staan voor mei 2009 twee nieuwe demonstraties in de agenda. Kijk voor meer informatie op www.steptools.com.

milieu. Windturbines zijn steeds vaker te vinden in stedelijke gebieden. Nieuwe technologieën worden ontwikkeld om energie te genereren met kleinschalige turbines die geschikt zijn voor de meestal turbulente windomstandigheden in bebouwde gebieden. Een van de pioniers op deze markt is het Britse Quietrevolution, dat een turbine heeft ontwikkeld met een spiraalvormige verticale as. De turbine vangt wind vanuit alle richtingen op, waardoor hij prima

functioneert in de vlagerige omstandigheden en bij de constant wisselende windrichtingen rondom grote gebouwen. Door zijn geringe tipsnelheid is hij veel stiller dan vergelijkbare windturbines. Het eerste model werd in 2007 ten doop gehouden. De constructie is 5 meter hoog en 3 meter in diameter, en kan op de grond of op een dak worden gemonteerd. Op een goede winderige plek genereert hij 6000 à 10.000 kilowattuur per jaar.

wind tegen wijn in spanje zakenleven. Het gaat de Spaanse windenergiesector voor de wind. Volgens de Spaanse windenergievereniging AEE droeg de sector in 2007 3,3 miljard euro bij aan het bruto nationaal product van Spanje, met inbegrip van export ter waarde van 2,6 miljard euro en werkgelegenheid voor 38.000

mensen. Daarmee is de sector economisch zelfs de Spaanse wijnbouw voorbijgestreefd. Er liggen diverse factoren ten grondslag aan de sterke groei in Spanje. De overheid stimuleert actief ‘groene’ energiebronnen en de aanleg van windmolenparken, waardoor de nationale vraag naar onderdelen voor windmo-

lens is toegenomen. Volgens de AEE komt voor de gemiddelde fabrikant de grootste groei echter van buiten Spanje. Spanje produceert allerlei onderdelen voor windmolens. De helft daarvan wordt geëxporteerd naar andere grote markten voor windenergie, zoals Duitsland, de VS en China.

stalen ruimtebespaarders innovatie. Het Zweedse bedrijf Crossborder Technologies daagt de traditionele palletmarkt uit met de introductie van pallets van staal en aluminium. Deze Turbo pallets zijn veel lichter dan de aloude houten pallets, en als ze leeg zijn, zijn ze stapelbaar en nemen dan een derde van de ruimte van de oude pallets in. “Berekend over de hele levensduur zijn de kosten veel lager dan die van houten pallets”, zegt CEO Lennart Nilsson van Crossborder. “Ze gaan vijfmaal langer mee en kosten driemaal minder om na gebruik te retourneren. Ze voldoen ook aan de hygiënische eisen die de voedingsindustrie stelt.” Er zijn ook milieuvoordelen volgens Nilsson. Dankzij het geringere gewicht en volume van de pallets stoot een

volbeladen truck jaarlijks vijf ton minder CO2 uit, zo heeft Crossborder becijferd. De pallets zijn bovendien 100 procent te recyclen. Crossborder is het eerste bedrijf ter wereld dat pallets van dun staalplaat fabriceert. De pallets worden gemaakt op dezelfde manier als autochassis. Dun corrosiebe-

schermd staalplaat wordt in de gewenste vormen gestanst, die tot ranke maar sterke constructies worden samengevoegd. Om wrijving en corrosie tegen te gaan, worden aluminiumstroken geklonken langs de poten en op de plekken waar de vorken van vorkheftrucks drukbelasting op de pallet uitoefenen.

metalworking world

37

oplossing

snelle auto’s

souplesse COROMILL 300

Bij het profielfrezen van gereedschapsstaal voor stempelmatrijzen is de CoroMill 300 opgewassen tegen harde en zachte omstandigheden. Deze ronde wisselplaatfrees is ook geschikt voor soepel vlakfrezen en het frezen van uitsparingen. Bovendien kan hij gebruikt worden voor 3D voorfrezen en semi-nafrezen van stempels en matrijzen in nodulair gietijzer.

Nieuwe automodellen zijn zo belangrijk voor de industrie geworden dat autobouwers ze steeds sneller na elkaar uitbrengen. Het maken van de noodzakelijke stempelmatrijzen voor de unieke onderdelen van elk nieuw model is een tijdrovend proces. Tijdspesparingen op dit punt maken het gemakkelijker om snel nieuwe modellen uit te brengen. Wat is een stempelmatrijs? Stempelmatrijzen worden gebruikt voor het vormen van carrosserie-onderdelen – deuren, motorkappen, spatborden enz. – uit plaatmateriaal. Elke matrijs is uniek en vergt snijgereedschappen die bijdragen aan een efficiënte productie binnen nauwe toleranties – telkens opnieuw.

maximaal EFFECT COROMILL 365

Als je een stempel vlakfreest, is de nieuwe CoroMill 365 vaak de meest productieve keus. Het is een betrouwbaar gereedschap voor voorfrezen en semi-nafrezen van gietijzer en staal. Hoge verspaningssnelheden gaan samen met kwalitatief hoogwaardige resultaten en een maximale procesveiligheid.

38 

metalworking world

illustratie: petter lönegård

De volgende stap CORODRILL 880

Bij het produceren van stempelmatrijzen moeten vaak veel gaten gemaakt worden. De CoroDrill 880 is geschikt voor alle soorten gaten in gietijzer, staal of gehard staal. De uniek gevormde centrale wisselplaat van de boor gebruikt een traptechnologie voor een geleidelijke aanboring en evenwichtige snijkrachten. Dit leidt tot een 100 procent hogere productiviteit vergeleken met conventionele indexeerbare wisselplaatboren.

De hoekfrees-expert CoroMill 390

Er zijn veel hoekfreesbewerkingen nodig om een stempelmatrijs te maken, en de CoroMill 390 is voor allemaal zeer geschikt. Het is een veelzijdige frees voor diep en ondiep hoekfrezen bij algemene metaalbewerking. Bij het frezen van een geleidebuszitting (voor het op elkaar aansluiten van de helften van een stempelmatrijs) biedt de lange-snijkantfrees een maximale productiviteit. De lange-snijkantfrees is ook een ideale keus voor voorbewerkingen met afgewerkte randen.

FLEXIBeLE kracht COROMILL 316

Het is tijd om uw inventaris aan snijgereedschappen te beperken. De CoroMill 316 heeft een nieuw uitwisselbaar kopfreessysteem dat kracht levert voor voor- en nafreesbewerkingen. Het verwisselbare kopsysteem biedt een grote flexibiliteit met verschillende snijkopontwerpen en is geschikt voor diverse toepassingen bij het maken van stempelmatrijzen.

De Productiviteitsverbeteraar Wisselplaatsoort GC1010

De nieuwe wisselplaatsoort GC1010 kan hogere snijsnelheden aan bij het bewerken van gehard staal. Daarom is de soort ideaal voor het frezen van het gereedschapsstaal voor stempelmatrijzen. Door zijn superieure snijkanthardheid en grotere slijtvastheid is de soort optimaal geschikt voor voor- en nabewerken. Met deze wisselplaat kan uw productiviteit alleen maar omhoog gaan.

Lees meer over stempelmatrijzen op pagina 6. metalworking world  

39

Print Print n:o n:o C-5000:535 C-5000:531 DUT/01 ENG/01 © © AB AB Sandvik Sandvik Coromant Coromant 2009:2

We maken geen machines. We maken ze beter. Jarenlange nauwe samenwerking met onze klanten heeft ons geleerd hoe wij nieuwe machines optimaal kunnen laten presteren. Onze specialisten kunnen u helpen bij de keuze van het meest geschikte gereedschapspakket. Vanaf gereedschappen tot aan de volledige productie staan zij u met raad en daad terzijde om zo snel mogelijk de best mogelijke prestaties te realiseren. Bovendien is ons advies gratis! Waarom? Omdat er niets zo triest is als een machine die onder zijn vermogen presteert. Neem voor meer informatie contact op met uw vertegenwoordiger van Sandvik Coromant.

Think smart | Work smart | Earn smart.

www.coromant.sandvik.com