2007. Methodologische werkwijzen en voorbeelden

Opleidingscyclus voor energieverantwoordelijken - 24/05/2007

Leefmilieu Brussel

- 24 mei 2007 Seminarie 8 van de cyclus “Energieverantwoordelijken” Energieverantwoordelijken”

De sensibilisering: Methodologische werkwijzen en voorbeelden Géraldine DELAVIGNETTE Dienst Label Ecodynamische onderneming ecodyn@ [email protected]

Doelen

Hoe de menselijke factor benaderen in het kader van het milieuen energiebeheer van een site/gebouw

globale impact = techniek x mensen

Hoe het personeel aanmoedigen, sensibiliseren om een bepaalde “REG”houding aan te nemen

Concreet: werkwijzen op basis van de activiteiten en de ervaring van de dienst van het label Ecodynamische

onderneming 2

Seminarie 8 - De sensibilisering Géraldine Delavignette (Leefmilieu Brussel, dienst Label Ecodynamische onderneming)

1


Leefmilieu Brussel

Plan

Methodologische informatie = hoe? werkwijzen en verwijsmateriaal ter uwer beschikking

Concrete “ecodynamische” voorbeelden: campagnes, mascottes, berichten…

+ Nuttige bronnen om “verder te gaan”

(REG)-samenvatting

Het label Ecodynamische onderneming 3

Methodologische informatie Hoe? (bepaalde handelwijzen veranderen) Hoe communiceren, impliceren, motiveren… sensibiliseren? In het bijzonder: hoe de bewoners van een gebouw sensibiliseren voor REG?)

4


2


Leefmilieu Brussel

In de praktijk: verschillende mogelijke methodes

eerder formeel: werkgroep, dienstmededelingen, intranet, opinieonderzoek…

eerder informeel: persoonlijke contacten, geval per geval volgens de mogelijkheden…

altijd beter indien participerend: eco-team, enquête / opinieonderzoek, “weerkaarten”, interviews, discussies, ideeënbus …

mondeling (vergaderingen, contact, opleidingen) en schriftelijk (affiches, berichten, procedures bv. op het intranet) 5

In de praktijk: verschillende mogelijke methodes

bv.

(workshop 2002)

de nieuwelingen sensibiliseren een “milieu” werkgroep oprichten (Green-Teams, …) communiceren binnen de kleine structuren 3 luiken / communicatiedoelstellingen de verwachte handelwijzen meedelen de doelgroep erbij betrekken (bij de analyse en de actie) informeren over de doelstellingen + de resultaten (+ geheugensteuntjes) De duurste communicatiemanieren zijn niet noodzakelijk het doeltreffendst Vragen aan de collega’s / diensten, delegeren! Eventueel uitbesteden: professionele 6 ondersteuning, krediet


3


Leefmilieu Brussel

In de praktijk: een campagne in 6 fasen 1. Informatie 2. Opstelling van een sensibilisatieproject

Wat? (doelstellingen) Voor wie? (doelgroep) Hoe? (middelen)

3. Uitwerken van de werkinstrumenten

Waarom Hoe

4. Uitvoering 5. Evaluatie 6. Instandhouding

Bron : Brochure Klein vademecum ten behoeve van wie een sensibilisatiecampagne voor REG (stad Charleroi, door het Institut wallon ICEDD)

7

In de praktijk: informatie en werkinstrumenten ter uwer beschikking

Deel “Sensibilisatie van de bewoners” op de CD-Rom Energie+ www.leefmilieubrussel.be/nederlands/contenu/content.asp?ref=1680

Gereedschapskoffer voor de gangmaker “To Print or not To Print”

de toepassing naar anderen ( 5 methodologische fiches) www.leefmilieubrussel.be/soussites/printnotprint/cd/nl/003.html

Andere vb.: campagne als gevolg van het rookverbod in kantoren (op 01/01/2006)? 8


4


Leefmilieu Brussel

Sensibilisatiemodules

To Print or Not to Print?

workshop 12 sept. 2006 (Rationeel gebruik …) Gereedschapskoffer beschikbaar op Internet

Film over mobiliteit: alternatieven voor de wagen Contact: Sarah Hollander, tel. 02/775 79 52 - email : [email protected]

9

Welke boodschap? uitleggen waarom: de context, de evoluties

+ verbanden met de verwachte houding…

Ecologische voetafdruk www.leefmilieubrussel.be/ nederlands/… ref=2127

10


5


Leefmilieu Brussel

Uitleggen waarom… “La machine climatique est-elle déréglée ?” (interactief) praktische gids (FR) via http://www.ADEME.fr/particuliers/Fiches/climat/index.htm

duidelijke uitleg (alleen FR) Gletsjers van de Meije (Alpen) in juli 1979 (links) en in augustus 2003 (rechts)

11

Uitleggen waarom…

12


6


Leefmilieu Brussel

+ uitleggen hoe… (gedragingen)

13

Welke handelwijzen?

Energie

De verwarming wat lager zetten

De lichten en computers uitschakelen… Eén uur per dag minder de lichten aan op kantoor betekent een besparing van 50 tot 100 kWh per jaar. De standby van een pc en de printer uitschakelen betekent een besparing van 100 tot 200 kWh per jaar. Bron: www.defipourlaterre.org/agir/alexterieur/bureau (alleen FR)

Multistopcontacten gebruiken… + cf. Catalogus van milieupraktijken

14


7


Leefmilieu Brussel

Illustreren…

… als het kan met humor 15

Welke boodschap?

Voorbeelden…

Uw bijdrage betekent meer dan u denkt! …

Please consider your

environmental responsibility before printing this e-mail

16


8


Leefmilieu Brussel

Concrete voorbeelden

campagnes

mascottes

berichten…

17

Voorbeelden van campagnes gevoerd door ecodynamische ondernemingen

Milieuweek (2006)

Operatie “Chokotoff”, “rode kaart”, stickers…

Project “Ecoteam op het Werk” (www.ecolife.be)

18


9


Leefmilieu Brussel

Voorbeelden van campagnes gevoerd door ecodynamische ondernemingen Campagne in het MBHG Green Month(s) meten = weten deelname van het management besparingen opnieuw geïnvesteerd (bomen en groene energie) 19

Watermaal-Bosvoorde

Ontwerpen van een mascotte

Jean-Michel

(collega grafisch ontwerper)

Tip van de maand (uitleg over verwarming, elektriciteit, pc’s, papierverbruik, etc) via een … Specifiek “label” label” e-mailadres dat eveneens kan dienen als “idee ideeë ënbus” nbus”, voor opmerkingen, kritiek en vragen Kleine affiches die aanzetten tot goed gebruik (papierbesparing aan het fotokopieerapparaat, sorteren en recycleren van papier, juist gebruik van thermostatische kranen en waterbesparende spoelinrichtingen, lichten doven bij vertrek, deur dicht doen bij vertrek…) en waarin de mascotte zich in de betreffende situatie bevindt 20


10


Leefmilieu Brussel

POD Wetenschapsbeleid (BELSPO) Un mini-sondage Een miniopinieonderzoek La carte environnementale Demétéo milieuweerkaart Bâtiment/service : …………………….

Date : ……………

Nom (facultatif) : ………………………

Aidez-nous a évaluer les forces et faiblesses de la gestion environnementale de notre entreprise. Marquez (X) dans la case qui exprime le mieux votre opinion.

Utilisation des matières premières Réduction et contrôle du bruit et des vibrations Dialogue avec les sous-traitants Utilisation et choix d'énergie Utilisation d'eau et eaux usées

21

Prévention et diminution des déchets

SPP Politique scientifique (BELSPO)

“Terwille van onze mooie hemel… met als bonus duurzame ontwikkeling!”

22


11


« 10 goede gewoontes »

Leefmilieu Brussel

(BELSPO)

1. Ik doe het licht uit wanneer ik een plaats verlaat voor minstens een halfuur 8. Ik verwarm en verlucht, maar niet tegelijkertijd …

23

MIVB : voorbeeld van sensibilisatie van de hiërarchie / directie Bezoek van de 2 gelabelde technische sites met de Directie (MIVB + BIM) Tweevoudige doelstelling = tonen: Wat wordt er gedaan aan de directie Betrokkenheid van de directie aan het personeel (ondersteuning van de hiërarchie) in het kader van een volledige campagne met presentaties, brochure, affiches en folders… afgestemd op de verschillende “doelgroepen”

(cf. www.mivb.irisnet.be rubriek DO en de MIVB) 24


12


Leefmilieu Brussel

Mascottes De pelikaan van Solvay BIMeke

Bombylius (de grote hommel van de fiches over biodiversiteit, FOD … Milieu)

Jean-Michel, gebaseerd op het gemeentelijke wapenschild (Watermaal-Bosvoorde)

25

Mascottes

Pol, de mol (VITO)

TV Breizh (Bretons)

Stad Charleroi 26


13


Mascottes

Leefmilieu Brussel

A la Saint-Raoul, choisis de nouvelles ampoules ! Et à la Saint-Igor, éteins la lumière quand tu sors ! A la Saint-Honoré, isole sans délai…

ADEME “vriend” www2.ademe.fr

(ADEME = Agentschap voor Milieuen Energiebeheer, Frankrijk) 27

Illustrer… Automatische uitschakeling van het licht in de toiletten, bij het sluiten van de deuren

Test-Aankoop (Hollandstraat 13 in 1060 Brussel) 28


14


Leefmilieu Brussel

Illustreren van de verschillende milieugebonden domeinen MIVB ontwerper:

Illustratie van elk thema

Bord voor vergaderzalen

Met illustraties van de 8 domeinen en algemene toepassing in de praktijk van ecologisch beheer (label) Mogelijkheid tot het ‘verpersoonlijken’ van de site Ontwerper: dhr. Sondron (voor de MIVB) [email protected] - tel. : 085/250 130

29

Illustreren van de verschillende milieugebonden domeinen STIB dessinateur :



Met illustraties van de 8 domeinen en algemene toepassing in de praktijk van ecologisch beheer (label) Mogelijkheid tot het ‘verpersoonlijken’ van de site

Ontwerper: M. Sondron (pour la STIB) [email protected] - tel. : 085/250 130

30


15


Leefmilieu Brussel

Illustreren van de verschillende milieugebonden domeinen MIVB ontwerper:




Ontwerper: M. Sondron (voor de MIVB) [email protected] - tel. : 085/250 130

31

Illustreren van de verschillende milieugebonden domeinen MIVB ontwerper :




Ontwerper: M. Sondron (voor de MIVB) [email protected] - tel. : 085/250 130

32


16


Placemat - quizz

Leefmilieu Brussel

@ FOD Mobiliteit & Vervoer

Hoeveel groene elektriciteit wordt momenteel door onze FOD verbruikt? 0,50%

6,10%

8,75%

Quel pourcentage d’électricité verte est actuellement consommé par le SPF ?

33

Nuttige bronnen om “verder te gaan” bron beeldmateriaal, naslagwerken, brochures en andere nuttige referenties + steun en premies!

34


17


Leefmilieu Brussel

Bron beeldmateriaal To Print or Not to Print? www.leefmilieubrussel.be

“screensaver” door Kroll “dematerialisatie”, energie Actieplan

Prestatieindicatoren

(niet gratis)

de continue verbetering van uw milieuprestaties…

www.fullmark.be www.amelior.be/cartoons/pdf/milieu.pdf

“clipart” beelden 35

Bron beeldmateriaal Pictogrammen

goed

slecht

(www.fostplus.be)

36


18


Leefmilieu Brussel

Vb. (affiches) om te downloaden via CDCD-Rom Energie+ online 37

Een beetje theorie? En strategie… Overvloed aan naslagwerken, benaderingswijzen en theorieën over de communicatie, motivatie en de gedragsverandering psychologie, psychosociologie marketing Psychologische pedagogie

Bv. : school van Palo Alto: Om te laten veranderen, moeten we anders gaan communiceren… Verschillende niveaus (in wisselwerking) : individueel, organisatie, maatschappelijk systeem We kunnen niet niet-communiceren/manipuleren (Watzlawick)! Bron: colloquium Gedragsveranderingen half maart 2006, cf. www.reseau-idee.be

38


19


Leefmilieu Brussel

Een beetje theorie? En strategie…

De kunst van het verkrijgen zonder op te leggen de “stapsgewijze” techniek de techniek van “maar u bent vrij te …” … cf. www.stadswinkel.be/nl/energie/projet/notesdec ours fomation_2006.php (opleiding voor 39 energieadviseurs, BIM - de Stadswinkel)

Enkele naslagwerken “om verder te gaan”

Changements – paradoxes et psychothérapie, Fisch, Watzlawick & Wat, Le Seuil, 1975 (6 €)

Vers une écologie de l’esprit, Bateson, Le Seuil, 1997 (7,80 €)

Petit traité de manipulation à l’usage des honnêtes gens, R-V Joule, Presses Universitaires de Grenoble, 2002 (20 €) Hoe “met de deur in huis vallen” Hoe “de mensen er toe aanzetten om uit vrije wil te doen wat van hen wordt verwacht” (bron: het magazine Symbioses nr. 70, als gevolg van een colloquium georganiseerd door het Netwerk IDée halfweg maart 2006) 40


20


Leefmilieu Brussel

Brochures en andere naslagwerken / bronnen (van informatie en argumenten) ADEME (Agentschap voor Milieu- en Energiebeheer, Frankrijk) via www2.ademe.fr (alleen FR) >> Milieumanagement >> Publicaties

Petit guide d’un agent pas comme les autres… (Gaston Lagaffe) (Vert: Gids van een ongewoon ambtenaar…)

Guide des administrations éco-responsables, oct. 2005 (50 eur) (Vert: Gids van de ecologisch verantwoorde besturen)

Eco-communicatie: naar een ecologisch verantwoorde communicatie: milieuvriendelijke communicatie! 41

Last but not least… om u te helpen!

…

Om uw directie te overtuigen?! n°1 : energieaudit

50%

n°4 : energieboekh.

50%

n°8 : thermische isolatie van de wanden 30% … www.leefmilieubrussel.be/nederlands/contenu/ content.asp?ref=1677 = Ondernemingen Energie Dienstensector

(tertiair) financiering 42


21


Financiële steun

Leefmilieu Brussel

…

energiepremies verhoogde fiscale aftrekbaarheid financiële steun van het Gewest met ondermeer: tot 50% van de gemaakte kosten voor studies, advies in beheer of in opleidingen bij de Directie Economische Expansie (MBHG: Ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest) www.leefmilieubrussel.be/nederlands/contenu/ content.asp?ref=1487 = Ondernemingen Subsidies en fiscaliteit 43

De begeleiding van uw projecten

Energiefacilitators om u te helpen

0800/85.775 [email protected]

Meer info: www.leefmilieubrussel.be/ nederlands/contenu/content.asp?ref=1676

Het programma van het label Ecodynamische onderneming

1 tot 3 dagen gratis begeleiding opleidingseminaries, vragen-antwoorden… 44


22


Samenvatting REG

Leefmilieu Brussel

(1/2)

Menselijke factor = erg belangrijk in het energiebeheer van een gebouw globale efficiëntie, prestatie, impact

= technische installaties x menselijke handelwijze NB : comfort, temperatuurregeling, … = varieert van persoon tot persoon laisser une marge de manœuvre

+ Opsporen van afwijkend verbruik (vb.: buiten de werkuren)

45

Samenvatting REG

(2/2)

Succesfactoren informeren, verklaren… een betrokken werknemer is een gemotiveerde werknemer = participatieve aanpak raadplegen + aanpassen doelpubliek

geen ‘schuldige’ zoeken

de resultaten meten + meedelen (vb.: verbruiksindicatoren…)

positief blijven ☺ ☺ ☺ 46


23


Leefmilieu Brussel

Label Ecodynamische Onderneming: waarom niet in uw onderneming / organisatie?

47

Qu’est-ce que le Label “Entreprise écodynamique” ? Wat houdt het Label “Ecodynamische onderneming” precies in? Officiële erkenning* van de goede praktijken van milieubeheer

praktijken en resultaten op het gebied van: energie, lucht, water, afval, mobiliteit, geluid, bodem, groene ruimtes...

Voor elke onderneming:

ongeacht haar statuut: privé, overheid, gemengd, bestuur of vereniging; ongeacht haar activiteitensector: industrie, kantoren, distributie, non-profit; ongeacht haar grootte: grote onderneming of KMO; als ze maar over een site of een activiteitenunit beschikt * in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

48


24


Leefmilieu Brussel

Les grandes étapes

De grote stappen

1) Engagement de l’entreprise

1) Verbintenis van de onderneming

2) Accompagnement

2) Begeleiding

2 ans

3) Kandidaatsdossier

3) Dossier de candidature

(2 x par an)

6) Label “Entreprise

7) Renouvellement

5) Jury

7) Hernieuwing

4) Analyse, covérification et évaluation

2 jaar

4) Analyse, coverificatie en schatting 5) Jury

(2 x per jaar)

6) Label “Ecodynamische écodynamique” codynamique” à 1, 2 ou 3 onderneming” onderneming” met 1, 2 of 3 étoiles pour une durée sterren voor een duur 2bis) Audit 2bis) Audit de 3 ans van 3 jaar 49

Outils

Werkinstrumenten

Exemples de bonnes pratiques : Voorbeelden van goede praktijk : Guide des entreprises écodynamiques Gids van de ecodynamische ondernemingen Catalogue de pratiques environnementales Catalogus van milieupraktijken Exemples d’éco-efficience Voorbeelden van eco-efficiëntie 50


25


Leefmilieu Brussel

Outils Werkinstrumenten via Internet www.bruxellesenvironnement.be/francais/contenu/content.asp?ref=725 www.leefmilieubrussel.be/nederlands/contenu/content.asp?ref=905

51

7 bonnes raisons 1. L’environnement environnement, ça compte pour vous 2. Vous faites des économies financières 3. Votre participation est gratuite 4. Vous êtes accompagné accompagnés 5. Votre image de marque est renforcée 6. Vous avancez à votre rythme 7. Vous préparez l’avenir 14001

7 goede redenen 1. Het milieu ligt u na aan het hart 2. U spaart geld uit 3. Uw deelname is gratis 4. U wordt begeleid 5. Uw merkimago wordt versterkt 6. U boekt vooruitgang op uw eigen ritme 7. U bereidt de toekomst voor 52


26


Merci pour votre attention

Leefmilieu Brussel

Met dank voor uw aandacht

Hartelijk dank voor uw aandacht… Service Label “Entreprise écodynamique” Dienst Label “Ecodynamische onderneming” Gulledelle 100 - 1200 Bruxelles / Brussel

E-mail : [email protected] - Fax : 02/775.76.21 Géraldine Delavignette Florence Loozen Gabriel Torres

02/775.79.38 [email protected] 78.06 [email protected] 78.27 [email protected] 53


27

2007. Methodologische werkwijzen en voorbeelden

Recommend Documents