In’t kort IN’T KORT ........................................................................................................... 2 VOORWOORD(JE)............................................................................................... 3 AGENDA ............................................................................................................. 4 DA’S GEBEURD! .................................................................................................. 5 SLIJPEN ............................................................................................................. 15 EEN VERSLAG UIT DE OUDE DOOS. ................................................................... 21 VOOR U GELEZEN ............................................................................................. 23 JURGEN BRUSSELMANS! .................................................................................. 24 TOEKOMSTMUZIEK .......................................................................................... 27 LEDENLIJST ....................................................................................................... 28
Voorpagina: Stef maakte op één van de waarnemingsavonden deze mooie opname. Centraal in beeld kan je de Plejaden vinden en linksboven een fraaie meteoor!
Voorwoord(je) Vrienden, Er zijn nog eens enkele maanden verstreken sedert het vorige “boekske”. Zoals iedere keer opnieuw zijn er activiteiten doorgegaan, andere werden afgelast. Voor onze hobby zijn we immers sterk afhankelijk van het weer, en dat werkt lang niet altijd mee. Vaak frustrerend : de dag voor of na een geplande activiteit is het dan wel goed. We moeten daar nu eenmaal mee leren leven zeker? Ondertussen vullen we onze donderdagavonden steevast met slijpen, polijsten, meten en passen. Een aantal spiegels zijn zowaar klaar geraakt, enkele andere wacht nog enkel de “finisching touch”. Slijpen blijkt zowaar een leuke activiteit te zijn, onverwacht leuk zelfs….. Meer dan eens wordt gezegd : “als deze klaar is, dan beginnen we aan een “verse””. Een volgende slijpsessie zal in “ploegen” moeten gebeuren, er zijn ondertussen 8 nieuwe spiegels in voorbereiding. Deelname aan “starnights” in Ieper –Zillebeke was een absolute opsteker. Een verslagje van dit gebeuren vind je verder in dit boekje. Deelname aan ons eigen eerste “astroweekendje” was een onverwachte meevaller, ondanks het weer. Slechts 3 heldere uurtjes werden ons gegund. Meer hierover verder in dit boekje.. Nog een gelukkig Nieuwjaar aan alle leden en hun dierbaren. Verder hoeft er niet veel gezegd……. Geniet van dit boekje. En….. wij wensen verder iedereen nog veel “clear skies”.
Lid worden van VVS Cygni kan door te storten op rekening nr.: 731-0070200-44. U hebt twee mogelijkheden: - VVS lid en VVS Cygni lid kost € 25 - Enkel VVS Cygni lid kost € 5
Een verslag(je) en/of schets en/of foto mag je steeds overmaken of, beter nog, op de website plaatsen.
Agenda
10 januari 2013: Spiegelslijpen-telescoopbouw 11 januari 2013: Waarneemavond 17 januari 2013: Spiegelslijpen-telescoopbouw 18 januari 2013: Waarneemavond 24 januari 2013: Spiegelslijpen-telescoopbouw 31 januari 2013: Spiegelslijpen-telescoopbouw 07 februari 2013: Spiegelslijpen-telescoopbouw 08 Februari 2013: Waarneemavond 14 februari 2013: Spiegelslijpen-telescoopbouw 16 Februari 2013: waarnemen voor groep op aanvraag Berkelheide/Rooverstraat 21 februari 2013: Spiegelslijpen-telescoopbouw 23 Februari 2013: Waarneemavond 28 februari 2013: Spiegelslijpen-telescoopbouw 23 Maart 2013: Waarnemen Oud-Turnhout 26 September 2013: 5-jarig bestaan!!!
“tussendoor” wordt er nog wel eens iets gepland, dit wordt via e-mail en op de site bekend gemaakt. Ga dus zeker regelmatig een kijkje nemen op www.cygni.be.
http://www.cygni.be
4
Da’s gebeurd! 21/07/2012 Waarneemavond Het was alweer een hele tijd geleden, maar het zou helder worden. De wolkenbeelden werden nauwlettend in de gaten gehouden, en rond 18.00u zien we een serieus gat in het wolkendek onze richting uitkomen. Eerder dan verwacht, omstreeks 20.00u was er geen wolk meer te bespeuren... Rond 22.15u kwam ik aan op de berkelheide, wachtende op mede-waarnemers. Even later kwam Bram eraan, en de manier waarop hij naast me parkeerde en het raampje openschoof deed mij denken aan "The fast and the furious". Gelukkig was hij gekomen om te waarnemen, een race over de zandweggetjes en door de bossen in het donker was waarschijnlijk niet goed afgelopen. Bram had zijn nieuwe HEQ-5 bij met een Celestron C9.25, qua gebruiksgemak is dit een ideale combinatie. Ikzelf had mijn EQ6 en 20cm newton bij om hiermee wat aan "astrofotografie" te doen. Helaas, na enkele goto's die er compleet naast zaten en waar geen touw aan vast te knopen was kwamen we tot de conclusie dat de motoren voor de Rechte klimming en Declinatie omgewisseld zaten. Johnny, voor de spiegelslijpers een ondertussen bekent gezicht en voor de anderen: het nieuwste lid van afgelopen donderdag was er ondertussen ook bij. Met z'n drieën zaten we een voor een door het oculair te gapen, naar de objecten die dankzij de goto mekaar vliegensvlug afwisselden. Dit was wel nodig ook, want ondertussen zaten we aan de rand van het wolkengat en moesten we bijgevolg "tussen de wolken" kijken. Het spectaculairste object van de avond moet M27: de Halternevel geweest zijn. Naturel was dit al een lust voor het oog, maar toen er een UHC-filter bijgehaald werd was het helemaal feest. Andere objecten waren onder andere de Draaikolk (M51) Driehoeknevel (M33) Herculesbolhoop (M13) samen met M92 Ringnevel (M57) Een klein maar fijn sterrenhoopje met een vlindervorm in de Zwaan (M29) Wat verder een hele grote open sterrenhoop: aanrader! (M39), Andromedanevel met begeleiders (M31, M32, M110) Dubbelcluster (NGC884, NGC869) M103, een open clustertje wat visueel niet veel voorstelt (fotografisch misschien wel) M71, een bolvormige sterrenhoop in de pijl Na deze (korte) lijst werden we verjaagt door de bewolking, om de een of andere reden heeft het weer iets tegen mij... 10/08/2012 Waarnemen Rooverstraat Lille/Berkelheide Vorselaar 't Was niet voorzien, niet ingepland in de agenda, maar de drang was te groot. Het ging dan ook superhelder worden en de maan zou eerst rond 1 uur opkomen, tijd genoeg dus voor enkele uurtjes dolle sterrenpret. Als toetje konden we nog een aantal "vallende sterren" verwachten. Het perseïdenhoogtepunt was wel voorzien voor de nacht van zaterdag op zondag, maar we konden er wel een aantal verwachten. Nieuwe apparatuur in de EQ6 levert de nodige problemen op, maar met behulp van "SOS STEF" hebben we vandaah weeral 3 zakes heleerd : 1. Waterpas zetten. 2 Uitlijnen op 3 sterren. 3.wat was punt 3 ook alweer? Na het uitlijnen ging alles behoorlijk goed. Luk kon ondanks allerhande bouwperikelen nog eens aanwezig zijn met zijn dob, dat was lang geleden. Stef had zijn indrukwekkende installatie nog eens op zijn HEQ6 getild. Size matters! Juul was er met zijn grote dob, Steven had naast zijn dob ook zijn ouders meegebracht. Johnny was er ook, voorlopig zonder telescoop, maar toonde zich wel erg nuttig door onder meer het terugvinden van een verloren bril. Een dure sigaar was zijn beloning en hij kon met de uitgestoten dampen zijn bijdrage leveren bij het verjagen van de talrijke muggen. De showobjecten passeerden de revue. Geregeld werden vallende sterren gespot. Naar het einde van de sessie sloeg de http://www.cygni.be
5
dauw ongenadig toe. Lekkende apparatuur verplicht ons om in te pakken. Thuis alles droog zien te krijgen tegen morgen, hopen op een spectaculaire show morgennacht is nu de boodschap. 11/08/2012 Perseïden Voor vanavond werd een heuse natuur-vuurwerk-show aangekondigd. Frank de Boosere voorspelde zeer goed waarneemweer, naar Rooverstraat Lille/Berkelheide Vorselaar dus. Onze nieuwe waarneemweide blijkt een grensgeval, vermoedelijk net binnen de Lilse gemeentegrenzen. 't Is er donker, en dat is het voornaamste. De Perseïden dus, waar veel van wordt verwacht. 't Is zowaar de eerste maal sinds we geregeld samenkomen dat het helder is, de maan zal maar een smal sikkeltje zijn en eerst opkomen na 1 uur. Hoop doet leven. Aanwezig zijn Steven en beide ouders, Stef, Johnny, Luc, Jef en een gast die we al eens eerder mochten begroeten. Om de tijd wat te doden werd de EQ6 met telescoop maar opgesteld, in afwachting van het hoogtepunt van de show. Zo konden we "tussendoor" ook al eens naar de mooie objecten aan de hemel kijken. Tussendoor is met een korrel zout te nemen trouwens, want het aantal vallende sterren, alleszins voor ons opbreken zo rond 1 uur, ligt veel lager dan verwacht en alleszins lager dan de vorige nacht. Er werden er wel enkele mooie gespot, zowel horizontale exemplaren "(snelle korte" en "lange trage") als brokstukken die in een bos in de buurt leken neer te storten. We hebben geen dreun gehoord, dus van dat neerstorten zal niet veel kloppen. Al bij al een mooie avond, frisjes dat wel, helder ook, maar enkel de Perseïden gaven een beetje verstek en stelden teleur. Volgende keer beter dan maar. 17/08/2012 19/08/2012 Starnights Ieper De gevreesde Ring van Antwerpen bleek niet het obstakel te worden, dat wij vreesden. Vertrokken op parking Vorselaar E34 om 17.45u en in het prachtige domein “Palingbeek”, onze bestemming, toegekomen zo rond 19.30, een meevaller dus. Voor het eerste deel, het “Hemeljournaal”, gaven wij verstek. De onderkomens voor de twee komende nachten dienden nog opgetrokken te worden en de telescopen opgesteld, de weersverwachtingen waren immers meer dan behoorlijk en de nog warme spiegels moesten tijdig en voldoende gekoeld worden. De twee “2 seconds”-tenten van Steven en Stef bleken uiteindelijk in een tweetal minuten opgesteld te staan. Voor de twee andere, hoewel kleinere, duurde het enkele minuten meer. Onze nieuwe buurman, een zeer sympathieke Nederlander-op-klompen, liet enig ongenoegen blijken omwille van zijn meest recente astro-aankoop : een kringwinkel- tent van een onbestemd merk. Er bleek van alles aan te mankeren en dat was er duidelijk aan te zien. We bedoelen : aan de tent, natuurlijk. Gelukkig voor hem gaat het de komende nachten droog blijven. Omdat er enthousiast geslepen wordt door alvast enkele van onze leden, mochten we de sessie “Spiegelslijpdemo” door JP Grootaerd zeker niet missen. Het optische labo, trouwens piekfijn uitgerust, bleek een meer dan geschikte locatie voor dit onderdeel. We kregen een korte slijpdemonstratie, kregen uitgebreide uitleg over het testen van de spiegels-in-wording, kortom, alle nodige info in een leerrijk halfuurtje samengevat. Buiten bleek de hemel behoorlijk helder, wat uitgelijnd moest worden kon uitgelijnd worden. Meer en meer sterren verschenen aan de Zillebeekse hemel, en in korte tijd werden behoorlijke lijsten met objecten afgewerkt. Onze nieuwe astro-fotograaf verrichtte zijn astronomische bezigheden vanuit zijn luie stoel. Onder andere de Ringnevel werd uitgebreid gefotografeerd. “Nog behoorlijk wat computerwerk nodig alvorens er iets toonbaars tevoorschijn gaat komen”, liet hij ons weten…vanuit zijn luie stoel. ‘k Snap er niks van, van dat astrofotografie-gedoe, maar bewonderen doe ik de mooie plaatjes wel.
http://www.cygni.be
6
Zo rond 2 uur gaf enig EQ6-gekraak mij aan dat de batterij het ging begeven. Voor mij was het dus voorbij met waarnemen. Morele steun bieden aan onze fotograaf, wat rondslenteren, kijken door andere telescopen, de tijd was in een wip voorbij. Ondertussen werden in de verte pogingen ondernomen om een zware tractor te starten, zo leek het althans. Het geluid kon uiteindelijk gelokaliseerd worden tot een naburige tent. Onze buurman was in de gezonde Zillebeekse-Palingbeekse lucht in slaap gevallen en liet dit met duidelijke ééncilinder-3000cc-diesel-tractor-geluiden duidelijk horen. De naaste buur van deze slapende tentbewoner, trouwens voorzien van alles-behalveoordopjes (ook een openhartoperatie zou net niet lukken), maakte zich onterecht zorgen. De vermoeidheid sloeg uiteindelijk ook bij ons vieren toe, en we waren zeer spoedig onder zeil, ons onbewust van de weinige omgevingsgeluiden. De tractor was ondertussen trouwens ook stilgevallen…… Zelden meegemaakt trouwens, tot 3 uur waarnemen in hemdje met korte mouwen, short en sandalen. Wat werden we deze nacht verwend door het weer. Ontbijt was afgesproken om 08.30u, het werd uiteraard wat later, maar het smaakte weeral overheerlijk. Een douche gaf enige verfrissing, en dat was nodig, want het beloofde weeral bloedheet te gaan worden. Plannen om enkele kleine soldatenkerkhoven uit WO I te bezoeken op het terrein werden opgeborgen, te heet. Vervelen moest je je zeker niet, zonnetelescopen gaven ons een prachtige kijk op de behoorlijk actieve zon. Zo’n beelden vergeet je van je leven niet meer, prachtige “zonnevlammen”, zonnevlekken te over, granulatie, fakkelvelden, mooi om zien. Moest zo’n kijker niet zo duur zijn…… Na een overheerlijk broodje, kort na de middag, naar het zaaltje in het bos voor twee lezingen die we absoluut geselecteerd hadden. Observatoire Centre Ardenne, blijkbaar een mooie locatie en mogelijk een doelwit voor een weekendje of zo in de toekomst, en een sessie “opdampen van telescoopspiegels.” Weeral veel bijgeleerd, en meer dan uitstekend gebracht door JP Grootaerd en Guy Wauters. Binnen enkele weken, maanden, onze spiegels ook in de bewuste “klok”? Twee standjes maar op de koer dit jaar, maar wel goed voorzien, en …verleidelijke waar. Wat doe je als je grootvader bent? Een waterraket kopen bij Patrick natuurlijk. Tja, toch maar eens even kijken wat er allemaal in die doos zit. Klik klik, alles in elkaar steken. Tja, misschien maar even proberen? De appelboomgaard naast de kampeer/waarneemweide verleidde ons helemaal. Uit veiligheidsoverwegingen werd de raket richting bos gericht. Je weet maar nooit. Lanceringen Cygni I tot en met Cygni VII verliepen niet zo goed, van 2 tot ongeveer 5 meter hoog, daar kan je niet echt mee uitpakken. Onze ingenieur van dienst nam de lanceerinstallatie even onder handen, verzwaarde de neus met enkele muntstukken, en ja hoor, uiteindelijk vertrok Cygni X op zeer spectaculaire wijze loodrecht omhoog. Volgens de eerste schattingen werd een hoogte bereikt van een 5 km, maar dat zal wel enkele meters overdreven zijn…. Mooi speelgoed trouwens, voor als overmorgen de kleinkinderen langskomen….. Stef en Luk volgden nadien nog een indrukwekkende lezing over “Namibië”,door Josch Hambsch en Karel Teuwen. Ze leerden onder andere dat de Melkweg er zowaar lichthinder veroorzaakt. Straffe toeren….. Daarna even naar Ieper voor het verorberen van een “typisch streekgerecht” : fish and chips. Wegens hitte, luiheid, zuurstofgebrek en nog andere onbenullige uitvluchten lieten Stef en ik verstek gaan voor de sessie over “collimeren”, nochtans geen sterk punt voor ondergetekende. In de hoop dat de beide anderen, Steven en Luk ook bij onze telescopen de theorie in de praktijk zouden omzetten, lieten we hen maar vertrekken. Beide heren bleken meer dan tevreden over deze sessie, ze brachten nadien zeer plichtsbewust opvallend veel tijd door met het collimeren van hun newtons. Bart Declercq, die de lezing gaf, kwam nog wat praktische hulp verlenen en deze hulp bleek meer dan welkom. Uiteindelijk werd het ook nu weer stilaan donker. Hoewel, helemaal donker is het deze nacht niet geworden. Desondanks heb ik mij ditmaal niet geamuseerd met het afwerken van een
http://www.cygni.be
7
aantal messiers, maar werkte een door mij geselecteerd lijstje af van ngc’s – niet- messiers. Ook daar zitten trouwens –totnogtoe voor mij onbekende - pareltjes bij. Een (ik durf niet zeggen oude) bekende uit omgeving Mol, die zich op de koer had opgesteld met zijn 30 cm, en die wij zo rond 1.30u een bezoekje brachten, toonde ons nog de “sluiernevel”. Voor mij niet zichtbaar zonder, maar wel duidelijk te zien met de UHC-filter. Prachtig ding, nooit gedacht dat ik die te zien zou krijgen door een telescoop. Fotografisch, ja, maar visueel? Einde van een vruchtbare waarneemsessie zo rond 3 uur. Heerlijk geslapen, zonder achtergrondgeluiden van druk verkeer of wat dan ook. De tractor? Die startte nog even, ronkte nog even, maar viel –mogelijk door brandstofgebrek- uiteindelijk stil. ’s Ochtends wakker door het geblaat van een enthousiast schaap. Da’s alleszins leuker dan een krijsende wekker. Afbreken, auto laden, heerlijk ontbijtje, en…..’t is weeral voorbij. Met een dubbel gevoel huiswaarts. Mooi weekend geweest, maar…..’t is dus weeral voorbij. Dank u, medewerkers van Astrolab Iris, voor dit mooie weekendje, voor de prima organisatie, voor het mooie weer, voor de goede sprekers, …. Bij leven en welzijn : tot volgend jaar. 07/09/2012: een last-minute buitenkansje Kansen moet je grijpen, ook als ze onverwacht komen. Normaal had ondergetekende geen beschikking over een gemotoriseerd voertuig, tot plots gemeld werd door "mevrouw ondergetekende" dat zij tegen 22h wel thuis zou zijn. Snel een sms-je gestuurd, Stef en Bram zouden nog afkomen, ook Eric, van andromeda mol, kwam een kijkje nemen. Onderweg bleek het erg mistig, op de wei zelf viel het in den beginne nog mee. Wegens het mankeren van enige voorbereiding, draaide ik de dobson naar de oude bekende objecten. Het enige nieuwe dat ik gezien heb, was een deel van de sluiernevel, met OIII-filter, zonder kwam ie niet in beeld. Ook heb ik een hele tijd de 20mm nagler T2 van Eric in mijn focusser gehad, prachtig oculair en schitterende beelden. Bram had enkel een 12 mm nagler in z'n broekzak zitten, Stef had de volledige astrofotografische winkel bij. Eric verblijdde ons met z'n nieuwste astro-spul, een 110mm william optics, nog een goeie ouwe met TMB-glas. Prachtig instrument dat haarscherpe beelden oplevert. Vol bewondering keken wij ook nog even naar zijn schetsen van enkele maankraters en asterismen, slechts drie maand mee bezig, maar wat een artiest! Na middernacht, bij het licht van de maan zag ik de eerste Jupiter van het seizoen, mannen weten nog steeds waarom... Lang duurde deze planetaire pret echter niet, de mist kwam snel opzetten en de vangspiegel dampte aan. Eric en Bram waren al vertrokken, de laatste plaatjes werden geschoten door Stef en wij pakten ook in. Alles nat, maar de mist, die leek plots verdwenen bij ons vertrek rond 2h, toch maar eens een dauwverwarming knutselen... 08/09/2012: Stiltefestival Turnhout De plaats van afspraak was vanavond de Klein Engelandhoeve te Turnhout. Na een korte zoektocht werd deze locatie door iedereen vlot gevonden. Nu nog op zoek naar een goede waarneemlocatie daar de hoeve en het gebied hier rondom veel weg hadden van een goed verlichte Bierstube. Enkele struikelingen later werd kamp opgezet in een hobbelige wei achter de parking, de nodige valpartijen spraken dus voor zich. Tijdens het opstellen werd duidelijk dat de omschrijving “stiltefestival” met een korreltje zand kon worden genomen. Immers, de film die men speelde was reeds hoorbaar bij het oprijden van de ringweg rond Turnhout en waarschijnlijk ook tot ver daar buiten. Na een dik halfuur zwegen de hoorbaar Franse personages en was het onze beurt. Helaas viel de opkomst een beetje tegen. Hoewel het weer in het begin nog redelijk meezat, konden onze telescopen slechts een kleine 20 mensen bekoren die bovendien vaak niet langer dan 5 minuten ter plaatse bleven. http://www.cygni.be
8
Rond 23:15 begon het weer te veranderen en werd besloten om het voor bekeken te houden. Net toen alle telescopen last begonnen te krijgen van de hoge vochtigheid, besloten nog enkele Engelsen ons gezelschap te vervoegen. Zoals het goede Engelsen betaamd, hadden zij een Belgisch biertje in beide handen en, zo te horen en te ruiken, reeds meerdere verzwolgen. Na een kort gesprekje en om misselijkheid van bierwalmen te vermijden, werd wijselijk besloten om huiswaarts te trekken. 08/09/2012 : Ettal (Beieren-Duitsland) Om een beetje fris thuis te komen van een vakantie-uitstap naar Rimini (Italië), werd besloten om te overnachten in een zimmer-frei-boerderijtje in Ettal, een piepklein dorpje in de binnendoor-weg, grofweg gelegen tussen Inssbrück en Munchen, een beetje voorbij Garmisch-Partenkirchen. Het was zo rond 22u dat even besloten werd om een luchtje te gaan happen, buiten, op het binnenplein. Daar werd een kapitale fout gemaakt : ik keek omhoog. Ik had het niet mogen doen. Ik heb er spijt van, echt waar. Wat zal het tegenvallen, terug thuis. De avondhemel, met nog een vage zonsondergang-schemering in het westen, was een echte openbaring, hetzelfde gevoel dat ik ook al eens, vijf jaar geleden, had in de Franse Lot. Wat een sterren, wat een hemel….. om stil van te worden. De Melkweg toonde zowaar structuur, duidelijk waren de verschillende lichte en donkere zones te zien. Andromeda, met het blote oog natuurlijk. Recht boven mij : de Zwaan, bijna onherkenbaar verdronken in een vijver van ontelbare sterren. Miljaaaaaaaaaaaaaaaaaar. Schoon. Knap. Geen woorden voor. ’t Is maar 780 kilometer, zou het mogen van de vrouwen, een weekje waarnemen met de bende? Wij hebben gelukkig geen moeilijke vrouwen. Zeker de vrijgezellen onder ons niet. Moet dus lukken in de toekomst.
Uit de website van “Bond beter Leefmilieu”. Wechelderzande
Vliegveld onder de sterren
Omschrijving Bijeenkomst om 19.30 u op de parking aan de kerk van Wechelderzande (Vlimmersebaan); inschrijving niet noodzakelijk; We trekken naar het Vliegveld alwaar de sterrenkijkers van VVS Cygni opgesteld staan. De amateursterrenkundigen van de Regio Lille & Vorselaar zullen ons heel wat boeiende weetjes over het heelal vertellen.
Waarneemavond KWB Lille, 12/10/2012 Regen en wolken, de ganse dag door. Een doorgedreven studie van de “buienradar” leerde ons dat het vanaf 21u wel eens kraakhelder zou kunnen worden…en blijven. De eerste leden met telescoop waren even na 19u ter plaatse op de gelegenheids-waarneemweide, Borze te Lille, in afwachting van de kwb-wandelaars…..die rond 19.30u zouden vertrekken voor een tochtje van een 6 tal kilometer. Uiteindelijk stonden er 6 telescopen opgesteld met evenzoveel eigenaars (Wim, Stef, Bram, Steven, Juul en Luc). Ook Dirk, ons hoofd onderhoud optiek was mee afgezakt (dat mag je bijna letterlijk nemen) naar de wei. Wij slaagden er – niet zonder moeite- in hem ver van ons kostbaar optisch materiaal te houden. De schemerhemel ging over in diepe duisternis, zodanig donker zelfs dat zo rond 22.30u Bram bij een SQM-meting tot het getal 20,06 kwam, da’s behoorlijk donker al bij al. In afwachting van de groep werden een aantal klassiekers bekeken. Ook de komeet – (Hergenrother 201) die- momenteel nog behoorlijk zwak en niet met het blote oog zichtbaar – onze telescoophemel siert, kwam uiteindelijk en na enig opzoekwerk in beeld. De vaste
http://www.cygni.be
9
klassiekers werden opgezocht, Jupiter diende zich later die avond aan en verhief zich langzaam boven de oostelijke hemel. Eén van de maantjes bleef zich hardnekkig-ergensverbergen. Opnieuw vroegen wij ons af waarom “the wild duck-cluster” eigenlijk aan zijn naam kon zijn gekomen. Niemand ziet er een eend –laat staan een wilde – in. De ganse avond door konden wij ons ook vragen stellen bij de vreemde “bliksems” ergens aan de noord-westelijke horizon. Bliksems? Of is met door middel van een flitsbak ergens op de E34 de staatskas aan’t vullen? Geregeld werd de hemel ook versierd door trage “vallende sterren”, die een lang spoor achterlieten. Stef, experimenterend met langere sluitertijden, slaagde er zowaar in om er eentje op de lichtgevoelige chip te krijgen. Zo rond 20.50u waren 13 kwb-wandelaars ter plaatse. Er werd wat kundige uitleg gegeven door Bram, over wat er zoal te zien is, aanwijzen van sterrenbeelden, nadien kon men door de telescopen even enkele hemelpareltjes bewonderen. De bezoekers verdwenen na een tijdje, op zoek naar een warme drank in een warm lokaal. De wind begon te snijden. Ook wij dropen één na één af, naar de stoof, thuis. Bram en Stef bleven de kou trotseren. Hoe lang? Ik weet het niet, misschien staan ze er nog……. Bosklassen “bij de nonnen”, Vorselaar, Berkelheide, 18/10/2012 Dit jaar zakten we met zijn negenen (Juul, Luk, Bram, Stef, Steven en Marc, Wim, Danielle, Johnny, Luc) en met bijna evenveel telescopen af naar "de nonnen", Berkelheide in Vorselaar, waar juffrouw Ina samen met een aantal collega's een bende 4de-leerjaarsleerlingen in bedwang moest proberen te houden in het kader van de "bosklassen". Wat ons eerst opviel was de prachtige locatie. Vergeleken met de Berkelheide-weide is het hier een waren luxe. Wegens de mindere weersverwachtingen (een enkele opklaring was mogelijk maar lang niet zeker) werd een vervangprogramma voor het sterrenkijken voorzien. Er werd begonnen met het lanceren van een aantal waterraketten, tot groot jolijt van de bengels. Spektakel verzekerd. Het lanceren ging trouwens de ganse avond door. Gelet op het aantal lanceringen kan NASA vanaf nu een bende amateurs genoemd worden. Bram had ook een binnenprogramma voorzien, met uitleg over telescopen en een korte presentatie over sterrenkunde. Buiten was het wachten op enkele gaten in het dikke wolkendek. Voor groep één kwamen die er ook : in het Westen werd het even een beetje helderder. Wat konden we laten zien? Heel beperkt allemaal. Dubbelster in de Grote Beer (Alcor/Mizar) en we slaagden er zowaar in om gedurende een tiental minuten M13 in beeld te brengen "honderdduizend sterren in een bolletje". Dat was het zowat. Wij werden bedankt met een flesje wijn en een bedanktuwel van de bende. Fijne activiteit. Tot volgend jaar. Nacht van de duisternis-20/10/2012 De nacht van de duisternis 2012. Duister was het in ieder geval, zo duister zelfs dat geen sterretje, geen vliegtuiglichtje, niets,...te zien was aan de hemel, buiten de onderkant van een wolkenpak. Dat wolkenpak werd verlicht door talrijke lichtkoepels aan de horizon, dus, de duisternis, dat is maar relatief. Drie telescopen stonden werkloos op het tarmac van het vliegveld. Aanwezig jong grut werd even geamuseerd door het lanceren van een aantal waterraketjes, tot een fatale crash op het betonharde ..euh..beton van de startbaan. Uiteindelijk kwam de groep wandelaars (organisatie door natuurpunt) met een twintigtal personen ter plaatse. Ook hier teleurstelling wegens de onzichtbare hemelwonderen. Bram presenteerde op zijn laptop een aantal mooie beelden en gaf deskundige uitleg over ....wat we allemaal niet te zien kregen. Omstreeks 21u werd ingepakt. Veel geluk lijken we nog niet gehad te hebben dit weer bij onze geplande activiteiten. Volgende keer beter? Astroweekend Any-Martin-Rieux, 16-17-18 november 2012 Met in totaal 10 personen hoopten we te arriveren in Any-Martin-Rieux, een piepklein dorpje net bezuiden de Frans-Belgische grens, zo ruwweg onder Charleroi gelegen. Omdat er ook http://www.cygni.be
10
brood op de plank moet komen (of overdag gestudeerd moet worden), was het niet echt mogelijk om samen te vertrekken. Samen aankomen zat er dus ook niet in. Bram en Johnny beten de spits af, gevolgd door de rest een paar uurtjes laten. Bij aankomst in wat een dorpje aan het eind van de pikdonkere wereld leek te zijn, vielen we bij het uitstappen uit de auto bijna omver van de prachtige hemel. Het bestaat dus echt nog, zo'n diepe duisternis. Eenzelfde ervaring had ik enkele maanden geleden in de Beyerse Alpen, in Ettal. Ook nu was er duidelijk structuur te zien in de mooi afgelijnde melkweg. Vlug alles opstellen, je weet maar nooit wanneer de pret voorbij is. Enkele zeldzame straatlantaarns, die toevallig net ter hoogte van onze waarneemweide bleken te groeien, werden gedoofd zo rond 23 uur, en toen kon de pret echt niet meer op. Met de SQM werd even na 23 uur een waarde opgetekend van 22,25!!! Waanzinnig donker dus. Enige lichthinder bleek zowaar....van de melkweg zelf afkomstig te zijn. Ongelooflijk toch, hoe onze hemel thuis door dwaas en onzinnig gebruikte openbare en particuliere verlichting om zeep wordt geholpen, en waarom dan nog? Wie wordt daar beter van? Wij alvast niet! Luk, die door verplichtingen eerst een heel stuk later kon vertrekken, arriveerde gelukkig nog op tijd om de mooiste uren van die avond mee te kunnen beleven. Geert, voor de eerste maal met een zelfstandig bediende dobson-15centimeter, zetten zijn eerste zelfstandige stappen in het richten van de kijker. Het lukte zowaar. Toch mooi, wat je met zo'n klein ding kan zien, als het maar donker genoeg is. Zo rond 1 uur leken de sterren te verflauwen. Miljaar, nevel op komst. Inderdaad, nog enkele minuten later bleek de mist in no-time onherroepelijk een einde aan de veel te korte pret te maken. Opbreken dus maar. Niets aan te doen. Die enkele prachtig-heldere uren echter, die nemen ze ons nooit meer af. Het altijd weer terugkerend gezeul en gesleur met materiaal allerhande bleef gelukkig beperkt. Een grote boogserre naast de waarneemplaats bood onderdak aan telescopen, koffertjes met materiaal, monteringen. Op slot? Hoeft hier echt niet hoor. Diefstal? Nog nooit van gehoord hier. Gelukkig bood de chambre d'hôtes naast slaapgelegenheid ook nog een zaaltje dat binnen de kortste keren werd omgebouwd tot ping-ponglokaal, kaartprijskamp- en leeszaaltje. Het kaarten ging door tot .... 7 uur. 's Morgens rode ogen aan 't ontbijt, en dat lag dit keer niet aan te lang waarnemen. De zaterdag bood ons niet teveel goeie vooruitzichten. Miezer, mist, en 't zou voor de ganse dag en avond zo blijven. Kaarten dan maar, pingpongen dan maar, lezen dan maar. Deze dag bood ook aan twee jongere leden de kans om de geneugten van een goede sigaar te leren waarderen. En dampen dat ze deden! De moppen waren van bedenkelijk niveau, het ging over schoonmoeders, vrouwen die aan een te lange ketting waren vastgemaakt en nog dingen van gelijkaardig allooi. Een namiddaguitstapje naar de naburige vestingsstad Rocroi werd door de voltallige bende gesmaakt. Ook de avond werd bij gebrek aan sterren en na een vrijwel perfect diner, in het zaaltje doorgebracht. Een sympathieke Nederlandse dame droeg aan het welslagen van de avond bij door het leveren van wijn. Rond 2 uur was het tijd om te gaan slapen. Morgen naar huis. Voor wie het interesseert : de chambre d'hôtes waar wij verbleven is een aanrader voor een weekendje, enkele dagen weg. Zeer rustig gelegen, mooie omgeving, geen lawaai, goed eten, goede bedden. Kortom, een echte aanrader. Website : www.belany.com Doen! Waarneemweekendje Franse Ardennen Auteur: Jasmin Geens Het weekend van vrijdag 16/11/’12 tem. zondag 18/11/’12 is de ‘Cygni-club’ een waarneemweekendje weggeweest naar de Franse Ardennen. Vrijdagavond zijn we direct vertrokken en moesten we 3 uur rijden (met wat files). We waren aangekomen in een verlaten streek, maar dat is wel perfect om sterren en andere dingen waar te nemen!! Het was gelukkig open hemel. YES!! http://www.cygni.be
11
We waren met z’n tienen: Papa, mama, mijn zus Margo, Bram, Luc (de wijkagent), een andere Luc, Steven, Johnny, Stef en ik. Dan hebben we hele mooie sterren en sterrenbeelden gezien. We konden zelfs Jupiter met zijn 4 manen, de Melkweg en vallende sterren bekijken. Bram legde aan de hand van zijn laserstraal uit hoe en waar je de verschillende sterrenbeelden en nevels kon terugvinden aan de grote hemel. Zoals: Orion, Andromeda, sterrenbeelden zoals: de Draak, de Dolfijn, de Jager en de Stier dat zich vlak bij Jupiter bevindt. Ik kan nu ook direct de Grote Beer terugvinden, om daarna de Poolster en de Kleine Beer te ontdekken. Deze dingen kun je allemaal niet zo goed zien in onze streek, omdat er hier teveel licht is. Er was ook een telescoop bij, waarmee je moest intikken naar waar je wou kijken. Bijv. je tikte ‘JUPITER’ in en de telescoop ging er gewoon zelf naar zoeken. Je kon er ook foto’s mee trekken. Cool speelgoed hè!! Het was zo leuk en leerrijk dat de tijd voorbij vloog. Het was er supervochtig dat onze tenen bevroren. Uiteindelijk werd het zo vochtig dat de lenzen van de telescopen aangedamd werden. Zo konden we bijna niets meer zien . Dan ben ik maar gaan slapen want het was al na middernacht. ‘De mannen’ die hebben nog gepingpongd en gekaart tot 06:40. Zij hadden bijna een nachtje doorgedaan, want ze zijn gaan slapen rond 07:00. De volgende morgen smikkelden we van een heel uitgebreid en zeer lekker ontbijt . Er waren: croissantjes, lekkere stokbroden, lekker beleg, nog juist geen koffiekoeken en alles wat je maar kan wensen in een lekker ontbijt. Daarna heb ik nog wat gepingpongd en ‘De mannen’ die hebben nog wat gekaart. ‘De mannen’ waren natuurlijk niet echt fit, maar we hebben nog wel leuke dingen gedaan. Luc had een flesje bij (raketje), dat gevuld was met water. Daarin pompte hij lucht en liet hij het raketje ‘lanceren’. Dan zag je een hele mooie waterstraal, dat precies het vuur van de raket was. Dat was keicool !! We zijn daarna naar een vroeger oud Fort van de Middeleeuwen gaan zien. Daar zag je nog echte kelders, schietgaten en soort van gevangenissen van toen. Je zag ook dat er vroeger water rond de wallen stroomden om de vijand tegen te houden. Daarna zijn we in dat dorpje ergens in een cafeetje iets gaan drinken en ik heb ook ‘een Berenpoot’ gegeten. Dat is een soort van croissantje maar dan met pudding erin in de vorm van een berenpoot. Mmmm!! We zijn dan terug naar ons hotel gereden. Mama, Margo en ik hebben dan nog even op onze kamer gerust totdat we moesten gaan eten. Wauw!! We kwamen in een echt ‘herenhuis’ binnen, zoals vroeger de rijke personen in woonden. Daar waren ook van die megagrote deuren, daar waren authentieke spullen, de messen, vorken en lepels waren ook zo anders dan nu. Dat was echt geweldig!! En het toppunt van de avond was……… Dat het eten ook nog heerlijk was!!! We aten eerst preisoep met stukjes brood, daarna lasagne en als dessert lekkere stukjes kaas met brood, om te eindigen met een heerlijk stukje taart. Mama, Margo, Luc, Steven en ik hebben daarna nog een supertof spel gespeeld: Creatonary. Ken je Pictonary? Dan moet je iets tekenen en je medespeler moet dan raden wat het is. Creatonary is hetzelfde maar dan met Legoblokken waarmee je iets moet bouwen en de anderen moeten dat dan raden. Dit spel hebben we tot na 1uur gespeeld, omdat het zo tof was. De andere hebben nog iets langer gekaart. We zijn dan gaan slapen en de volgende morgen hebben we ontbeten, de valiezen ingepakt en zijn we terug vertrokken naar huis . Dit is zeker voor herhaling vatbaar!!! . http://www.cygni.be
12
(P.S. We dachten nog voordat we vertrokken dat we veel Frans gingen praten maar de uitbaters waren Hollanders. Grappig hé!!) Waarneemavond voor school “De Smiskens”, in Turnhout, 23/11/2012 Op vraag van basisschool de smiskens, trokken we met z'n drieën naar Turnhout. Juul, Stef en Luk, uitgerust met telescoop, maar helaas zonder wolkenverwijderaar. Wegens werk en andere verplichtingen bleef het bij deze drie; improviseren dan maar, Juul richtte zijn kijker op de toren van de Heilig Hartkerk om de veren van de haan te tellen, Luk toonde binnen de fijnere kneepjes van het navigeren met draaibare sterrenkaarten en liet de jeugd voelen, ruiken en proeven van een echte telescoop. Stef was ondertussen in de weer met een zelf gemaakte presentatie die erg gesmaakt werd, er werden ook veel vragen gesteld door de kinderen, gelukkig kent Stef ondertussen wel een antwoord of twee dat de waarheid niet al te veel geweld aandoet. Van de negentig ingeschrevenen, hebben wij er toch een zeventigtal gezien, schatten we optimistisch. Een geïnteresseerd publiek, grijpgrage kinderhandjes en teveel wolken, dat vat het wel een beetje samen. Jongelui Stef en luk, beiden hadden nog niet gegeten, sloten de avond af met een lekker pak frieten. Deelname aan Kerstmarkt in school “Trapleerke” te Lille, 14/12/2012 Zoals vele dingen bij VVS Cygni, was het nu ook allemaal weer een beetje "last-minute"geregeld. Om 16.30u waren twee van onze leden al aanwezig en in blijde verwachting van de aankomst van de tent, waaronder wij zouden kunnen schuilen voor de regen, die net niet in bakken uit de hemel viel. Om op dat ogenblik enige hoop op zichtbare sterren te hebben, moest je wel een onverbeterlijke optimist zijn. Bij aankomst van de -overigens schitterendetent, werd alles in de kortste keren opgesteld. Het leek wel een klein kasteeltje, daar op de speelplaats waar de kerstmarkt stond opgesteld. Ina, Steven en Danielle begonnen met twee apparaten croques "uit het vuistje" te bakken, de croques verkochten als zoete broodjes, goed voor de clubkas dus. Er was voor een beamer gezorgd, de slide show van Karel Teuwen was één van de blikvangers in de tent. Er was gezorgd voor een slijptafel, poeder "80" (een auditieve aandachtstrekker) zorgde voor het nodige lawaai. Een aantal jongeren leerde de eerste slijpslagen aan, ook enkele meerderjarigen gingen een tijdje aan de slag. Veel belangstelling kregen we van de leerlingen van de klas van "Juf Greet", zelf ook aanwezig. De bende had net tijdens een lessenreeks één en ander opgestoken over de geheimen van het heelal en had een meer dan gezonde belangstelling. Ze zijn welkom, volgend weekend, tijdens de sterrenkijkdagen uiteraard. Drie kijkers stonden er enige tijd werkeloos bij te kijken. Zo rond 21.15u kwam de verlossende boodschap "'t Is helder". Niet te geloven. Jupiter stond daar zomaar te staan, in een verder kraakheldere lucht. De kijkers buiten, een ganse bende jeugd kon gedurende ruim een halfuur van een aantal hemelwonderen genieten, waarbij de interesse in Jupiter en zijn 4 zichtbare manen duidelijk de voorkeur genoot. Hoeveel mensen hebben we die avond een Jupiter-plezierje kunnen doen? Toch zeker 60 stuks, minstens. Met een schouderklopje en een dankuwel van de directeur van de school werd de avond afgesloten. Weeral geslaagd. Duidelijke appreciatie, en dat doet deugd. 21/12/2012: Sterrenkijkdagen: Kerkplein te Lille Afspraak om 18.30u aan onze vertrouwde sterrenkijkdagen-stek : Kerkplein te Lille, meer bepaald het petanqueveld. In het beste geval zouden Jupiter en de Maan zich laten zien, over deepsky werd zelfs niet gedroomd. Het opstellen van de gloednieuwe-cygni-astrotent verliep heel vlot. Gaat zeker nog van pas komen bij allerlei activiteiten. ,De meegebrachte apparatuur was -gezien de weersvoorspellingen- ook eerder beperkt tot drie dobs : een 25 cm, een 15 en een 20 cm. De presentatie van Karel Teuwen werd dmv een ons ter beschikking gestelde beamer op de tentwand geprojecteerd, kwestie van op deze manier http://www.cygni.be
13
toch aan deepsky te kunnen doen zonder zelfs maar omhoog te moeten kijken. 8 gasten mochten we begroeten, vergeleken bij helder-weer-sterrenkijkdagen een magere procent, maar..... de afwezigen hadden misschien toch wel ongelijk vanavond. Jupiter liet veel detail zien en de Maan.....de periodes dat het helder werd.... was schitterend om zien. Vaak als vijand beschouwd bij het deepskywerk, maar als je je dan toch, bij gebrek aan alternatieven, op onze naaste buur concentreert, besef je eigenlijk maar hoe mooi onze satelliet is. Laagvlaktes afgewisseld door bergketens, eenzame spitse bergen in het laagland, rillen, er is werkelijk vanalles te zien. Zo halverwege de avond bewees de nieuwe tent zijn (haar?) nut : het begon zowaar te druppelen. Nadien werd het opnieuw helder. Waren aanwezig : Bram, Johnny, Marc, Steven, Stef, Juul, Wim, Ina en Luc. Hopelijk niemand vergeten? Het ganse boeltje werd afgebroken zo rond 21u, het vet....was weeral van de soep. Voor morgen, Vorselaar, wordt ellendig weer voorspeld. We besluiten om toch maar samen te komen aan de sportvelden Oostakker om 18.30u, we zien wel wat het wordt Sterrenkijkdagen- Vorselaar, Oostakker, 22/12/2012 Hadden de afwezigen deze avond ongelijk? Ik dacht het niet. Het regende ondertussen al uren, miezer afgewisseld door het steviger werk, afijn, je kent het wel, ik moet er geen tekening bij maken zeker. Om 18.30u kwamen we bij elkaar aan de ingang van de gloednieuwe polyvalente zaal aan de Oostakker in Vorselaar. Luk, Stef, Johnny, Bram en Luc. Apparatuur was nu allemaal thuisgebleven. Er werd besloten om op eventuele dwalende zielen te wachten tot de 2 sigaren zouden zijn opgerookt Er is echter, raar maar waar, niemand komen opdagen. Straf hé. Om even na 19u werd opgekrast, er moest niets worden afgebroken, dus dat opkrassen verliep relatief vlot. 't Is al een miserie geweest de laatste maanden en weken, vrijwel constant slecht weer. ER wordt nog even gezocht naar een goeie datum voor een nieuw astroweekendje Frankrijk. Begin maart ergens? Wie gaat mee?
http://www.cygni.be
14
Slijpen Inleiding Na enkele maanden slijpen zijn de eerste spiegels klaar. De kijker van Luc is al "in dienst" en de spiegel van Steven en Marc hebben ook al een mooie aluminium en coating gekregen. De laatste heeft net de finale touch gekregen nog ééntje te gaan... De plannen voor 2013 zijn er ook al. Dit jaar werken we aan 7 nieuwe spiegels! 26/07/2012 Wekelijkse afspraak op donderdagavond om 20u bij Bram. De twee jongste slijpers waren afwezig, de ene wegens "Tomorrowland", de andere is met vakantie in "olland". De moppen van deze week zijn dan ook een ietsje pikanter dan anders wegens (nog) niet bestemd voor (te) jonge oren. Het slijpen dan : van mijn 18cm werden de randen nog eens bijgewerkt. Dit karweitje gebeurde thuis, om zo weinig mogelijk tijd te verliezen. Bij Bram werd dit spiegeltje bewerkt met poeder van 25 micron. Heel fijn dus, daar hoor je vrijwel niets meer van. Twee fotodoosjes poeder zijn er in één avondje, 2,5 u slijpen, doorgegaan. Het verdict : oppervlak is goed van vorm maar lijkt nog iets te grof. Bram ging verder informeren bij Jean Pierre met de vraag : wat nu? Ook Johnny begon aan het fijnere werk, met "180". Dat het geluidsniveau gezakt is, zal duidelijk zijn. Bram heeft er heel wat extra slijpuurtjes opzitten, zijn spiegel benadert langzaam maar zeker de beoogde F4. Ongeveer 4 mm glas moeten worden weggewerkt, wetende dat het een harde glassoort blijkt te zijn, zal duidelijk maken dat dit een werkje van "langen asem" is. Zo halverwege de slijpavond kwam Juul nog even langs, om een slijper met rugpijn even af te lossen. Einde zo rond 22.30u, nog een laatste opmeting, noteren van de meetgegevens, opruimen, kuisen, tot de volgende - voorlopig laatste- (?) slijpbeurt. 02/08/2012 Op 2 augustus zakken we, Marc en Steven, Stef, Johnny, Luc en Bram, die wegens vertrek met vakantie nog deze nacht wel andere bezigheden heeft dan slijpen, nog eens af naar het adres van Bram. De "dikste" poeders van deze avond zijn nr. 180, de rest houdt zich bezig aan het iets fijnere werk. Veel lawaai maakt het niet, spannend blijft het wel. In de 30X microscoop lijken de kratertjes in de spiegeloppervlakken week na week ondieper te worden, de sferometer brengt telkens na een kwartier tot een halfuurtje slijpen uitsluitsel over de vorm ervan. 't Ziet er allemaal behoorlijk uit. De sessie wordt wat vroeger dan anders, 21.30u, afgesloten. Bram moet vroeg op, vroeg vertrekken naar een hopelijk pikdonker Kroatië. Goei verlof, Bram, vanwege ons allen. 09/08/2012 Ondanks vakantie van onze spiegelslijpleider konden we toch terecht –met dank aan Johnny- in het lokaal voor een avondje glaskrassen. Dat laatste mag je wel letterlijk nemen. Marc en Steven, Johnny, Stef, Luc met dankbare hulp van Juul, zijn er enkele uurtjes aan de gang geweest. Een werk van lange adem, maarre….we vorderen, langzaam maar zeker. 23/08/2012 Nog eens een avondje slijpen Op 23/08/2012 was het nogmaals verzamelen bij Bram. Deze sleep vanavond niet, niet dat er geen werk meer aan de spiegel is maar hij bewerkte een aantal foto's die hij maakte tijdens zijn vakantie in Kroatië. Stef is aanwezig tot 21u, gaat nog werken, opbrengst van zijn http://www.cygni.be
15
noeste arbeid zal geïnvesteerd worden in een grote spiegel, een toekomst-slijp-project dus. De vlakke ring in het midden van de tool van Luc wordt bewerkt, in de hoop op beterschap. Het ringetje is ondertussen geslonken van een flinke 6 cm naar een minuscule 3 cm, nog even werk aan dus. Steven en Marc gaan onverdroten verder aan hun 15cm. Het werk schiet flink op, de schijf vertoont week na week meer en meer glans. De eindmeet komt weeral een beetje dichterbij. 30/08/2012 Slijpen Rond 20.15 belde Bram mij op om mij onder mijne put te shotten. Het was donderdag! En donderdag = slijpdag! Ik was het al bijna vergeten, dat heb je dan hé met al dat vakantiegewerk...(hij moet ook eens werken, de sukkelaar……) Ook deze nacht, het slijpen werd voor mij dus verplaatst naar de volgende dag. Ik ben toch eens gaan kijken, en op geluid te horen werd er toch flink doorgeschuurd. Johnny was kreupel en was er niet, en Luc zat ergens in een ver land waar het weer waarschijnlijk pakken beter is dat hier in dat armzalige regenlandje. 08/09/2012 en maar geven... Onder het goedkeurend oog van Bram werd er weer geslepen. Drie spiegels op de slijptafels deze keer, Johnny knapte een paar schilderwerkjes op, Luc had zijn spiegel mee naar huis genomen (opdat Luk hem niet verder om zeep zou kunnen helpen?). Dankzij een versterking van de inwendige mens, leo's van Stef en tomatinodruiven van Steven en Marc, waren exotische slijpmanoeuvres als verticale en horizontale achten geen probleem 13/09/2012 Wat een drukte ;-) Het was wel erg druk vanavond. Johnny, Bram, Stef, Steven en Marc en Luk en Luk gaven present voor twee uurtjes. De poeders zijn fijn aan 't worden, je hoort vrijwel niets meer tijdens het slijpen. Enkele leden volgden een uiteenzetting over spiegelslijpen in Ieper, en da 's eraan te horen. Geheimzinnigheid troef over de pas opgedane kennis ;-) Slijpen gebeurt vanaf nu in 8-vorm. Voor mensen die andere cijfers of getallen gewoon zijn, lijkt dit niet echt eenvoudig. Zo probeerde één slijper de slijpslag "13", raar om zien. Neen, de "8", moeilijk om te doen, zeker als je daar bij nadenkt. Na een tijdje gaat dit echter gewoon op automatische piloot. Deze slijpvorm zou, aldus de nieuwbakken specialisten, niets dan voordelen en een perfecte sfeer opleveren. Blijkt nog te kloppen ook. 27/09/2012 Slijpen Op 27/09/2012 werden "de wapens" nog eens bovengehaald voor een avondje slijpen. Juul en Luk kwamen niet opdagen, wat nefast bleek voor de rug van één van de aanwezigen. Vader en zoon hadden geen hoofdpijn, dus hun gevoel voor humor was deze avond ondermaats. Bram maakte zich ernstige zorgen over een aantal luchtbellen, die, naargelang het slijpwerk vorderde, stilaan de oppervlakte gingen bereiken. Voor de gevolgen hiervan werd gevreesd; Stef was wat vroeger begonnen. Het slijpwerk van alle spiegels is ongeveer even ver gevorderd. Er was maar één vastloper te betreuren, het klopklop-apparaat bracht eens te meer redding. Johnny's humor werd ten zeerste gemist, afwezig wegens kinderoppastaken. Opgeruimd omstreeks 22.00u, na enig meet- en noteerwerk werd afgesloten, tot volgende week. 04/10/2012 Slijpen Een nieuwigheid deze avond, voor drie slijpers : polijsten met poeder (omgerekend 1200) op zelfklevende viltjes. De viltjes worden, verdeeld, op de tool gekleefd. Vervolgens wordt er http://www.cygni.be
16
afwisselend TOT en MOT geslepen/gepolijst. Het duwt heel wat zwaarder dan gewoon slijpen, maar....geen risico op "zelfklevers" met dit systeem. Stef had het nog eens vlaggen : spiegel en tool muurvast op elkaar, zo maar, ineens.... Het klopklopsysteem sneuvelde er zowaar bij, klopklopsysteem.2 werd in gebruik genomen en...bracht redding, zonder schade. Problemen leverden de viltjes ook wel op hoor : de kleinste, voornamelijk aan de randen van de tool, kwamen al eens los. Dit bracht dan weer een extra gevaar met zich mee, ondergetekende mocht het ondervinden met enkele (gelukkig ondiepe) krassen als resultaat : bij het slijpen durven tool of spiegel al eens kantelen als de buitenste viltjes verdwenen zijn, als je dan de rand van de tool even raakt : inderdaad, een kras. Voorzichtigheid brengt uiteindelijk redding. Drie spiegels mochten uiteindelijk even op de zelfbouw-foucaulttest van Juul. Magnifiek om zien, zo bepaal je zeer nauwkeurig het brandpunt. Alle voorziene brandpunten kloppen, tot op ongeveer een centimeter. Meer moet dat niet zijn. 11/10/2012 Slijpen De vaste ploeg kwam opdagen, de één al een beetje vroeger (te vroeg), de ander al een beetje later (te laat). Viltjes worden gekleefd of gerepareerd. Mijn losgekomen exemplaren werden thuis al terug vastgezet met lijm, vervolgens de spiegel erop, een gewichtje erop en een nachtje laten staan. Blijkbaar hangt alles voldoende goed vast, want bij de sessie van vandaag kwam er geen enkele los. Het “poederverbruik” is bij slijpen op vilt een heel stuk lager dan bij gewoon slijpen. En stil dat het nu is in het optisch lab….ongelooflijk. Die fijnere poeders maken vrijwel geen geluid meer bij het slijpen. Het lijkt wel alsof er een staking aan de gang is, zo stil, …. op regelmatig uitgekraamde onzin na dan. Juul gaf forfait wegens snot. Dit goedje is vermoedelijk niet geschikt om mee te slijpen, volgens sommigen echter wel voor het onderhoud van optiek, zo bleek in het verleden. De spiegels beginnen behoorlijk te glanzen, onder de microscoop worden onvolkomenheden echter nog aan het licht gebracht. Krassen, luchtbellen,…alles wordt nauwkeurig geëvalueerd tijdens en na de sessie. Geen vastlopers te melden, ook niet bij de niet-vilt-slijper(s). Da ’s alvast goed nieuws. Een onverwachte gast kwam opdagen : de Jef, al lid van vrijwel bij het begin en regelmatig bezoeker van waarneemavonden. Hij nam ook even de koe bij de horens (lees de spiegel om even te slijpen), en na deze korte inspanning stond zijn besluit vast : "Ik ga er ook eentje slijpen". Opvolging verzekerd dus. Naar het einde van de slijpavond werd er weer met gegoocheld met 40, 50 en 80 centimeters als toekomstige projecten. Zal daar ooit iets van voortkomen? We sluiten af met “tot morgen”. Er is een waarneemavond gepland voor de KWB van Lille. Hopelijk werkt het weer nog eens mee, want ’t is al lang geleden…. 25/10/2012 kijkerbouw bij Bram Een verslagje van Jean-Pierre Grootaerd, welkome en uitermate kijkerbouwspiegelslijp-specialist/ bezoeker uit Oostende met….veel goede raad. Donderdag 25 november ; ikke dus naar het verre Herentals vanuit Oostende met de trein. Luc kwam mij afhalen aan het station. Vandaar richting Bram waar een hele bende klaar stond om te slijpen. Na een blik op de spiegelplaten liet ik al die mannen onmiddellijk overgaan tot polijsten ! Veder slijpen had helemaal geen zin meer ! Oppervlak was heel fijn ! Bram zelf was nog aan het slijpen wegens een kras. Ik ben zo in totaal 2 uur gebleven en in die tijd waren alle schijven die werden gepolijst zo goed als uitgepolijst met de pads. Eerste test op de foucault die avond was na het laatste poeder; donut.... maar dat lag meer dan waarschijnlijk aan een combinatie van een iets verkeerde techniek in combinatie van te symetrisch geplakte viltjes. Geen nood; het oppervlak was al zo fijn dat correct polijsten uiteindelijk het beoogde resultaat gaf ! http://www.cygni.be
17
Maandag komen de mannen trouwens naar de S9 om een sferometer op te halen. Eentje die iets stabieler is. Zullen ze nodig hebben om straks verder te werken met een pekbodem ! In elk geval; ik amuseerde mij ginder :-) Plezante bende !! 31/10/2012 20u : kijkerbouw bij Bram In mei zijn we gestart, het is nu eind oktober en de spiegels naderen de eindfase. Bram is "achteruit" gemoeten in slijppoeder, om enkele dreigende luchtbelletjes. De 15 en 18 cm zijn "klaar voor de pek", Stef, Johnny en Bram hebben nog wat werk met het slijpen/polijsten op vilt, maar zijn ook bijna klaar. Misschien nog een beetje zwartwerk de komende week en 't is in orde. Bram en Johnny hebben bij JP een stabiele faucouttester opgehaald. Er werd heel wat afgetest op deze installatie. Hieruit bleek onder andere dat de tec 7, waarmee een aantal viltjes werden vastgezet, een nefaste uitwerking heeft gehad op de twee spiegels (grapsje, JP). Neen, ziet er vermoedelijk behoorlijk uit, al weet ik niet altijd wat ik zie op deze faucouttest. Volgende donderdagavond naar de Zoo in Antwerpen, voor een werkbezoek : pek op de tools aanbrengen. Vrijdagavond misschien nog eens terug, JP geeft een lezing over spiegelslijpen/telescoopbouw bij Urania Hove. Tot dan. 08/11/2012: bezoek aan Urania te Hove : Onder het motto "je bent nooit slim genoeg" maakte we met zijn drieën (Bram, Johnny en Luc) een uitstapje naar Hove, waar in een zaaltje van de sterrenwacht "Urania" een voordracht gehouden over telescoopbouw. De veelbelovende titel luidde : Zin en onzin van zelfbouw (als ik het goed onthouden heb). De rit naar Hove verliep vlot, hoewel, op de Ring van Lier kregen we politiecontrole. Inbraakpreventie, sprak één van de dienders ons toe. Omwille van zijn ongure uiterlijk werd aan onze chauffeur Bram gevraagd om toch maar even de kofferbak te openen. Dat viel mee, geen verboden stoffen, geen verboden wapens. We mochten door. De in de astroshop getoonde spullen deden ons geregeld watertanden. De portemonnees bleven desondanks stevig gesloten. In het zaaltje plaatsgenomen werden de tafeltjes uit hun houders gelicht en werd vastgesteld dat op korte termijn een dieet noodzakelijk ging worden. Het "wrong" een beetje hier en daar, maar vooral ter hoogte van de buikstreek. Prachtige voordracht door Guy Wauters en Jean-Pierre Grootaerd (die ons nog even op het hart drukte om toch zeker nooit viltjes vast te kleven met tec-7) over hun passie : kijkerbouw in het algemeen en projecten voor scholen in het bijzonder. De resultaten mogen er zijn, afgaande op het stijgende aantal (jonge tot zeer jonge) zelfbouwers de laatste tijd. Prachtige infrastructuur daar ook, bij die jongens van Urania. Man man, waren onze leden Bram en/of Geert in hun respectievelijke gemeentes burgemeester geworden..... Kortom : een mooie, leerzame avond op en in een prachtige locatie. 15 november 2012 : telescoopbouw Pek gieten! Bram had zijn pannetje pek al op de kachel staan. Het mag niet pruttelen, het moet, kortom "zjust" zijn. Pekmatjes waren in de loop van de week al vakkundig gegoten. Matje op de spiegel, pek erin, tool erop en 't zaakje kan beginnen plakken, aan de tool natuurlijk. Niet te lang wachten, want ééntje zat nog op het geheel tot het bijna tijd was om te stoppen. Pek te hard geworden. Eerste keer polijsten met pek, toch weer raar. Maar blinken dat de spiegels doen, 't is niet normaal. Na een halfuurtje polijsten was het tijd om te meten, de faucoulttest liet de gekste dingen zien. Bij de 18cm was op de spiegel zelfs nog het rasterstructuur van de pek te zien. Volgende week nog twee uurtjes polijsten, dan moet er iets gedaan worden dat de mysterieuze naam "polariseren" heeft. De volgende spiegels gaan binnenkort in bestelling. Wie mee wil slijpen...... http://www.cygni.be
18
22/11/2012 Telescoopbouw bij Bram Zoals iedere donderdag de laatste weken/maanden : slijpen, of beter gezegd : polijsten. Zover zijn we al gevorderd. Waar we tot voor enkele weken tevreden konden zijn na het bekijken van het spiegeloppervlak en het meten met de spherometer, is er nu een veel strengere scheidsrechter op de proppen gekomen : de faucaulttest en de ronchi-test. Onverbiddelijk zijn ze beide. Geen medelijden, de harde waarheid. De resultaten zullen eerstdaags worden gefotografeerd door Bram en worden doorgemaild naar JP. Dat is ondertussen gebeurd. De foto’s staan op de website en alleszins mijn glasplaat lijkt rijp voor de glascontainer. JP biedt hoop, het dunne spiegeltje kan misschien verlijmd worden met een andere glasplaat tot een dikker exemplaar, dat zou nog uitkomst kunnen bieden. ’t Is te hopen, want als hij dikker wordt, kan hij onmogelijk door de smalle openingen in de glascontainer. De andere spiegels zien er veelbelovend uit. Hier en daar nog wat opstaande of afhangende randjes, geen perfecte sfeer, maar over het algemeen lijkt alles in orde te gaan komen, op de 18cm na dan. Bidden om een mirakel? Kaarsjes aansteken in Scherpenheuvel? Zou het helpen? 28/11/2012 Telescoopbouw De misvormde 18cm bleef werkloos in de schuif liggen deze week. Moet eerst door JP worden nagekeken. De diagnose is hard, heel hard (snik!) De rest wordt duchtig bij gepolijst. Het is een blinken en schitteren dat het bijna pijn doet aan de ogen. Heel binnenkort verhuist het hele boeltje naar Gent, waar JP het zaakje gaat bekijken. Benieuwd naar het oordeel. Tussen de soep en de patatten (lees tussen de pek en de cerium-oxide) werden wij ook nog jaloers gemaakt op het prachtige houtwerk van Bram, de onderdelen voor de hoofd- en vangspiegel zijn al zo goed als klaar. Juweeltjes hoor. De 18cm Van Luc is afgewerkt Het nieuws kwam deze week binnen d.m.v. een foto : een vrijwel volledig afgewerkte 18cmtelescoop, de mijne dus. De spiegel van Steven mocht binnengebracht worden voor een laatste nazicht voor het opdampen. Wij kwamen tot het besluit dat Gent maar een goeie boogscheut van Lille verwijderd is. Na enig zoeken bereikten we onze bestemming : Krijgslaan 281 blok S9 te 9000 GENT. Op de trap werden we opgewacht door JP. WE doken het heiligdom binnen, dat gevestigd bleek te zijn in de kelders. Goed uitgerust, puik materiaal allemaal. De spiegel van Steven werd uitgebreid nagekeken, zowel foucault als ronchi. Bleek zo goed als perfect te zijn. Klaar voor opdampen dus. Tussen mijn rommel vond ik nog een 20cm-glasschijf, al gedeeltelijk geslepen. Bij nameten bleek het brandpunt bij de 100 cm te liggen. Onder de microscoop zijn nog een aantal putjes te zien in het oppervlak. JP vermoedt : laatst bewerkt met 180, nog een tijdje doorgaan met 180. Gaan we doen. Met een polarisatiefilter (!) wordt nagekeken of er geen spanningen in het glas aanwezig zijn. Spanningen in het glas? Wasdah? Met de polarisatiefilter wordt een andere glasschijf bekeken, man man, wat een raar zicht gaf dat, duidelijke lijnen doorheen het glas. "Dat zijn dus spanningen", aldus JP. In mijn glasschijf zijn er gelukkig geen zichtbaar. Kan dus dienen. Mijn 18 cm wordt ons getoond, mooi ding, glanzend zwarte buis, superfocusser erop, mooie dobsonmontering eronder. Draait als ... een Zwitserse klok, dat ding. Vervolgens worden wij naar een geheimzinnig apparaat geleid : de opdampklok. Ingewikkeld machien, dat ding. In de klok bevindt zich een 30cm-spiegel. Wij mogen getuige zijn van het geheimzinnige opdampproces. Fascinerend om te zien en om te mogen meemaken. De 30cm is na enige tijd klaar. Tijd om de 15 cm van Steven (of van Marc?) op te dampen. Oppervlak wordt zorgvuldig gereinigd, klok wordt gereinigd, aluminium in het voorziene vak, ciliciumkorrels in een ander vak. Klok dicht, lucht uitpompen uit de vacuümklok en het proces kan beginnen. We hebben er niet op gewacht, we moesten nog voor 17u bij Uraniahttp://www.cygni.be
19
Hove zien te geraken('sluit om 17u) om promotiemateriaal op te halen voor de sterrenkijkdagen. Dat lukt nog net. Kort na thuiskomst komt het verlossende nieuws vanuit Gent : De spiegel van Steven (en/of Marc) : 1/12de lambda. Opdampen gelukt. Niet zo evident, zo vernamen wij van JP, want zo ongeveer 1 op 4 keer mislukt het om de volgende reden : reden onbekend. Dank JP, voor de leerrijke namiddag. Nieuwjaar 2013 Trotse grootvader en peter van de oudste kleinzoon, dat betekent een nieuwjaarsbrief vol goede wensen. Die worden dan beloond met het resultaat van vele uren slijpen :
Petekend is het rechter exemplaar.
04/01/2013 Telescoopbouw Een stand van zaken, zo rond het begin van het nieuwe jaar : De 18 cm van Luc is opgedampt en gemonteerd in een buis, met alles erop en eraan, klaar dus. De 15 cm van Steven en Marc is opgedampt, bevindt zich nog in Gent. De 20 cm f3,8( !!!) van Stef is klaar voor opdampen. Bereikt een ongekende scherpte van 1/15de. Wordt een fotonewton, zal gemonteerd worden in een carbon-buis, evenals de 25 cm van Bram. Daar is nog een beetje werk aan, net zoals bij de 20 cm- spiegel van Johnny maar voor beide exemplaren komt ook de meet in zicht. Metingen gebeuren tegenwoordig op de supernauwkeurige foucaulttester, die Bram heeft gebouwd. Een juweeltje, fijnregeling tot en met.
http://www.cygni.be
20
Een verslag uit de oude doos. Plaats: Grasveld Kerkplein te Lille Om 18u stonden de eerste telescopen opgesteld. Dank zij de medewerking van het gemeentebestuur kwam iemand van Electrabel de openbare verlichting op het Kerkplein en in het Lindelostraatje doven, kwestie van de lichthinder zo klein mogelijk te houden. Voor een eventuele volgende editie moet de vraag ook nog gesteld worden aan Lindelo en PC Sint Pieter. Algauw kwamen de eerste geïnteresseerden opdagen, op een gegeven ogenblik was er zowaar sprake van een mini-overrompeling. Aanwezigen kregen een briefje met hierop onder andere het e-mailadres van waaruit alle mails naar de mailgroep “sterrenlille” vertrekken en een aantal folders die Bram nog ter beschikking werden gesteld. Er waren 5 telescopen ter beschikking van het publiek. Onder andere volgende objecten werden bekeken : Venus de maan de pleiaden de orionnevel de Andromedanevel .... Vervolgens werd het wachten op de opkomst van Saturnus. Rond 21.50u kwam deze planeet te voorschijn. Een goed uur later werd al enig detail op het oppervlak (wolkendek) zichtbaar. Een aantal sterrenbeelden werd aangewezen. Zo blijken er nog vele misverstanden te bestaan over de positie van de poolster, vele mensen denken nog ten onrechte dat de poolster de helderste ster aan de hemel is. Bram maakte ook een aantal foto’s met langere belichtingstijd, van onder andere de Orion- en de Andromedanevel. Enkele “vallende sterren” maakten de avond compleet. Al bij al een behoorlijk geslaagde avond, veel belangstelling, blijkbaar (volgens de reacties) tevreden bezoekers. Totaal aantal bezoekers vermoedelijk 100 à 110. Aanwezigen kregen naast andere informatie ook nog onderstaand documentje mee :
http://www.cygni.be
21
Na de sterrenkijkdag meldden zich nog 13 geïnteresseerden zich aan voor opname in de mailgroep. De voorzitter van de VVS (Vereniging voor Sterrenkunde) had via de krant weet gekregen van ons plaatselijke initiatief, hij stelde aan Bram voor om, bij voldoende interesse, in Lille eventueel een plaatselijke afdeling op te richten. Omdat het “beestje” mettertijd mogelijk nog een naam moet krijgen, mogen suggesties doorgemaild worden. Nuttige websites : www.stellarium.org en www.heavens-above.com Succes ermee. Een volgende samenkomst, liefst waarneming, is voorzien ergens rond 20/02/2009, dan is het nieuwe maan en is er dus geen hinder van storend maanlicht. Mailtje met verdere info volgt. Wegens andere verplichtingen (en vermoedelijk minder goed weer volgens de lange termijnvoorspellingen) wordt de waarnemingsavond van 20/02 uitgesteld naar 27/02/2009. Vermoedelijke locatie : vliegveld Malle. Plaats van afspraak : aan de kantine van de aero/paraclub. Grote baan van Wechelderzande naar Malle, eens je de bebouwde kom van Wechelderzande uit bent, enkele honderden meter verder aardeweg links (volg bordjes van de aero/paraclub). Verdere info volgt nog.
http://www.cygni.be
22
VOOR U GELEZEN DE OERKNAL van Simon Singh -De auteur is natuurkundige en programmamaker voor de BBC. Een turf van 443 droge bladzijden, vrijwel uitsluitend bestaand uit tekst, ideaal om bewolkte winteravonden mee te vullen. Uiteraard kan je ook opteren voor “Familie”, “Thuis” en andere bagger, maar da’s gelukkig niet mijn ding. -Korte samenvatting Het boek schets de geschiedenis achter de theorie van de oerknal (big bang), beginnend van in de oudheid, toen de eerste mensen hun blik naar de hemel richtten en meenden dat de aarde het middelpunt van het universum was. Ondanks beperkte middelen konden de eerste wetenschappers toch al afstandsbepalingen tussen de aarde en andere objecten berekenen. Dat deze berekeningen niet 100% correct waren, is alleszins begrijpelijk. Men stelde echter vast dat bepaalde objecten niet de “normale” omloopbaan volgden, men noemde deze objecten “planeten” (of vrij vertaald : zwervers). In de zestiende eeuw construeerde Copernicus een heliocentrisch model van het heelal, waarin de aarde, de planeten om de zon draaiden. Ook Galileo, geholpen door de eerste primitieve telescoop, was een pleitbezorger voor het heliocentrische model. Hij ontdekte zo met zijn telescoop 4 manen omheen Jupiter, die inderdaad om de planeet heen draaiden. De katholieke kerk gooide roet in het eten, de aarde moest en zou het centrale punt van het universum blijven. Eeuwen later ontwikkelde de Belgische katholieke priester Lemaitre de theorie, waarin hij bepaalde dat het heelal uitdijt. De klok terugdraaiend kwam hij uit op de gedachte van een enorm, samengeperst oeratoom, dat explodeerde, uitdijde en evolueerde tot het hedendaagse heelal. In 1929 toonde de Amerikaanse astronoom Edwin Hubble aan dat er en rechtstreeks verband bestaat tussen de afstand en de vluchtsnelheid van een sterrenstelsel. Hoe verder een sterrenstelsel is verwijderd, hoe sneller het zich lijkt te verwijderen. Dit betekende vrijwel automatisch dat, zoals Lemaitre al had getheoretiseerd, als je de klok ver genoeg zou terugdraaien, alle tijd/ruimte/materie zich zouden concentreren in één oneindig klein punt. Niet alle geleerden, zelfs niet ver in de 20ste eeuw, gingen met deze theorie akkoord. Een aantal van hen bleven andere theorieën verdedigen, soms blijkbaar zelfs tegen beter weten in. Ego’s, weet je wel. Toevallig ontdekten midden jaren zestig twee Amerikanen de kosmische achtergrondstraling (radiostraling, afkomstig van de oerknal). Dit bleek uiteindelijk overtuigend bewijs ten voordele van de oerknaltheorie. -leesbaarheid : het boek is zeer vlot leesbaar en omvat zowel geschiedenis als wetenschap als fysica als scheikunde als…. Scheikunde is niet bepaald mijn ding, en niet alles was voor mij begrijpelijk, maar over het algemeen kan ik stellen dat het boek bijna zo vlot las als een spannende roman. Je hebt niet echt veel kennis nodig om de inhoud te begrijpen. Als je interesse hebt in het onderwerp volstaat dit ruimschoots om het boek vlot te lezen. -de teksten en ook de moeilijke gedeelten zijn in simpele en eenvoudig te begrijpen bewoordingen weergegeven. -een aanrader.
http://www.cygni.be
23
Jurgen Brusselmans! Sex met je ex 24 mei 2012 Is het toegelaten om sterrenkunde met een vrouw te vergelijken? Want laten we eerlijk zijn, de liefde voor het heelal kun je geen fabel noemen. Ik heb altijd gedacht dat ze onverwoestbaar leek, jaren aan een stuk dreef de passie mij naar de sterren, terwijl ik genoot van tintelingen van een bijna onmeetbare orde. En plots leek alles nog slechts een illusie te zijn. De passie was over, de liefde was uit. Wat in de plaats kwam was een tafereel van Jeroen Bosch. Voor mijn part deelde het heelal het bed met elke amateurastronoom die een armzalige poging deed haar te verleiden. Zolang ik maar mijn eigen ding kon doen, zolang ik maar kon lanterfanten met alles wat ‘aards’ te noemen is. Tot het onwaarschijnlijke gebeurde, op de avond van 24 mei laatstleden. Na maanden van inactiviteit bleek het heelal mij weer te verleiden. De temperatuur dreef me naar de tuin en was bijna zwoel te noemen, terwijl de SQM beminnelijk rond de 20 schommelde. Al werd mijn ziel doorkliefd met een dubbel gevoel. Was dit eigenlijk wel een goed idee, sex met mijn ex? Ik besloot het aan het heelal over te laten en zette me op de kruk naast mijn 10 inch dobson. Cynisch wel, want Saturnus danste al meteen als een stuiterbal op en neer, terwijl de kleuren van Mars zich abstract vermengden. Was dit alles wat je me te bieden had, ex? Had je me hiervoor naar de tuin gelokt? Wat wezenloos staarde ik in het rond. De Lier lonkte wel in het Oosten, maar ik had geen zin om oude koek te bekijken. Beroemd of niet, de ringnevel was misschien wel de reden waarom ik het heelal verlaten had. Te saai, te bekend, te vaak gezien. Wat dan wel? De hemel stond er leeg en uitgemergeld bij, mijn afwezigheid had het heelal geen goed gedaan. Cassiopeia dreef als een kikker in een lichte brij van pollutie, ik probeerde M52 te vinden maar kreeg hem niet te pakken. Typisch vrouwelijk, dacht ik bij mezelf. Eerst verleiden en dan de boot afhouden. Mijn goesting zakte al meteen onder de horizon. Maar ik had nog een laatste ingeving: de object locator, die je gerust de vibrator van het heelal mag noemen. Defect, zo bleek tijdens de vorige waarneemavonden, maar nu bleek het pokkeding het onverwacht weer te doen. Wega en Arcturus werden erbij gehaald om het ding uit te lijnen, en seconden later stond M52 alsnog in het beeldveld van mijn LVW22. Een meer oranjekleurige lucida die omringd werd door een portie op de grond gevallen couscous. In vergelijking met het beeld dat ik ooit door mijn 13cm Newton zag totaal onherkenbaar. De XW10 schudde de hoop nog meer door elkaar. Een stuk rijker nu, maar nog steeds onregelmatig van vorm, met verschillende helderheden, sommige haast onzichtbaar. Next? Totaal geen idee, want zonder planning leek deze flirtpoging bij voorbaat gedoemd tot mislukken. Verveeld bladerde ik door het menu van de object locator. Noodgedwongen besloot ik enkele objecten door de object locator te laten uitkiezen. M60 kwam als eerste op mijn scherm, met de M van Messier, zo herinnerde ik me nog vaag, maar vraag me niet welk gedrocht ik zo meteen onder ogen zou zien. Tot ik in het oculair loerde een een zwak, oninteressant stelsel onder ogen kreeg. En kijk, nog een tweede, en een derde. Ik had een vaag vermoeden dat ik in de Leeuw zat, en dat kon me eigenlijk geen reet schelen, want die zwakke galaxy’s wilde ik helemaal niet zien. De vibrator gaf mij een nieuwe suggestie: The black Eyed Galaxy. Opnieuw draaide ik de sterrenkijker in de juiste positie, opnieuw stak ik mijn oogbol in de LVW22. En ditmaal was het meteen raak. De confrontatie met een opvallend groot stelsel deed mijn rechterpupil bijna exploderen. Zoals te verwachten weer het mooiste te zien in de XW10, waarbij ik bij perifeer kijken een donkere veeg opmerkte vlak onder het centrum van
http://www.cygni.be
24
het stelsel. Dit was mooi licht. Echt, in alle objectiviteit kan ik formeel melden dat ik dit stelsel nog nooit zo rijk bewonderd heb. Bolhoop M3 bekeken door de LVW22? Wel, de eerste seconden liet het oculair mij een opvallende maar wazige vlek zien. De daaropvolgende seconden veranderde de vlek in een cluster van ontelbare prikjes. Ze leken aan een tempo sneller dan het licht op mij af te komen. Wat een prachtige knoeiboel van sterren, mijn nekharen staken plots overeind! En met de XW10 werd de aanblik nog waanzinniger. Het leek of de sterren in paniek leken weg te vluchten van de kern, alsof de hoop op het punt stond een big bang te veroorzaken. Wat een ongelooflijke sterrenchaos. Er viel mij tevens een sliert van sterren op die naar een heldere ster leken weg te sprinten, weg van het kerngewriemel. Maar de object locator stuurde me alweer naar iets anders, naar de Grote Beer, waar de Uilnevel zich als een wazige vlek toonde die langzaam uit het niets tevoorschijn kwam. Steeds weer had die vlek me teleurgesteld hier onder die Vlaamse Kempenhemel, maar ditmaal zag ik met geconcentreerd turen een donkerder gedeelte in de nevel, noem het een glimp van een oog. De nevel zelf was rond als appelsien, met de kleur van vergevorderde schimmel. Het heelal leek zich helemaal over te geven aan mij. Een verfrissend briesje betastte mijn tubus. NGC4565 dan. De dobson werd naar het westen gedraaid, al had ik er geen idee van in welk sterrenbeeld ik beland was. Ik vond het stelsel vlak naast een heldere witte, en het stelsel toonde zich als een puntige kern die omringd werd door een zacht pluizig neveltje. En tot zover de beschrijving van dit ding. Want waarnemen is eigenlijk als een praline: pas als je erin bijt weet je wat je krijgt. In dit geval had ik duidelijk de verkeerde praline uitgekozen. Gelukkig lag er nog iets anders in de doos. Maar plots werd ik opgeschrikt door een eng geluid. Gekrijs van katten, ergens vlakbij. En de kikker bij de buren leek nu plots klaar te komen. Ik keek naar boven, naar de sterrenhemel, die zo arm en artificieel stond te schijnen, alsof ik naar prullaria keek ‘made in Taiwan’. Xi Boo. Een dubbelster naar ik vermoedde, maar de object locator kon mij niet meer info geven. Na wat gestaar in het oculair gaf ik het op. Ik vond hem niet, en dat is nog eens een les voor iedereen die denkt dat ze met zo’n vibrator voldoende hebben om de hemel te kunnen uitpluizen: forget it. M5 dan maar, die op het eerste gezicht een broertje van M3 leek te zijn. In hetzelfde beeldveld stond een heldere zonneschijn die mij in gebrekkig esperanto vertelde dat ik gerust op hem mocht scherpstellen. Het was een dubbeltje dan nog, waarbij een gelig ministerretje braafjes naast de hoofdster glunderde. Maar terug naar M5, dat bijna even brutaal tekeerging als de bassist van Iron Maiden. Ook nu weer: een wirwar van sterren die zich in alle richtingen leken weg te gooien. Onvatbaar mooi, spooky mooi zelfs. En nogmaals een andere bolhoop: het ‘Herculescluster’, dat als ik me niet vergiste M13 moest zijn, al kwam het M-nummer niet tevoorschijn op het display. Ditmaal genoot ik wel van een iets minder uitgesproken kern, ik zag meer sterren die zich lieten oplossen. Spinnenpoten ook, het leek wel een scarabee, zo’n heilige kever uit het oude Egypte. En ditmaal een mooie oranje in beeld. Maar het was tijd om te gaan, ik voelde dat het hoogtepunt al achter mij lag. Een naspel kon ik er nog net af: M10. Ik had een vermoeden dat dit een open sterrenhoop zou zijn, maar tot mijn afschuw bleek ik weer een bolhoop onder ogen te krijgen. Varieer, heelal, doe alsjeblief meer je best, gátverdemme toch!!! Nerveus scrolde ik door het menu, kwam ik namen tegen als de ‘Cocoon Nebula’ en de ‘Blinking Planetary’. Ik besloot de ‘Blue Flash Nebula’ te bekijken, doch het heelal gunde me dit plezier niet en stopte de nevel koppig voor mij weg, totaal onbegrijpelijk.
http://www.cygni.be
25
Ook een andere nevel wilde het heelal niet meer laten zien, en in de Blinking Planetary had ik plots geen zin meer. Ik passeerde nog wel andere namen zoals de ‘Veil Nebula’ en wat weet ik nog allemaal, maar het kon me niet meer schelen, ik had er plots genoeg van. Misschien was deze vrijpartij één grote vergissing geweest, misschien had ik gewoon beter moeten weten! En nee heelal, begin alsjeblieft niet te huilen. Mijn liefde voor jou is steeds oprecht geweest. Dat het nu misliep ligt niet aan jou, maar je moet me laten gaan. Troost je met de woorden van Edith Piaf, want na al die jaren van liefde zeg ik je met heel mijn hart: non, je ne regrette rien. Ik bel je nog wel.
http://www.cygni.be
26
Toekomstmuziek JANUARI 2013 -Jupiter blijft de ganse nacht door een opvallende blikvanger aan de hemel. Profiteer van de gunstige omstandigheden voor detailwaarnemingen.
Tekst en inhoud werd verzorgt door de leden van VVS Cygni. We vinden het zeer fijn als ook U in uw pen kruipt en ons een artikel opstuurt.
-Saturnus blijft dag na dag vroeger opkomen. -2 januari : de Aarde staat nu het dichts bij de Zon -3 januari, zeer vroege ochtend : hoewel het maximum van de “sterrenregen Bootiden” om 10u valt, kan je mogelijk in de zeer vroege ochtend al wat “vallende sterren” spotten. -12 januari : omstreeks 16.40 u zou je moeten proberen om de zeer smalle maansikkel (enkele uren na “nieuwe maan”) waar te nemen in het zuidwesten. Altijd een mooi schouwspel. FEBRUARI 2013
Opmaak: Bram Goossens Uitgegeven door VVS Cygni
-van 5 tot 24 februari is Mercurius (zeer) laag aan de westelijke horizon te zien, avondschemering. -Venus zijn we voor een tijdje kwijt, komt slechts zeer kort voor de Zon op. -Jupiter is vanaf ’s avonds tot na middernacht zichtbaar in de Stier, tussen Aldebaran en de Plejaden. -Saturnus blijft dag na dag vroeger opkomen.
http://www.cygni.be
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
27
Ledenlijst VVS 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.
Luk Wynants Jurgen Brusselmans Steven De Reyck Juul Verhoeven Ina Valckx Danielle Rubbens Bram Goossens Dirk Vekemans Jozef (Jef) Sijsmans Luc Wouters Stef Van Campenhout Johnny Oliviers
2275 LILLE 2980 ZOERSEL 2275 LILLE 2275 LILLE 2275 LILLE 2275 LILLE 2290 VORSELAAR 2275 LILLE 2275 LILLE 2275 LILLE 2290 VORSELAAR 2290 VORSELAAR
Wim Martens Geert Geens Eric Backx Kristel Leysen Niels Hermans Joeri Wouters Marc De Reyck
2275 LILLE 2275 LILLE 2300 TURNHOUT 2300 TURNHOUT
CYGNI 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19.
2275 LILLE 2275 LIILE
JEUGDLEDEN 20. 21. 22. 23.
Janou Verhoeven Ward Verhoeven Wout Verhoeven Liam Van der Vliet
http://www.cygni.be
2275 LILLE 2275 LILLE 2275 LILLE 2250 OLEN
28
