2 Kostprijsberekening en opslagmethode 2.1 Inleiding In het Basisboek Bedrijfseconomie hebben we al uitgebreid stilgestaan bij het bepalen van de kostprijs. We hebben kennisgemaakt met directe en indirecte kosten en de daarbij behorende opslagpercentages. Daar zagen we ook dat er twee opslagmethoden voor indirecte kosten zijn, namelijk de primitieve opslagmethode en de verfijnde opslagmethode. In dit hoofdstuk komen we op deze begrippen terug met een voorbeeld van de opslagmethode bij een handelsonderneming en een voorbeeld van de opslagmethode bij een industriële onderneming. Andere onderwerpen in dit hoofdstuk zijn de commerciële kostprijs en verkooprijs in de industriële onderneming (paragraaf 2.4) en het bepalen van de opslagpercentages voor constante indirecte kosten bij normale productie (paragraaf 2.5).
2.2 Opslagmethode bij een handelsonderneming Een handelsonderneming fabriceert geen producten, maar koopt ze in en verkoopt ze weer. Natuurlijk zorgt ze er wel voor dat de ingekochte artikelen duurder worden verkocht. Een opslagpercentage voor materialen en grondstoffen zoals bij de industriële onderneming, komt dan ook niet voor. In plaats daarvan wordt gewoonlijk gewerkt met een opslag voor indirecte inkoopkosten. Een veelgebruikte splitsing van de indirecte kosten is bij handelsondernemingen dan ook de indeling in indirecte inkoopkosten, indirecte loonkosten en overige indirecte kosten.
2.3 Opslagmethode en fabricagekostprijs bij een industriële onderneming Carrera bv te Alkmaar is fabrikant van onderdelen bestemd voor de auto-industrie. Over 2008 zijn uit de administratie de volgende gegevens ontleend:
Voorbeeld
Kostprijsberekening en opslagmethode
TB BE-4.indd 25
25
28-8-2009 16:32:30
Directe fabricagekosten: – grondstoffen € 400.000,– – directe lonen € 300.000,– Indirecte fabricagekosten: – gerelateerd aan het grondstoffenverbruik € 50.000,– – gerelateerd aan de directe lonen € 60.000,– – gerelateerd aan de totale directe kosten € 36.000,– De kosten van de grondstoffen, groot € 50.000,–, stijgen in 2009 met 5%. Voor de productie van een order van Nedcar nv zijn de directe kosten: – grondstoffen € 20.000,– – lonen € 15.000,– Gevraagd a. Bereken voor 2009 voor Carrera bv de opslagpercentages voor indirecte kosten. b. Bereken de fabricagekostprijs voor de order van Nedcar nv. Uitwerking a. Opslagpercentage grondstofverbruik: € 50.000,– 1,05 € 52.500,– 100% 100% 12,5% € 400.000,– 1,05 € 420.000,– Opslagpercentage directe lonen: € 60.000,– 100% 20% € 300.000,– Opslagpercentage totale directe kosten: € 36.000,– 100% 5% € 420.000,– € 300.000,– b.
26
TB BE-4.indd 26
Fabricagekostprijs voor Nedcar nv: Grondstoffen € 20.000,— Lonen 15.000,— Totale directe kosten € 35.000,— Opslagen voor indirecte kosten: Grondstoffen: 12,5% × € 20.000,– € 2.500,— Lonen: 20% × € 15.000,– 3.000,— Totale directe kosten: 5% × € 35.000,– 1.750,— € 7.250,— Fabricagekostprijs € 42.750,—
Hoofdstuk 2
28-8-2009 16:32:30
2.4 Commerciële kostprijs en verkoopprijs bij een industriële onderneming De commerciële kostprijs en de verkoopprijs berekenen we als volgt: Fabricagekostprijs € ........... Directe verkoopkosten € Opslag indirecte verkoopkosten € + Totale verkoopkosten € ........... + Commerciële kostprijs € ........... Winst € ........... + Nettoverkoopprijs € ........... Carrera bv wil voor Nedcar nv de commerciële kostprijs en de verkoopprijs bepalen. De fabricagekostprijs uit het vorige voorbeeld bedraagt € 42.750,–. In 2008 bedroeg voor Carrera bv de normale omzet € 750.000,– en de indirecte verkoopkosten waren € 150.000,–. De directe verkoopkosten voor de order van Nedcar nv bedragen € 2.250,–. De indirecte verkoopkosten worden uitgedrukt in procenten van de nettoverkoopprijs. Brutowinst 25% van de commerciële kostprijs.
Voorbeeld
Gevraagd a. Bereken het opslagpercentage voor indirecte verkoopkosten. b. Bereken de commerciële kostprijs. c. Bereken de nettoverkoopprijs. d. Bereken de brutoverkoopprijs inclusief 19% btw. Uitwerking a. Opslagpercentage indirecte verkoopkosten: € 150.000,– 100% 20% € 750.000,– b. Fabricagekostprijs Directe verkoopkosten € 2.250,— Opslag indirecte verkoopkosten (20% van de nettoverkoopprijs) € Totale verkoopkosten Commerciële kostprijs Winst (25% van de commerciële kostprijs) Nettoverkoopprijs
€
42.750,—
+ € € € €
Kostprijsberekening en opslagmethode
TB BE-4.indd 27
+ +
27
28-8-2009 16:32:30
De opslag indirecte verkoopkosten = 0,2 (20%) × de nettoverkoopprijs. De nettoverkoopprijs = 1,25 (100% + 25%) × de commerciële kostprijs. Daaruit volgt: opslag indirecte verkoopkosten = 0,2 × 1,25 × commerciële kostprijs = 0,25 × commerciële kostprijs. Uit het schema volgt: fabricagekostprijs + directe verkoopkosten + opslag indirecte verkoopkosten = commerciële kostprijs. Ofwel: € 42.750,– + € 2.250,– + 0,25 × commerciële kostprijs = commerciële kostprijs. Dat wil zeggen: € 42.750,– + € 2.250,– = 0,75 × commerciële kostprijs. Dus: commerciële kostprijs = (€ 42.750,– + € 2.250,–) : 0,75 = € 60.000,–. c.
Nettoverkoopprijs = 1,25 × € 60.000,– = € 75.000,–
d.
Brutoverkoopprijs: € 75.000,– × 1,19 = € 89.250,–
2.5 Opslagpercentages voor constante indirecte kosten bij normale productie De opslagpercentages voor constante indirecte kosten dienen altijd berekend te worden in relatie met de normale productie. Voorbeeld Zuivelfabrikant Datex te Assen heeft over 2008 de volgende gegevens uit de boekhouding verzameld: Directe productiekosten: – Grondstoffen € – Directe lonen – Totale directe productiekosten Indirecte productiekosten: – Constant deel € – Variabel deel – Totale indirecte productiekosten Algemene productiekosten: – Constant deel € – Variabel deel –
Totale productiekosten
360.000,— 400.000,— €
760.000,—
310.000,— 220.000,— 530.000,— 50.000,— 42.000,— 92.000,— € 1.462.000,—
De gegevens heeft Datex verzameld in verband met het voorcalculeren van de kostprijzen voor 2009. De indirecte productiekosten worden uitgedrukt in een percentage van het direct grondstoffenverbruik. De algemene productiekosten worden 28
TB BE-4.indd 28
Hoofdstuk 2
28-8-2009 16:32:30
uitgedrukt in een percentage van de totale directe productiekosten. De productie in 2009 was 90% van de normale bezetting. De indirecte verkoopkosten worden uitgedrukt in procenten van de omzet. Gegevens 2008: Omzet € 1.500.000,– Indirecte verkoopkosten: – constant € 40.000,– – variabel € 22.000,– (deze kosten zijn proportioneel variabel). De verkoop gerealiseerd in 2008 was 80% van de normale productie in 2008. Gevraagd a. Bereken de indirecte productiekosten voor 2009. b. Bereken de algemene productiekosten voor 2009. c. Bereken de indirecte verkoopkosten voor 2009. Bij alle berekeningen dienen zowel percentages als bedragen te worden afgerond op hele getallen. Uitwerking a. Direct grondstofverbruik bij normale bezetting: 100/90 × € 360.000,– = € 400.000,–. Opslagpercentage indirecte productiekosten voor constant deel: C € 310.000,– 100% 77,5% 78% N € 400.000,– Opslagpercentage indirecte productiekosten voor variabel deel: € 220.000,– V 100% 61,11% 61% W € 360.000,– Totaal in procenten van de directe lonen: 78 + 61 = 139 b.
Normale bezetting grondstoffenverbruik: 100/90 × € 360.000,– = € 400.000,–. Totale directe productiekosten bij normale bezetting: € 400.000,– + 100/90 × € 400.000,– = € 844.444,–. Opslagpercentage voor algemene productiekosten voor constant deel: € 50.000,– C 100% 5,92% 6% N € 844.444,–
Kostprijsberekening en opslagmethode
TB BE-4.indd 29
29
28-8-2009 16:32:31
Opslagpercentage voor algemene productiekosten voor variabel deel: € 42.000,– V 100% 5,5%5 6% W € 760.000,– c.
Normale omzet: 100/80 × € 1.500.000,– = € 1.875.000,–. Opslagpercentage indirecte verkoopkosten voor constant deel: € 40.000,– C 100% 2,13% 2% N € 1.875.000,– Opslagpercentage indirecte verkoopkosten voor variabel deel: € 22.000,– V 100% 1,47% 1% W € 1.500.000,– Opslagpercentage voor indirecte verkoopkosten = 2% + 1% = 3%
2.6 Samenvatting Opslagpercentage materiaalverbruik (bij productieonderneming)
indirecte kosten materialen 100% directe materiaalkosten Opslagpercentage inkoopkosten (bij handelsonderneming)
indirecte inkoopkosten 100% inkoopwaarde van de omzet Opslagpercentage lonen
indirecte inkoopkosten 100% inkoopwaarde van de omzet Opslagpercentage indirecte kosten
indirecte kosten 100% directe kosten Opslagpercentage indirecte productiekosten voor constant deel
constante kosten C 100% 100% normale productie N Opslagpercentage indirecte productiekosten voor variabel deel
variabele kosten V 100% 100% werkelijke productie W 30
TB BE-4.indd 30
Hoofdstuk 2
28-8-2009 16:32:31
