IA OVERDRUK 2 L! SP
HB
O
BIJ
RA
EC
DIA TIE
SC
hyperbare zuurstoftherapie = HBO | O2verdruk Special 2013
Geachte collega’s
Voor u ligt de derde uitgave van Overdruk.
HA
DE
VA N
DE
MA
Herstel na gecombineerde behandeling van een mammacarcinoom. Het verhaal van Mevr. Rozeboom
MM
A
Een Special! Die volledig in het teken staat van de toepassing van hyperbare zuurstof als behandeling van late radiatieschade van de mamma. Graag willen wij u informeren over de ervaringen met hyperbare zuurstoftherapie bij deze indicatie door diverse invalshoeken te nemen. In deze special worden de ervaringen belicht vanuit het perspectief van achtereenvolgens de patiënt, de radiotherapeut, de oncologisch chirurg en de
“Dat de hyperbare zuurstofbehandeling een dergelijk positief effect op mijn leven zou kunnen hebben, daar kon ik alleen maar van dromen”.
Mevr. Rozeboom met haar kleinkinderen
hyperbaar arts. Hiermee willen we de bekendheid en bereikbaarheid van hyperbare zuur-
Eind 2006 en in de eerste helft van 2007 is mevrouw Rozeboom behandeld voor
stoftherapie onder zorgverleners en patiënten
een mammacarcinoom in haar rechter borst. Eerst wordt de tumor operatief
vergroten. Wij wensen u veel leesplezier!
verwijderd en daarna ondergaat ze bestraling, een chemokuur en hormonale
Drs. O. Boonstra, chirurg/traumatoloog
behandeling. Ten tijde van de behandeling heeft mevrouw Rozeboom eigenlijk geen
Medisch Directeur IvHG
klachten, alleen het ulcus dat tijdens de bestraling is ontstaan gaat gedurende de chemokuur open. Met goede wondverzorging is dit echter geen groot probleem.
WWW.IVHG.NL INSTITUUT VOOR HYPERBARE GENEESKUNDE
T
ijdens haar revalidatie en herstelperiode begint ze pas echt klachten te ontwikkelen: pijn in haar
arm en schouder en een allesoverheersende vermoeidheid. Slapen is een heel groot probleem geworden en werken is
In deze editie van O2verdruk Special:
eigenlijk niet meer mogelijk. Samen met
Herstel na gecombineerde behandeling van een mammacarcinoom Het verhaal van Mevr. Rozeboom Pg 1,2
haar behandelend arts dokter Scheuer, chirurg in het St. Jansdal ziekenhuis te
Harderwijk gaat ze op zoek naar mogeHyperbare zuurstoftherapie bij late radiatieklachten na bestraling wegens mammacarcinoom lijkheden om van de pijn af te komen. Interview met Marcel Stam, radiotherapeut oncoloog Pg 3,4 Een fysiotherapeut en orthopeed worHyperbare Zuurstoftherapie als onderdeel binnen de oncologische nazorg in Nederland Interview met Dr. Luc Strobbe, chirurg oncoloog Pg 5,6 Hyperbare zuurstoftherapie bij het Instituut voor Hyperbare Geneeskunde (IvHG) Interview met Roel Straathof, hyperbaar arts Pg 7,8
den geraadpleegd, helaas zonder succes. Ook sociaal gezien beginnen de klachten hun tol te eisen. Het bezoeken van een verjaardag van haar dochter wordt een
Uiteindelijk komt ze bij het Arnhems
beproeving en fietsen en wandelen
Radiotherapeutisch
COLOFON
met haar man, waar ze samen altijd erg
trole. Daar wordt haar verteld over de
IvHG O2verdruk Special 2013 is een uitgave door en voor artsen.
veel voldoening uit haalden, is nu niet
mogelijkheid van hyperbare zuurstofthe-
meer mogelijk. Mevrouw Rozeboom is
rapie bij het naastgelegen Instituut voor
Uitgave van IvHG O2verdruk
echter een positief ingesteld persoon
Hyperbare Geneeskunde (IvHG). Er wordt
en geeft haar kwaliteit van leven op dat
haar aangeraden een afspraak te maken
moment een 5.
bij het IvHG. Mevrouw Rozeboom is erg...
IvHG Rotterdam Brielselaan 69e 3081 AA Rotterdam T: 010-2794444 E:
[email protected]
Productie & realisatie:
Instituut
op
con-
Lees verder op pagina 2
EXCALIBUR reclamebureau BV
Auteursrecht
IvHG. Het overnemen en/of vermenigvuldigen van delen of hele artikelen als bedoeld in artikel 15 van de auteurswet is slechts geoorloofd na schriftelijke toestemming van de uitgever. Aan de totstandkoming van deze uitgave is uiterste zorg besteed. Voor informatie die eventueel onvolledig of onjuist is weergegeven aanvaarden auteurs, redactie en uitgever geen aansprakelijkheid. www.ivhg.nl
IvHG ROTTERDAM
IvHG ARNHEM
IvHG HOOGEVEEN IvHG WAALWIJK
Brielselaan 69e
Wagnerlaan 55
Dr. G.H. Amshoffweg 7 Kasteellaan 4a
3081 AA Rotterdam
6815 AD Arnhem
7909 AK Hoogeveen 5141 BM Waalwijk
T: 010-2794444
T: 026-3559150
T: 0528-233343 T: 0416-347500
E:
[email protected]
E:
[email protected]
E:
[email protected] E:
[email protected]
Herstel na gecombineerde behandeling van een mammacarcinoom. Het verhaal van Mevr. Rozeboom. Vervolg pag 1. terughoudend en wil eigenlijk niet weer een periode van zes weken op en neer moeten reizen naar Arnhem en heeft haar twijfels over de mogelijke kans van slagen. Op aandringen van haar man maakt ze, eind december 2010, toch een afspraak bij het IvHG voor een eerste gesprek met hyperbaar arts dokter Schneider. Mevrouw Rozeboom is nog steeds erg terughoudend, maar tijdens het gesprek merkt ze aan zichzelf en aan haar man dat dit toch een optie is waar ze serieus over moeten gaan nadenken. De behandeling bespreken Dokter Schneider legt heel rustig en zorgvuldig uit wat de behandeling inhoudt en wat het haar zou kunnen
niet de bedoeling. In plaats van dat
ze langzaam de Lyrica af en merkt ze dat
opleveren. Zo geeft hij aan dat er 50%
het verbetert, worden de klachten nu
er dan nog steeds verdere verbetering
kans is dat de behandeling bij haar zal
erger.” In Arnhem heeft ze wederom
optreedt. Dokter Schneider had ook wel
aanslaan. Verder krijgen meneer en
een gesprek met dokter Schneider die
aangegeven dat de hyperbare zuurstof-
mevrouw Rozeboom een rondleiding
haar uitlegt dat in de praktijk vaker
therapie nog een na-effect zou hebben.
over de vestiging waarbij ze nogmaals
wordt gezien dat de pijnklachten eerst
uitgelegd krijgen wat er nu precies
toenemen aan het begin van de behan-
Het
gaat gebeuren. Daarna kunnen ze even
deling, om vervolgens af te nemen
Rozeboom was begin juni 2013 en
rustig samen een kopje koffie drinken
tegen het einde van de behandeling.
ze staat weer volop in het leven!
en de behandeling bespreken. De heer
Hij adviseert haar om de behandeling af
Ze kan haar werk weer doen en
Rozeboom geeft hierbij duidelijk aan
te maken. In overleg krijgt ze nog tra-
genieten van het leven samen met
dat dit een kans is die ze eigenlijk
madol als pijnstiller erbij en ze besluit
haar gezin. Wel geeft ze aan dat er
niet mag laten liggen, want hij weet
om de behandeling voort te zetten.
nog steeds discipline bij komt kijken.
gesprek
met
mevrouw
hoe belangrijk het is voor zijn vrouw, zijn gezin en hemzelf als de (pijn) klachten zouden afnemen. En dat is ook wat mevrouw Rozeboom tegen dokter Schneider zegt: “Al worden mijn klachten maar 20% minder, dan ga ik er voor.” Bij het IvHG wordt het taxivervoer voor mevrouw geregeld en
“De hyperbare zuurstoftherapie heeft mij mijn leven weer teruggegeven en ik wil zo graag dat andere vrouwen in mijn situatie ook die kans krijgen”.
een week later, januari 2011, kan ze al met de behandeling starten. Tijdens de
De positieve effecten na ruim 4 weken
Iedere ochtend na het opstaan doet
behandeling vindt ze het in het begin
En dan, na ruim vier weken, merkt ze de
ze oefeningen voor het oedeem in
wel een beetje vervelend om in de kleine
eerste positieve effecten. Ze heeft het
haar
arm
ruimte te zitten. Ook heeft ze het idee
idee dat ze minder pijnstilling nodig
hoeft
ze
dat ze door het ademen door het mas-
heeft en besluit dan ook om rustig
te
ker zou kunnen gaan hyperventileren.
de tramadol af te bouwen. Ze wordt
leven scoort ze nu zelf met een 10.
Maar dit blijkt allemaal onwennigheid.
’s nachts minder vaak wakker en de
en
schouder.
geen
dragen.
Vooralsnog
elastische
Haar
armkous
kwaliteit
van
allesoverheersende vermoeidheid wordt
Als ze de vraag krijgt waarom ze haar
behandeling
ook minder. Zelf geeft ze aan dat ze
verhaal wil doen, reageert ze als volgt:
Maar als na vijf dagen de pijnklach-
haar kwaliteit van leven op dat moment
”De hyperbare zuurstoftherapie heeft
ten alleen maar erger worden, krijgt
met een 8 scoort. De pijn is zo goed als
mij mijn leven weer teruggegeven en
mevrouw Rozeboom zoiets van: “Ik ga
verdwenen en de vermoeidheid is ook
ik wil zo graag dat andere vrouwen
vandaag nog naar Arnhem en zal de
weg. Ze slaapt weer goed en dat zorgt
in mijn situatie ook die kans krijgen”.
behandeling die dag afmaken, maar
mede voor een verbetering van haar
dan ga ik zeggen dat ik stop. Dit is
conditie. In de weken die volgen bouwt
Doorzetten
met
de
2
Hyperbare zuurstoftherapie bij late radiatieklachten na bestraling wegens mammacarcinoom
Een interview met Marcel Stam, radiotherapeut-oncoloog verbonden aan het Arnhems radiotherapeutisch instituut. Marcel Stam is een 37-jarige radiotherapeut die sinds 2007 werkzaam is in het Arnhems Radiotherapeutisch Instituut (ARTI). Zijn opleiding heeft hij in Nijmegen gevolgd en de afgelopen jaren heeft hij zich vooral toegelegd op de radiotherapeutische behandeling van mammacarcinomen en longtumoren. Daarnaast is hij betrokken bij de implementatie van het EPD van het ARTI en is hij voorzitter van de websitecommissie van de Nederlandse Vereniging voor Radiotherapie en Oncologie. Sinds zijn opleiding verwijst hij patiënten met late radiatieklachten voor een behandeling met Hyperbare Zuurstoftherapie Dhr. M. Stam, radiotherapeut in het ARTI.
(HBO), onder andere naar het IvHG.
Hoe ben je in aanraking gekomen met
van de klachten het beste reageren
na het staken van de laatste chemothe-
hyperbare zuurstoftherapie?
op HBO. Naast de positieve reacties
rapiekuur. Deze vrouwen hebben vaak
Tijdens mijn opleiding in Nijmegen
die mijn collega’s en ik waarnamen
ook al een gecompliceerd wondbeloop
ben ik vanuit de Hoofd/Hals groep
bij patiënten met late radiatieklach-
met infecties en of veel seroomvorming
voor het eerst in aanraking gekomen
ten aan de mamma, zien we ook de
gehad. Vaak behandel ik eerst met
met hyperbare zuurstoftherapie. HBO
klachten t.g.v. radiatieproctitiden en
NSAID’s en/of dexamethason, bij een
gold toen al als een evidence based
–cystitiden verminderen na HBO. Met
deel van de patiënten is dat afdoende.
behandeling bij osteoradionecrose van
deze twee indicaties heb ik zelf minder
Blijken patiënten één of twee maanden
de mandibula. Ook werden patiënten
ervaring, maar ik hoor er goede ver-
na de eerste behandeling met deze
preventief behandeld voor en na het
halen over. Wel heb ik enige ervaring
medicijnen opnieuw klachten te ont-
plaatsen van implantaten in bestraald
met oesophagusproblematiek, waarbij
wikkelen, dan probeer ik het soms nog
gebied. Dit zijn nu nog steeds stan-
patiënten met forse slikklachten en
eens, helpt dat niet direct dan gaan
daard indicaties. Daarnaast ontstonden
ulceraties in de slokdarm baat hebben
ze de zuurstoftank in. Als je er vroeg
er in die tijd nog af en toe ulceraties na
bij de hyperbare zuurstoftherapie.
bij bent met HBO, vordert het fibroseringsproces minder ver. Grosso modo
bestraling. Ook deze patiënten gingen voor hyperbare zuurstoftherapie des-
Wanneer verwijs je nu?
betekent dat ik deze groep patiënten
tijds naar Hoogeveen. Tegenwoordig
Ik ben in de loop van de tijd steeds
8-12 maanden na de laatste bestraling
zie je ulceraties een stuk minder. Bij
sneller gaan verwijzen. Mijn ervaring is
doorstuur bij onvoldoende effect van
aanvang van mijn werkzaamheden
dat zolang het acute ontstekingsbeeld
medicamenteuze ontstekingsremming.
voor het ARTI ben ik, mede op advies
nog niet is uitgeblust, de fibrose nog
Is de fibrosering al voltooid, dan helpt
van mijn nieuwe collegae, meer laag-
aan het vormen is, HBO de meeste
de HBO veel minder of helemaal niet.
drempelig patiënten gaan verwijzen
kans van slagen lijkt te hebben. Wat
Dat is de reden dat ik patiënten met
met late radiatieklachten na bestraling
ik in de praktijk vaak tegenkom, is dat
alleen fibrose zonder pijnklachten of
wegens mammacarcinoom. Dit betrof
vrouwen met een ontstekingsbeeld
ontsteking niet verwijs, tenzij er sprake
toen vooral vrouwen met ribfracturen.
van de mamma (in de maanden na een
is van toenemende functiebeperking in
Opvallend was daarbij, dat ik ook een
bestraling) vaak worden behandeld
bijvoorbeeld de arm.
positief effect waarnam van HBO op
met alleen antibiotica. Dit heeft in de
de pijn en ontstekingsreactie in de
meeste gevallen niet het gewenste
Wat is het effect dat je waarneemt met
bestraalde mamma.
effect. Vrouwen blijven hierdoor lan-
HBO?
ger met de klachten lopen waardoor
Vooral vermindering van pijn en rem-
Je hebt op dit moment relatief veel
de fibrosering ook verder toeneemt.
ming van fibrosevorming. Bij deze
ervaring met HBO, maar hoe heb je die
Dit heeft er bij mij toe geleid dat ik
laatste is mijn ervaring wel dat voor-
ervaring verder uitgebouwd?
vrouwen eerder op mijn spreekuur
komen veel beter werkt dan genezen.
Sinds de komst van het IvHG naast het
terug laat komen om deze reactie bij-
Op het moment dat een borst “een
ARTI, is het verwijzen van patiënten
tijds te kunnen behandelen. Een klas-
blok beton” geworden is zal de HBO...
nog gemakkelijker geworden. Daarbij
siek beloop hierbij is vaak het ontstaan
heb ik kritisch gekeken naar welke
van een radiatiemastitis enkele weken
3
Lees verder op pagina 4
Een interview met Marcel Stam, radiotherapeut-oncoloog verbonden aan het Arnhems radiotherapeutisch instituut. Vervolg pag 3.
daar weinig meer aan kunnen veran-
nogal eens, dat de fibrose na verloop
tumoren sparend m.b.v. verbeterde
deren. Daarnaast kan lymfoedeem ook
van tijd zonder behandeling minder
oncoplastische technieken met helaas
verminderen door HBO. Lymfoedeem
lijkt te worden. Hieruit kan je opma-
als gevolg een veel groter wondbed
is mijns inziens echter een complex
ken dat het moeilijk is onderscheid te
dan vroeger. Daarnaast worden de
evenwicht tussen aanvoer en afvoer.
maken tussen fibrose en reactieve ont-
chemotherapieën sterker en daarmee
Op het moment dat er meer vocht
steking rondom die fibrosevorming.
ook schadelijker.
aangevoerd wordt doordat er een
Ervaring is dat fibrosevorming die nog
radiatiemastitis aanwezig is en daar-
niet is uitgedoofd, beter reageert op
Vooral taxanen lijken de bestralings-
naast de beschadigde lymfeklieren
HBO. Eenmaal gevormde fibrose krijg
schade nogal eens te doen opvlammen.
te weinig capaciteit hebben om dit
je ook met HBO niet weg.
Daarmee
zal
een
vermindering
te kunnen afvoeren, met als gevolg
te
verwachten
gedeeltelijk
teniet
lymfoedeem, kan HBO een positief
Er ontstaan steeds betere bestralings-
hebben. Als de mastitis uitdooft zie je
technieken. Zal late radiatieschade als
nogal eens een vermindering van het
ziektebeeld in de toekomst verdwijnen?
oedeem. Echter op het moment dat
Inderdaad zie je steeds meer gedif-
er helemaal geen mastitis meer speelt
ferentieerde
behandelingen
bij
en er toch lymfoedeem bestaat is het
verschillende
aandoeningen,
qua
effect van HBO nihil op het oedeem.
dosisschema, wel of geen boost, in de
een grote rol bij het minder verwezen
Lymfe-drainagetherapie
daarbij
nabije toekomst partiële borstbestra-
worden van patiënten die wel een
een belangrijke aanvulling. Ik verwijs
ling. Daarmee zal de stralingsbelas-
goede indicatie hebben. De HBO is
patiënten met lymfe-oedeem dan ook
ting van het weefsel, en dus de kans
tijdens de radiotherapie opleiding van
altijd naar een oedeemtherapeut. Dit
op
kunnen
mijn generatie ook nooit behandeld.
kan een huid- of fysiotherapeut zijn.
gaan afnemen. Aan de andere kant
Bijvoorbeeld: Graad 3 radiatiemastitis
HBO en lymfe-drainagetherapie ver-
opereren
is een indicatie, maar graad 2 met veel
is
late
radiatieklachten, chirurgen
steeds
grotere
worden gedaan. Wat zou je advies zijn aan collegaartsen? Doe ervaring op met hyperbare zuurstoftherapie.
Onbekendheid
speelt
pijn, behandeld met morfineprepara-
sterken elkaars werking.
ten, verwijs ik tegenwoordig ook door. Het feit, dat de behandeling zowel
Zijn de effecten aanhoudend? Dat wisselt per indicatie. Wat pijn
door patiënt als door arts als belastend
betreft is het effect vaak aanhoudend,
wordt getypeerd, is mijns inziens geen
met name bij de patiënten die tijdens
reden om patiënten niet te verwijzen.
HBO blijvende verbetering bemerken.
In de praktijk blijkt vaak, dat als
De vrouwen die tijdens de behandeling
patiënten
na een aanvankelijke verbetering mer-
zitten, de tijdsinvestering opweegt
ken dat de klachten weer toenemen
tegen het positieve resultaat. Ook
hebben volgens mijn ervaring minder
verwijs ik regelmatig patiënten door
eenmaal
in
de
routine
baat bij de behandeling. Gelukkig zijn
Borst voor HBO behandeling:
voor een vrijblijvend gesprek waarna
de laatsten in de minderheid. Wat
Pijnklachten mamma rechts, oedeem, erytheem,
de patiënte alsnog kan beslissen of zij
fibrose betreft zien we bij patiënten
geen fibrose.
in behandeling wil gaan.
4
Hyperbare zuurstoftherapie als onderdeel binnen de oncologische nazorg in Nederland
Een interview met dr. Luc Strobbe, chirurg oncoloog verbonden aan het Canisius Wilhelmina ziekenhuis te Nijmegen en Angelique Ymker, manager voorlichting en communicatie van het IvHG. Door onbekendheid met hyperbare zuurstoftherapie werden tot zo’n anderhalf jaar geleden patiënten met late radiatieschade van de mamma pas laat ingestuurd naar het IvHG voor behandeling. Patiënten toonden hun verbazing dat ze pas nu op het spoor van hyperbare zuurstof terecht waren gekomen terwijl ze al vele jaren met klachten rondliepen. Voor het IvHG was dit aanleiding om actief aan voorlichting en communicatie te doen. Met als doel enerzijds meer bekendheid te genereren en anderzijds om te bepalen hoe het IvHG een bijdrage kan leveren aan de multidisciplinaire benadering van het oncologische nazorgtraject, zodat de juiste patiënt op het juiste Angelique Ymker
M
moment in aanraking komt met hyperbare zuurstoftherapie.
Dr. Luc Strobbe
anager communicatie en voorlichting: Angelique Ymker van het
IvHG: ”De behandeling van kanker is goed georganiseerd. Structureel oncologisch multidisciplinair overleg (MDO) is goed ingevoerd. Hyperbare zuurstoftherapie is geïndiceerd bij late radiatieschade. Dit beeld uit zich zo’n 3 tot 6 maanden na de laatste bestraling. En daarmee zit je dus in het nazorgtraject. Is dit laatste niet goed geregeld dan is de kans groot dat men niet aan hyperbare zuurstoftherapie denkt wanneer dat van toepassing is. We merken dat de organisatie van de oncologische nazorg de laatste tijd een inhaalslag maakt. Wij spelen daar op gepaste wijze op in door aan actieve voorlichting te doen en in gesprek te zijn met de diverse
Revalidatie”. Hierbij hebben we er eerst voor gekozen om het zorgpad rondom
zorgprofessionals in het nazorgtraject
het psychosociaal welbevinden van de patiënt goed vorm te geven. Dit houdt in
en plukken daar nu de vruchten van”.
dat er een multidisciplinair team is gevormd dat alle patiënten bespreekt waarbij extra zorg noodzakelijk is. Deze patiënten worden door de specialistisch verpleeg-
In 2011 is de richtlijn “Oncologische
kundige (mammacare, integrale gastro-intestinale oncologie e.d.) ingebracht
Revalidatie”
heeft
in het overleg. Want zij is namelijk degene die alle patiënten 3 maanden na de
geleid tot een toenemend aantal ini-
chirurgische ingreep terugziet tijdens een nazorgconsult. Tijdens dit consult krijgt
tiatieven om de oncologische nazorg
de patiënt een vragenlijst, de zogenaamde “Lastmeter”, om te beantwoorden.
gelanceerd.
Dit
te organiseren. De nieuwe richtlijn mammacarcinoom die in 2012 is ver-
Meerwaarde om deze patiënten in een MDO te bespreken ligt in het feit dat
schenen, geeft daar extra sturing aan.
men als team kan kijken wat voor traject er voor de desbetreffende patiënt noodzakelijk is. Dat meteen alle disciplines aan bod komen en dat de patiënt
Zo ook in het Canisius Wilhelmina
in kwestie tijdig geholpen kan worden. De benadering is indicatie specifiek.
ziekenhuis
Ieder kankertype kent zijn eigen problematiek met bijpassende oplossingen.
in
Nijmegen
waar
dr. Luc Strobbe, chirurg oncoloog en
Het
voorzitter van de oncologiecommissie
vinden het belangrijk hier ook tot een snelle implementatie te komen.
zorgpad
fysieke
revalidatie
is
op
dit
moment
in
ontwikkeling.
We
van het CWZ: “Wij zijn hier in het CWZ
Want klachten als vermoeidheid, pijn en fysieke problemen leiden tot een...
al enige tijd bezig met de implementatie van de richtlijn “Oncologische
5
Lees verder op pagina 6
Een interview met dr. Luc Strobbe, chirurg oncoloog verbonden aan het Canisius Wilhelmina ziekenhuis te Nijmegen en Angelique Ymker, manager voorlichting en communicatie van het IvHG. Vervolg pag 5. lagere kwaliteit van leven, verminderd
gen daarover. Wat voor een radiothe-
een van onze artsen voor het MDO.
functioneren in het dagelijks leven
rapeut en chirurg vanzelfsprekend kan
Een goede samenwerking en afstem-
en een verminderde bijdrage aan de
lijken, is dat voor de niet specialistische
ming is in het belang van de patiënt”.
arbeidsmarkt.
arts of verpleegkundige vaak niet.
Het
multidisciplinair
Dr. Strobbe beaamt dit: “Wij zijn in
overleg wordt hier ondersteund door een Arboarts die door ons aanvullend
Angelique Ymker van het IvHG: “We
Nijmegen erg blij met een hyperbaar
is opgeleid in de oncologie. Ik ben het
zijn momenteel in overleg hoe we
centrum van het IvHG om de hoek in
eens met het IvHG dat het gewenst is
zo goed mogelijk kunnen aansluiten
Arnhem. We hebben erg goede erva-
in de nazorg een item op te nemen
bij het nazorg MDO. Daarbij moet je
ringen, artsen zijn makkelijk bereik-
waarbij specifiek bij die patiënten die
denken aan scholing op het gebied
baar voor overleg en de reistijd voor
bestraald zijn, aan de complicaties
van hyperbare zuurstoftherapie, het
patiënten is voor ze te overzien”.
ervan aandacht gegeven wordt. Zeker
beschikbaar
met het oog op de rationalisatie van
selectiecriteria
de follow up en het feit dat de huisarts
patiënten naar ons verwezen kunnen
steeds vaker mensen zal zien met vra-
worden en het beschikbaar maken van
maken
van
op
flyers
basis
met
waarvan
Geregistreerde indicaties van HBO-therapie die volledig worden vergoed: Wondgenezingsstoornissen
Infecties
Radiatieschade
•
•
Anaerobe en gemengde weke
•
Radionecrose huid
delen infecties
•
Radionecrose weke delen
Diabetisch (voet-)ulcus
Acute Ischemie
•
Anaerobe cellulitis
•
Radionecrose mucosa
•
Re-implantatie extremiteiten
•
Necrotiserende fasciitis
•
Osteoradionecrose
na traumatische amputatie
•
Myonecrose
•
Radiatie cystitis
•
Traumatische ischemie
•
Fournier’s gangreen
•
Radiatie proctitis
•
Myocutane plastieken met
•
Schimmelinfecties
•
Radiatie enteritis
circulatieproblemen
•
Osteomyelitis
•
Chirurgie en implantaten in
•
Crush letsel
bestraald gebied Decompressieziekten (DCZ)
Arteriële Gas Embolie
•
Decompressieziekte
•
•
Dysbareosteonecrose (DON)
Arteriële gas embolie (AGE)
6
Hyperbare zuurstoftherapie bij het Instituut voor Hyperbare Geneeskunde (IvHG)
Een interview met Roel Straathof, hyperbaar arts verbonden aan het IvHG te Arnhem. Het Instituut voor Hyperbare Geneeskunde behandelt al meer dan 15 jaar patiënten met hyperbare zuurstoftherapie (HBO) en is in Nederland met 4 vestigingen de grootste aanbieder van deze behandeling. Patiënten worden door een vestigingsarts in een medisch team behandeld. Sinds anderhalf jaar is Roel Straathof vestigingsarts in Arnhem. Een belangrijke groep personen die baat heeft bij hyperbare zuurstoftherapie betreft de patiënten met late bijwerkingen na radiotherapie. Op de IvHG vestiging Arnhem is veel ervaring opgedaan met de behandeling van late radiatieschade van de mamma. In dit interview worden ervaringen met de behandeling van deze groep vrouwelijke Dhr. Roel Straathof, vestigingsarts IvHG Arnhem.
patiënten uitgebreid besproken.
Is late radiatieschade van de mamma
klachten rondliepen. Door de goede
zelfs
een erkende indicatie voor HBO?
resultaten van hyperbare zuurstof en
drie of meer van deze symptomen.
een
verbetering
gezien
op
Volgens het College Voor Zorgver-
het meer bekend worden van deze
zekeringen is HBO geïndiceerd bij
behandelingsoptie zien we een groei
Waren jullie verrast door deze
radionecrose, ongeacht in welk gebied
in het aantal verwijzingen. Meer radio-
bevindingen?
zich dit bevindt. Dit geldt dus ook voor
therapeuten en mammapoli’s weten
In de praktijk kom ik geregeld pati-
klachten die ontstaan na bestraling
ons te vinden en patiënten worden
ënten tegen die enorm veel baat
van mammatumoren.
in toenemende mate tijdig verwe-
zeggen te hebben bij de therapie. Een
worden
zen. In Arnhem kregen we tot 2 jaar
dolgelukkige moeder vertelde me dat
tussen acute radiatieschade en late
geleden patiënten doorverwezen die
ze na de therapie haar kind weer kon
radiatieschade die ongeveer 3 tot 6
hun laatste bestraling meerdere jaren
optillen, iets wat ze tevoren absoluut
maanden na de bestraling ontstaat. In
geleden hadden ondergaan. Nu zie we
niet kon. Maar ook opluchting dat
Nederland wordt HBO uitsluitend bij
patiënten die hun laatste bestraling
de nachtrust niet langer onderbro-
late radiatieklachten gegeven zo ook
driekwart tot een jaar geleden hebben
ken wordt door pijnscheuten bij het
bij het IvHG. De symptomen bestaan
gehad.
omdraaien, een vrouw die verbaasd
wel
onderscheid
Daarbij moet
gemaakt
voornamelijk uit pijn, oedeem, langdu-
meldde dat ze zonder het zich te
rig erytheem en fibrose en verergeren
Hoe effectief is HBO bij late radiatie-
realiseren iets met links uit een keu-
in de loop van de tijd zelfs tot jaren na
schade van de mamma?
kenkastje pakte en zich realiseerde
de bestraling. Late radiatieschade van
Er
de mamma is een erkende indicatie
onderzoek
is
beperkt
wetenschappelijk deze
Dat zijn fantastische dingen om te
voor HBO die in het basispakket van de
specifieke locatie van radiatieschade
horen. Toch zijn we voorzichtig over
zorgverzekering zit.
in tegenstelling tot andere lokalisaties
de resultaten van deze retrospectieve
beschikbaar
voor
dat ze dat 3 jaar lang niet had gekund.
zoals het hoofdhals- en bekkenge-
analyse. In samenwerking met het ARTI
Is er sprake van een toename van pati-
bied. Bij het IvHG hebben we daarom
te Arnhem vindt nu een verdieping
ënten met late radiatieschade van de
begin dit jaar retrospectief gekeken
plaats van de retrospectieve analyse
mamma?
wat de effecten zijn van HBO bij
door onder meer diverse patiënt facto-
late radiatieschade van de mamma.
ren en type tumorbehandeling mee te
Wij zien een toename in het aantal verwijzingen van patiënten met late
nemen in de analyse. Met een weten-
radiatieklachten van de mamma. In
We
de afgelopen twee jaar hebben we
siers van 113 vrouwen doorgenomen.
Vervolgens
meer dan 150 vrouwen behandeld met
Meer dan driekwart van de met HBO
om
hyperbare zuurstoftherapie. We zagen
behandelde
een
in het begin uitsluitend patiënten met
een verbetering op één of meer symp-
onderzoek.
een ernstige vorm van fibrose (graad
tomen. Bij symptomen moet je dan
intensief overleg plaats met diverse
4). Dit waren vaak vrouwen die jaren
denken aan pijn, oedeem, langdurig
centra om te komen tot een goed...
geleden
geweest
erytheem en flexibiliteit van de huid.
voor borstkanker en al lang met
Bij een kwart van de vrouwen werd
7
bestraald
waren
hebben
daartoe
vrouwen
patiëntendos-
rapporteerde
schappelijke publicatie als resultaat. de
het
hypothesen
goed
is
van te
voorbereid Momenteel
belang
toetsen
in
prospectief vindt
er
Lees verder op pagina 8
Een interview met Roel Straathof, hyperbaar arts verbonden aan het IvHG te Arnhem. Vervolg pag 7. veel
ook nog in de nabije toekomst worden
te investeren in het bereikbaar maken
belangstelling vanuit diverse acade-
toegepast. Ondanks het feit dat men
van HBO voor iedere vrouw die gebukt
mische en perifere centra verspreid
steeds gerichter kan behandelen zullen
gaat onder late radiatieschade van de
over Nederland.
er altijd vrouwen zijn, en gelukkig is
mamma. Investeren in onderzoek om
dat een klein percentage van tussen de
de effectiviteit ondubbelzinnig weten-
onderzoeksprotocol.
Er
is
5 en 15%, die late radiatieschade ont-
schappelijk aan te tonen zodat HBO
Erg belangrijk. Borstkanker is de meest
wikkelen. Als hiervoor een effectieve
geaccepteerd wordt als zinvolle behan-
voorkomende vorm van kanker onder
therapie beschikbaar is, dan bespaart
deling door iedere zorgprofessional
vrouwen. Eén op de acht vrouwen
dit veel leed bij vrouwen die al een
die actief is op het gebied van mamma
krijgt in haar leven te maken met
behoorlijke ziekte- en behandelbelas-
cure en care, is daar onderdeel van.
borstkanker. Chemotherapie en bestra-
ting achter de rug hebben. Het IvHG
ling zijn behandelingsmethoden die
vindt het dan ook van groot belang
Hoe belangrijk is zo’n studie?
Informatie en Website Sinds kort is de website van het IvHG vernieuwd. Het verwijzen van patiënten is hierdoor gemakkelijker geworden. U kunt patiënten nu ook online verwijzen. Op basis van een online verwijzing nemen wij contact met u op voor aanvullende informatie. Verder treft u informatie aan over hyperbare zuurstoftherapie en de indicaties die bij het IvHG behandeld worden, informatie over onze organisatie, ervaringen van verwijzers en patiënten, maar ook over recente wetenschappelijke publicaties. Uw patiënten kunnen onze website raadplegen om een eerste indruk te krijgen wat onze behandeling inhoudt. Alle patiëntenfolders per indicatiegebied zijn ook online beschikbaar. Reden genoeg dus om onze website
www.ivhg.nl eens te bezoeken!
Kernpunten
HBO stimuleert en verbetert het
HBO is een veilige behandelingsme-
Hyperbare zuurstoftherapie (HBO)
wondgenezingsproces door:
thode. Het IvHG behandelt al meer dan
•
vermindering van oedeem
15 jaar patiënten met probleemwonden
•
het dieper doordringen van
HBO is een behandeling die bestaat uit het toedienen van pure zuurstof onder
zuurstof in de weefsels
Het IvHG beschikt over geavanceerde
verhoogde omgevingsdruk, waardoor
(door hogere partiële zuurstof-
diagnostiek om de juiste patiënt te
het zuurstofgehalte in het bloed en de
druk)
selecteren en effectief te behandelen
•
neoangiogenese
met HBO-therapie:
•
een verbeterde functie van de
•
Transcutane zuurstofmeting
witte bloedcellen
•
Laser Doppler flow meting
ondersteuning van de werking
•
Capillaire Perfusiedruk meting
van antibiotica
•
Digitale wondfoto’s
weefsels toeneemt
• •
vrijkomen van stamcellen uit beenmerg resulterend in vaatnieuwvorming
8
