De eerste ontwikkelingen concentreren zich in het ‘hart van Greenport’, ten noordwesten van Venlo en Blerick, bij het klaverblad Zaarderheiken tussen de snelwegen A73 (de noord-‐zuid as) en de A67 (de oost-‐west as). Grote ontwikkelingen vinden hier plaats, onder andere voor uitbreiding van bestaande glastuinbouw en veilingen zoals ZON-‐Freshpark (zie deel B) en een nieuwe ontsluitingsweg de Greenport-‐lane (dat is de boog tussen de snelwegen in het midden van het plangebied). Twee projecten zijn inmiddels ontwikkeld: de barge-‐terminal aan de Maas (Venlo Trade Port; 4ha; 2010; zie deel B), Trade Port Noord voor logistiek en overslagbedrijven (120 ha; 2012). Het GreenPark met het Floriade-‐ terrein (40 ha; april 2012) is slechts voor een deel ontwikkeld.
2 Gebiedsopgave Greenport 2.1
Doelstellingen, programma en organisatie
Sinds 2005 loopt de gebiedsontwikkeling Greenport Venlo -‐ Klavertje 4, waarin vijf gemeenten, de Provincie Limburg en het bedrijfsleven samenwerken. Integrale ontwikkeling op een duurzame manier is vanaf het begin het uitgangspunt, met het principe van Cradle to Cradle als leidraad. De focus voor Greenport Venlo ligt op ondernemers en alle ketenpartijen in de agrobusiness, glastuinbouw, logistiek, bijpassende industriële dienstverlening én onderwijs-‐ en onderzoeks-‐ instellingen. Het is het tweede tuinbouwgebied van Nederland en volgens sommigen het meest veelzijdige van Europa. Bovendien is het een logistieke hub, vanwege de natuurlijke verbinding tussen de havens van Rotterdam, Antwerpen, Duitsland en Oost-‐Europa. Hoofddoel is een impuls te geven aan de economie van Noord-‐Limburg door de economische spiraal omhoog vast te houden. Doel is om in 2015 2 miljard euro toegevoegde waarde in de verssector te realiseren, een verdubbeling van die in 2005.
2.2
Economisch programma
Onderzoek (2009 zie bijlage) in het kader van het masterplan naar de trends en ontwikkelingen voor de belangrijkste sectoren geeft de volgende conclusies: 8
Glastuinbouw • Er liggen kansen ten aanzien van schaalvergroting van de kassen van de groenteteelt (7-‐10ha ). • Ook boomteelt en aardbeien zijn interessant voor de regio. • Kansen voor ontwikkeling van unieke vestigingsfactoren (water en energiesystemen) en • Ruimte voor clustering/ ketenintegratie. • Trend van gezonde voeding kan leiden tot vestiging nabij de veilingen. Intensieve veehouderij • Groei in megabedrijven ondanks maatschappelijke weerstand. • Vaker combi’s met energie zoals biovergisting. • Andere vormen van huisvesting van dieren. • Kans voor vleesverwerkende bedrijven in Limburg. Logistiek • Netwerken en hubs en crossdock functies met toevoegen van waarde. • Unique selling points. • Flexibiliteit gebouwen en ander type (hoger, efficiënter) gebouwen voor werknemers gewenst. Groothandel • Integratie in de keten zowel voorwaarts als achterwaarts. Veel fusies, zwaar weer. Industrie • internationaal georiënteerd. • Productieketen wordt belangrijker. • Focus op procesinnovatie. Personeelstekort nijpender. • Marges onder druk, mede als gevolg van olie-‐ en staalprijsstijgingen. De grondprijzen die nu gehanteerd worden liggen tussen 80 euro per m2 voor glastuinbouw en 145 euro per m2 voor (kleinschalige) industrie. Dat is voor deze regio aan de hoge kant! Uit het masterplan: ‘Een stap verder in het verduurzamen van het klavertje is de toepassing van de principes van de industriële ecologie. Dit komt wellicht het dichtst bij de essentie van de Cradle to Cradle filosofie. Net als met de energiecascade gaat dit principe er vanuit dat het restproduct van een functie, de bron voor een andere functie kan zijn. Een klavertje zou ook als een industrieel ecosysteem kunnen functioneren. De programmering van de verschillende klaverbladen luistert hierbij vrij nauw, want het is de bedoeling dat bedrijven worden gecombineerd die een meerwaarde met elkaar opleveren. Een industrieel ecosysteem is een programmatische alliantie. Dat kan betekenen dat er een actieve zoektocht moet worden gestart naar de juiste combinaties van bedrijven. Dit vraagt om een kritische blik naar het programma dat zich aandient. Het systeem vraagt om een ‘perfect fit’ en is minder flexibel dan de gangbare manier van uitgeven.
2.3
Duurzaam
De Greenport ontwikkeling is gebaseerd op de Venlo Principles die zijn geïnspireerd door de Cradle to Cradle principles als ‘engine for innovation’ (mission).1 Our principles: 1. We are native to our place; 2. Our waste equals food; 3. Sun is our income; 4. Our air, soil and water are healthy; 5. We design enjoyment for all generations; Our goal is a delightfully diverse, safe, healthy and just world with clean air, water soil and power – economically and elegantly enjoyed. 1
Eigen Venlo principles om niet in de certificeringsmethodieken van C2C te geraken!
9
Het klavertje is gekozen als conceptuele basis voor een goede ruimtelijke kwaliteit en voor de toepassing van C2C-‐principes. Deze C2C-‐principes zijn onder andere: het maximaal zelfvoorzienend maken van het werklandschap wat betreft energie en water, het efficiënt afwikkelen van afval en verkeer (via een rondweg in het klaverhart), én het creëren van een aantrekkelijke werkomgeving (met landschappelijke elementen tussen de bladen met langzaam verkeersroutes en voorzieningen in het hart). Er zullen variaties ontstaan in de oplossingen die bijdragen aan de C2C doelstellingen, met name op het gebied van energie, omdat de techniek nog in volle ontwikkeling is en de klavertjes gefaseerd zullen worden uitgevoerd.
Het principe van de klavers
De klavertjes kunnen uit drie tot zes bladen bestaan. De klavertypologie is gedimensioneerd op basis van de maatvoering voor logistieke bedrijven (beukmaar 260 meter), maar biedt ook ruimte aan glastuin-‐ bouw, varkenshouderijen en andere bedrijven in de agroketen. Gangbare eenheden in de glastuinbouw zijn circa 8 ha.
2.4
Organisatie
De veelheid aan partijen is een complicerende factor in het gebiedsontwikkelingsproces. De ontwikkeldelen kennen verschillende eigenaren en verschillende aandeelhouders. Voor Klavertje 4/Greenport werken 3 gemeenten – Venlo, Horst aan de Maas en Peel & Maas – samen met de provincie. GreenPark in Klavertje 4 is een zelfstandige eenheid vanuit de hele regio dus zonder de provincie maar met de gemeentes Gennep en Venray er nog bij. Er zijn vele adviseurs en bouwende partijen betrokken. Een belangrijke rol spelen de Nederlandse Tuinbouwraad, Arcadis en de ROgroep uit Maastricht, Jo Coenen en Kristinsson. In 2010 is de Development Company GreenPort Venlo opgericht. Die organisatie heeft tot doel om ‘een forse impuls te geven aan het duurzame vestigingsmilieu voor bedrijven, de versterking van de bedrijvigheid, de vergroting van de werkgelegenheid en de toegevoegde waarde in de gehele agro-‐ logistieke keten.’
10
Stichting Greenport Venlo (i.o) (provincie Limburg, Regio Venlo, Ondernemend Limburg) Bestuur: H. Bruls (vz), N. Janssen, G. Driessen
Gebiedsontwikkeling - DCGV Klavertje 4 - Venlo Greenpark
Innovatie Centrum In ontwikkeling
Stafbureau - Regio Venlo
Quality Of Life - Regio Venlo
3 Gebiedsopgave GreenPark 3.1
Doelstellingen
GreenPark Venlo wordt gepresenteerd als het meest innovatieve businesspark van de euregio Rhein-‐ Maas-‐Nord. Duurzaamheid, innovatie, kennistransfer en marktgerichtheid zijn de kerndoelen voor de economie die hier bij elkaar komt. Experiment, Expertise en Experience zijn hier nauw met elkaar verbonden. Het moet een plek worden om nieuwe consumentenconcepten uit te testen. In een rustgevende inspirerende omgeving biedt het ruimte aan kennisintensieve bedrijven op het gebied van agro en food, logistiek en duurzaamheid. Het is ook een gebied voor sport, ontspanning en cultuur met voorzieningen, zoals een kinderopvang, sportcentrum en vergader-‐ en congresfaciliteiten. Een bijzonder werklandschap, goed bereikbaar, met veel bos, groen en ruimte voor nieuwe natuur. Van de 60 ha is 40 ha uitgeefbaar en blijft 20 ha bos. In GreenPark is de tijdelijke wereldtuinbouwtentoonstelling de Floriade 2012 op 40 ha opgenomen. In 2004 is het besluit gevallen dat deze 6e Floriade (1x per 10 jaar, nu voor het eerst buiten de Randstad) in Venlo zou plaatsvinden. Meteen en voor het eerst in Nederland, is toen besloten om tegelijk met de visie en inrichting van deze tentoonstelling het langere termijn perspectief voor de eindbestemming van het terrein te betrekken.
11
een van de eerste ontwerpen
3.2
Het ontwerp
De Floriade 2012 gaat Venlo op de kaart zetten als een innovatieve en duurzame tuinbouwregio in Europa. Basis voor het ontwerp is het landschap met de daarin aanwezige oude lagen en lijnen. Hierbij is men van de vaste waarden uitgegaan. De bestaande bos-‐ en beekstructuren met onder andere de aardewal, de veekering en de Mierbeek, zijn symbolen voor de geografische en cultuurhistorische achtergrond van het gebied. Het landschappelijke ontwerp en de hoofdinrichting van het Floriadeterrein zijn ook de basis voor het (latere) GreenPark en voor het hart van de regio Venlo. Het Floriadeterrein is opgebouwd uit open ruimten (eilanden) in en rond de beslotenheid van het bos. De eilanden zijn ruimtelijk duidelijk begrensd en vormen markante contouren met een eigen identiteit. De pier overbrugt de infrastructurele barrière; letterlijk en figuurlijk. Hij creëert een permanente verbinding met de oostelijk gelegen terreinen van ZON Fresh Park en FloraHolland. Ook na de Floriade blijft de pier en het poortgebouw het anker-‐ en koppelingspunt voor mensen die straks in GreenPark werken en voor bezoekers. De Floriade van 2012 is het park en de tuin van het GreenPark Venlo. Veel van het basispark, de waterpartijen, de beplantingen, de verlichting en de verdere terreininrichting zal na de Floriade behouden blijven. Dat geldt ook voor bijna alle boven-‐ en ondergrondse infrastructuur. Het rioolstelsel is gemaakt van gresbuizen met een levensduur van 100 jr (en te vermalen daarna); zij bleken niet veel duurder te zijn dan de gebruikelijke. Het bleek nu nog niet mogelijk om het energiesysteem in het GreenPark-‐gebied zelf te kunnen sluiten, daarom zijn de volgende ‘no-‐regret maatregelen’ getroffen: langs de hoofdwegen is een ringleiding neergelegd met transformatorstations en koppelpunten op diverse plaatsen. In de toekomst kan de energie komen uit vergistingsinstallatie, warmte-‐krachtkoppeling met tuinbouwkassen, windmolens, geothermische installatie. Er zijn mantelbuizen gelegd waar later kabels doorheen kunnen.
12
3.3
Duurzaam
Venlo Principles in praktijk We are native to our place • Bosplan (EHS), bos-‐ en • bodemonderzoek • Behoud en gebruik maken van topografische en natuurlijke kwaliteit • Behoud en versterking • cultuurhistorie en archeologie We are an engine for innovation • Nieuwe contractvormen • Patroontaal voor duur-‐zaamheidsrapportage • Inkoopbeleid: alleen toeleveranciers die duurzaam produceren, maar ook innoveren • Denken in termen van “leveren van dienst” in plaats van “consumeren van product” Our waste equals food • Floriade is voeding voor GreenPark • Rioolbuizen van gres • Materialisering infrastructuur en gebouwen volgens C2C materiaallijst van Builddesk • Hergebruiksplan ontmanteling 2013 voor alle materialen Sun is our income • Zelfvoorzienende gebouwen, zoals Villa Flora met groen en glas en maximaal gebruik van de zon • Geen gasleiding • Zonne-‐energie en collectieve WKO Our air, soil and water are healthy • Bodem: aanleg met gesloten grondbalans en gebruik van biologische en organische meststoffen en bodemschimmels • Water: gesloten waterbalans en infiltratie voorzien in een grijs watersysteem en op lange termijn zuivering van het eigen afvalwater We design enjoyment for all generations • Ontwikkelen Agrofoodcampus Venlo als verblijfsgebied in een groene omgeving • Inpassen en behoud openluchttheater • Realiseren en doorontwikkelen • Innovatoren als educatief centrum • Floriade Kids door-‐ontwikkelen in Kokkerelli; educatie gezonde voeding
13
4 De Floriade 4.1
Het programma
In de expo van de Floriade wordt een verbinding gelegd tussen agro-‐business, tuinbouw en kwaliteit van leven. Er worden in het park vijf thema’s tentoongesteld: relax & heal; green engine; education & innovation; environment en show stage. De Floriade heeft naast het buitenterrein, 7.500 m2 binnenruimte voor 100 binnenlandse en 40 buitenlandse ‘inzendingen’, die tezamen het educatief park vormen. Van april t/m oktober 2012 worden hier ruim 2 miljoen bezoekers verwacht.
4.2
Organisatie en financiën
Er zijn twee organisaties in het leven geroepen, één voor GreenPark en één voor de Floriade. Deze stemmen zeer nauw met elkaar af. De Floriade is een B.V., een eigen organisatie op afstand; GreenPark is vanuit de overheid georganiseerd. Investeringen en budgetten Floriade/GreenPark Investering totaal: 70 miljoen euro voor het basispark en de exploitatie Grote kostenposten zijn geweest de wegen, ondergrondse infra, tijdelijke gebouwen, de inrichting, permanente bebouwing en beplanting. Dekking: • € 5 mln. vanuit Brussel/EU voor gebiedsontsluiting Green Park Lane en brug bij Innovatoren • € 5 mln. vanuit Nationale overheid/Ministerie EL&I (voorheen LNV) • € 7 mln. Vanuit Provincie Limburg • € 8 mln. en later nog € 10 mln. voor Grex GreenPark vanuit 5 gemeenten (Venlo, Gennep, Horst aan de Maas, Peel en Maas, Venray) • € 6 mln. vanuit Hoofdsponsor en particuliere sponsors • € ? mln. uit entreegelden (40-‐50%) 2,3 mln. bezoekers
4.3
Het proces en de crisis
In 2009 deed zich een belangrijk beslismoment voor: marktpartijen bleken weinig interesse te hebben in de ontwikkeling en uitbating van de geplande gebouwen. Toen is als alternatief gekozen om tijdelijke gebouwen neer te zetten. Alleen de Innovatoren en Villa Flora zijn wel ontwikkeld als iconen van duurzaamheid tijdens en na de expositie. Daarvoor hebben de overheden extra geld ingelegd. Zo is de gemeente Venlo voor miljoenen garant gaan staan voor Villa Flora en heeft de provincie 15 miljoen euro extra bijgelegd voor de InnovaToren. Ton Vergeldt, projectleider van de Floriade: ‘De gebouwen Villa Flora en de Innovatoren zijn in een hele moeilijke tijd gebouwd waarbij alle mogelijke financiële constructies, exploitatiemodellen, werk met werk maken en andere besparende maatregelen zijn onderzocht om ze binnen planning te kunnen voltooien. Strategie was om het toekomstig rendement aannemelijk te maken en nu al te verzilveren’. Naast Villa Flora en de Innovatoren is de boerderij die in het gebied stond, gerestaureerd. Villa Flora (geopend in 2011) is ontworpen door Jon Kristinsson in opdracht van RegioVenlo (€ 18 mln.) vanuit C2C principes. Met een totale oppervlakte van 11.000 m2 is het gebouw bijna energieneutraal, demontabel en architectonisch zeer opvallend. Een kantoorgebouw met 6.500 m2 expositieruimte. Het gebouw is flexibel in te delen. De betonnen vloerdelen zitten met bouten aan elkaar en zijn opnieuw bruikbaar en afbreekbaar. Het is een energiezuinig gebouw: ventilatiesysteem gecombineerd met Phase Change Materials; waterloos urinoir, vacuüm toilet met grijs water (1 ipv. 6 liter), vergistingstank aangesloten op cv-‐ketel, warmte/koude opslag in betonkern; parabolische dakschalen; zonnecollectoren; liften die energie leveren (bij neerwaartse beweging en remmen). Het kantoorgedeelte met 5.000 m2 op 5 verdiepingen wordt bewoond door Facility Support, Volantis, 3Hoog Design met ‘Cluster Villa Flora’, een bedrijfsverzamelverdieping voor 20 zelfstandigen op gebied van 14
marketing en communicatie. Het gebouw is al helemaal verhuurd voor de periode na de Floriade. Dan wordt het een bedrijfsgebouw voor retailers, expo en retail, horeca en productie gericht op duurzaamheid en groene energie.
Innovatoren (geopend in 2012) is ontworpen door Jo Coenen. Opdrachtgever is de provincie (€ 21 mln.). Het is 70 meter hoog en op 16 etage de (onrendabele) top; bruikbaar is 5.000 m2 en wordt bewoond door diverse semi-‐overheidsorganisaties : o.a. het C2C expo-‐lab en de Greenport en GreenPark-‐ organisaties. Het heeft een groot Atrium bedoeld als ontmoetingsplaats voor kennis en business. Het bruggebouw vormt de entree naar het Greenpark.
Innovatoren en Villa Flora
4.4
Effecten van de Floriade nu en later
De Floriade is niet alleen een belangrijk visitekaartje, maar ook een katalysator voor de ontwikkelingen in de regio. Naast wereldwijde naamsbekendheid biedt de Floriade aan de regio Venlo de kans om zich te ontdoen van het ‘stoffige imago’ (aldus de burgemeester), om voortaan meer toeristen naar de streek te halen én om tijdelijke en permanente werkgelegenheid te verschaffen. Verwacht wordt een spin-‐off van de duurzame uitstraling van GreenPark wat betreft agro-‐groen streekproducten niet alleen in de regio, maar ook daarbuiten voor Noord Limburg, voor Nederland maar ook voor Duitse grenspartners, ‘Region ohne Grenzen’. Op de strategische agenda van de regio Venlo staan diverse projecten waaronder ‘spin off Floriade ‘ op het gebied van Leisure, voor de ontwikkeling van Greenport en voor EU-‐regionaal. In cijfers uitgedrukt levert de Floriade volgens de hoofdsponsor (Rabobank) € 225-‐280 mln. aan omzet voor het regionale bedrijfsleven op en € 116 mln. aan algemeen regionaal ‘welvaartseffect’.
4.5
Het ontmantelingsplan voor de Floriade.
Het Floriadedeel is landschappelijk af. Aan de noordzijde staat de tweede fase van Greenpark Venlo gepland; oostelijk liggen ZON-‐Freshpark en Flora Holland; ten zuiden een natuurgebied en aan de westzijde een halfopen agrarisch gebied waar een golfbaan wordt ontwikkeld. Er is straks in het parklandschap van GreenPark ruimte voor de ontwikkeling van grote gebouwen in het groen, waarvan de Innovatoren en Villa Flora (20.000 m2) de eerste zijn. Het werklandschap-‐gedeelte wordt kleinschalig verkaveld. Het kan zich langzaam (tot 2025) ontwikkelen tot bedrijvenpark van totaal 125.000 m2 .
15
Het innovatiecentrum is in ontwikkeling. Het richt zich op agro/food, logistiek en de maakindustrie. De themalijnen zijn hier: • duurzaamheid als leidend principe; • versterken en vergroten van de toegevoegde waarde via een strategische aanpak van waardecreatie; • van product/productieketens naar twee kernsectoren (Triple F en Agrologistiek); • vijf inhoudelijke themalijnen: energie; verwaarden groene grondstoffen; gezond, lekker en betrouwbaar; leren en innoveren; concepting & marketing; • relaties met andere regio’s.
D. Overige relevante onderwerpen
Greenport in de grote context
1
Gerealiseerde bestaande projecten
1.1
Bargeterminal Venlo
Gemeente Venlo, Venlo Trade Port B.V., de provincie Limburg, en het ministerie van Verkeer en Waterstaat hebben samengewerkt aan de ontwikkeling en realisatie van de bargeterminal. Met de in juni 2010 in gebruik gestelde terminal heeft het bedrijfsleven een extra transportmogelijkheid via het water voor de afwikkeling van de alsmaar groeiende containerstroom. Met een kadelengte van 155 meter kan de terminal binnenschepen tot 135 meter ontvangen. De terminal ligt op de internationale vervoersassen tussen de Noordzeehavens Rotterdam, Amsterdam en Antwerpen en het industriële Rijn-‐ en Ruhr-‐achterland. TCT Venlo is zowel exploitant van de bargeterminal als van de reeds bestaande nabijgelegen railterminal in Venlo. Het bedrijf is daarmee in staat om een trimodaal concept aan te bieden waarbij rail-‐, barge-‐ en wegvervoer geïntegreerd worden. Hierdoor is de efficiëntie en betrouwbaarheid van het achterlandvervoer nog verder toegenomen. TCT Venlo is een dochteronderneming van ECT in Rotterdam. ECT ontwikkelt onder de naam “European Gateway Services” een netwerk van inland terminals, dat dient als “extended gate” en dat duurzaam en efficiënt verbonden is middels spoor-‐ en binnenvaartverbindingen met de maritieme terminals van ECT in Rotterdam. 16
1.2
Fresh Park Venlo
Fresh Park Venlo is een van de belangrijkste marktplaatsen voor producten van de voedingstuinbouw in Europa. Het is het knooppunt in een netwerk dat duizenden producenten, honderden handelaren en tal van toeleverende en dienstverlenende bedrijven omvat. Fresh Park Venlo is de thuishaven van de werkmaatschappijen van de ZON Holding. De belangrijkste daarvan is de verkooporganisatie die voor de tuinbouwsector de afzet van tuinbouwproducten verzorgt. In 2004 waren de ongeveer 400 klanten van ZON verantwoordelijk voor een omzet van 180 miljoen euro aan verse producten van de voedingstuinbouw. Naast verkoopdiensten verzorgt ZON een breed scala aan producten en diensten op het gebied van verpakking, geconditioneerde opslag en logistiek. Fresh Park Venlo is de thuisbasis voor een groot aantal overige bedrijven in de versbranche. Zij vinden onderdak op het 120 hectare grote terrein dat wordt geëxploiteerd door ZON Vastgoed. ZON Vastgoed concentreert zich daarbij op vier kerntaken: • het ontwikkelen van nieuwbouw, het onderhouden en renoveren van de bestaande gebouwen en het verzorgen van de infrastructuur; • het verhuren van de gebouwen; • het zorgen voor geconditioneerde ruimtes voor de bewaring van versproducten en het beheer van die ruimtes; • parkmanagement (beveiliging, onderhoud).
1.3
Trade Port Noord
De ontwikkeling van Trade Port Noord is ingebed in het Masterplan Klavertje 4. Het grootste deel van Trade Port Noord ligt ten noorden van de spoorlijn Venlo-‐Eindhoven en sluit aan op de A67. In de plannen voor Trade Port Noord is ruimte gereserveerd voor een nieuwe railcontainerterminal. Het recreatieve groengebied Park Zaarderheiken ligt op loopafstand. Trade Port Noord is ontwikkeld met de compacte clustering van bedrijven in de klaverstructuur.
2 Initiatieven 2.1
KnowHouse
Knowhouse is aanjager van innovatie in de agro & food sector in Zuid-‐Nederland. Zij gaan uit van de innovatiekracht van ondernemers en helpen ondernemers grensverleggende innovaties te realiseren door: te zoeken naar ‘de innovatie áchter de innovatie’ (van versie 1.0 naar 2.0); door de effecten van de innovatie voor andere partijen vanaf het begin mee te nemen in het innovatieproces (integrale en cross-‐ sectorale benadering); door overheden te ondersteunen in hun stimulerende en faciliterende rol richting ondernemers. Zij is het ontwikkelbedrijf van een groep MKB-‐bedrijven die samen werken waar mogelijk qua strategie, innovaties; die relaties leggen met de omgeving en maatschappij, met kennisinstellingen en ook tussen schakels in de keten en tussen ketens verbindingen probeert te benutten.
2.2
Bio transitiehuis
Het BioTransitie Huis is een kennisinstituut voor de verwerking van agrarisch afval tot grondstof voor bijvoorbeeld de chemische industrie. In het instituut wordt samengewerkt door de LLTB, de Kamer van Koophandel, de Vereniging Innovatief Platteland en verschillende gemeentes. In principe zou het mogelijk moeten zijn om spullen als plastic, zeep en farmaceutische artikelen te maken van agrarische afvalstoffen, in plaats van met fossiele grondstoffen zoals nu gebeurt. Het Bio Transitiehuis moet die mogelijkheden verder onderzoeken.
17
3 Kansen en aanknopingspunten 3.1
World Food Center
Het initiatief World Food Centers (WFC) is begin 2011 ontwikkeld door Projectburo B.V. en haar ontwerpbureau Grounds en heeft zich inmiddels georganiseerd in een stichting. Diverse partijen uit de agro&foodsector en kennisinstellingen tonen belangstelling voor het initiatief. Het initiatief is gericht op het leveren van een bijdrage aan vraagstukken gerelateerd aan het voeden van de groeiende wereldbevolking, het creëren van een duurzaam leefmilieu en het anticiperen op klimaatveranderingen. Onderzoek en innovatie rondom de voedsel-‐ en klimaatproblematiek is van cruciaal belang om de planeet aarde leefbaar te houden. Het initiatief World Food Centers (WFC) is zowel een ruimtelijk als een fysiek platform, waarin de gehele voedselketen wordt gerepresenteerd. Kennis, beleid en bedrijvigheid op het gebied van voedsel kunnen elkaar ter plaatse actief ontmoeten. Het uiteindelijke doel is om door deze ontmoetingen een broedplaats te laten ontstaan voor toekomstige ontwikkelingen, baanbrekende innovaties en nieuwe bedrijvigheid. Het nu nog Nederlandse initiatief heeft de ambities om mondiaal verschillenende WFC’s op te zetten. Voor het realiseren van een fysieke locatie is de stichting op zoek naar een locatie voor een Food Experience Center (FEC) waar publiek, bedrijfsleven, scholieren en onderzoekers elkaar ontmoeten. Het aanbod van GreenPark Venlo als locatie is zeer enthousiast ontvangen bij de stichting, maar GreenPark is vooralsnog niet meegegaan in de vervolgprocedure van de stichting. Daar wordt nu een haalbaarheidsonderzoek gedaan naar een locatie in twee gemeentes Ede-‐Wageningen en Rotterdam (zie ook: http://www.foodexperiencecenter.com/foodexperiencecenter/).
3.2
Brainport Eindhoven
Brainport 2020 is de strategische visie én het uitvoeringsprogramma dat Zuidoost-‐Nederland tot koploper in de internationale kenniseconomie moet maken. Brainport 2020 speelt in op het kabinetsbeleid voor de kenniseconomie met topspelers in High Tech Systems & Materials, Chemie, inclusief Lifetec, Food en de creatieve industrie. Het programma is met het oog op een breed draagvlak ‘bottom up’ tot stand gekomen op basis van een brede consultatie bij bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheden in Zuidoost-‐Nederland (de triple helixen) en bij relevante stakeholders op nationaal en Europees niveau. De Brainport 2020-‐commissie coördineert en ‘monitort' de uitvoering van het bovenregionale deel van het topprioritaire Brainport 2020-‐programma. De commissie organiseert daartoe, onder andere, een halfjaarlijks overleg met de triple helixen (netwerkregio's) uit geheel Zuidoost-‐Nederland. In de regio Noord-‐Limburg is Stichting Greenport Venlo betrokken het initiatief. http://www.brainport2020.nl/home
4 Globaal overzicht relevante instellingen en bedrijven in de regio Bedrijven • Zon Fresh Park en Flora Holland • Logistiek: Frans Maas, Seacon Logistics • Océ/Canon Venlo • Scheuten Glas • Maurice Kassenbouw • FFF: paddestoelen: CNC, Scelta, Prime Champ • vlees/vis: Kuijpers Kip, Houbensteijn, Pro-‐Plant • tuinbouw: Mertens • veevoer: Nijsen Granico, Vetelia, • groenteverwerking: Laarakker, • compost: Attero • DSM Sittard-‐Geleen (en Delft) 18
•
Chemelot en Maastricht HC Campus
• •
GGZ N Limburg Venray; St Maartensklinieken; AZM Woningbouwvereniging(en)
Onderwijsinstellingen • Health Campus in Maastricht • (Brainport) Eindhoven • Fontys Tilburg/ Venlo • Radboud Nijmegen • HAS Limburg vanaf 2013 • Citaverde College en Helicon (bedrijfsopl)
5 Geraadpleegde bronnen • • • • • • • • • • • • • • • •
Gesprekken met projectleider Floriade Venlo, Henk Luijten; Bas van de Westerlo C2Cexpolab; Sven Stimac projectdirecteur Floriade; Michiel Doorn Arcadis; Jan Linssen Projectdirecteur Greenpark; Niels van Geenhuizen projectleider Arcadis Klavertje 4; Rene Postulart directeur DCGV Masterplan GreenPark Floriade versie 1.0, Arcadis en Jo Coenen architecten, jan 2007 Klavertje 4 Ruimtelijk Ontwerp, het C2C werklandschap van Greenport Venlo, 2008 bijlage van Masterplan Greenport Venlo Functies en marktontwikkelingen Klavertje 4, bijlage Masterplan Greenport. 2009 Genealogie van het Klavertje, 2008, Green Port Venlo ‘Samen werken aan een sterke Regio Venlo”, Strategische Agenda Regio Venlo 2011-‐2014 Structuurvisie Klavertje 4 is in procedure Vizier op vernieuwing, Greenport Venlo Innovatiecentrum, okt. 2010 Venlo Floriade en Green Park, ontwerprichtlijnen volgens de Venlo Floriade principles, Builddesk, 2009 Materiaallijst Greenpark Venlo Builddesk/Boom, 2009 Kijk op de praktijk, Duurzame gebiedsontwikkeling Oneindig Laagland, 2011 Samenvatting Energieplan DCGV, febr 2011 Lessen en patronen in Duurzame ontwikkeling, Arcadis en Floriade, dec. 2011 Floriade: van C2Cprinciples naar implementatie, juli 2011, Arcadis www.floriade.nl www.regiovenlo.nl
19
