2 DIT BEREIKTEN WE IN

Jaarverslag 2012-2013

Inhoudsopgave WOORD VOORAF

4

1 OVER VSO

6

1.1

Onze visie: samen werken aan een wereld zonder armoede ............................................................................6

1.2

VSO: wereldwijd netwerk van vakmensen .........................................................................................................6

1.3

Focusgebieden....................................................................................................................................................7

1.4

VSO Nederland ...................................................................................................................................................8

1.5

Interne organisatie ...........................................................................................................................................11

1.6

Belangrijke risico’s en hoe we ze managen ......................................................................................................17

1.7

Financiën ..........................................................................................................................................................20

2 DIT BEREIKTEN WE IN 2012-2013 2.1

22

Resultaten per ontwikkelingsdoel ....................................................................................................................22 2.1.1

Onderwijs

22

2.1.2

Gezondheidszorg

24

2.1.3

Hiv en aids

27

2.1.4

Mensen met een handicap

29

2.1.5

Bestaanszekerheid

32

2.1.6

Participatie en bestuur

34

2.1.7

Klimaatverandering

37

2.1.8

Positie van de vrouw

39

3 VSO IN NEDERLAND: SAMEN ONTWIKKELEN

42

3.1

Vakdeskundigen ...............................................................................................................................................42

3.2

Fondsenwerving ...............................................................................................................................................44

3.3

Bedrijfspartnerschappen ..................................................................................................................................45

3.4.

Programma’s ....................................................................................................................................................48

3.5

Maatschappelijke samenwerking .....................................................................................................................51

3.6

Voorlichting ......................................................................................................................................................52

Jaarverslag VSO Nederland

Boekjaar 2012 – 2013

2

4 JAARREKENING

54

4.1

Balans per 31 maart 2013 ................................................................................................................................ 54

4.2

Staat van baten en lasten over het boekjaar 2012-2013 .................................................................................55

4.3

Kasstroomoverzicht ..........................................................................................................................................56

4.4

Waarderingsgrondslagen ................................................................................................................................. 56

4.5

Toelichting op de jaarrekening ......................................................................................................................... 57

4.6

Toelichting op de balans per 31 maart 2013 ....................................................................................................58

4.7

Toelichting op de lastenverdeling (in euro’s) ...................................................................................................66

4.8

Overige gegevens .............................................................................................................................................67

4.9

Controleverklaring ............................................................................................................................................68

5 TOEKOMSTVISIE

70

5.1

Strategie VSO ....................................................................................................................................................70

5.2

Doelstellingen VSO Nederland .........................................................................................................................71

5.3

Financiële begroting 2012-2013 .......................................................................................................................73

BIJLAGEN

74

Bijlage 1 - Samenstelling bestuur en comité van aanbeveling 1 april 2012 tot 31 maart 2013 .................................74 Bijlage 2 - Verantwoordingsverklaring.........................................................................................................................76



3

Woord vooraf Armoede bestrijden met gedeelde kennis

VSO brengt mensen en organisaties bij elkaar die met gedeelde kennis armoede bestrijden. Dat is hard nodig. Zo leven ongeveer 1,4 miljard mensen nog steeds in absolute armoede: ze beschikken niet over basisbehoeften, zoals schoon drinkwater, onderdak, voeding en onderwijs. We merken dat mensen het beste door samenwerking veranderingen tot stand kunnen brengen. Samen met onze vakdeskundigen kunnen lokale partners arme gemeenschappen diepgaand en blijvend versterken. Dit is precies wat VSO Nederland het afgelopen jaar met uw inzet en hulp mocht doen.

Dankzij u konden we een sterke en positieve beweging van mensen en organisaties mobiliseren. Vakdeskundigen deelden hun kennis met gemeenschappen in ontwikkelingslanden en lieten hen nieuwe kennis en inspiratie opdoen. Daardoor voelden deze gemeenschappen zich daadwerkelijk gesteund en ervoeren zij dat ze er niet alleen voor staan. Deze nauwe band met het werkveld en de mensen is het geheim van de blijvende impact die onze vakdeskundigen hebben op hun omgeving. En dat blijft niet beperkt tot hun werk daar. Ook na hun terugkeer is het hartverwarmend zichtbaar: in Nederland blijven ze zich met passie inzetten voor een rechtvaardige wereld.

Trots op onze vakdeskundigen We zijn er trots op dat VSO Nederland dit jaar 82 vakdeskundigen plaatste bij partnerorganisaties van VSO. We zetten hun kennis in op aanvraag van onze partners en dragen zo bij aan een betere wereld. We hebben afgelopen jaar een herstructurering van onze landenkantoren doorgevoerd. Hierdoor zijn we nu beter in staat lokaal en in de regio projectfondsen te werven. Hierdoor verwachten we dat de landenprogramma’s meer gaan groeien en dat we het komende jaar meer vakdeskundigen kunnen plaatsen.

Financieel zelfstandig dankzij nieuwe donateurs We mochten een grote groep nieuwe donateurs verwelkomen. Dankzij hen hoeven we komend jaar geen beroep te doen op subsidie van VSO Internationaal.



4

Verantwoordelijkheid nemen voor een betere wereld We zijn blij met het toetreden van 5 bedrijven en organisaties: Ambulante Educatieve Dienst (AED), Amtrada (duurzame cacao en koffie), ingenieursbedrijf Movares, Advocatenkantoor Stibbe en organisatieadviesbureau BiZZdesign. Zij gingen een partnerschap aan met VSO Nederland en zetten hun kennis en middelen in. Steeds meer bedrijven en organisaties beseffen dat ze een brede verantwoordelijkheid hebben voor een betere wereld. En dat die verantwoordelijkheid niet ophoudt bij de landgrens. Ze vinden in VSO een prima partner om dit praktisch en op maat in te vullen, ook omdat de medewerkers het middelpunt zijn van de samenwerking.

Nieuwe, transparante aanpak van werving en plaatsing VSO Nederland heeft een grote verantwoordelijkheid om kwaliteit te leveren. Als initiator, bemiddelaar en bruggenbouwer zoeken we de juiste mensen en bereiden we ze voor, zodat ze daarna op de juiste plek goed functioneren. Met heel VSO ontwikkelden we een nieuwe, transparante en efficiënte aanpak van werving, plaatsing en verbinding met lokaal partnerschap. Zo bieden we mensen en organisaties in Nederland meer mogelijkheden om bij te dragen aan het vervullen van onze missie en kan ons uitzendprogramma gezond verder groeien.

Zonder uw steun hadden we deze resultaten nooit bereikt. We bedanken u dan ook hartelijk voor uw inzet, op welke manier dan ook. En we wensen u veel plezier met ons jaarverslag.

Pieter Marres, bestuursvoorzitter Joris Eekhout, directeur VSO Nederland



5

1 Over VSO 1.1

Onze visie: samen werken aan een wereld zonder armoede

VSO werkt aan een wereld zonder armoede. Daarvoor brengen we individuen, bedrijven en deskundige organisaties bij elkaar. We zijn een onafhankelijke ontwikkelingsorganisatie die op aanvraag vakdeskundigen uitzendt naar lokale partnerorganisaties in de 34 allerarmste landen in Afrika, Azië en het Pacifisch gebied.

Kennis redt levens De vakdeskundigen van VSO delen hun kennis en ervaring met hun collega’s in ontwikkelingslanden. Die kennis geeft mensen kracht en verbetert levens. Samen met hun lokale collega’s werken ze aan de bestrijding van armoede. Daarvoor ontvangen ze een vergoeding voor de kosten van levensonderhoud. Ons doel is dat onze lokale partnerorganisaties zelf beter in staat zijn om armoede op duurzame wijze te bestrijden, zodat ze uiteindelijk op eigen benen kunnen staan.

Samen bijdragen aan een betere wereld VSO werkt steeds meer samen met bedrijven en instellingen, want werken aan een betere wereld kunnen we niet alleen. Samen dragen we bij aan een menswaardig bestaan voor mensen in ontwikkelingslanden en geven we vorm aan maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) in Nederland. In de ontwikkelingslanden waar VSO werkt, bepalen we, in overleg met overheden, lokale partners en hun doelgroepen, waar onze hulp het hardst nodig is.

1.2

VSO: wereldwijd netwerk van vakmensen

VSO is een wereldwijd netwerk van zelfstandige VSO-organisaties verenigd in federatief verband. Sinds de oprichting in 1958 in het Verenigd Koninkrijk hielp VSO honderden organisaties die ter plekke armoede bestrijden. We leverden goede onderwijzers, managers, artsen, vroedvrouwen en nog vele andere vakmensen. Met elkaar konden we duizenden mensen een beter bestaan bieden.

Duurzame ontwikkeling dankzij intensieve samenwerking VSO bestaat uit vijfzelfstandige federatieleden: VSO Ierland, VSO Verenigd Koninkrijk, VSO Bahaginan (Filipijnen), VSO Jitolee (Kenia) en VSO Nederland. Daarnaast hebben we een strategisch bondgenootschap met CUSO International (Canada). Komende jaren breidt het aantal federatieleden zich nog verder uit: ook India zal volledig gaan deelnemen aan het VSO-netwerk. VSO werkt in 37 landen, die door 34 programmakantoren worden Jaarverslag VSO Nederland


6

ondersteund. Deze landenkantoren werken intensief samen met lokale partnerorganisaties en ondersteunen onze vakdeskundigen en lokale partners bij de uitvoering van hun werk. Met elkaar bepalen we concrete doelen en programma’s waarmee VSO kan bijdragen aan duurzame ontwikkeling. Inmiddels hebben we samen ruim 40.000 vakdeskundigen uitgezonden en vele duizenden scholen, onderwijsinstituten, agrarische coöperaties, plattelandsklinieken, overheden en belangenbehartigers gesteund met kennis en kunde op maat. Hierdoor kunnen deze organisaties beter hun werk doen en meer betekenen in hun strijd tegen de armoede.

1.3

Focusgebieden

Om armoede zo effectief mogelijk te bestrijden, richt VSO zich op acht focusgebieden en twee aanvullende doelstellingen. Deze focusgebieden en doelen weerspiegelen de prioriteiten van onze lokale partnerorganisaties, de millenniumdoelen van de Verenigde Naties en onze eigen kwaliteiten.

Zuidelijke partners meer zeggenschap geven De komende jaren willen we nog transparanter kunnen werken en zuidelijke partners meer zeggenschap geven. Naast het internationale bestuur is er een Federation Council opgericht, waarin alle VSO-federatieleden uit noord en zuid vertegenwoordigd zijn en waarin ze direct invloed kunnen uitoefenen op het bestuur van de organisatie. Ook India,dat zich de komende jaren als federatielid aansluit, krijgt hierin een stem.

Aandacht voor meest kwetsbare groepen De ontwikkelingsdoelen van VSO hangen nauw met elkaar samen. Binnen de doelen richten we ons voornamelijk op de meest kwetsbare en achtergestelde groepen mensen: vrouwen, kinderen, mensen die leven met hiv en aids, en mensen met een handicap.

We onderscheiden de volgende acht focusgebieden: 1.

Onderwijs – Alle kinderen hebben recht op toegang tot goed basisonderwijs. Vakdeskundigen werken bij lerarenopleidingen aan beter onderwijs en ontwikkelen samen met groepen scholen nieuwe lesmethoden. VSO werkt ook samen met lokale overheden en ministeries van Onderwijs aan de ontwikkeling van toetsen, strategische planning, landelijke curricula en landelijke kwaliteitsnormen.

2.

Hiv en aids – VSO versterkt lokale organisaties die zich richten op het geven van voorlichting en thuiszorg, het uitvoeren van hiv-testen, de opvang van aidswezen, het verstrekken van medicijnen en de belangenbehartiging van mensen die leven met hiv en aids.

3.

Gezondheidszorg – Goede gezondheidszorg moet voor iedereen beschikbaar, toegankelijk en betaalbaar zijn. VSO versterkt de lokale gezondheidszorg en vergroot de toegang tot goede zorg voor alle lagen van de bevolking.



7

4.

Mensen met een handicap – VSO helpt lokale organisaties om de zorg voor gehandicapten toegankelijker en beter te maken, bijvoorbeeld op het gebied van revalidatie, preventie, onderwijs, re-integratie en werkgelegenheid. Daarnaast helpen we belangenorganisaties voor gehandicapten om op te komen voor de belangen van hun achterban. Zo willen we ervoor zorgen dat mensen met een handicap op den duur volwaardig kunnen deelnemen aan de maatschappij.

5.

Bestaanszekerheid – VSO wil achtergestelde mensen beter in staat stellen zelf in hun levensonderhoud te voorzien. Vakdeskundigen helpen deze mensen bijvoorbeeld bij het beheren van natuurlijke hulpbronnen en het verbeteren van de voedselproductie. Ook steunen we initiatieven die gericht zijn op de ontwikkeling van ondernemerschap.

6.

Participatie en bestuur – We willen achtergestelden de kans geven om invloed uit te oefenen op beslissingen die hun leven beïnvloeden. Dat doet VSO door bij te dragen aan de ontwikkeling van belangenorganisaties, democratisch bestuur en maatschappelijke instellingen.

7.

Positie van de vrouw – VSO wil de discriminatie van vrouwen tegengaan en hun de kans geven hun kwaliteiten volledig te benutten. Want goed opgeleide, gezonde vrouwen zorgen ervoor dat hun gemeenschap meer geld binnenkrijgt, en voeden gezonde, succesvolle kinderen op. VSO doet dit ondermeer door UN Women (United Nations Entity for Gender Equality and the Empowerment of Women) te ondersteunen.

8.

Klimaatverandering – VSO werkt aan de oorzaken en gevolgen van klimaatverandering. We helpen gemeenschappen die de negatieve gevolgen van klimaatverandering ondervinden, met financiële, sociale en technologische middelen. We helpen hen de uitstoot van schadelijke gassen te verminderen en houden ons bezig met het helpen terugdringen van ontbossing en erosie. Dat doen we bijvoorbeeld door dit thema op te nemen in onze bestaande programma’s en er gemeenschappen en overheden over voor te lichten.

Naast deze acht doelen werkt VSO aan twee extra doelstellingen: het opzetten van MVO-partnerschappen en het geven van voorlichting in Nederland. In hoofdstuk 2 op pagina 22 laten we de resultaten zien die we hebben geboekt bij het realiseren van de huidige focusgebieden. Ook op www.vso.nl vindt u meer informatie over onze resultaten.

1.4

VSO Nederland

VSO Nederland richt zich op de plaatsing van vakdeskundigen, de inzet van bedrijven en organisaties met bruikbare kennis en middelen en de medefinanciering van VSO-programma’s. Zo leveren we een bijdrage aan de federatie en bouwen we voort op de strategie van VSO.



8

Strategie voor 2011-2015 In 2011 heeft VSO Nederland een nieuwe strategie uitgewerkt voor de periode 2011-2015. Deze strategie vloeit logisch voort uit de internationale strategie van VSO: People First,geïmplementeerd in 2010. In de toekomstvisie op pagina 69 geven we inzicht in de hoofdrichtingen van de Nederlandse strategie.

Onze focus Net als de internationale organisatie richt VSO Nederland zich op de acht focusgebieden. Daarnaast willen we in 2015 door onze partners gewaardeerd worden voor: •

onze impact op armoedebestrijding;

•

de manier waarop we vakdeskundigen en ontwikkelingssamenwerking effectief combineren;

•

ons vermogen om de juiste match tussen vraag en aanbod te realiseren.

Bemiddelaar en organisator van activiteiten VSO Nederland brengt individuen, organisaties en bedrijven samen om een bijdrage te leveren aan effectieve armoedebestrijding. Ieder doet dat met de voor hem of haar beschikbare middelen. Vakdeskundigen leveren hun tijd en kunde, donateurs geven hun steun in de vorm van een gift of komen in actie, fondsen geven kennis en financiële middelen en bedrijven leveren personeel, competenties en financiële ondersteuning. Dit komt ten goede aan de partnerorganisaties waarmee VSO samenwerkt in ontwikkelingslanden. De organisaties werken lokaal, regionaal of landelijk en variëren van lokale gemeenschapsinitiatieven tot ministeries. VSO Nederland is bemiddelaar en organisator van deze activiteiten. We leiden de hulp van partners uit Nederland in goede banen en realiseren een vruchtbare samenwerking met onze partnerorganisaties.

Duurzame kennisuitwisseling VSO Nederland is geen traditionele ontwikkelingsorganisatie, omdat wij onze doelen willen bereiken door middel van kennisuitwisseling. Hierbij zetten we structurele en duurzame ontwikkeling centraal, altijd met het doel dat mensen en organisaties uiteindelijk op eigen benen kunnen staan. Uniek is dat onze vakdeskundigen leven en werken in de lokale gemeenschappen. Ze ontvangen een vergoeding voor de kosten van levensonderhoud en wonen in een onderkomen vergelijkbaar met dat van hun lokale collega’s. Hierdoor staan de VSO-vakdeskundigen en hun lokale collega’s op gelijke voet,wat een belangrijke voorwaarde is voor duurzame kennisuitwisseling. Natuurlijk heeft VSO wel financiële middelen nodig om dit te kunnen realiseren.

Aanvraagproces VSO zendt vakdeskundigen uit op aanvraag van lokale partnerorganisaties in ontwikkelingslanden. De VSOprogrammakantoren ter plaatse beoordelen deze aanvragen. Zij zijn verantwoordelijk voor ons landenbeleid. Jaarverslag VSO Nederland


9

Nadat de aanvraag lokaal is goedgekeurd, wordt deze opgeslagen in een centrale, internationale database. De database is toegankelijk voor de plaatsingsadviseurs van de VSO-federatieleden. Deze zorgen vervolgens voor de werving van de vakdeskundigen en hun plaatsing in de lokale partnerorganisaties. VSO stelt jaarlijks het aantal te plaatsen vakdeskundigen vast. Dit gebeurt in overleg met de VSO-programmakantoren en de VSO-federatieleden. VSO Nederland neemt haar aandeel in de plaatsingen op in het jaarplan.

VSO-programma’s ondersteunen In overleg met een of meerdere VSO-programmakantoren kan VSO Nederland besluiten een programma te ondersteunen. De programmakantoren maken de programmakeuze op basis van een meerjarige landenstrategie. Ook zijn zij verantwoordelijk voor het adequaat monitoren en evalueren van de VSO-programma’s. VSO Nederland kan projecten steunen door vakdeskundigen en financiële middelen in te zetten, maar ook door experts van bedrijfspartners of kennisorganisaties in te schakelen.

We werken samen met bedrijven en organisaties, zodat hun kennis een bijdrage levert aan armoedebestrijding en hun medewerkers betrokken raken bij ontwikkelingsvraagstukken. Zo willen we de komende jaren het draagvlak voor ontwikkelingssamenwerking in Nederland verder vergroten. Met onze partnerschappen willen we bovendien meer inspelen op de toenemende behoefte van het bedrijfsleven om maatschappelijk verantwoord te ondernemen. En we willen meer benadrukken dat de uitzending van personeel bijdraagt aan het professionele ontwikkelingstraject van de medewerkers.

Voorlichting, lobby en belangenbehartiging VSO Nederland besteedt aandacht aan het voorlichten van de Nederlandse samenleving over ontwikkelingsvraagstukken. Daarbij richten we ons vooral op onze achterban. We communiceren bijvoorbeeld over het belang van kennisuitwisseling voor zelfredzaamheid. We richten ons daarbij specifiek op ons netwerk van bedrijfspartners, overheidsorganisaties, (potentiële) donateurs en vakdeskundigen. Ook helpt VSO Nederland achtergestelde gemeenschappen door hun verhalen en ervaringen te presenteren aan een wereldwijd publiek, onder wie besluitvormers. We pleiten op lokaal, nationaal en internationaal niveau voor een verbetering van beleid en praktijk. In hoofdstuk 3 op pagina 42 leest u meer over onze doelen en wat we bereikt hebben.



10

Financiering hulpprogramma’s door VSO Nederland Leercapaciteiten partnerorganisaties in Afrika en Azië

€ 346.459

Bevorderenwereldburgerschapmbo-studenten

€ 199.698

Werving vakdeskundigen voor Bangladesh en Zuid-Soedan

€ 136.794

Onderwijs in China, Cambodja en Kameroen

€ 46.212

Bestaanszekerheid in Kenia

€ 106.019

Totaal

€ 835.182

1.5

Interne organisatie

Overheadkosten verlagen en fondsenwervende kracht vergroten De komende jaren bouwt de Britse overheid de ongebonden meerjarensubsidie aan VSO geleidelijk af. Dit treft ook VSO Nederland. Er moet dus worden bezuinigd. Daarnaast wil VSO meer investeren in fondsenwerving.

Om de kosten te reduceren, verlaagt VSO Nederland vanaf 1 april2011de overhead- en uitzendkosten binnen drie jaar met 30procent. Hiertoe richten we het huidige uitzendproces opnieuw in. Dit heeft uiteraard gevolgen voor de interne organisatie van VSO Nederland. Zo brachten we het afgelopen jaar het aantal fulltime-equivalent (fte) terug van 26 naar 22 fte’s. Dit deden we door een aantal contracten niet te verlengen en één functie overtollig te verklaren. We werken nu nog meer met mensen die op vrijwillige basis ons kantoor in Nederland ondersteunen. Vaak zijn dit mensen die we eerder hebben uitgezonden of tijdelijke medewerkers die onze bedrijfspartners pro bono aanbieden.

Het afgelopen jaar hebben we, onder andere dankzij intensieve donateurwervingscampagnes, de fondsenwervende kracht van VSO Nederland sterk kunnen vergroten. In het financiële jaar 2013-2014 zal VSO Nederland geen beroep meer doen op de institutionele subsidie van VSO Internationaal. Daarmee halen we onze doelstelling om in vijf jaar financieel zelfstandig te worden, twee jaar eerder dan gepland.

Steun van partners, vrijwilligers en stagiaires VSO Nederland bestaat uit drie afdelingen: Recruitment, Marketing & Communicatie en Bedrijfsvoering. Gemiddeld werkten er 26 mensen (22 fte) in vaste dienst bij VSO Nederland in Utrecht. Zij werden bijgestaan door mensen die op vrijwillige basis ons kantoor ondersteunden. Ongeveer 35 mensen die we eerder uitzonden als vakdeskundige, werkten bijvoorbeeld regelmatig als selecteur, schrijver van fondsenaanvragen of trainer van Jaarverslag VSO Nederland


11

nieuwe vakdeskundigen. Zo zetten we verworven kennis optimaal in. Daarnaast sprongen onze partnerbedrijven bij door hun personeel kosteloos of tegen een gereduceerd uurtarief ter beschikking te stellen.

Stagiaires: 1.

Een studente van de Fontys Hogeschool heeft voor haar afstudeeropdracht bij ons onderzoek gedaan naar de mogelijkheden om onze proposities naar de bedrijfspartners te versterken. Hierdoor hebben we beter inzicht gekregen in hoe wij als VSO kunnen aansluiten op de actualiteit binnen bedrijven, specifiek op HR-gebied.

2.

Een studente van het International Institute of Social Studies of Erasmus University, voorheen Programme Manager Health en Disability bij VSO Indonesië, heeft de VSO-recruiter met extra wervingsactiviteiten voor gezondheidszorg ondersteund.

3.

Een studente aan de International Business Management School heeft marktonderzoek gedaan en daaraan gekoppeld een marketingstrategie opgesteld voor het werven van vakdeskundigen in Duitsland. Dit plan zal worden gebruikt als basis voor een extra wervingscampagne gericht op de Duitse markt.

Vrijwilliger: 1.

Een studente Internationale Betrekkingen en Internationale Organisaties aan de Rijksuniversiteit Groningen heeft een concurrentieanalyse gemaakt waarin ondermeer de uitzendvoorwaarden en voorzieningen van verschillende organisaties zijn vergeleken. Voorts heeft zij de uitkomsten van een ander onderzoek, met feedback van diverse doelgroepen over de voorwaarden en voorzieningen van VSO, verwerkt in een adviesrapport. Op basis van dit rapport heeft VSO Nederland per 1 april 2013 een verplichte fondsenwervingsbijdrage ingevoerd voor aspirant-VSO-vakdeskundigen als voorwaarde voor uitzending via VSO. Beide onderzoeken zijn door VSO Internationaal als best practice aangemerkt.

2.

Daarnaast heeft zij ondersteuning verleend aan het EU Aid Volunteers-pilotproject.

Vrijwilligers van businesspartners: 1.

Een communicatieadviseur van Yacht heeft het communicatieteam ondersteund en onderzoek naar de naamsbekendheid van VSO gedaan.

2.

Voor het project ter bevordering van wereldburgerschap in het mbo, waarvoor we in 2011 subsidie hebben gekregen van de Subsidiefaciliteit voor Burgerschap en Ontwikkelingssamenwerking (SBOS) van het ministerie van Buitenlandse Zaken, hebben we hulp gekregen van een communicatieadviseur van Yacht. Zij heeft een website gemaakt voor het project. Ook heeft ze de nieuwe opzet geïmplementeerd van de ‘Meet VSO’, een informatiebijeenkomst over werken in een ontwikkelingsland.

3.

Een projectmanager van Yacht heeft ondersteuning verleend bij de voorbereidingen voor het ISOhercertificeringstraject in februari 2013.



12

4.

Een projectofficer van Yacht heeft op de afdeling Recruitment diverse ondersteunende werkzaamheden verricht, zoals het vastleggen van ISO-processen en het aanpassen van de klanttevredenheidsonderzoeken.

5.

Een informatieanalist van Yacht heeft zich beziggehouden met het verbeteren van de projectadministratie en de mogelijkheden van het invoeren van een CRM-systeem.

Kwaliteitsbeleid en klachtenafhandeling Kwaliteit staat centraal bij alles wat we doen. Daarom hebben we een kwaliteitssysteem opgezet waarmee we waarborgen dat we zorgvuldig, transparant en efficiënt omgaan met alle middelen die we ontvangen. Een essentieel onderdeel van het systeem is het verzamelen van opmerkingen, ideeën en klachten. In mei 2010 ontving VSO Nederland het ISO 9001:2008-certificaat voor haar kwaliteitssysteem. In februari 2013 is de driejaarlijkse hercertificeringuitgevoerd. Deze hercertificering is naar volle tevredenheid van Lloyd’s Register Quality Assurance verlopen. Het certificaat is met drie jaar verlengd tot en met 13 mei 2016.

VSO Nederland is een lerende organisatie. Dit betekent dat we onze processen blijven evalueren en, waar nodig, verbeteren. Daarbij kijken we goed naar de resultaten van klanttevredenheidsonderzoeken. Elk jaar houden we een onderzoek onder onze vakdeskundigen, donateurs, bedrijfspartners, fondsen, programmakantoren, mediarelaties en de overheid. Hen wordt gevraagd feedback te geven op de diensten van VSO Nederland. Deze adviezen worden vastgelegd in een verbeterformulier. De proceseigenaar voert de verbeteringen door in de processen en werkwijzen. Het monitoren van de verbeterpunten is een vast onderdeel van overleg en evaluatie in de hele organisatie. Naar aanleiding van een klanttevredenheidsonderzoek onder onze donateurs hebben we bijvoorbeeld de welkomstbrief voor donateurs aangepast.

Via een internationaal onderzoek meten we elk jaar de tevredenheid van de VSO-medewerkers. VSO Internationaal verstuurde daartoe in december 2012 een anonieme digitale enquête, de Global Employee SatisfactionSurvey genaamd. Het voordeel van dit onderzoek is de benchmark mogelijkheid binnen de federatie. De verbeterpunten worden in de teamvergaderingen besproken en gekoppeld aan concrete verbeteracties, die door het MT worden ondersteund.

Het afgelopen jaar werd vooral de verbeterde informatie over de strategie vanuit VSO naar alle medewerkers gewaardeerd. Naast het tevredenheidsonderzoek gebruikt VSO Nederland een verbeterformulier. Medewerkers van VSO Nederland en externen kunnen hierop hun opmerkingen, ideeën en klachten invullen. Met leveranciers hebben we aparte afspraken over het omgaan met vragen en klachten en de responstijden hierop. Het afgelopen jaar hebben we de ontwikkeling van de naamsbekendheid en het imago van VSO Nederland gemeten onder de Nederlandse bevolking. De uitkomsten van dit onderzoek zijn gebruikt bij het opstellen van het Jaarverslag VSO Nederland


13

communicatieplan 2013-2014 en de communicatiedoelstellingen. VSO heeft een protocol voor het omgaan met klachten. Daarbij gelden de volgende doelstellingen: •

recht doen aan de individuele klager;

•

behandelen van iedere klacht volgens een vooraf vastgestelde, eenduidige werkwijze door de betrokken medewerker;

•

bevorderen van de kwaliteit van de dienstverlening door VSO Nederland;

•

het management inzicht geven in de klachten, waardoor werkprocessen kunnen worden aangepast om vergelijkbare klachten in de toekomst te voorkomen.

De registratie van de klachtenafhandeling staat twee keer per jaar op de agenda voor de managementvergadering. Tijdens onze jaarlijkse interne audit worden verbeterformulieren geverifieerd en wordt gekeken wat de leerpunten van de genomen maatregel waren. Een samenvatting van alle verzamelde verbeterformulieren wordt jaarlijks tijdens de directiebeoordeling besproken. Onze klachtenregeling is te vinden op www.vso.nl/klachtenregeling.

Bestuursmodel Het bestuursmodel van VSO Nederland is in lijn met de Code Wijffels: de Code Goed Bestuur voor Goede Doelen. Dit model geeft richtlijnen voor een toezichthoudend bestuur. Het bestuur heeft het gros van zijn taken gedelegeerd aan de directie. De directeur heeft een algemene volmacht voor de dagelijkse leiding van de stichting, de beleidsvoorbereiding en de beleidsuitvoering. De directietaken en -bevoegdheden staan uitgebreid beschreven in het directiereglement. De verantwoordingsverklaring vindt u in bijlage 2 van dit jaarverslag.

Samenstelling bestuur Het bestuur bestond op 31 maart 2013 uit zes personen. De samenstelling is opgenomen in bijlage 1 van dit jaarverslag. Bestuursleden worden benoemd voor een periode van vijf jaar. Na aftreden kunnen leden herbenoemd worden voor een periode van vijf jaar. Bij werving, selectie en benoeming van de leden van het bestuur werkt VSO Nederland met een profielschets die de kwaliteiten beschrijft die noodzakelijk worden geacht voor de komende periode. Kandidaten zoeken we via een open procedure, iedereen kan solliciteren. Eventueel plaatsen we een advertentie in een vakblad, landelijk dagblad of online. De voorzitter van het bestuur verzorgt de selectieprocedure. Een of meerdere bestuursleden ondersteunen hem hierbij. De directeur geeft tijdens de procedure advies, maar het bestuur neemt het uiteindelijke besluit.

VSO vindt het belangrijk om belangenverstrengeling te voorkomen. Daarom meldt elk bestuurslid zijn of haar relevante nevenfuncties aan het bestuur. De namen van de bestuursleden en hun nevenfuncties staan vermeld in bijlage 1. Voor hunwerkzaamheden ontvangen de bestuursleden geen beloning, het is vrijwilligerswerk.



14

Bestuursvergadering In het verslagjaar 2012-2013 heeft het bestuur, onder voorzitterschap van de heer Pieter Marres, viermaal vergaderd. Tijdens deze vergaderingen was het merendeel van het bestuur aanwezig. De directeur was op alle vergaderingen aanwezig om stukken toe te lichten en vragen te beantwoorden. Ook namen leden van het managementteam deel aan de vergaderingen. De voornaamste vergaderonderwerpen waren: •

de kwartaalcijfers;

•

fondsenwerving;

•

de voortgang van de werving van vakdeskundigen;

•

de uitvoering van gesubsidieerde programma’s;

•

partnerschappen met het bedrijfsleven;

•

de ontwikkelingen binnen VSO en VSO Nederland;

•

de interne organisatie.

In de vergadering van maart 2013 keurde het bestuur het jaarplan en de financiële begroting voor2013-2014 goed. Op 9 oktober 2013 keurde het bestuur ook de jaarrekening van VSO Nederland over het gebroken boekjaar 1 april 2012 tot en met 31 maart 2013 goed. Dubois & Co. Registeraccountants verrichtte de controle en gaf een goedkeurende verklaring af. Deze staat op pagina 68.

Vrij besteedbaar vermogen Het vrij besteedbaar vermogen van VSO Nederland functioneert als continuïteitsreserve. De continuïteitsreserve is bedoeld om negatieve resultaten in de bedrijfsvoering op te vangen en aan financiële verplichtingen te kunnen voldoen.

Het bestuur van VSO Nederland stelde, in overleg met het management van VSO, een richtbedrag vast voor de continuïteitsreserve. Daarbij baseerden zij zich op een geactualiseerde risico-inventarisatie die de financiële risico’s per VSO-federatielid en de gezamenlijke risico’s in kaart brengt. Op basis van deze risico-inventarisatie moest er per 31 maart 2013 een continuïteitsreserve van ten minste € 994.000 beschikbaar zijn. De continuïteitsreserve bedraagt per 31 maart 2013 € 1.065.658.

Beleggingsbeleid VSO Nederland heeft een risicomijdend beleggingsbeleid. Ook hebben we op dit moment geen directe beleggingen in aandelenfondsen. Stichting VSO Nederland volgt hiermee de VFI-richtlijn Reserves goede doelen.



15

Open over salarisbeleid Het bestuur van VSO Nederland is onbezoldigd. VSO Nederland volgt de CAO Welzijn. Branchevereniging VFI heeft een adviesrichtlijn voor beloning van directeuren uitgebracht. In die richtlijn wordt een maximale totale bezoldiging van € 158.000 aangegeven. VSO Nederland volgt deze richtlijn en rapporteert hierover als volgt: Naam

Joris Eekhout

Functie Dienstverband

Alg. directeur Aard

Looptijd

Onbepaald

Uren

36

Parttimepercentage

100

Periode

01-04-2012 tot 31-03-2013

Bezoldiging (EUR)

Jaarinkomen

Brutoloon/-salaris

78.000

Vakantiegeld

6.203

Eindejaarsuitkering

6.951

Variabel jaarinkomen Totaal jaarinkomen

91.154

SV-lasten (wg-deel)

4.868

Belastbare vergoedingen/bijtellingen

3.621

Pensioenlasten (wg-deel)

10.047

Overige beloningen op termijn

-

Uitkeringen beëindiging dienstverband

-

Totaal bezoldiging 2012-2013 (totaal jaarinkomen inclusief werkgeverslasten)



109.690

16

1.6

Belangrijke risico’s en hoe we ze managen

VSO Nederland moet als ontwikkelingsorganisatie rekening houden met maatschappelijke en economische ontwikkelingen die niet altijd gunstig zijn. Daarnaast hebben we te maken met wijzigingen binnen VSO Internationaal. We volgen al deze veranderingen op de voet en spelen er zo goed mogelijk op in.

Economische ontwikkelingen: recessie Aangezien de financiële crisis nog voortduurt en bestedingen van overheid en consumenten teruglopen, bezuinigde VSO Nederland wederom op het budget 2012-2013. Daarnaast heeft VSO een bezuinigingsprogramma in uitvoering. Binnen dat programma wordt onder meer het uitzendproces heringericht met als doel de kosten per uitzending te reduceren. Hiertoe wordt geïnvesteerd in een nieuw, toekomstbestendig IT-systeem ter ondersteuning van dit proces. VSO Nederland anticipeerde in 2012-2013 op deze veranderingen door bij de personeelsplanning rekening te houden met de verwachte fte-bezuinigingen als gevolg van deze verandering. Het personeel is goed op de hoogte gehouden van en betrokken bij de voorbereidingen op dit verandertraject. Al in een vroeg stadium hebben we de voorgestelde fte-bezuinigingen gevalideerd, en maatregelen genomen om ervoor te zorgen dat de veranderingen geen nadelige gevolgen zullen hebben voor VSO Nederland. VSO blijft inspelen op de personele overcapaciteit van haar partnerbedrijven en zet steeds vaker vrijwillige stafkrachten op projectbasis op kantoor in. Zij helpen ons onze bedrijfsdoelstellingen te realiseren op een kostenefficiënte manier. Hiertoe hebben we nu ook meerjaren doelstellingen opgenomen in het strategisch plan, die u vindt op pagina 70.

Spreiding van fondsenwerving VSO Nederland is momenteel voor een groot deel van de ongebonden inkomsten afhankelijk van een zeer succesvol kanaal van fondsenwerving, namelijk de Direct Dialogue-fondsenwerving, waarbij donateurs worden geworven door huis-aan-huiswerving en straatwerving. Bestuur en management onderkennen dit risico. Daartoe is in het meerjarenplan de diversificatie van fondsenwerving tot een prioriteit gemaakt en investeert VSO Nederland een groeiend deel van haar uitgaven voor fondsenwerving in pilots van nieuwe kanalen en methoden van fondsenwerving.

Uitval donateurs Aangezien VSO Nederland voor een belangrijk deel afhankelijk is van de bijdrage van haar donateurs, is het cruciaal dat de uitvalpercentages beperkt blijven. Bij de werving van donateurs via het kanaal Direct Dialogue (momenteel het overgrote deel van de aanwas van donateurs) zijn de uitvalspercentages bij VSO gelijk aan of lager dan bij andere goede doelen die deze methode hanteren. Om het risico van hogere uitval te beperken, is het zeer belangrijk te investeren in het behoud van de donateurs. Daarvoor is in het meerjarenplan een flink deel van de activiteiten gereserveerd voor behoud van donateurs, waarbij goed wordt geïnvesteerd in de communicatie en de Jaarverslag VSO Nederland


17

relatie met de donateurs, met als doel dat de donateurs naar behoefte geïnformeerd worden en een sterkere band en loyaliteit met VSO kunnen ontwikkelen.

Afbouw subsidie van VSO Internationaal VSO Internationaal heeft met haar belangrijkste donor, het Britse ministerie van Ontwikkelingssamenwerking, afgesproken dat de subsidie zal verminderen en VSO in de komende jaren de teruglopende inkomsten van deze subsidie zal opvangen door haar inspanningen in fondsenwerving te vergroten. Dat betekent dat de jaarlijkse subsidie van VSO Internationaal aan VSO Nederland onder druk komt te staan. VSO Nederland heeft dit risico zien aankomen en de afgelopen jaren haar inspanningen vergroot om nieuwe donateurs te werven en nieuwe fondsen aan te boren met als doel zonder subsidie van VSO Internationaal haar programma uit te voeren. In het afgelopen jaar is de afhankelijkheid van de subsidie van VSO Internationaal door goede resultaten in de fondsenwerving teruggebracht naar nul. Er bestaat nog een risico dat diensten die VSO Nederland zonder vergoeding afneemt van VSO Internationaal, zoals IT en volunteer management systems, op de langere termijn aan VSO Internationaal moeten worden vergoed. Op termijn zal hiervoor een voorziening moeten worden opgebouwd uit een stijging van de fondsenwervende inkomsten.

Internationale herziening van het uitzendproces van VSO-vakdeskundigen In antwoord op de hiervoor genoemde subsidieafbouw door het Britse ministerie van Ontwikkelingssamenwerking heeft VSO de afgelopen jaren het uitzendproces geëvalueerd. De gehele VSO-federatie werkt met een gedeeld ITsysteem en internationaal afgestemd wervings- en matchingsproces om wereldwijd de uitzending van vakdeskundigen te realiseren. Dit systeem en proces waren verouderd en niet meer voldoende klantgericht.

Op basis van een uitgebreide evaluatie, waar alle federatieleden bij zijn betrokken, is er een nieuw proces ontwikkeld dat gericht is op verbetering van onze resultaten en kwaliteit, maar ook op het vergroten van de efficiency en de flexibiliteit van onze manier van werken. Hierdoor moeten ook vraag en aanbod elkaar gemakkelijker vinden en zal de effectiviteit toenemen.

Uiteraard is de grondige aanpassing van onze kernactiviteit, die in 2013-2014 wordt geïmplementeerd, niet zonder risico’s. Deze risico’s zijn tijdig geïnventariseerd en beschreven en geven aan welke maatregelen nodig zijn om de overgang soepel te laten verlopen. Een voorbeeld van een risico is dat in het nieuwe systeem meer verantwoordelijkheid wordt neergelegd bij de vakdeskundige zelf, en dat een deel van het voorbereidingsproces online wordt uitgevoerd.



18

Om dit risico te beperken, wordt relatiebeheer met de VSO-vakdeskundige een belangrijk aandachtsgebied voor onze medewerkers. Verder is ervoor gekozen om de veranderingen niet in één keer te implementeren, maar dit stapsgewijs te doen. De eerste fase (assessment en training) wordt in juli 2013 geïmplementeerd, de tweede fase (werving en plaatsing) in het najaar van 2013. Delen van de nieuwe aanpak van werving en plaatsing zijn uitgetest in een kleinschaliger pilotproject voor EU Aid Volunteers (zie pagina 51). Gedurende de implementatie zal VSO Nederland in nauw overleg met VSO Internationaal en de overige federatieleden de nieuwe werkwijze evalueren. Hierdoor zijn tijdig aanpassingen mogelijk. De medewerkers zullen nauw betrokken worden bij veranderingen in hun taken en zo nodig extra bijscholing ontvangen.

Charitatieve markt en weten regelgeving Voor het telefonisch werven van nieuwe donateurs (telemarketing) houdt VSO zich aan de regelgeving van de overheid. In deze nieuwe regelgeving blijft VSO het recht houden bestaande relaties telefonisch te benaderen voor nieuwe giftacties of klanttevredenheidsonderzoeken. De regelgeving heeft geen grote consequenties of risico’s voor de donateurwerving van VSO. We passen onze procedures voor het telefonisch benaderen van nieuwe donateurs aan de regelgeving aan. We doen dit als volgt:

Bel-me-niet-register VSO belt regelmatig met haar donateurs. We doen dit volgens de gestelde wettelijke regels van o.a. het bel-meniet-register. In het achterliggende jaar hebben we ruim 8.000 donateurs gebeld. Daarvan hebben ruim 200 donateurs een recht van verzet laten afgeven. VSO heeft dit in haar database geregistreerd en belt deze donateurs in de toekomst niet meer op. Er bestaat een risico dat meer donateurs van dit recht gebruik zullen gaan maken, waardoor het contact met onze donateurs wordt beperkt. Echter, gezien de betrokkenheid van de donateurs bij het werk van VSO achten wij het risico dat dit een probleem zal gaan vormen, gering.

Huis-aan-huiswerving Met betrekking tot huis-aan-huiswerving is er in de politiek gesproken of werving aan de deur aan banden moet worden gelegd. Tot heden heeft dit nog niet tot concrete additionele regelgeving geleid. Daarnaast is het waarschijnlijk dat, mocht een dergelijke regelgeving er in de toekomst komen, goede doelen daarvan vrijgesteld zullen worden. VFI, de branchevereniniging van goede doelen, is bij deze discussie betrokken namens de sector en houdt ons op de hoogte van de ontwikkelingen.

Wat belangrijk is om publieke steun voor huis-aan-huiswerving te behouden, is dat wij de werving van donateurs zorgvuldig uitvoeren. Wij besteden daarom veel aandacht aan de professionaliteit van de werving en controleren systematisch de kwaliteit van de donateurswerving. We sturen de wervers zo gedegen mogelijk de straat op door Jaarverslag VSO Nederland


19

hen regelmatig te informeren over het werk van VSO en ontwikkelingssamenwerking in het algemeen. Zo kunnen ze hun rol als voorlichter en werver het beste vervullen. De wervers wordt geleerd hoe ze op een plezierige wijze mensen te woord kunnen staan en om op een correcte manier om te gaan met klachten. Klachten over de werving worden geregistreerd en de adequate en tijdige afhandeling wordt nauwkeurig in de gaten gehouden. Een onderdeel van de afhandeling is dat de klacht besproken wordt met betrokken werver.

SEPA Met ingang van 1 februari 2014 verandert het betaalverkeer in Nederland. Alle betalingen verlopen via SEPA (Single Euro PaymentArea). Met de komst van deze betaalwijze veranderen de uitvoeringsregels van de diverse betaalproducten. De focus in de veranderende regelgeving ligt op het beschermen van consumenten. VSO ziet met name een risico rond de veranderde regels van de incasso. De meerderheid van de donateurs steunt VSO via een automatische maandelijkse machtiging. Doordat de consument actief meer mogelijkheden krijgt de machtiging niet uit te laten voeren, dan wel terug te vorderen, is de verwachting dat de uitval omhoog zal gaan, wat leidt tot minder inkomsten.

SEPA biedt VSO ook een kans. Doordat er geen verschil meer is in het betalen in binnen- en buitenland, biedt dit VSO de mogelijkheid om ook donateurs te werven in omliggende landen, zoals België en Duitsland.

1.7

Financiën

VSO Nederland verantwoordt haar inkomsten en uitgaven jaarlijks in een jaarrekening. De jaarrekening over het boekjaar 2012-2013 vindt u in hoofdstuk 4 ‘Jaarrekening’ op pagina 54. In deze paragraaf geven we alvast enkele kengetallen met betrekking tot de bestedingen.

Doelstellingen In het boekjaar 2012-2013 besteedde VSO Nederland € 3.547.129 aan haar doelstellingen. Dit is 69 procent van de totale baten. In de periode 2011-2012 besteedden we met € 2.953.953, 73 procent van de totale baten aan de doelstellingen.

Kosten eigen fondsenwerving Aan eigen fondsenwerving gaven we in het boekjaar 2012-2013 € 907.318 uit. Wanneer we de kosten en baten van eigen fondsenwerving delen, komt dit uit op 25 procent. In 2011-2012 was dat 28 procent met een uitgave van € 807.268. In het afgelopen boekjaar investeerden we in huis-aan-huiswerving en voorlichting. Hierdoor hebben we meer mensen geïnformeerd over het werk van VSO en over ontwikkelingssamenwerking in het algemeen. Het aantal particuliere donateurs groeide. We verdeelden het percentage voor huis-aan-huiswerving dan ook naar rato Jaarverslag VSO Nederland


20

over voorlichting (50 procent) en werving (50 procent). Over de afgelopen drie boekjaren gekeken, voldoet VSO Nederland aan de 25 procent-norm die het CBF hanteert.

Kosten beheer en administratie In het boekjaar 2012-2013 bedroegen de totale kosten voor beheer en administratie € 369.567. Dit is 8 procent van de som der lasten. In vergelijking met vorig jaar is dit bedrag gelijk gebleven. Het percentage is 3 procent lager dan de door VSO Nederland gehanteerde norm van 11 procent. Deze norm is gelijkgesteld aan het percentage dat VSO gebruikt om de kosten van beheer en administratie door te berekenen op de uit te voeren programma’s. Een overzicht van de lastenverdeling over de doelstellingen, de werving van de baten en de kosten van beheer en administratie is vastgelegd in hoofdstuk 4.7 op pagina 66. Hier vindt u ook een toelichting op de lastenverdeling.



21

2 Dit bereikten we in 20122012-2013 2.1

Resultaten per ontwikkelingsdoel

VSO werkt aan acht ontwikkelingsdoelen: onderwijs, mensen die leven met hiv en aids, gezondheidszorg, mensen met een handicap, bestaanszekerheid, participatie en bestuur, de positie van vrouwen en klimaatverandering. Bij elk van deze doelen behalen we onze resultaten doordat onze vakdeskundigen hun kennis overdragen aan de lokale bevolking. Die kennis verspreidt zich als een olievlek. Eén vroedvrouw kan bijvoorbeeld tien lokale vroedvrouwen opleiden. In de jaren die volgen, dragen deze vrouwen hun kennis over op collega’s en moeders, waardoor duizenden baby’s en hun moeders gered worden. Bij het meten van onze resultaten gebruiken we onder meer de rapportages van onze partnerorganisaties en hun bereik onder de doelgroepen. 2.1.1

Onderwijs

VSO wil kinderen in ontwikkelingslanden beter onderwijs bieden. Daarvoor werkte VSO in 2012-2013 in 16 landen samen met 164 onderwijspartners op nationaal, provinciaal en districtsniveau. Vanuit Nederland werkten hier 22 vakdeskundigen aan mee.

Doel: beter onderwijs en opbouw onderwijsinspecties Samen met onze partners willen we de kwaliteit van het onderwijs verbeteren. Bijvoorbeeld door het onderwijs aan de meest achtergestelde groepen – meisjes, kinderen met een handicap, etnische minderheden en kinderen met hiv en aids – te verbeteren. Door meer kinderen de basisschool te laten afmaken en door onderwijsinspecties te organiseren of op te bouwen. Onze partners zijn onder meer overheidsorganisaties, scholen, opleidingsinstituten voor docenten, onderwijsnetwerken en maatschappelijke organisaties.

Aanpak: trainen van leraren, schooldirecteuren en opleiders In 2012-2013 verzorgden we de training van leraren, schooldirecteuren en opleiders in het onderwijs. Bovendien organiseerden we in verschillende landen, waaronder Zuid-Soedan en Oeganda, de onderwijsinspectie. Maatschappelijke organisaties ondersteunden we bij hun beleidsvoering, netwerken en het opzetten van nationaal vrijwilligerswerk. In India ondersteunden we bijvoorbeeld de jongerenorganisatie JOSH bij het monitoren van de implementatie van de Right to Education Act in Delhi. En in Nepal presenteerden we de resultaten van discussies met achtergestelde groepen op een nationaal seminar dat de National Campaign for Education organiseerde.



22

Resultaten: Kindvriendelijk onderwijs voor 10.000 leerlingen Dankzij de inzet van onze vakdeskundigen boekten we wereldwijd successen in het onderwijs. In het district Talensi Nabdam in Ghana haalden bijvoorbeeld 10% meer leerlingen dan vorig jaar het examen dat voorbereidt op een vervolgopleiding, de Basic Certificate Examinations. En in Nigeria ontwikkelden we voor afgestudeerden uit de lokale gemeenschap een intensieve opleiding tot onderwijzer. Hierdoor gingen 22 nationale vrijwilligers aan de slag en profiteerden10.000 leerlingen van verbeterde kindvriendelijke onderwijsmethoden. Docenten uit Cambodja, India, Nepal, Rwanda en Zuid-Soedan boden we de kans om hun mening te geven aan belangrijke beleidsmakers. Deze meningen werden gebundeld in het UNESCO-verslag Educationfor All Global Monitoring Report.

Toekomstplannen: Onderzoek voortzetten Wereldwijd blijven we onderwijsnetwerken en -samenwerkingsverbanden ondersteunen. We zetten ons onderzoek naar de ongelijke behandeling van vrouwen in het onderwijs in Kameroen en Rwanda voort. Net als ons beleidsonderzoek Right to Education in Cambodja, Nepal en Thailand. Met de uitkomsten adviseert UNESCO deze landen hoe ze hun beleid kunnen verbeteren.

Landen waar we werken: Cambodja, Kameroen, Ethiopië, Gambia, Ghana, India, Malawi, Mozambique, Nepal, Nigeria, Papoea-Nieuw-Guinea, Rwanda, Zuid-Soedan, Tanzania, Thailand en Oeganda.

Een beter schoolsysteem voor Cambodja Situatie: gebrek aan docentenopleidingen en lesmethoden Onderwijsadviseur Edwin Zuidema werkt sinds begin 2011 als VSO-vakdeskundige in Cambodja. Hij bezoekt scholen voor lesobservaties, traint docenten en andere vakdeskundigen, organiseert workshops en ontwikkelt lesmaterialen. “Ik werk op een gelijkwaardig niveau samen met mensen die zelf hun probleem oplossen. Mijn vraag is altijd: wat hebben jullie van mij nodig? Zo zette ik bij een aantal scholen samen met ouders, docenten en leerlingen bibliotheken op. Iedereen is daardoor mede-eigenaar en voelt zich verantwoordelijk.”

Probleem: armoede door slecht onderwijs Een van de oorzaken van armoede in Cambodja is het onderwijsniveau. Kinderen ontwikkelen zich niet goed op school, haken voortijdig af of gaan zelfs helemaal niet naar school. In 2004 is bijvoorbeeld gemeten dat 47% van de mensen in de provincie Mondulkiri niet kon lezen en schrijven. In heel Cambodja was dat 33%. “Goede docentenopleidingen en moderne lesmethoden ontbreken hier”, zegt Edwin. Samen met het ministerie van Onderwijs in Cambodja werken vakdeskundigen van VSO Cambodja aan de verbetering van het schoolsysteem. Aanpak: introductie nieuwe leesmethode Jaarverslag VSO Nederland


23

Samen met zijn lokale collega’s introduceerde Edwin een nieuwe leesmethode op 9 basisscholen in de provincie Mondulkiri. “Daarmee leren de kinderen op een leuke en afwisselende manier lezen en schrijven. We ronden dit project nu af en vanaf september beginnen we met iets nieuws. Dan gaan we docenten in Mondulkiri en 5 andere provincies leren hoe ze kinderen Engelse les kunnen geven.” De lesmethode is jaren geleden ontwikkeld door een andere VSO-vakdeskundige. “Leerlingen leren hiermee beter Engels, waardoor ze makkelijker doorstromen naar het vervolgonderwijs. Misschien maakt deze lesmethode straks deel uit van een landelijk onderwijsprogramma. Dan doen mijn kennis en ervaring dus nog lang na mijn vertrek hun werk. Dat vind ik een mooie gedachte.”

Resultaat: 2.800 leerlingen in groep 3 en 4 leerden beter lezen en schrijven “Eigenlijk kun je de resultaten niet in exacte cijfers omzetten”, vertelt Edwin. “Natuurlijk meten we onze resultaten. Zo bereikten we met de nieuwe leesmethode uiteindelijk 20 scholen. En per school leerden gemiddeld 140 leerlingen van groep 3 en 4 lezen en schrijven. Maar het gaat verder dan dat, want sommige docenten gebruiken de methode ook als ik straks weer weg ben. In 2012 trainde ik in Mondulkiri 572 docenten, waarvan 223 vrouwen. Bovendien maakte ik samen met docenten ongeveer 300 nieuwe en verschillende lesmaterialen. Uiteindelijk profiteren er dus veel meer kinderen nu en in de toekomst van het werk van VSO.

“Het is goed om te zien hoe ervaren leerkrachten hun ideeën delen met beginnende leraren” Cluster- en schooldirecteur van Boreang basissschool Choem Daa, Oreang district: “Samen met Edwin organiseerden we een training over het maken van lesmaterialen voor alle leraren in mijn district. We hebben nu genoeg ideeën en materialen om te gebruiken in onze scholen. Ik hoop dat alle leraren deze materialen gebruiken in hun lessen. Het helpt de leerlingen beter lezen en schrijven. Ik hoop dat ze daardoor in de toekomst meer kans hebben op een baan”

2.1.2

Gezondheidszorg

VSO verbetert de gezondheidszorg wereldwijd en draagt bij aan de uitvoering van beleid op dit gebied. Hiervoor werkten we in 2012-2013 met 140 gezondheidspartners in meer dan 20 landen in Afrika, Azië en het Pacifisch gebied. Vanuit VSO Nederland werkten hier 15 vakdeskundigen aan mee.

Doel: een beter welzijn voor kansarme mensen We verbeteren het fysieke, mentale en sociale welzijn van kansarme mensen en bieden essentiële gezondheidszorgdiensten van goede kwaliteit. Ook ondersteunen we de implementatie van nationaal beleid op dit gebied. We verzamelen bewijs voor de problemen waar medewerkers in de zorg tegenaan lopen en lobbyen bij



24

overheden voor veranderingen en verbeteringen in de sector. Daarnaast trainen we zorgmedewerkers en vrijwilligers, zodat zij hun werk goed kunnen blijven uitvoeren.

Aanpak: ons werk verandert levens • Samen met onze partners zorgden onze vakdeskundigen in Sri Lanka voor geschoold personeel bij rehabilitatiecentra voor geestelijke gezondheidszorg, poliklinieken en therapiepraktijken. • In Sierra Leone werkten we aan de voortdurende professionele ontwikkeling van 274 zorgmedewerkers in overheidsziekenhuizen om de kwaliteit van moederen kindzorg te verbeteren. Dit leidde tot een afname van moederen kindersterfte, van 12 per maand in juli 2012 naar 3 per maand in december 2012. • In Zuid-Soedan trainden 3 VSO-vakdeskundigen 234 verpleegstudenten in 2 trainingsinstituten. • Bij 51 partners uit 14 landen vergrootten we de kennis over beleid, netwerken en nationaal vrijwilligerswerk.

Resultaten: versterking gezondheidszorgvoorzieningen loont Onze gezondheidsprogramma’s focussen sinds 12 jaar meer op samenwerking met overheidsziekenhuizen en hogescholen die opleidingen in de gezondheidszorg bieden. Zo willen we het aantal geschoolde werknemers vergroten. Dit komt terug in een aantal nieuwe VSO-gezondheidsprogramma’s in Zambia, Nepal en Zimbabwe. Deze programma’s ondersteunen primaire gezondheidszorg door middel van gezondheidszorgpromotie en preventiewerk in de lokale gemeenschap en verbetering van de gezondheidsdiensten in lokale ziekenhuizen. Daarnaast onderzoeken we welke problemen zorgmedewerkers in Cambodja tegenkomen in hun werk. Met die informatie lobbyen we bij de Cambodjaanse overheid om voldoende zorgmedewerkers te rekruteren, trainen en behouden.

Toekomstplannen: kennis en ervaring delen met onze partners De komende jaren wordt gezondheidszorg een nog belangrijker thema in het werk van VSO. Zo willen we het doel van de World Health Organisation (WHO) van 2,3 zorgmedewerkers per 1.000 inwoners realiseren. We richten ons steeds meer op moederen kindzorg. Hierdoor zal de vraag naar vakdeskundigen op dit vakgebied naar verwachting toenemen.

Landen waar we werken: Bangladesh, BurkinaFaso, Cambodja, Kameroen, Ethiopië, Gambia, India, Kenia, Lesotho, Malawi, Mongolië, Namibië, Nepal, Sierra Leone, Zuid-Soedan, Sri Lanka, Tanzania, Oeganda, Zambia en Vanuatu.



25

Gezondheidszorg in Cambodja verbeteren op provinciaal niveau Situatie: vakdeskundige op het Provincial Health Department Ellen Poolman is sinds februari 2012 vakdeskundige in de provincie Oddar Meanchey in Cambodja. Gedurende twee jaar werkt ze als voedingsadviseur bij het Provincial Health Department (PHD), waaronder alle gezondheidscentra en ziekenhuizen van de provincie vallen. Ellen vertelt: “De provincie telt 5 districten en in totaal 227.264 inwoners. Er zijn 2 ziekenhuizen en 24 gezondheidscentra, waarvan ik er nu in 8 heb gewerkt.”

Probleem: weinig kennis rond voeding “In de provincie Oddar Meanchey is 40 tot 50% van de kinderen en jongeren te klein voor hun leeftijd”, vertelt Ellen. “Dat komt doordat ze te weinig voeding hebben gehad om voldoende te groeien. Bovendien heeft 30% van de kinderen ernstig ondergewicht.” Veel zorgmedewerkers in Cambodja hebben geen kennis van voeding, omdat dit onderwerp niet is opgenomen in de medische opleidingen. Hierdoor weten ze vaak niet hoe ze voedingszorg aan de patiënten kunnen verlenen. Ellen: “Gelukkig startte in augustus 2012 in de hoofdstad Phnom Penh de eerste 2-jarige masteropleiding in voeding. Op dit moment zijn er nog niet veel studenten door de hoge kosten en beperkte studiefondsen. Hopelijk trekt het programma in de toekomst meer studenten aan, zodat de zorg voor en voorlichting aan patiënten verbeteren.”

Aanpak: budgetbeheer en training gezondheidsmedewerkers Ellen: “Ik ondersteun het beheer van het budget. En samen met mijn collega’s van het PHD organiseer en monitor ik alle projecten van de verschillende ontwikkelingsorganisaties in de provincie. Ook ondersteun en train ik gezondheidsmedewerkers. Vooral de jongere collega’s zijn erg gemotiveerd en willen het beste voor hun patiënten. Met hen werk ik vaak 1 op 1, zodat ze meer kunnen leren.” Ellen draait samen met een collega verschillende projecten in gezondheidscentra in de districten Trapaing Prasath (51.132 inwoners) en Anlong Veng (55.538 inwoners). “Met het personeel van 9 centra werkten we bijvoorbeeld aan de communicatie tussen gezondheidswerker en patiënt, prioriteit van patiëntenzorg, voeding voor kinderen en vrouwen in de vruchtbare leeftijd, zwangerschapsonderzoeken en nazorg na de bevalling.”

Resultaat: meer kennis en beter gedrag naar patiënten toe “Het personeel waar wij mee werkten, was erg gemotiveerd, leergierig en betrokken”, vertelt Ellen. “Uit onze evaluatie blijkt dat ze meer weten en dat ze hun kennis beter kunnen toepassen. Daarnaast weet het PHD beter wat er in de provincie gebeurt, en de organisatie laat krachtiger management zien naar non-profitorganisaties in de provincie. Het PHD geeft hun bijvoorbeeld meer mogelijkheden om voedingsprojecten te ontwikkelen.” In 2012 zijn verschillende samenwerkende non-profitorganisaties met een nieuw voedingsproject in de provincie gestart,



26

om de voedingssituatie van kinderen onder 2 jaar oud te verbeteren. “Het PHD heeft de voorbereidingen en start van dit project succesvol gemanaged en mogelijkheden gecreëerd om dit project tot 2014 te laten lopen.”

“VSO verbetert de samenwerking tussen het PHD en non-profitorganisaties” Dr. Ouk, directeur van het PHD in Samraong en de directe manager van Ellen: “De vakdeskundigen van VSO stimuleren goede communicatie tussen non-profitorganisaties in de provincie Oddar Meanchey en het PHD. We leren welke support non-profitorganisaties van ons nodig hebben, en hebben makkelijker en efficiënter toegang tot hun informatie. VSO is een rolmodel voor zowel het PHD als non-profitorganisaties en verbetert de samenwerking tussen de verschillende instanties.”

2.1.3

Hiv en aids

VSO zorgt ervoor dat kansarme mensen met hiv en aids de behandeling, zorg en ondersteuning krijgen die ze nodig hebben. Ook zorgen we er bijvoorbeeld via campagnes voor dat ze niet worden buitengesloten. Hiervoor werkten we samen met 84 partners in 11 landen. Vanuit VSO Nederland werkten hier in 2012-2013 4 vakdeskundigen aan mee.

Doel: ondersteuning miljoenen hiv- en aidspatiënten Voor een goede hiv- en aidszorg werken we samen met verschillende organisaties. Denk aan nationale, provinciale en lokale hiv- en aidsorganisaties, overheden, organisaties van gezondheidsministeries en non-profitorganisaties. We trainen gezondheidswerkers en lokale vrijwilligers die met hiv- en aidspatiënten werken. Dit zijn toegewijde mensen die op hun beurt weer duizenden anderen trainen, zodat er de komende jaren miljoenen mensen geholpen worden.

Aanpak: effectieve lobby voor betere behandeling In Malawi werkten we samen met een non-profitorganisatie om geleidelijk een einde te maken aan de D4Tmethode, een veelvoorkomende behandeling tegen hiv en aids die veel bijwerkingen met zich meebrengt. De World Health Organisation (WHO) adviseerde om de alternatieve behandelmethode TDF te gebruiken. We zetten een campagne op en lobbyden bij parlementariërs voor de behandelmethode TDF. Daarnaast zetten Engelse parlementsleden zich via een langdurig beleidsprogramma in voor een wet die thuisverzorgers ondersteunt. In het zuiden van Afrika verzorgen namelijk duizenden mensen thuis hun naasten die aan hiv en aids lijden. Hiervoor krijgen ze geen financiële of medische ondersteuning.



27

Resultaat: betere behandeling hiv en aids en wet voor thuisverzorgers Dankzij onze campagne en lobby stopte de Malawiaanse regering in 2013 met de schadelijke D4T-methode. Deze methode wordt vervangen door de TDF-methode, zodat minder mensen onnodig hoeven te lijden. Daarnaast nam de Zimbabwaanse regering mede dankzij het beleidsprogramma van de Engelse parlementsleden een wet aan die thuisverzorgers ondersteunt. De Zimbabwaanse regering erkent nu de waardevolle bijdrage van thuisverzorgers en ondersteunt hen met trainingen en zorgmaterialen die zij thuis kunnen gebruiken. Ook verplicht de wet de regering fondsen op te richten om thuisverzorgers te belonen voor hun inspanningen.

Toekomstplannen: integratie van ons werk rond gezondheidszorg en hiv en aids VSO blijft werken aan een betere toegang tot zorg en ondersteuning voor mensen met hiv en aids. Met name onze samenwerking met lokale zorgverleners, die vrijwillig hulp bieden aan mensen met hiv en aids, geeft een voorbeeld aan de rest van de wereld om lokale initiatieven te versterken. We bouwen hier de komende jaren op voort, zodat we ons werk in de gezondheidszorg en met hiv- en aidspatiënten beter kunnen bundelen en de impact kunnen vergroten.

Landen waar we werken: Kameroen, Kenia, Malawi, Mongolië, Namibië, Nigeria, Papoea-Nieuw-Guinea, ZuidAfrika, Oeganda, Zambia en Zimbabwe.

Een beter leven voor mensen met hiv en aids in Kameroen

Situatie: MUSAB wil levenskwaliteit in Kameroen verbeteren Marja Hendrix werkte van september 2011 tot augustus 2012 via VSO bij MUSAB als adviseur capaciteitsopbouw. Deze non-profitorganisatie in het dorp Baba 1 in Kameroen wil de levenskwaliteit van mensen met hiv en aids, weeskinderen en andere achtergestelde groepen verbeteren. Het is een kleine organisatie, die uit 4 mensen bestaat. Zij werken vrijwillig en zijn gericht op een zo groot mogelijke impact van hun werk op het dorp en de regio. In het dorp werken ze met zo'n 25 vrijwilligers. Samen delen ze hun kennis en ervaringen met zo veel mogelijk van de 45.000 inwoners van het gebied.

Probleem: veel passie, weinig middelen “De MUSAB-vrijwilligers hebben veel passie. Ze willen graag hun doel bereiken, maar ze hebben weinig middelen”, vertelt Marja. “Ze hadden behoefte aan ondersteuning bij het vergroten van hun netwerk en het mobiliseren van plaatselijk beschikbare capaciteit, het versterken van de kennis van de vrijwilligers en toegang tot beschikbare middelen en fondsen. Daarnaast wilden ze dat iemand met hen meedacht, andere gezichtspunten inbracht en met hen schouder aan schouder werkte om hun werk te realiseren.” Jaarverslag VSO Nederland


28

Aanpak: capaciteitsopbouw, werven fondsen en trainingen Marja: “Bij MUSAB concentreerde ik me op de capaciteitsopbouw binnen het dorp. Daarnaast adviseerde ik het personeel, zodat MUSAB sterker werd op het gebied van ICT en office-, projecten algemeen management.” Marja vond financiering voor een project dat de overdracht van hiv van moeder op kind bestrijdt, iets waar nog niet veel aandacht voor was in het dorp. Ook hielp Marja bij het ontwikkelen van een training gericht op het opstarten van kleine bedrijfjes voor hiv-positieve vrouwen. “De vrouwen kregen na de training nog een half jaar begeleiding bij de opstart van hun bedrijfje.”

Resultaat: meer kennis en sterkere onderlinge relaties “De vrijwilligers in het dorp hebben meer kennis en weten beter wat ze in bepaalde situaties moeten doen en wie ze kunnen mobiliseren”, vertelt Marja. “Met name op het vlak van het tegengaan van de overdracht van hiv van moeder op kind, palliatieve zorg en vrouwenrechten. De relatie van de vrijwilligers met bijvoorbeeld zorgverleners in het dorp en het dorpshoofd is versterkt.” “Door de trainingen weten we beter wat we in bepaalde situaties moeten doen” John Ndzeghaminyi, een van de vrijwilligers in het dorp en zelf hiv-positief: “Door de trainingen die we volgden op het gebied van palliatieve zorg en moeder-kindtransmissie, weten we beter wat we moeten doen in bepaalde situaties. Zo weten we nu hoe belangrijk een gebalanceerd dieet is voor mensen die hiv-positief zijn. We bieden meer aandacht en zorg aan mensen die gaan sterven. En we proberen hiv-positieve vrouwen die zwanger zijn, eerder in contact te brengen met het plaatselijke ziekenhuis. Door de training weten we hoe belangrijk het is dat ze al medicijnen krijgen en veiliger kunnen bevallen.”

2.1.4

Mensen met een handicap

VSO wil dat meer mensen met een handicap gelijkwaardig deelnemen aan de samenleving. We helpen lokale instellingen en regeringen om de mensenrechten van mensen met een handicap te bevorderen op het gebied van onderwijs, werk en gezondheidszorg. Hiervoor werkten in 2012-2013 onze vakdeskundigen – van wie 3 vanuit VSO Nederland – samen met vooral gehandicaptenorganisaties en -netwerken, ministeries, scholen en ziekenhuizen.

Doel: volwaardige deelname aan gezin, gemeenschap en samenleving VSO richtte zich afgelopen jaar in 11 landen in Afrika en Azië met 44 partners op mensen met een handicap. We trainden werknemers van partners in de gehandicaptenproblematiek. Ons doel is mensen met een handicap te ondersteunen bij een volwaardige deelname aan gezin, gemeenschap en samenleving.



29

Aanpak: lobbyen en campagne voeren in Rwanda Een belangrijk deel van ons werk is ervoor zorgen dat lokale autoriteiten de problemen van mensen met een handicap begrijpen en oppakken. Een voorbeeld is onze samenwerking met de Ngororero District Council in Rwanda. Dit district neemt de behoeften van mensen met een handicap nu mee in de planning van lokale ontwikkeling, decentralisatie en beleid. We verwachten dat mensen met een handicap hierdoor toegang krijgen tot betere voorzieningen en beter kunnen deelnemen aan de samenleving.

Daarnaast werkten VSO en de National Council for People with Disability (NCPD) in Rwanda aan een campagne voor de rechten van mensen met een handicap. Het Rwandese parlement heeft de gehandicaptenproblematiek nu als een belangrijk punt in de nieuwe Economic Development and Poverty Reduction Strategy (EDPRS) van Rwanda opgenomen. Dit betekent dat alle overheidsinstanties rekening moeten houden met de rechten van mensen met een handicap in hun ontwikkelingsprogramma´s, van onderwijs tot sociale bescherming en rechtvaardigheid.

Resultaten: training en lobby’s •

Rwanda’s Ngororero Council trainde 3.180 medewerkers, mensen met een handicap en lokale maatschappelijke organisaties voor de uitrol van nieuw gehandicaptenbeleid.

•

In Cambodja trainde het National Special Education Office 4.904 onderwijzers en medewerkers in het omgaan met gehandicaptenproblematiek.

•

In India werkten we samen met de SCORE Foundation. Deze organisatie lobbyde succesvol bij de Board of Secondary Education (CTET/CBSE) om mensen met een visuele beperking bij CTET-examens extra ondersteuning te bieden. CTET/CBSE heeft alle CTET-examencommissies formeel opgeroepen om de juiste examenbenodigdheden voor deze mensen in huis te halen.

•

43 van onze partners trainden hun werknemers in de gehandicaptenproblematiek. Dit heeft de levenskwaliteit van mensen met een handicap lokaal verbeterd. Zo ondersteunt de Indiase overheid bijna 15.000 mensen met een handicap in de provincies West-Bengalen en Orissa.

Toekomstplannen: behoeften van mensen met een handicap blijven onderstrepen We blijven samenwerken met maatschappelijke organisaties in Afrika en Azië om de behoeften van mensen met een handicap te onderstrepen. Om de aandacht voor mensen met een handicap te verstevigen in ons beleid, willen we dit onderbrengen bij alle gebieden waarop we actief zijn.

Landen waar we werken: Cambodja, Kameroen, Gambia, India, Indonesië, Kenia, Nepal, Filipijnen, Papoea-NieuwGuinea, Rwanda en Sri Lanka.



30

Jongeren met een handicap leren een bedrijf opzetten Situatie: een van de weinige scholen voor kinderen met een lichamelijke handicap De Masaku School for the Physically Disabled is een van de weinige openbare basisscholen in Kenia die zich richten op kinderen met een lichamelijke handicap. Op de school volgen zo´n 150 leerlingen in de leeftijd van 7 tot en met 25 jaar primair onderwijs. Van de leerlingen is 60% jongen en 40% meisje. De school heeft 20 leraren, van wie 17 vrouwen. Vakdeskundige Jolanda Krispijn, marketing and product quality advisor, deelde tussen november 2012 en augustus 2013 haar vakkennis en ervaring met de leerkrachten en leerlingen.

Probleem: hulp nodig bij ondernemersvaardigheden Er is veel werkloosheid onder jongeren in Kenia. Voor jongeren met een handicap is het een extra uitdaging om een betaalde baan te vinden. Daarom zette de Masaku School for the Physically Disabled vóór de komst van Jolanda een trainingscentrum op. Hier kunnen jongeren met een lichamelijke handicap naartoe die het primair onderwijs hebben afgerond en geen vervolgstudie kunnen starten. Ze leren bijvoorbeeld sieraden maken of houten leerbewerking, zodat ze in hun eigen inkomen kunnen voorzien. Het trainingscentrum vond het moeilijk om de leerlingen ondernemersvaardigheden bij te brengen en hen te helpen bij het opstarten van hun eigen bedrijf. Ook kon het centrum hulp gebruiken bij het onder de aandacht brengen van de school bij lokale overheden en bedrijven, zodat zij bereid zijn steun te bieden.

Aanpak: ondernemersworkshop en lokale marketingactiviteiten Jolanda zette een businessworkshop op, waarin leerlingen leren hoe ze een eigen bedrijf kunnen opzetten, alleen of met hulp van familie. Ook hielp ze de school met lokale marketingactiviteiten. Jolanda vertelt: “We presenteerden de school aan bedrijven en lokale overheidsinstellingen door de producten van de leerlingen te laten zien. Hierdoor kregen we uiteindelijk een gratis stand op een grote jaarlijkse beurs in de stad Machakos, waar veel lokale ondernemers op afkomen. Eind juni promootten we daar 3 dagen de school, samen met de leerlingen en een aantal leraren van het trainingscentrum. Het was geweldig om te zien hoe trots de leerlingen op zichzelf waren en hoeveel indruk ze maakten op de bezoekers. Veel mensen gaven positieve aandacht en waren verrast dat er zoiets bestond in Machakos. Ook de lokale overheid bezocht onze stand en wil de school nu meer helpen.”

Resultaat: regionale bekendheid en businessvaardigheden Door deelname aan de beurs in Machakos heeft de school regionale bekendheid verkregen. Jolanda: “Veel instanties en lokale overheden hebben hun interesse getoond in de school en zijn vocational training center.” Ook de school zelf heeft veel geleerd. “Zo ziet de school in dat er lokaal veel mogelijkheden zijn om het trainingscentrum uit te breiden en te professionaliseren. Daarnaast kan een leraar van het centrum nu leerlingen lesgeven in business, sales en boekhouden.” Jaarverslag VSO Nederland


31

“Mijn moeder koopt nu in de vakantie materialen voor mij” Vertelt een leerling van de Masaku School for the PhysicallyDisabled. “Zo kan ik thuis ook aan de slag met het maken en verkopen van producten. Mensen reageren heel positief op mijn producten en mijn moeder is heel trots op me.”

2.1.5

Bestaanszekerheid

VSO werkte wereldwijd samen met 201 partnerorganisaties aan bestaanszekerheid. Ons belangrijkste doel is achtergestelde mensen beter in staat te stellen in hun levensonderhoud te voorzien. Ook beschermen we gemeenschappen onder andere tegen – gedwongen – landonteigening. Vanuit VSO Nederland werkten hier in 2012-2013 20 vakdeskundigen aan mee.

Doel: samenwerken aan bestaanszekerheid VSO werkte samen met 201 organisaties, bedrijven en overheidsorganisaties in 24 landen aan de verbetering van het levensonderhoud van kansarmen. Honderd van deze lokale partnerorganisaties ondersteunden we ook met beleidsontwikkeling, netwerken en het opzetten van vrijwilligerswerk. Betrokkenheid en samenwerking met de private sector worden hierbij steeds belangrijker. We onderzochten welke bedrijven sociale verandering teweeg kunnen brengen door te investeren in nieuwe businessmodellen, waarin ook kleine producenten worden betrokken. De grote bedrijven kunnen bestaanszekerheid voor een grote groep mensen garanderen, wat al tot successen leidde. Een voorbeeld is het Cocoa Life Project in Ghana, waarbij VSO samenwerkt met Mondelēz International.

Aanpak: verbeteren levensonderhoud via landrechten en trainingen Onze partner in Thailand, maatschappelijke organisatie KESAN-BEWG, werkte met lokale autoriteiten aan de bescherming van land en levensonderhoud. Deze lokale autoriteiten hebben sinds juni 2012 4.156 individuele landrechten toegekend en 16 gemeenschaps boscertificaten uitgegeven. Wereldwijd gaven onze partnerorganisaties daarnaast diverse praktijktrainingen om de kwaliteit van werk te verbeteren. Ze trainden onder meer 6.078 raadsleden en ambtenaren in Kameroen, 8.765 medewerkers van agrarische organisaties die zijn aangesloten bij het Presbyterian Agricultural Station in Ghana, 400 medewerkers van de Farmers Union in Malawi en 291 medewerkers in het toerisme in Tadzjikistan.

Resultaat: toekomst voor Nigeria



32

Met het project Making Markets Work for the Poor in Nigeria trainen we, samen met Accenture, 117 lokale vrijwilligers die de boerengemeenschappen versterken. Zij brengen hun nieuwe kennis actief in de praktijk bij boerengemeenschappen, waardoor de impact van onze ondersteuning verder reikt dan alleen onze partnerorganisaties.

Toekomstplannen: moeilijk bereikbare landen ondersteunen We onderzoeken verder hoe we moeilijk bereikbare landen kunnen ondersteunen. Bijvoorbeeld via grenshandel tussen Afghanistan en Tadzjikistan en met een programma om kleine ondernemers en boeren te betrekken in businessmodellen in Myanmar. Zo proberen we steeds meer mensen te ondersteunen die nog niet in hun levensonderhoud kunnen voorzien.

Landen waar we werken: Bangladesh, BurkinaFaso, Cambodja, Kameroen, Gambia, Ghana, India, Indonesië, Kenia, Laos, Malawi, Mongolië, Mozambique, Nepal, Nigeria, Filipijnen, Rwanda, Sierra Leone, Sri Lanka, Tadzjikistan, Tanzania, Thailand, Oeganda en Zambia. De inwoners hebben nu ook water in de droge periodes Situatie: samen met lokale jeugdclubs de waterhuishouding verbeteren Het noorden van Bangladesh kent lange periodes van droogte, waardoor watertekorten ontstaan in de landbouw en in huis, bijvoorbeeld bij het koken of wassen. De ongeveer 200 inwoners van het dorpje Burridhanga hadden hierdoor vaak niet eens 3 maaltijden per dag. Niels van den Berge, VSO-adviseur op het gebied van landbouw- en klimaat, verbetert sinds 2012 de waterhuishouding van dit dorp en enkele buurdorpen. Daarbij werkt het voormalig Tweede Kamerlid voor GroenLinks samen met jeugdorganisaties. Die organisaties bestaan uit ongeveer 25 vrijwilligers tussen de 17 en 35 jaar die concrete oplossingen zoeken voor problemen in de lokale leefomstandigheden.

Probleem: Voedselschaarste door lange periodes van droogte Bij Bangladesh denken veel mensen aan overstromingen, maar door de klimaatverandering kent het land ook lange periodes van droogte. Die duren meestal van februari tot juni. De droogte heeft grote gevolgen voor de inwoners. Er ontstaat bijvoorbeeld voedselschaarste, doordat gewassen niet goed groeien, en er is te weinig drinkwater. “Daarnaast zorgt het voor stress in de gezinnen”, zegt Niels. “Vrouwen moeten vaak ver lopen om water te verzamelen en hebben daardoor minder tijd voor betaald werk en het huishouden.” Bijna een derde van de mensen in Bangladesh leeft in armoede. Ze hebben vaak geen toegang tot basisvoorzieningen, zoals onderwijs en gezondheidszorg. “Dat gaat me aan het hart. Dankzij VSO kan ik gelukkig concreet en structureel meewerken aan projecten die direct bijdragen aan een beter en duurzamer bestaan van mensen en natuur.” Jaarverslag VSO Nederland


33

Aanpak: Mensen buiten het dorp inspireren en ervaringen delen Samen met de lokale jeugdclubs werkt Niels aan projecten die de lokale leefomstandigheden verbeteren. Zo ondersteunde hij ze bij het kweken van groenten en lokale boomsoorten voor een betere waterhuishouding en bij het bouwen van een community centre. Bovendien installeerden ze samen regenwatertanks en een biogascentrale. Tijdens deze activiteiten deelt Niels zijn kennis en ervaring met zijn lokale collega’s en de bevolking. “Dat gaat goed”, vertelt hij. “Het project ontstijgt zelfs het dorpsniveau. De mensen met wie ik werk, worden agents for change, rolmodellen. Ze delen hun ervaringen met mensen – vooral jongeren – buiten het dorp en inspireren ze om hun levenssituatie zelf te verbeteren. Om echt vooruit te komen, is het belangrijk dat we jongeren trainen, dat zijn de leiders van de toekomst. Ik vind het bijzonder dat ik daaraan mag meewerken.”

Resultaat: Regenwatertank en actieve jeugdclub Niels is trots op de regenwatertank die hij samen met zijn lokale collega’s en de dorpelingen bouwde. “Daarin kunnen ze in de natte periodes 10.000 liter regenwater opslaan voor de droge tijd. Maar misschien ben ik nog wel trotser op het community centre dat de jongeren zelf planden en bouwden van lokale materialen. Ik ondersteunde ze met ideeën en motiveerde ze, maar uiteindelijk hebben ze het zelf gedaan. Dat geeft me vertrouwen voor de toekomst.” Dankzij het community centre is de jeugdclub opgebloeid. “De jongeren kunnen nu ook ’s avonds en in de regentijd vergaderen. En de kinderen kunnen er hun huiswerk maken. Door dit project weten de jongeren hoeveel invloed ze zelf hebben bij het bouwen aan een betere toekomst.”

We hebben voor het eerst gas in het dorp Djotis Todo is boer en secretaris van de jeugdclub. Hij vertelt: “Met de hulp van VSO, Gram Bikash Kendra (GBK, lokale partner van VSO) en Niels bouwden we een biogasinstallatie. Nu maak ik biogas van de mest van mijn koeien. We produceren meer biogas dan ons gezin nodig heeft, dus onze buren gebruiken het ook.” Zijn vrouw Sonanoni Soren vult aan: “Vroeger moest ik stro en takjes verzamelen om te kunnen koken. En tijdens het koken moest ik voortdurend nieuwe takjes en stro in het vuur stoppen. Nu zet ik de rijst op het gasstel en ga ik ondertussen andere dingen doen. Bovendien is het eten veel sneller klaar.”

2.1.6

Participatie en bestuur

VSO wil achtergestelde mensen, groepen en organisaties een stem geven. Daarom ondersteunen we hen bij het contact met overheden en andere bestuursorganen. Zo leren ze hoe ze invloed kunnen uitoefenen op beslissingen die hun leven beïnvloeden. Doel: bestuurssystemen en beleid ontwikkelen



34

We steunen de ontwikkeling van bestuurssystemen, structuren en beleid die achtergestelde mensen meer invloed geven. Daarvoor werkte VSO wereldwijd samen met 80 bestuursorganisaties in 22 landen in Afrika, Azië en het Pacifisch gebied. Onze samenwerkingspartners zijn bijvoorbeeld maatschappelijke en overheidsorganisaties, ngo’s, organisaties in de private sector en onderwijs- en gezondheidsinstellingen. Vanuit VSO Nederland werkten hier in 2012-2013 18 vakdeskundigen aan mee.

Aanpak: lokale vrijwilligers ondersteunen Vele nationale vrijwilligers ondersteunden onze partnerorganisaties onder meer bij het opbouwen van hun beleid, netwerken, vrijwilligerswerk en het verwerven van bekendheid bij hun doelgroepen. De lokale vrijwilligers van het Ghana National Service Scheme in Education (NSS) leverden hieraan een belangrijke bijdrage. In de 10 jaar die we samenwerken met deze organisatie, gingen we van 50 naar 5.000 vrijwilligers. Deze universitair geschoolde mensen uit het noorden van Ghana ondersteunen scholen in het noorden van het land.

Resultaten: ervoor zorgen dat overheden hun plichten nakomen In Zambia en Zimbabwe werken organisaties en netwerken van de lokale gemeenschap sinds dit jaar samen met lokale gezondheidswerkers uit de hiv- en aidssector. We stimuleren dit soort samenwerkingsverbanden om contact te leggen met invloedrijke mensen en organisaties. Zo kunnen ze overheden en andere bestuursorganen aansporen hun plichten na te komen. Ook geven ze hun achterban zo meer controle over hun eigen leven. In 20122013 behartigde VSO de belangen van – naar schatting – bijna 60.000 mensen.

Toekomstplannen: meer lokale mannelijke vrijwilligerswerven in Zimbabwe Het afgelopen jaar werkten 2.340 lokale vrijwilligers voor de Matabeleland AIDS Council (MAC) in Zimbabwe. De man-vrouwverdeling is erg scheef: 1.783 vrouwelijke vrijwilligers tegenover 557 mannen. De komende jaren willen we deze verdeling gelijktrekken, omdat vrouwen vaak de schuld krijgen van hiv en voor hun familieleden moeten zorgen. MAC ontwikkelde plannen, waardoor mannen meer worden betrokken bij het advieswerk, hiv- en aidstesten, familieplanning, voortplanting en seksuele gezondheid. De komende jaren willen we deze plannen uitvoeren.

Landen waar we werken: BurkinaFaso, Cambodja, Kameroen, China, Ghana, India, Indonesië, Kenia, Laos, Mongolië, Mozambique, Pakistan, Filipijnen, Papoea-Nieuw-Guinea, Sierra Leone, Zuid-Soedan, Sri Lanka, Tanzania, Thailand, Oeganda, Vanuatu, Zambia.

Psychosociale ondersteuning in Rwanda Jaarverslag VSO Nederland


35

Situatie: mensen met psychiatrische problemen ondersteunen Een groot deel van de bevolking in Rwanda ondervindt nog steeds de gevolgen van de genocide in 1994. “Veel mensen hebben daardoor last van psychosociale of psychiatrische problemen”, vertelt Aart Lohmann, VSOvakdeskundige op het gebied van organisatieontwikkeling. VSO Rwanda probeert samen met haar partners deze mensen meer te betrekken bij de samenleving. Bijvoorbeeld via onderwijs en gezondheidsprojecten. Aart ondersteunt in de Rwandese hoofdstad Kigali de ‘National Organisation of Users and Survivors of Psychiatry in Rwanda’ (NOUSPR). “Samenwerking in de decentrale NOUSPR-ledengroepen haalt mensen uit hun isolement, zo werken ze samen in de veeteelt of landbouw.”

Probleem: psychosociale of psychiatrische problemen door genocide “Hoewel het verleden niet op de veerkracht van de mensen en het land drukt, blijft het steken om jongeren van in de 20 te ontmoeten met geen of een heel kleine familie”, zegt Aart. NOUSPR ondersteunt deze mensen. “De organisatie bestaat sinds 2007, kent 10 decentrale groepen en heeft inmiddels bijna 600 leden. We wilden de informatie-uitwisseling met en tussen deze groepen goed op gang brengen, zodat de samenwerking zou verbeteren.”

Aanpak: informatie-uitwisseling in heel Rwanda “Om de informatie-uitwisseling op gang te brengen, bezocht ik samen met een vrijwilliger van de NOUSPR 10 groepen verspreid over het land. We deelden kennis en ervaring, bijvoorbeeld over hoe de organisaties functioneren en ondersteund kunnen worden”, zegt Aart. “Dit was een schitterende ervaring, ook omdat je in de meest uiteenlopende situaties belandt. We deelden de plannen – op nationaal niveau – met het centrale kantoor van NOUSPR en bespraken de toekomst. Daarnaast gaf ik het afgelopen jaar training on the job en hielp ik conferenties en workshops organiseren en faciliteren.”

Resultaat: doelen, projecten en activiteiten van NOUSPR in kaart gebracht “De resultaten van de informatiesessies verzamelden we in een rapport dat diende als input voor het ‘NOUSPR Strategy and Projects Plan 2013-2015’. We beschreven alle doelen, projecten en activiteiten van NOUSPR. Dat gaf hun houvast en richting voor de toekomst. De ervaringen en meningen van leden vormen nu de belangrijkste bron van de strategie”, vertelt Aart.

“Samen gaan we de organisatie tot een succes maken” Badege Sam, directeur van NOUSPR: “De screening was heel informatief, indrukwekkend en uniek. We hopen dat door deze gezamenlijke aanpak uiteindelijk iedereen in de organisatie zich verantwoordelijk voelt voor het doel Jaarverslag VSO Nederland


36

van onze organisatie. Zodat mensen met psychosociale of psychiatrische problemen betrokken zijn in de samenleving en bij besluitvorming. De plannen en activiteiten uit de strategie worden nu uitgevoerd door onze medewerkers en bestuur.”

2.1.7

Klimaatverandering

VSO overweegt altijd de milieuconsequenties, voordat we projecten uitvoeren. We willen voorkomen dat ons ontwikkelingswerk gemeenschappen kwetsbaarder maakt voor de gevolgen van klimaatverandering. In 2013 nam VSO klimaatverandering op als overkoepelend thema bij de meeste ontwikkelingsprogramma’s.

Ons doel: leren over klimaatverandering In 2012 gingen we in verschillende landen de gevolgen van klimaatverandering tegen. Zo discussieerde en onderhandelde VSO met stakeholders in Indonesië, de Filipijnen en Papoea-Nieuw-Guinea over klimaataspecten in actieplannen rond de Koraaldriehoek. VSO Bahaginan in de Filipijnen en VSO Nepal werken bovendien samen aan een partnerprogramma, waarbij landen van elkaar leren over klimaatverandering. In Indonesië is klimaatverandering het belangrijkste thema van de nieuwe landenstrategie. VSO ontwikkelde hier duidelijke programma’s die klimaatbestendigheid in Oost-Indonesië ondersteunen.

Aanpak: klimaatstrategie in VSO-programma’s Klimaatadviseur en vakdeskundige Joan Bennett voltooide voor VSO Malawi in juni 2012 de eerste nationale klimaatveranderingsstrategie. VSO Malawi coacht hiervoor belangrijke medewerkers van de overheid en maatschappelijke organisaties en alle vakdeskundigen verwerken best practices rond klimaatverandering in hun programma’s. Vakdeskundige Jeana Baker ontwikkelde een klimaatveranderingsstrategie in Oeganda, voor gezondheids-, onderwijs- en bestaanszekerheidsprogramma’s. En met ‘groen’ beleid werkt ze actief aan een verschuiving naar klimaatbestendige ontwikkeling. Zo zet VSO Oeganda samen met partnerorganisaties een boomplantprogramma op om de uitstoot door onze reizen te compenseren.

Resultaten: klimaatverandering tegengaan door focus in alle sectoren In de Cambodjaanse vissector is VSO lid van de Cambodia Climate Change Alliance (CCCA). We focussen hier op de monitoring van visstanden en de impact daarvan op klimaatverandering. Ook stimuleert VSO Cambodja de nationale visadministratie om een klimaatstrategie te ontwikkelen. In Laos integreerden we klimaatverandering in alle programma’s voor landelijke ontwikkeling, duurzaam levensonderhoud en natuurlijk bronnenbeheer.

Toekomstplannen: focussen op oorzaken van klimaatverandering Jaarverslag VSO Nederland


37

We verankeren klimaatverandering in alle sectoren waarin we werken, en focussen op aspecten die klimaatverandering tot gevolg kunnen hebben. Zo werken we aan een duurzame toekomst.

Klimaatverandering tegengaan in Malawi Situatie: lokale overheid en bevolking in Malawi trainen De Malawiaanse bevolking kampt met de gevolgen van klimaatverandering. Rampen zoals droogte, heftige regen en overstromingen komen steeds vaker voor. Het WATERS-project wil de inwoners minder kwetsbaar maken voor de klimaatgerelateerde rampen. Ecoloog Marije Langstraat traint via VSO in de Zuid-Malawiaanse regio Nsanjede lokale overheid en bevolking om hun natuurlijke omgeving aan te passen. Ze planten onder meer bomen om de effecten van heftige regen en droogte te voorkomen. Hierdoor zijn ze beter bestand tegen de gevolgen van klimaatverandering. VSO werkt in het WATERS-project samen met de Schotse en de Malawiaanse overheid en de lokale non-profitorganisaties CEPA en LEAD.

Probleem: extreem klimaat veroorzaakt gevaren voor bevolking Malawi heeft van nature een extreem klimaat. Heftige regen of juist droogte en extreme hitte zijn aan de orde van de dag. Afgelopen decennia is het klimaat in Malawi nog extremer geworden. Malawi heeft problemen als ontbossing, erosie, overstromingen, slechte watervoorziening en energietekort.

“Nsanje is een regio van extremen”, vertelt Marije. “Het is er heet en heel droog of heet en heel nat.” Heel Malawi heeft problemen als ontbossing, erosie, overstromingen, slechte watervoorziening en energietekort. En de bevolking worstelt om de weersomstandigheden, de economische crisis, corrupte politici, ziektes en armoede te overleven. “Het WATERS-project maakt mensen minder kwetsbaar voor voedselonzekerheid, overstromingen en droogte. Op papier klinkt dat simpel, maar dat is het niet. Overal is een tekort aan geld, materiaal en brandstof. Bovendien is het moeilijk om boeren die nu honger hebben, ervan te overtuigen dat onze aanpak op de lange termijn meer oplevert. Gelukkig krijg ik een hoop medewerking van de lokale overheid en andere organisaties.”

Aanpak: bomen planten en managementplannen opstellen In de 4 meest kwetsbare regio’s van Malawi, Nsanje, Chikhwawa, Salima and Karonga, trainen klimaatdeskundigen van VSO ambtenaren, traditionele leiders en lokale dorpscomités. Marije: “We geven workshops aan ambtenaren over ecosystemen, klimaatadaptatie, management en samenwerking. Ook trainen we de comités bijvoorbeeld om boomkwekerijen op te zetten en te onderhouden. De bomen planten we op rivierbanken. Daarmee voorkomen we verzanding en erosie en maken we de bodem minder vatbaar voor droogte. De comités in Nsanje kunnen nu 115.000 bomen per jaar planten. Daarnaast leren we ze om lokale managementplannen op te stellen en promoten we alternatieve energiebronnen en goede landbouwmethodes.” Jaarverslag VSO Nederland


38

Resultaat: getrainde klimaatambtenaren Al na 5 maanden na de start van het project zijn 30 ambtenaren en 14 dorpscomités getraind in klimaatadaptatie en management. Marije zette, ondersteund door lokale overheid en samen met de lokale comités, 13 boomkwekerijen in Nsanje op of versterkte deze. Daarnaast zullen WATERS en het Peacecorps binnenkort een database lanceren om projecten in Nsanje te registreren en samenwerking te stimuleren.

“WATERS is een unieke reactie op de kwetsbare mensen die continu blootstaan aan gevaar. Dit stelt GizexGizai, grondlegger van FACE, een lokale ngo. Het maakt hen sterker en geeft hun de verantwoordelijkheid om zelf te handelen.”

2.1.8 Positie van de vrouw Gelijke rechten voor mannen en vrouwen Vrouwen worden in veel ontwikkelingslanden ondervertegenwoordigd in besluitvorming op alle niveaus. Daardoor zijn zij minder goed in staat om hun basisrechten op te eisen, en blijven hun levenskwaliteit en inkomen achter. VSO komt daarom op voor gelijke rechten voor mannen en vrouwen. VSO wil vrouwen in staat stellen om mee te praten over ontwikkelingen in hun gemeenschap en ze gelijkwaardig laten deelnemen aan de samenleving en politiek.

Doel: 367 partners rapporteren over positie van vrouwen Sinds begin 2013 rapporteren 367 partners van VSO over de positie van vrouwen en meisjes. Dit is meer dan de helft van alle partners van VSO, en dit aantal is snel gestegen. In 2012 waren het er 204 en bij onze nulmeting in 2011 brachten 93 partners de positie van vrouwen en meisjes in kaart. Met 128 van deze partners werkt VSO actief samen aan vraagstukken rond de rechten van mannen en vrouwen. Bijvoorbeeld door vrouwen onderwijs te bieden en te informeren over hun recht op gezondheidszorg.

Aanpak: politie van Rwanda bestrijdt geweld tegen vrouwen Samen met de nationale politie van Rwanda ontwikkelden we een landelijke strategie voor Gender Based Violence (GBV). We trainden politieagenten en confronteerden hen met de slachtoffers van GBV. Dankzij deze ervaring proberen ze actief het geweld tegen vrouwen te voorkomen, bijvoorbeeld met actieplannen, workshops en analyses.

Resultaat: gezondheidswerkers bewust van gendervraagstuk



39

Samen met het ministerie van Gezondheidszorg en het gezondheidsbureau van de regio Afar in Ethiopië ontwikkelden we een training voor medewerkers en managers in de gezondheidszorg. Dit deden we in reactie op toenemend geweld tegen vrouwen en meisjes en vooral verkrachtingen van meisjes. Dankzij de training wordt de bevolking nu meer bewustgemaakt van GBV. Vrouwen en meisjes die slachtoffer zijn geworden van geweld, krijgen betere ondersteuning en de politie onderzoekt hoe ze de daders beter kan pakken.

Toekomstplannen: partners stimuleren om over ongelijkheid te rapporteren We blijven onze partners stimuleren om de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen in kaart te brengen en hierover te rapporteren. Daarnaast informeren VSO-vakdeskundigen overheden, partners en gemeenschappen over ongelijkheid tussen man en vrouw. Daarvoor geven ze bijvoorbeeld trainingen en workshops die de bewustwording vergroten.

Vrouwen ondersteunen door kennis delen Situatie: samenwerken met de organisatie Agrogoti Sangstha Het district Satkhira in Bangladesh staat bekend om zijn ontwikkelingsachterstand, mensenhandel en orthodoxe islamitische groepen. Vakdeskundige Carolien Pronk ondersteunde als healthrights communication and documentation advisor van juli 2012 tot maart 2013 de mensenrechtenorganisatie Agrogoti Sangstha. “Met voorlichting en opleidingen verbetert deze organisatie de positie van vrouwen en meisjes in dit district. Ik ondersteun hen door mijn kennis over communicatie en documentatie met hen te delen.”

Probleem: weinig economische vooruitgang in Satkhira “De bevolking in het district Satkhira merkt weinig van de economische vooruitgang in Bangladesh”, vertelt Carolien. “Door de ligging van het district zijn er veel cyclonen, overstromingen en stormen, waardoor de gemeenschappen diverse malen zwaar getroffen zijn. Ook pleiten orthodoxe moslimgroepen voor een traditionele rol voor vrouwen: binnenshuis, beschikbaar voor de man en ten dienste aan de familie. Huiselijk geweld, uithuwelijking en eerwraak komen nog vaak voor.” Vrouwen en meisjes hebben weinig in te brengen, net als andere kwetsbare groepen in Bangladesh, zoals etnische minderheden, weduwen en mensen met een beperking.

Aanpak: invloed op besluitvorming vergroten Carolien werkt voor VSO aan de onderliggende oorzaken van sociale uitsluiting en een slechte gezondheid. “Ik maak bijvoorbeeld jongerengroepen bekend met het recht op gezondheidszorg en bekijk samen met hen hoe we de toegang en kwaliteit van de gezondheidszorg kunnen verbeteren. Zo geven we hun de kans om hun stem te laten horen.” Carolien en haar collega’s proberen daarnaast de lokale gemeenschap – en dan vooral de vrouwen en meisjes – meer invloed op de besluitvorming te geven. “Daarvoor werken we aan een transparantere lokale Jaarverslag VSO Nederland


40

overheid en leer ik mijn collega’s hoe ze de gemeenschap kunnen mobiliseren. Ik heb goede hoop dat ze deze ingeslagen weg na mijn vertrek voortzetten. De lokale overheid heeft op eigen initiatief al 2 keer een jongerengroep bij een project betrokken.”

Resultaat: jongens en meisjes gaan gemakkelijker met elkaar om “De afgelopen periode hebben de jongeren zich op tal van terreinen ontwikkeld”, vertelt Carolien. “Die resultaten zijn niet gemakkelijk te vangen in cijfers, maar zijn wel heel tastbaar. Zo gaan meisjes en jongens gemakkelijker met elkaar om en kletsen ze meer met elkaar. De Engelse spreekvaardigheid en organisatorische vaardigheden van meisjes en jongens zijn verbeterd. En ze hebben meer kennis over gezondheid, gender, overheidsfunctioneren en bepaalde civiele rechten. Ten slotte hebben ook de meisjes meer zelfvertrouwen om een leidersrol op zich te nemen in hun dorp. De vaardigheden die ze nu opdoen, helpen hen in de toekomst om verantwoordelijkheid te nemen in hun gemeenschap en om later een goede baan te vinden.”

Mensen een klein beetje verder op weg helpen, daar doe ik het voor “Twee meiden, Suma (18) en Sumya (19), hebben veel vooruitgang geboekt. Ze organiseerden bijeenkomsten voor vrouwen in de gemeente en maakten een radio-opname. Dat deden ze fantastisch vertelt Carolien.” Zoiets geeft voldoening, want uiteindelijk doe ik het vooral om mensen een klein beetje verder op weg te helpen. En dat is gelukt.”



41

3 VSO in Nederland: samen ontwikkelen 3.1 Vakdeskundigen VSO-vakdeskundigen verbeteren de levensomstandigheden door kennis en ervaring te delen met lokale collega’s in bijna 40 Afrikaanse en Aziatische landen. In 2012-2013 richtten we ons op de herziening van onze werkwijze voor het werven en matchen van vakdeskundigen. Het doel is om het wervingsproces voor vakdeskundigen, de kwaliteit en flexibiliteit te verbeteren en de kosten per uitzending te reduceren. Ook investeerden we in de aandacht voor vakdeskundigen, waardoor zij ons nu met een 8 waarderen.

Nieuwe werkwijze voor werven en matchen vakdeskundigen VSO evalueerde in 2012-2013 het proces van sollicitatie tot en met terugkeer van vakdeskundigen. Samen met VSO Internationaal en andere leden van de internationale VSO-federatie ontwikkelde VSO Nederland op basis hiervan een nieuwe manier van werven en matchen. Hiermee willen we onze resultaten verbeteren, onze flexibiliteit vergroten en onze kosten per uitzending verlagen. Zo maken we VSO toekomstbestendig.

Om dit te bereiken, krijgen vakdeskundigen vanaf eind 2013 zelf inzage in de beschikbare opdrachten en solliciteren zij rechtstreeks op een vacature. Hierdoor besteden we minder tijd en geld aan werving en matching en heeft de vakdeskundige zelf meer invloed op zijn plaatsing. Deze nieuwe werkwijze implementeren we eind 2013.

Stijging klanttevredenheid VSO Nederland investeerde afgelopen jaar in klantgerichtheid, met name door meer aandacht te geven aan teruggekeerde vakdeskundigen. Zij ontvangen nu na terugkomst een bedankkaartje van de directeur en we bellen hen persoonlijk op. Ook tijdens de uitzending onderhielden we meer contact dan voorheen. De waardering van onze vakdeskundigen voor het sollicitatie- en voorbereidingsproces steeg van een 7,5 naar een 8. Daar zijn we trots op. We willen deze hoge waardering in 2013-2014 vasthouden.

Geleerde les: meer vraag naar specifieke deskundigen In de zomer van 2012 bleek dat de profielen van geselecteerde kandidaten niet langer aansloten bij de veranderde vraag van onze partnerorganisaties. We kwamen erachter dat in de landen waar we werken, steeds meer deskundigheid beschikbaar is. Hierdoor is er meer vraag naar specifieke deskundigen met vakspecialistische kennis Jaarverslag VSO Nederland


42

die in het land zelf niet voorhanden is. We besloten onze campagne voor het werven van vakspecialisten daarom aan te passen. Onze nieuwe advertenties zijn vormgegeven als een vacaturetekst en zijn bruikbaar voor het werven van specifieke deskundigen. Onze nieuwe advertenties namen we in augustus 2012 in gebruik.

Doelstellingen

Resultaten

248 gekwalificeerde kandidaten werven.

Afgelopen jaar wierven we 232 geschikte sollicitanten. We haalden ons doel niet, omdat de strategieën van onze landenkantoren dit jaar werden herzien. Door de focus te verleggen naar de meest kwetsbare regio's en meer specialistische vakkennis, veranderde de vraag naar vakdeskundigen. Halverwege het jaar moesten we daarom onze wervingsboodschap en -kanalen aanpassen.

100 Vakdeskundigen plaatsen bij lokale organisaties in

We hebben 82 vakdeskundigen geplaatst. Hiervan

Afrika en Azië.

wierven we er 20 via onze bedrijvenpartners Randstad (16), Accenture (3) en Royal Haskoning (1). Sinds 20122013 financieren de landenkantoren van VSO zelf de plaatsing van hun vakdeskundigen. Afgelopen boekjaar werd deze nieuwe strategie ingevoerd en moest de fondsenwerving nog worden opgestart. Daardoor konden we minder aanvragen financieren dan vooraf gedacht en was het aantal uitzendingen wat lager.

Vakdeskundigen waarderen het sollicitatie- en

De gemiddelde waardering van vakdeskundigen steeg

voorbereidingsproces gemiddeld met een 7,5.

van een 7,5 naar een 8. Sollicitanten waarderen het sollicitatieproces met een ruime 7,5, het jaar ervoor was dit een ruime 7.

3.2

Fondsenwerving

We hebben onze donateurs hard nodig, want zonder geld kunnen we ons werk niet doen. Om ons financieel draagvlak te vergroten, zetten we stevig in op fondsenwerving. Het financiële boekjaar 2012-2013 stond in het teken van vernieuwing. Zo zetten we bij onze werving meer verschillende kanalen in. We startten succesvol met e

telemarketing en schakelden een 2 wervingsbureau in voor huis-aan-huiswerving.



43

14.000 nieuwe donateurs dankzij huis-aan-huiswerving Met 2 bureaus voor de huis-aan-huiswerving willen we de bekendheid van ons werk vergroten en inkomsten genereren om dit werk te ondersteunen. Deze huis-aan-huiswerving was succesvol. We verwelkomden 14.000 nieuwe donateurs. Dat is 38% meer dan onze doelstelling en 60% meer dan vorig jaar. Daarnaast vertelden we 100.000 mensen over het werk van VSO.

1.000 donateurs enthousiaster gemaakt Dit boekjaar startten we met telemarketing. In 5 campagnes belden we ruim 8.200 donateurs. Iets meer dan 1.000 donateurs besloten hun donatie te verhogen of VSO opnieuw te gaan steunen. De campagne bracht dit boekjaar € 64.000 op, terwijl we € 37.000 hadden begroot.

Geleerde les: donateurs beter leren kennen De opbrengsten van onze Direct Mail lopen al een paar jaar terug. Dit jaar was de opbrengst opnieuw lager dan vorig jaar. We werven onze donateurs vooral via huis-aan-huiswerving, en deze doelgroep reageert nauwelijks op Direct Mail, waarschijnlijk omdat ze al een structurele bijdrage leveren. Dit jaar verstuurden we onze Direct Mail ook naar externe adressen, zoals lezers van EO Visie. Diverse testen wezen uit dat de gemiddelde respons tussen 0,1% en 0,15% lag. Daarom hebben we deze campagne niet voortgezet.

Doelstellingen

Resultaten

VSO Nederland financieel onafhankelijk maken van VSO

We bereikten dit doel op 1 april 2013, 2 jaar eerder dan

Internationaal.

gepland. VSO Nederland hoeft volgend jaar geen beroep te doen op subsidie van VSO Internationaal. De inkomsten van de particuliere gevers stegen met 40% ten opzichte van vorig jaar. Deze inkomsten vormen ongeveer 80% van de totale inkomsten van VSO NL.

Donateurs behouden.

Met behoudgesprekken, servicecalls, het magazine Lifechanges, de e-mailnieuwsbrief Wereldwijs en social media informeerden we afgelopen jaar onze donateurs over het werk van VSO en hun belangrijke rol om dit werk mogelijk te maken. We verwachten dat de resultaten hiervan in het volgende boekjaar zichtbaar worden en dat donateurs langer ons werk blijven steunen.



44

3.3

Bedrijfspartnerschappen

Sinds ruim 10 jaar werken we succesvol samen met Nederlandse en internationale bedrijven en organisaties. Deze samenwerkingspartners geven hun medewerkers bijvoorbeeld de kans om voor een periode als VSOvakdeskundige aan de slag te gaan. Dat kan in een ontwikkelingsland zijn of bij ons op kantoor in Nederland. Daarnaast leveren onze partners een bijdrage door bijvoorbeeld fondsenwervende acties te organiseren of VSOprojecten te sponsoren.

Samen werken aan duurzaamheid Sinds 2012 werken we ook samen met bedrijven die een gedeelte van hun keten – van grondstof tot eindproduct – in ontwikkelingslanden uitvoeren en die dat willen verduurzamen. Doel: florerende gemeenschappen opbouwen, waar ook de jongere generatie een toekomst in ziet. Onze vakdeskundigen helpen de (boeren)gemeenschappen te strijden voor onder meer onderwijs- en gezondheidsvoorzieningen. En ze laten zien hoe ze hun producten kunnen verbeteren en een hogere opbrengst per hectare kunnen verkrijgen, zodat de economische omstandigheden verbeteren. VSO Internationaal zette deze samenwerkingsvorm in 2008 op, samen met multinational Mondelēz International. Sindsdien werken ze samen in Ghana aan een duurzamere productie van cacao. VSO Nederland zette in 2012-2013 een vergelijkbare samenwerking op met Amtrada (duurzame cacao en koffie).

Nieuwe partners Naast langlopende opdrachten bieden we nu ook uitzendingen van 4 tot 8 weken. Deze wijzigingen wierpen het afgelopen jaar hun vruchten af. Medewerkers van de volgende organisaties zetten komend jaar hun kennis in voor VSO: •

Advocatenkantoor Stibbe

•

Ambulante Educatieve Dienst (AED)

•

Organisatieadviesbureau BiZZdesign

•

Ingenieursbedrijf Movares

Bijzondere samenwerkingsverbanden in 2012-2013 VSO Nederland werkt samen met Randstad Groep, Accenture, ConclusionImplementation, Boertiengroep, Royal HaskoningDHV, Essent en Vitens-Evides. In 2012-2013 hebben deze partners weer een grote bijdrage geleverd aan ons werk.



45

Randstad Groep e

We zonden de 100 medewerker en in totaal 16 medewerkers van Randstad uit, onder wie Ans Lardinois naar Papoea-Nieuw-Guinea. 10 medewerkers van Yacht ondersteunden verschillende van onze afdelingen met 1.200 manuren. En dat allemaal pro bono of op basis van een gereduceerd tarief. We ontvingen een donatie van € 5.000 via werkmaatschappij I-bridge.

Accenture We zonden in 2012 3 medewerkers van Accenture Nederland uit. Daarnaast haalden 2 medewerksters 8.200 euro op met een trekking op de Kilimanjaro.

Royal HaskoningDHV We zonden 1 medewerker van Royal HaskoningDHV uit naar Ethiopië. Na zijn terugkomst hielden we 3 informatiebijeenkomsten. Deze werden goed bezocht en leidden tot 5 aanmeldingen voor een uitzending.

ConclusionImplementation Een projectmanager van ConclusionImplementation werkte ruim 300 uur voor een gereduceerd tarief aan het EU Aid project.

Geleerde les: bedrijven willen zich onderscheiden door samenwerking met VSO Bedrijven die hun medewerkers uitzenden als vakdeskundige, onderscheiden zich en worden aantrekkelijker als werkgever. Onder druk van de huidige economische omstandigheden blijkt dat bedrijven vooral hierom met VSO samenwerken. En niet alleen omdat ze de uitzending gebruiken voor persoonlijke ontwikkeling. Eerder richtten we ons bij onze marketing vooral op dit laatste aspect.

Doelstellingen

Resultaten

Ondersteuning van € 150.000 pro bono door partners.

Ondersteuning van € 182.000 pro bono.

26 Vakdeskundigen uitzenden, kort- of langlopend.

We zonden 20 vakdeskundigen uit via onze samenwerking met bedrijven.



46

Samen met Randstad strijden tegen armoede in Papoea-Nieuw-Guinea

Situatie: uitzending via partnerschap met Randstad Randstad en VSO werken sinds 2004 samen aan het vergroten van VSO’s impact en het aantrekken van vakdeskundigen voor uitzending naar ontwikkelingslanden. Hiervoor geeft Randstad onder andere haar medewerkers wereldwijd de kans met VSO te worden uitgezonden. Ans Lardinois, Communications & sponsoring officer bij Randstad, werkte 10 weken als communicatieadviseur voor World Vision in Madang, een provincie van Papoea-Nieuw-Guinea (PNG). World Vision is een bekende internationale non-profitorganisatie die vecht tegen armoede. Ze richt zich op het verbeteren van de leefomstandigheden van kinderen en wil gemeenschappen zelfredzaam maken.

Probleem: World Vision PNG heeft geen communicatiestrategie World Vision in PNG had geen duidelijke communicatiestrategie. Daardoor kreeg de organisatie niet genoeg bekendheid en bereikte ze haar doelgroep en donateurs onvoldoende. VSO zond Ans uit als communicatieadviseur om deze strategie op poten te zetten, te beginnen in hun belangrijkste regio Madang.

Aanpak: het opstellen van een communicatieplan “In de 10 weken durende uitzending dat ik bij World Vision was, werkte ik aan een communicatieplan voor het regionale kantoor van World Vision PNG in Madang”, vertelt Ans. “Goede communicatie over het werk van World Vision is van groot belang voor de bekendheid van de organisatie en het slagen van haar projecten. Door succesverhalen te communiceren, weten nationale en lokale overheden waar World Vision voor staat en steunen ze lokale gemeenschappen makkelijker in de projecten. Ook bereiken we zo donateurs die geld willen steken in ons werk. Ik ontwikkelde onder andere protocollen voor de samenwerking tussen projectteams en de communicatiestaf en gaf training over waar een goed verhaal aan moet voldoen. Ook maakte ik een flowchart die per jaar in kaart brengt welke activiteiten communicatief interessant kunnen zijn voor de organisatie.”

Resultaat: structurele basis voor de toekomst Tijdens de uitzending maakte Ans de medewerkers van World Vision bewust van het belang van communicatie. Tijdens de uitzending is er een lokale communicatiecollega aangenomen met wie Ans haar kennis en ervaring kon delen. “Deze lokale collega begeleidde ik zo dat ze mijn werk kan voortzetten en uitbouwen.” Ans legde een basis voor communicatie, waarmee de organisatie verder kan.



47

“Ans leerde mij veel over de inzet van verschillende media” Een medewerker van World Vision in Madang over het werk van Ans: “Ans heeft een goede bijdrage geleverd aan onze communicatie. Ze leerde mij hoe ik een artikel moet schrijven en hoe ik media kan benutten om de vooruitgang in onze projecten te laten zien.”

3.4

Programma’s

Een belangrijke bron van inkomsten voor VSO Nederland is de financiële bijdrage van fondsen en stichtingen. Afgelopen jaar droegen meer dan 30 Nederlandse en Europese fondsen € 855.744 bij aan programma’s van VSO en de uitzending van vakdeskundigen. Met dit geld ondersteunden we belangrijke projecten rond onderwijs, klimaatverandering en verantwoord bestuur.

Bijdragen aan onderwijsprogramma’s Fondsen en stichtingen droegen het meeste bij aan het thema onderwijs. •

De Turing Foundation ondersteunde een onderwijsproject in Kameroen financieel.

•

Van ASML Foundation kregen we financiële ondersteuning voor de ontwikkeling van het Engelse curriculum op lagere scholen in Cambodja.

•

Diverse kleinere fondsen boden financiële ondersteuning voor de wederopbouw en verbetering van het onderwijssysteem in Zuid-Soedan.

Steun voor ngo in Bangladesh dankzij ASN Foundation Met steun van de ASN Foundation hielpen we de ngo Agrogoti Sangsthain Bangladesh haar activiteiten, communicatie en documentatie te verbeteren. Deze ngo voert projecten uit op het gebied van goed bestuur, kinderen en jongeren, mensenrechten en klimaatverandering. Ook ondersteunden we dankzij de ASN Foundation jongerenprojecten in Bangladesh, waarin kansarme jongeren leren over gezondheid, seksuele voorlichting en mensenrechten. Ze kunnen daarmee gemakkelijker hun toekomst in eigen hand nemen en verbeteren.

National volunteering en migranten Een zichtbare trend binnen de programma’s van VSO is national volunteering. Hierbij dragen we kennis niet over van rijke op arme landen, maar binnen arme landen van de verstedelijkte elite op mensen van het arme platteland. Zo slaan we een brug tussen arm en rijk. Ook stichtingen en fondsen dragen hier graag aan bij. VSO neemt daarom, naast internationale vakdeskundigen, steeds meer vakdeskundigen uit de ontwikkelingslanden zelf in haar programma’s op. Daarnaast richten we ons op mensen die emigreerden uit de landen waar we actief zijn.



48

Sommige mensen in deze groep zijn goede vakdeskundigen door hun uitstekende opleiding en ervaring en kennis van de taal en de cultuur. Bovendien zijn ze doorgaans zeer gemotiveerd om hun land van herkomst te helpen.

Geleerde les: zet ouderraad in voor goed onderwijs Een goed voorbeeld van national volunteering is een project in Kameroen, waarbij VSO 80 onderwijzers (national volunteers) inhuurde om het enorme tekort aan onderwijzers – 1 op 80 leerlingen – aan te vullen. Dit werkte maar ten dele, omdat veel reguliere onderwijzers de klas overlieten aan de ingehuurde onderwijzers. Ze gingen zelf ergens anders geld verdienen, omdat hun salaris erg laag is. Wat wel blijkt te werken, is een actieve ouderraad. Deze kan andere ouders oproepen een extra leraar te betalen. Ook kan de ouderraad het budget controleren, zodat een schoolhoofd het geld niet in zijn eigen zak steekt. En ervoor zorgen dat het dorpshoofd aandacht geeft aan de noden van de school en bijvoorbeeld een extra klaslokaal of een brug bouwt. Daardoor kunnen kinderen ook in de regentijd naar school. Doelstellingen

Resultaten

Ruim 981.000 euro aan financiering werven bij fondsen,

We wierven 855.744 euro.

stichtingen en institutionele donoren.

Meer meisjes naar school in Kameroen In Kameroen zetten 15 VSO-vakdeskundigen van over de hele wereld en 80 vrijwilligers uit Kameroen zich van 2010 tot eind 2012 in voor zo’n 35.000 kinderen en 60 basisscholen. Samen willen ze meer kinderen en vooral meisjes naar school laten gaan, en het onderwijs en onderwijsmanagement op deze scholen verbeteren. De Turing Foundation, het Canadese CIDA en VSO Internationaal financierden het programma.

Probleem: tekort aan geschoolde onderwijzers Veel scholen in Kameroen kampen met een tekort aan geschoolde onderwijzers en hebben geen capabel management. Ook is het voor ouders vaak niet vanzelfsprekend dat hun kinderen − met name dochters − een opleiding volgen. In de meest noordelijke regio van Kameroen gaat zelfs de helft van de meisjes niet naar school.

Aanpak: training onderwijzers, moederraden en rolmodellen VSO trainde met de financiering van de Turing Foundation, het Canadese CIDA en VSO Internationaal onderwijzers en coachte hen vervolgens in de klas. Ook zetten we moederraden op en organiseerden we activiteiten voor meisjes. En we gaven rolmodellen, denk aan meisjes van de middelbare school die vertellen hoe het daar is of hoe ze hun ouders overtuigd hebben ze te laten doorleren, of geslaagde zakenvrouwen die vertellen hoe zij zo ver gekomen zijn. We maakten de positie van vrouwen bespreekbaar en stimuleerden ouders en leraren om meisjes Jaarverslag VSO Nederland


49

langer naar school te laten gaan. Daarnaast trainden we onderwijsmanagers en ouderraden in het zoeken naar financiering voor onderwijs. Zowel bij internationale donoren als binnen de eigen overheid en gemeenschap.

Resultaten: steeds meer meisjes naar school In Kameroen gaan steeds meer meisjes naar school. Dit lijkt te komen doordat ze rolmodellen hebben, onder andere dankzij het VSO-programma, doordat we de positie van vrouwen bespreekbaar maakten en ouders en leraren stimuleerden om meisjes langer naar school te laten gaan. De goed functionerende ouderraden en moederraden beïnvloeden alle aspecten van het onderwijs: het management van de school, de aanwezigheid van materiaal, het inhuren van extra leraren, de positie van meisjes en het ter verantwoording roepen van slecht functionerende of corrupte schoolhoofden. In 2012-2013 gingen 1.150 leerlingen naar school in Kongola Djiddeo, in 2006-2007 waren dit er slechts 571. In Soulede Centre gaan nu meer meisjes dan jongens naar de basisschool. Het totaal aantal kinderen op deze school is toegenomen van 641 in 2010-2011 naar 786 in 2012-2013.

Gefinancierd door de Turing Foundation De Turing Foundation is een erkend Nederlands goededoelenfonds dat zijn gelden gebruikt om kinderen en jongeren onderwijs te laten volgen, mensen in Nederland te laten genieten van kunst, de natuur te beschermen en lepra te bestrijden. De organisatie kon zich goed vinden in de duurzame aanpak van het project van VSO. Aansprekende punten waren bijvoorbeeld het verbeteren van het onderwijsmanagement en de samenwerking met de lerarenopleiding.

“Duidelijke verschillen tussen de VSO-gebieden en andere delen van de regio” De directeur van het basisonderwijs in de noordelijke provincie: “Ik wil dat de regering mij ondersteunt om eenzelfde programma als dat van VSO te implementeren in de hele noordelijke regio. Ik kom uit een gebied waar VSO-activiteiten plaatsvinden, en zie duidelijke verschillen tussen de gebieden waar VSO heeft gewerkt en andere delen van de regio. Ik hoop dat VSO mij wil ondersteunen bij de implementatie van het programma in het noorden.”



50

3.5

Maatschappelijke samenwerking

VSO werkte in 2012-2013 samen met andere maatschappelijke organisaties. Zo zetten we ons in voor wereldburgerschap in het mbo. En we droegen bij aan een Europees netwerk van vrijwilligers voor humanitaire hulp en burgerbescherming.

Werken aan de wereld: wereldburgerschap in het mbo VSO Nederland, Koning Willem I College en ROC Midden Nederland zetten het project Werken aan de wereld op. Daarvoor ontvingen we een subsidie van de Subsidiefaciliteit voor Burgerschap en Ontwikkelingssamenwerking (SBOS). Het project geeft wereldburgerschap van 2011 tot en met 2015 een vaste plek in het mbo met lessenseries, internationale stages en evenementen. “Het was bijzonder om iets voor de kinderen en ouders te kunnen betekenen”, vertelt Mandy van Leijsen. Ze studeert Maatschappelijke Zorg aan het Koning Willem I College en liep 3 maanden stage bij een school voor kinderen met een beperking op de Filipijnen. “We gingen op huisbezoek, bereidden lessen voor, organiseerden activiteiten en gaven voorlichting. Ik heb nog steeds contact met de mensen daar. Als er iets over de Filipijnen in het nieuws is, voel ik mij betrokken.” Ze probeert op korte termijn een keer terug te gaan naar de school waar ze stage heeft gelopen, en het gastgezin waar zij verbleef. “Je bouwt zo veel op met de mensen daar, je hebt er een tweede familie bij.”

Geleerde les: aansluiten bij de leefwereld van jongeren Door de evenementen en lessen op de mbo-opleidingen ervaren studenten hoe hun leefwereld verbonden is met de rest van de wereld. We hebben van de pilots in het vorig schooljaar geleerd hoe we nog beter aan kunnen sluiten bij de leefwereld van de mbo’er. Zo spraken de lessen en workshops over bijvoorbeeld kleding en mobiele telefoons erg aan, omdat studenten deze artikelen zelf gebruiken. Daarom hebben we dit jaar lessen over de productie van mobiele telefoons toegevoegd en de lessen over kleding uitgebreid. De pilots hiermee bevestigen dat studenten dit waarderen. Met deze lessen denken we het effect van Werken aan de wereld te vergroten.

Europees vrijwilligersnetwerk voor humanitaire hulp VSO Nederland werkte in 2012-2013 samen met VSO Internationaal en ProVobis Roemenië aan een pilotproject voor EU Aid Volunteers. Dit is een initiatief van de afdeling humanitaire hulp van de Europese Commissie, het European Community Humanitarian Office (ECHO). DG ECHO wil in 2014 een Europees netwerk van vrijwilligers voor humanitaire hulp en burgerbescherming ontwikkelen. Ter voorbereiding financiert DG ECHO een aantal pilotprojecten. In ons project werkten Europese vakdeskundigen in Bangladesh, Pakistan en Zuid-Soedan aan disaster-preparedness en post-conflict recovery.



51

Belangrijke input voor onze nieuwe wervingsprocedure Binnen het pilot project van EU Aid Volunteers ontwikkelde VSO Nederland de technologie voor de werving, selectie en training van vakdeskundigen. We pasten de bestaande IT-systemen van VSO aan het project aan en ontwikkelden een projectwebsite waarop beschikbare banen werden gepubliceerd. In totaal plaatste VSO Nederland 31 vakdeskundigen in Zuid-Soedan, Bangladesh en Pakistan. VSO Nederland ontwikkelde daarnaast een aangepaste training in Nederland, die uit online onderdelen en een 5-daagse training bestond. Het project leverde belangrijke input op voor ons nieuwe wervings- en voorbereidingstraject. Denk aan het gebruik van onlinetools voor werving en selectie en de inzet van e-learning in het voorbereidingstraject.

3.6

Voorlichting

Met goede voorlichting maken we mensen bewust van de noodzaak van armoedebestrijding en ons werk. Bovendien helpt een betere bekendheid bij de werving van vakdeskundigen, donateurs en nieuwe bedrijfspartners. We hebben hier een beperkt budget voor. Daarom benaderen we media proactief en werken we zo aan gratis publiciteit en zichtbaarheid. Ook maken we gebruik van online kanalen om VSO bekender te maken.

Intensief gebruik van social media Dit jaar gebruikten we social media intensief. Mede dankzij de gratis introductie die Microsoft voor ons verzorgde. Dat leverde het volgende op: •

Onze nieuwe Facebook-pagina ontving in 10 maanden 404 likes.

•

Het aantal volgers op Twitter verdubbelde: van 134 volgers in maart 2012 naar 288 volgers in april 2013.

•

Onze LinkedIn-groep en bedrijfspagina op LinkedIn breiden zich gestaag uit. In maart 2013 telde de LinkedIn-groep 740 leden en de bedrijfspagina 400.

•

Via YouTube realiseerden we meer dan 40.000 views.

120.000 unieke bezoekers op onze website Onze bestaande communicatiemiddelen groeiden het afgelopen jaar. Zo verbeterden we de voorlichting aan donateurs. We ontwikkelden de digitale nieuwsbrief Wereldwijs en breidden ons donateursmagazine uit tot het nieuwe magazine Lifechanges. Daarnaast verstuurden we 2 edities van de digitale nieuwsbrief Wereldbaan. De lezers zijn geïnteresseerd in werken in het buitenland via VSO. Wereldbaan heeft een bereik van rond de 2.000 lezers per editie. Ruim 120.000 unieke bezoekers bezochten onze website. Dat is 119% van ons doel en een groei van 33% ten opzichte van vorig jaar.



52

Bewustwording via de media Onze media-inspanningen resulteerden het afgelopen jaar in 321 gratis perspublicaties. Van online tot print en van lokaal tot nationaal. De vertrekkende vakdeskundigen spelen een belangrijke rol als ambassadeur van VSO Nederland. Tijdens onze training aan vakdeskundigen voordat zij vertrekken, laten we zien hoe ze VSO bekender kunnen maken en hoe ze kunnen ondersteunen bij fondsenwerving.

Groot bereik via evenementen VSO Nederland organiseerde in 2012-2013 3 keer Meet VSO, een informatiebijeenkomst over werken in een ontwikkelingsland. De 3 evenementen trokken 260 bezoekers. Daarnaast waren we in november 2012 met een stand vertegenwoordigd op het jaarlijkse congres voor gynaecologie en obstetrie, en in januari 2013 op de Nederlandse Onderwijs Tentoonstelling (NOT). Ook verzorgden we diverse presentaties op tropenartsenopleidingen in Amsterdam, Leiden en Antwerpen. In totaal bereikten we hiermee ongeveer 700 personen.

Geleerde les: crossmediale campagne Hoezo Armoede? We ontdekten dat we met een actueel thema als Hoezo Armoede? veel mensen bereiken, ook als kleine organisatie. Voor het eerst in de geschiedenis van VSO Nederland kozen we met deze campagne voor een crossmediale inzet. We gebruikten een printadvertentie, sms, telemarketing, social media, AdWord-advertenties, direct mail en banners in Hotmail, MSN en andere diensten van Microsoft. Via deze media vertelden we over Samson, een jongen van 10 uit SierraLeone, en vakdeskundige Marjolein Huissen, die via VSO werkt aan betere omstandigheden voor moeders en baby’s in SierraLeone. Samsons moeder Jennifer is dankzij VSO uit de armoede ontsnapt. Zij runt nu een winkeltje en verdient hiermee genoeg geld voor haar gezin. Dit verhaal had succes: tijdens de campagne trokken we 5.565 unieke bezoekers naar onze website. Bovendien wierven we 20 nieuwe donateurs en ontvingen we 373 giften. De crossmediale aanpak met één actueel thema was succesvol, en die bouwen we in het najaar van 2013 verder uit. We beginnen eerder met de voorbereidingen van de VSO-campagne.

Doelstellingen

Resultaten

30 Persvoorstellen

37 Persvoorstellen

240 Gratis publicaties

321 Gratis publicaties

102.000 Unieke bezoekers

121.267 Unieke bezoekers

370 Facebook-vrienden

410 Facebook-vrienden

2.700 YouTube-views

4.163 YouTube-views



53

4 Jaarrekening 4.1

Balans per 31 maart 2013

Activa

31.03.2013 €

31.03.2012 €

Vaste activa Materiële vaste activa 52.351 Vlottende activa Rekening courant Vso International Overige vorderingen en overlopende activa

44.466

153.482 0 161.510

Liquide middelen

206.438 161.510

359.920

1.389.202

968.431

1.603.063

1.372.817

Passiva Reserves Continuïteitsreserves Bestemmingsfonds

1.065.658 0

Egalisatiereserve vaste activa Kortlopende schulden Crediteuren Belastingen en sociale verzekeringen Rekening courant VSO International Overige schulden en overlopende passiva


752.915 0 1.065.658

752.915

42.531

21.604

71.224

173.410

63.577

57.862

50.954

0

309.119

367.026 494.874

598.298

1.603.063

1.372.817


54

4.2

Staat van baten en lasten over het boekjaar 2012-2013

Baten

Boekjaar 01.04.2012 31.03.2013

Budget 01.04.2012 31.03.2013 €

Baten uit eigen fondsenwerving Subsidies van overheden Inkomsten uit beleggingen (rente) Overige baten

3.600.537 630.589 15.101 919.844

€

€

3.613.165 613.609 5.000 974.000 5.166.071

Som der baten

Boekjaar 01.04.2011 31.03.2012 2.835.580 336.689 25.656 828.841

5.205.774

4.026.766

Lasten Besteed aan doelstellingen 1. Onderwijs 2. Hiv en aids 3. Mensen met een handicap 4. Gezondheidszorg 5. Bestaanszekerheid 6. Participatie en bestuur 7. MVO-partnerschappen 8. Voorlichting

997.783 45.495 564.010 179.702 227.473 204.725 353.722 974.219

1.245.398 75.388 582.054 182.873 209.411 201.035 182.181 1.016.446 3.547.129

Werving baten Kosten eigen fondsenwerving Kosten verkrijging subsidies van overheden Kosten van beleggingen Kosten overige baten

3.694.786

Som der lasten Resultaat Toevoeging / onttrekking aan continuïteitsreserve Toevoeging aan bestemmingsfonds

1.002.763 50.000

807.268 62.704

0 0

0 0

0 0

369.567

1.052.763 422.195

869.972 345.161

369.567

422.195

345.161

4.853.328 312.743

5.169.744 36.030

4.169.086 -142.320

312.743

36.030

-142.320

0 312.743

0 36.030

0 -142.320

2012-2013

De kosten besteed aan doelstellingen als percentage totale inkomsten De kosten eigen fondsenwerving als percentage van inkomsten eigen fondsenwerving De kosten beheer en administratie als percentage van som der lasten


2.953.953

907.318 29.314

936.632 Beheer en administratie Kosten beheer en administratie

630.624 146.307 591.279 185.825 302.914 111.410 154.421 831.173


2011-2012

69% 25%

73% 28%

8%

8%

55

4.3

Kasstroomoverzicht

Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode 2012-2013

2011-2012 €

Kasstroom uit operationele activiteiten Resultaat Afschrijvingen Mutaties werkkapitaal

312.743 19.631 94.986

€ -142.320 19.156 -925.140

427.360 Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen Egalisatiereserve materiële vaste activa

-27.516 20.927

Toename liquide middelen

Liquide middelen per 1 april 2012 resp. 2011 Liquide middelen per 31 maart 2013 resp. 2012

-15.551 9.437 -6.589

-6.114

420.771

-1.054.418

968.431 1.389.202

2.022.850 968.431 420.771

Toename liquide middelen

4.4

-1.048.304

-1.054.418

Waarderingsgrondslagen

Algemeen VSO Nederland heeft de jaarrekening ingericht conform de Richtlijn 650 voor de verslaggeving door fondsenwervende instellingen. De financiële gegevens van Stichting VSO Fonds worden ook in deze jaarrekening betrokken. De samenstelling van het bestuur van VSO Fonds is dezelfde als van Stichting VSO Nederland. Activa en passiva en de bepaling van het resultaat worden gewaardeerd op basis van historische kosten.

Activa en passiva zijn opgenomen tegen nominale waarde, tenzij bij het balanshoofd anders wordt vermeld. Baten en lasten rekenen we toe aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Winsten nemen we alleen op voor zover we deze op de balansdatum hebben gerealiseerd. Verliezen en risico’s die hun oorsprong vinden vóór het einde van het verslagjaar, nemen we mee als ze vóór het opmaken van de jaarrekening bekend zijn. De baten uit legaten worden opgenomen in het boekjaar waarin de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld.



56

Algemene grondslagen van de jaarrekening Omrekening van vreemde valuta Vorderingen, schulden en verplichtingen in vreemde valuta rekenen we om tegen de koers per balansdatum. Als we het koersrisico hebben afgedekt, waarderen we tegen de overeengekomen termijnkoersen. Transacties in vreemde valuta gedurende de verslagperiode zijn in de jaarrekening verwerkt tegen de koers van afwikkeling. De uit de omrekening per balansdatum voortvloeiende koersverschillen staan in de staat van baten en lasten.

Materiële vaste activa We waarderen materiële vaste activa tegen aanschafprijs verminderd met de afschrijvingen. Investeringen worden gedaan met de middelen die VSO daarvoor beschikbaar heeft gesteld. Deze middelen zijn door middel van een egalisatiereserve op de balans gepassiveerd. Deze egalisatiereserve verminderen we met de jaarlijkse afschrijvingen. De investeringen zijn geactiveerd tegen de aanschafwaarde verminderd met afschrijvingen. De actuele waarde van de materiële vaste activa is gelijk aan de boekwaarde.

Vorderingen Vorderingen worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Eventuele voorzieningen voor oninbaarheid zijn daarop in mindering gebracht.

4.5

Toelichting op de jaarrekening

Oprichting en doelstelling Stichting VSO Nederland is opgericht op 22 september 1989 en heeft tot doel armoede, achterstand en maatschappelijke uitsluiting in ontwikkelingslanden te bestrijden. De stichting wil dit onder andere bereiken door het versterken van kennis en capaciteit van mensen, organisaties en overheden die zich inzetten voor dit doel, en door het geven van voorlichting en het doen van onderzoek. Adres Stichting VSO Nederland Herculesplein 8 Utrecht Voor Stichting VSO Fonds gelden dezelfde adresgegevens.



57

Middelen De stichting haalt haar middelen uit: •

subsidies;

•

schenkingen, giften, erfstellingen en legaten;

•

bijdragen en donaties van derden en begunstigers;

•

andere baten.

Winst maken is geen doelstelling van de stichting.

Niet in de balans opgenomen verplichtingen Op 1 januari 2009 is VSO Nederland een nieuw huurcontract aangegaan voor een kantoorruimte op Herculesplein 8 te Utrecht voor een periode van vijf jaar. De jaarhuur voor het komend boekjaar bedraagt ongeveer € 147.000. Verder heeft VSO Nederland voor het komende jaar een huurverplichting met betrekking tot de kopieerapparaten van € 11.500.

4.6

Toelichting op de balans per 31 maart 2013

Activa (in euro’s) Vaste activa Materiële vaste activa

2012-2013

2011-2012 €

€ Boekwaarde per 1 april

44.466

48.071

Investeringen

27.516

15.551

71.982

63.622

Afschrijvingen

19.631

19.156

Boekwaarde per 31 maart

52.351

44.466

De totale aanschafwaarde van de materiële vaste activa bedraagt € 131.715. De cumulatieve afschrijvingen bedragen € 79.364. De verzekerde waarde van de materiële vaste activa is €282.900. Vlottende activa Rekening-courant VSO Internationaal

31.03.2013 €

Vordering op VSO Internationaal

31.03.2012 €

0

153.482

Over de vordering in rekening-courant is geen rente berekend.



58

Overige vorderingen en overlopende activa

31.03.2013 €

Subsidie EU inzake EVHAC programma Vooruitbetaald aan programma kantoren Waarborg huur Nog te ontvangen programmagelden MVO partnerschap fondsen Particulieren fondsen Rente Huur Vooruitbetaalde pensioenpremie Overige

0 9.081 46.954 19.439 8.500 10.906 3.704 50.996 0 11.930 161.510

Liquide middelen Spaartegoeden ING Bank Rekening-courant bank

31.03.2012 € 17.145 32.157 46.954 7.319 5.400 19.000 5.119 51.552 3.160 18.632 206.438

31.03.2013

31.03.2012

€

€

1.362.213

918.766

26.950

48.895

39

770

1.389.202

968.431

Kas De liquide middelen zijn direct opeisbaar. Passiva (in euro’s) Reserves Continuïteitsreserve Per 1 april Mutaties bestemmingsfonds Resultaat Per 31 maart Bestemmingsfonds Randstad Per 1 april Ingekomen bijdrage Uitgaven in het boekjaar Per 31 maart Totaal



31.03.2013

31.03.2012

€

€

752.915 0 312.743 1.065.658

895.235 0 -142.320 752.915

0 0 0 0

0 50.000 -50.000 0

1.065.658

752.915

59

Egalisatiereserve materiële vaste activa

31.03.2013

31.03.2012

€

€

Saldo ¼

21.604

12.167

Bij: investeringen

27.516

15.551

49.120

27.718

Af: vrijval

6.589

6.114

Saldo 31/3

42.531

21.604

De egalisatiereserve is gevormd voor investeringen die door VSO Internationaal beschikbaar zijn gesteld. Deze investeringen zijn in de vorm van een egalisatiereserve op de balans gepassiveerd. De egalisatiereserve valt jaarlijks vrij met de afschrijvingen ten gunste van de staat van baten en lasten.

Kortlopende schulden Belastingen en sociale verzekeringen

31.03.2013

Belastingen Sociale verzekeringen Pensioen

Rekening-courant VSO Internationaal

€ 33.864 23.998 0 57.862

31.03.2013

31.03.2012

€ 50.954

Schuld aan VSO Internationaal

31.03.2012

€ 37.063 25.479 1.036 63.577

€ 0

Over de schuld in rekening-courant is geen rente berekend. Overige schulden en overlopende passiva

31.03.2013

Vooruitontvangen subsidie overheid Overige verplichtingen aan programma kantoren Reservering vakantiegeld, vakantiedagen en eindejaarsuitkering Vooruitontvangen programma gelden Huisvestingskosten Accountantskosten Overige



€ 51.343 21.335 147.330 30.750 20.000 17.850 20.511 309.119

31.03.2012 € 67.022 150.253 68.796 20.000 17.850 43.105 367.026

60

Toelichting op de staat van baten en lasten over het boekjaar 2012-2013 Boekjaar 2012-2013 €

Budget 2012-2013 €

Boekjaar 2011-2012 €

Baten uit eigen fondsenwerving Bijdrage particuliere donateurs Bijdrage MVO-partnerschappen Bijdrage bedrijfsfondsen Bijdrage particulierenfondsen Legaten Overige bijdragen

2.654.499 352.211 154.705 70.450 316.971 51.701

2.719.165 259.000 267.000 100.000 265.000 3.000

1.967.733 404.473 158.997 100.179 181.626 22.572

Totaal

3.600.537

3.613.165

2.835.580


Budget 2012-2013 €


Subsidies van overheden Bijdrage PSO Bijdrage Europese Unie Bijdrage SBOS

346.279 123.470 160.840

304.472 169.532 139.605

269.297 17.145 50.247

Totaal

630.589

613.609

336.689

Boekjaar 2012-2013 € Inkomsten uit beleggingen (rente) Interest Overige baten Bijdrage VSO International

Lasten (in euro’s) Totale lasten Personeelskosten Directe bijdragen Communicatie Huisvestingskosten Overige kosten


Budget 2012-2013 €

15.101

919.844

Boekjaar


5.000

25.656

974.000

828.841

Budget

Boekjaar

2012-2013 1.301.674 3.181.594 48.698 195.353 126.009

2012-2013 1.331.004 3.331.452 46.200 197.760 263.328

2011-2012 1.362.203 2.407.118 51.671 191.247 156.847

4.853.328

5.169.744

4.169.086


61

Hieronder volgt een specificatie van alle kosten, onderverdeeld over personeelskosten, directe bijdragen, communicatie, huisvestingskosten en overige kosten. Voor de verdeling van deze kosten over de doelstellingen verwijzen wij u naar hoofdstuk 4.7 Toelichting op de lastenverdeling.

Personeelskosten Salariskosten en inhuur personeel Doorbelaste salaris programma's en VSO I Sociale lasten Pensioenlasten Totaal personeelskosten

Boekjaar 2012-2013

Budget 2012-2013

Boekjaar 2011-2012

€

€

€

1.237.941 -239.780 182.609 120.904 1.301.674

1.331.004

1.331.004

1.191.871 -97.234 160.592 106.974 1.362.203

In het boekjaar waren gemiddeld 22 fte's in dienst van de stichting (2011-2012: 22 fte's). De personeelskosten betreffen alle directe en indirecte personeelskosten. Ten behoeve van het programma SBOS is een bedrag van € 82.725 doorbelast voor loonkosten. Ten behoeve van het programma EVHAC is een bedrag van € 62.558 doorbelast voor loonkosten. Boekjaar

Budget

Boekjaar

2012-2013

2012-2013

2011-2012

€

€

€

130.229

106.500

86.894

5.986

11.950

14.542

Assessment

13.512

18.150

9.873

Training

52.603

68.623

50.561

Medische kosten

73.326

114.021

83.310

Plaatsingskosten

15.800

24.137

9.491

-85.562

-139.658

-92.421

Terugkerende vakdeskundige

3.233

4.685

500

Overige

4.665

6.300

8.346

213.792

214.708

171.096

Directe bijdragen Kosten gerelateerd aan de uitzendingen Advertentie- en communicatiekosten Meet VSO en andere evenementen

Doorbelaste uitzendkosten aan VSO Internationaal

subtotaal



62

Boekjaar

Budget

Boekjaar

2012-2013

2012-2013

2011-2012

€

€

€

Kosten gerelateerd aan de programma's Right to Life -programma

0

0

2.335

10.000

20.000

25.349

1.704

27.280

24.552

ALP II / I -programma

344.755

277.192

244.745

Kenia Vocational-programma

106.019

90.000

45.414

31.530

30.000

27.059

0

0

27.729

SBOS

199.698

179.366

74.025

EVHAC

136.794

183.807

22.425

4.682

187.002

32.304

835.182

994.647

525.937

182.114

0

149.557

Events

9.857

9.500

5.233

Communicatie materialen

1.144

10.000

9.747

Reiskosten

6.746

8.000

4.818

36.840

26.000

7.490

subtotaal

236.701

53.500

176.845

Voorlichting

873.915

906.149

674.529

Fundraising Huis-aan-huiswerving Externe adviseurs Kosten verkrijging subsidies Kosten verkrijging bedrijfsfondsen en trust Donorupgrading en loyalty Donor werving DRTV Donor database Direct mail donors Eenmalige donaties en legaten

692.772 10.942 29.314 614 15.671 3.385 43.126 35.766 3.841

662.081 22.500 50.000 42.700 28.819 0 41.908 39.601 10.000

545.843 0 62.704 27.527 6.240 1.577 41.903 41.462 1.084

ASML overige programma's BFG II-programma

Turing Kameroen Fiep Westerdorp Cambodja

Overige programma's subtotaal

Kosten gerelateerd aan MVO partnerschappen Externe adviseurs inkind

Kosten STA uitzendingen



63

Boekjaar 2012-2013

Budget 2012-2013

Boekjaar 2011-2012

€

€

€

Fondsenwerving via vakdeskundige Online donorrecruitment Donormagazines en brochures Overige subtotaal

1.201 418 7.304 8.693 853.045

4.250 7.000 29.850 22.140 960.849

2.758 0 1 393 731.492

Beheer en administratie Inhuur personeel Bestuurskosten Accountantskosten Salarisadministratie Juridische kosten Advieskosten Overige subtotal

71.417 7.362 30.165 5.197 5.371 37.935 11.512 168.959

72.500 6.150 22.500 5.430 8.750 34.400 51.870 201.600

77.943 8.439 20.359 5.695 -1.274 16.168 -111 127.219

Totaal directe bijdragen

3.181.594

3.331.452

2.407.118

Communicatie Externe adviseurs Informatie materialen Overige

5.569 37.431 5.698

10.000 27.200 9.000

6.408 28.562 16.701

Totaal communicatie

48.698

46.200

51.671

138.390 56.963 195.353

138.000 59.760 197.760

136.219 55.028 191.247

Huisvestingskosten Huur Overige Totaal huisvestingskosten

In de personeelskosten ad € 1.301.674 zijn ook de directe personeelskosten voor de realisatie van uitzendingen en programma’s opgenomen. Deze bedragen respectievelijk € 559.720 en € 351.452. De directe kosten betreffen alle directe kosten, niet zijnde personeelskosten. In het totaalbedrag van € 3.181.594 zijn de kosten voor uitzendingen ad € 213.792 en bijdrage aan programma’s ad € 835.182 opgenomen. De totale directe kosten besteed aan uitzendingen bedragen € 773.512 en de totale directe kosten besteed aan programmabijdrage zijn € 1.186.634.



64

Overige kosten Afschrijvingen Kantoorinventaris Egalisatierekening Overige personeelskosten Woon-werkverkeer Advertentiekosten Overige reiskosten Training Arbodienst Ziektegelduitkering Kosten herstructurering Overige Kantoorkosten Kantoorbenodigdheden Post Systeembeheer Telefoonkosten Fotokopien Abonnementen Bankkosten Overige Totaal overige kosten


Budget 2012-2013 €


19.631 -6.589

0 0

19.156 -6.114

31.547 6.288 804 17.481 1.517 -13.908 0 2.214

35.400 30.050 4.920 30.045 8.750 0 80.000 4.150

26.303 47.328 3.029 14.722 5.426 -40.937

8.029 3.017 20.618 16.112 15.352 1.311 2.171 414

11.210 3.300 23.462 13.994 15.120 710 780 1.437

9.394 2.865 18.442 13.915 16.685 1.242 15.827 113

126.009

263.328

156.849

9.453

De overige kosten bedragen € 126.009 en zijn € 137.000 lager dan begroot. De begrote kosten voor herstructurering ad € 80.000 zijn niet besteed en de uitgaven voor advertenties waren € 24.000 lager. De overige kosten zijn € 30.000 lager dan vorig boekjaar.



65

4.7

Toelichting op de lastenverdeling (in euro’s)

Toelichting lastenverdeling Specificatie en verdeling kosten naar bestemming Doelstellingen 1. 2.

Personeelskosten Directe bijdragen Communicatie Huisvestingskosten Overige kosten

3.

4.

5.

6.

7.

8.

Werving baten

Boekjaar

Budget

Boekjaar

20122013

20122013

20112012

354.383 542.650 13.258 53.185 34.306

27.303 10.429 1.021 4.098 2.643

165.229 351.807 6.182 24.797 15.995

104.873 45.014 3.923 15.739 10.152

136.517 52.144 5.107 20.488 13.216

122.865 46.930 4.597 18.439 11.894

91.117 236.701 3.409 13.675 8.821

78.100 873.915 2.922 11.721 7.561

65.084 853.045 2.435 9.768 6.300

156.201 168.959 5.844 23.442 15.121

1.301.674 3.181.594 48.698 195.353 126.009

1.331.004 3.331.452 46.200 197.760 263.328

1.362.203 2.407.118 51.671 191.247 156.847

997.783

45.495

564.010

179.702

227.473

204.725

353.722

974.219

936.632

369.567

4.853.328

5.169.744

4.169.086

Doelstellingen: 1. Onderwijs 2. Hiv en aids 3. Mensen met een handicap 4. Gezondheidszorg 5. Bestaanszekerheid 6. Participatie en bestuur 7. MVO-partnerschappen 8. Voorlichting


Beheer en administratie


66

Toerekeningsmethodiek kosten naar bestemming VSO Nederland gebruikte voor de toerekening van de kosten naar bestemming de `Aanbeveling voor toepassing van richtlijn 650 voor kosten beheer en administratie’, die is opgesteld door de brancheorganisatie VFI. Dit houdt in dat de kosten die vallen onder bestuur, directie, algemeen secretariaat en financiën, en planning en control voor 100 procent zijn toegerekend aan beheer en administratie. Dit gebeurde niet als er directe inspanningen van bestuur, directie, algemeen secretariaat en financiën, en planning en control zijn geleverd voor doelstellingen en/of werving van baten. In dat geval zijn deze naar rato toegerekend. Kosten vallend onder ICT, huisvesting, facilitair en personeelszaken zijn naar rato toegerekend op basis van de begrote medewerkers. Personeelskosten, juridische kosten en communicatie zijn zo veel mogelijk toegerekend aan de doelstelling waar deze kosten voor gemaakt zijn, of naar rato van de begrote medewerkers.

4.8

Overige gegevens

Statutaire regeling voor de bestemming van het resultaat De stichting heeft niet tot doel het maken van winst (artikel 5). Het bestuur bepaalt welke bestemming, na betaling van alle schulden, aan de overgebleven bezittingen van de stichting zal worden gegeven. Het bedrag moet worden besteed aan een doel dat zo goed mogelijk aansluit bij het werk van de stichting (artikel 15 lid 3).

Bestemming van het resultaat Het voordelig saldo van € 312.743 over het boekjaar 2012-2013 is toegevoegd aan de continuïteitsreserves.

Controleverklaring De controleverklaring is in dit jaarverslag opgenomen op pagina 68 en 69.



67

4.9

Controleverklaring



68



69

5 Toekomstvisie 5.1

Strategie VSO

Het is de missie van VSO de wereld te bevrijden van armoede. De globalisatie brengt veel vooruitgang, maar vaak profiteren de allerarmsten hier niet van mee. Om deze mensen een beter leven te geven, is een degelijke strategie nodig. Ze kunnen de armoede achter zich laten wanneer ze goede kansen krijgen, kunnen leren en samen met anderen werken aan structurele oplossingen. In de People First-strategie van VSO staat deze aanpak daarom centraal.

Zo bestrijdt VSO armoede Met de kennis, toewijding en het enthousiasme van onze vrijwilligers en vakdeskundigen dragen we over de hele wereld bij aan het bestrijden van de armoede. We dragen kennis en ervaring over aan mensen in ontwikkelingslanden en brengen ze samen, zodat ze vakkennis, ervaringen en praktische tips met elkaar kunnen delen. Zo zorgen we ervoor dat mensen de mogelijkheden krijgen zelf medische zorg te organiseren voor mensen met een handicap, lesprogramma’s op scholen te verbeteren of landbouwgrond doeltreffend en duurzaam te bewerken. Bovendien brengen we de problemen waar mensen mee worstelen,onder de aandacht van een breed publiek, waaronder lokale en nationale overheden en media. Door hen ertoe te bewegen mee te werken aan een oplossing, helpen we kansarme mensen maximaal resultaat te behalen in de strijd tegen armoede. Ook op andere fronten maken we ons sterk voor een wereld met gelijke kansen voor iedereen, bijvoorbeeld door binnen ons netwerk kennis te delen over misstanden in delen van de wereld en door te laten zien welke mogelijkheden er zijn voor gehandicapten en mensen met hiv of aids.

Kerntaken van de People First-strategie VSO laat zich in alles wat ze doet, leiden door haar strategie People First. Deze bestaat uit zes aandachtsgebieden: 1.

Mensen centraal stellen – Mensen staan voor VSO op de eerste plaats. Dit betekent vooral dat we goed luisteren naar de ideeën en adviezen van armen, onze partners, vakdeskundigen en andere belanghebbenden.

2.

Partners ondersteunen – We ondersteunen onze partners door ze aan vakdeskundigen, nieuwe contacten en netwerken te helpen. Samen brengen we mensen bij elkaar om armoede te bestrijden.

3.

Strategische keuzes maken – We zetten onze vakdeskundigen in op plekken waar dit voor de meeste vooruitgang zorgt. We brengen de situatie in een land in kaart en schatten in hoe effectief onze inbreng zal zijn en welke investeringen nodig zijn om dat resultaat te bereiken.

4.

Flexibel en kosteneffectief werken – We willen flexibel in kunnen spelen op veranderingen in ons werkveld. Om op tijd de benodigde hulp te bieden, is het noodzakelijk dat we uiterst efficiënt werken.



70

5.

Prestaties leveren en verantwoording afleggen – De steun van belanghebbenden is essentieel voor VSO, en dus laten we graag zien wat we bereiken. Hiervoor houden we nauwkeurig onze prestaties bij en geven we rekenschap aan onze donoren en andere belanghebbenden.

6.

Inkomsten laten groeien – Om de impact van ons werk te vergroten, zetten we extra in op fondsenwerving. Hiermee kunnen we onze financiële basis verbreden en extra middelen inzetten om onze doelen te verwezenlijken.

5.2

Doelstellingen VSO Nederland

Een brede achterban binden en boeien De komende jaren wil VSO Nederland met haar kennis en kwaliteiten de achterstand, rechteloosheid en armoede in ontwikkelingslanden nog intensiever bestrijden. Dat doen we vanuit de Nederlandse samenleving. Daarvoor experimenteren we met vernieuwende vormen van samenwerking tussen mensen en organisaties hier en in ontwikkelingslanden.

Uitdagingen in ontwikkelingslanden De laatste jaren is onze samenleving meer naar binnen gericht. Toch beseft een groeiend aantal burgers, organisaties en bedrijven dat we wereldwijd beter met elkaar moeten samenwerken om de uitdagingen in ontwikkelingslanden op de agenda te houden en aan te pakken. Bijvoorbeeld klimaatverandering, voedselzekerheid, schrijnende ongelijkheid tussen rijk en arm, rechteloosheid van vrouwen, onderwijs en moederen kindzorg. We willen onze jarenlange ervaring in het bij elkaar brengen van mensen en organisaties nog toegankelijker maken. En beter aansluiten op de capaciteiten, tijd en mogelijkheden van onze achterban. Ook werken we aan systemen om onze impact en bereik accurater te meten.

De kracht van samenwerking VSO Nederland gelooft in de kracht van samenwerking tussen mensen. We willen dat mensen, bedrijven en organisaties de komende jaren bij ons een open huis vinden. Zo kunnen ze doelgericht, effectief en met enthousiasme werken. Altijd gericht op een duurzamere en eerlijker wereld.



71

Doelstellingen voor het komende jaar Het komende jaar wil VSO mensen en organisaties nog beter met elkaar verbinden. Daarvoor formuleerden we onderstaande actiepunten: 1.

Kennis en inzet van achterban meer benutten: Onze achterban groeit. Steeds meer burgers, organisaties en bedrijven willen zich vanuit Nederland inzetten om armoede en rechteloosheid te bestrijden. We zorgen ervoor dat zij hun kennis en inzet volledig kunnen benutten. Bijvoorbeeld door ervaringen te delen en gericht samen te werken aan veranderingen. De teruggekeerde vakdeskundigen, onze pool van sollicitanten, lokale vrijwilligers, supporters en donateurs, partnerorganisaties, fondsen en bedrijven zijn daarbij van onschatbare waarde.

2.

Kennis delen met andere sociaal betrokken bedrijven: We maken onze brede achterban en de Nederlandse samenleving bewust van de actuele uitdagingen rond armoede en ongelijkheid. Daarvoor zetten we campagnes en concrete acties op om mensen en organisaties te mobiliseren. We willen dat onze groeiende achterban kan meedenken of -werken aan grote uitdagingen. Daarvoor zoeken we nieuwe samenwerking met andere sociaal betrokken bedrijven met MVO-doelstellingen, ondernemende sociale organisaties en ontwikkelingsorganisaties. Zij hebben ieder hun specialiteit en kennis, waarmee we samen uitdagingen aankunnen.

3.

Op afstand deskundige adviezen geven: We willen het mensen en bedrijven makkelijker maken om hun kennis en middelen in te zetten voor het VSO-netwerk in ontwikkelingslanden. Dankzij e-volunteering kunnen ze op afstand deskundige adviezen geven.

4.

Samenwerking tussen gelijksoortige organisaties stimuleren: VSO zal een nieuwe impuls geven aan de directe samenwerking tussen gelijksoortige organisaties in Nederland en ontwikkelingslanden. We doen dit vooral in de sectoren die VSO versterkt in ontwikkelingslanden, zoals gezondheidszorg, onderwijs, duurzame productie en markten en klimaatverandering.

5.

Kennis en ervaringen van migrantenorganisaties benutten: We ondersteunen de ontwikkelingsinitiatieven van de diaspora, de migranten in Nederland. Hun organisaties hebben een schat aan kennis en ervaring uit het land van herkomst. VSO wil de bestaande verbindingen tussen organisaties en community’s in Nederland en het land van herkomst versterken. En we willen samen met deze relaties werken aan de armoedebestrijding in de landen van herkomst.

6.

Jongeren ervaringen laten delen: Jongeren hebben een eigen plaats in onze toekomstvisie. VSO Nederland zal programma’s ondersteunen waarbij jongeren leren en ervaringen delen in een ontwikkelingsland. Bovendien laten we hen deze ervaring gericht en constructief terugbrengen naar onze eigen samenleving.



72

5.3

Financiële begroting 2012-2013 Budget 01.04.2013 31.03.2014

Baten

€ Baten uit eigen fondsenwerving Subsidies van overheden Inkomsten uit beleggingen (rente) Overige baten

3.800.179 141.259 5.000 25.000 3.971.438

Som der baten Lasten Besteed aan doelstellingen 1. Onderwijs 2. Hiv en aids 3. Mensen met een handicap 4. Gezondheidszorg 5. Bestaanszekerheid 6. Participatie en bestuur 7. MVO Partnerschappen 8. Voorlichting

1.140.334 48.121 115.202 190.342 240.604 216.544 184.145 695.937 2.831.229 71%

Werving baten Kosten eigen fondsenwerving Kosten verkrijging subsidies van overheden Kosten van beleggingen Kosten overige baten

684.773 50.000 0 0 734.773 17%

Beheer en administratie Kosten beheer en administratie

382.937 382.937 10% 3.948.940

Som der lasten

22.498

Resultaat



73

Bijlagen Bijlage 1 - Samenstelling bestuur en comité van aanbeveling 1 april 2012 tot 31 maart 2013 Directeur Joris Eekhout

Bestuur Voorzitter:

Pieter Marres

Penningmeester:

Steven Hubeek

Bestuursleden:

Petra Hoogerwerf, Maud van den Meiracker, Herman Snelder, Jaap Zeekant

Alle bestuursleden zetten zich belangeloos in voor VSO.

Comité van aanbeveling Prins Bernhard van Oranje-Nassau van Vollenhoven Dr. F.J.D. Goldschmeding, oprichter Randstad Groep Dr. J.A. van Kemenade, minister van Staat Mr. W. Meijer, voormalig voorzitter Raad van Commissarissen NS Drs. H. Wiegel, voormalig voorzitter Zorgverzekeraars Nederland

Relevante nevenfuncties bestuursleden in juni 2012 Voorzitter (sinds 1 april 2011): Pieter Marres •

Voorzitter van de Stichting Samsara sinds januari 2009

•

Lid van de Commissie van Wijzen voor de modernisering van de diplomatie sinds juni 2011

•

Voorzitter Raad van Advies van de Stichting Berendina

Penningmeester: Steven Hubeek •

Partner Strategie Advisering bij Accenture



74

Bestuursleden: Petra Hoogerwerf •

Eigenaar Veleda Advies

•

Lid Provinciale Staten, Noord-Holland

Maud van den Meiracker •

Organisatieadviseur (zelfstandig ondernemer)

•

Bestuurslid Stichting Heshima

•

Lid adviesraad Teampro

Herman Snelder •

Managing director van MDF Training & Consultancy

•

Bestuurslid van Platform International Education

•

Lid van de Raad van Toezicht van Stichting BID Network

Jaap Zeekant •

Oprichter en eigenaar Vakblad Fondsenwerving



75

Bijlage 2 - Verantwoordingsverklaring Het bestuur van Stichting VSO Nederland onderschrijft de Code Wijffels – Vereniging Fondsenwervende Instellingen, 2005. Dit is een code voor goed bestuur voor goede doelen. Bij alles wat we doen, houden we ons aan deze code. In 2008 nam het Centraal Bureau Fondsenwerving de code ook op in het Reglement CBF-Keur. Daarbij geeft het CBF de volgende richtlijnen:

Er dient een duidelijke scheiding te zijn tussen toezicht houden (goedkeuren van beleid, jaarplannen en goedkeuring en controle van financiën) en besturen van de organisatie. Dat wil zeggen: uitvoering geven aan het beleid en het plan van de organisatie. Middelen moeten effectief en doelmatig worden besteed, zodat de instelling optimaal kan werken aan haar doelstelling. De instelling dient aan een optimale relatie met belanghebbenden te werken. Met gerichte aandacht voor informatieverschaffing en de behandeling van wensen, vragen en klachten.

2a Scheiding van toezicht houden, besturen en uitvoeren Binnen de Code Wijffels gaat VSO Nederland uit van bestuursmodel III. Daarbij delegeert het bestuur het gros van zijn taken aan de titulaire directie en houdt het zelf toezicht. Het bestuur blijft hierbij volgens de wet verantwoordelijk en aansprakelijk. In dit model is verder de directeur verantwoordelijk voor de voorbereiding van beleid en plannen. Het bestuur beoordeelt het beleid en de plannen en stelt deze vast, waarna de directeur ze uitvoert. Het bestuur draagt daarmee eindverantwoordelijkheid voor de gang van zaken in de organisatie.

Functies bestuur Het bestuur van VSO Nederland heeft vooral een toezichthoudende functie, in lijn met bestuursmodel III. Een groot aantal taken en verantwoordelijkheden ligt bij de directeur. In het directiereglement heeft het bestuur vastgesteld welke taken dat zijn. Ook staan ze in een volmacht in het register van de Kamer van Koophandel.

Het bestuur vergadert viermaal per jaar in aanwezigheid van de directeur. Leden van het managementteam zijn op uitnodiging van de voorzitter van het bestuur of de directeur aanwezig. Het bestuur houdt toezicht door tijdens deze vergaderingen het jaarplan, de begroting, de jaarrekening en het jaarverslag vast te stellen. Ook laat het bestuur zich informeren over de voortgang door middel van kwartaalrapportages. Daarnaast evalueert het bestuur minimaal iedere twee jaar zijn eigen functioneren. De voorzitter bereidt dit voor en vraagt om inbreng van de directeur. De voorzitter ziet er bovendien op toe dat het bestuur alle afspraken uit de evaluatie daadwerkelijk uitvoert. Het bestuur zorgt er zelf voor dat zijn samenstelling gunstig is voor VSO Nederland. Daarvoor legt het bestuur in de functieprofielen vast welke kennis en kwaliteiten nodig zijn. Het bestuur evalueert de samenstelling van tijd tot tijd en past deze, waar nodig, aan. Daarvoor wint het bestuur advies in bij de directeur. Jaarverslag VSO Nederland


76

Functies directeur De directeur heeft geregeld contact met de voorzitter en de penningmeester van het bestuur om de gang van zaken te bespreken. Ook bereiden voorzitter en directeur de agenda van de bestuursvergaderingen voor. Verder voert de directeur het beleid uit samen met het managementteam van VSO Nederland. De directeur vergadert hiervoor maandelijks met het managementteam, dat bestaat uit de managers van de afdelingen.

Het managementteam bespreekt maandelijks de voortgang van het jaarplan aan de hand van een prestatierapport. Waar nodig stuurt het team bij. Bij besluiten adviseren de leden van het managementteam en beslist de directeur, die tevens voorzitter is. Jaarlijks evalueert het managementteam de resultaten van de organisatie en het functioneren van het team. De verantwoordelijkheden van de directeur en leden van het managementteam zijn vastgelegd in een mandaat Directie-Managementteam.

De directeur bespreekt de financiële gang van zaken maandelijks met de financiële controller. Voorafgaand aan de bestuursvergaderingen vindt er financieel overleg plaats tussen de directeur, de controller en de penningmeester. Op uitnodiging van de voorzitter of de directeur neemt de controller ook deel aan de bestuursvergadering.

Jaarlijks evalueren de voorzitter van het bestuur en een tweede bestuurslid het functioneren van de directeur. Ze leggen de uitkomsten hiervan vast in een rapportage.

2b Optimale besteding van middelen VSO Nederland wil effectief en doelmatig werken. Dat betekent dat we met zo min mogelijk middelen de gestelde doelen verwezenlijken.

Richting geven aan doelstellingen •

Op basis van de strategie van VSO hebben we een meerjarenstrategie voor VSO Nederland opgesteld. Hierin staan de doelen die we binnen de vastgestelde periode willen bereiken. Deze strategie is de leidraad voor de uitwerking van specifieke en meetbare jaardoelstellingen. De jaardoelstellingen worden verbonden aan de jaarbegroting. Hierbij is de grondregel dat VSO Nederland gemiddeld niet meer dan 25 procent van de baten uit eigen fondsenwerving aan fondsenwervende activiteiten mag besteden.

•

De directeur van VSO Nederland stelt de meerjarenstrategie, de jaardoelstellingen en de begroting op. Vervolgens worden deze vastgesteld door het bestuur.



77

Monitoren, evalueren en bijsturen van gestelde doelen VSO Nederland vertaalt het jaarplan in concrete, verifieerbare doelen per afdeling, de zogenaamde key performance indicators (KPI’s). Elke maand bespreekt het managementteam de voortgang op alle prestatieindicatoren. Daarnaast bespreekt de directeur elk kwartaal de voortgang met het bestuur aan de hand van het KPIkwartaaloverzicht. In de prestatie-indicatoren heeft VSO Nederland ook de doelen voor interne en externe klanttevredenheid en de doelen van projectuitvoering in ontwikkelingslanden opgenomen.

Met een meerjarenanalyse evalueren we de meerjarenstrategie. De geleerde lessen nemen we vervolgens mee in de uitwerking van de nieuwe strategie. Specifiekere informatie over de voortgang van projecten staat in het ‘monitoring- en evaluatieprotocol’. Dit stellen we op in overleg met de donor en het VSO-programmakantoor in het betrokken ontwikkelingsland.

Voor ieder project maken we een protocol op maat. Hierin staan onder meer de rapportage-eisen en afgesproken rapportagemomenten vermeld. De controller houdt ieder kwartaal de voortgang van onze projecten in ontwikkelingslanden bij met een financiële rapportage van de uitvoerende VSO-programmakantoren. Jaarlijks controleren we elk project en sturen we bij op het budget en de gerealiseerde doelstellingen. Dat doen we in overleg met de VSO-programmakantoren en hun lokale partners. De geleerde lessen en de daaruit volgende acties worden door de afdeling Programma’s vastgelegd in een evaluatie. Ook gebruikt de afdeling ze bij de uitwerking van het nieuwe jaarplan.

De programmakantoren benoemen per project de belangrijkste leerpunten in hun periodieke evaluatierapportage. Deze leerpunten nemen we mee in toekomstige projecten. Halfjaarlijks evalueert het managementteam de bereikte resultaten aan de hand van de prestatie-indicatoren en stuurt het zo nodig bij door het budget of de doelstellingen aan te passen.

VSO Nederland waarborgt de naleving van de overeengekomen kwaliteitseisen in een kwaliteitsmanagementsysteem. Dit systeem is gecertificeerd volgens de ISO 9001:2008-norm. VSO Nederland controleert de handhaving van haar kwaliteit door middel van interne audits. Daarnaast houdt Lloyds Register Quality Assurance, het ISO-certificeringsbureau, periodiek een externe audit. Zo zorgt VSO Nederland voor doorlopende verbetering van interne processen en klanttevredenheid. De kwaliteitsmanager en de directeur houden toezicht op dit proces.



78

In het jaarverslag, dat vastgesteld wordt door het bestuur, legt de directeur verantwoording af over het gevoerde beleid en de besteding van de beschikbare financiële middelen voor de projecten. Het financieel jaarverslag wordt gecontroleerd door een accountant, die een goedkeurende accountantsverklaring verstrekt bij het jaarverslag.

2c Omgang met belanghebbenden VSO is een stichting die belang hecht aan communicatie met de achterban en voorlichting aan het algemene publiek. Het creëren en behouden van een breed maatschappelijk draagvlak is daarbij van essentieel belang.

Belanghebbenden VSO Nederland VSO Nederland kent verschillende groepen belanghebbenden: •

Partnerorganisaties en VSO-programmakantoren: lokale organisaties die in samenwerking met VSOprogrammakantoren projecten uitvoeren, gericht op armoedebestrijding. VSO Nederland steunt hen met onder meer vakdeskundigen, kennis, geld en netwerken.

•

Vakdeskundigen: mensen die VSO Nederland heeft uitgezonden of die uitgezonden (kunnen) worden.

•

Bedrijven waar VSO Nederland mee samenwerkt of zou kunnen gaan samenwerken.

•

Bedrijfsfondsen, subsidieverstrekkers en overheden.

•

Actieve achterban: donateurs, schenkers, incidentele gevers, vrijwilligers en deskundigen die werken op probonobasis. Zij staan VSO Nederland bij op kantoor en in speciale projecten in Nederland.

•

Het algemene publiek: alle Nederlanders, met name bepaalde doelgroepen waaraan VSO Nederland voorlichting geeft, bijvoorbeeld over haar eigen activiteiten en bepaalde thema’s binnen ontwikkelingssamenwerking.

Informatie delen met stakeholders In ons communicatiejaarplan vermelden we welke communicatiemiddelen we inzetten voor de verschillende belanghebbenden. Zo voorziet VSO Nederland haar stakeholders van informatie: •

Potentiële vakdeskundigen: Wereldbaan, een digitale nieuwsbrief met verhalen en vacatures.

•

Vakdeskundigen (uitgezonden en teruggekeerd) Wereldnieuws, een digitale nieuwsbrief met verhalen van vakdeskundigen, tips en informatie over de laatste ontwikkelingen bij VSO.

•

Bedrijfspartners: brochures, informatiefilm op internet en beschrijvingen van projecten met bedrijfspartners op de VSO-website.

•

Bedrijfsfondsen en subsidieverstrekkers: op maat gemaakte rapportages en het jaarverslag.

•

Particuliere donateurs: Lifechanges, een magazine die we twee keer per jaar uitgeven, Wereldwijs, een digitale nieuwsbrief die vier keer per jaar verschijnt en het jaarverslag.



79

•

Het algemene publiek: reclame in media, radioprogramma’s, huis-aan-huisinformatie, voorlichting over VSO en ontwikkelingssamenwerking en onze website.

•

VSO-programmakantoren: hiermee communiceren onze medewerkers op projecten individuele basis.

Op de communicatieafdeling van VSO Nederland werken specialisten die zorg dragen voor adequate communicatie met de verschillende doelgroepen. Of dat lukt, meten we jaarlijks met een klanttevredenheidsonderzoek per doelgroep. Daarin vragen we onder meer naar de kwaliteit van de communicatie. De opmerkingen en suggesties die we krijgen, worden gebruikt voor het verbeteren van onze communicatie.

Klachten en ideeën VSO Nederland gaat op de volgende manier om met klachten, ideeën, wensen en opmerkingen van belanghebbenden: •

VSO Nederland heeft een speciale klachtenregeling, die we toelichten op onze website.

•

Klachten leggen we vast en handelen we af volgens onze interne kwaliteitsrichtlijnen.

•

Jaarlijks houden we klanttevredenheidsonderzoeken per doelgroep. Daarin kunnen deelnemers hun klachten, ideeën, wensen en opmerkingen kwijt. Deze nemen we vervolgens mee bij het optimaliseren van onze dienstverlening en communicatie-uitingen.



80

2 DIT BEREIKTEN WE IN

Recommend Documents