2 Activiteitenplan. 2.1 Missie, visie en hoofddoelstelling

Activiteitenplan 2013-2016 Slot Loevestein

2

Activiteitenplan

2.1

Missie, visie en hoofddoelstelling

Missie Met een kist vol echte verhalen en open vizier de interactie aangaan met ons publiek. Een ontmoetingsplaats creëren tussen heden en verleden, waar iedereen inspiratie kan opdoen voor de toekomst. Visie Slot Loevestein is meer dan een museum. Het is ook meer dan een kasteel, een vesting of een archeologische site. Het is een ontmoetingsplek met 650 jaar Nederlandse geschiedenis, en - door de unieke ligging - een pleisterplaats. Loevestein dankt zijn hoge belevingswaarde aan deze unieke combinatie van cultuur, natuur en water. Door de vooral militaire geschiedenis - als voormalige Staatsgevangenis en vesting in de Hollandse Waterlinie - is Slot Loevestein een stoere vesting en een kasteel ingericht met verhalen: een verhaal van ridders, gevangenen en soldaten die samen ons nationale geheugen vormen en bijdragen aan onze identiteit als Nederlander en als individu. Met bekende en minder bekende verhalen uit het verleden wil Loevestein inspelen op de actualiteit van vandaag en betekenis geven aan het heden. Maar ook ruimte bieden voor rust en reflectie. Een bezoek aan Loevestein is geen geschiedenisles, maar een ervaring die ontspant, inspireert, de fantasie prikkelt en uitnodigt tot (inter)actie en dialoog. Bezoekers kiezen zelf hoe zij Loevestein willen beleven en worden uitgenodigd hun wensen en ideeën met ons te delen. Zo wil Loevestein een ontmoetingsplaats zijn tussen heden en verleden en samen aan onze toekomst werken. Hoofddoelstelling In 2016 een veelzijdige, gastvrije en levendige vesting zijn.

Slot Loevestein is een jong museum, in 1994 ontstaan door de verzelfstandiging van Rijksmusea. In zijn zeventienjarig bestaan heeft het museum zich ontwikkeld tot een actief en dynamisch museum dat midden in de samenleving staat en een breed publiek bereikt. De organisatie is geprofessionaliseerd en voldoet aan de gestelde kwaliteitscriteria, zowel museaal als toeristisch. De dienstverlening is uitgebreid en divers. Loevestein is koploper op het gebied van cultureel ondernemen met een eigen inkomstennorm van 110%. Sinds de crisis die het museum in 1999 doormaakte, is het cultureel ondernemerschap vanzelfsprekend geweest en een goede financiële positie bereikt. De komende periode wil het museum de zakelijke dienstverlening in eigen beheer uitbreiden en professionaliseren. Met een gevarieerd aanbod van culturele, educatieve en commerciële diensten denkt het museum zijn eigen inkomstenpositie nog verder te versterken.

-1-


2.2

Nationaal en internationaal belang

Collectie Slot Loevestein is een uniek gegeven in het Nederlandse museumlandschap. Roerende en onroerende collectie zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden en vormen samen de kerncollectie. De roerende collectie van Loevestein is divers en bestaat voornamelijk uit archeologica en bodemvondsten, grafiek, boeken, foto’s en ansichtkaarten die een historische relatie met de vesting Loevestein hebben. Op objectniveau is de collectie niet uniek, in samenhang met het kasteel, de bijgebouwen en de vesting is ze dat wel. De bijzondere waarde van de verzameling van Loevestein is de samenhang binnen de collectie en de thematische specialisatie; objecten worden getoond op de plaats en in de context waar zij thuishoren en geven een goed beeld van het leven, wonen, werken en recreëren in Loevestein vanaf de bouw in 1361 tot nu. De binding met de locatie is de grote kracht van de collectie. Dit wordt nog versterkt door de natuurlijke ligging in de Nederlandse delta en de geschiedenis en verhalen die bij het complex horen. Collectie, orale, militaire en waterstaatsgeschiedenis vormen samen het nationale erfgoed Loevestein. Het collectiebeleid is gericht op het interpreteren van deze samenhang voor een breed publiek. Alleen erfgoed dat begrepen wordt is dynamisch erfgoed. Nationaal belang De geschiedenis van Loevestein beslaat 650 jaar en weerspiegelt de Nederlandse geschiedenis. Dankzij zijn strategische en bijzondere natuurlijke ligging heeft Loevestein een rol gespeeld bij het ontstaan van ons huidige Nederland. De collectie en geschiedenis van Loevestein geven uitdrukking aan die gedeelde geschiedenis en dragen bij aan onze nationale identiteit. Een icoon uit die geschiedenis is rechtsgeleerde Hugo de Groot, die Loevestein door zijn ontsnapping in een boekenkist een plaats in het collectieve geheugen van Nederland heeft bezorgd. Het ontsnappingsverhaal is het hoogtepunt van een bezoek aan Loevestein en de reden van de aantrekkingskracht die Loevestein al meer dan een eeuw heeft op toeristen en schoolklassen. De opname van Hugo de Groot en zijn beroemde kist in de Canon van Nederland onderstreept nog eens de rol die Loevestein speelt in ons nationale geheugen. Bovendien is Loevestein een prominent onderdeel van de Hollandse Waterlinie, een Nationaal Project van formaat en drager van onze nationale identiteit als waterland. Internationaal belang Hugo de Groot (Grotius) is ook internationaal bekend als grondlegger van het internationaal recht en zeerecht. Vooral in Angelsaksische landen is zijn faam als jurist en pionier van de spreekwoordelijke Hollandse tolerantie groot. Zijn gevangenschap in de voormalige staatsgevangenis geeft Loevestein een vergelijkbare status als de Bastille in Frankrijk en the Tower in Londen en een plaats in de Westerse geschiedenis als symbool van vrijheid van denken en verzet tegen onderdrukking. Dit gegeven verklaart ook de belangstelling van virtuele bezoekers uit landen als Canada, de Verenigde Staten, Nieuw Zeeland en Australië, voormalige Westerse koloniën met een vergelijkbare geschiedenis van opstand en onafhankelijkheidsstrijd als Nederland. Hugo de Groot heeft Loevestein eeuwigheidswaarde gegeven. Zijn betekenis als icoon in de (inter)nationale geschiedenis heeft de voormalige staatsgevangenis in vorige eeuwen behoed voor sloop, zodat dit monument ook voor toekomstige generaties bewaard is gebleven. Stichting Museum Slot Loevestein houdt dit onderdeel van ons collectieve geheugen levend met verhalen, publicaties, activiteiten en de permanente presentatie ‘De Erfenis van Loevestein’. Tegelijkertijd fungeert het laagdrempelige ontsnappingsverhaal als aanknopingspunt om dit verhaal in de bredere context van de Nederlandse geschiedenis te plaatsen en het collectieve geheugen van Nederland te versterken.

-2-


Komende periode De volgende stap wordt gezet in de versterking van het collectieve geheugen. Vanaf 2012 wordt het verhaal verteld van Loevestein als vesting in de Oude en Nieuwe Hollandse Waterlinie. De ontwikkeling van de vesting loopt parallel aan de eenwording van Nederland en geeft een goed beeld van de eeuwenlange strijd met en tegen het water. Door Loevestein in de nationale context te plaatsen, wordt ook dit belangrijke deel van onze militaire en waterstaatsgeschiedenis op een toegankelijke manier verteld. De vesting zelf en de natuurlijke omgeving zijn hierbij als onroerende collectie essentieel voor de beleving; een authentiek museum waar de roerende collectie in de vorm van objecten en verhalen tot leven komt. (Inter)nationaal netwerk Op nationaal niveau werkt Loevestein samen met relevante partners op structurele of incidentele basis. Met de Museumvereniging, MusEAna, VRM, het Nationaal Historisch Museum, INNL, Gelders Erfgoed, Gelders Depot en het Projectbureau Hollandse Waterlinie is al jarenlang een hechte samenwerking, zowel inhoudelijk als promotioneel. Voor tijdelijke projecten wordt samenwerking gezocht met relevante partners, zoals in 2009 met diverse musea en de gemeente Den Haag voor de viering van 400 jaar Mare Liberum. Bij de ontwikkeling van ‘De Erfenis van Loevestein’ is inhoudelijk samengewerkt met het Grotius Instituut en het Vredespaleis. Voor de ontwikkeling van een sterk merk en hechte economische samenwerking participeert Loevestein in de Stichting Liniebreed Ondernemen, die met Europese subsidie van Collabor8 is opgericht. Ook heeft Loevestein actief bijgedragen aan de vernieuwing van het Museumregister, de Leidraad voor het afstoten van museale objecten, de Code Culturele Diversiteit en de vernieuwing van de Basisinfrastructuur. De conservator van Loevestein is lid van ICOM en er is al jarenlang een vriendschappelijke band met Burg Altena in Duitsland. Meer internationale samenwerking is een reële optie; als grondlegger van het internationaal recht biedt Hugo de Groot daar voldoende aanknopingspunten voor. De organisatie heeft hier nu onvoldoende capaciteit voor, maar na 2016 krijgt dit een hoge prioriteit.

-3-


2.3

Activiteiten 2013-2016

De geschiedenis van Loevestein beslaat 650 jaar. Bij de verzelfstandiging is gekozen voor een thematische indeling in drie belangrijke periodes uit de geschiedenis van Nederland: Middeleeuwen, Opstand en Hollandse Waterlinie. Deze drie thema’s gaven richting aan alle museale en educatieve activiteiten van het museum. Ook in de komende jaren blijven deze thema’s het activiteitenprogramma bepalen. Loevestein is niet het enige museum dat zich op deze drie periodes richt. Het is wel het enige museum dat in situ de ontwikkeling van de natiestaat presenteert en symboliseert en dankzij een internationaal icoon aan een breed publiek kan overdragen. Het onderscheidt zich daardoor in authenticiteit, historische relevantie en bijdrage aan het collectieve geheugen. Hollandse Waterlinie Sinds 2000 is er een vaste opstelling over de middeleeuwen in het kasteel en sinds 2004 over de Nederlandse Opstand. In 2013 wordt een vaste presentatie over de Hollandse Waterlinie geopend. Op verschillende plaatsen in de vesting, bijgebouwen en het kasteel komen interactieve presentaties. Samen vertellen ze de geschiedenis van de vesting en haar bewoners. De presentatie beperkt zich niet tot de geschiedenis van Loevestein of de Waterlinie, maar plaatst deze waar mogelijk binnen de bredere nationale context van de Canon van Nederland. Tegelijkertijd worden de drie periodes van Loevestein met elkaar verbonden door middel van de ‘rollen’ ridders, gevangenen en soldaten. Zij staan voor respectievelijk de Middeleeuwen, Nederlandse Opstand en Hollandse Waterlinie en loodsen de bezoeker door 650 jaar Loevestein en de Nederlandse geschiedenis van 1550 tot heden. Een periode, waarin onafhankelijkheidstrijd en eenwording van Nederland belangrijke thema’s zijn en water een hoofdrol speelt. Doel: Openen publiekspresentatie Hollandse Waterlinie in 2013 Masterplan fase 1 De presentatie over de Hollandse Waterlinie is onderdeel van een masterplan voor de vesting in drie fases. De ontwikkeling van het masterplan stond de afgelopen beleidsperiode centraal en is nu afgerond. In fase 1 zijn de knelpunten met de hoogste prioriteit opgenomen; verbetering van de dienstverlening en publiekspresentaties. Hiervoor worden vier bijgebouwen aangepast. De voormalige hoofdwacht met soldatenhuisjes wordt een multifunctionele ontvangstruimte en bezoekerscentrum in het zuiden van de Hollandse Waterlinie. In het Arsenaal wordt ruimte gemaakt voor groepsontvangsten, vergaderingen, presentaties, diners en zakelijke arrangementen. Twee gebouwen in de vesting worden verbouwd tot kantoorruimte, opslag en extra toiletten voor vestingbezoekers. Hierdoor komt meer ruimte vrij voor publieksfuncties. Na uitvoering van deze fase is de vesting een levendig museum met hoogwaardige publiekspresentaties en kwalitatief goede voorzieningen. De opening is gepland in mei 2013. Doel: Realiseren fase 1 in 2013 Bezoekerscentrum Hollandse Waterlinie Zuid In het Nationaal Project Nieuwe Hollandse Waterlinie is Loevestein aangewezen als één van de drie bezoekerscentra. Een logische keuze, want Loevestein trekt nu al 120.000 bezoekers per jaar en is daarmee de grootste trekpleister in het zuiden van de linie. De drie bezoekerscentra zijn complementair: het Vestingmuseum Naarden richt een bezoekerscentrum in voor het noorden van de Waterlinie, Fort Vechten voor het midden en Slot Loevestein voor het zuiden. In de toekomstige entree wordt het zuidelijk deel van de verdedigingslinie gepresenteerd en komen actuele thema’s aan bod. Bezoekers krijgen er gratis informatie over de functie van de waterlinie en haar relatie met de omgeving. Ook krijgt men toeristische tips voor een bezoek aan de andere onderdelen van de linie zuid. Hierbij werkt Loevestein samen met het Projectbureau Hollandse Waterlinie, de Vesting3hoek en RBT Rivierenland.

-4-


Loevestein ligt in een zogenoemde ‘klimaatbuffer’: hier kan men zien en ervaren hoe de Hollanders vochten tegen het water, het als bondgenoot leerden gebruiken en nu meebewegen met het water om hoge rivierstanden op te vangen. Ook deze thema’s worden in het bezoekerscentrum gepresenteerd in samenwerking met Ruimte voor de Rivier, Staatsbosbeheer en het Wereld Natuur Fonds. Doel: Realiseren bezoekerscentrum Hollandse Waterlinie in 2013 Vernieuwing opstelling middeleeuwen De huidige opstelling over de middeleeuwen dateert al van 2000 en is inmiddels verouderd. De gebruikte techniek is achterhaald en geeft veel storingen. Bovendien vertelt de presentatie een algemeen verhaal over de middeleeuwen. Inmiddels heeft het bouwhistorisch onderzoek van de Rijksgebouwendienst veel nieuwe data opgeleverd over de ontstaansgeschiedenis en ontwikkeling van Loevestein. Na realisatie van de presentatie over de Hollandse Waterlinie had het museum zich voorgenomen een nieuwe vaste opstelling over Loevestein in de middeleeuwen te ontwikkelen met het bouwhistorisch onderzoek als uitgangspunt. Gezien de korting op de exploitatiesubsidie door OCW voor de periode 2013-2016 en de consequenties hiervan voor het aantal formatieplaatsen is dit doel de komende jaren niet haalbaar. De noodzaak om de vaste presentatie te vervangen blijft echter onveranderd. Kwaliteitszorg en veiligheid collectie De organisatie erkent haar verantwoordelijkheid voor het beheren, bewaren en presenteren van haar collectie en beschermt deze zo goed mogelijk tegen calamiteiten van binnen- en buitenaf. De zorg voor de collectie is onderdeel van een veiligheidsplan dat de komende periode verder wordt geprofessionaliseerd. De collectie in de vaste opstelling staat in vitrines die zijn beveiligd met RFID. De ruimte is uitgerust met een alarminstallatie die wordt opgevolgd door één van de beheerders. De depot- en zoldercollectie wordt in afgesloten ruimtes bewaard. De toegang tot deze ruimtes wordt uitgewerkt in een sleutelplan en gerealiseerd in fase 1 van het masterplan. De dataloggers worden jaarlijks gekalibreerd. De thermohygrograaf, be- en ontvochtigers worden twee keer per jaar gecontroleerd; hiervoor is een klimaatcontract met het Gelders Erfgoed afgesloten. Het collectie hulpverleningsplan wordt jaarlijks geactualiseerd en om het jaar is er een ontruimingsoefening met de brandweer, medewerkers en vrijwilligers. Doel: Implementeren sleutelplan in 2013 E-cultuur In 2010 heeft Loevestein met Erfgoed Digitaal een informatieplan gemaakt; een inventarisatie van de wensen en behoeften op informatiseringgebied. De collectie is inmiddels 100% digitaal toegankelijk via de portal collectiegelderland.nl. Sinds 2010 is de collectie ook via de eigen website te zien. Daarnaast wordt samengewerkt met het Nationaal Historisch Museum op de website INNL en het project ‘X was hier’. Ook is contact gezocht met het NOM voor toekomstige samenwerking. De volgende stap wordt gezet met het project ‘Beleef mijn Gelderland’. De ontwikkelingen op ICT gebied gaan snel en het museum heeft de ambitie meer gebruik te maken van nieuwe media. Een goede verbinding met de buitenwereld is een voorwaarde, maar door de geïsoleerde ligging van de vesting niet vanzelfsprekend. De komende periode zal prioriteit gegeven worden aan het realiseren van een goede digitale infrastructuur. Doel: Realiseren van een internetverbinding van minimaal 20 Mb Beleef mijn Gelderland Slot Loevestein is één van de Gelderse musea die samenwerken aan het project ‘Beleef mijn Gelderland’. Het Gelders Erfgoed heeft in 2010 subsidie ontvangen uit de regeling Innovatie Cultuuruitingen voor dit project, waarbij innovatieve toepassingen voor actieve publieksbeleving van het erfgoed worden ontwikkeld. Loevestein participeert in twee deelprojecten: Augmented Reality (Toegevoegde Realiteit) en een interactief erfgoedspel voor web, multi-touch en mobiele apparaten. Door eeuwen van verbouwen en aanpassen zijn veel sporen uit het verleden verdwenen, zoals de middeleeuwse voorburcht. Bovendien is Loevestein een archeologische vindplaats en bevat het bodemarchief nog veel objecten. Met ‘Beleef Mijn Gelderland’ wil Loevestein deze verborgen verhalen zichtbaar maken. De gebruikte technieken zijn bijzonder geschikt om dit verborgen verleden te

-5-


visualiseren, zonder ingrijpende aanpassingen die de historische uitstraling van dit nationaal erfgoed aantasten. Zo kunnen niet meer bestaande situaties worden getoond op mobiele apparaten en objecten uit de archeologische collectie worden ‘teruggeplaatst’ in hun oorspronkelijke omgeving. Met het erfgoedspel worden objecten van de Gelderse musea in quizvorm aangeboden op multi-touch apparaten en online. De collectie van Loevestein wordt zo binnen een bredere context geplaatst door virtuele relaties te leggen met relevante musea, collecties en instellingen in Gelderland. Doel: Verborgen verhalen vertellen met nieuwe media in 2013 Registratieachterstand Alle objecten die onderdeel uitmaken van de bruikleenovereenkomsten met het Rijk en de Stichting Vrienden zijn in AdLib Museum Standaard geregistreerd. “De registratie, standplaats- en conditiecontrole van de hele collectie heeft veel inspanning gekost en is nagenoeg op orde”, aldus het inspectierapport 2008. Een aandachtspunt is de ‘zoldercollectie’: archeologische vondsten waarvan de herkomst bekend is, maar nog niet in AdLib opgenomen. Deze objecten zijn wel in het vondstadministratiesysteem Cardbox gedetermineerd, genummerd en beschreven. Het toevoegen van de zoldercollectie aan AdLib zal de komende jaren gebeuren. Hiervoor is een projectplan opgesteld en zijn afspraken met OCW gemaakt. Volgens afspraak met de erfgoedinspectie wordt de bruikleenovereenkomst met het Rijk jaarlijks in januari geüpdatet. De nieuw ingevoerde objecten worden vervolgens aan de bruikleenovereenkomst toegevoegd. Om dit te bewaken worden programma’s als Analyse (ontworpen door Gelders Erfgoed) gebruikt. Doel: Toevoegen zoldercollectie aan AdLib in 2014 Veelzijdige, gastvrije en levendige vesting Loevestein wil in 2016 - meer dan voorheen - een veelzijdige, gastvrije en levendige vesting zijn. Een multifunctionele vesting die vrij toegankelijk is en waar zowel de educatieve als de toeristische, zakelijke en culinaire bezoeker volledig wordt bediend. Tot nu toe lag het zwaartepunt van het educatieve, toeristische en zakelijke aanbod in het kasteel. Met de uitvoering van het masterplan (fase 1) in de huidige beleidsperiode wordt de hele vesting geëxploiteerd en het totale aanbod vergroot. In de komende jaren ligt het accent op de verdere ontwikkeling van Meetings, incentives, conferences, and exhibitions (MICE) voor bedrijven (B2B) en horecafaciliteiten voor consumenten (B2C). Vanaf 2013 kunnen bezoekers kiezen uit eerlijke culinaire streekproducten, uitgekiende merchandise, luxe overnachting in de Suite & Breakfast, ongerepte natuur en uiteraard het educatieve aanbod in de vesting. Op gezette tijden vinden er amateur of professionele muziek- en theatervoorstellingen plaats voor een breed publiek. Hiermee wordt een gevarieerd aanbod gemaakt voor groepen en individuele uitjes. Het aanbod in de vesting wordt afgestemd op zowel zakelijke bezoekers als passanten. Daarom wordt een jaarrond openstelling van het bezoekerscentrum nagestreefd. Onderzocht wordt of er samenwerking mogelijk is met het beroepsonderwijs (ROC) en welzijnsinstellingen om scholieren en cliënten een opleiding of zinvolle dagbesteding aan te bieden in het bezoekerscentrum. Doel: betere exploitatie vesting Subdoelen:  Jaarrond openstelling van het bezoekerscentrum vanaf 2013  Exploitatie horeca in eigen beheer  MICE markt ontwikkelen (kleinschalige zakelijke activiteiten)  Merchandise uitbreiden  Toename overnachtingen in de Suite & Breakfast in 2013  Samenwerking zoeken met sociaal maatschappelijke organisatie(s) vanaf 2011

-6-


2.4

Publieksbereik

Visie Tot 2009 bestond het aanbod van Loevestein grotendeels uit een rondleiding door het kasteel. Er kon maar beperkt worden ingespeeld op individuele behoeftes, terwijl de consument steeds meer maatwerk verwacht. Om beter in te kunnen spelen op de trends van individualisme en maatwerk, is de afgelopen periode een nieuw publieksbeleid gevoerd. Uitgangspunt van het publieksbeleid is keuzevrijheid: sinds 2009 heeft de bezoeker permanent de keuze tussen een zelfstandig of begeleid bezoek, kasteelbezoek, bezoek aan de vesting, omgeving of een combinatie. Dit beleid wordt de komende periode nog scherper uitgewerkt. In 2012 wordt de volgende stap gezet met de invoering van het Canvas business model (Osterwalder en Pigneur). Het beschrijft de grondgedachte van een organisatie en hoe het waarde creëert, levert en behoudt voor haar klanten. De bezoeker staat centraal. Vanaf 2013 is het model leidend in bedrijfsvoering en management. Alle activiteiten zijn dan gericht op het creëren van waarde voor bezoekers door een focus op de klantrelatie. Publiekstromen Slot Loevestein kenmerkt zich door de vele verschillende functies die het heeft en de uiteenlopende doelgroepen die het aantrekt. Traditioneel waren er twee bezoekersstromen: van de ca. 120.000 bezoekers per jaar bezocht 70% het kasteel (betaald) en 30% de vesting (gratis). Deze verhouding is de laatste jaren aan het veranderen; het kasteelbezoek neemt af (gem. 58%) ten gunste van het vestingbezoek (42%). Een derde publieksstroom vormen de besloten ontvangsten; jaarlijks bezoeken tussen de 5.000 en 10.000 personen de vesting en/of het kasteel voor een vergadering, feest of huwelijk. Tot nu toe zijn deze stromen nog sterk gescheiden geweest en afzonderlijk van elkaar geregistreerd. Na uitvoering van het masterplan in 2013 worden kasteel, vesting en omgeving één museumcomplex, waar de bezoeker zich vrij door kan bewegen en kan kiezen uit een gedifferentieerd aanbod van educatieve, culturele en commerciële producten. Zo kan het complex beter geëxploiteerd worden en meer rendement leveren. Publieksgroepen Het publiek van Loevestein is van oudsher zeer divers, zowel qua leeftijd als herkomst en opleiding. Kerndoelgroepen zijn gezinnen met (jonge) kinderen, scholieren uit het basisonderwijs en senioren. Op basis van de kassaregistratie en doorlopend publieksonderzoek zijn er verschillende segmenten te onderscheiden met elk hun eigen bezoekmotief en -periode. 1. Toerisme & recreatie De meeste bezoekers komen voor een leuk en leerzaam dagje uit. In het hoogseizoen en de (school)vakanties zijn dit vooral gezinnen met (klein)kinderen. Ook het toerisme voor de vesting neemt toe en bestaat veelal uit ouderen die tijdens een fiets-, wandel- of vaartocht komen recreëren. 2. Cultuur & educatie Een deel van de bezoekers heeft een specifieke interesse in cultuur of kastelen en komt om iets te leren. Bij deze groep hoort ook het onderwijs, zowel primair als voortgezet. Deze groepsbezoeken vinden met name van april-juni en september-oktober plaats, aan de randen van het hoogseizoen. Hierin is de laatste jaren een afname zichtbaar. 3. Zakelijk & commercieel Slot Loevestein is al decennia lang een gewilde locatie voor feesten en andere bijeenkomsten, zowel zakelijk als privé. Sinds 1999 is Loevestein één van de trouwlocaties in Zaltbommel en in 2011 is het aanbod uitgebreid met een Suite & Breakfast. Door de crisis is het aantal partijen vanaf 2009 drastisch afgenomen, vooral in het kasteel. Kleinschalige activiteiten in de taveerne, arsenaal en Suite & Breakfast lijken juist groeipotentie te hebben. Hiervoor komen meer faciliteiten beschikbaar in 2013.

-7-


4. Online Het aantal bezoekers aan de website neemt jaarlijks toe. Sinds juni 2010 worden de webstatistieken bijgehouden via Google Analytics. Van 1 juni 2010 tot 1 november 2011 zijn er 247.724 virtuele bezoeken gebracht door 183.099 unieke bezoekers: een gemiddelde van 14.572 bezoeken per maand. Via Collectie Gelderland zijn 2.374 objecten uit de collectie van Loevestein online bereikbaar. Van januari tot december 2011 zijn er 306.028 bezoeken gebracht aan Collectie Gelderland door 90.969 unieke bezoekers. Helaas is er geen specificatie beschikbaar per locatie, het aantal pageviews is wel bekend: 170.203 (12.88%). Sinds de collectie embedded is in de eigen website, is het aantal pageviews sterk gestegen en is de collectie van Slot Loevestein op één na het best bekeken van de deelnemende musea in Gelderland. Twee archeologische vondsten zijn zelfs op objectniveau het best bekeken. 5. Maatschappelijk bereik Een bijzondere publieksgroep zijn de gratis gebruikers; uiteenlopende individuen en groepen die het museum uitnodigt vanuit zijn maatschappelijke betrokkenheid. Goede doelen als Doe een Wens, maar ook scholen en organisaties in de amateurkunst. Loevestein biedt hen een podium voor locale initiatieven op het gebied van muziek, kunst, theater en (volks)cultuur. Afgelopen jaren heeft Loevestein de vesting gratis beschikbaar gesteld voor korendagen, examenuitvoeringen, open dagen en, recent, een gesponsord Riddertoernooi voor minder draagkrachtige gezinnen die nauwelijks participeren in cultuur. Ook voor een grote groep vrijwilligers is Loevestein een tweede thuis waar ze een zinvolle vrijetijdsbesteding vinden. Tegelijkertijd zijn zij onmisbaar voor de bedrijfvoering en binding met de omgeving. Naast 80 vaste vrijwilligers doen sinds 2010 ook zo’n tien leerlingen per jaar uit de onderbouw VO een maatschappelijke stage bij Loevestein. De komende periode zal Loevestein deze vorm van arbeidsparticipatie verder uitbreiden in samenwerking met regionale partijen als gehandicaptenorganisaties, gemeentes, sociale dienst, werkvoorzieningschappen en het onderwijs. Doelen:  Toename zakelijke & commerciële bezoekers van 5.500 in 2013 tot 8.500 in 2016  Vasthouden museale en educatieve bezoekers: 70.000  Bereik natuur & culturele activiteiten: 1.200 in 2016  Gratis bezoek (maatschappelijk bereik): 2.300 in 2016  Toename bezoekers vestingcafé en winkel van 31.000 in 2013 tot 38.000 in 2016  Toename online bezoekers van 195.000 in 2013 tot 205.000 in 2016 Culturele diversiteit Loevestein is een laagdrempelig museum met een breed maatschappelijk bereik. Iedereen is welkom, ongeacht leeftijd, religie of cultuur. Via de scholen worden jongeren van alle gezindten bereikt en zien we ook het aantal nieuwe Nederlanders toenemen dat Loevestein in gezinsverband bezoekt. Door de geïsoleerde ligging, het ontbreken van openbaar vervoer en de aard van het monument is Loevestein echter ook een plek die (fysiek) moeilijk bereikbaar is voor sommige groepen. Desondanks zal Loevestein de komende periode actief proberen meer minderheden te bereiken in het kader van vrijwilligerswerk of maatschappelijke stage. Klanttevredenheid en bereik Bezoekers aan het kasteel en evenementen worden via de kassa geregistreerd. Bezoekers aan de vesting en de tentoonstelling in de soldatenhuisjes worden met afzonderlijke tellers bijgehouden. Daarnaast wordt continu publieksonderzoek uitgevoerd met de Museum Monitor. Samen leveren deze systemen de kwantitatieve gegevens over het publieksbereik. MusEAna en de Museum Monitor biedt tevens een benchmark voor musea. De algemene waardering van Slot Loevestein is een 7.9. Dit cijfer is sinds 2004 constant en vergelijkbaar met de waardering voor musea in hetzelfde genre (gemiddeld 8.0). De commerciële partijen worden grotendeels handmatig geregistreerd en nog niet bevraagd.

-8-


In 2010 is voor het eerst een kwalitatief onderzoek uitgevoerd door Hogeschool Windesheim onder de (gratis) vestingbezoekers. In combinatie met de Museum Monitor is naar voren gekomen dat de informatievoorziening in het kasteel niet voldoende gedifferentieerd is voor de verschillende publieksgroepen. De nieuwe presentatie over de Hollandse Waterlinie zal hier een kwaliteitsimpuls aan geven. Daarnaast wordt het totale aanbod getoetst aan het nieuwe business model. Vanaf 2013 worden de registratie en het publieksonderzoek uitgebreid en verbeterd. Om meer inzicht te krijgen in wensen en behoeftes van de diverse publieksgroepen worden alle bezoekers aan de vesting dan bevraagd, ook gasten voor partijen, vergaderingen en overnachtingen. Co-creatie Externe factoren als de economische crisis, concurrentiepositie en snelle technologische ontwikkelingen hebben invloed op het publieksbereik. Er is al enige tijd een duidelijke verschuiving te zien in de traditionele publieksgroepen van Loevestein. Met het toenemende individualisme en keuzemogelijkheden op de vrijetijdsmarkt, is het noodzakelijk het huidige aanbod, doelgroepen en organisatiestructuur te herdefiniëren. Aan de hand van het nieuwe business model zullen scherpere keuzes gemaakt worden en nieuwe waardes bepaald. Voor de zakelijke markt moeten de klantsegmenten nog worden gedefinieerd als onderdeel van het ondernemersplan 2013-2016. Tevens is er in het nieuwe business model ruimte voor innovatie en co-creatie. Ook traditionele vormen van publieksonderzoek zijn aan vernieuwing toe. In plaats van (potentiële) klanten te bevragen worden ze nadrukkelijk betrokken bij het ontwikkelen van nieuwe activiteiten en diensten. Klantenbinding Met de Stichting Vrienden is sinds 1997 actief aan klantenbinding gedaan. Tot 2010 waren particuliere donateurs verenigd in de ‘Vriendenkring’. Vanwege de hoge kosten heeft de Vriendenkring zichzelf vorig jaar opgeheven. Nu kan men een jaarabonnement nemen voor het kasteel. Teruglopende donateurs zijn een algemene trend bij musea. Nieuwe vormen van klantenbinding worden gevonden in sociale media; op Facebook heeft Loevestein 329 fans en via Twitter 286 volgers. Ook voor bedrijven is in 2003 een loyaliteitsclub opgericht, de Leenheren van Loevestein. Zo’n 60 bedrijven hebben zich gecommitteerd aan Loevestein en steunen het museum met een jaarlijkse bijdrage voor de ontwikkeling van nieuwe presentaties. In 2004 hebben zij € 190.000 bijgedragen aan de Erfenis van Loevestein, van 2010-2012 dragen zij jaarlijks € 60.000 bij aan de presentatie over de Hollandse Waterlinie. Dit concept wordt in overleg met de Stichting Vrienden geëvalueerd en aangepast aan het businessplan. Doelen:  Innovatie door co-creatie realiseren  Inspelen op trends met kleinschalige commerciële activiteiten in de vesting  Verbetering en uitbreiding publieksonderzoek

-9-


2.5

Educatie

“Educatie is geen emmer vullen, maar een vuur aansteken” - Plutarchus Slot Loevestein is al decennia lang een geliefde bestemming voor scholen vanwege het laagdrempelige culturele karakter. Honderdduizenden scholieren uit het primair en voortgezet onderwijs hebben met een rondleiding het kasteel bezocht als onderdeel van een schoolreis of buitenschoolse activiteit binnen een project of thema. Sinds 2000 is er, naast de rondleiding, steeds meer educatief aanbod bij gekomen. Vooral voor de leeftijdgroep 9-12 jaar is er inmiddels een ruime keuze uit producten die zowel in schoolverband als in gezinsverband worden gebuikt: rondleiding, zelfstandig bezoek met of zonder speurtocht, leskist over de middeleeuwen, geuzentocht met gps, gratis online informatiepakketten en het verhaal ‘Hugo4kids’. Met EduArt is enkele jaren geleden een meerjarig project over de middeleeuwen uitgevoerd, waarbij honderden leerlingen uit het primair onderwijs Loevestein bezochten. Met KultuurKonnekt wordt samengewerkt om het huidige aanbod gericht onder de aandacht van het onderwijs te brengen. Voor het voortgezet onderwijs is een gratis webquest over Hugo de Groot gemaakt. Daarnaast biedt Loevestein in samenwerking met het Wereld Natuurfonds en Staatsbosbeheer ook natuureducatie over klimaatverandering op beide niveaus aan onder de noemer ‘Expeditie Loevestein’. Presentatie Hollandse Waterlinie Sommige van deze producten zijn aan vernieuwing toe. Daarnaast neemt het schoolbezoek al enige jaren af. Ook bij Loevestein is dat merkbaar in de bezoekcijfers. Uit publieksonderzoek blijkt ook dat het zelfstandig bezoek aan het kasteel onvoldoende aansluit bij de behoefte van scholen en gezinnen met kinderen. Er is dus zowel een kwantitatieve als kwalitatieve impuls nodig. Voor een deel wordt dat gerealiseerd met de nieuwe presentaties over de Hollandse Waterlinie; in 2012 worden ruim 20 (inter)actieve opstellingen gerealiseerd in het kasteel en de vesting. De presentaties zijn opgezet volgens de leertheorie van Kolb, waardoor de informatie gelaagd is en geschikt voor elk leertype. Daarnaast worden de tijdvakken van Van Rooij gebruikt om de geschiedenis van Loevestein in een bredere historische context te plaatsen en aan te sluiten bij het onderwijs. Na oplevering van het project is het educatieve aanbod van Loevestein enorm toegenomen. Met een gericht promotieplan zal het schoolbezoek hierdoor ook toenemen. Doel: in 2016 10% meer scholieren uit het primair en voortgezet onderwijs trekken naar de presentatie over de Waterlinie t.o.v. 2013 Personele inzet en bereik In de huidige beleidsperiode is veel tijd en energie geïnvesteerd in projecten en in versterking van de marketing. Er zijn geen functionele uren voor een professionele educatieve dienst. Desondanks wordt er veel gedaan op educatief gebied. De conservator en de gidsen hebben veel tijd geïnvesteerd in (bij)scholing en nieuwe verhalen en een speurtocht ontwikkeld, er is intensief samengewerkt met externe partners aan Expeditie Loevestein en diverse marketingacties uitgevoerd gericht op het onderwijs. Daarnaast is een educatieve visie geformuleerd voor het onderwijs, die als leidraad geldt voor nieuw te ontwikkelen producten en diensten. Ook wordt onderzoek gedaan naar de behoeftes in het primair onderwijs op het gebied van (erfgoed)educatie en de rol die Loevestein daarin zou kunnen vervullen. Verschillende scholen in de regio zijn benaderd voor een behoeftepeiling om tot een vraaggestuurd aanbod te komen. Visie: laat kinderen avontuurlijk spelen en zelf dingen ontdekken! Het citaat van Plutarchus geeft weer hoe Loevestein educatie ziet. Een bezoek aan Loevestein moet geen opsomming zijn van feiten, maar inspireren, de fantasie prikkelen en uitnodigen tot (inter)actie. Dit kan worden bereikt door het gebruik van beelden, geluid en/of objecten. Dagelijkse voorwerpen kunnen een verhaal vertellen of een brug slaan naar de collectie. Ook meer geavanceerde middelen kunnen worden ingezet, zoals internet, games, gps etc. Zo lang er maar ruimte is voor eigen inbreng van het kind en zijn/haar beleving.

- 10 -


Primair onderwijs Niet alleen kinderen moeten geprikkeld worden, ook de leraren/begeleiders moeten de meerwaarde van een bezoek aan Loevestein inzien. Zij zijn immers degenen die beslissen over buitenschoolse activiteiten. Die beslissing wordt gemakkelijker als Loevestein kan inspelen op bestaande behoeftes onder leraren. De druk op het onderwijsprogramma is groot; er moet aan vele doelen voldaan worden en leraren hebben vaak zelf niet genoeg kennis van alle (verplichte) onderwerpen. Er is dus veel behoefte aan aanbod van kennis die basisscholen zelf niet voldoende in huis hebben. Loevestein wil meer aansluiting zoeken bij de kerndoelen in het onderwijs en samen met basisscholen in de regio nieuw educatief aanbod ontwikkelen. Hier zijn voldoende aanknopingspunten voor. Geformuleerde kerndoelen die relevant zijn voor Loevestein en mogelijk aansluiten bij behoeftes in het onderwijs zijn: 39, 48, 51-53 en 56. Ook hiervoor geldt dat de personele capaciteit van de organisatie niet toereikend is. Het blijft wel een aandachtspunt waar het museum actie op zal ondernemen zodra er middelen beschikbaar komen. Voortgezet onderwijs Het voortgezet onderwijs is een van de doelgroepen voor de app die met Beleef mijn Gelderland wordt ontwikkeld. Vrijwel iedere jongere heeft een smart phone en apps zijn enorm populair onder deze groep. De app zal zowel in projectverband als door de deelnemende partners zelf worden gepromoot bij de doelgroep. Doel: App Beleef mijn Gelderland inzetten om meer leerlingen in het VO te bereiken

- 11 -


2.6

Wetenschappelijke functie

Het huidige kabinet kiest voor een centraal kwalitatief hoogwaardig wetenschappelijk programma. Loevestein heeft geen taak in dat kader. Ondanks dat deze taak vervallen is, doet Slot Loevestein vanzelfsprekend wel onderzoek. Gedegen wetenschappelijk onderzoek vormt de basis voor de kerntaken van Loevestein: de verhalen die gidsen in het kasteel vertellen, educatie, activiteiten en publicaties. Er wordt onderzoek gedaan naar bewoners en gevangenen, collectie, gebouwen, vesting, vestingwerken, omgeving en het Munnikenland. Dit onderzoek vertaalt zich in gefundeerde beheersbeslissingen, professioneel gebouwen- en collectiebeheer en wetenschappelijk verantwoorde publicaties.

- 12 -


2.7

Verdienmodel en financieringsbehoefte

Verdienmodel Het huidige verdienmodel is ontstaan in de jaren negentig. Na de verzelfstandiging heeft het museum de exploitatie van de horeca overgenomen van de Stichting Vrienden. In 1999 bleek Loevestein in financiële problemen te verkeren; de uitgaven waren structureel hoger dan de inkomsten. Met een garantiestelling van het Rijk is een lening afgesloten bij de BNG en een doorstart gemaakt. Sindsdien heeft het museum zich op zijn kerntaken gericht en de horeca uitbesteed aan een externe cateraar. Tegelijkertijd is een strak regime van kostenbeheersing en controle ingevoerd. De hele kostenstructuur is doorgelicht en vertaald naar het activiteiten- en dienstenpakket. Voor de museale activiteiten zijn meer marktconforme prijzen vastgesteld. Voor commerciële activiteiten worden de reële kosten volledig doorberekend. Alle prijzen worden jaarlijks geïndexeerd, wat tot 2000 niet gebeurde. De entreebewijzen worden eenmalig verhoogd bij een substantiële toename van het vaste aanbod, zoals de realisatie van een nieuwe presentatie. Om meer eigen inkomsten te genereren, is het commerciële aanbod uitgebreid met trouw-, vergader- en overnachtingfaciliteiten. In het museale aanbod wordt steeds meer ingespeeld op verschillende doelgroepen om meer bezoekers te trekken. Dit verdienmodel heeft tot 2009 goed gewerkt. Dankzij een gunstig economisch klimaat namen zowel de inkomsten uit kaartverkoop als uit de commerciële activiteiten toe. Door een goede kostenbeheersing is ook het eigen vermogen flink gegroeid en heeft Loevestein in 2011 een sterke inkomstenpositie. De economische crisis laat zich nu echter goed voelen en dwingt het museum tot een herbezinning op de toekomst. Het Canvas Business model zal als leidraad worden gebruikt om voor de komende periode het verdienmodel aan te passen aan de huidige situatie. Marktaandeel en concurrentiepositie Loevestein is één van de bekendste kastelen van Nederland en behoort qua bezoekersaantallen tot de top 5 van de Gelderse musea en top 30 van de landelijke musea. Zijn bekendheid dankt Loevestein vooral aan e Hugo de Groot en zijn ontsnapping in de boekenkist. In de 20 eeuw zorgde dit voor een bijna vanzelfsprekende stroom jaarlijkse bezoekers en bekendheid als feestlocatie onder bedrijven. Menig captain of industry en bestuurder kent het kasteel nog uit zijn studententijd en heeft ook de afgelopen decennia Loevestein weten te vinden. Inmiddels is zowel de leisure als de zakelijke markt sterk veranderd en de concurrentie fors toegenomen. In de vrijetijdssector is een enorm aanbod aan activiteiten en belevingen. De zakelijke markt is sinds de crisis met meer dan 50% gekrompen. In de directe omgeving van Loevestein zijn er bijzondere locaties bij gekomen met een vergelijkbaar aanbod tegen niet marktconforme tarieven. Door al deze factoren staat de prijskwaliteitverhouding onder druk en kost het steeds meer inspanning om het bezoekersaantal op peil te houden. Loevestein wil hoogwaardige producten blijven aanbieden voor een eerlijke prijs en zal daarvoor nieuwe waarden en strategieën ontwikkelen. In de samenwerking met externe partners zullen ook scherpere keuzes gemaakt worden om de bedrijfsdoelen te realiseren. Financieringsmix De financieringsmix van de reguliere exploitatie bestaat uit 71% eigen inkomsten (53% directe en 18% indirecte inkomsten) en 28% subsidie. De eigen inkomsten komen deels uit museale activiteiten (kaartverkoop museum, evenementen, rondleidingen, kinderfeestjes) en deels uit commerciële activiteiten (verhuur van terreinen en gebouwen, museumwinkel, fee uit omzet horeca-exploitatie, foto- en filmopnames). Binnen de exploitatie is geen ruimte voor grote investeringen of innovatie. Voor het realiseren van nieuwe publiekspresentaties worden fondsen en projectsubsidies geworven. Deze investeringen dragen indirect wel bij aan de continuïteit van de organisatie, maar kunnen niet worden ingezet voor de reguliere exploitatie. Aangezien dit criterium door de meeste cultuurfondsen en sponsors wordt gehanteerd, ziet het museum geen mogelijkheid fondswerving structureel aan de financieringsmix toe te voegen. De bijdrage van het Rijk blijft daarom onmisbaar in de financieringsmix. Zonder die bijdrage kan de huidige exploitatie niet voortbestaan.

- 13 -


Groeimodel Loevestein verwacht met het nieuwe bezoekerscentrum, innovatie van publiekspresentaties en een full service exploitatie van de vesting meer inkomsten te realiseren. Door de crisis is de omzet van verhuur en catering sinds 2009 fors gedaald en de huidige samenwerking met de cateraar niet meer vanzelfsprekend. Loevestein wil meer inspelen op actuele trends als kleinschaligheid en gemoedelijkheid en zal de commerciële exploitatie hierop aanpassen. Het museum zal de dagexploitatie vanaf april 2012 in eigen beheer gaan uitvoeren en scheiden van de avondexploitatie. Het aanbod wordt uitgebreid en nog meer gericht op nieuwe en bestaande doelgroepen. Na uitvoering van het masterplan zijn hiervoor drie extra ruimtes beschikbaar. Voor de invulling van het aanbod zal eerst onderzoek worden gedaan naar trends en behoeftes in de MICE (Meetings, incentives, conferences and exhibitions) markt. Voor de personele bezetting wordt onderzocht of het haalbaar is als leer/werkbedrijf te fungeren, waar vrijwilligers, stagiaires en gehandicapten ingezet kunnen worden in de dienstverlening. Mogelijke alternatieven zijn outsourcing en shared services. Ook samengaan met een andere organisatie wordt niet uitgesloten. Zowel binnen de VRM als met andere kastelen en musea zijn hiervoor oriënterende gesprekken gevoerd. Dit heeft nog niet geleid tot concrete resultaten. Doelen:  Nieuwe commerciële activiteiten ontplooien  Mogelijkheid leer/werkbedrijf onderzoeken  Omzet dagexploitatie (incl. Suite & Breakfast) € 265.000 in 2016  Omzet MICE markt € 150.000 in 2016  Omzet museumwinkel € 60.000 in 2016  Omzet avondexploitatie € 110.000 in 2016  Omzet kaartverkoop € 660.000 in 2016 Masterplan fase 2 en 3 Fase 1 van het masterplan voor de vesting wordt in 2013 afgerond. Hiervoor heeft de organisatie, ondanks de crisis, € 7.800.000 verworven. De financieringsbehoefte voor fase 2 en 3 is op dit moment nog niet bekend en hangt sterk af van de positie van Loevestein na 2013. Het is nog onduidelijk of de stichting eigenaar van de vesting wordt of onderdeel van een grotere organisatie. Concrete plannen zullen pas worden gemaakt na een eventuele eigendomsoverdracht. Het management van Loevestein ziet nog steeds voldoende mogelijkheden voor een zelfstandige organisatie en exploitatie. Ook wil de directie graag gesprekspartner zijn in de discussie hierover en bijdragen aan een bevredigende oplossing voor alle partijen. Inzet daarbij is dat Loevestein e toegankelijk blijft voor een breed publiek en zijn waarde ook in de 21 eeuw behoudt.

- 14 -


2.8

Marketing

Marketingplan & positionering In 2009 is de functie marketing & sales gecreëerd en ingevuld. Datzelfde jaar is het marketingplan 2009-2012 ontwikkeld. Het plan is gebaseerd op de segmentatie van doelgroepen volgens het belevingmodel van Gastvrij Nederland. Voor Loevestein zijn drie relevante segmenten geïdentificeerd op basis van gemeenschappelijke behoeften, gedrag en mate van interesse in cultuur en/of natuur: vitaliteit, harmonie en bescherming. Per segment is een positionering en invulling van de marketingmix bepaald. Hieraan voorafgaand zijn interne en externe analyses uitgevoerd, een SWOT analyse en concurrentieanalyse. Ook trendrapporten en publieksonderzoeken zijn als instrumenten gebruikt. Ten slotte zijn per segment acties in een werkplan uitgezet, die jaarlijks worden geëvalueerd en bijgesteld. In de beleidsperiode 2009–2012 heeft de segmentering voorzichtig vorm gekregen in de communicatie en het activiteitenbeleid. Het Canvas businessmodel zal in 2012 resulteren in verdere bijstelling van de klantsegmenten en het marketingplan. Doel: Marketingplan aanpassen aan Canvas Businessmodel Promotieactiviteiten De verschillende promotieactiviteiten zijn per segment bepaald en afgestemd op de doelgroep. Hierbij is gekozen voor een combinatie van traditionele en nieuwe media. Free publicity is nog steeds een belangrijk middel en vormt samen met folders, flyers, posters, lezersacties en arrangementen een belangrijk deel van de offline communicatie. Hierbij wordt vaak samengewerkt met relevante partners in de toeristische en culturele branche. Online tools worden steeds belangrijker in de marketingmix en zullen de komende jaren verder worden uitgebreid. Website en nieuwe media Slot Loevestein heeft in 2009 een nieuwe website met CMS in gebruik genomen. De website fungeert steeds meer als marketing tool en is flexibeler aan te passen aan nieuwe behoeftes en ontwikkelingen. Inmiddels is de segmentatie van doelgroepen ook doorgevoerd op de website en zijn reservering-, donatie- en collectiemodules geïntegreerd in de site. Er wordt ook geëxperimenteerd met sociale media als Facebook, Hyves, Twitter, Flickr en LinkedIn. Naast het verkennen van de externe mogelijkheden zijn deze experimenten ook bedoeld om interne doelgroepen kennis te laten maken met de nieuwe media. Hiervoor is in 2010 een leidraad gemaakt. Met de ervaringen van deze experimenten wordt een online strategie ontwikkeld voor de inzet van sociale media in de marketingmix. Doel: Online strategie ontwikkelen Prijsstrategie Tot nu toe is van een echte prijsdifferentiatie nog geen sprake geweest. In de vierjaarlijkse begroting worden de prijzen al grotendeels vastgelegd en jaarlijks geïndexeerd. Een substantiële verhoging wordt alleen ingevoerd na het realiseren van nieuwe presentaties. In de beleidsperiode 2009-2012 zijn wel de prijscategorieën en het kortingsbeleid ingeperkt. In afwijking van de begroting is ervoor gekozen de prijzen voor kinderen in 2012 te verlagen. Bij de ontwikkeling van een nieuw businessmodel zullen de inkomstenstromen beter worden gedefinieerd om tot een nieuwe prijsstrategie te komen. In het ondernemersplan wordt dit met een financiële analyse onderbouwd. Doel: Nieuwe prijsstrategie ontwikkelen

- 15 -


2.9

Management, organisatie en kwaliteitsborging

Organisatie en beleidsdoelstellingen Loevestein heeft een klein, maar ambitieus team van 13 fte. De aanwezige kennis en vaardigheden binnen de organisatie zijn permanent in ontwikkeling en worden periodiek aangepast aan de doelstellingen. Deze worden door het management team in jaarlijkse werkplannen vertaald en per kwartaal middels managementrapportages bewaakt en zonodig bijgestuurd. In de Raad van Toezicht zijn bestuurlijke, museale, financiële en commerciële competenties vertegenwoordigd, aangevuld met expertise op het gebied van publiek private samenwerking en watermanagement. Dit laatste is een voor Loevestein relevante expertise door de ligging en nationale ontwikkelingen op het gebied van watermanagement. De directie en de Raad van Toezicht handelen conform de code Cultural Governance die regelmatig binnen de Raad wordt geëvalueerd en verantwoord in het jaarverslag. Door de crisis is de sector sterk in beweging en een herbezinning op de toekomst noodzakelijk. De directie (tevens enig bestuurder) heeft ervoor gekozen om het businessplan 2013-2016 op het Canvas businessmodel te baseren. Door de invoering van de nieuwe beleidsperiode in 2013 in plaats van 2014 kon dit proces niet worden afgerond voor indiening van het activiteitenplan. Inmiddels is met de Canvas methode een nieuw business model ontwikkeld dat uitgaat van behoud van de waarde en openstelling van het erfgoed, maar effectiever in de bedrijfsvoering. Twee scenario’s zullen in 2013 nader worden uitgewerkt en wellicht gecombineerd: het partnermodel en het coöperatiemodel. De jaren daarna zal het model stapsgewijs worden ingevoerd. De directie zoekt nadrukkelijk samenwerking met OCW om dit proces te faciliteren. Zij pleit voor een stelselherziening, waarin meer ruimte is voor maatwerk enerzijds en meer partnership anderzijds. Maatwerk waardoor de individuele - vaak kleinere - musea worden beoordeeld op hun eigen merkkracht en waarde en partnership om de kosten te beheersen en de concurrentie met andere spelers in de markt aan te kunnen gaan. Het nieuwe business model van Loevestein zou als proef kunnen dienen om binnen het nieuwe stelsel te fungeren als rijksmuseum met een bijzondere status vanwege zijn nationale waarde. Doel: in samenwerking met OCW het partnermodel als nieuwe uitdaging aangaan Van een deel van de medewerkers moet noodgedwongen afscheid worden genomen om ruimte te creëren voor een innovatiebudget. Dit budget zal onder andere worden gebruikt om co-creatie in te zetten als instrument voor innovatie. Klanten, gebruikers en andere belanghebbenden worden uitgenodigd hun wensen, kennis en ervaringen met de organisatie te delen en samen richting te geven aan de toekomst van Loevestein. Co-creatie zal de basishouding van de organisatie moeten worden en een kwaliteitsborging voor de toekomst. Dit vraagt om een evaluatie van het huidige profiel van de Raad van Toezicht, een andere werkwijze van de leiding, medewerkers, personele invulling en de manier waarop de regels van goed bestuur worden nageleefd. De organisatie gaat talent ontwikkelen op een ander gebied dan voorheen; bewust omgaan met klantenbinding en waardecreatie is een uitdaging die het team met het publiek en andere actoren wil aangaan. De directie en Raad van Toezicht hebben geen specifieke horeca ervaring. Tot april 2012 was dit uitbesteed aan een externe cateraar. Eén lid van het managementteam heeft horeca ervaring; het museum maakt nu de keuze de dagexploitatie in eigen beheer te gaan uitvoeren. Voor de verkoop van grote partijen blijft een medewerker sales van de cateraar actief, voor kleinere partijen en de exploitatie van het vestingcafé is sinds 1 januari 2012 een operationeel manager via payrolling aangetrokken. Om de bedrijfsvoering te optimaliseren is een update van een aantal automatiseringspakketten en processen noodzakelijk, deels in 2012, deels in 2013. Er wordt een nieuw kassasysteem ingevoerd dat zowel de museale activiteiten als de horeca exploitatie registreert. Ook wordt een CMS in gebruik genomen en een online reserveringssysteem. Doelen:  Innovatie door co-creatie realiseren  Implementatie nieuw business model  Evaluatie profiel Raad van Toezicht en Cultural Governance

- 16 -




Update en vernieuwing van geautomatiseerde bedrijfsprocessen

Kwaliteit In 2008 heeft Loevestein meegewerkt aan de pilot visitatie voor Rijksmusea. Hierbij zijn alle bedrijfsprocessen getoetst en samengevat in een lovend eindrapport. De aanbevelingen zijn waar mogelijk opgevolgd. Ook in de huidige en toekomstige beleidsperiode wordt Loevestein gevisiteerd, respectievelijk in 2012 en 2016. Het managementteam evalueert jaarlijks zijn eigen functioneren en publieksevenementen. Duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen zijn onderdeel van het beleid. Dit zal de komende periode nog verder worden doorgevoerd met een biologische productlijn. In 2010 en 2011 ontving Loevestein al het internationale kwaliteitskeurmerk Green Key Silver voor bedrijven in het toerisme, recreatie en vergader- en congreslocaties die serieus en controleerbaar bezig zijn met duurzaamheid, maatschappelijk verantwoord ondernemen, zorg voor milieu en natuur in hun omgeving. Bij de herkeuring streeft de organisatie naar Green Key Gold. Loevestein heeft een integraal veiligheidsplan, waarin beveiliging, collectiezorg en Arbobeleid zijn ondergebracht. Dit wordt tegelijk met de uitvoering van het masterplan in 2013 geoptimaliseerd door de implementatie van RFID en uitvoering van Arbo-eisen. Er is een spanningsveld tussen het creëren van een veilige omgeving voor zowel medewerkers als bezoekers en de beperkingen van een monumentale omgeving. De organisatie geeft prioriteit aan het optimaliseren van een veilige omgeving zoals beschreven in de Arbowet. Alle aanbevelingen uit de Risico Inventarisatie en Evaluatie van 2005 zijn doorgevoerd. In het masterplan zijn verbeteringen op het gebied van Arboregelgeving verwerkt in de ontwerpen. Na voltooiing in 2013 wordt weer een Risico Inventarisatie en Evaluatie uitgevoerd. Doelen:  Voldoen aan kwaliteitsnorm Green Key Gold in 2013  Visitatie in 2016

- 17 -

2 Activiteitenplan. 2.1 Missie, visie en hoofddoelstelling

Recommend Documents