JAARVERSLAG
2013
PRODUCTIE NIEUWE BANIERBOEKEN
TERDEGE IN KILO’S
KRANTENPAPIER IN M2
208.750
112 36.064.400
KITS IN KILO’S
35.000
PERSONEEL WERKNEMERS
76
PERSONEELSBESTAND AFGELOPEN 10 JAAR AANTAL PERSONEN
GEMIDDELDE LEEFTIJD
41,2 14,1
239 2003
130 185 3,20% 4,08% 35.688 GEMIDDELD AANTAL DIENSTJAREN
206 2013
ZIEKMELDINGEN
VERZUIMPERCENTAGE IN 2013
OPGENOMEN VERLOFUREN
IN 2012
FINANCIEEL VERHOUDING NETTO-OMZET PER ACTIVITEIT
OMZET PER FTE (gem. in €)
144.478
Erdee Distributie
25.572.547 abonnementen
advertenties
overig
NETTO-OMZET (in €)
boeken
beurzen
VOORWOORD De Erdee Media Groep is al jaren op reis. Het vertrekpunt was een traditioneel krantenbedrijf dat uitsluitend geld verdiende met papier en het doel is een mediabedrijf met nieuwe verdienmodellen. Het is een noodzakelijke en jarenlange trektocht om visie en missie ook in de toekomst te kunnen vormgeven, maar die tocht is niet eenvoudig. Beleidsplannen, zowel voor korte als mid-
dellange termijn, fungeren als routekaarten. Ook het afgelopen jaar zijn er stappen gezet, grote en kleine. Dit verslag geeft daar inzicht in. Het meest in het oog sprong uiteraard de overgang van de krant naar tabloidformaat. Maar zeker ook de uitrol van nieuwe (en betaalde) digitale abonnementen en de start van Erdee Distributie waren belangrijke mijlpalen. De reis werd de afgelopen
ALGEMENE INFORMATIE Visie De EMG wil een gezaghebbend mediabedrijf zijn dat de Bijbelse, reformatorische beginselen in de samenleving uitdraagt, om zo Gods eer en het heil van de naaste te bevorderen. Missie De EMG biedt vanuit deze visie –op een bewogen, betrokken en vernieuwende wijze– een verantwoorde nieuws- en informatievoorziening voor christenen en niet-christenen. Hij stimuleert de apologetische discussie met de samenleving en de interactie tussen de verschillende delen van de doelgroep en biedt een platform voor meningsvorming, waarbij de EMG een gidsfunctie vervult. Strategie Deze visie en missie vinden hun weerslag in het strategisch plan Vizier, voor het eerst opgesteld in 2007 en herijkt in 2012. Voor de langere termijn zijn de contouren vastgelegd in het beleidsdocument Perspectief 2020. EMG werkt aan de realisatie van deze plannen met een breed palet aan producten en diensten. Organisatie Onder de paraplu van Erdee Holding hangen drie werkmaatschappijen: Erdee Media, De Banier en Erdee Beursorganisatie. Verder is de EMG betrokken bij twee stichtingen: Draagt Elkanders Lasten en Mediawijzer. De EMG participeert in het bestuur van beide stichtingen en stelt tijd en middelen ter beschikking.
VIZIER EN PERSPECTIEF
Vizier 2014, opgesteld in 2012, vormt het strategisch kader van de activiteiten. De overkoepelende titel luidt “Steviger staan door meer te zien” en doelt op het streven om als de EMG een venster te bieden op de buitenwereld en de lezer daarmee bagage te geven om zijn of haar plek in de samenleving in te nemen. Daarnaast legt de titel een rela-
jaren bemoeilijkt door winterse economische omstandigheden. In 2013 waren er de prille tekenen van een economische lente. Dat zal het reizen prettiger maken, maar zal niet leiden tot een andere koers. De tocht vraagt veel van onze mensen, juist door de vele veranderingen en daarmee gepaard gaande onzekerheden. Aan inzet heeft het echter nooit
ontbroken. Mede daardoor konden we het jaar afsluiten met een positief financieel resultaat. In dit verslag staan we even stil, en kijken nog een keer achterom naar 2013. Om op te merken hoe groot de zegeningen van de Heere zijn geweest. In afhankelijkheid van Hem trekken we vervolgens verder. Ir. B. Visser, algemeen directeur
tie met het beleid dat steviger staat doordat bij de invulling grondig onderzoek in de buitenwereld heeft plaatsgehad. De belangrijkste doelen van Vizier 2014 zijn: ■ We leggen meer nadruk op zingeving, ordening en duiding. ■ We zijn relevant en werken slagvaardig. ■ We versterken de community. ■ We versterken de crossmediale benadering. Daarnaast hebben we met Digibron een technologie die als drager fungeert voor nieuwe ontwikkelingen. Verder… … b lijven we werken aan winstgevendheid van papier en digitaal; … ontwikkelen we verdienmodellen voor digitale producten; … innoveren we door nieuwe producten te ontwikkelen; … gaan we kritisch om met verliesgevende producten; … versterken we de commerciële focus en slagkracht; … richten we ons productportfolio opnieuw in. Nadat het strategietraject Vizier 2014 was afgerond, heeft het MT de toekomst verkend tot 2020. De hoofdlijn van deze toekomstschets luidt als volgt: ■ Missie blijft hetzelfde, maar omgeving verandert wel. ■ Onze belangrijkste inkomstenbronnen dalen, maar nieuwe inkomstenbron (Digibron) heeft potentie. ■ We worden informatiemakelaar (met Digibron als technische basis). ■ Personalisatie van content biedt kansen. ■ We gaan ook andere periodieken distribueren. ■ Meer samenwerking met anderen. ■ Samenbinden en toerusten van onze achterban. ■ Kosten dalen. ■ Personeelsreductie noodzakelijk. ■ EMG blijft een gezond bedrijf. De uitgangspunten en keuzes zijn uitgewerkt in plannen per jaar, per doelgroep en per product.
ACTIVITEITEN
Na een gedegen voorbereiding was het op 15 april 2013 zover: het RD verscheen voor het eerst op tabloidformaat. En hoewel het de eerste weken enige moeite kostte om de kwaliteit op een constant hoog niveau te houden, waren de reacties van abonnees vanaf het begin zonder uitzondering positief. Innovatief is het gebruik van lijm in plaats van nietjes om de krant bijeen te houden. De krant is qua opmaak bewust herkenbaar gehouden. Wel gaf het nieuwe formaat een impuls aan het accent op meer achtergrond en duiding. Dat werd nog eens versterkt door het nieuwe extra katern Kruispunt op donderdag met artikelen over kerk en religie. Dit majeure project laat zien dat de EMG nog altijd vertrouwen heeft in de toekomst van een papieren product. Als een uitvloeisel van de strategie is de aandacht voor jongeren teruggeschroefd. Dat betekende dat de frequentie van de Puntuitpagina van zes naar drie is gegaan. De huidige pagina’s worden verzorgd in samenwerking met een aantal jongerenorganisaties. Wel is er in het afgelopen jaar verder gebouwd aan een specifieke app voor jongeren onder de naam Hartslag. Deze zal in 2014 beschikbaar komen. Het product Klikwereld for Kits is overgedragen aan een andere partij.
Kerncijfers
2013
2012
2011
2010
2009
Netto-omzet Kostprijs van de omzet Brutomarge Overige bedrijfsopbrengsten Brutowinst
25.573 -1.922 23.651 400 24.051
25.552 -1.228 24.324 303 24.627
27.018 -2.309 24.709 321 25.030
26.761 -2.045 24.716 263 24.979
25.759 -1.449 24.310 385 24.695
Kosten uitbesteed werk Personeelskosten Afschrijvingen Overige bedrijfskosten Som der bedrijfslasten
3.407 13.206 809 6.279 23.701
3.660 13.716 961 6.151 24.488
3.684 13.818 954 6.423 24.879
3.728 13.388 905 6.230 24.251
3.653 14.481 929 6.625 25.688
350 224 574 -110 464
139 252 391 -73 318
151 215 366 -69 297
728 215 943 -193 750
-993 410 -583 142 -441
Kasstroom (mutatie geldmiddelen) 2.813
1.438
1.371
4.791
-4.315
12.359 21.648
11.903 20.866
11.534 20.830
11.390 20.734
10.788 17.206
Rendement eigen vermogen 1
3,82
2,71
2,59
6,76
-3,99
Winstmarge 2
2,24
1,53
1,35
3,52
-2,26
Winstmarge genormaliseerd
2,24
1,53
1,35
0,65
-2,11
Liquiditeit (current ratio)
1,69
1,49
1,25
1,11
1,16
57,09
57,04
55,37
54,93
62,70
177
185
191
203
214
Resultaten (x € 1.000,-)
Bedrijfsresultaat Financiële baten en lasten Resultaat voor belastingen Belastingen Resultaat na belastingen
Balansgegevens (x € 1.000,-)
Eigen vermogen Balanstotaal
Verhoudingsgetallen
3
4
Het afgelopen jaar stond Terdege met een speciaal jubileumnummer stil bij het 30-jarig jubileum. Door middel van een aantal verhalen en interviews werd teruggekeken op drie decennia familieblad voor de gereformeerde gezindte. Bovendien werd een bescheiden jubileumactie opgezet voor het diaconaal gastenhuis De Oase in Ouddorp. Nadat Terdege in 2012 een metamorfose onderging, was in 2013 Kits aan de beurt. Het blad voor kinderen kreeg een compleet nieuwe opmaak in een vierkant formaat. Positief neveneffect was een kostenbesparing, zonder concessies te doen aan de uitstraling van dit product. Het bezorgapparaat van de EMG is uniek en biedt mogelijkheden voor bredere inzetbaarheid. Na jarenlange voorbereiding heeft dit handen en voeten gekregen door de start van Erdee Distributie, een samenwerking tussen drukkerij Verloop uit Alblasserdam en Erdee Media. De samenwerking behelst het adresseren, sealen, distribueren en bezorgen van (kerkelijke) periodieken, waarbij Verloop de eerste twee activiteiten voor zijn rekening neemt en Erdee Media verantwoordelijk is voor het tweede deel van het proces. Bij de start waren er drie periodieken, maar daar is al snel een aantal bladen bij gekomen. Deze groei zet naar verwachting door. Daarmee draagt Erdee Distributie bij aan het in stand houden van het bezorg-apparaat. Minder tastbaar, maar zeker niet minder belangrijk, was de introductie van een nieuwe strategie voor de digitale kanalen. Lange tijd was het onbestaanbaar om geld te vragen voor digitale artikelen. De enige inkomstenbron voor het web was de advertentieverkoop. In de markt groeit echter het besef dat dit geen houdbare strategie is, en dat lijken lezers zich ook te realiseren. Dat maakt dat steeds meer uitgevers overgaan naar een
Solvabiliteit 5
Aantal personeelsleden (fte)
Gemiddeld over het jaar
1) Resultaat na belastingen in % van het gemiddeld eigen vermogen; 2) Resultaat vóór belastingen in % van de netto-omzet; 3) Resultaat vóór belastingen excl. pensioenresultaten, tantièmes en buitengewone baten en lasten in % van de netto-omzet; 4) Vlottende activa gedeeld door verplichtingen op korte termijn; 5) Eigen vermogen in % van het balanstotaal.
vorm van betaling voor digitale artikelen. De EMG heeft dezelfde beweging gemaakt in september vorig jaar, door unieke berichtgeving niet langer volledig gratis aan te bieden. Lezers komen nu terecht in de Digibronomgeving waar ze een abonnement kunnen afsluiten, in looptijd variërend van een dag tot onbepaalde tijd. Deze DigibronPlusabonnementen zorgden in het vierde kwartaal voor een bescheiden bijdrage aan de omzet. Het uitgangspunt dat digitaal nieuws zijn prijs heeft, is vervolgens doorgetrokken naar de rest van de abonnementen. Dit heeft geleid tot een prijsaanpassing van enkele deelabonnementen en de introductie van een aantal nieuwe varianten. Daarmee is het totale aanbod weer volledig afgestemd op de wensen van de lezer. Het bovenstaande laat zien dat de techniek achter Digibron steeds breder wordt toegepast. Een ander voorbeeld daarvan is Digibron Books. In het afgelopen jaar is, met behulp van een subsidie, verder gebouwd aan dit idee om oude boeken opnieuw beschikbaar te stellen, zowel in de vorm van een e-book als in gedrukte vorm. In het tweede kwartaal van 2014 start een pilot waarin De Banier en enkele collega-uitgeverijen participeren. Het oorspronkelijke archiefsysteem Digibron, het kenniscentrum voor de gereformeerde gezindte, is in het
Bereikcijfers Oplage
RD e-paper Terdege
Bezoekers
2013 46.178 5.588 23.885
2012 48.013 4.944 24.535
2011 49.679 4.041 25.652
2010 51.162 3.581 27.289
2013
2012
2011
2010
rd.nl 450.057 437.796 rd.nl/mobile 37.373 26.056 RD nieuws-apps 4.202 3.127 kerktijden.nl 76.696 62.321 digibron.nl 87.366 98.052 puntuit.nl 22.910 22.731 debanier.nl 6.371 5.980 aantal downloads in app RD e-paper 26.854 18.507
451.298 418.171 3.039 4.399 1.211 203 54.249 43.885 7.359 0 18.925 19.727 5.783 7.084 7.147
0
gastheer mag optreden. Naar Buiten, ditmaal in het teken van het mediterrane leven, kampte een aantal dagen met tropische temperaturen, waardoor de bezoekersaantallen achterbleven. Daar stond echter tegenover dat de standhouders juist erg goed waren vertegenwoordigd. 2013
2012
pageviews
pageviews
n.v.t.
n.v.t
4.454.925 191.860 376.672 713.199 217.789 137.936 29.844
3.900.859 116.332 190.604 610.271 174.487 189.887 32.882
Oplage: gemiddelde van de totale betaalde kernoplage van het gehele jaar. Bron: HOI Bezoekers: uniek per maand, gemiddeld over het jaar. Bron: Google Analytics
afgelopen jaar verder aangevuld en verrijkt. Voor 2014 zal de Digibrontechniek zich vertalen in nieuwe initiatieven. Wel wordt de naamgeving onder de loep genomen om het onderscheid tussen de verschillende deelproducten te versterken. Voor het basisonderwijs is het afgelopen jaar een pilot gestart met een leerlijn voor begrijpend lezen, gecombineerd met handreikingen voor mediagebruik. Samen met onderwijsgroep Colon en stichting Mediawijzer is dit product News2Learn ontwikkeld, met behulp van een toegekende subsidie vanuit Mediawijzer.net. In 2014 zal, na een evaluatie, de verdere uitrol van dit product vorm moeten krijgen. De boekenomzet groeide opnieuw in 2013, tegen de marktstroom in. Extra verkoopinzet, een beter marketingbeleid en een aansprekend fonds hielpen daarbij. E-books zijn volop beschikbaar, maar nemen vooralsnog slechts een klein deel van de afzet voor hun rekening. De site van De Banier is vernieuwd en bestellingen worden sneller verwerkt. In 2013 is ook een bijzonder project gestart dat moet leiden tot de uitgave van een Bijbel (in de Statenvertaling) voorzien van uitleg. Zo’n tachtig scribenten, uit alle kerkverbanden van de gezindte, werken mee aan dit product, dat in december 2014 drukklaar moet zijn. Het initiatief wordt daarmee breed gedragen en is goed ontvangen in de doelgroep. In 2013 was er zowel een Wegwijs als een Naar Buiten. Voor Wegwijs was het in maart de twintigste keer dat deze familiebeurs werd georganiseerd in de Jaarbeurs. Het viel niet mee om de standhouders te verleiden tot deelname, maar bij opening stonden er toch 225 in de startblokken. Het aantal bezoekers lag lager. Getallen zeggen hier echter niet alles; de vertrouwde opzet met themapleinen viel in de smaak en ook de meeste standhouders keken er positief op terug. De evaluatie leidde er echter wel toe dat er is gekeken naar een andere locatie voor Wegwijs. Dit leidde tot het besluit dat met ingang van 2014 Ahoy in Rotterdam als
Abonneedagen, ooit gestart in verband met het 40-jarig jubileum, blijven een succesnummer. Honderden abonnees bezochten ook in 2013 het pand in Apeldoorn. Het is een uitgelezen kans om te investeren in de binding met ons bedrijf. Abonneevoordelen, zowel in productvorm als door middel van activiteiten, doen een extra duit in het zakje. Ten slotte geeft de tabel met bereikcijfers een beeld van het bereik van de EMG-producten. Duidelijk zichtbaar is de trend van een daling bij papier en een stijging bij digitaal. Binnen die laatste categorie vlakt de groei van unieke bezoekers af, maar gebruiken die bezoekers de site in de meeste gevallen wel steeds intensiever, wat tot uiting komt in het aantal pageviews.
PERSONEEL
Personeel is de motor waar de EMG op draait. De omstandigheden vragen veel trekkracht van deze motor. Niet alleen door de vele veranderingen, maar ook door de wetenschap dat de organisatie moet krimpen om financieel gezond te blijven. Deze boodschap, onderdeel van Perspectief 2020, zet baanzekerheid in een ander daglicht en zorgt voor onzekerheid. En dat is logisch. Gelukkig leidde dit niet tot een hoger ziekteverzuim. Uitgangspunt voor de EMG is goed werkgeverschap te tonen, ook bij gedwongen vertrek. Dit betekent dat er in die gevallen gezocht wordt naar een passende oplossing. Overigens gaat een groot deel van de krimp vanzelf door natuurlijk verloop. De EMG blijft investeren in opleidingen en scholing, ook intern. Een mooi voorbeeld van dat laatste zijn de cursussen over sociale media die door eigen redacteuren zijn gegeven. Het gemiddelde aantal fte’s daalde in 2013 naar 177, een daling van 8 vergeleken met een jaar eerder.
FINANCIËLE TERUGBLIK 2013
Het resultaat voor belastingen is uitgekomen op 574.000 euro, 47% hoger dan een jaar eerder. De begroting ging uit van een bedrag van 844.000 euro. Daarmee is deze doelstelling niet gehaald, maar is de afwijking beperkter vergeleken met andere jaren. Daarom overheerst tevredenheid over het behaalde resultaat. De EMG slaagt erin om de terugloop van traditionele opbrengsten op te vangen, zodat de cijfers zwart van kleur blijven. Opbrengsten Voor het eerst in de geschiedenis van het RD is er sprake van een daling van de abonnementenomzet. De prijsverhoging compenseert niet langer de afname van het
abonneeaantal. Deze omzet kwam 137.000 euro (0,8%) lager uit. Bij het RD zit de daling volledig in de zesdaagse abonnementen. Een deel van deze lezers stapt over op een deelabonnement, zodat ze wel als klant behouden blijven. De advertentieomzet daalde eveneens, met 712.000 euro (9,8%). Vooral de regionale markt voor RD en Terdege en de personeelsadvertenties lieten het afweten. Ook de onlineomzet daalde. Daarmee lijkt het plafond van de onlineomzet eerder te zijn bereikt dan gehoopt. De omzet van particulieren bleef op niveau en de inkomsten uit de landelijke markt daalden niet verder. Ondanks de forse percentages deed de EMG het nog wel beter dan de branchegenoten. De omzet bij De Banier steeg tegen de markttrend in met 5,0% naar een totaal van 1.581.000 euro. De Beursorganisatie bracht 1.094.000 euro in het laatje, 696.000 euro meer dan een jaar eerder toen er slechts één beurs plaatshad. Erdee Distributie droeg voor het eerst bij aan de inkomsten met een bedrag van 129.000 euro. Opgeteld is de totale netto-omzet 25.573.000 euro, vrijwel op het niveau van vorig jaar. Rekening houdend met het ontbreken van Wegwijs in 2012 is er feitelijk sprake van een omzetdaling. Kosten De totale bedrijfslasten daalden met 3,2%. Een aanzienlijke besparing is behaald bij de papier- en drukkosten door een neerwaartse bijstelling van de papierprijzen, minder pagina’s en een daling van de oplage. De totale personeelskosten zijn gedaald met ruim 500.000 euro, met name veroorzaakt door de daling van het gemiddeld aantal fte’s met 4,4%. De overige bedrijfskosten stegen in totaliteit licht, maar deze plus hangt samen met de kosten die gemaakt werden voor Wegwijs en Erdee Distributie. Zonder deze activiteiten zou ook hier sprake zijn van een lichte daling. Ook de afschrijvingskosten bewegen zich in een neerwaartse trend. Resultaat werkmaatschappijen Inzoomend op de werkmaatschappijen laat Erdee Media als enige een verslechtering van het resultaat zien. De holding zit op eenzelfde niveau en de verbetering komt op het conto van Beursorganisatie en De Banier. Vermeldenswaardig is dat de uitgeverij voor het eerst sinds de overname in 2008 zwarte cijfers schrijft. Daarmee hebben alle werkmaatschappijen van de groep het jaar positief weten af te sluiten. Door deze fraaie resultaten blijft EMG financieel een gezond bedrijf. De winstmarge steeg van 1,53 naar het nog altijd bescheiden niveau van 2,24 procent. De solvabiliteit nam licht toe naar 57,09 procent. De liquiditeitsratio’s stegen relatief fors doordat in het verslagjaar de effectenportefeuille verder is ontmanteld. Verder hadden het positieve resultaat en de beperkte investeringen een gunstig effect op de liquide middelen.
Balans
Geconsolideerde balans per 31 december 2013 (in euro’s) Activa 31 dec. 2013 Materiële vaste activa Bedrijfsgebouwen en terreinen Andere vaste bedrijfsmiddelen Vooruitbetaald op materiële vaste activa
31 dec. 2012
5.189.550 910.429 22.275 6.122.254
5.260.087 1.391.876 6.651.963
Financiële vaste activa Andere deelnemingen Overige effecten Overige vorderingen
5.202 244.240 49.946 299.388
1.164.753 96.761 1.261.514
Voorraden
680.881
762.054
1.311.244 149.040 597.097 2.057.381
1.508.891 177.485 828.634 2.515.010
Liquide middelen
12.487.961
9.675.134
Totaal
21.647.865
20.865.675
31 dec. 2013
31 dec. 2012
12.359.435
11.903.466
287.508
275.288
1.148.469
807.776
1.304.673 11.773 1.739.843 4.796.164 9.000.922
1.054.214 5.323 1.707.345 5.112.263 8.686.921
21.647.865
20.865.675
Vorderingen Handelsdebiteuren Overige vorderingen Overlopende activa
Passiva Groepsvermogen Voorzieningen Kortlopende schulden Schulden aan kredietinstellingen en handelskredieten Belastingen en premies sociale verzekeringen Schulden ter zake van pensioenen Overige schulden Overlopende passiva Totaal
Resultaten Geconsolideerde winst-en-verliesrekening over 2013 (in euro’s) Netto-omzet Kostprijs van de omzet Brutomarge Overige bedrijfsopbrengsten Brutowinst
2013 25.572.547 -1.921.912 23.650.635 400.245 24.050.880
2012 25.552.256 -1.227.803 24.324.453 302.914 24.627.367
Kosten uitbesteed werk Lonen en salarissen Sociale lasten en pensioenlasten Afschrijvingen immateriële vaste activa Afschrijvingen materiële vaste activa Overige bedrijfskosten Som der bedrijfslasten
3.407.406 10.816.272 2.389.269 - 809.068 6.279.064 23.701.079
3.659.691 11.178.725 2.537.414 38.727 921.989 6.151.709 24.488.255
Bedrijfsresultaat
349.801
139.112
Financiële baten en lasten
223.896
252.213
Resultaat vóór belastingen Belastingen
573.697 -110.240
391.325 -72.953
463.457
318.372
Resultaat na belastingen
ONLINE ARTIKELEN IN DIGIBRON
1.463.460
VERSTUURDE TWEETS @refdag (VANAF DE START)
31.522 TWITTERVOLGERS
5.205 ”Podiumprogramma Wegwijs live te volgen via RD.nl” 3.180
MEEST GELEZEN ARTIKEL RD.NL
VIND-IK-LEUKS OP FACEBOOK
http://www.refdag.nl/nieuws/binnenland/podiumprogramma_wegwijs_live_te_volgen_via_rd_nl_1_716399
ABONNEE
BEZORGING
ABONNEES PER PROVINCIE
BEZORGERS 333
421 299 1.051
990
4.686 12.858
19.173
4.739
6.203
ADVERTEERDER ZAKELIJK
PARTICULIER
5.500 3.600
1.522
24
952
1.492 15 KLACHTEN PER 50.000 BEZORGDE KRANTEN
ABONNEES BEZOCHTEN KANTOOR IN APELDOORN
WERVING
34.163
POTENTIËLE ABONNEES WERDEN GEBELD
GALSREVRAAJ
3102 Erdee Media Groep Laan van Westenenk 12 7336 AZ Apeldoorn T 055-5390222 F 055-5417450 E
[email protected] I www.erdeemediagroep.nl Een uitgebreide versie van het jaarverslag is aan te vragen bij het directiesecretariaat.
