#14. Wildplukker wijst de weg Edwin Florès. Stadslandbouw Hipster boert op balkon pag 8 en 16. Cultuur Hoorn des overvloeds pag 19

okt/nov 2014 > Uiterste verkoopdatum: 5 november 2014 > Jaargang 19 > Vaste verkoopprijs: € 2,- (waarvan € 0,65 naar de verkoper)

Wildplukker wijst de weg Edwin Florès Stadslandbouw Hipster boert op balkon pag 8 en 16

Cultuur Hoorn des overvloeds pag 19

#14

Advertentie

inhoud #14

Straatnieuws #142014

04 INTERVIEW Edwin Florès De Kessler Stichting zet zich in voor mensen die sociaal kwetsbaar zijn, in het bijzonder daken thuislozen, die opvang en/of zorg en begeleiding nodig hebben. Ook ambulante hulp is mogelijk. De stichting beschikt over meerdere locaties in Den Haag. Al ruim honderd jaar is de Kessler Stichting een begrip in de regio. Als gespecialiseerde, professionele instelling stemmen we de hulp af op de hulpvraag, behoeften en mogelijkheden van de cliënt. We hanteren een vernieuwende werkwijze en een motiverende, activerende benadering, waarbij we de vaardigheden van de

cliënten vergroten, zodat zij beter kunnen functioneren in de huidige maatschappij. Daarnaast kijken we met belanghebbende partijen en ketenpartners continu hoe het hulpverleningsaanbod actueel kan worden gehouden en delen we onze kennis hierover actief. Wilt u meer weten over de werkwijze en het hulpverleningsaanbod van de Kessler Stichting of over de samenwerkingen, kijk dan op de website of bel het secretariaat via telefoonnummer 070 8 500 500.

> colofon Straatnieuws wordt verkocht en mede gemaakt door daken thuislozen in Den Haag, Rijswijk, Rotterdam, Leidschendam-Voorburg, Westland, Delft, Gouda, Zoetermeer, Wassenaar en de Bollenstreek. De verkopers kopen de krant in voor € 1,35 en verkopen hem op straat voor € 2. Het verschil is een bijdrage in hun levensonderhoud. U herkent de Straatnieuwsverkoper aan de witte pas en het (niet verplichte) rode hesje.

kesslerstichting.nl @dakloos 070 8 500 500 (24/7 bereikbaar)

Donaties Giro 7544612 t.n.v. Stichting Haags Straatnieuws, Den Haag.

Ondersteuning en Rehabilitatie

Oplage 7.000 Adres Redactie Straatnieuws Riviervismarkt 5, 2513 AM Den Haag, 070 363 1821 Email [email protected] Website www.haagsstraatnieuws.nl Advertenties en distributie 070 363 1821 Coördinator Den Haag Arjen Geut: 06 2812 6950 E [email protected] Coördinator Rotterdam Patrick Deliën: 06 3806 9479 E [email protected] Hoofdredacteur Floor de Booys Redacteur Hester Heite Eindredactie Judith Eykelenboom

Woonvoorziening

Thuisbegeleiding

Financiële begeleiding

“Straks kan ik weer zelfstandig wonen in een eigen huisje.”

“Prettig dat onze begeleider in het begin echt de tijd voor ons nam, wanneer dat nodig was.”

“Mede dankzij LIMOR heb ik mijn financiën weer op orde.”

Vergeet de supermarkt. Alles groeit in de natuur, zelfs in de stad. Edwin Florès – Forest Hunter – wijst de weg. Een complete maaltijd en helemaal gratis!

04

06 COLUMN Justin Vrijgezellenfeest 'T NIEUWS LIGT OP STRAAT Douchebus voor daklozen 07 TAXI In natura 08 TREND Stadslandbouw in Den Haag

De hipster boert op zijn balkon en oma plukt de vruchten van haar volkstuin. Stadslandbouw is terug van nooit weggeweest. 10 COLUMN Een Hagenees in Rotterdam Nieuw! STRAATTEKST Schijtziek 11 WERKPLAATS Distilleerderij Van Toor 12 TIJDSBEELD 1960 Volkstuin Binckhorstlaan 14 GODENSPIJS Paddenstoelen 15 BAGAGE De lusten en lasten van een hovenier 16 TREND Stadslandbouw in Rotterdam

Eten van eigen dak, tuin of zwembad.

18 WEDSTRIJD Schrijf je eigen kerstverhaal! 19 CULTUUR Hoorn des Overvloeds 21 Crypto Puzzel en win het boek van Karin Giphart 23 UITGELICHT Fair Fashion Lab en Fieldwork Friday 24 KAASHELD EN POEPHOOFD hebben een moestuin

16

Het verhaal

Medewerkers aan dit nummer: Marieke Bolle, Dagmar Bosma, Justine le Clercq, Christiaan Donner, Bertus Gerssen, Lode Greve, Henriëtte Guest, Suzanne van der Kerk, Annette van Kester, Lamelos, Mathilde Leendertse-Venderbos, Caroline Ludwig, Theo Meijer, Suzanne Stam, Mylène Siegers, Mariëtte Storm, Elke Swart, Robin Utrecht, Wim Versluis, Justin Verkijk, Arno van Vugt en Paul Waayers. Ontwerp en opmaak Marieke de Roo Coverfoto Lode Greve Druk Wegener Nieuwsdruk Gelderland

Het volgende nummer verschijnt op: donderdag 6 november 2014.

Kijk voor meer informatie op www.limor.nl

door Willem Versluis

3

4

interview edwin florès


5


In een note ndop

Duivelsgebroed is goede stash

Naam: Edw in Florès (alias The Fo rest Hunter) Leeftijd: 4 4 Bedrijf: Cas a Foresta (Els t, Gelderland Boeken: Het ) Grote Wildp lukboek, m.m.v. Jonn ie Boer (De Li brije) en Het Wildplu kKookBoek, met recepten van Ron Blau w (Ron Gastr obar) Workshops : o.m. wors ten maken, paddenstoelen jacht, eten u it de natuur. www.casafo resta.nl

Vliegenzwam: voor liefhebbers.

Brandnetel: heerlijk door de pasta.

Vergeet de supermarkt. Alles groeit in de natuur, zelfs in de stad. Edwin Florès schrijver van de bestseller Het Grote Wildplukboek - wijst de weg. ‘Easy!’ Pas wel op voor drollen en stieren. tekst Elke Swart foto PR

> Hij doet het niet meer. ‘Prullenbak graaiers’ aanspreken om ze te vertellen dat het eten gratis op straat groeit. “Ik heb een paar pogingen ondernomen. Stapte ik erop af: ‘Joh, luister, je kunt veel lekkerder eten. Een stukje verderop staat riet langs het water, dat kun je zo pakken’. Nee, dat was bepaald geen succes. Een grote bek kon ik krijgen: ‘Waarom bemoei jij je met mijn eetpa troon?!’ Of iemand stort meteen z’n hele levensgeschiedenis over je heen. ‘Mijn moeder heeft me altijd mishandeld’, dat soort verhalen. Fuck! Ik moet m’n trein halen en wil gewoon effe snel helpen. Ik heb vijf minuten voor je, geen vier uur.”

‘We slingeren als oerang oetangs door de winkel’

Maar nu hij er wat langer over na denkt… Hij wil best een keertje naar de Randstad komen voor een workshop met daklozen. “Dan neem ik ze mee op pad en wijs ik ze alle meuk die ze kun nen eten.” Een complete maaltijd, hele maal gratis? “Natuurlijk. Easy! Zoek 40 beukennootjes en een bankje waarop je ze pelt en eet. De nootjes zitten boorde vol natuurlijk zetmeel en gezonde oliën. Pluk een appel uit een boom. Neem een hap vogelmuur, eet wat akkerkool en zoek een paar paddenstoelen. Er is ont zettend veel wat je kunt eten, ook uit stadsparken, plantsoenen en - speciaal voor de Hagenaars - de duinen.” Boerenpummel Edwin Florès (44), wildplukker, padden

stoelenconnaisseur, bestsellerschrijver en commercieel sprokkelaar voor ster renrestaurants. Titel: Forest Hunter. Een stoere naam voor een boerenpummel, zegt hij, opgegroeid in een eenvoudig rijtjeshuis in de Achterhoek. “Ik pluk al zo lang ik mij kan herinneren. Bramen en bessen, als kleine jongen met mijn moeder in het bos. Ik moet een jaar of twaalf geweest zijn toen ik mijn eerste wilde paddenstoel at. Tijdens het vissen zag ik hem staan, naast de gracht, een mooie champignon. Heerlijk! Paddenstoelen zoeken is een verslaving. De romantiek en de spanning; vind ik ze vandaag wel of niet? Ik, jij, wij zijn allemaal wildplukkers. Het zit in onze genen. Je eigen kostje bij elkaar sprok kelen, in het stenen tijdperk deden ze niet anders. Het jachtterrein is verlegd, van het bos naar de winkel, maar de essentie is onveranderd. Probeer het maar eens. Doe je ogen dicht en stel je voor dat je door de supermarkt loopt. Wedden dat je precies weet waar het brood ligt, waar de groente-afdeling is en in welk schap de melk staat? We slingeren als oerang oetangs door de winkel, de urban jungle, en pakken wat we nodig hebben. Mijn supermarkt is de natuur. Een wildplukker weet wat, waar en wanneer hij moet plukken. Ik schrijf alles op. Vind ik bijvoorbeeld een tamme kastanjeboom, dan noteer ik dat meteen in mijn schriftje. Scheelt volgend jaar veel zoeken.” Virus Een hype, eten uit de natuur is ‘in’. Uit protest tegen de almachtige supermark ten. Maar vooral omdat het leuker is, lekkerder en goedkoper. In navolging van de culinaire elite is er inmiddels sprake van een ware wildplukrevival in Nederland. Hoofdschuldige: Edwin Florès – wiens achternaam zijn Indische wortels verraadt. Ik heb het een beetje gecreëerd, zegt hij. In een vorig leven was hij succesvol salesmanager bij een

uitzendbureau. “Ik moest mijn targets halen, dat deed ik ruimschoots en toen had ik nog tijd over om te doen wat ik het liefst doe: wildplukken. Zeven jaar geleden was de tijd rijp om mij volledig op mijn bedrijf Casa Foresta te richten. Ik heb een paar boeken geschreven en ben een poosje heel mediageil geweest; geen krant of tijdschrift waar mijn kop niet instond. Zo verspreid je een virus.” Als ‘De man met het mandje’ had hij een eigen column in Elle Eten. Twee keer per week rijdt hij met zijn volgeladen busje geplukte waterkers, vogelmuur, duizendblad, daslookbollen en eikenhaas naar de keukens van on der anderen Ron Blauw en Jonnie Boer. De sterrenkoks leverden ook recepten voor de boeken van Florès. Wist u dat de bessen van de lampionplant heerlijk smaken in een salade? Mandenfetisj En dan zijn er de workshops. Voor 110 euro kun je een dagje met de Forest Hunter op paddenstoelenjacht, ook in het voorjaar. Paddenstoelen zijn er in elk seizoen. Florès belooft: ik laat je minstens tien eetbare soorten zien die je niet of nauwelijks met anderen kunt verwarren. Dat woordje ‘nauwelijks’ is belangrijk, zegt hij. “Er zijn mensen die nog geen appel van een peer kun nen onderscheiden. Soms schiet ik iemand na afloop van de workshop aan: ‘Misschien moet jij dit maar niet op eigen houtje gaan doen, dat lijkt me niet verstandig.” Voor alle anderen is er zijn Casa Foresta App met zoeken kooktips over het duivelsgebroed – zoals paddenstoelen in vervlogen tijden werden aangeduid. Iets dat uit het niets groeit, dat moet wel zwarte magie zijn. De belangrijkste plukregel: stop niks in je mond wat je niet kent. “Dat is gewoon dom. Heel dom. Een verkeerde paddenstoel en je bent dood, maar ook van ordinair vingerhoedskruid kun je

zieker worden dan je wilt. If you don’t trust it don’t use it. Weet wat je eet. Neem een veldgids mee, gebruik mijn app, zoek het thuis nog een keertje na op internet. Check, dubblecheck en triplecheck.” Het plukken an sich is ook niet zonder gevaren. Een ongelukkige val in het prikkeldraad, verdwalen, tekenbeten; Florès kan erover meepraten. Hij moest rennen voor zijn leven toen hij nietsvermoedend paddenstoelen plukte in de wei van een stier met territoriumdrift. Nog net op tijd kon hij de sloot over springen, maar zijn mandje was hij kwijt. Helaas. “Ik heb een mandenfetisj. Mijn mand is de heilige graal, daar gaat je stash in.” Stropen Florès is dol op pasta met padden stoelen of simpeler, met brandnetels. Beetje blancheren, wat peper, zout en Parmezaanse kaas erbij, smullen maar. Heel gezond ook. Brandnetels zuiveren je nieren, je lever en je huid. Florès: “Onkruid, ach wat is onkruid? Winterpostelein, waterkers, wilde pastinaak en berenklauw zijn smaak volle groenten zonder chemicaliën. Volop verkrijgbaar in elk stadspark.” Wildplukken, is dat geen ander woord voor stropen? “Daar moet je niet zo moeilijk over doen. Ik heb nog nooit een boete gekregen. Kijk, je moet na tuurlijk niet met kruiwagens vol het bos uitlopen, logisch dat je dan op de bon wordt geslingerd. Terecht. Maar alles wat wild groeit, mag je plukken, vind ik.” Tot slot: nee, met hallucinerende pad do’s en truffels, met name de vliegen zwam en het kaalkopje, heeft Florès niks. Zijn vriendin en hij kochten er ooit een paar in een smartshop. “Dat viel slecht. Nog geen dertig seconden later hing ik kotsend boven de plee. Eens en nooit weer.” Paddenstoelen voor liefhebbers.

Beukennootjes: voedzaam voo

r daklozen.

Wilde winterpostelein: de lekkerste.

> Nu plukken & rapen!

-N oten (tamme kastanje, hazelnoot, walnoot, beukennoot en eikel)

- Z eewieren (zeesla, dulse, rood hoorntjeswier)

- P addenstoelen (eekhoorntjesbrood,

cantharel, honingzwam, eikhaas, biefstukzwam) - F ruit (appel, bosaardbei, veenbes, cranberry, rozenbottel, taxusbes, vuurdoorn) - B loemen (waterlelieknol, kamille, klaver, koolzaad) -G roente (brandnetel, wilde wortel, winterpostelein, vogelmuur, veldsla, smeerwortel, rucola)

> Vooral niet eten x x x x x x x x x x x x

Lelietje-van-dalen Wonderboom Blauwe monnikskap Gevlekte scheerling Jacobskruidkruis Gele en blauwe regen Rode peperboom Wolfskers Heggenrank Wolfsmelk Tabak Vingerhoedskruid

6

column justin

't nieuws ligt op straat


taxi


7

> In de taxi met Arno van Vugt. Verhalen van bijzondere ritten in Den Haag.

Bekende Hagenaar Justin Verkijk deelt zijn eigenzinnige kijk op het leven.

Het was vrij gezellig Het was zeker vier jaar geleden dat ik voor het laatst zó dronken was. Met mijn knieën in de zeik op een backstage wc van Las Palmas in Rotterdam. Lenig gekruld om de wc-pot. Kotsen. Dat was ook even geleden. Ik kan je vertellen, dat verleer je niet. Als er dan een aanleiding moet zijn om jezelf zo te verliezen, dan is het wel je vrijgezellenfeest. Het begon allemaal nog zo onschuldig met een blik whisky-cola en een broodje bij Ketje op Kijkduin. Mijn vrienden vinden het nog steeds lastig dat ik (bijna) nooit drink. Ik lust het niet, maak ik iedereen en vooral mezelf wijs. Nou, ze vlogen naar binnen en er was echt niemand die een pistool tegen mijn hoofd hield. Alleen bij de shotjes Jägermeister, maar volgens mij nam ik de eerste ook nog op eigen initiatief. De veertien shotjes die daarop volgden waren wel onder lichte dwang. Ik had maar besloten om van dat drinken tijdens deze dag geen probleem te maken, in de hoop dat ze me voor de rest een beetje zouden sparen. Eerlijk is eerlijk, ik kwam goed weg. Natuurlijk was er hier een daar een gênant moment. Die spandex die ik tijdens het eten aan moest bijvoorbeeld, was uiteraard nèt te strak. En je moeder over jouw eerste seksuele ervaring zien praten in een filmpje is ook niet bepaald iets dat je voor je verjaardag vraagt. Maar goed, het had allemaal nog veel erger gekund. Eerlijk gezegd zou het niet eens misplaatst zijn om mij goed te pakken te nemen, ik kan strontvervelend zijn. Gelukkig wisten de jongens maar al te goed dat je mij al hard straft door me niet te vertellen wat we gaan doen. Ik ben altijd degene die voorop loopt. De man met het plan was even totaal de controle kwijt in alle opzichten. Toen we eenmaal weer in Den Haag waren besefte ik pas dat ik net een van de mooiste dagen van m’n leven had gehad, en dan moet die bruiloft nog komen!

Justin

Rotterdamse vriendinnen helpen ‘onzichtbare’ daklozen

In Den Haag hebben we de soepbus, in San Francisco rijdt sinds kort een douchebus rond. In de felblauwe bus kunnen daklozen gratis een lekkere douche nemen.

"Onzichtbare daklozen zijn mensen zonder vaste verblijfplaats en van wie op het eerste gezicht ook niet te zien is dat ze geen huis hebben", aldus Yolanda. "Ze slapen voornamelijk bij vrienden, maar ook in bouwketen of tentjes in het bos."

Veel van de voorzieningen voor daklozen zijn in San Francisco wegbezuinigd. Terwijl het aantal daklozen juist is toegenomen. Alleen in San Francisco zijn dat er al 6.400. De bus, die is uitgerust met schone toiletten, warme douches, gratis shampoo, zeep, en handdoeken, is gefinancierd door de bewoners van San Francisco en grote bedrijven zoals Google. De bus stopt op diverse haltes in de stad, zodat de daklozen niet te ver hoeven te lopen. Na het douchen kunnen daklozen hun vieze kleding laten wassen en schone kleding aantrekken. Als je jarenlang op straat hebt geleefd, zijn zeep en shampoo een symbool van waardigheid, van mensenliefde en van hoop. En dat verdienen ze.

Yolanda en Hannie konden het leed niet meer aanzien en begonnen dit voorjaar de stichting Op Weg Naar Huis. "We hebben inmiddels 30 mensen in ons bestand. We helpen ze met het vinden van een woning. Als ze behoefte hebben aan hulp bij administratieve handelingen helpen we ook." De stichting werkt zonder subsidie. Yolanda en Hannie doen het werk allebei vrijwillig. "Natuurlijk is dat lastig. We houden onze intakegesprekken bijvoorbeeld bij McDonalds. Dat is lekker makkelijk te vinden voor onze mensen. We gaan dan expres in een hoekje zitten, zodat we een beetje privacy hebben", aldus Yolanda. De vriendinnen willen een eigen opvang te starten. "Het komt nu nog te vaak voor dat we daklozen niet direct onderdak kunnen bieden. Met een eigen opvang kunnen we mensen direct plaatsen’’, besluit Yolanda. ‘’Vervolgens hebben we langer de tijd om te zorgen voor een structurele oplossing. We zijn ambitieus."

In natura Hoeren: Je krijgt er als taxichauffeur voortdurend mee te maken. Leo moest een keer vier Spaanstalige dames in de Doubletstraat ophalen. Het was diep in de nacht en hun werkdag zat erop. In de taxi heerste een opgewekte stemming, er werd druk gepraat en gelachen. tekst Arno van Vugt foto Suzanne van der Kerk

foto Henriëtte Guest

foto Roos Koole

Bekijkt ’t, met Justin.

Daklozen douchen gratis in San Francisco

Winterjassen en schoenen voor arme Haagse kinderen De gemeente Den Haag trekt 2,3 miljoen euro extra uit voor armoedebestrijding. Kinderen van arme inwoners krijgen bijvoorbeeld een warme winterjas en stevige schoenen van het gemeentebestuur. “Het gaat om kinderen die afhankelijk zijn van de voedselbank”,

aldus wethouder Rabin Baldewsingh. Vorig jaar waren dat er nog 1.600, nu gaat het om 2.000 kinderen. Volgens de wethouder is het extra geld hard nodig. “Er zijn 70.000 mensen die in onze stad onder de armoedegrens leven. Ik denk dat het heel goed is dat we maatregelen nemen, zodat deze mensen mee kunnen doen in de

samenleving”, vertelt Baldewsingh. In totaal zullen 44.000 Haagse huishoudens profiteren van het extra geld dat is uitgetrokken voor armoedebestrijding. Tienduizend ouderen krijgen ook een extraatje. De schoenen en winterjassen voor de kinderen wordt nu al verdeeld via de Stichting Leergeld.

> Een prostituee klapte de armleu ning naar beneden en ging er met gespreide benen op zitten. Terwijl ze kreunend heen en weer bewoog, schoof haar rokje omhoog. Haar vriendinnen schaterden het uit. Voor het stoplicht op de Prinsegracht stopte er een auto naast de taxi. De bestuurder van de wagen keek belangstellend naar de vier uitbundige prostituees. Plotseling trok de hoer naast Leo haar topje naar beneden. Ze pakte haar blote borsten en duwde ze tegen elkaar, terwijl ze de man uitdagend aankeek. Deze wendde geschrokken zijn hoofd af en reed hard weg toen het stoplicht op groen sprong. Opnieuw lagen de prostituees dubbel van het lachen. Bij het afrekenen pakte Leo tien gulden wisselgeld uit zijn binnenzak. Hij hield het biljet zo in de lucht dat de pros tituee op de armleuning het geld kon aanpakken. De vrouw pakte zijn hand en zei iets in het Spaans. Leo dacht dat ze op subtiele wijze met hem aan het flirten was. Hij had het mis. Met een onverwachte, harde ruk trok de vrouw

Leo's hand tussen haar dijen. Ze droeg geen slipje. Avontuurtjes Willem, een collega van Leo die verder liever anoniem wil blijven, heeft ook eens iets met een prosti tuee meegemaakt. In tegenstelling tot Leo was hij niet trouw aan zijn

‘Ze tuitte haar lippen en knipoogde’

partner en constant op zoek naar avontuurtjes met klanten. Het was de voornaamste reden dat hij als taxichauffeur werkte. Het is het enige beroep ter wereld, waarin je

jonge beschonken vrouwen naar huis mag brengen en minutenlang de tijd hebt om ze in een afgesloten ruimte te versieren. Op een dag bracht Willem een beeld schone Nederlandse prostituee naar de Geleenstraat. Tijdens de rit flirtte hij er flink op los. Hij maakte de ene na de andere seksistische opmer king: “Wat ben jij lekker zeg, heb je een vriendje, doe je dit werk voor het geld of als hobby?” Het leek het meisje niet te storen. Ze lachte en had via de achteruitkijkspiegel voort durend oogcontact met de chauffeur. In de Geleenstraat stond de meter op 15 gulden. “Hoe wil je dat ik je betaal? Contant of in natura?” vroeg het meisje. Ze tuitte haar lippen en knipoogde. Willem twijfelde geen moment. 'Bingo!' dacht hij terwijl hij zijn taxi opgewonden parkeerde. Nog geen minuut later bevond hij zich in het peeskamertje van de prostituee.

vroeg hij bezweet en voldaan na af loop. Hij had zijn kleren weer aan en maakte aanstalten om te vertrekken. Het hoertje keek zuinig. “Ik krijg nog 35 gulden van je. Een nummertje hier kost 50 gulden en het ritje kostte maar 15.” Willem voelde geschrokken in zijn zak ken. “Ik ben net begonnen met werken, ik heb het niet,” stamelde hij beduusd. De prostituee liep rood aan en deed de deur van de peeskamer open. “Harrie!” Direct klonken er voetstappen op de trap en verscheen er een dikke, Haagse pooier in de deuropening. Hij heeft Willem naar de dichtstbijzijnde pinauto maat begeleid, waar de chauffeur hem de 35 gulden braaf heeft overhandigd.

Voetstappen “Moet ik je straks weer ophalen?”

*De Doubletstraat en de Geleenstraat zijn straten met raamprostitutie

8

trend stadslandbouw


De hipster boert op zijn balkon, Haagse Harry en Rotterdamse Sjonnie kweken op zolder en oma plukt de vruchten van haar volkstuin. Stadslandbouw, terug van nooit weggeweest. Straatnieuws eet, drinkt en rookt zich een weg door de stad. tekst en foto’s Hester Heite

De eetbare stad:

9


Den Haag

Stadswijngaard > Wie met de trein van Rijswijk naar Den Haag gaat, kan in het volks- en schooltuincomplex Moerwijk sinds kort ook wijnranken zien staan. Tycho Vermeulen is de initiatiefnemer van de stadswijngaard. “Het is al jaren mijn hobby om zelf wijn te maken. Daarvoor gebruikte ik muskaatdruiven van de Haagse markt. Maar die wijn durfde ik nooit aan mensen voor te zetten. Ik moest gewoon aan betere druiven zien te komen.” Naar verwachting kunnen die druiven volgend najaar voor het eerst worden geoogst. “Reken maar dat we dan een groot oogstfeest organiseren.” Als hij geen cursussen geeft in zijn wijngaard, werkt Tycho als glastuinbouwonderzoeker voor de Universiteit Wageningen UR in Bleiswijk. “Ik doe onderzoek naar nieuwe teeltsystemen en stadslandbouw. In de stad telen is zo leuk omdat je dan mensen samenbrengt. En Laak is een stadsdeel dat wel wat leuke initiatieven kan gebruiken.” De helft van de wijngaard is van Tycho. De andere helft is van dertig particulieren, die ieder voor tweehonderd euro een jaar lang tien eigen wijnranken hebben.”

> Ze heeft 34 kleinkinderen en 24 achterkleinkinderen. Mevrouw Venderbos (91) heeft dan ook het leven gegeven aan negen kinderen. Te beginnen met een tweeling. “Een spastische tweeling”, vertelt ze. “Mijn knullen zaten in een rolstoel, konden niets met hun armen en benen.” En zo kwam ze begin jaren zeventig aan haar volkstuin aan het Erasmusveld. “Die huurden we van een kweker, zodat we lekker naar buiten konden met de jongens.” ‘Het is de vraag wat ’t langer volhoudt: de tuin of ik’

43 jaar later werkt de inmiddels overgrootmoeder nog steeds in haar tuin. “Maar nu noem ik het mijn landgoed. Want ik heb er een paar jaar niet zoveel aan kunnen doen, doordat ik met mijn been tob.” Bovendien zijn er plannen voor woningbouw op het Erasmusveld, waardoor een deel van de tuinen niet langer word verhuurd. En dat terwijl ze zo belangrijk zijn, weet de tuinierster op leeftijd. “Je bent er even uit, blijft in beweging en hebt sociale contacten. Je hebt het idee dat je nog iets doet. Wat moet je anders?

Oma’s landgoed Blokjes om met de rollator? En het is ook belangrijk dat mijn kleinkinderen leren dat worteltjes uit de grond komen.” Ze verbouwt ook tomaten en boerenkool op het balkon van haar flatje. “Want alles wat je zelf kweekt is veel lekkerder. In het begin heb ik in de volkstuin ook alle mogelijk groenten geprobeerd, maar nu is een groot deel siertuin.” Toch valt er ook nog wel wat te eten: appels, kersen, druiven, alle soorten bessen. En dat blijft niet onopgemerkt. “Er komen hier geregeld landlopers eten.” Waarschijnlijk denken zij dat ook de tuin van mevrouw Venderbos verlaten is. Maar niets is minder waar: “Ik ben op het moment aan het snoeien en ruimen. En ik stop vast wat bolletjes in de grond. Het is de vraag wat ’t langer volhoudt: de tuin of ik.”

Sudanese stadsboer

‘Het is een signaal naar het voedselsysteem: we willen het anders’

Stadslandbouw is niet van alle tijden”, volgens Tycho. “In de jaren tachtig wilde men nog woningen bouwen op de plek van volkstuinen, omdat deze in ongebruik waren geraakt. Terwijl er nu een geweldig tuinentekort is. Mensen ervaren een te grote afstand tot voedsel. Daardoor is er een tegenbeweging ontstaan: we willen betrokken zijn, het proces van voedselproductie beleven en begrijpen. Het is een signaal naar het voedselsysteem: we willen het anders.” Anders, dat betekent in dit geval ook duurder. “Eigen teelt is altijd duurder dan in de supermarkt. Maar een Chinese wijn voor 3,50 euro, die als je niet te lang proeft best drinkbaar is? Dat kan niet! Mensen krijgen geen kwaliteit en producenten verdienen er niet aan. Mijn wijn gaat 13,95 euro kosten, en dat is nog onder de kostprijs. Stadslandbouw kan niet uit. Maar ik hoop dat we in de toekomst wel concepten krijgen die rendabel zijn.”

> Elemam Musa groeit op in Darfur, een grote groene oase in Sudan. In zijn geboorteland volgt hij een studie land- en tuinbouw, maar vanwege de oorlog moet hij vluchten. In Nederland zet hij zijn studie voort en zoekt naar een manier om van zijn liefde voor biologische groenten zijn broodwinning te maken. Hij sluit zich aan bij Coöperatief Eigenwijzer en wordt stadsboer. Nu verbouwt hij ‘alle groenten die Nederlanders eten’ in de tuin achter een oud schoolgebouw aan de Ketelstraat in stadsdeel Laak. ‘Ik wil met voedsel mensen bij elkaar brengen’

Smaakles

> Kleurstof heeft geen smaak; groenten wel. En je kunt ze niet alleen proeven, maar ook ruiken en zelfs horen als je ze eet. Dat ondervinden de leerlingen van groep 7 van de OBS Zuidwalschool tijdens de smaakles in Hof van Wouw. De alleenstaande dames van de hof stellen hun tuin midden in het centrum van de stad hiervoor speciaal open tijdens de Week van de Smaak. Dat is nodig, stelt regentes Kamerlingh Onnes: “Ik denk dat stadskinderen erg van de natuur zijn afgeraakt. Want ze halen alles in de supermarkt. En wat je niet kent, blijft altijd vreemd.” ‘Stadskinderen denken dat ananas aan een sinaasappelboom groeit’

Tijdens een speurtocht in de stadstuin leren de kinderen zelfs vergeten groenten kennen. Zo wordt er een aardpeer uit de grond getrokken. “De kinderen zijn verbaasd hoe planten groeien, boven en onder de grond”, concludeert de regentes. “En ze denken dat een ananas aan

een sinaasappelboom groeit.” Het blind proeven van zuurkool, witlof, biet, zeekraal en gekleurde vla gaat met veel gegiechel gepaard, maar blijkt leerzaam. “Witlof is bitter”, weet Siham nu. En Delano is overtuigd: “Kleurstof kun je niet proeven.” Volgend jaar mogen de kinderen terugkomen om hun nieuw verworven kennis in de praktijk te brengen tijdens een kookles. Dan kunnen ze ook zien wat er groeit in de net nieuw gebouwde kas, naar een ontwerp uit 1870. “Want in een historisch hof als dit gaan we natuurlijke geen moderne kas neerzetten”, legt beheerder Yvon Jorndans uit. De stadstuin is al in gebruik sinds 1680. “Er hebben altijd vruchten als moerbeien en vijgen in gegroeid, die werden gebruikt in tijden van schaarste”, weet regentes Kamerlingh Onnes. En nog steeds groeit en bloeit de tuin. “Het is hier een soort microkosmos, een wereld in het klein.”

Het milieu is een van de redenen dat Elemam besloot te gaan boeren in de stad. “Voor stadslandbouw is geen transport nodig. Daardoor is er minder CO2-uitstoot, je spaart kosten uit én je weet waar je groenten vandaan komen. Deze stadsgrond is getest op verontreiniging en is gezond. En het is een plek waar mensen samen komen: ze huren hier een eigen stukje tuin of maken een praatje bij mijn kraampje.” Het liefst zou de stadsboer zijn groenten verkopen aan mensen uit de wijk. “Maar dat is nog een uitdaging, want dit is een arme wijk en mensen die biologisch willen eten zijn meestal hoger opgeleid.” Vooralsnog levert hij daarom vooral aan Den Haag In Transitie, dat groentepakketten bezorgt aan particulieren. En aan restaurants Fine Fresh Food, Green Passion en Paviljoen Kobus. Op het dak van Paviljoen Kobus heeft Elemam nu ook een kruidentuin. Want hij wil het aantal vierkante meters landbouw in de stad graag uitbreiden. “Probleem is dat je binnen de stad geen vaste plek met voldoende grond kan krijgen. Ik huur de grond aan de Ketelstraat van de gemeente, maar voor maximaal drie jaar. We vechten nu om dit gebouw te houden. Het liefst wil ik hier ook het dak op. Want een daktuin, dat is de oplossing.”

In Rotterdam wordt er al volop verbouwd op het dak. Lees op pagina 14 meer over deze en andere vormen van stadslandbouw in Rotterdam.

10

column

straattekst


werkplaats distilleerderij


11

> Sleutelen, schaven, (bij)spijkeren. In deze rubriek bezoeken Paul Waayers en Bertus Gerssen werkplaatsen waar oude ambachten herleven.

Nieuw!

Distilleerderij Van Toor maakt als enige ter wereld Schelvispekel. Daarmee heeft de huidige eigenaar Leo Fontijne op de distillatiemarkt een ijzersterke troef in handen. En een prachtig mooi verhaal uit 2000 toen Fontijne als kersverse eigenaar voor het eerst zijn Schelvispekel maakte. tekst Paul Waayers foto’s Bertus Gerssen

HAGENEES in ROTTERDAM Hagenees in Rotterdam Eigenlijk ben ik Rotterdammer. Ik ben geboren in Blijdorp, leerde fietsen en schaatsen in het Vroesenpark, en had een abonnement op de diergaarde. Van mijn laatste verjaardag in Rotterdam, mijn 6e, herinner ik mij vooral nog het bezoek van mijn oudere nicht Liesbeth. We maakten een wandeling en ze trakteerde mij op een ijsje van iedere ijscokar die ons passeerde. Dat waren er in mijn herinnering heel veel. Datzelfde jaar verhuisde ons gezin uit Rotterdam. Op mijn 23e kreeg ik een baan in Den Haag. Ik heb er sindsdien bijna 35 jaar gewoond en gewerkt, mijn kinderen zijn er geboren en getogen, en de stad werd mijn stad. Maar toen ik niet meer voor mijn werk in Den Haag hoefde te wonen, knaagde Rotterdam aan me. Dus ben ik verhuisd naar het centrum van 010. Rotterdam, lekker rauw, dynamisch. Hier verdienen ondernemers het geld in de haven. In Den Haag verdienen ze hun salaris met de herverdeling van geld dat in de rest van Nederland wordt verdiend. Dat is echt een verschil. Eén Haagse kwaliteit: de ligging aan zee. Hoek van Holland is hier 30 (!) kilometer vandaan. Daar staat tegenover dat ik weer naar North Sea Jazz kan. In Den Haag ging ik altijd, maar een Hagenees gaat -dus- niet naar het NSJ in Ahoy! En na 50 jaar zal ik weer een verjaardag in Rotterdam vieren. Kijken hoeveel ijsjes ik op 19 april 2015 kan eten. Maar die zee, de havenbaronnen versus de secretarissen-generaal, NSJ, is dat nou de kern van het verschil tussen Rotterdam en Den Haag? Voor mijn column Hagenees in Rotterdam ga op onderzoek. De voortgang van mijn inburgering zult u hier lezen. Onder de titel, die, dat wilde ik maar duidelijk maken, eigenlijk niet klopt: Hagenees in Rotterdam.

De ‘smoes’ van Schelvispekel

In de prehistorie tekenden onze voorouders op rotsen en in grotten; de moderne mens laat boodschappen achter op muren, stoeptegels en wc-deuren. Fotograaf Mylène Siegers legt de meest bijzondere stadse straatteksten vast. Waar: Van Egmondestraat, Voorburg Tijdstip: 14.54 Datum: 2 oktober 2014 Nadat ik uitgelachen was stelde ik mezelf de volgende vraag. Wat zou ik van deze buurtmelding vinden als deze anders geformuleerd was? "Geachte zelfzuchtige, wilt u zo vriendelijk zijn uw hond zijn grote boodschap voor uw eigen voordeur te laten doen? Namens: de bewoners die hier elke dag voorbij moeten gaan.” Nee... Lang zo leuk niet! Wilt u reageren op deze straattekst of andere straatteksten onder de aandacht brengen, mail [email protected].

> Op de vraag wat zijn werk nou zo leuk maakt, antwoordt Leo: “Iedere dag dat ik hier de dijk op kom, ben ik dank baar dat ik in dit typisch Hollandse landschap zo’n typisch Hollands bedrijf mag runnen. Daarnaast woonde ik als klein kind tussen de stokerijen. Op een gegeven moment verdwenen een hoop distilleerderijen en ging vaak de hele inventaris zo hup de container in. Ik viste dan als jochie meer dan vaak die

‘Ik viste als jochie die oude etiketten uit containers’ oude etiketten uit de containers. Dat fascineerde me. Later ben ik bij stoke rijen vakantiewerk gaan doen, heb nog gewerkt bij Unilever om uiteindelijk in 2000 dit bedrijf van Jacques van Toor, de vierde generatie, over te nemen.” Boerenjongens In 1883 begon de eerste generatie Hendrik van Toor de gelijknamige distil leerderij aan de Markt in Vlaardingen. Nu denkt men wellicht bij een stokerij aan de productie van jenever, maar Hendrik deed het anders. Hij startte met de productie van Boerenjongens en advocaat, producten die het bedrijf anno 2014 nog steeds maakt. Later

kwamen daar kandeel en jonge en oude jenever bij. Maar de redding van het be drijf door de 131 jaar van zijn bestaan was… Schelvispekel. Leo: “Schelvispekel is uniek. De naam is beschermd evenals de receptuur die bovendien geheim is. Jacques van Toor weet het en ik weet het. Voor de rest niemand. De ont staansgeschiedenis van Schelvispekel is verankerd in een smoes. Aan boord van de haringloggers stond bijvoorbeeld een pot met brandewijn en wat specerijen. Als de vrouwen dan na aankomst in de haven aan boord kwamen en ze zagen dan een pot met brandewijn plus spece rijen, dan was de smoes dat dit goedje pekel was. Want in de winter konden ze geen haring vangen, dus visten ze op schelvis. En die schelvis moest met dat spul gepekeld worden, zo ging het verhaal. Zo schijnt de schuilnaam ‘Schelvispekel’ ontstaan te zijn. Blijft natuurlijk de vraag: hoe kwamen de vis sers aan die specerijen? Nou, dat gaat terug tot in de VOC-tijd. Vlaardingers ruilden vis tegen specerijen afkomstig van de VOC-schepen. Rond 1900 is Van Toor middels een eigen geheime receptuur Schelvispekel gaan maken voor de Vlaardingse vissers. In eerste instantie een lokale drank, maar dat het nu in heel Nederland aftrek vindt, is te danken aan de Friese Beerenburg. Beerenburg werd op een zeker moment gepromoot buiten de Friese ‘landsgren zen’, waardoor er een landelijke belang stelling voor lokale dranken ontstond. En in die slipstream van belangstelling voor lokale dranken kon Schelvispekel aan zijn landelijke zegetocht beginnen.” VL92 “De eerste Schelvispekel die ik maakte, was in eerste instantie een drama. Ik had een vat van negenduizend liter gemaakt waar ik op vrijdagmiddag even van proefde. Het smaakte nergens naar. Gevolg: een slapeloos weekend. Maandag proefde ik nog een keer en toen smaakte het goddelijk. Het moest gewoon nog een paar dagen ‘huwen’ zoals dat heet, voordat het op smaak was. Ik was te haastig geweest.”

Naast de Schelvispekel heeft Leo drie jaar geleden nog een scheepvaartgerela teerd drankje op de markt gebracht: de VL92-gin. Deze gin is vernoemd naar de laatste haringlogger, de Vlaardinger 92. Leo: “Gin is vaak te scherp om puur te drinken. Samen met Sietze Kalkwijk heb ik een gin ontwikkeld die je goed puur kunt drinken. Daar word ik blij

van. Zeker toen ik zo’n twee jaar ge leden hoorde dat een doos van onze VL92-gin op Buckingham Palace was afgeleverd, omdat prins Philip een groot liefhebber bleek. Datzelfde geldt voor onze koning, zo heb ik me laten vertel len. Als ik zoiets hoor, sta ik hier tussen mijn ketels wel even te juichen.”

12

tijdsbeeld

1960 Volkstuin Binckhorstlaan Nederland telt 240.000 volkstuinen en bijna 1.000 tuinverenigingen. Sinds 1938 is de Haagse Bond van Volkstuinverenigingen actief, waar de meeste verenigingen in de Haagsche omgeving bij zijn aangesloten; samen sta je tenslotte sterker dan alleen. Deze foto is genomen bij het eerste stuk van de Binckhorst tussen het Trekvlietplein en de Mercuriusweg. Dit is te zien aan de horizon waar een rij industriehallen staat (de huidige Komeetweg) en in de verte de contouren van de Van der Heemfabriek. Vóór de jaren 30 was dit hele gebied nog polder en weiland. De grond was van de Nederlandse Spoorwegen die daar een opslagplaats wilden situeren. Maar de grond heeft jaren braak gelegen (vanaf de jaren ’30 tot 1965) en is in die tijd gedeeltelijk beschikbaar gesteld voor moestuinen. Er hebben twee volkstuinverenigingen gezeten, het complex 'Eigen Arbeid' en later is daarnaast, in 1939, volkstuinvereniging 'De Binckhorst' opgericht. Er kwamen 43 tuinen bij. Uit oude archiefstukken blijkt dat men daar 5 cent per m2 per jaar voor moest betalen, zodat men inclusief de contributie tussen de ƒ12,50, ƒ15.- en ƒ17,50 per jaar kwijt was. Het gebruik van water kostte 1 cent per 5 liter. Uit de archiefstukken blijkt ook dat er een slechte verhouding was tussen de leden van 'Eigen Arbeid' en die van 'De Binckhorst'. Scheldpartijen en beledigingen kwamen voor, waarvoor de oorzaak scheen te liggen in het gebruik van de waterleiding van 'Eigen Arbeid' en het gezamenlijke toegangshek. Hoewel het lijkt alsof het groen is verdwenen in De Binckhorst en heeft plaatsgemaakt voor industrie, worden er anno 2014 nieuwe, groene projecten ontwikkeld voor dit industrieterrein. Zo is Jeroen Boon van Kiemkracht bezig een nieuw project te organiseren vanuit het Mooovgebouw (een broedplaats aan de Binckhorstlaan waar allerlei mensen in beweging komen). Het wordt een project voor stadslandbouw op het parkeerterrein. Denk je in: 1500 m2 moestuin, vanwege de vervuilde grond in bakken. Niet commercieel, maar uit maatschappelijk belang. Het Wellantcollege kan helpen met de bouw, de Haeghe Groep kan mensen zonder baan een zinvolle invulling geven. Jeroen: “Het wordt een biologische pluktuin met daarnaast visteelt.” Zo blijkt dat wat verdwijnt ook weer terug keert op zijn tijd… Foto Theo Meijer, collectie Haags Gemeentearchief.



13

14

kookrubriek godenspijs


> Dominee Christiaan Donner kookt even graag als dat hij preekt, met goddelijke gerechten als resultaat.

bagage paul


15

> Mensen dragen nogal wat met zich mee. In deze rubriek leren we stadsgenoten kennen aan (de inhoud van) hun tas.

Nogal wat mensen trekken voor een spirituele ervaring de natuur in. Daar beleven zij, hoor ik hen dan zeggen, een harmonie die je nergens anders vindt. Ze voelen zich omringd door en geborgen in iets veel groters dat oneindig goed is. tekst Christiaan Donner beeld Henriëtte Guest/Annette van Kester

Lusten en lasten

Pluk de maaltijd > Die ervaring is van alle tijden en alle soorten van geloven. Ook aan mij als dominee vertellen mensen vaak hoe zij God alleen kunnen beleven in de natuur en dan liefst in bergen en grote bos sen met meren. Ik heb er toch zo mijn twijfels bij. Want wat als je dieper kijkt dan het weidse uitzicht of de heldere en frisse lucht? Als je eens bukt om geval len bladeren op te tillen of wat rottend boomschors los te pulken? Dan kom je de wrede achterkant van die mooie natuur tegen in elkaar leegzuigende en op elkaar parasiterende krioelertjes met of zonder vleugels of in planten die bomen de nek omdraaien. Valt daar

ook iets spiritueels aan te beleven? Ik kan het één niet zonder het ander zien, zoals ik mezelf ook niet alleen van mijn mooiste kant kan zien zonder daaron der een kwaaiere verstopt te weten. Daarom lijkt het mij wijs om de natuur niet teveel te bejubelen, maar er liever het beste van te maken, ondanks de verborgen gebreken. Berenklauw Dan valt er trouwens pas écht wat te ontdekken. Dat bewijst een net uitge komen boek over het wild plukken in de (Nederlandse) natuur. Ik heb hier al eens een salade van zevenblad voor

geschoteld en dat vond ik al heel wat. Maar met dit boek ging er een nieuwe wereld voor me open. Ik wist niet dat je van de (Europese) berenklauw bijna alles kunt eten. Al moet je de plant met handschoenen aanpakken. Waar vind je wilde rucola of zeekraal? Hoe ziet daslook er uit, dat je het hele jaar door voor werkelijk alles in je keuken gebruiken kunt? En dan noem ik nog maar een fractie van wat Het grote wildplukboek van Edwin Florès te bie den heeft. Handige handleidingen en spelregels maken dat je er zin in krijgt om je eigen groenten en sla bij elkaar te gaan zoeken en helpen je om dat ook

verantwoord te doen. Zonder de natuur te kort te doen of jezelf te vergiftigen. Bovendien staat de mogelijke heilzame werking van alle kruiden en planten er bij uitgelegd. En werkelijk alle eetbare paddenstoelen staan er herkenbaar in. Achterin het boek staan recepten van Librije-chefkok Jonnie de Boer. Geen hele maaltijden, maar bijvoorbeeld wilde dijkboter, sleedoornbrandewijn, dennennaaldenolie, waterkerssoep of engelwortelazijn. Omdat we in het najaar zitten, geef ik je hier wél een maaltijdrecept, voor paddenstoelen. Nog niet zelf gaan plukken, eerst dat wildplukboek kopen!

Naam Paul Halsema Leeftijd 49 jaar Woont in het Haagse Zeeheldenkwartier ntoor Halsema Locatie interview Ka Hoveniers metalen Merk tas Eastpack en koffer op werkauto + Aantal items in tas 20

Paul Halsema heeft als hovenier veel te versjouwen. Ook in zijn jeugd had hij een zware lading: zijn moeder was psychiatrisch patiënt. ‘Ik ben een voorbeeld van iemand die ondanks een moeilijke kindertijd succesvol is geworden.’ tekst Caroline Ludwig foto’s Henriëtte Guest

Nodig (voor 4 personen) Van de markt of bakjes van de supermarkt: 250 gr kastanje champignons 250 gr shi-itake paddestoelen 500 gr gemengde paddestoelen (met oesterzwammen, kleine champignons, Shi-itake, kastanjechampignons en enoki- paddestoelen (die kleine kopjes op lange steeltjes) 3 el olijfolie 3 el verse tijm, losgeritst 8 tenen knoflook, fijngehakt bosje bladpeterselie, fijngesneden 4 kaneelstokjes 1 el grof zeezout 1 el versgemalen zwarte peper sap van 2 citroenen

Paddenstoelenschotel (van Ottolenghi)

Bereidingswijze • Borstel de paddenstoelen schoon met een champignonborsteltje (of wat je maar hebt). Nooit in water wassen, dan worden ze zompig. • In een grote diepe koekenpan de olijfolie verhitten op half vuur. Doe er tijm, knoflook, peterselie, kaneelstokjes (heel), zout en peper bij. Even later de kastanjechampignons en de shi-itake. Niet roeren, 5 min op hoog vuur laten bakken. • Dan de pan heen en weer schudden en er de oesterzwammen bij doen. Schud de pan even om en zet het vuur na 2 minuten uit. Dan de enoki erbij en het citroensap, roer nog een keer om en proef of er nog zout en/of peper bij moet. • Kan warm of lauw worden opgediend. Ik gaf er dik brood, gebakken tahoe en gemengde sla bij.

Wat voor tas gebruikt een hovenier? “Ik heb een rugzak die altijd meegaat naar klanten. Daar zit onder meer mijn brood, klembord, klantenbestand, duimstok, snoeischaar, tape om ge reedschap te markeren - ik ben geel - en wetsteen in. Daarnaast heb ik een grote stalen gereedschapskoffer op de auto. Daarin zit al het handgereed schap dat we gebruiken: snoeischaren, schoffels, harken, bezems, kantenste kers en scheppen. Ook gaat er altijd benzine mee voor de bladblazer, de heggenschaar en de kettingzaag.” Hoeveel kilo til jij op een gemiddelde dag? “Veel meer dan volgens de Arbonormen is toegestaan! Het is fy siek zwaar werk. We hebben wel eens stagiaires die precies weten hoeveel ze maximaal mogen tillen. Nou, dan moet je na een uur al ophouden. Bij het vervangen van een tegelvloer

draag je zo 2000 kilo op een dag. Een boom weghalen is zeker 1500 kilo. Ik bof met mijn lichaamsbouw en heb eigenlijk nooit problemen.” Wat is de meest bijzondere plek waar deze tas ooit geweest is? “Ik was eens bij een klant voor de na jaarsbeurt en de mevrouw was zwan ger. Op een gegeven moment hoor ik haar roepen: ‘Paul, kom snel!’ Ik er naartoe. Wat bleek? De weeën waren begonnen. Bij de eerste baby was het niet helemaal goed gegaan en ook dit kind was te vroeg. Haar man was te lefonisch niet bereikbaar. Ik heb haar opgepakt en in de auto gezet. We zijn naar ziekenhuis Bronovo gereden en de baby is diezelfde dag geboren. De hele verlosafdeling wist dat die enorme modderpoten op de gang van de tuinman waren.” Wat heb je altijd bij je? “Een beetje handgeld voor als ik

toevallig iets moet kopen. Dat zit ge woon los in mijn zak, bij mijn sleutels. Meestal tien tot twintig euro. Dat be steed ik meestal aan eten of drinken. Ook gaat mijn telefoon altijd mee.” Wat is je grootste bezit? “Mijn vrouw en mijn kinderen. Mijn echtgenote en ik zijn 23 jaar samen. We hebben twee kinderen, we noemen ze het koningskoppel. Onze zoon is veertien en de dochter tien. Verder is mijn broer erg belangrijk voor me. Hij woont hier in de straat. We zien elkaar elke dag wel even, maar gaan geen uren bij elkaar op de koffie. We zijn aan elkaar gewaagd en hebben als kind hetzelfde meegemaakt.” Welke bagage draag je verder met je mee? “Mijn ouders en zus zijn overleden. Mijn moeder was psychiatrisch pati ënt; ze had sinds mijn geboorte een bipolaire stoornis. Ze werd regelmatig

opgenomen, was er vaker niet dan wel. Ik ben opgegroeid zonder moe der, terwijl ze wel heel lief was. Mijn vader zorgde alleen voor ons. Vroeger werden psychiatrische patiënten totaal niet geaccepteerd en waren de leefomstandigheden in de zieken huizen erbarmelijk. Gelukkig is het beeld over psychiatrisch patiënten nu anders. Mijn vader was ook ziekelijk. Het was zijn wens mijn moeder te overleven en dat gebeurde gelukkig ook. Die tijd heeft mij de wilskracht gegeven om te overleven en niet bij de pakken neer te zitten. Ik zou mensen willen meegeven dat ze bij tegenslag door moeten gaan, hoe moeilijk het ook lijkt. Zoek je passie, kijk waar je blij van wordt. Dat heb ik ook gedaan. In mijn werk kan ik mijn creativiteit en energie goed kwijt. Ik ben een voorbeeld van iemand die ondanks een moeilijke jeugd toch suc cesvol is geworden.”

16

trend stadslandbouw


17


Ook de Rotterdammers zoeken het dichterbij: eten van eigen dak, tuin of zwembad. Stadslandbouw, in de meest bijzondere vormen. tekst Hester Heite foto’s PR

De eetbare stad:

Rotterdam Dakakker

> Het dak op voor de kost. In Rotterdam doen ze het: voedsel telen op Het Schieblock, een zes verdiepingen tellend gebouw vol creatieve bedrijven. Het is de allereerste dakakker in Europa. “In plantenbakken wordt al langer geteeld op daken. Maar op het dak zelf verbouwen, dat is echt nog experimenteren”, vertelt ‘dakchef’ Wouter Bauman van het Rotterdams Milieucentrum. Onder zijn leiding zorgen vrijwilligers sinds 2012 dat er groenten, kruiden en eetbare bloemen groeien en bloeien op het achthonderd vierkante meter dak. Een experiment dat nog zeker vijf tot tien jaar mag duren. Een mediterraan klimaat op de zevende verdieping

Een akker op het dak kent voor- en nadelen. “Op 23 meter hoogte is sprake van een mediterraan klimaat: het kan er heel hard waaien, maar ook goed warm en droog worden”, weet Wouter. “Niet alles gedijt daar goed bij, maar pompoen en mais zeker wel.” Van het verbouwen

van kool heeft het milieucentrum maar helemaal afgezien, “want de binnenstad van Rotterdam telt nogal wat duiven en die zijn gek op kool”. Stadslandbouw op daken heeft als extra voordeel dat het groen toevoegt aan de stad. “Groen dat hard nodig is voor het opvangen van regenwater dat in steden als Rotterdam onvoldoende kan worden afgevoerd via het riool waardoor er wateroverlast ontstaat.” Nederland telt maar liefst 345 miljoen vierkante meter aan plat dak. In Rotterdam is tweehonderdduizend vierkante meter dak al groen, doordat er vetplantjes op groeien. Maar van het milieucentrum mag daar flink wat akkerbouw aan worden toegevoegd. Wouter: “Je hebt daarvoor alleen een stevig genoeg dak nodig. Maar Het Schieblock is een oud gebouw met een zwakke dakconstructie, dus als het hier kan… mag het wat mij betreft zoveel mogelijk gekopieerd worden.”

> In de kelders, kleedruimtes en schoonheidssalon van het voormalige subtropisch zwemparadijs Tropicana hangen nu zakken vol koffiedik en stro waar paddenstoelen uit groeien. Sinds anderhalf jaar doet het zwemparadijs dienst als zwamparadijs. “We oogsten nu twintig tot dertig kilo oesterzwammen per week”, vertelt initiatiefnemer Siemen Cox. Het koffiedik komt van de lokale horeca, en bij diezelfde horeca moeten de paddenstoelen op de kaart komen te staan. “Want stadslandbouw is niet bedoeld om de hele stad te voeden, maar wel om deze meer zelfvoorzienend en dus minder afhankelijk te maken.” Van zakenman tot zwammenman

Siemen werkte vijftien jaar lang in het bankwezen, voordat hij besloot het roer om te gooien. “Ik zag een documentaire op televisie waarin een econoom uitlegt waarom we niet op deze manier kunnen doorgaan, met een economie de gebaseerd is op groei en én hulpbronnen die eindig zijn. Toen ben ik begonnen met

het bewust verduurzamen van mijn eigen leven. Je kunt dat doen zonder luxe in te leveren. Bijvoorbeeld met het gebruik van zonnepanelen, een houtkachel, regenwater en het verbouwen van je eigen voedsel.” Dus toen hij op een dag langs het oude zwembad langs de Maasboulevard reed, dacht Siemen: “Eigenlijk is Tropicana een grote stadskas, waarom zouden we hier geen stadslandbouw realiseren?" Hij zocht contact met de eigenaar, die enthousiast reageerde. Siemen en compagnon Mark Slegers kregen de sleutel en konden aan de slag. Hoewel de politie al snel kwam controleren of er geen paddo’s worden gekweekt, gaat het toch echt alleen maar om eetbare zwammen. “Oesterzwammen zijn mooiere, lekkerdere en exclusievere paddenstoelen dan champignons. Heel smakelijk in bijvoorbeeld een omelet. En met onze growkit kan iedereen nu thuis op het aanrecht z’n eigen koffiedik omzetten naar oesterzwammen.”

Treinrestaurant

Wietteelt > “Hieronder stonden die plantjes”, zegt hij, terwijl hij naar het hoogpolig tapijt wijst. Op de verdieping onder zijn appartement had Sjonnie, die logischerwijs liever niet met zijn echte naam in de krant wil, een wietkwekerij. “Professioneel ja, al doen ze dat tegenwoordig natuurlijk nog beter.” Want het is al weer wat jaartjes geleden dat de politie op de stoep stond. Of ín het pand eigenlijk. Aanbellen was er niet bij, de afdruk van de stormram is nog steeds zichtbaar op de voordeur. De teler werd zelf geplukt

Hoe zijn illegale handel onder de aandacht van de autoriteiten kwam? Wellicht doordat hij stroom aftapte. En toen was Sjonnie er gloeiend bij. Hij moest voor de rechter verschijnen en werd ‘geplukt’, wat betekent dat de teler al

zijn gemaakte winst moet inleveren. “Maar dat viel reuze mee hoor. Ik heb gezegd dat ik maar één oogst heb gehad, maar dat waren er natuurlijk meer. Ik ben er een paar keer goed van met vakantie geweest.” Leuke reisjes zitten er tegenwoordig niet meer in voor Sjonnie. Hij werkt voor een uitkering. “Nee, niet in de plantsoenendienst, ik had genoeg van plantjes. Ik ga nu elke dag naar een werkplaats. En ik ben best tevreden hoor, zolang ik m’n biertje maar kan betalen.” De verdieping onder zijn appartement wordt tegenwoordig weer bewoond, na verwijdering van alle bedrading en verduistering. Sjonnie zelf liet zich niet verwijderen. “Ik zit toch prima hier, mij krijgen ze hier nooit weg. Oude bomen moet je niet verplanten.”

Rotterzwam

> Veganistisch biologisch restaurant Gare du Nord is eerder dit jaar opgericht door buren en kookliefhebbers Pinar Coskun en Hans Kervezee, met een missie: iedereen aan de planten. En dat lukt aardig, volgens kok Mattijs van Loo. “Onder onze gasten zit opvallend genoeg een groot aantal niet-veganisten. En ook hun reacties zijn positief.” Zelf is Mattijs wel veganist. En dat is ook de reden dat hij zich bekwaamt heeft in de keuken. “Toen ik ruim twintig jaar geleden veganist werd, was er

aldus de kok van vanavond. “Ik laat me een beetje leiden door wat voorhanden is: rozemarijn, tijm en misschien dat ik nog een paar eetbare bloemen tegenkom om het bord een beetje op te leuken.” De setting van Gare du Nord is ook leuk. Het restaurant is gevestigd in een oude Duitse buffetwagon op het ZoHo-terrein in Noord-Rotterdam. Vrijwel het hele originele interieur zit nog in de wagon, in de biologisch-dynamische zaken niet inclusief de klapstoeltjes met oud-roze bekleding en formica tafeltjes. Alleen veel meer te krijgen dan grijze linzende keuken was aan vervanging toe. Die prutjes. Dan leer je wel koken.” verbouwing is uitgevoerd door uitsluiDe kok laat zich leiden door de tend lokale ondernemers. De buurt speelt moestuin sowieso een belangrijke rol bij het resVandaag staat er gnocci op het menu: taurant. Zo helpen bewoners de moestuin Italiaanse aardappelkussentjes met onderhouden. En de winst die Gare du paddenstoelen, roomsaus met gekarame- Nord draait komt weer ten goede van liseerde rode ui, vleesvervanger tempeh organisator Stichting Proefhof, dat en boerenkool-walnootpesto. “Ik loop zo kookprojecten in de buurt organiseert nog even door onze moestuin om te zien om het voedselbewustzijn onder jongeren welke kruiden ik nog kan gebruiken”, te vergroten.

18

oproep kerstverhaal 2014


cultuur markthal


19

Schrijf een kerstverhaal! De Haagse schrijfster Justine le Clercq heeft speciaal voor Straatnieuws het begin van een kerstverhaal geschreven. Aan u de uitdaging om het af te maken! Maximaal 1000 woorden in totaal (dus met de door Justine le Clercq verzonnen alinea erbij). Een vakkundige jury met onder ande ren Justine le Clercq zal de inzendingen beoordelen. Het verhaal van de winnaar wordt in editie 17 van Straatnieuws afgedrukt. Dat nummer ligt op 18 december op straat. Inzendingen tot maandag 24 november 2014. Mailen naar: [email protected] of via de post naar: redactie Straatnieuws, tav Floor de Booys, Nutshuis, Riviervismarkt 5, 2513 AM Den Haag. Onder vermelding van: Kerstverhaal.

We kunnen het niet langer ontkennen: het is herfst en straks zelfs winter. Tijd voor Sinterklaas en Kerstmis. Zin om een eigen kerstverhaal te schrijven? Dat kan! Bijna Kerst Rudolf Ridder had geen enkele last van zijn naam. Welnee! Hij was zich zelfs een ridder gaan voelen en wilde graag goed doen. Hij deed vooral goed voor kinderen. Jarenlang had hij met alle buurtkindjes in de zandbak gespeeld en mochten ze aan zijn baard trekken. Maar op een dag waren de ouders hem boos gaan aankijken. Ze hadden zand naar hem gegooid, en stokken. ‘Komt door de media,’ had Ziggy gezegd, ‘die maken van elk spelletje een vies spelletje.’ Rudolf stopte met de zandbak en kocht op de rommelmarkt op het Korte Voorhout een Pietenpak. Sindsdien liep hij ieder jaar joelend

mee in de Sinterklaasoptocht en gooide pepernoten naar alle kindertjes, lief of niet. Hij had zo’n plezier in de optocht dat hij ook mee begon te lopen met andere optochten. Maar op een dag kwam Piet groot in het nieuws. Piet bleek een slaaf te zijn. ‘Ik wil alleen maar goed doen,’ zei Rudolf. ‘Komt door de media, die maken van elk spelletje een vuil spelletje,’ zei Ziggy. Ze zaten op een bankje in het Huygenspark. Er dwarrelde wat natte sneeuw. ‘Het is bijna kerst,’ zei Ziggy.

zoekt sponsors!

Deze bedrijven zijn onlangs al sponsor van de krant geworden. En zoals u ziet, is er nog genoeg ruimte voor het logo van uw bedrijf of organisatie.

uw logo?

uw logo?

uw logo?

Marktplaats als kathedraal Arno Coenen en Iris Roskam ruilden de stad in voor het platteland, om vervolgens de natuur terug te brengen naar de stad. In de vorm van een immens kunstwerk, in de nieuwe Markthal in Rotterdam. tekst Hester Heite foto Robin Utrecht en PR

uw logo?

Straatnieuws is dé straatkrant van Den Haag: een eigenzinnige, betrokken krant die wordt verkocht bij supermarkten, winkels en stations door in totaal 175 dak- of thuislozen. Zij verdienen daarmee een kleine maar welkome aanvulling op hun bescheiden inkomen. De krant wordt volledig subsidievrij gemaakt.

uw logo?

Wel zoekt Straatnieuws sponsors: organisaties en bedrijven die betrokken zijn bij de krant én bij wat leeft in de stad. Zij krijgen een flinke korting op advertenties en advertorials en een eervolle en dankbare vermelding op deze sponsorpagina. Daarnaast worden sponsors uitgenodigd voor de jaarlijkse Straatnieuwslunch, samen met de Haagse burgemeester

én Straatnieuws-ambassadeur Jozias van Aartsen. Interesse? Neem contact op met het campagneteam van Straatnieuws via [email protected], en uw logo kan in de volgende editie van de krant al op deze pagina staan.

> “Het is een zwoele zomeravond. Je zit in de tuin. Je blowt wat.” Zo om schrijven Arno Coenen en Iris Roskam de schepping van hun Hoorn des Overvloeds, het immense kunstwerk dat de elfduizend vierkante meter binnengevel van de nieuwe Markthal in Rotterdam beslaat. “Het was zo’n intimiderend grote opdracht dat we helemaal los gingen qua ideeën”, vertelt Arno, aangevuld door zijn compagnon én levenspartner Iris: “We bedachten: het moet zo zijn dat als je op je rug ligt je in Erik of het klein insectenboek of Alice in Wonderland waant.” Psychedelisch Reusachtige groenten, vruchten, in secten en bloemen lijken uit de hemel

te vallen. Arno: “Je bent in verhouding ontzettend klein, maar het is een knus gevoel zo midden in het groen. En dat in een groot gebouw midden in de stad, dat de kleur heeft van stoeptegels, alsof het verdwijnt. Heel bevreemdend allemaal.” Hoe hun kunst te noemen? Arno: “Megalomaan, psychedelisch.” Iris, spottend: “Een totaalbelevenis.” Als je het maar geen volkskunst noemt, zoals sommigen neigen te doen. “Want dat is bedoeld als een belediging”, volgens Iris, “in tegenstelling tot high art.” De vergelijking met de Sixtijnse kapel bevalt het kunstenaarsechtpaar wel. “Dit is kunst in de echte wereld”, stelt Arno. “Zoals je vroeger naar de kerk ging om kunst te zien. Daar was alles ontworpen en vormgegeven, tot de

deurklinken aan toe. Dat is hier ook zo.” Arno en Iris bedachten het concept. Maar al snel werd duidelijk dat voor de uitvoering technische versterking

‘Je bent in verhouding ontzettend klein’

vereist was. Arno: “Ik had een nieuwe computer besteld om er een zo groot mogelijk beeld mee te bewerken, maar

dat kwam niet eens in de buurt van wat er nodig was.” Het totale beeld is nooit te openen geweest op geen enkele computer, daarvoor is het veel te groot. De afzonderlijke afbeeldingen zijn stuk voor stuk met de computer opgebouwde 3D impressies. Vervolgens zijn deze kleurvast gebrand op vierduizend aluminium panelen van anderhalf bij anderhalve meter en op de juiste plek bevestigd. De grootste legpuzzel ooit. Een ode aan de schepping? Jawel, maar niet aan God, juist niet. Arno: “Dit is de atheïstische versie: de warmte van de zon is de oorsprong van alle leven. Dat geloof ik.” En de boodschap? Iris: “Biologisch eten! Kijk om je heen, ie dereen weet toch dat we er een potje van maken. Daar moeten we eens mee ophouden, te beginnen met dieren geen beesten noemen.” Prijzig Op de marktvloer stallen drie mees terslagers op rij hun waren uit. Prijzig, want biologisch, vlees. Onder de Hoorn des Overvloeds, waarvan alleen de geprinte platen al 4,5 miljoen euro heb ben gekost. En achter die platen 228 ap partementen, waaronder een penthouse van 1,2 miljoen euro. Iets voor Arno en Iris, nu hun kunst ook internationaal de aandacht trekt. “De erkenning is leuk”, geeft Iris toe. “Maar ik heb er helemaal geen behoefte aan om stinkend rijk te worden. We zijn vanwege de kinderen naar het platteland verhuisd, en ik wil nooit meer terug naar de stad. Een lapje grond, dat is genoeg.” Arno, lachend: “En dan in het gras liggen en naar boven kijken.”

Straatnieuws

crypto 241

241

#142014

door Mariëtte Storm

1

4

2

21

3

5

6

7 11

10

8

9

10 13

11 3 5

12

13

14

15

2

M a a t j e sge z o c h tv o o r w i nk e l e n,w a nd e l e no f k o f ﬁ e d r i nk e n Aandacht en persoonlijk contact doen iedereen goed. En juist mensen bij wie het niet altijd op rolletjes loopt. We zoeken daarom maatjes voor mensen die zelfstandig wonen met begeleiding van het Leger des Heils. Interesse? Bel 070-3044416 of mail [email protected].

Horizontaal 4 Talmen met ’t vet (9) 6 Hapte in de vis (4) 7 Vraag je naar de doorwaadbare plaats? (3) 9 Pannendrager (3) 11 Rotterdamse slager op het gras (3+10) 12 De Rotterdamse buik van Parijs (8) 15 Spreken dat moet worden gepoetst (6) 17 Ruw gegroeid (in Frankrijk) (3) 18 Voor de galg bestaat een potje (5) 20 Redde haar zuster uit de handen van Blauw baard (4) 22 Geen oude explicatie (6+6) 26 Stopwoordje (4) 27 Schevenings gezicht (4) 28 Waardeloos rondje dat de keeper van Charlois SV graag wil houden (3) 29 Glazen munten? (3) 30 Iets regelen met de slordige generaal (8)

16 9

17

18

19

22

23

24

25

28

6

reeks verschenen taalcursisten hun verhaal. In deze In de serie Lokale Liefde vertellen schrijvers en lokale Utrecht. Taalvrijwilligers, bekende eerder de edities Overijssel en op papier tot leven te lokale verhalen van taalcursisten illustratoren: zij helpen om de Zo blijven ze voor altijd herinneringen unieke verhalen. wekken. Zo worden bijzondere

241

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Uitgepuzzeld?

Als u bent uitgepuzzeld ziet u in de gekleurde hokjes een periode waarin het maar zeer de vraag is of Barbie welkom is. Stuur uw oplossing vóór maandag 27 oktober naar: Straatnieuws, Nutshuis Riviervismarkt 5, 2513 AM Den Haag of mail naar [email protected].

Lokale Liefde

Straatnieuws verloot onder de winnaars het boek Lokale Liefde – De Taalcursist als bron (uitgave Zuid Holland) van Karin Giphart.

bestaan. De taalcursist als bron.

Beter lezen en schrijven

schrijven.

vrijwilligers en zich samen met vele organisaties, Stichting Lezen & Schrijven zet helpen. Meer mensen meer naar een hoger taalniveau te docenten in om meer mensen Dat is de essentie van Taal recht heeft om mee te doen. geletterd. Omdat iedereen het

De taalcursist als bron Zuid-Holland

voor het Leven.

Bel 0800 - 023 44 44 of kijk

Taalvrijwilliger worden om anderen

te helpen?

op www.taalvoorhetleven.nl.

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen.

w w w . l e ge r d e s h e i l s d e nh a a g. nl

29

1

30

Lokale Liefde

Zelf beter leren lezen en schrijven?

8

4

27

Zuid-Holland om Karin Giphart taalcursisten uit Voor Lokale Liefde vroeg schrijfster taalcoaches. Naast op te laten schrijven door hun hun bijzondere, lokale herinneringen en dichters zich bekende Zuid-Hollandse schrijvers Giphart zelf lieten ook andere le Clercq, Diann van den Bergh, Bart Chabot, Justine hierdoor inspireren: Debby van de bijzondere en Paul van Vliet. Zij verwerkten Faassen, Karel Kanits, Hans Rikken Als oefenmateriaal en als tot verhalen in begrijpelijke taal. herinneringen van de cursisten kan de stap zetten iedereen Want en taalvrijwilligers. inspiratie voor andere taalcursisten van verhalen. En iedereen kan een bron zijn om beter te leren lezen en schrijven.

hebben moeite met lezen en

21

26

12

Verticaal 1 Oude muziekinstrumenten uit Bleiswijk slaan/ slaat mooie ballen (6) 2 Dit dier zorgt voor overbrugging (2+5) 3 De verbouwing van de badkamer mag niet meer dan 240 miljoen kosten (3+2+4) 5 Dit dier ligt voor anker (3) 6 Heeft de werkster in het warenhuis in Den Haag en in Rotterdam (9) 8 De achternaam van de radio/tv geeft de rich ting aan (4) 9 Hier vind je geld als water (8+3) 10 Cappella Gabrieli of Gli Uccelli (4) 13 Woont Hertog Jan in één van de kasteeltui nen? (5) als bron Lokale Liefde – De taalcursist lland 14 Een golf en een periode volgenZuid-Ho hierna (5) 16 Lijkt veel in Haga ziekenhuis en Sint Francis cus Gasthuis (4) 19 Naast de maag wil dit orgaan ook wat (3) 19 en 29 horizontaal Groeien hier Westlandse protheses? (6) 21 In de Haagse Archipelbuurt vind je een eerste klas beker (4) 23 Het rechtscollege kan buiten een scheve schaats rijden (6) 24 Twee maal verdwenen in de richting van Amsterdam, Den Haag, Rotterdam of Hoek van Holland (6) 25 Fiets, fiets, in de buurt van Loosduinen (6) 1,3 miljoen mensen in Nederland Dat is 1 op de 9 volwassenen.

20

7

De winnaar van crypto 240 is A. van Vianen uit Rijswijk. De alcoholvrije puber – een praktische gids van Nico van der Lely, Mireille de Visser en Joke Ligterink wordt opgestuurd.

10

11

12

13

OPLOSSING CRYPTOVILLE 240: Chris van Abkoude * * * * * * * * * * S * * * R * *

* * * * R * * * * * C A M P E R T

* * H O O G T Y * * H * A * G * *

* * A * U * U * * * O * M * I * *

* M A A T S T A F * R E M C O * L

* * G * E * U * A * E * A * * * Y

R E S E D A * A N I M O * B A N K

* * E * U * V * * * * * * A * * E

* * * * N * A * G * * B E K K E N

* * S J O N N I E * * E * S * * *

* * P * R * D * R * K N O T * * *

* M I L D * E E U W * N * E * * *

* * L * * * P * K * H O T E L * *

* * * * * P O O T * E * * N * * *

M * * M * * T * * A D E R * * * *

O P P E R * * * * * E * U * * * *

T * * E * * * * * * N E S T * * *

Straatnieuws geeft adresgegevens niet door aan derden, maar gebruikt deze incidenteel voor eigen mailings.

22

agenda okt/nov


23


eerde Straatnieuws select ratis uit de agenda twee g or u. of goedkope uitjes vo 13.00 Theater Ludens: Eric Borrias - De 100 jarige man die uit het raam klom en verdween. (7+) De wonderlijke avonturen van de 100 jarige Allan Karlsson, die op zijn 100e verjaardag uit het raam van het bejaardentehuis stapt en op avontuur gaat door meesterverteller Eric Borrias. € 6,www.verhalenverteller.nl

Den Haag

zoeken op deze vragen. Gratis. www.humanityhouse.org

do 16 oktober 20.30 Het Veur Theater: Comedy Planet. Een comedyshow met een palet van gevestigde, professionele top comedians en het nieuwste talent. In een hoog tempo wisselen aanstormende talenten en gevestigde namen elkaar af. Line-up: Bart Melief, Tom Lash, Vincent Greers. € 10,www.hetveurtheater.nl za 18 oktober 11.00 Rembrandt Theater: Smaak van Laak Filmfestival. Het jaarlijkse festival Smaak van Laak staat dit jaar in het teken van film. Kom genieten van de fijnste en lekkerste films over eten op 18 en 19 oktober in de verbouwde ruimtes van het Oude Rembrandt Theater op het Lorentzplein 76. Variabele prijzen. www.laaktheater.nl 13.00 Humanity House: Fair Fashion Lab Festival. Welke menselijke verhalen schuilen er achter jouw klerenkast? Wat kan jij zelf doen aan de misstanden in de kledingindustrie? Tijdens het tweedaags Fair Fashion Lab Festival bruist het Humanity House van de activiteiten, workshops, modeshows, talkshows en presentaties die antwoorden

1

ma 20 oktober 20.30 Centrale Bibliotheek Den Haag: Hoe word je een terrorist? Haroon Ullah in gesprek met Sheila Sitalsing over radicalisering wereldwijd. Voertaal Engels. Met optreden door rapper APPA. € 10,www.bibliotheekdenhaag.nl di 21 oktober 20.00 ProDemos - Huis voor democratie en rechtsstaat: De vrijheidslezing 2014. Wat wordt de koers van de grootste moslimdemocratie ter wereld? Tijdens de Vrijheidslezing van 2014 vertelt de Indonesische kunstenaar en politiek activist Ade Darmawan over zijn werk, drijfveren, zijn definitie van vrijheid en het Indonesië van vandaag. Gratis. www.prodemos.nl do 23 oktober 12.45 Podium Vocale: DuoSuoni. Concert door Marleen de Bruijn, sopraan en Hans Schepens, gitaar en theorbe met werken van B. Strozzi, G. Frescobaldi en G. Caccini. Gratis. www.duosuoni.com

vr 24 oktober 10.00 Theater Dakota: Atelier NTjong. (6+) Kom toneelspelen in Theater Dakota! In het Toneelatelier van NTjong werken professionele theatermakers samen met kinderen en jongeren. Ze werken niet met vaste teksten: jouw persoonlijkheid en eigen inbreng staan centraal. Thema: Vertel je verhaal. € 9,www.ntjong.nl 18.00 O'Casey's Irish Pub: Ierse muziek in O'Caseys. Ierland, bekend om zijn schitterende landschappen, zijn pubs, Guinness en de traditionele muziek. Elke laatste vrijdag rond borreltijd brengen O'Caseys beste artiesten je naar die sfeer in Ierland. Gratis. www.ocaseys.nl za 25 oktober 22.00 SuperMarkt: 80's & 90's. Had jij als 80’s kid maar liefst 6 verschillende maten rubiks kubussen, iedere videoband van The A-Team, zes knuffels van de Gremlins en was je lievelingsserie Night Rider? Dan is dit het perfecte feestje voor jou. € 3,www.supermarktdenhaag.nl zo 26 oktober 12.15 Remonstrantse Kerk: Scheppingsverhalen. Scheppingsverhalen uit de Bijbel en de Koran worden op de ouverture van Die Schöpfung (Joseph Haydn) verteld door muzikanten met een verschillende culturele en religieuze achtergrond. Gratis. www.remonstranten.org/ denhaag 14.00 Nationaal Archief: Imagebuilding van de Gouden Eeuw tot nu. Lezing door Ben Knapen & Kay van de Linde over imagebuilding

van de Gouden Eeuw tot nu. € 7,50 www.gahetna.nl

boogie, funk en disco. Vanaf € 9,www.bird-rotterdam.nl

vr 31 oktober 20.00 Vredeskapel: Het Haagse lied van de ziel. Mantrazingen in de Vredeskapel. Elke laatste vrijdag van de maand zingen met een grote groep eenstemmige en eenvoudig meerstemmige mantra's en melodieën uit diverse windstreken. € 10,www.dehaagsestembevrijders.nl 22.00 Club PIP: Halloween African Voodoo. Raap wat geiten bij elkaar en staar in het gitzwarte residu van vers gebrande koffie, kraak de poten van een pas gedode haan terwijl het vuur knettert in achtergrond. En, dans! € 10,www.pipdenhaag.nl

zo 19 oktober 11.00 Diverse locaties Rotterdam: Dag van de Rotterdamse Geschiedenis. Op de Dag van de Rotterdamse Geschiedenis schenken we aandacht aan een onbekende maar belangrijke gebeurtenis uit de geschiedenis van Rotterdam: de vele Belgische vluchtelingen die als gevolg van het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog met de trein naar Rotterdam kwamen gevlucht. www.dedagvanderotterdamsegeschiedenis.nl 14.00 Museum Boijmans Van Beuningen: Workshop Songwriting met Eefje de Visser. Eefje de Visser is dit jaar de ambassadeur van Art Rocks. Tijdens de workshop in de Kunst Studio kan je onder haar begeleiding aan de slag met kunst en muziek. Voorafgaand kan je een rondleiding volgen die langs een aantal van de werken van Art Rocks gaat. € 7,50, excl. entree. www.boijmans.nl 15.30 Garage Rotterdam: Brandstof. Een lezing en debat bij de tentoonstelling Transformation. € 4,50 www.garagerotterdam.nl

wo 5 november 10.00 Maranathakerk: Harpklanken van Merel Naomi. Geef jezelf een groot cadeau: Kom luisteren naar Merel Naomi op de harp! Tijdens dit concert kan je ontspannen, je hoofd leeg maken, en je laten verrassen! Gratis. www.merelnaomi.nl

Rotterdam vr 17 oktober 14.00 Theater Walhalla: Pascal van den Berg – Radio Sentimo. De 70-jarige Mennie Bonte (Pascal van den Berg) verruilt haar huis in de Haagse schilderswijk voor een keurige seniorenwoning. Als ze bij het inpakken een oude radioset tegenkomt van haar zoon, begint ze samen met een vriend een radiostation, Radio Sentimo. Nostalgie viert de hoogtij in dit breekbare portret van een oudje dat het heft in eigen handen neemt. € 10,www.theaterwalhalla.nl 23.45 Perron: Seth Troxler. Niemand minder dan house legende en cult icoon Seth Troxler komt langs in Rotterdam. € 10,www.perron.nl za 18 oktober 23.00 BIRD: All Eyes On: Peanut Butter Wolf. Niemand minder dan Stones Throw Records labelbaas Peanut Butter Wolf komt terug naar BIRD voor een avond lang de beste hiphop,

wo 22 oktober 18.00 Plaswijckpark: Halloween. Kom griezelen en spelen in het donker in het Plaswijckpark tijdens deze speciale Halloween avond voor kinderen t/m 7 jaar! € 6,www.plaswijckpark.nl

2

vr 24 oktober 17.00 TENT Rotterdam: Fieldwork Friday – The Value of Nothing. Kunnen kunstenaars een rol spelen bij het veranderen van ideeën over waarde in de commerciële economie? Kunstenaars en managers van Rotterdamse bedrijven gaan met elkaar in gesprek over de vraag of kunst kan bijdragen aan een alternatieve kijk op de bedrijfseconomie. Onderdeel van de manifestatie The Value of Nothing. € 5,www.tentrotterdam.nl 20.00 Studio de Bakkerij:

Nieuwe Baksels #4. Studio de Bakkerij presenteert een avond rondom veelbelovende artiesten uit Rotterdam Noord. € 2,50 www.studiodebakkerij.nl za 25 oktober 10.00 Centrale Bibliotheek Rotterdam: Lemniscaat Boekenmarkt. Boekenliefhebbers opgelet: uitgeverij Lemniscaat verkoopt lichtbeschadigde boeken voor kinderen en volwassenen voor een fractie van de prijs die je er normaal voor betaalt. Toegang is gratis, dus kom zeker shoppen! www.bibliotheek.rotterdam.nl 21.00 Rotown: 35 & Still Alive. De dansavond voor iedereen die 30+ is, of zich zo voelt. Wil je uren dansen, maar heb je geen zin om in het holst van de nacht thuis te komen? Dat komt goed uit want de avond begint al om 21.00 uur met de beste plaatjes van toen en nu. Heb je genoeg energie, dan mag je van ons natuurlijk ook gewoon door blijven dansen tot sluitingstijd, want de dj’s draaien tot 04.00 uur! € 10,www.rotown.nl zo 26 oktober 15.00 De Machinist: Michael Simon & Abel Marcel. De een op de trompet, de ander op piano. In het kader van de serie Jazz op zondag. Gratis. www.demachinist.nl

tip 1 za 18 & zo 19 oktober > Fair Fashion Lab Festival Tijdens het tweedaagse Fair Fashion Lab Festival in het Humanity House neem je een wat grondiger kijkje in je kledingkast dan normaal: welke menselijke verhalen gaan er schuil achter haar deuren en in haar lades? Je hoort de verhalen achter je kleren van kledingmerken en ontwerpers; door activisten en acteurs; en in een spetterende modeshow! Daarnaast ontmoet je kunstenaars, onderzoekers en mode-experts met creatieve oplossingen voor de mode-industrie. Ook kan je volop zelf aan de slag, onder andere door je oude kleren nieuw leven in te blazen. Het Fair Fashion Lab Festival begint met een speciale editie van de Indie Brands talkshow, genaamd ‘Zo kan het ook!’ waarin oprichtster Anneloes van Gaalen

Q&A het hemd van het lijf vragen. Op het podium van het Storytel Fashion Lab vertellen mensen bijzondere verhalen achter hun jurk, broek, sok of jas onder begeleiding van live muziek.

in gesprek gaat met onafhankelijke merken over hun duurzame ideeën. Eerlijke kledingexpert Marieke Eyskoot, auteur van het handboek en shop-app ‘Talking Dress – alles over eerlijke kleding en lifestyle’, laat zich tijdens een

winkelen of je gaat de straat op om actie te voeren. Verder zijn alle hoeken en gaten van het Humanity House gevuld met onder andere een Haagse fair fashion fair, een levende installatie van Culture Fabric en I-did, de kledingcheck van Rank a Brand en een persoonlijk stijladvies bij Shop ’n Style on tour. De hele dag zijn bovendien gegidste rondleidingen te volgen door de expositie Fair Fa shion Lab.

Toegang tot het Fair Fashion Lab Festivals en de workshops is gratis. www.humanityhouse.org

tip 2 vr 24 oktober > Fieldwork Friday – The Value of Nothing Rotterdam verschillende perspectieven met dezelfde onderwerpen bezighouden.

De Wijkkeuken van Zuid zorgt voor een hapje na afloop. Fieldwork Friday is samengesteld door curatorial trainee Anneroos Goosen.

Weronika Zielinska presenteert haar onderzoek naar gastvrijheid in het hotelwezen en haar voorstel voor Hotel van Walsum. Kunstenaarscollectief Oblique International vertellen over de productiviteit van het nietsdoen en hoe zij dit hebben ontwikkeld in samenwerking met Marco Tieleman Coaching. Kym Ward onderzoekt in haar voorstel de taboes rondom geld en schuld.

wo 29 oktober 20.00 Arminius: Uitreiking Rotterdamse Persprijs 2014. Wie heeft het beste verhaal, interview, reportage, documentaire of serie gemaakt over Rotterdam? De Persprijs Rotterdam is de mediaonderscheiding die dit jaar voor de negende keer wordt uitgereikt. Gratis. www.arminius.nu za 1 november 18.30 Rotterdamse Schouwburg: Moving Futures – Selfies & Smartphones. In het kader van Moving Futures Festival Rotterdam werkte choreograaf Loïc Perela samen met de SKVR Dansmakers om kennis en inspiratie uit te wisselen. € 10,www.movingfutures.nl

De Schone Kleren Campagne organiseert de Schone Kleren Quiz, waarin je je kennis op het gebied van de kledingindustrie kan testen en kans maakt op het maandloon van een kledingarbeidster. Tweemaal per dag vindt er een modeshow plaats, waarin er bijzondere outfits worden getoond maar het tegelijkertijd vooral gaat over datgene wat je niet ziet. Ook worden er een aantal workshops georganiseerd: je wordt een insider in het productieproces, je leert hoe je bewuster kunt

Den Haag

In het kader van de manifestatie The Value of Nothing in TENT, gaan kunstenaars en managers van Rotterdamse bedrijven tijdens de Fieldwork Friday het gesprek met elkaar aan. Kunnen kunstenaars vanuit hun eigen praktijk en onderzoek een rol spelen bij het veranderen van ideeën over waarde in de

alledaagse economie? Een aantal kunstenaars gingen voor The Value of Nothing ieder bij een Rotterdams bedrijf aan de slag. Zij ontwikkelden een voorstel waarin ze onderwerpen als arbeid, gastvrijheid of productiviteit op een radicaal andere manier benaderen. De Fieldwork Friday koppelt kunstenaars en bedrijven die zich onafhankelijk van elkaar en vanuit geheel

Journalist Koen Haegens van De Groene Amsterdammer reageert op de voorstellen van de kunstenaars en zal ingaan op het veronderstelde gat tussen het individu en de markt. Hoe machtig zijn de markten, maar belangrijker: hoeveel macht hebben wij zelf? De gespreksleiding is in handen van curatoren Jesse van Oosten en Michel van Dartel.

Toegang tot de Fieldwork Friday kost €5,- inclusief eten. www.tentrotterdam.nl

#14. Wildplukker wijst de weg Edwin Florès. Stadslandbouw Hipster boert op balkon pag 8 en 16. Cultuur Hoorn des overvloeds pag 19

Recommend Documents