1.4 Onderwijs, Educatie en Bibliotheek 1.4.1
Wat hebben we bereikt?
Missie burgerschap
De missie van dit programma was en is iedereen in staat stellen zowel een economische startkwalificatie (diploma havo/vwo of beroepsopleiding) als sociale startkwalificatie (persoonlijke en maatschappelijke redzaamheid) te behalen en toegang geven tot een grote diversiteit aan informatie- en cultuurbronnen voor opleiding, werk en hobby. Met de uitvoering van het programma hebben wij bijgedragen aan burgerschap.
1
Maatschappelijk effect
Met dit programma is en wordt als maatschappelijk effect beoogd iedereen uiteindelijk kansrijk te laten zijn op de arbeidsmarkt en zich te laten ontplooien tot een volwaardig lid van deze samenleving.
1.4
Daarbij hebben we gewerkt aan het bereiken van de volgende doelstellingen: 1. jongeren en volwassenen behalen een (sociale) startkwalificatie 2. zorg voor adequate en (brand)veilige huisvesting van scholen voor primair en voortgezet onderwijs en multifunctionele voorzieningen als antwoord op onderwijskundige en maatschappelijke ontwikkelingen 3. zorg voor het behoud van openbaar primair en voortgezet onderwijs 4. de gemeentebibliotheek het laagdrempelige, multimediale, informatie-, cultuur- en kenniscentrum voor alle Utrechters te laten zijn.
1.4.2
Wat hebben we daarvoor gedaan?
Behalen startkwalificatie
Doelstelling 1 Behalen startkwalificatie • Uitbreiden van het aantal voorschoolgroepen van 30 naar 44, waardoor de deelname is vergroot; • Uitbreiden van het aantal scholen voor primair en voortgezet onderwijs met een taalbeleidsplan van 57 naar 72, waardoor de taalprestaties van leerlingen met een taalachterstand wordt verbeterd; • Handhaven van het lage niveau leerplichtig voortijdig schoolverlaters op 2%; • Aanbieden van schoolmaatschappelijk werk in alle wijken in het basisonderwijs; • Afsluiten van een Samenwerkingsconvenant Schoolverzuim, ter voorkoming van voortijdig schoolverlaten; • Afspraken met instellingen voor schoolbegeleiding en voor kunst en cultuur om het aanbod te laten aansluiten bij de vraag van de scholen; en • Start met Educatieve televisie regio Utrecht.
Onderwijsachterstandenbeleid
Wij hebben het onderwijsachterstandenbeleid voortgezet en verder ontwikkeld. Duidelijk werd dat het Rijk haar beleid hieromtrent met ingang van augustus 2006 zal wijzigen, waardoor een deel van de middelen komt te vervallen en rechtstreeks aan de schoolbesturen zal worden toegekend. De scholen hebben taalbeleid - ontwikkeld in het kader van het onderwijskansenbeleid uitgevoerd. Vanaf augustus 2004 vindt op een groot aantal scholen verbreding plaats van de daarmee opgedane kennis en ervaring. Vanaf schooljaar 2004-2005 is Onderwijs in Allochtone Levende Talen afgeschaft; ongeveer 50% van het als oalt-leerkracht werkzame personeel bleef behouden voor het onderwijs en de overigen zijn bezig in een outplacementtraject richting ander werk.
Verantwoording 2004
47
Terugdringen van verzuim
Met het Openbaar ministerie, Raad voor de Kinderbescherming en Bureau Halt is het Samenwerkingsconvenant Schoolverzuim afgesloten. Het convenant behelst een aanpak die zo spoedig mogelijk en consequent reageert op het terugdringen van verzuim. Voor het terugdringen van het percentage voortijdig schoolverlaters in de bovenleerplichtige leeftijd zijn met beide Regionale Opleidingencentra intensief gesprekken gevoerd. Voor de GSB-periode 2005-2009 wordt voorjaar 2005 een nieuw programma Voortijdig Schoolverlaten van kracht. De schoolbegeleidingsdienst realiseerde 98% van de geplande begeleidingsuren. Met een cijfer 8,1 blijft de waardering van scholen stabiel. Projecten School en Veiligheid, Verlengde Schooldag en Forum zijn uitgevoerd.
Veiligheid
Uit onderzoek blijkt dat expliciete aandacht voor veiligheid in het basisonderwijs leidt tot een groter gevoel van veiligheid. In het voortgezet onderwijs blijft dit gevoel stabiel.
SchoolSchoolmaatschappelijk werk wordt in alle wijken in het basisonderwijs aangeboden; de maatschappelijk werk waardering hiervoor is gemiddeld een 8. Ook hebben we weer voorzien in de aanvullende voorzieningen leerlingenvervoer, schoolzwemmen, natuureducatie, verkeersonderwijs en vredeseducatie. Volwasseneneducatie Om zoveel mogelijk volwassenen een (sociale) startkwalificatie te laten behalen, is een breed aanbod volwasseneneducatie uitgevoerd. Daarvoor maakten we afspraken met uitvoerende instellingen over cursusaanbod en cursistenbereik. De instellingen slaagden erin het afgesproken aantal cursisten te bereiken. Ook zijn per cursus resultaatafspraken gemaakt. Het Beleidskader Volwasseneneducatie 2005-2009 is momenteel in voorbereiding; dat wordt 2005 ter vaststelling voorgelegd. Educatieve televisie blijkt een succes; door de doelgroep (allochtonen, analfabeten, werkzoekenden en ouders) is ETV Utrecht goed bekeken en gewaardeerd. Indicatoren
Aantal voorschoolgroepen
Realisatie 2003
Streefwaarde 2004
Realisatie 2004
28
45
44
Aantal scholen (po en vo) met taalbeleidsplan
57
72
72
% scholen met veiligheidsplan
60
65
65
Aantal scholen/locaties (po en vo) School & Veiligheid
87
95
87
Aantal scholen/locaties dat deelneemt aan Sport Scoort
44
46
50
Aantal scholen dat deelneemt aan Verlengde Schooldag
33
35
34
Bron: gegevens afdeling onderwijs Toelichting: 87 scholen/locaties dat schooljaar 2003-2004 deelnam aan School en Veiligheid valt lager uit dan de geplande 95. Oorzaak: de meeste schoollocaties in de wijken Vleuten-De Meern en Leidsche Rijn sloten zich later dan was verwacht aan.
(Brand)veilige en multifunctionele huisvesting
Doelstelling 2 (Brand)veilige en multifunctionele huisvesting • Uitbreiden van de permanente en tijdelijke voorzieningen in Leidsche Rijn, waaronder multifunctionele accommodatie Kindercluster Waterwin; • Afronden van fase 1 (inventarisatie en analyse situatie en ontwikkelingen onderwijshuisvesting) en fase 2 (bepalen uitgangspunten en gewenste situatie) ter voorbereiding op het Masterplan primair en (voortgezet) speciaal onderwijs; • Vaststellen van de tweede voortgangsrapportage Masterplan voortgezet onderwijs; • Meer geld voor onderwijshuisvesting dankzij een succesvolle lobby van de schoolbesturen; • Geen leegstaande onderwijsgebouwen. Schoolbesturen dienden 340 aanvragen in voor voorzieningen in de onderwijshuisvesting; alle noodzakelijk beoordeelde aanvragen konden worden gehonoreerd. In Leidsche Rijn is
48
Verantwoording 2004
de derde multifunctionele voorziening gerealiseerd: Kindercluster Waterwin. In Vleuterweide kwamen schoolwoningen gereed. Masterplan primair en Om te komen tot een Masterplan primair en (voortgezet) speciaal onderwijs zijn met de (voortgezet) speciaal schoolbesturen gesprekken gevoerd over de bestaande en gewenste situatie. Momenteel onderwijs stellen we de eindrapportage op. Het gemeentelijk beleid is doorgelicht op consequenties voor onderwijshuisvesting, wat ook met een rapportage wordt afgerond. Medio 2005 wordt een uitgangspuntennotitie ter goedkeuring voorgelegd, waarna concrete plannen kunnen worden uitgewerkt. Het meerjaren onderhoudsplan – dat wij van plan waren in 2004 ter besluitvorming voor te leggen – krijgt een plaats binnen dit Masterplan; daarbij gebruiken we kengetallen op het gebied van de onderhoudskosten. In de aanloop naar de begrotingsbehandeling 2005 luidden schoolbesturen de noodklok over het achterstallig onderhoud van de schoolgebouwen; dit resulteerde in het besluit daarvoor in 2005 8,8 miljoen euro extra te bestemmen. Masterplan voortgezet onderwijs
In het kader van het Masterplan voortgezet onderwijs zijn diverse projecten gerealiseerd en in uitvoering genomen: interne aanpassing Vader Rijn College, voorbereidingen nieuwbouw St. Bonifatius College, start project Nieuw Welgelegen en start van UniC, met een bijzonder onderwijsconcept. Door de herijking van het collegeprogramma is voor verdere uitvoering Masterplan VO 8 miljoen euro extra gereserveerd.
Forum
De stad beschikt sinds 2004 over 6 forumlocaties: in Leidsche Rijn Kindercluster Waterwin, Kindercluster Voorn en De Bonte Berg en in de bestaande stad Forum Koekoek, Forum Tuindorp en Forum Rijnsweerd. Indicatoren
Realisatie 2003
Streefwaarde Realisatie 2004 2004
% scholen met een ontruimingsinstallatie
0
100
0
Aantal (multifunctionele) voorzieningen in Leidsche Rijn
2
3
3
Aantal wijken met een forumvoorziening
6
8
6
Aantal leegstaande gebouwen
0
0
0
Bron: gegevens afdeling onderwijs Toelichting: Het plaatsen van ontruimingsinstallaties in schoolgebouwen heeft vertraging opgelopen door o.a. nadere aanscherping van verantwoordelijkheden inzake brandveiligheid tussen gemeente en schoolbesturen. Ook afstemming in het kader van nieuwe en gewijzigde wet- en regelgeving heeft meer tijd gevraagd dan vooraf was voorzien. Eind 2005 zullen alle scholen zijn voorzien van een ontruimingsinstallatie.
Het aantal wijken met een forumvoorziening wijkt af van de voorgenomen 8. Oorzaak: verschillende foruminitiatieven verkeren in verschillende ontwikkelingsfasen, maar zijn nog niet afgerond. Openbaar onderwijs
Doelstelling 3 Openbaar onderwijs • Vaststellen ontwerpbegroting 2004 van de Stichting Openbaar Primair Onderwijs Utrecht; • Zorgdragen voor indiening binnen de gestelde termijn van de ontwerpbegroting 2005 door de Stichting Openbaar Primair Onderwijs Utrecht; • Oprichting van een nieuw bestuur voor de openbare scholen voor voortgezet onderwijs met ingang van 1 januari 2005: de Stichting Openbaar Voortgezet Onderwijs Utrecht. De gemeenteraad stelde de ontwerpbegroting 2004 van de Stichting Openbaar Primair Onderwijs Utrecht vast. De ontwerpbegroting 2005 is door de Stichting binnen de voorgeschreven termijn ingediend.
Verantwoording 2004
49
1
1.4
Verzelfstandiging
Met de Bestuurscommissie Voortgezet Onderwijs is overleg gevoerd over verzelfstandiging. De onderhandelingen verliepen goed, waardoor de gemeenteraad al in oktober kon besluiten tot bestuursoverdracht per 1 januari 2005 aan opgerichte Stichting Openbaar Voortgezet Onderwijs Utrecht.
Gemeentebibliotheek Doelstelling 4 Gemeentebibliotheek Utrecht voor alle Utrechters Utrecht • Uitbreiden van het aantal uitleningen, bibliotheekbezoeken en leden; • Uitbreiden van het aantal particuliere leners van de Kunstuitleen en uitgeven van meer abonnementen; • Een groei van 40% van het aantal bezoekers van Utrecht.nl; • Starten met de jeugdbibliotheek in forumlocatie Kindercluster Waterwin. We hebben uitvoering gegeven aan het jaarplan zoals dat voor de producten bibliotheek, Kunstuitleen en Utrecht.nl was opgesteld. Nagenoeg alle productie is geleverd. Introductie van zelfservice in de bibliotheek en de presentatie van een digitale catalogus van de Kunstuitleen op het web werden door technische problemen vertraagd. En Utrecht.nl liep tegen de grenzen aan van de mogelijkheden om nieuwe producten te ontwikkelen naarmate het beheer van al ontwikkelde zaken meer tijd en aandacht vergt. Bibliotheek Het aantal individuele leners steeg licht met 0,32%, maar is al enige jaren stabiel en houdt geen gelijke tred met bevolkingtoename (2%). We streven naar een hoger percentage leden van de bevolking. Intensivering van culturele en ontmoetingsactiviteiten is voortgezet; maandelijks organiseerden we vele activiteiten, lezingen en tentoonstellingen. De Centrale bibliotheek was binnen de beperkte financiële mogelijkheden drie keer op zondag open met activiteiten. Daarbij werd mede de programmering van twee culturele zondagen verzorgd (Boekenweek in maart en Uitfeest in september). Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE) kreeg aandacht met nieuwe activiteiten in de samenwerking met voorscholen. Ter bevordering van de kwaliteit van de schoolmediatheken in het primair onderwijs werden “Boekenmarkten” opgezet voor advies en materialen. Het aantal groepsbezoeken basisschoolleerlingen aan zowel de Centrale jeugdbibliotheek als alle wijkbibliotheken steeg met ruim 20%. In de wijkbibliotheken Kanaleneiland en Lombok werden voorleescursussen georganiseerd die door circa 120 ouders werden bezocht. De continuïteit van de telematicacentra en Kidscorners is ook na het wegvallen van de projectsubsidie (voorlopig) gegarandeerd. Er vonden weer internetcursussen en zoekinstructies plaats. Het afgelopen jaar heeft de GBU in 7 bibliotheken met telematicacentra een speciale dienstverlening opgezet voor inburgeraars en mensen die de Nederlandse taal leren. Ondanks vertraging door technische problemen werd introductie van zelfservice voortgezet. Daartoe werden collecties geschikt gemaakt voor andere werkwijzen en medewerkers geschoold voor nieuwe vormen van dienstverlening. Ook vond daartoe (het voorbereiden van) aanpassing van gebouwen aan de eisen van de toekomst plaats. Uit tevredenheidsonderzoek onder klanten van de Centrale bibliotheek en 6 wijkbibliotheken bleek een algemeen waarderingscijfer voor de bibliotheek als voorziening van 8,1. Op 35 onderdelen van de dienstverlening bedroeg de gemiddelde score 7,5. Wij zullen meer aandacht moeten schenken aan de publiciteit voor activiteiten en ‘zichtbaarheid’ en aantrekkelijkheid om binnen te lopen in de vestigingen. Tevens is de eerste Positiebepaling INK (Instituut Nederlandse Kwaliteit) in de GBU uitgevoerd. De geplande uitbreiding van wijkbibliotheek Tuinwijk stagneerde. Voor de nieuwe Centrale bibliotheek is een volledig programma van eisen en geactualiseerde programmabegroting opgesteld. In het Masterplan Stationsgebied is op het Smakkelaarsveld een publieke voorziening, bijvoorbeeld een bibliotheek, gepland. Besloten is tot samenvoeging van de wijkbibliotheken Oog in Al en Lombok (Kanaalstraat) in het Cereolcomplex. De Bibliobus is opgeknapt en de dienstverlening is uitgebreid met 3 standplaatsen.
50
Verantwoording 2004
Veiligheidspersoneel is nodig vanwege agressie en intimidatie van publiek en personeel in de bibliotheken. Een structurele oplossing hiervoor lijkt aangereikt door de geplande uitbreiding bij Stadstoezicht. Vooruitlopend daarop hebben de Stadswachten hun terrein verbreed tot in de bibliotheken. Tevens is implementatie gaande van geautomatiseerd betaalverkeer in alle vestigingen. Provinciale Staten stelden een plan vast voor brede samenwerking van bibliotheken in een provinciaal netwerk. Vooral op gebied van automatisering, transport en mediabeleid, digitale vraagbeantwoording (al@din) is hierbij efficiency te behalen. Eind 2004 werd over participatie van de Gemeentebibliotheek Utrecht nog gesproken.
1
Kunstuitleen Ook de Kunstuitleen heeft belangrijke voornemens gerealiseerd. Onder meer door een groot aantal projecten waarmee educatieve doelen werden gediend en de bekendheid van de instelling werd vergroot. Het bereik van activiteiten werd door nauwe samenwerking met de bibliotheekvestigingen vergroot terwijl de overname van taken ten behoeve van de provincie werd voorbereid. In de Centrale bibliotheek en 9 wijkvestigingen werd een Kunstuitleen Informatie Punt (KIP) geïntroduceerd.
1.4
Utrecht.nl Voor de informatievoorziening en dienstverlening via het web is door Utrecht.nl een groot aantal nieuwe (gemeentelijke) webpagina’s gepubliceerd en geactualiseerd en werden nieuwe diensten mogelijk gemaakt. Indicatoren Leden bibliotheek
Realisatie 2003
Streefwaarde 2004
Realisatie 2004
57.493
60.000
57.677
Uitleningen bibliotheek
2.063.107
2.120.000
2.142.695
Bezoekers bibliotheek
1.491.939
1.500.000
1.517.465
21,26
22,63
21
% leden van bevolkingsaantal Aantal leden Kunstuitleen Bezoekers website Utrecht.nl
4.100
5.400
2.487
1.600.000
1.800.000
2.250.000
Bron: gegevens Gemeentebibliotheek Toelichting: Bij het aantal leden Kunstuitleen zijn in de kolommen realisatie 2003 en planning 2004 het aantal leners en abonnementen bij elkaar opgeteld. Bij de realisatie 2004 zijn uitsluitend het aantal leners opgenomen (2.397 individuele en 90 instellingen), waaraan in totaal 3.143 abonnementen zijn uitgegeven.
Verantwoording 2004
51
52 50.617
53.911 45.027
291 35 45.283
Saldo lasten en baten
Mutaties reserves Storting reserves Onttrekking aan reserves Saldo na mutaties reserves 2.740 2.632 53.705
53.597
19.491 961 27.234 2.932
36.819 22.938 30.634 13.282 541 104.214
20.168 1.125 29.772 2.846
36.635 18.922 29.873 12.914 594 98.938
Actueel
Baten Behalen startkwalificatie (Brand)veilige en multifunctionele huisvesting Openbaar onderwijs Voorzieningen bibliotheek Overig Totaal baten
Lasten Behalen startkwalificatie (Brand)veilige en multifunctionele huisvesting Openbaar onderwijs Voorzieningen bibliotheek Overig Totaal lasten
Begroot Nominaal
5.985 2.216 51.494
47.725
65.621
19.556 9.608 32.965 3.492
36.797 28.577 33.258 13.672 1.042 113.346
Uitkomst 2004
-3.245 -416 2.211
5.872
15.004
65 8.648 5.731 560
22 -5.640 -2.623 -390 -501 -9.132
Verschil + = voordeel - = nadeel
7.918
7.918
8.436
8.436
-518 -518
Analyse: Beleidsarm / techniek
-3.245 -416 -5.707
-2.046
6.568
65 212 5.731 560
22 -5.640 -2.623 -390 17 -8.614
Beleidsrelevant resultaat
bedragen x € 1.000,-
Buiten uitgavenplafond
1.4.3 Wat heeft dat gekost?
Verantwoording 2004
Een korte toelichting op de kolom beleidsarm / techniek in de tabel vindt u in paragraaf 3.2, toelichting op de programmarekening. De majeure verschillen uit de kolom met het beleidsrelevante resultaat worden hieronder toegelicht. (Brand)veilige en multifunctionele huisvesting Het nadeel op de lasten bestaat vooral uit hogere uitgaven voor het huisvestingsprogramma (€ 4.185.000,-), belastingen en verzekeringen (€ 550.000,-) en het saneren van de negatieve schadevoorziening (€ 774.000,-). De afwijkingen zijn niet van invloed op de realisatie van de doelstelling. Openbaar onderwijs Het nadeel op de lasten van € 2.623.000,- betreft het saneren van de negatieve egalisatiereserve bruidschat SPO van € 560.000,- en hogere personeelslasten dan begroot (€ 2.063.000,-). Deze hogere personeelslasten worden gedekt uit extra (rijks)bijdragen van € 5.393.000,-. Het restant van deze rijksbijdragen wordt conform rijksregelgeving verrekend met reserves. Op de baten is tevens een voordeel van € 338.000 ontstaan vanwege de definitieve afrekening 2003 met het BCVO. De afwijkingen zijn niet van invloed op de realisatie van de doelstelling. Voorzieningen Bibliotheek Doordat meer inkomsten zijn gegenereerd uit (externe) projecten, is een voordeel op de baten ontstaan. Daarnaast zijn in de loop van 2004 op het gebied van de kunstuitleen nieuwe activiteiten ontwikkeld, zoals de bedrijvenuitleen. Deze activiteit heeft tot zowel hogere lasten als hogere baten geleid
Verantwoording 2004
53
1
1.4
54
Verantwoording 2004
