Zingen Psalm 147:1 Stil Gebed, Votum en Groet Openingstekst Ef. 3:20-21 Zingen: Psalm 147:6 HC vraag 116, 117, 118 en 125 Zingen: Psalm 111:3,5 Gebed om verlichting van de Heilige Geest Schriftlezing: Psalm 85 Zingen: Gezang 326:2,5 Preek Thema: Geef ons uw Heil! Zingen: Psalm 85:3,4 Inzameling van de gaven Dankgebed en Voorbede Zingen: Gezang 317 Zegen Gemeente van Christus, 1. Inleiding. Als we op deze biddag, letterlijk: dag van gebed, als kerk samenkomen om te bidden, waar zullen we vandaag dan voor bidden? Wat hebben wij en wat heeft ons land eigenlijk nodig? Vanuit vroeger, was dit een dag om te bidden voor gewas en arbeid. Voor de boeren en hun werk op het land en voor de arbeiders en hun bezigheden. Natuurlijk is het goed om daarvoor te bidden. Dat God het werk zegent en de akkers vruchtbaar laat zijn. We zullen daar straks zeker ook voor bidden. Maar er is een risico dat we het daar bij laten en onszelf niet de diepere vraag stellen: maar wat hebben wij eigenlijk nodig? Over die vraag wil ik het met u hebben vanavond. En we doen dat aan de hand van Psalm 85. Waarom deze psalm? Omdat Psalm 85 geschreven is in een tijd van crisis. Een tijd van aanhoudende malaise. Waarschijnlijk was het zo dat men – in de tijd na de ballingschap – periodieke vastendagen had. Dagen waarop men als volk of als stam bij elkaar kwam om het aangezicht van God te zoeken in gebed. Deze dagen waren ontstaan in de tijd van Ezra en Nehemia, omdat het in veel opzichten een moeilijke tijd was. De psalm laat daar iets van zien. Wat is die situatie dan die door de psalm verondersteld is? 2. Context. Nou, om te beginnen is er dankbaarheid. In het eerste couplet: de verzen 1-4. Het volk is teruggekeerd uit de ballingschap van Babel. De periode van ellende, letterlijk: uitlandig zijn, is voorbij. 13 maart 2013 Biddag 19.30 PK
Terwijl niemand het meer verwachtte liet God zijn volk terugkeren. Denk aan Jesaja 40: troost, troost, mijn volk, spreek tot het hart van mijn volk, dat de ongerechtigheid verzoend is, en de zonde beboet. De Here komt zijn volk halen. Als een Herder zal Hij zijn kudde weiden, Hij draagt de kleine lammetjes in zijn schoot. Een onverwachte en ongedachte wending van hun lot. En deze terugkeer was helemaal het initiatief van God zelf geweest. Hij had redenen uit zichzelf genomen en tegen zichzelf gezegd: het is genoeg. Dat wordt in de eerste verzen uitgedrukt. Elke regel begint met: u bent, u bracht, hebt, U..! De ballingschap was het antwoord geweest van God op de ongehoorzaamheid van het volk. Hij had zijn bescherming teruggetrokken en Israël was onder de voet gelopen door Assyriërs en later de Babyloniërs. De ballingschap was een uiting van Gods toorn geweest, zijn gerechtvaardigde boosheid, omdat het volk Hem ontrouw was geweest, en Hem ingewisseld had voor andere goden. Maar God heeft zijn toorn laten varen. De barmhartigheid won het van het oordeel. De eerste verzen drukken de dank uit voor de onverdiende genade van God en de terugkeer naar het beloofde land. Maar dan in tweede couplet, de verzen 5-8, vinden we allerlei gebeden: breng ons terug (herstel ons), doe ons weer leven, geef ons uw heil. Het is biddag voor het volk, en er is voor hen eigenlijk maar één gebed: geef ons uw heil. Breng een keer in ons lot. Waarom? Nou, de toestand in het beloofde land is verre van ideaal. De beloofde heilstijd is niet aangebroken. In plaats van zegen, is er droogte en geeft het land geen opbrengst zoals verwacht. Er is misoogst en daarom lijdt het volk honger. Er zijn zorgen: hoe moet het verder? Er is niet voldoende eten? De inspanning staat niet in verhouding tot de opbrengst. Maak ons weer levend, betekent dat men het leven ziet als een dorre en doodse situatie. De nood die de achtergrond van de psalm vormt, is eerder een aanhoudende malaise dan een acute noodsituatie. Vers 13 geeft ons een hint: God geeft het goede en geeft ons land 1
zijn opbrengst. Dat is precies waar het probleem zich op concentreert. Droogte, misoogst en alles daarom heen: zorgen, geen hoop en verwachting. Dit alles roept tegelijk de vraag op: hoe komt dit? Zou God misschien opnieuw boos op ons zijn? Moeten we de situatie waar we ons in bevinden zien als gevolg van de toorn van God? De gedachte hieraan is niet zo gek als het lijkt. Want zeer regelmatig wordt in het OT de zegen van God heel concreet gezien in voorspoed en vruchtbaarheid. Maar die voorspoed en welzijn, waren altijd verbonden aan de gehoorzaamheid aan de Here, het doen van Zijn geboden en het luisteren naar Zijn stem. Herhaaldelijk komen we dat tegen: het zal de rechtvaardige welgaan en hij zal de vrucht van zijn handen eten (Jes. 3:10). Houd mijn inzettingen, opdat het u zal welgaan (Deut. 4:40). Indien gij aandachtig luistert naar de stem van de Here, dan zal de vrucht van uw schoot gezegend zijn en de vrucht van uw land en de vrucht van uw vee (Deut. 28:4). God zegent gehoorzaamheid. Dus begrijpelijk dat het volk zich afvraagt of God misschien boos is, omdat de economische malaise aanhoudt en het leven zo moeizaam is. En zo komt het ertoe om te bidden: Here, laat uw toorn varen, toon ons uw goedertierenheid, geef ons uw heil! 3. En wij? 3a. Gemeente, wat moeten wij met zo'n psalm? Ik weet dat Psalm 85 een speciale rol speelde in de tijd net na de tweede wereldoorlog. De verwondering over het einde van de WOII en de bevrijding van de Duitse overheersing werd als een bijzonder geschenk van God gezien. Uit volle borst werd er toen gezongen, dat God het land goedgunstig was geweest en dat het zaad van Jakob opnieuw in vrijheid mocht wonen. De psalm ging wel over het volk Israël, maar men herkende zich in de omkeer die door de psalm wordt beschreven. Er lag een profetische glans over de psalm, die het een betekenis gaf tot ver over de oorspronkelijke setting. Zodanig dat ook wij ons in de psalm konden herkennen. Kerken stroomden vol en heerste grote dankbaarheid. Dat is het eerste raakpunt met de psalm. 3b. Maar er is ook een tweede raakpunt. Want 13 maart 2013 Biddag 19.30 PK
de psalm veronderstelt een tijd van malaise, van moeiten en zorgen, vooral op economisch gebied. Dat herkennen wij ook vandaag. Er zijn al heel wat mensen van wie de baan op de tocht staat of die zelfs hun baan al hebben verloren. Ouderen komen moeilijk aan de bak. Het gaat niet goed met bedrijven. Er zijn al heel wat bedrijven failliet gegaan. Anderen hebben het zwaar, moeten bezuinigen, personeel ontslaan, orderportefeuille wordt leger. Je zult maar leiding geven of zelf een zaak hebben. De crisis van de banken. Banken vallen om of hebben hulp van de staat nodig. Het wordt moeilijke om geld te lenen. Op Europees niveau zijn er ook zorgen voor landen die het niet goed doen. Als zij omvallen, gaan nog eens vele miljarden verloren. In een woord: malaise. Alles staat in het teken van economische crisis. Is dat het thema waarvoor wij vandaag bij elkaar zijn? Is dat waar wij ons vooral zorgen over maken en op deze dag God voor willen bidden? Ja, dat ook. Maar niet alleen. Er is naast de economische crisis ook een ecologische crisis. Het klimaat is zodanig aan het veranderen, dat als we niets doen, onze kinderen straks in Amersfoort aan Zee zullen moeten wonen. Er is ook een maatschappelijke crisis. Dat wat ons als volk bindt staat onder druk. Groepen worden in de beklaagdenbank gezet: allochtonen, Polen, moslims, en dan weer andere groepen. Solidariteit van ouderen met jongeren staat onder druk. De bezuinigingen zijn op allerlei terreinen merkbaar. Er is ook een geestelijke crisis. Kerken worden kleiner. Mensen schrijven zich uit, omdat ze niks meer met het instituut kerk hebben, maar vergeten dat ze daarbij ook het geloof en God zelf dreigen kwijt te raken. Op ethisch gebied is er ook zoveel aan de hand. Denk aan de grote bonussen bij banken en andere organisaties, waar zoveel over te doen is geweest de laatste tijd. Of op het gebied van relaties: vrije seks wordt op allerlei fronten breed gepropageerd. Het vrijwillige levenseinde is in speciale klinieken mogelijk. Meer dan 1,2 miljoen zwangerschappen in Europa worden er per jaar afgebroken. In Nederland 32.000 abortussen per jaar. En dan te bedenken dat in het OT voor elk onschuldig 2
mensenleven dat gedood werd een offer moest worden gebracht, om verzoening met God te krijgen. Gemeente, als je zo deze dingen op je laat inwerken, is het dan te begrijpen dat de psalm dergelijke dingen in verband brengt met de toorn van God of met zijn afwezigheid? En moeten wij ons christenen ook die vraag stellen: Here God, is dit gevolg van uw boosheid over ons leven hier in het Westen, hier in Nederland? Een land dat zo gestempeld is door de Franse revolutie: ni Dieu, ni maitre. Geen God, geen Meester. Wij willen niemand boven ons hebben. Is het dan zo gek, dat God op een gegeven moment zegt: bepalen jullie dan zelf maar wat je wilt. Als Ik het niet voor het zeggen heb, als je niet langer wilt dat mijn wil geschiedde, dan zal jullie wil geschieden. En wij maken ook vandaag mee wat daar de gevolgen van zijn. De ene crisis is nog niet voorbij of de andere komt er bovenop. 4. Ja maar. Er is toch een kerk? Wij zijn er toch nog? Maakt dat voor God dan niet uit? Ja, dat maakt zeker wel uit, en de Here is blij met iedereen die Hem liefheeft en dient. Maar tegelijk is het ook waar, dat wij als Zijn kerk en als gelovigen, heel vaak ook in de ban zijn, van alles wat de wereld biedt. Succes, aanzien, carrière, maar het prijskaartje dat er aan vast zit is soms heel erg hoog: druk, een volle agenda, en geen tijd meer voor gebed, omgang met de Here, je gezin en kinderen. Zo druk als Martha, zo weinig de gestalte van Maria. 5. En nu? Wat is nodig. Allereerst verootmoediging. De Here God om vergeving vragen. Voor onze wereldgelijkvormigheid en alles wat daar aan vast zit. Dat de malaise ook met ons te maken heeft. Omdat wij als kerk en gelovigen zo weinig een verschil maken en ons zo vaak niet positief onderscheiden. Het is goed om dat te doen. Berouw hebben en inkeer. Doen we dat ook? Het is opvallend dat de psalm dit berouw niet noemt. Er is geen belijdenis van zonde of schuld. Waarom niet? Is dat niet belangrijk dan? Ja wel, maar de psalm reikt ons iets aan dat met de toekomst te maken heeft. De enige manier, waarop er daadwerkelijk iets gaat veranderen, is als het volk gaat luisteren. Vers 13 maart 2013 Biddag 19.30 PK
9: Ik zal horen wat God de Here spreken zal. Dat is het antwoord voor de toekomst. Het gaat om een luisterhouding. Om besef dat je naar God moet luisteren, naar wat Hij belangrijk vindt. Dat is de manier waarop zijn volk vandaag een verschil kan maken. Doordat zij biddend het aangezicht van God zoekt. Toen ik vorige week op de receptie de nieuwe burgemeester een hand gaf, heb ik dat ook tegen hem gezegd: dat wij in de kerk ook voor hem bidden om wijsheid en kracht om goed zijn werk te kunnen doen. Want in de kerk verwachten wij het van de Here. Van Hem bovenal. En als God dan gaat spreken, wat zal Hij dan zeggen? Nou zegt vers 9: Hij zal van vrede spreken. Dat is een opmerkelijk antwoord. Het lijkt erop dat de dichter bij voorbaat al weet wat God gaat zeggen. Hij zal van vrede spreken. Hoe moet je dat zien? Gaat het dan niet meer over zijn boosheid of zijn toorn, als er echt dingen mis zijn? Nou, vrede, shaloom, staat hier niet voor goedkeuring van wat wij allemaal doen. Zoals de valse profeten zeiden in de tijd van Jeremia: vrede, vrede, geen gevaar. Nee, vrede staat voor waar het God vooral om te doen is. Dat er shaloom is. Harmonie tussen God en mens, tussen mensen onderling en tussen mens en dier en schepping. Wat de vrede inhoudt wordt in de verzen 1112 verder uitgewerkt. Wat God wil, is dat zijn Koninkrijk komt. En dat koninkrijk heeft 4 pijlers: gerechtigheid, goedertierenheid, trouw en vrede. Dat is waar het God om te doen is. Dat is zijn project voor deze aarde en voor ons land. En de gerechtigheid en goedertierenheid komen bij God vandaan. Komen vanuit de hemel. Maar zij zullen hier op aarde de trouw en vrede ontmoeten en zelfs kussen. In het koninkrijk van God reikt de hemel de aarde de hand. De zegen van God raakt de aarde aan en vindt weerklank in levens van mensen. Mensen die – als het goed is – de Here vrezen. Mensen die dat verlangen van God, zijn project van het Koninkrijk ook in hun hart gesloten hebben. Mensen die daar elke dag om bidden – het Onze Vader: laat uw Koninkrijk komen – en die zelf ook bereid zijn hun gaven en talenten hier op aarde te gebruiken, zoals 3
God het wil. Dat is wat psalm 85 beoogt. Dat de zegen van God van boven, hier op aarde weerklank vindt, in de harten van zijn kinderen. Dan zal God het goede geven, zegt vers 13, en geeft het land zijn opbrengst. In die volgorde. 6. Ja, maar hoe komt het zover? Wat moet er dan gedaan worden? En: wat heeft Nederland en wat heeft Woerden nodig? Ik keer terug naar het gebed: Geef ons uw heil. Het woord heil komt drie keer voor. Niet toevallig, denk ik. In het Hebreeuws: geef ons Jesha. Het is hetzelfde woord als Jeshua. De Joodse naam van Jezus. Geef ons Jezus. Dat mag vandaag vooral ons gebed zijn: dat Gods Geest vele ogen opent voor Jezus. Dat mensen in Hem hun heil en geluk vinden. Want wie Jezus toebehoort en Hem volgt vandaag, werkt of leeft misschien als een Obadja, als een enkeling in een omgeving waar niet veel mensen geloven of andere religies zijn toegedaan, maar zal door God rijk gezegend worden. Daar waar mensen de Here Jezus dienen, daar is de Geest aan het werk! Gezegend is het land, waar Gods kinderen de Here Jezus dienen, met hun geld, tijd en gaven. In alle crises, mogen zij weten dat hun leven geborgen is bij God. De Psalm eindigt dan ook met een rijke belofte: Gods heil is nabij wie Hem vrezen. De nabijheid van Jezus zal tastbaar zijn, want er is een weg waar Hij zijn voetstappen zet. Ook hier in Nederland. Ook hier in Woerden. Geen cultuur is te moeilijk en ingewikkeld voor de Here. Dat geeft hoop, ook voor ons land en deze stad. Amen. Gebed om verlichting van de Heilige Geest Here God, trouwe Vader in de hemel. Dank u wel dat we hier vanavond zijn in de kerk. We zijn samengekomen om te bidden. Op deze biddag voor gewas en arbeid. Here, wilt u ons leren en onderwijzen de juiste dingen te bidden en van u te vragen. Dat wij op deze dag vooral ook stil staan bij die dingen die voor U belangrijk zijn, bij datgene wat u 13 maart 2013 Biddag 19.30 PK
van ons als kerk verlangt en wat u graag vandaag in deze stad, in ons land en in deze wereld ziet gebeuren. Wij hebben de leiding van uw Geest nodig. Wil die ons in ruime mate schenken, in het spreken en luisteren, in het zingen en geven van onze gaven, en help ons uw woorden niet alleen te horen maar ze ook in de praktijk te brengen. Schenk ons vanavond uw zegen. Open ons hart voor uw Woord. Voordat wij U iets vragen, weet U al wat we nodig hebben. Vergeef ons onze zonden en geef ons wat wij nodig hebben. Dat vragen wij u, om Jezus’ wil. Amen.
Dankgebed en voorbede Here, trouwe God en Vader, we danken u dat we ook vanavond tot u mogen komen in het gebed. Dat we mogen bidden voor de stad en voor ons land. Voor de wereld en voor onszelf. En dat we dat mogen doen in het vertrouwen, dat u weet wat we nodig hebben. Zo bidden wij u vanavond voor de stad waarin wij wonen, voor degenen die daarin werkzaam zijn bij de gemeente: burgemeester Molkenboer, de wethouders en de gemeenteraad: geeft u hen wijsheid om goede beslissingen te nemen. Zegen allen die waken voor onze veiligheid: de politie, de brandweer, ambtenaren, zodat wij in alle rust kunnen leven en het kwaad ingedamd wordt. Wij bidden voor allen die werken in de zorg, in ziekenhuizen, verpleeg- en verzorgingshuizen en instellingen. Geef hen kracht om vol te houden, moed en vreugde in hun werk. Wij bidden voor ouders en opvoeders. Geef ze liefde en geduld voor de kinderen. Voor leerkrachten en hen die op school lesgeven: vreugde en voldoening in hun werk, liefde en tact in de omgang met de kinderen. Zegen ook onze kinderen die op school zitten en helpt u ook degenen die studeren. Laat het onderwijs een voorbereiding mogen zijn op het leven. Geef dat er naast kennis ook levenswijsheid overgedragen kan worden. Voor mensen die werken of een bedrijf hebben. Helpt u ze in deze moeilijk tijd. Dat 4
we ons taak met toewijding zullen doen, en niet vergeten dat U voor ons zorgt. Voor degenen die werk zoeken bidden wij u: dat ze geholpen worden. Dat er perspectieven zijn. Ook voor jongeren die van school afkomen. Voor veehouders en andere agrariërs bidden we U. Voor de weiden waar het vee straks weer kan grazen, de akkers waar het koren kan rijpen. Geef ons oog voor het wonder van uw schepping, voor de overvloed, waarmee u ons nog steeds tegemoet komt. Leer ons ook hierin ook onze afhankelijkheid van U. Voor de samenleving en regering. Geef wijsheid en inzicht hoe ze de problemen en de crisis te lijf kan gaan. Laten er verstandige besluiten genomen worden. Vergeef ons dat door onze hebzucht en geldzucht veel problemen hebben veroorzaakt. Wilt u ons uit de crisis trekken en leren oog te hebben voor de noden van anderen. Mensen en groepen die we eigenlijk liever zouden mijden.
van uw wil. Wil ons horen, wanneer wij nu in stilte onze persoonlijke gebeden bij u brengen. Zo bidden wij u, in de naam van de Here Jezus die ons leerde bidden: Onze Vader, Die in de hemelen zijt! Uw Naam worde geheiligd. Uw Koninkrijk kome. Uw wil geschiedde, gelijk in den hemel alzo ook op de aarde. Geef ons heden ons dagelijks brood. En vergeef ons onze schulden, gelijk ook wij vergeven onzen schuldenaren. En leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van den boze. Want Uw is het Koninkrijk, en de kracht, en de heerlijkheid, in der eeuwigheid. Amen.
Wij bidden voor de rechterlijke macht en advocaten, dat zij samen het recht bewaken en zorg dragen voor een rechtvaardige samenleving. Voor de wereld bidden wij U. De ziekten en droogten die volkeren teisteren; de strijd tegen aids en de terugkerende malaria. O God, ontferm U. Wees met de wezen, de ontheemden, de vluchtelingen. Laten er in deze wereld toch tekenen van hoop mogen zijn. Laat er in de gebieden waar nood is, zoals in Syrië, en andere landen, alstublieft hulp komen. Leg ons op het hart om onze rijkdom te delen men hem die niets of weinig hebben. We bidden u voor alle arbeid in uw koninkrijk, in zending en evangelisatie. Laat wereldwijd uw hoopvolle nieuws doorklinken, in de stad en op het platteland. Geef dat wij ook als kerk en persoonlijk als gelovigen in deze wereld op onze post staan. U toegewijd. Bewaar ons ervoor dat we ons aanpassen aan het schema van deze wereld, maar investeren in dat wat blijft. Dat datgene wat u aan het hart gaat: uw gerechtigheid, trouw, goedertierenheid en vrede, ook ons aan het hart zal gaan. Wilt u ons daarom vervullen met uw Geest en sterken in het zoeken en doen 13 maart 2013 Biddag 19.30 PK
5
