adelante actueel maart 2013 nummer 13
Inhoud en colofon 6
10
Extra prijzen tijdens de bijzondere bijzonder. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Onderzoeker met een zorghart. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Elektronisch kniegewricht verbetert functioneren. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Behandelprogramma voor kinderen met chronische pijn. . . . . . . . . . . . . . . . . . “Het is inspirerend om te balanceren op de grens tussen wetenschap en zorg!”.. Patiënt en partner krijgen snel gepaste hulp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘Knowledge Brokers’: intermediairs in kennis. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bouwnieuws Adelante. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Adelante beknopt!. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . .
. . . . . . . . .
. . . . . . . . .
. . . . . . . . .
. . . . . . . . .
. . . . . . . . .
. . . . . . . . .
. . . . . . . . .
. . . . . . . . .
. 4 . 6 . 8 10 12 14 16 18 19
Foto omslag: “Elektronisch kniegewricht verbetert functioneren” (zie ook blz. 8).
Adelante Actueel 13, maart 2013 Adelante Actueel is een uitgave van de zorggroep
Redactie en samenstelling Hoofdredactie: drs. Kik Snoek, secretaris raad van
Adelante in Hoensbroek. Dit blad verschijnt vier keer per
bestuur
jaar in een oplage van 3.000 exemplaren.
Teksten: Karin Theunissen, Heerlen | John Ekkelboom,
Dit kwartaalblad is bedoeld voor alle relaties van Adelante.
Nijmegen
Daarnaast ontvangen alle medewerkers van Adelante een
Fotografie: Rob Nijpels | Roel Vink | Adelante marketing
exemplaar.
& communicatie
Adreswijzigingen kunt u sturen naar Adelante
Vormgeving: Adelante marketing &
t.a.v. redactie Adelante Actueel, of mailen naar
communicatie
[email protected]
Druk: Schrijen-Lippertz
Uiteraard staan wij altijd open voor suggesties. Mocht u vragen of opmerkingen hebben t.a.v. deze editie richt u zich dan tot de redactie via
[email protected]. U kunt ook reageren per post t.a.v. redactie Zandbergsweg 111
Adelante Actueel.
6432 CC Hoensbroek
Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of
t 045 - 528 28 28
vermenigvuldigd zonder schriftelijke toestemming van de
[email protected]
stafdienst marketing & communicatie van Adelante.
Voorwoord 12
16
Het thema van deze Adelante Actueel is de verbinding
kennis op het gebied van chronische pijn dat de laatste ja-
tussen theorie en praktijk. Bij Adelante vinden we het be-
ren is opgebouwd, en waarbij tegelijkertijd, door onze kers-
langrijk dat onze patiënten de best mogelijke zorg krijgen:
verse hoogleraar Jeanine Verbunt, onderzocht wordt wat
evidence based, of als er nog onvoldoende evidence is,
daarvan wel en niet toepasbaar is bij de groeiende doel-
practice based. Maar zoals al vaak is geconstateerd: dat
groep jongeren met chronische pijn. Ook de promotieon-
is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Veel innovaties in de
derzoeken van Patrick Theeven en Veronique Moulaert zijn
zorg blijven hangen, er is een grote kloof tussen ‘weten’ en
voorbeelden van patiëntgebonden onderzoek, met directe
‘doen’. Vaak bestaan er al ‘ best practices’ maar duurt het
winstmogelijkheden voor de patiëntenzorg. Om de relatie
jaren voordat deze zich daadwerkelijk verspreid hebben.
tussen weten en doen te versterken is het ook belangrijk
Gebrek aan financiering, niet in te passen in de organisatie,
dat therapeuten ruimte krijgen (of nemen) om onderzoek
gebrek aan tijd, onvoldoende kennis en weerstand tegen
te doen : bij Adelante werken een aantal therapeut/onder-
verandering.. al deze factoren dragen hieraan bij. Adelante
zoekers. Dat onderzoek doen ze of bij het eigen kennis-
streeft er naar zijn expertisefunctie waar te maken door
centrum, zoals Han Franck, of bij de Zuyd Hogeschool,
onderzoek, kennisoverdracht en innovatie te stimuleren.
zoals Melanie Kleynen. En ‘ last but not least’ hebben we
Enerzijds doen we dat door middelen vrij te maken, maar
afgelopen jaar de kennismakelaars aan het werk gezet, in
ook doordat we een innovatief klimaat proberen te
het jargon de ‘Knowledgebrokers’, bruggenbouwers die de
scheppen, waar professionals gestimuleerd worden om
verbinding leggen tussen theorie en praktijk.
aan innovatie of onderzoek te doen. En zo dicht mogelijk
Een mooie inkijk in dit nummer in de stappen die we bij
bij de praktijk, want de zorg moet er beter van worden.
Adelante zetten om ‘weten’ en ‘ doen’ dicht bij elkaar te
Zo hebben we afgelopen jaar een tweetal prijzen ingesteld:
brengen.
voor het beste innovatieproject en voor de beste scriptie.
Tenslotte is er ook nog een voortgangsrapportage van
Deze prijzen zijn uitgereikt tijdens de Bijzonder Bijzonder
onze nieuwbouw, over de ‘healing environment’, ook zo’n
bijeenkomst, het platform voor het revalidatienetwerk dat al
mooi theoretisch concept, waarbij de aansluiting met de
zijn 6e jaar ingegaan is, waar tweemaandelijks best prac-
praktijk een mooie uitdaging is.
tices en onderzoeken worden besproken en toegelicht. In dit nummer treft u ook een aantal voorbeelden aan van
Ik wens u veel leesplezier!
patiëntenzorg en onderzoek dat direct in elkaars verlengde ligt: het aanbod op het gebied van chronische pijn bij
Jean-Paul Essers,
jongeren, waarbij direct geput wordt uit de schat aan
lid raad van bestuur
Adelante stimuleert het netwerken onder professionals
Extra prijzen tijdens de bijzondere bijzonder Om professionals uit de Limburgse revalidatie een kans te geven van elkaars activiteiten op de hoogte te blijven, organiseert Adelante enkele malen per jaar een BIJZONDER-bijeenkomst. In december is er telkens een bijzondere BIJZONDER waar iedereen eigen werk kan laten zien via posters, presentaties en demonstraties. Als blijk van waardering konden de deelnemers de afgelopen keer verschillende prijzen winnen.
4
Tekst: John Ekkelboom
Zes jaar geleden besloten Jeanine Verbunt en Henk
een praatje houden over een revalidatie-onderwerp dat
Seelen om medewerkers uit het Limburgse revalidatienet-
past binnen zo’n thema. “We proberen altijd een verdeling
werk een podium te bieden om met elkaar van gedachten
aan te brengen zodat er iemand van Adelante, van een
te kunnen wisselen. Ieder jaar wilden ze bij Adelante,
ziekenhuis en uit de onderzoekswereld aan het woord
waar zij beiden werken, enkele bijeenkomsten organise-
komen. Mensen die we vragen een toespraak te houden,
ren waar professionals kunnen praten over bijvoorbeeld
reageren altijd positief. Iedereen vindt het leuk om over
onderzoek, zorgvernieuwing en protocollen. Daarmee
zijn of haar werk te praten.” Volgens Seelen zijn niet alleen
was het fenomeen BIJZONDER geboren, dat staat voor
die toespraken maar ook de pauzes daartussen erg in-
bijeenkomsten in zorg en onderzoek in het revalidatie-
teressant. “Er komen gemiddeld zo’n 55 tot 60 belang-
netwerk. Verbunt, revalidatiearts en programmaleider
stellenden. In die pauzes gaan ze met elkaar praten. Dit
chronische pijn jongeren en volwassenen, en Seelen, on-
netwerken is juist het doel van BIJZONDER.”
derzoekscoördinator en programmaleider armhandvaar-
Tijdens een enquête in het verleden liet de doelgroep
digheid volwassenen, kijken trots terug op hun initiatief,
weten dat de bijeenkomsten leuk en boeiend waren,
dat inmiddels is uitgegroeid tot een succesformule.
maar dat er ook behoefte was aan meer interactie. Dat was voor Verbunt en Seelen de aanleiding om voortaan
Interessante pauzes De BIJZONDER-bijeenkomsten worden vijf maal per jaar gehouden op de eerste dinsdagavond van een maand in de aula van Adelante in Hoensbroek. Telkens is er een centraal thema,
ter afsluiting van het jaar in december een bijzondere BIJZONDER te organiseren. Iedereen krijgt dan de mogelijkheid op die avond eigen werk te laten zien via posters, presentaties en demonstraties. Anderen mogen daarover vragen stellen. Ook dit bleek een gouden greep. Veel mensen zijn bereid hieraan mee te doen. Aan het einde
zoals pijn, armhandvaardigheid,
van zo’n avond krijgt de meest aansprekende voordracht
complexe traumatologie en in-
altijd een prijs met oorkonde, beoordeeld en uitgereikt
novatie. Verbunt vertelt dat drie sprekers ieder een half uur
Jeanine Verbunt
door een jury.
Innovatie- en scriptieprijs
professionele jury’s. Zo zitten in de jury van de Innovatie-
Het afgelopen jaar was de bijzondere BIJZONDER, die op
prijs onder andere de voorzitters van de cliëntenraad, de
11 december werd gehouden, extra bijzonder. Er waren
medische staf en de raad van bestuur en de coördinator
43 inzendingen en maar liefst drie prijzen te verdelen.
Innovatie. De onderwijscommissie van Adelante kiest de
Seelen licht toe dat de raad van bestuur van Adelante
beste scriptie uit. En in de jury van de gewone bijzondere
vorig jaar nieuwe aanvullende onderscheidingen had
BIJZONDER-prijs zit onder andere de winnaar van het
bedacht om de deelnemers te honoreren. De gewone
voorgaande jaar.
BIJZONDER-prijs ging dit keer naar fysiotherapeut Melanie Kleijnen, voor haar onderzoek naar impliciet motorisch
TEDx in Hoensbroek
leren en bewegen voor ouderen. Daarnaast was er de
Hoewel de nieuwe prijzen de decemberbijeenkomst meer
nieuwe Innovatieprijs. De winnaars hiervan waren psycho-
allure hebben gegeven, denken de beide initiatiefnemers
loog Pauline van Kronenburg en vrijwilliger bij Adelante
alweer aan verdere vernieuwing. Verbunt: “We doen dit nu
Yves Krauth - hij heeft een dwarslaesie - met hun project
zes jaar. We moeten iets nieuws bedenken als alternatief
Ervaringsdeskundige. Zij kregen een bedrag van € 1000,-.
voor de posters en de kraampjes. Wat we gaan doen,
Op de tweede plaats, goed voor een geldbedrag van € 500,-,
weten niet. Daarover moeten we nog brainstormen. Zelf
eindigden fysiotherapeut Paul Dobbelsteijn en ergo-
denk ik bijvoorbeeld aan een Adelante-versie van TEDx,
therapeut Bas Robroek met hun project Bikers4Motion.
waar mensen in een paar minuten vertellen over een
Eveneens nieuw was de Revalidatienetwerk Scriptie-prijs,
revalidatie-onderwerp dat hij of zij erg belangrijk vindt. Het
waaraan een bedrag van € 250,- is verbonden. Deze ging
moet een leuke en aangename manier worden van uitwis-
naar Janine van ’t Wout Hofland, student geneeskunde
selen van informatie.” Seelen denkt dat een andere aan-
aan de Universiteit Maastricht, voor haar scriptie ‘Life after
pak weer nieuwe inspiraties kan bieden voor
survival: long-term daily functioning and quality of life in
de deelnemers. “Zoals we het nu
partners of survivors of cardiac arrest’.
doen, kost hen ook veel tijd, terwijl hun werkdruk al zo hoog is. We
Verbunt en Seelen beschouwen het uitgebreide prijzen-
moeten ervoor zorgen dat met
pakket als een belangrijke aanwinst om professionals
een frisse benadering de animo
te stimuleren een bijdrage te leveren aan de bijzondere
niet afneemt en de mensen nog
BIJZONDER-bijeenkomsten. Om als organisatoren en
steeds hun professionele passies
onderzoekers onafhankelijk te blijven, beslissen zij niet
kunnen uitwisselen met collega’s.”
zelf wie de winnaars zijn. Dat laten ze over aan drie
Henk Seelen
5
Kenniscentrum als brug tussen wetenschap en praktijk
Onderzoeker met een zorghart Om de afstand tussen onderzoek naar nieuwe therapieën en de dagelijkse zorgpraktijk te verkleinen, werken bij Adelante therapeuten die zelf onderzoek verrichten. In het Adelante kenniscentrum komen beide werelden samen. Maar makkelijk is de brugfunctie niet. Dat vindt ergotherapeut/onderzoeker Han Franck: “Onderzoek vraagt zowel van de organisatie als van de therapeut een kritische houding, creativiteit én lef. Je moet de stap durven zetten om niet alleen over innovatie te praten maar het te doen!”
6
Tekst: Karin Theunissen
Tien jaar is Han Franck ergotherapeut binnen het team
om ook zijn eigen behandelingen eens kritisch onder de
hersenletsel van Adelante. De laatste twee jaar combi-
loep te nemen.”
neert hij dit werk met onderzoek bij het Adelante kenniscentrum. Hier rondt hij dit voorjaar met een publicatie een
Technische vooruitgang
onderzoek af naar het toepassen van een handorthese
“Veel patiënten ondervinden na een CVA problemen bij de
(Saeboflex) bij CVA-patiënten met een fors aangedane
aansturing van hun arm”, vervolgt Han Franck. “Je weet
hand. Hij vertelt: “In het werken met de revalidant loop je
als behandelaar dat de kans op herstel gering is, maar je
vanzelf tegen lacunes in de zorg aan. Gericht onderzoek
wil er met de revalidant alles aan doen om elke vorm van
maakt het mogelijk om die ‘gaten’ te vullen met goede
vrijwillige beweging op gang te brengen. Bij mijn onder-
therapie. Daarnaast is het, zeker in deze tijd van bezuini-
zoek heb ik hiervoor naar de techniek gekeken, omdat
gingen, steeds belangrijker dat de therapeut aan het be-
met name op medisch-technisch gebied momenteel grote
gin van elk revalidatietraject een inschatting maakt van de
stappen worden gezet. Maar welke techniek zet je in? En
tijd en middelen die nodig zijn om herstel bij de revalidant
hoe ervaart de revalidant zo’n hulpmiddel? Deze vragen
te realiseren. En die vraag voert ons weer naar de vraag
waren voor mij het uitgangspunt voor het onderzoek naar
of behandelingen niet effectiever, efficiënter en goedko-
de inzet van de handorthese (Saeboflex) bij CVA-patiënten
per kunnen. In ons onderzoek spelen deze thema’s een
met een fors aangedane hand. Dit is een spalk die de
belangrijke rol. Dan is het aan de therapeut/onderzoeker
hand opentrekt waardoor de patiënt in staat is om iets te grijpen. Als er herstel mogelijk is, kan het apparaat zo van buitenaf beweging in de arm en hand op gang brengen. Een revalidant die de hand zeer beperkt vrijwillig kan inzetten, kan dan met behulp van eenvoudige oefeningen met de handorthese bijvoorbeeld toch met de aangedane arm/hand de ijskastdeur openen en enkele transporttaken uitvoeren. Dat levert meteen een grote mate van zelfstandigheid op.”
Effectief & Betaalbaar
een zorghart”, antwoordt hij vol verve. “De korte lijnen
Acht revalidanten hebben deelgenomen aan het on-
tussen onderzoek en praktijk bij Adelante maakten het
derzoek. Han Franck: “Grof ingedeeld is de verhouding
mogelijk dat ik de handorthese bij het kenniscentrum kon
tussen de patiënten die wel/niet herstellen na een CVA
onderzoeken en de interventies in de behandelzaal kon
40/60. De groep waarvan je herstel verwacht kun je ook
uitproberen. Hierdoor maakte ik als onderzoeker deel uit
weer opdelen in twee groepen: bij 5 tot 20% van de
van de praktijk. En dat zorgde er weer voor dat ik zowel
revalidanten is aan het begin van de revalidatie duidelijk
als ergotherapeut, maar ook als onderzoeker snel kon
dat vooruitgang mogelijk is, bij 20% bestaat twijfel. De
schakelen en nieuwe kennis meteen kon testen. De derde
handorthese kan voor deze laatste groep een meer-
onmisbare pijler voor het onderzoek staat nu hoog op
waarde hebben. Bij de revalidant die herstelt komt de
mijn agenda: want kennis opdoen is één ding.
beweging beter en sneller, soms al na enkele weken, op
Kennis overdragen en delen is minstens zo belangrijk.”
gang. Terwijl de patiënt waar herstel ook na interventie met de handorthese uitblijft, vaak berusting optreedt:
De publicatie ‘Effectiveness of a dynamic hand orthosis
hij of zij heeft er alles aan gedaan om aan terugkeer van
for functional use of the impaired upper limb in sub-acute
vrijwillige motoriek te werken en dat is niet gelukt. Dit
stroke patients’ verschijnt dit voorjaar.
besef is belangrijk voor de verwerking. Tenslotte hebben we gekeken naar de inzetbaarheid van de handorthese, aangezien techniek de zorg vrijwel per definitie duurder maakt. Dit dilemma geldt echter niet voor de Saeboflex: deze is betaalbaar en daardoor bruikbaar.”
Snel schakelen Rijst tenslotte de vraag of Franck na twee jaar bruggen bouwen tussen wetenschap en ergotherapie meer ergotherapeut of onderzoeker is? “Ik onderzoek met Han Franck
7
Maatwerk in plaats van indelen in klassen
Elektronisch kniegewricht Patiënten met een bovenbeenamputatie en een beperkte fysieke conditie, krijgen meestal een prothese met een mechanisch kniescharnier. Bewegingswetenschapper Patrick Theeven heeft aangetoond dat veel van hen beter functioneren wanneer dat kunstgewricht elektronisch wordt gestuurd. Hij ontwikkelde een test waarmee het mogelijk is optimaal advies te geven.
Tekst: John Ekkelboom
In Nederland worden jaarlijks ruim 500 amputaties door
was dat het functioneren van K-2-patiënten zou
of boven het kniegewricht uitgevoerd. De aanleiding voor
kunnen verbeteren en dat ze misschien wel actiever
zo’n ingreep is veelal een vaatziekte of een ongeval. Na
zouden worden met zo’n MPK, mede doordat die meer
de amputatie krijgt de patiënt doorgaans een prothese
veiligheid biedt. Dat zijn we bij Adelante in Hoensbroek
aangemeten, wat een ingewikkeld proces is. Daarbij
gaan uitzoeken.”
wordt onder andere gekeken naar de K-klasse waarin
8
iemand is ingedeeld. Er zijn vijf schalen van 0 tot en met
ADAPT-test
4. Hoe hoger de klasse, hoe functioneler en actiever
Tijdens zijn studie bewegingswetenschappen liep
iemand is. Patiënten in de K-2-klasse, die zich vooral
Theeven stage bij Adelante. Na de opleiding werd hem
binnenshuis redelijk kunnen redden, krijgen meestal een
gevraagd dit onderzoek te doen, waarop hij op 4 oktober
prothese met een mechanisch kniescharnier. Patiënten
vorig jaar promoveerde aan de universiteit Maastricht.
uit een hogere klasse komen eerder in aanmerking voor
Om te kijken of een elektronisch kniescharnier inderdaad
een prothese waarbij dat kniescharnier elektronisch wordt
zinvol is voor patiënten uit de K2-klasse, moest Theeven
aangestuurd.
eerst een nieuw meetinstrument ontwikkelen. “We wilden vooral de functionele meerwaarde van een MPK in kaart Patrick Theeven, momenteel onderzoe-
brengen. Dan kijk je naar activiteiten en participatie in het
ker/docent aan de Fontys Parame-
dagelijkse leven. Er bestonden helaas geen instrumenten
dische Hogeschool in Eindhoven,
om dit goed te meten. We hebben er zelf een ontwikkeld
legt uit dat deze microprocessor-
en ADAPT genoemd, dat staat voor ‘Assessment of Daily
gestuurde kniescharnieren (MPK’s)
Activity Performance in Transfemoral amputees’.”
meer veiligheid bieden. “Als je met
Dertig K-2-patiënten met een mechanische prothese
een beenprothese loopt, zorgt
waren bereid om met het onderzoek mee te doen. De
de kunstknie ervoor dat het
promovendus wilde de functionaliteit van hun prothesen
prothesebeen niet doorbuigt op
vergelijken met twee verschillende MPK’s. De ene was
het moment dat je er gewicht op
een C-Leg, waarbij zowel de stand- als zwaaifase elektro-
zet. Bij een mechanisch kniescharnier moet de patiënt zelf die rem intrappen, terwijl bij een MPK dat
nisch gestuurd is, de andere een C-Leg Compact, waarbij alleen de standfase elektronisch is geregeld. Gedurende drie weken werden de deelnemers gevolgd, waarin ze tel-
automatisch gebeurt via sensoren
kens een van de drie prothesen een week lang moesten
die continu de krachten op de
dragen. Livit Orthopedie paste de prothesen aan waarna
knie meten. Ons idee
fysiotherapeuten van de afdeling ATO (Amputatie
Patrick Theeven
verbetert functioneren Traumatologie Orthopedie) met de deelnemers gingen
prothese voor iemand de beste is. De ADAPT-test is dan
oefenen. Iedere week werd afgesloten met een ADAPT-
een geschikt hulpmiddel. Daarmee kun je ook per activi-
test, die bestaat uit een circuit van verschillende stations
teit bekijken of een bepaalde knieprothese een meerwaar-
waar patiënten meerdere ADL-taken moeten uitvoeren.
de heeft. Voor een patiënt die thuis geen trappen heeft, is
Zo beschikt deze testruimte van Adelante over een
het minder belangrijk om beter te kunnen traplopen dan
keuken en woonkamer en kunnen de proefpersonen
voor iemand in een flatgebouw zonder lift. Met ADAPT
er traplopen, de was ophangen en een auto in- en
kun je een goed onderbouwde keuze maken voor een
uitstappen.
knieprothese, waarmee de patiënt in het dagelijks leven optimaal kan functioneren.”
Stappenteller en veiligheidstest Verder kregen de deelnemers een geavanceerde stappenteller mee naar huis om de dagelijkse hoeveelheid bewegingen te registreren. Bovendien moesten ze een veiligheidstest doen. Bij dit derde onderdeel doorliepen ze in een valharnas - dit was verbonden aan een rail in het plafond - een aantal proeven. Hierbij werd hun normale looppatroon verstoord via bijvoorbeeld het laten struikelen of een obstakel. Twee therapeuten bekeken achteraf de video-opnamen van iedere veiligheidstest en gaven hun oordeel. Theeven: “Uit de ADAPT-testen blijkt dat de meeste mensen hun dagelijkse activiteiten met een MPK beter en sneller uitvoeren. Vreemd genoeg maakte het type MPK niets uit. Ook bijzonder was dat de deelnemers zich met een MPK veiliger voelden en de indruk hadden activiteiten beter te kunnen uitvoeren. Opvallend was dat patiënten niet actiever werden met een MPK en ook niet beter scoorden tijdens de veiligheidstest. Een week is natuurlijk wel erg kort. Waarschijnlijk moeten mensen langer trainen om de mogelijkheden van een elektronische knie optimaal te kunnen benutten.” Dat niet iedereen met een MPK beter scoorde tijdens de testen ten opzichte van een mechanisch kniescharnier, komt volgens Theeven doordat de groep zeer heterogeen is op het gebied van functioneren. Hij pleit ervoor om de keuze van een prothese niet af te laten hangen van de indeling van patiënten in een bepaalde K-klasse. “We moeten voortaan op individuele basis kijken welke
9
Nieuwe aanpak richt zich ook op ouders
Behandelprogramma voor kinderen met chronische pijn Dit jaar start Adelante met een aangepast behandelprogramma voor kinderen met chronische pijnklachten. Bijzonder is dat de therapie zich niet beperkt tot de patiënten zelf maar ook hun ouders er nauw bij betrekt. Bij ernstige gevallen biedt Adelante de mogelijkheid om een kind in Valkenburg enkele weken op te nemen voor intensieve begeleiding.
10
Tekst: John Ekkelboom
Chronische pijnklachten bij kinderen komen veel voor.
dergelijk plan leefde al langer binnen Adelante, maar
Studies tonen aan dat ongeveer een op de vijf jongeren,
omdat het probleem nooit zo zichtbaar was bij kinderen,
van wie 80 procent meisjes, daar ooit langere tijd last
bleef het bij ideeën. Toen duidelijk werd dat het om een
van heeft. Die pijn kan bijvoorbeeld het gevolg zijn van
omvangrijke groep gaat, hebben beide revalidatieartsen
een ongeval of een ziekte. Peter Heuts, revalidatiearts in
de handen ineengeslagen om een behandelprogramma
Adelante, beaamt dat het om grote aantallen gaat en zegt
te ontwikkelen specifiek voor deze doelgroep. Heuts licht
dat de problematiek in de praktijk helaas lang niet altijd
toe dat het vooral een gedragsgeoriënteerde therapie is
wordt onderkend en serieus wordt genomen. “Dat heeft
geworden. “Een van de grootste problemen bij kinderen
verstrekkende consequenties voor die kinderen, terwijl
met chronische pijnklachten is dat ze niets meer doen en
je ze goed kunt helpen.” Jeanine Verbunt, revalidatiearts
tot niets meer in staat zijn. Het is belangrijk om die manier
in het Maastricht Universitair Medisch Centrum (MUMC)
van omgaan met pijn via gedragsverandering te doorbre-
en vanuit Adelante als onderzoeker gedetacheerd aan
ken en de kinderen weer in beweging te krijgen.”
de Universiteit Maastricht, vult aan dat kinderen met chronische pijn niet goed meer kunnen functioneren. “Ze
Boston Children’s Hospital
hebben meestal al allerlei dokters gezien. Soms gaan ze
Om het programma te kunnen ontwikkelen, hebben de
maanden niet meer naar school vanwege de pijn. Wij wil-
initiatiefnemers zich tevoren wereldwijd georiënteerd. Veel
len via behandeling proberen dat ze hun oude leven weer
kennis uit de pijnrevalidatie voor volwassenen werd over-
terug krijgen en daaraan invulling kunnen geven.”
genomen en geschikt gemaakt voor de jonge doelgroep. Een belangrijk onderdeel is de angstbehandeling - de
Gedragstherapie
zogenaamde ‘Exposurebenadering’ die is ontwikkeld
Hoewel Adelante al sinds de jaren tachtig van de vorige
in het MUMC - omdat veel kinderen bang zijn voor de
eeuw een behandelprogramma heeft voor volwasse-
pijn en daarom inactief blijven. Dit jaar wordt de therapie
nen met chronische pijnklachten, was er voor
uitgebreid met een programma voor de ouders. Voor dit
kinderen met dergelijke problemen enkele jaren geleden nog geen
onderdeel ging Verbunt in 2010 naar het Boston Children’s Hospital van de Harvard University in de Verenigde
structureel aanbod. Dat hiaat wilden
Staten. Daar hebben ze een programma specifiek voor
Heuts en Verbunt, die beiden veel
ouders van kinderen met pijnklachten. Veel ouders weten
ervaring hebben op het gebied
niet hoe ze met de pijn van hun kind moeten omgaan, legt
van pijnrevalidatie, opvullen. Een
Verbunt uit. “Ze worstelen daar mee. Bovendien blijkt dat
Jeanine Verbunt
ongeveer de helft van hen zelf een chronisch pijnpro-
Kindcentrum
bleem heeft. Hun gedrag heeft invloed op het kind. Bij de
Dit concept past volgens Heuts binnen de plannen om
Amerikaanse aanpak krijgen de ouders naast individuele
van Valkenburg een Kindcentrum te maken, dat zich niet
begeleiding ook ondersteuning in groepen. Samen met
meer alleen richt op lichamelijk gehandicapte kinderen
Boston hebben we dat programma bewerkt tot een
maar ook op langdurig zieke kinderen. Zo heeft Adelante
Nederlandse versie. Nu kunnen we dus het hele systeem
al de behandelprogramma’s DiaCare4U voor jongeren
aanpakken: zowel de ouders als hun kinderen. Dat is wel-
met ernstig ontregelde diabetes type 1 en ObesiCare4U
licht belangrijk wil je effect hebben op lange termijn.”
voor kinderen met obesitas die geen baat hebben bij de reguliere hulp. Bij beide programma’s verblijven de
Klinisch programma
kinderen voor een intensieve begeleiding enkele weken
De onderzoekers hebben nu geld gekregen om de
in Valkenburg, waarbij eveneens veel aandacht is voor de
poliklinische ‘Exposurebehandeling’ die de angst moet
ouders. Heuts vertelt dat deze twee programma’s en het
wegnemen, in een studie te vergelijken met de reguliere
toekomstige voor kinderen met chronische pijnklachten
therapie voor jonge patiënten met pijnklachten. Op deze
volgens het ‘stepped care’-model gebeuren. “De kinderen
wijze is het mogelijk de nieuwe aanpak van het MUMC
krijgen de minimale zorg die mogelijk is en de maximale
wetenschappelijk te onderbouwen. Daarnaast gaat Heuts
zorg waar nodig. Dus opname gebeurt alleen als polikli-
bij Adelante in Valkenburg een klinisch programma opzet-
nisch geen zin heeft. Zo voorkom je overbehan-
ten voor kinderen die waarschijnlijk onvoldoende baat
deling. Zoiets lukt alleen als de ketenzorg
hebben bij een poliklinische aanpak. “Komende zomer
goed is geregeld, waarbij verschillen-de
gaan we van start. Na selectie in Maastricht worden die
zorgaanbieders uit de eerste en tweede
kinderen in kleine groepjes bij ons opgenomen en krijgen
lijn in de regio en van Adelante goed met
ze een intensieve begeleiding van enkele weken. We gaan
elkaar samenwerken.”
daar een speciaal behandelteam op zetten, dat uiteraard ook weer de ouders er bij betrekt.”
Peter Heuts
11
Melanie Kleynen: fysiotherapeut, docent en onderzoeker
“Het is inspirerend om te balanceren op de grens tussen wetenschap en zorg!” Hoe kunnen fysiotherapeuten mensen met complexe cognitieve beperkingen het beste ondersteunen bij het motorisch leren. Oftewel: welke begeleiding heeft het meeste effect bij het leren bewegen na bijvoorbeeld een CVA of ander hersenletsel. Deze vraag staat centraal bij het project ‘Facilitating Movements Implicitly’ (FMI) dat Zuyd Hogeschool, Adelante, Maastricht University en Sevagram samen uitvoeren met de universiteiten van Hongkong en Exeter (GB). Spin in het web bij Adelante is fysiotherapeute en onderzoekster Melanie Kleynen. Juist op de grens tussen onderzoek en praktijk bevindt zich volgens haar een bron voor nieuwe kennis.
12
Tekst: Karin Theunissen
“Al tijdens mijn opleiding aan Zuyd kon ik niet kiezen tus-
Kruisbestuiving
sen het behandelen van mensen en onderzoek”, vertelt
Het project is 1 april 2012 van start gegaan en loopt tot
Melanie Kleynen enthousiast. “Altijd ben ik benieuwd naar
1 april 2014. Met een ‘Delphi-studie’ is de basis voor
het waarom. Waarom behandelen wij op deze manier? En
het onderzoek gelegd. Hierbij zijn internationale experts
op basis van welke visie? Tegelijk wil ik zelf ook patiënten
gevraagd hun mening te geven ten aanzien van de best
behandelen, mensen vooruit helpen en mijn vak actief
mogelijke toepassing van motorisch leren in de prak-
beoefenen. Ik heb het geluk dat ik beide uitdagingen
tijk. Om kennis en kunde te filteren is bij Adelante een
kan combineren. Ik werk als fysiotherapeut bij het team
praktijkstudie gestart. Melanie Kleynen: “Het leuke van
hersenletsel van Adelante en begeleid daarnaast studen-
dit specifieke onderzoek is dat de therapeuten centraal
ten fysiotherapie aan de hogeschool. En zowel Zuyd als
staan. Welke keuzes maken zij? Waarom maken zij deze
Adelante bieden mij de kans om mee te
keuzes? En hoe geven zij vorm aan hun behandelingen?
werken aan onderzoek. Het project
Deze informatie zal belangrijke kennis opleveren over
‘Facilitating Movements Implicitly’
de keuzes die op de behandelvoer gemaakt worden.
(FMI) past perfect bij mijn wens
Tegelijk krijgen collega’s de kans om over de grenzen van
om onderzoek met de zorgprak-
hun eigen behandelingen te kijken, kennis te delen en
tijk te verbinden. Zowel de input
van elkaar te leren. Zo ontstaat intervisie en in het beste
als de output is zeer praktijkge-
geval kruisbestuiving. En dat is iets waarvoor in de drukke
richt en zal er zo hopelijk voor
behandelprogramma’s nauwelijks tijd is.”
zorgen dat we de behandeling voor hersenletselpatiënten met-
Van sport naar revalidatie
een kunnen verbeteren.”
In de tussentijd loopt aan de universiteit van Exeter in het kader van hetzelfde onderzoeksproject een studie naar de toepassing van het ‘analogieleren’ in de revalidatie-
Melanie Kleynen
Dit voorbeeld uit een studie naar analogieleren geeft aan hoe je met een enkele analogie (impliciet) even veel informatie kunt overbrengen als met 8 aparte instructies (expliciet). Explicit
Support ball with the hand of your nonshooting arm.
Keep forearm vertical before shooting.
Shoulder, elbow and wrist should be in-line with the rim before shooting.
During shooting, ball should move from below the chin upward and
forward in the direction of the basket
Extend elbow fully at ball release.
Follow-through by snapping wrist forward, so that the palm of shooting
hand is facing downward.
Release ball with your fingertips.
Hold follow-through (keep wrist firm) until the ball hits the rim.
Analogy
Shoot as if you are trying to put cookies into a cookie jar on a high shelf.
zorg. Melanie Kleynen: “Deze motorische leervorm maakt
vanuit het kenniscentrum is Sascha Rasquin nauw betrok-
gebruik van de principes van het ‘impliciet leren’. Hiervan
ken bij dit project. Hun ondersteuning is enorm waarde-
weten we inmiddels dat de kracht vaak sterker is dan het
vol. Elk overleg en elke vorm van feedback levert nieuwe
volgen van expliciete instructies. In de topsport wordt de
kennis op die wij samen vertalen naar het onderzoek dat
methode al vaker toegepast. In plaats van instructies over
zich momenteel hoofdzakelijk in de oefenzaal afspeelt.
de uitvoering van de beweging wordt een metafoor ge-
Als behandelaar/onderzoeker ben je zo letterlijk een ‘linkin
bruikt, bijvoorbeeld alsof je een basketbal in het net gooit.
pin’: de combinatie van praktijk, onderzoek en onderwijs
In ons onderzoek willen deze methode vertalen naar de
inspireert continu om kennis, ervaringen en ideeën te
revalidatiezorg voor patiënten die herstellen of moeten
delen met anderen.”
leren omgaan met hersenletsel. Veel van deze patiënten begrijpen de informatie en instructies niet goed of kunnen deze moeilijk onthouden. De methode van het analogieleren zou hier dus goed kunnen helpen. Ons uiteindelijke doel is een raamwerk met strategieën en tools te ontwikkelen voor motorisch leren, waarmee elke fysiotherapeut op zijn eigen manier en met zijn eigen creatieve invulling aan de slag kan.”
Linkin Pin Bijna een jaar op weg heeft het onderzoek volgens Melanie Kleynen al veel goeds gebracht. “Met mijn collega en projectleider Susy Braun (Zuyd) hebben we een bezoek gebracht aan de onderzoeksgroep in Hongkong. We hebben een workshop ‘Mentale Training’ verzorgd voor fysiotherapeuten in Australië. En ook in eigen huis zijn al enkele presentaties over het onderzoek gegeven aan collega’s. Dat zijn leerzame ervaringen voor een beginnend onderzoeker. Maar onderzoek doe je nooit alleen. Vanuit team hersenletsel is fysiotherapeut Jos Halfens en
13
Adelante onderzoekt vroege interventie na hartstilstand
Patiënt en partner krijgen Steeds meer mensen overleven een hartstilstand door adequate reanimatie. Minder bekend is hoe het hen vergaat na zo’n geslaagde ingreep. Revalidatiearts Véronique Moulaert van Adelante onderzoekt dat nu en kijkt of een nieuw nazorgprogramma de kwaliteit van leven kan verbeteren. De voorlopige resultaten van deze ALASCA-studie zijn hoopvol.
Tekst: John Ekkelboom
De AED’s zijn op openbare plekken in Nederland in opmars. Zo hangen deze defibrillators bij veel sportclubs en op stations, kantoren en vliegvelden. Ook politie en brandweer zijn er steeds vaker mee uitgerust. Doordat deze apparaten meer verbreid zijn, lukt het om mensen met een hartstilstand eerder te reanimeren. Snel ingrijpen is belangrijk om de overlevingskans te vergroten en de schade door zuurstoftekort te beperken. Dat meer mensen een hartstilstand overleven, is uiteraard een geweldige ontwikkeling. Nog mooier is wanneer hun kwaliteit van leven zo goed mogelijk blijft. Véronique
14
Moulaert, revalidatiearts op de afdeling hersenletsel bij Adelante en onderzoeker bij het kenniscentrum van Adelante en op de Universiteit Maastricht, onderzoekt hoe het met die kwaliteit is gesteld en of betere nazorg deze kan verbeteren.
Hersenschade
volgen om te zien wat de consequenties voor hen en voor
In Nederland krijgen jaarlijks ongeveer 16000 mensen een
hun partners zijn op lange termijn.”
hartstilstand. Van hen overleeft 10 tot 15 procent dankzij
Het onderzoek waarop Moulaert eind dit jaar hoopt te
een snelle en geslaagde reanimatie met een defibrillator.
promoveren, heeft de naam ALASCA meegekregen, dat
Moulaert vertelt dat een deel van deze overlevenden
staat voor ‘Activity and Life After Survival of a Cardiac
hersenschade oploopt. “De hersenen kunnen niet lang
Arrest’. Om overlevenden na een hartstilstand te kunnen
zonder zuurstof. Na een paar minuten raken er al zenuw-
volgen, hebben zeven Limburgse en Brabantse zieken-
cellen beschadigd.
huizen dergelijke patiënten tijdens hun verblijf op de hart-
Een klein deel van de overlevenden komt in een revalida-
bewaking gevraagd met de studie mee te doen. In totaal
tiecentrum terecht. Hoe het met de rest gaat weten we
waren 238 mensen, met een gemiddelde leeftijd van 60
nu niet, terwijl de literatuur aangeeft dat ongeveer de helft
jaar en van wie 80 procent mannen, daartoe bereid. Twee
cognitieve problemen houdt. Hun geheugen werkt minder
weken, drie maanden en een jaar na de hartstilstand
goed, ze kunnen zich moeilijker concentreren en/of zijn
moesten zij telkens vragenlijsten invullen over bijvoorbeeld
minder in staat taken gelijk uit te voeren. We willen hen
vermoeidheid, angst en depressie en tevens cognitieve
opsporen. Het idee van onze onderzoeksgroep was om
testen ondergaan. Moulaert over de resultaten: “Hun kwa-
een groep mensen direct na een geslaagde reanimatie te
liteit van leven is over het algemeen vrij goed. De meesten
snel gepaste hulp
problemen. Wanneer blijkt dat er extra zorg nodig is, legt de verpleegkundige meteen de gewenste contacten met de betreffende professionals. Op deze wijze verloopt de hulpverlening sneller en adequater. De revalidatiearts wilde weten of de nieuwe aanpak zinvol is en vond 185 patiënten uit de ALASCA-studie bereid om mee te doen aan een vergelijkend onderzoek. Via loting per ziekenhuis kwam de helft van hen in aanmerking voor de vroege interventie. De overigen moesten volstaan met de gebruikelijke zorg. Helaas kan Moulaert nog weinig vertellen over de resultaten van dit onderzoeksgedeelte. Ze is nu volop bezig met het analyseren van de gegevens. “Harde bewijzen heb ik nog niet, maar ik merk wel dat de patiënten uit de experimentele groep enthousiast zijn over de extra aandacht en zorg die ze krijgen. Ook de verpleegkundipakken de dagelijkse activiteiten weer op. Helaas geldt
gen vinden het een goed programma.” Zelf verwacht ze
dit niet voor iedereen. We zagen ook mensen met angst,
dat de interventie tot betere resultaten leidt. “Als je snapt
depressie, vermoeidheid en posttraumatische stress. Bij
wat er met een patiënt aan de hand is, kun je de klachten
partners is die posttraumatische stress meestal erger dan
beter plaatsen en daarvoor de juiste hulpverlener inscha-
bij de patiënten zelf. Als de familie de hartstilstand van
kelen. Zo kan iemand met geheugenproblemen leren
dichtbij heeft meegemaakt, heeft dat een enorme impact.
op een slimme manier belangrijke zaken te
Ook krijgen ze soms een ander persoon terug.”
onthouden, bijvoorbeeld door op een goede wijze een agenda te leren gebruiken. Ook
Stilstaan… en doorgaan
kan een patiënt revalidatie nodig hebben.”
De centrale vraag van het ALASCA-onderzoek is of
Hoewel de resultaten nog niet bekend
een vorm van vroege interventie de kwaliteit van leven
zijn, gebruikt een van de deelnemende
extra kan bevorderen. Moulaert ontwikkelde hiervoor het
ziekenhuizen het programma al in de
programma ‘Stilstaan… en doorgaan’. Hierbij gaat een
reguliere zorg. Moulaert is blij verrast: “Daar
gespecialiseerde verpleegkundige de eerste maanden
wachten ze niet langer omdat hun ervarin-
enkele keren bij de patiënt en de partner thuis op bezoek
gen in de praktijk zo positief zijn. Ze willen
voor het geven van informatie en om te praten over hun
niemand deze zorg onthouden.”
Véronique Moulaert
15
‘Knowledge Brokers’: intermediairs in kennis In Nederland werken 20 revalidatiecentra samen aan een project waarin alles draait om de ambitie om zorg ‘evidence based’ aan te bieden, volgens de landelijke richtlijn voor revalidatiezorg. Elke deelnemer heeft voor dit project - naar een Canadees model voor kennisdeling - ‘knowledge brokers’ opgeleid: initiatiefrijke bruggenbouwers die de verbindingen leggen tussen wetenschap en praktijk, kennis uitwisselen en collega’s aan elkaar koppelen om de zorg naar het gewenste topniveau te tillen. U komt ze ook tegen in de wandelgangen van Adelante!
Tekst: Karin Theunissen
Adelante kinderen
richtlijn bieden perfecte handvatten het ‘evidence based’
Knowledge Brokers: Eugene Rameckers
handelen in ons zorgprogramma te implementeren.”
(kinderfysiotherapeut), Bianca Ceccarelli (ergotherapeut), Chantal Schmetz (ergotherapeut)
8 verbeterthema’s
Project: Implementatie van de multidisciplinaire richtlijn
Adelante kinderen startte het verbetertraject in 2012 met
‘diagnostiek en behandeling van kinderen met spastische
een 0-meting. ‘Wat weet je over de aanbevelingen voor
cerebrale parese’
de behandeling van kinderen met spastische cerebrale parese?’ was de centrale vraag. Bianca Ceccarelli: “Op
16
“Adelante zorgt voor een grote groep kinderen met
basis van de antwoorden hebben we onderzocht wat
spastische cerebrale parese”, opent Eugène Rameckers
we doen volgens de richtlijn, wat beter kan en welke (bij)
het gesprek. “In deze zorg werken wij in interdisciplinair
scholing nodig is om de verbeteringen te realiseren. Uit
samengestelde behandelteams samen met het kind toe
dit onderzoek zijn acht verbeterthema’s voortgekomen
naar maximale zelfstandigheid en zelfredzaamheid. De
die qua impact variëren van een kleinschalige verbetering
richtlijn voor diagnostiek en behandeling van kinderen met
van een testinstrument tot het opheffen van barrières die
spastische cerebrale parese stoelt op dezelfde interdisci-
interdisciplinair handelen bij Adelante kinderen nog in de
plinaire benadering. Wij werken dus al volgens de richtlijn,
weg staan. Zo is voor de rapportage van interdisciplinaire
maar willen onze aanpak wetenschappelijk onderbouwen.
doelen een aanpassing nodig in het elektronisch patiën-
Deelname aan de ‘knowledge brokers’ helpt ons om
tendossier. Deze aanpassing leidt tot een veranderings-
deze inhoudelijke slag te maken. De aanbevelingen uit de
proces. En daar moet ruimte voor vrijgemaakt worden.”
Eugène Rameckers, Chantal Schmetz en Bianca Ceccarelli
Christiane Stens, Rebecca Simons en Inge van der Laak
Ervaringen delen
“Als eerste hebben we de ‘Maaltijdgroep’ nieuw leven
De implementatie van de verbeterpunten staat voor
ingeblazen met een nieuwe multidisciplinaire behandeling
2013 op het programma. Ook in deze fase vervullen de
waaraan logopedie, ergotherapie, fysiotherapie en verple-
knowledge brokers een centrale rol. Chantal Schmetz:
ging meewerken”, vervolgt Christiane Stens. “Het principe
“Wij brengen kennis en specialisten bij elkaar, zodat vanuit
van de therapie is eenvoudig en laagdrempelig. Er zijn
onze ‘3-as’ steeds meer mensen als knooppunt in de
drie groepen, verdeeld over drie tafels. De revalidant
organisatie ontstaan waar mensen samen aan verbe-
neemt afhankelijk van zijn mogelijkheden en vaardighe-
tering van de zorg werken. Als een olievlek verspreidt
den plaats aan één van deze tafels. Aan de eerste tafel
het positieve effect van de ‘knowledge brokers’ - als
begeleiden we de nieuwe opnames en revalidanten die
kennisdelingproject - zich zo over de organisatie heen én
nog intensieve ondersteuning nodig hebben, bijvoorbeeld
verder. Want met onze collega-revalidatiecentra hebben
op het gebied van slikken. In de tweede groep doen de
we afgesproken dat we alle stappen die wij en zij zetten
revalidanten al meer zelfstandig maar met begeleiding,
online delen in ‘fact sheets’. Ideaal om van elkaar te leren
bijvoorbeeld op het gebied van balans en evenwicht en
en samen oplossingen te bedenken voor wat nóg beter
het trainen van arm-/handvaardigheden. De derde groep
kan in onze zorg.”
is tenslotte een zelfstandige groep: de deelnemers kunnen zelf de tafel dekken, ze kunnen zelfstandig eten en
Adelante volwassenen/team hersenletsel
ook zelf afruimen. Al deze oefeningen hebben we ook
Knowledge Brokers: Rebecca Simons (ergotherapeut),
opnieuw beschreven. De revalidant kan hierdoor doelge-
Christiane Stens (fysiotherapeut), Inge van der Laak
richter oefenen en nieuwe behandelaren kunnen makkelijk
(verpleegkundige)
met het therapieprogramma aan de slag.”
Project: Maaltijdgroep (2012) Voor nieuwe verbeterpunten in 2013 kijken de ‘knowledge “Wij zijn als ‘knowledge broker’ gestart met een screening
brokers’ van team hersenletsel over de grenzen van de
naar verbetermogelijkheden in de zorglijn voor CVA-pa-
eigen organisatie heen. Rebecca Simons: “Wij zorgen
tiënten”, vertelt Rebecca Simons. “Via de Stroke Service
niet alleen samen met onze ketenpartners voor onze
Parkstad en de Stepped Care Unit heeft Adelante de
revalidanten, de partners zijn even ambitieus om de zorg
zorg voor deze patiëntengroep samen met Atrium MC en
voor hersenletsel revalidanten in Parkstad te verbeteren.
Sevagram al goed en conform de richtlijn gestroomlijnd.
Het project ‘knowledge brokers’ biedt handvatten om
Vanuit deze brede basis werken wij aan een inhoudelijke
deze samenwerking in de praktijk vorm te geven en te
verbeterslag, door - eveneens volgens de richtlijn - het
stroomlijnen.”
revaliderend werken voor de revalidant centraal te zetten in onze therapieën.”
17
Bouwnieuws Adelante Adelante gaat bouwen en verbouwen. Zowel voor Hoensbroek als voor de locatie in Valkenburg a/d Geul staan sloop, nieuwbouw en renovatie op het programma. In deze ‘bouwrubriek’ in Adelante Actueel leest u steeds het laatste nieuws. Zo wordt op dit moment het ‘Programma van Eisen’ (PvE) afgerond: de criteria waaraan de nieuwbouw en renovatie moeten voldoen qua indeling, inrichting, materiaalgebruik en uitstraling.
Tekst: Karin Theunissen
Vier thema’s spelen de hoofdrol in dit programma: de
Positieve invloed
nieuwe gebouwen moeten duurzaam zijn, ruimte bieden
Door materialen te hergebruiken, te kiezen voor vooral
aan het nieuwe werken en zorgen voor een betere
lokale producten en een zekere mate van ‘tijdloosheid’
logistiek Tenslotte krijgen - of beter gezegd: worden -
te geven aan het ontwerp, investeer je meteen in een
beide locaties een ‘healing environment’. Maar wat is dat
duurzaam gebouw. Maar dan heb je nog niet per definitie
eigenlijk? Aan welke criteria moeten gebouwen voldoen
een ‘healing environment’. Peter de Graaf: “Dat klopt.
om een genezende factor te zijn in het herstelproces van
Een ‘healing environment’ heeft met zijn inrichting en
revalidanten. Om een duidelijke toegevoegde waarde
omgeving een positieve invloed op de gezondheid en het
te bieden voor de combinatie van speciaal onderwijs en
welbevinden van mensen.” Er is eindeloos veel onderzoek
revalidatie? En om een prettige en stimulerende omgeving
gedaan naar de factoren die van invloed op dat welbev-
te zijn voor werknemers en bezoekers?
inden zijn. De richtlijnen zijn dan ook helder. Hier volgen enkele voorbeelden:
18
In balans Peter de Graaf van Inex Architecten is specialist als het om het creëren van een specifiek gevoel in een bouw-
• het gebouw moet een goede schaalgrootte (menselijke maat) hebben; • je kunt je er goed oriënteren, locaties zijn makkelijk te
project gaat. “In principe maakt het geen verschil of je
vinden en je kunt je er goed en zo zelfstandig mogelijk
een winkel, school of een zorgomgeving bouwt”, vertelt
verplaatsen;
hij, “de gebruiker of bezoeker moet zich er prettig voelen. Onderzoek wijst vervolgens uit dat meer mensen zich
• kleuren en materialen zijn in balans; accenten zorgen voor herkenbaarheid;
prettig voelen in een omgeving waarin ruimten, kleuren,
• licht, kleuren en akoestiek kloppen;
vormen en materialen een evenwicht met elkaar vormen.
• er is een goede klimaatbeheersing (deels individueel te
Een omgeving die in balans is, waar het niet te lawaaiig,
regelen);
te licht of juist de donker is én waar de mens, de gebrui-
• ruimtes kunnen multifunctioneel gebruikt worden;
ker van het gebouw, de belangrijkste factor is.”
• waar mogelijk wordt gebruik gemaakt van een mooi uitzicht en de omliggende natuur. • gebruikers vinden er een stukje privacy, maar ook ruimte voor sociale interactie.
Professor dr. J. Verbunt hoogleraar revalidatiegeneeskunde Revalidatiearts Jeanine A. Verbunt wordt per 1 april benoemd tot hoogleraar aan de Universiteit Maastricht. Haar profileringsleerstoel. is getiteld: klinische epidemiologie in de revalidatiegeneeskunde met de nadruk op chronische pijn. Jeanine A. Verbunt is als revalidatiearts werkzaam in het
beknopt!
Adelante
MUMC (Maastricht Universitair Medisch Centrum), gedetacheerd vanuit Adelante,. Zij richt zich in haar werk als revalidatiearts met name op de revalidatiezorg voor patiënten met chronische pijn aan het bewegingsapparaat. Dit betreft zorg voor volwassenen als ook jongeren met chronische pijn.
Goed luisteren Peter de Graaf vervolgt: “Zelfs als je de criteria feil-
In de functie van hoogleraar, zal zij zich in de komende jaren
loos overneemt, ben je er nog niet. Een gebouw heeft
inzetten om, door middel van wetenschappelijk onderzoek en
verschillende functionaliteiten. En dat betekent dat je het
onderwijs, de revalidatiezorg voor deze doelgroep verder te
maatwerk dat nodig is voor een ‘healing environment’ al-
verbeteren. Het ultieme doel is om de kwaliteit van leven en
leen kunt leveren door goed te luisteren naar de gebrui-
de mate van participatie in de samenleving van patiënten met
kers van het gebouw. Dit proces vraagt meer werk aan de
chronische pijn te verhogen. Specifieke aandachtsgebieden
voorkant van het project, maar levert uiteindelijk winst op.
in onderzoek zijn daarbij o.a. onderzoek naar werkingsme-
De patiënt herstelt sneller in een omgeving waarin hij zich
chanismen van nieuwe revalidatie behandelstrategieën en
prettig, misschien zelfs even thuis voelt en waar hij meer
het onderzoeken van het effect van nieuwe revalidatiebehan-
zelfstandig kan. Terwijl de medewerker zich prettiger voelt
delingen. Het wetenschappelijk onderzoek wordt, in nauwe
in een efficiënt ingerichte werkomgeving waar kwaliteiten
samenspraak met vakgroephoogleraar revalidatiegenees-
maximaal tot hun recht komen. Het ziekteverzuim is in
kunde Rob Smeets, uitgevoerd door het onderzoeksteam
een ‘healing environment’ dan ook beduidend lager!”
van de vakgroep revalidatiegeneeskunde van de Universiteit Maastricht en het kenniscentrum Adelante. Op het gebied van chronische pijn is er een intensieve samenwerking met de revalidatieteams van de afdeling revalidatiegeneeskunde MUMC en de afdeling chronische pijn Adelante. In de afgelopen jaren, is er voor jongeren met chronische pijn binnen MUMC/ Adelante een nieuw revalidatiebehandelprogramma ontwikkeld. Jongeren met chronische pijn worden op dit moment behandeld in het MUMC te Maastricht. Medio 2013, wordt het huidige zorgaanbod voor jongeren met pijn uitgebreid: Het reeds bestaande revalidatieprogramma is verder aangepast om ook aan jongeren met complexe pijnproblematiek en hun gezin de best passende zorg te kunnen bieden. Deze zorg zal worden geboden vanuit Adelante kinderrevalidatie, speciaal onderwijs & wonen te Valkenburg. Op basis van wetenschappelijk onderzoek wordt continu gewerkt aan een verdere verbetering van de revalidatiezorg voor patiënten met pijn in deze leeftijdsfase.
19
Adelante De zorg van Adelante richt zich op onderzoek, behandeling en advies op het gebied van complexe en algemeen specialistische revalidatiegeneeskunde, kinderrevalidatie, speciaal onderwijs & wonen, audiologie & communicatie en arbeidsreïntegratie. De ruim 1.000 professionals van Adelante zijn werkzaam in Hoensbroek, Valkenburg aan de Geul, Heerlen, Maastricht, Venlo en Steijl. Daarnaast is Adelante actief in de poliklinieken van ziekenhuizen en in de ambulante begeleiding.
hoe bereikt u ons? zandbergsweg 111 6432 CC Hoensbroek t 045 - 528 28 28 www.adelante-zorggroep.nl
