1.1
TOBY
Pool 1 – INTERACTIES Herbestemming en verfraaiing van het gebouw aan de straatkant, creatie van 10 woningen en een wijkvoorziening
BESTAANDE SITUATIE SITE De site hergroepeert enerzijds verschillende diensten, gemeentelijke ateliers en opslagruimten, en anderzijds opslagruimten voor goederen afkomstig van uitzettingen. Het complex heeft op zijn binnenterrein onder- of ongebruikte oppervlakken, en bouwvallige of risicovolle delen die om veiligheidsredenen moeten worden afgebroken. De bestaande activiteit kan worden geherstructureerd en de ruimte gerationaliseerd, om zo het gebouw aan de straatkant van de Louis Hapstraat vrij te maken. Aandachtspunt: bodemverontreiniging en risicobeheer te voorzien. Het gebouw aan de straatkant van de Louis Hapstraat – betrokken bij het project – dateert van de jaren 1940. Het heeft een internationale stijl, bestaande uit geel-oranje bakstenen en blauwe steen, en werd opgenomen in de inventaris van het industrieel erfgoed. De ramen van de eerste verdiepingen werden vervangen. De half verzonken gelijkvloerse verdieping heeft nog altijd de ramen en het smeedwerk van staal van toen. Een groot cartouche-uithangbord van blauwe steen met TOBY op siert het fronton boven de toegang voor voertuigen. Het gebouw heeft een mooie, zichtbare betonnen structuur in goede staat, dat duidelijk was voorzien op grote ladingen. De muren zijn van vol metselwerk met parement, en zijn in goede staat. Via een zijingang krijgen voertuigen van de gemeentelijke diensten toegang tot de binnenplaats en de loskades.
Gevel Louis Hapstraat
Identiteitskaart Projecttype Ligging
Wettelijke bestemmingen Voorzieningsgebied Gebruik
Bouwhoogte - Staat
Budget
Realisatie : ERU scrl-fs – AAC sprl
Louis Hapstraat 2-6 Kadaster: 102R Gemeente Etterbeek
Eigenaar
Oppervlakken
Duurzaam Wijkcontract JACHT-GRAY – Gemeente Etterbeek
Vastgoed
Oorspronkelijk: bedrijf Huidig: gemeentelijke ateliers Gebouw aan de straatkant GV+1 Goede algemene staat Perceel: 2827 m² Bebouwd: 2247 m² Niet bebouwd: 580 m² 2.000.000 euro
Versie 28/10/2014 - Programma
18 | 138
OMSCHRIJVING VAN HET PROJECT PLAN Het project voorziet de verhoging van het bestaande gebouw met 2 niveaus (houtskelet, licht) en de bouw van een nieuw glasvolume langs de doorgang naar het binnenterrein. Dit maakt de toegang en het gebruik van de voorzieningsfuncties mogelijk. De lift, toegankelijk voor PBM, wordt gedeeld, met beperkte toegang tot de woningen. De optie om het bestaande gebouw te behouden en te verhogen kreeg om verschillende redenen de voorkeur: ♦ Financiële besparing ♦ De erfgoedwaarde van het gebouw en de herinnering van de plaats: verver Toby richtte het bedrijf op in 1874 in de Louis Hapstraat, in navolging van de talloze activiteiten die zich in de buurt van het Maalbeektracé ontwikkelden. ♦ Maakt het mogelijk om werfafval aanzienlijk te beperken en risicovolle graafwerken te vermijden (bodemverontreiniging, hoog niveau van het grondwater). ♦ De werken zijn lichter, sneller (droog) en minder belastend voor de omgeving (de site zelf en de omliggende woningen).
1.1
Bv. houtskelet
PROGRAMMA Huisvesting (woningen gelijkgesteld met sociale woningen): ♦ Een verhoging met 2 niveaus ♦ 10 woningen met 2 slaapkamers: 720 m² ♦ Terrassen en galerijen: 180 m² Nabijheidsvoorziening: ♦ Bel-etage van het bestaande gebouw, herbestemd tot een sociale vestiaire – sociale kruidenierszaak – polyvalente za(a)l(en): turnen en lessen - Totaal: 420 m² Half verzonken gelijkvloerse verdieping van het bestaande gebouw: ♦ Parking 7 plaatsen (buiten DWC), parking tweewielers 12 plaatsen (bij voorkeur bestemd voor de bewoners van de nieuwe woningen) 360 m² ♦ Kleine kelderruimten en technische lokalen 80 m² VOORSTELLEN VOOR INTERACTIES MET DE BESTAANDE ACTIVITEIT ♦ Verhuizing en reorganisatie van de opslagruimten en ateliers van de twee bestaande niveaus naar achteren toe en/of buiten de site (voorafgaande interventie te voorzien, buiten DWC). ♦ Afbraak van de eerste verdieping van de vleugel die loodrecht op het gebouw aan de straatkant staat en nu maar heel sporadisch wordt gebruikt. Renovatie van de bestaande gevels op het binnenterrein van het blok. ♦ De toegang tot de binnenplaats blijft behouden en is uitsluitend voorbehouden aan de gemeentelijke ateliers. Rationalisering van de bestaande parking in openlucht om het verlies van de huidige parkeerplaatsen te compenseren. PROJECT EN TECHNIEKEN Opeenvolgende acties: gedeeltelijke reorganisatie van de bestaande activiteiten achter aan de site, gedeeltelijke afbraken binnen en buiten, nieuwe constructies in hout en glas, renovatie van de bestaande delen, herinrichting van de omgeving. De aanzienlijke vrijmaking van de heringerichte openbare ruimte, de goede oriëntatie en de geringe diepte van het nieuwe gebouw zullen een troef zijn voor de gecreëerde woningen. DUURZAME ONTWIKKELING ♦ Nieuwe en gerenoveerde delen volgens de nieuwe eisen 'EPB Passief 2015'; ♦ Aanleg van een groen dak; ♦ Keuze van duurzame materialen (skelet van gelabeld hout)
Duurzaam Wijkcontract JACHT-GRAY – Gemeente Etterbeek Realisatie : ERU scrl-fs – AAC sprl
Voorgestelde volumetrie
Versie 28/10/2014 - Programma
19 | 138
PROGRAMMATISCH SCHEMA - AXONOMETRIE
1.1
VOLUMETRISCHE SCHETS
Duurzaam Wijkcontract JACHT-GRAY – Gemeente Etterbeek Realisatie : ERU scrl-fs – AAC sprl
Versie 28/10/2014 - Programma
20 | 138
1.2
MORGENLANDSTRAAT
Pool 1 – INTERACTIES ▪ Reconstructie van een gebouw, creatie van 8 woningen ▪
BESTAANDE SITUATIE SITE Twee huizen onder één dak met tuinen die grenzen aan nieuwbouwappartementen en deel uitmaken van een rij percelen met oude eengezinswoningen of opbrengsteigendommen. Het huizenblok ligt in een oude ambachtelijke/industriële wijk. Het heeft een geconcentreerde binnenbezetting met diverse bestemmingen. De huizen staan momenteel leeg omdat ze onbewoonbaar en onveilig zijn. De twee huizen hebben een neoklassieke gevel die oorspronkelijk perfect symmetrisch was (van rond 1880). Het linkerhuis werd in 1938 verhoogd. Hoewel de gevels goed behouden bleven, vertonen de binnenstructuren van vol metselwerk, net als balklagen, skeletten en houten vloeren, structurele schade door de bouw van het gebouw ernaast en de aard van de bodem.
Zicht vanuit de Morgenlandstraat
Identiteitskaart Projecttype Ligging
Eigenaar
Vastgoed Morgenlandstraat 7,9 Kadaster: 465Z28, 465H37 Gemeente Etterbeek
Wettelijke bestemmingen Gebruik
Gebied met een sterk gemengd karakter Oorspronkelijk: huisvesting Huidig: onbewoond Bouwhoogte – Staat Gebouw aan de straatkant: GV+3 & GV+2 Staat: slecht Oppervlakken Perceel: 240 m² Bebouwd: 163 m² Niet bebouwd: 77 m² Budget 1.100.000 euro
Duurzaam Wijkcontract JACHT-GRAY – Gemeente Etterbeek Realisatie : ERU scrl-fs – AAC sprl
Versie 28/10/2014 - Programma
21 | 138
OMSCHRIJVING VAN HET PROJECT PLAN Rekening houdend met de structurele schade en de verouderde staat van de bestaande gebouwen, het hoge niveau van het grondwater en ernstige problemen met opstijgend vocht uit bestaande kelders, maar ook met het onaangepaste karakter van de horizontale houten structuren op de scheiding van de appartementen, voorziet het project een afbraak-heropbouw in de beschikbare bouwhoogten. De mogelijkheid van een ondergrondse parking moet plaatsruimen voor een grote, gelijkvloerse parking voor tweewielers en de creatie van tuinoppervlakken op het binnenterrein van het huizenblok.
1.2
PROGRAMMA Huisvesting (woningen gelijkgesteld met sociale woningen): ♦ GV + 3 verdiepingen + 2 gedeeltelijke dakverdiepingen ♦ 1 woning 4 slpk, 4 woningen 2 slpk, 1 penthouse 1 slpk, 2 studio's, 659 m² ♦ Tuin 96 m² + terrassen 58 m² Diensten: ♦ Kelderverdiepingen - kleine kelderruimten en technische lokalen 143 m² ♦ GV - lokaal wandelwagentjes en overdekte hal met glas voor tweewielers 43 m² ♦ Verticaal verkeer (-1 tot +5) 48 m²
PROJECT EN TECHNIEKEN ♦ Opeenvolgende acties: afbraak van de bestaande gebouwen, radicale maatregelen met het oog op de stabiliteit en dichtheid t.o.v. het grondwater waterbekken en de opvang van afvloeiend water, bouw van het nieuwe gebouw. ♦ Traditionele structuur van betonnen balken en zuilen, met vulling van isolerend terracotta, vloeren van potten-balken, grotendeels van glas voorziene gevel op het noorden gericht, met een moderne look, maar met respect voor het ritme van de percelen. ♦ Het contrastrijke volumespel dat voortvloeit uit de verbindingen met de bouwhoogten ernaast zal de creatie van ruimten met diverse oriëntaties en zonnige terrassen en balkons op de bovenste verdiepingen mogelijk maken. Het project zal een verbinding vormen tussen het recente hoekgebouw en de oude gebouwen.
DUURZAME ONTWIKKELING ♦ Mogelijkheid tot het beheren en sorteren van het afbraakafval ♦ Passieve bouw volgens de nieuwe eisen 'EPB Passief 2015' ♦ Behoud van de tuin in volle grond ♦ Mogelijkheid tot de aanleg van een groen dak ♦ Inrichting van een fietsparking ♦ Integratie van het waterbeheer (opvang en hergebruik van regenwater, ...) ♦ Keuze van duurzame materialen
Duurzaam Wijkcontract JACHT-GRAY – Gemeente Etterbeek Realisatie : ERU scrl-fs – AAC sprl
Versie 28/10/2014 - Programma
22 | 138
PROGRAMMATISCH SCHEMA - AXONOMETRIE
1.2
VOLUMETRISCHE SCHETS
Duurzaam Wijkcontract JACHT-GRAY – Gemeente Etterbeek Realisatie : ERU scrl-fs – AAC sprl
Versie 28/10/2014 - Programma
23 | 138
1.3
FORTE DEI MARMI
Pool 1 – INTERACTIES ▪ Herinrichting van het plein ▪
BESTAANDE SITUATIE INRICHTING ♦ Dit plein, dat meer dan 10 jaar geleden werd aangelegd, telt rustruimten en een speelzone (afgesloten), een hondentoilet, banken, drie glasbollen en 6-7 kastanjebomen. Deze centrale, driehoekige ruimte wordt afgebakend door hagen en afsluitingen. ♦ De wegen rond het plein werden vernieuwd in 2013, met aanleg van een busstrook. GEBRUIK EN PROBLEMEN ♦ De omwonenden houden niet erg van de ruimte omdat ze te gefragmenteerd, niet erg duidelijk en niet gezellig is. De ruimte nodigt niet uit tot oversteken. Ze wordt ontweken. De veel te lage kastanjebomen en de hagen dragen (vooral in de zomer) bij tot het verwarrende karakter en sluiten de ruimte af. ♦ De speelruimte voor kinderen is klein, ingesloten en van slechte kwaliteit. ♦ De aanwezigheid van daklozen en dronken personen leidt tot een gevoel van onveiligheid dat nog eens wordt verscherpt door de afgesloten inrichting die verborgen ruimten creëert. Hier is geen sociale controle mogelijk. ♦ Er ligt sluikafval rond de glasbollen.
Identiteitskaart Schakel van het stuurproject Projecttype
Herinrichting van het plein
Ligging
Graystraat, Maalbeeklaan, Vijverstraat Gewest
Eigenaar Oppervlakte Budget
Duurzaam Wijkcontract JACHT-GRAY – Gemeente Etterbeek Realisatie : ERU scrl-fs – AAC sprl
2000 m² 300.000 euro
Versie 28/10/2014 - Programma
24 | 138
INRICHTINGSPROJECT
1.3
OMSCHRIJVING Het project kadert in pool 1 – INTERACTIES en beoogt de complete herinrichting van het plein tot een ontspannings- en speelruimte voor hoofdzakelijk, maar niet uitsluitend, de adolescenten van de wijk. De inrichtingen moeten de kwaliteit en zichtbaarheid versterken en het comfort en gebruik van deze plaats verbeteren. Ze zullen principes delen met de ‘Ranch’ en de Sorelo-tuin om de samenhang te verzekeren en de Maalbeekvallei op te waarderen.
INRICHTINGSPRINCIPES Planten (1): ♦ De ruimte vereenvoudigen en vrijmaken (de struiken, hagen en één of meerdere bomen weghalen) om een meer eenvoudige tuin te verkrijgen en de zichtbaarheid en sociale controle te versterken. ♦ Via inrichtingen (nieuwe aanplantingen, …) een scheiding met de Maalbeeklaan vormen en de activiteiten naar de Graystraat en de Vijverstraat richten. Spel (2): ♦ Een ontspannings- en ontmoetingsruimte voor hoofdzakelijk adolescenten inrichten (evenwichtsspellen, fitness, …). Water (3): ♦ Herinnering aan het tracé van de Maalbeek (link Flagey-Jourdan): speelse waterstralen. Andere: ♦ Ingraving van de glasbollen.
VERWACHTE RESULTATEN ♦ Verbetering van het imago (‘toegang’ tot de wijk) en zijn omgevingseigenschappen; ♦ Een goed gevoel scheppen bij de inwoners, verbetering van de uitwisselingen; ♦ Verbetering van het gebruik van deze plaats bestemd voor (maar niet uitsluitend) adolescenten; ♦ Een beter spelaanbod in de wijk.
Inrichtingsprincipes
DUURZAME ONTWIKKELING ♦ Waterbeheer een plaats geven in de inrichting ♦ Versterking van het groene netwerk en het speelnetwerk
VOORWAARDEN VOOR SUCCES ♦ Overleg met Leefmilieu Brussel betreffende de versterking van het gewestelijk groen netwerk en het speelnetwerk ♦ Een goede coördinatie met Brussel Mobiliteit verzekeren ♦ Beschikken over expertise (stedenbouw, landschappen) om de verschillende inrichtingen te bestuderenDe buurtbewoners en gebruikers van hat pleinraadplegen bij het bepalen van de nieuwe infrastructuur en de keuze van te vooerziene speeltuigen (coördinatie door de Wijkantenne).
Speeltuigen voor adolescenten (2)
Waterspellen (3)
Duurzaam Wijkcontract JACHT-GRAY – Gemeente Etterbeek Realisatie : ERU scrl-fs – AAC sprl
Versie 28/10/2014 - Programma
25 | 138
1.4
SORELO-TUIN
Pool 1 – INTERACTIES ▪ Herinrichting van de tuin ▪
BESTAANDE SITUATIE INRICHTING ♦ De omgeving van de sociale woningen van Sorelo in de Vijverstraat is geopend naar de Waversesteenweg toe. Deze ruimte bestaat uit grasvelden, een oude speeltuin (zandbak) en een hondentoilet. Her en der staan struiken en bomen (berken). ♦ De Gemeente Etterbeek wil er nieuwe speelmodules plaatsen.
Oude zandbak, Sorelo-ruimte
GEBRUIK EN PROBLEMEN Deze ruimte wordt onderbenut, wordt ingenomen door planten en is gedeeltelijk afgesloten door hekkens, terwijl de wijk net nood heeft aan openbare ruimten. ♦ Deze plek heeft geen ruimte die geschikt is voor de ontwikkeling van een activiteit, biedt geen comfort, is niet uitnodigend, en de zandbak is niet meer bruikbaar. ♦ De vuilnisbakken van de sociale woningen worden gebruikt voor grof huisvuil en divers afval. We zien ook vuil in de buurt van het hondentoilet. ♦
Vijversgaarde
Identiteitskaart Schakel van het stuurproject Projecttype Ligging
Eigenaar Oppervlakte Budget
Duurzaam Wijkcontract JACHT-GRAY – Gemeente Etterbeek Realisatie : ERU scrl-fs – AAC sprl
Herinrichting van de tuin Omgeving van de sociale woningen van Sorelo Tussen de Waverse-steenweg en de Vijverstraat Gemeente Etterbeek 2300 m² 100.000 euro
Versie 28/10/2014 - Programma
26 | 138
INRICHTINGSPROJECT
1.4
OMSCHRIJVING Deze ruimte kadert in pool 1 – INTERACTIES en is gericht op kinderen. Het wordt een rustpunt op het traject tussen het Jourdanplein, de ‘Ranch’ en het kruispunt van de Jacht. Het project beoogt de complete herinrichting van de publiekelijk toegankelijke omgeving van de sociale woningen aan de Waversesteenweg, om zo de kwaliteit en zichtbaarheid te versterken en het comfort en gebruik van deze plaats te verbeteren.
INRICHTINGSPRINCIPES Planten (1): ♦ De ruimte vrijmaken (snoeien, struiken verplaatsen of wegnemen, hagen, …) Spel (2): ♦ Een rustige en beschermde zone inrichten, een ontmoetings- en ontspanningszone voor gezinnen ♦ Speelmodules voor kleine kinderen voorzien. Water (3): ♦ Het water opwaarderen, indien mogelijk, fontein met drinkwater. Andere: ♦ De tuin inrichten met paadjes en bloemperken; ♦ De zandbak en de hekkens wegnemen; ♦ De stoep van de Waversesteenweg demineraliseren; ♦ Vijversgaarde vrijmaken. ♦ Evalueren of het mogelijk is om het effect van de wind te verminderen door planten te voorzien of een ander type van inrichting.
Inrichtingsschema
VERWACHTE RESULTATEN ♦ Verbetering van het imago en de omgevingseigenschappen; ♦ Een goed gevoel scheppen bij de inwoners, verbetering van de gezelligheid in de wijk ♦ Verbinding tussen de Ranch, het Jourdanplein en Forte dei Marmi; ♦ Een beter spelaanbod in de wijk.
DUURZAME ONTWIKKELING ♦ Verbetering van de sociale cohesie; ♦ Versterking van het groene netwerk en het speelnetwerk
VOORWAARDEN VOOR SUCCES ♦ Overleg met Leefmilieu Brussel betreffende de versterking van het gewestelijk groen netwerk en het speelnetwerk ♦ Beschikken over expertise (stedenbouw, landschappen) om de verschillende inrichtingen te bestuderen. ♦ De buurtbewoners en gebruikers van de tuin raadplegen bij het bepalen van de nieuwe infrastructuur en de keuze van te vooerziene speeltuigen (coördinatie door de Wijkantenne).
Duurzaam Wijkcontract JACHT-GRAY – Gemeente Etterbeek Realisatie : ERU scrl-fs – AAC sprl
Speeltuigen voor kleine kinderen (2)
Versie 28/10/2014 - Programma
27 | 138
1.5
'RANCH'
Pool 1 – INTERACTIES ▪ Herinrichting van het zogenaamde 'Ranchplein' ▪
BESTAANDE SITUATIE INRICHTING ♦ Het kruispunt gevormd door de Vijverstraat, de Waversesteenweg en de Louis Hapstraat wordt ingericht met speeltuigen voor kleine kinderen (1 grote speelmodule en 4 kleine ‘wiptuigjes’) en uitgerust met banken. Het wordt afgebakend door een haag omzoomd met laagstambomen (catalpa's). ♦ De ruimte telt enkele hoogstambomen: een plataan langs de Louis Hapstraat en drie linden langs de Waversesteenweg. GEBRUIK EN PROBLEMEN ♦ Deze ruimte wordt bekritiseerd om haar slechte indeling (verloren ruimte). De bomen die ze omzomen vormen, samen met de haag, trouwens een visuele barrière en sluiten de ruimte af. ♦ De grote speelmodule, die heel snel verzadigd is, is voorbehouden aan de allerkleinsten en is niet geschikt voor kinderen ouder dan 5 jaar. Paradoxaal genoeg ligt deze speelruimte voor 'kleine kinderen' dicht bij een kruispunt en nogal drukke wegen, wat niet bepaald ideaal is. ♦ De vuilnisbakken zitten overvol en er ligt veel sluikafval rond de glasbollen, die overigens te zeer aanwezig zijn in de ruimte. Deze openbare ruimte is heel belangrijk om de wijk nieuw leven in te blazen. Haar gebruik en de nieuwe inrichtingen zouden kunnen worden gekoppeld aan de nieuwe functies van het Toby-gebouw.
Identiteitskaart Schakel van het stuurproject Projecttype Ligging
Eigenaar Oppervlakte Budget
Duurzaam Wijkcontract JACHT-GRAY – Gemeente Etterbeek Realisatie : ERU scrl-fs – AAC sprl
Herinrichting van het plein Kruising Vijverstraat, Waversesteenweg en Louis Hapstraat Gemeente Etterbeek 2000 m² 250.000 euro
Versie 28/10/2014 - Programma
28 | 138
INRICHTINGSPROJECT
1.5
OMSCHRIJVING Het project beoogt de complete herinrichting van dit plein om de kwaliteit en de zichtbaarheid te versterken en het gebruik van deze plaats te verbeteren. Deze open ruimte kadert in pool 1 – INTERACTIE, krijgt een centrale functie in de wijk en zal de toegang tot het Toby-gebouw vormen. Ze speelt de rol van voorplein van de nieuwe voorzieningen die er zullen komen (sociale vestiaire, sociale kruidenierszaak, turn/lesza(a)l(en), zie fiche 1.1) en van ontmoetingsplek.
INRICHTINGSPRINCIPES Planten: ♦ De ruimte vrijmaken, reorganisatie van de planten (snoeien/bepaalde hagen en bomen wegnemen, lage bloemperken overwegen, ...); ♦ Aanplanting van hoogstambomen; ♦ Gedeeltelijke demineralisering van de bodem. Spel: ♦ Inrichting van een vrijetijds-, ontspannings- en ontmoetingsruimte voor iedereen, met bijvoorbeeld banken, speeltafels en vloertekeningen die diverse spelletjes mogelijk maken. Water: ♦ Het water opwaarderen, fontein met drinkwater. Andere: ♦ Ingegraven glasbollen ♦ Ongewijzigd verkeersplan ♦ Uitgebreide voetgangersoversteek naar Toby
Inrichtingsschema
Type planten, perken met grassen Fontein met drinkwater
VERWACHTE RESULTATEN ♦ Opening van deze plek en verbetering van haar gebruik en leesbaarheid; ♦ Verbetering van het imago en zijn omgevingseigenschappen; ♦ Een goed gevoel bij de inwoners bewerkstelligen, verbetering van de gezelligheid in de wijk, verbetering van de contacten; ♦ Een beter spelaanbod in de wijk.
DUURZAME ONTWIKKELING ♦ Het water een plaats geven in de inrichting; ♦ Een inrichting die bevorderlijk is voor de zachte mobiliteit; ♦ Versterking van het groene netwerk en het speelnetwerk Speeltafels
VOORWAARDEN VOOR SUCCES ♦ Het beheer van deze ruimten voorzien; ♦ Vrijmaken, opentrekken van de bestaande ruimte; ♦ Overleg met Leefmilieu Brussel betreffende de versterking van het gewestelijk groen netwerk en het speelnetwerk ♦ Beschikken over expertise (stedenbouw, landschappen) om de verschillende inrichtingen te bestuderen. ♦ De buurtbewoners en gebruikers van de plek raadplegen bij het bepalen van de nieuwe infrastructuur en de keuze van te vooerziene speeltuigen (coördinatie door de Wijkantenne).
Spelletjes op de grond (hinkelen, doolhof, …)
Duurzaam Wijkcontract JACHT-GRAY – Gemeente Etterbeek Realisatie : ERU scrl-fs – AAC sprl
Versie 28/10/2014 - Programma
29 | 138