#10 REPORT. Uitgave van Reynaers Aluminium. Geometrie in optima forma. De synergie van samenwerking. Een complete facelift

#10

Maisdijk 7 · 9102 · 5704 RM Helmond t 0492 56 10 20 · f 0492 56 10 30 www.reynaers.nl · [email protected]

Voorjaar 2012

REYNAERS B.V.

REPORT #10

TOGETHER FOR BETTER

REPORT Uitgave van Reynaers Aluminium

CENTRUM Ámbar Geometrie in optima forma

Focus De synergie van samenwerking

Universiteit van Luzern Een complete facelift

#10

Editie Voorjaar 2012 Verantwoordelijke uitgever: Birgit Huybrechs Productie: A10, RSM Co-Publishers

Sterke partnerships

Bij Reynaers zijn we er heilig van overtuigd dat succes steevast voortvloeit uit een nauwe samenwerking tussen mensen. Onze architectonische projecten zijn het levende bewijs van de synergie die we met onze diverse partners tot stand hebben gebracht. We mogen ons gelukkig prijzen erkend te worden als ontwikkelaar van betrouwbare en inspirerende oplossingen voor aluminium bouw die aansluiten bij de wensen en ambities van architecten, projectontwikkelaars, investeerders en gevelbouwers over de hele wereld. Telkens wanneer een project beantwoordt aan de allerhoogste eisen ten aanzien van architectonische en technische kwaliteit, blijkt hieruit onze bereidheid en betrokkenheid om samen met onze partners in te spelen op de meest ambitieuze behoeften. Dit wordt mogelijk gemaakt doordat we nauw samenwerken met een breed scala aan voorkeursleveranciers. Met de introductie van ons nieuwe motto ‘Together for Better’ betrekken we al onze partners bij het succes van de onderneming en benadrukken we dat ze op ons kunnen rekenen, nu en in de toekomst. We herhalen onze belofte innovatieve oplossingen te blijven aanreiken en onze partners te blijven ondersteunen met deskundig technisch advies om hun specifieke projecten in goede banen te leiden. In deze nieuwe editie van Reynaers Report staat het belang van hechte samenwerkingsverbanden in de bouwindustrie centraal en we zijn er trots op wederom indrukwekkende projecten te presenteren die het resultaat zijn van de samenwerking tussen investeerders, architecten, ingenieurs en Reynaers-klanten. Ik wens u veel leesplezier!

Andreas Wilsdorf Directeur Sales en Marketing Reynaers NV

Ontdek ons extranet *** Ontdek ons extranet *** Ontdek ons extranet *** Ontdek o 1 Dit platform biedt u toegang tot specifieke technische gegevens en achtergrondinformatie over zaken als duurzaamheid, lokale normen en regels, testrapporten en tal van andere informatie. Ook hebben we een aantal gebruiksvriendelijke hulpmiddelen ontwikkeld, zoals de U-calculation tool, die u

kan gebruiken in uw dagelijkse projecten. Log in of meld u aan op www.reynaers-extranet.com en maak kennis met deze nieuwe professionele omgeving. 2 Voor meer informatie over bouwen en renoveren kunt u ook een kijkje nemen op www.reynaers.nl.

in DIT NUMMER

interview

4 DE VISIE VAN GRAHAM STIRK Hans Ibelings in gesprek met de Britse toparchitect

UITGELICHT

14 Hier leest u meer over enkele nieuwe projecten met Reynaers systemen

FOCUS

18

De synergie van samenwerking Together for Better

projectEN

24

32

Onderzoeksen innovatiecentrum, Santander

Höfdatorg, REYKJAVIK Een fraaie aanwinst voor het centrum van Reykjavik

Geometrie in optima forma

40

46

NUI GALWAY ENGINEERING DEPARTMENT, GALWAY

Universiteit, Luzern Een voormalig postkantoor ondergaat een complete facelift

Een imposante toegangspoort naar de NUIG North campus

innovatiEs

54 Recente innovaties en nieuwigheden

o referenTIes

58 Een overzicht van projecten waaraan Reynaers heeft bijgedragen

interview

4

De menselijkheid van industrieel vakmanschap In gesprek met Graham Stirk

5

Graham Stirk heeft ruim 25 jaar met Richard Rogers samengewerkt aan projecten, van LLOYD’S of London aan het begin van de jaren tachtig tot het Leadenhall gebouw op dit moment. Voor dit tiende nummer van Reynaers Report vertelt Graham Stirk, die zich in 1983 aansloot bij Richard Rogers Partnership en sinds 2011 beherend vennoot is binnen Rogers Stirk Harbour + Partners, over zijn bureau – ‘Wij denken dat we uit hele eenvoudige ontwerpschetsen een complexiteit kunnen ontwikkelen’ – en waarom hij gelooft dat ‘soms de norm in twijfel moet worden getrokken.’ Tekst: Hans Ibelings

Flexibiliteit staat centraal in de benadering van Rogers Stirk Harbour + Partners. Graham Stirk: ‘Alles begint altijd vanuit een paar concepten en ideeën. Een heleboel van wat in het begin wordt ingebracht is afkomstig van betrokkenen die aan het eind van de rit niet meer van de partij zijn, dus je hebt te maken met een voorspelling over hoe bepaalde problemen in de toekomst moeten worden opgelost. Een besluit dat vandaag wordt genomen, pakt mogelijk heel anders uit als puntje bij paaltje komt.’ ‘Iets ontwikkelen dat eruit springt is tegenwoordig uiterst zeldzaam, omdat een bedrijfstak die aan de weg timmert zich ook in een bepaald keurslijf laat dwingen door zijn eigen kennis. In die zin denk ik dat de uitdagingen waarvoor ons onlangs is gevraagd een oplossing te bedenken iets meer voorgekauwd zullen zijn voordat we beginnen. Nu is er een bepaalde benchmarking, zoals bij een kantoorgebouw met een centrale kern. Ik heb nog nooit een gebouw met een centrale kern ontworpen; ik denk niet dat het zo flexibel is als iedereen beweert. De eerste maquette

3 One Hyde Park in hartje Londen biedt doorkijkjes tussen Hyde Park en de bruisende winkelstraat Knightsbridge

6

ging uit van een kleine ring van kantoren rondom een centrale kern, waar iedereen een blik naar buiten kan werpen. Hoe groter de schaal van gebouwen, des te groter de afstand van die kern tot aan de buitenmuur, en dan is het niet per se de juiste oplossing. Maar om de kern ergens anders heen te verplaatsen, moeten we een heel goed verhaal hebben waarom wij denken dat een andere indeling de voorkeur verdient. Het is geen architectonische kwestie waarbij we zeggen “Nou, we doen het altijd zo”, omdat we die discussie niet kunnen winnen. We moeten daadwerkelijk aantonen dat het ten goede zal komen aan een specifieke werkomgeving. Hetzelfde geldt voor een school of een vliegveld. Het vreemde met vliegvelden is dat ze in twee niveaus zijn ingedeeld: vertrekkende reizigers hebben recht op hoge plafonds terwijl aankomende reizigers altijd onder lage plafonds lopen en nooit echt een hoog plafond ervaren, hoewel de luchthaven voor hen een toegangspoort naar een land is. Voor ons betekent het ontwerp van een luchthaven nagaan hoe we dezelfde ervaring

kunnen bieden aan zowel aankomende als vertrekkende reizigers. Soms moet de norm in twijfel worden getrokken, maar dit hoeft niet te worden ingegeven door de wens om anders of artistiek briljant te zijn.’ Sociaal bewustzijn De architectuur van Rogers Stirk Harbour + Partners berust op een diep sociaal bewustzijn. ‘De vraag is hoe je een gebouw in staat kunt stellen een dialoog aan te gaan met de stad, met mensen die er juist geen gebruik van maken. Ik realiseerde me dit voor het eerst toen ik betrokken raakte bij de herinrichting van de National Gallery, waarbij de blinde faciliteiten opgetild werden en de ruimte eronder, met naast elkaar gelegen winkels, nauw werd verbonden met Leicester Square en Trafalgar Square, precies in één lijn met de Zuil van Nelson. Het idee was dat we de directe omgeving van het gebouw grotendeels overgaven aan mensen die zich in dat specifieke deel van Londen ophouden.’ ‘Ik denk dat als je de ambitie hebt om de levenskwaliteit te verbeteren, je niet alleen

Het Leadenhall Building zal uiteindelijk 47 verdiepingen tellen 4

7

© british land

‘Een besluit dat vandaag wordt genomen pakt mogelijk heel anders uit als puntje bij paaltje komt’

8

3 Graham Stirk (rechts) met collega’s in zijn kantoor in Londen

oog moet hebben voor woonhuizen maar voor alle vormen van bebouwing. Neem nu kantoorgebouwen. Je bezoekt misschien tweemaal in je leven een kunstgalerie, maar de meeste mensen brengen een aanzienlijk deel van hun wakkere bestaan door in kantoren. ’ ‘Het leveren van een bredere maatschappelijke bijdrage is van bijzonder groot belang; dit komt ook tot uiting in de structuur van ons bureau: alles krijgt evenveel aandacht en twintig procent van onze winst gaat naar goede doelen. Ik denk niet dat er een ander

2 Leadenhall Building in het stadslandschap van Londen

bedrijf bestaat met zo’n structuur, omdat geen van de vennoten aandelen bezit – we hebben maar één bedrijf. Dat werd ruim twintig jaar geleden opgericht, voordat ik deel ging uitmaken van de directie. Bij veel traditionele architectenbureaus moet je je inkopen door kapitaal in te brengen. Ik had dat nooit gekund, want ik kom niet uit een welgesteld milieu. Op deze manier worden mensen beoordeeld op wat ze kunnen, niet op wat ze hebben.’ Deze filosofie is ook terug te vinden in de

9

‘Ons wekelijks ontwerpoverleg is een uitstekend platform om kennis en kunde bijeen te brengen voor het oplossen van problemen’

interne bijeenkomsten van het ontwerpteam. ‘Ons wekelijkse ontwerpoverleg is een uitstekend platform om kennis en kunde bijeen te brengen voor het oplossen van problemen. Doorgaans gaat het er hard aan toe, en het is geen eenvoudig proces. Toen ik jonger was, zaten we met mensen als Peter Rice en Tom Barker aan tafel, die zich heel kritisch opstelden.’ ‘Je moet er altijd voor zorgen dat mensen niet bang zijn om hun mening te geven. Er heerst dan ook een ontspannen sfeer, maar soms moeten er ook harde noten worden ge-

kraakt. Het systeem kan alleen maar functioneren als we eerlijk tegen elkaar zijn.’ Lokatiespecifiek Volgens Graham Stirk hoeven knelpunten en beperkingen geen belemmering te vormen voor architecten. ‘De moeilijkste projecten zijn die zonder een pakket van eisen, zoals bij een aanbesteding in China waar men alleen een toren van zeventig verdiepingen wilde. De directe omgeving van het Leadenhall Building wordt

gekenmerkt door natuurgebieden, monumenten en vergezichten, die het karakter van het gebouw zullen bepalen, doordat ze dwingen én uitnodigen tot hele specifieke ingrepen om het gebouw iets eigens te geven, zonder dat wij de pretentie hebben er een vreemde eend in de bijt van te maken.’ Dit gold ook voor het gebouw van Lloyd’s bijna dertig jaar geleden. ‘Wat iedereen vergeet over Lloyd’s of London is dat het zich op een zeer atypische locatie bevindt. Het naar buiten verplaatsen van de diensten geeft het gebouw flexibiliteit, maar een van de voornaamste knelpunten was de beperkte bouwruimte, met een vloeroppervlak-index van 0,2. Door al deze faciliteiten die later niet konden worden omgebouwd tot kantoorruimte naar buiten te verplaatsen, werden ze uit de berekening gehaald. Dit leidde tot een vloeroppervlak-index van 0,12; weet u hoe waardevol dat is in een stad als Londen? Doordat ruimte een schaars goed was, kon

niets ter plaatse worden vervaardigd, dus moesten prefab-elementen met een hijskraan worden aangevoerd. Deze aspecten zijn terug te vinden in de aard van de bouwdelen en hoe deze bijeen zijn gebracht. Wij geloven heilig in de ‘economy of repetition’, en in de kwaliteit van industrieel vakmanschap. De geïndustrialiseerde wereld is menselijk, omdat alles overal nog altijd door mensen wordt gemaakt ... en ontworpen. Het bedrijfsleven een menselijk gezicht geven is dan ook onze manier om te proberen op zinvolle wijze uiting te geven aan het begrip architectuur in de 21e-eeuw.’ Bodegas Protos Dit hoeft niet per se gepaard te gaan met geavanceerde technologie, zoals het uiterst eenvoudige project Bodegas Protos laat zien (zie Reynaers Report nr. 4). ‘Toen we terugkwamen van de eerste vergadering in Spanje, begrepen we dat ze geen ‘signatuur-archi-

10

‘De moeilijkste projecten zijn die zonder een pakket van eisen...’

Lloyd’s Register of Shipping (1993-2000); kantoortuin 4

11 3 De centrale vleugels van het Lloyd’s of Londongebouw, met uitzicht op de binnenplaats

12

3 Het Bodegas Protos-gebouw onderscheidt zich door zijn dak

tectuur’ wilden. Je kunt geen olifant in een porseleinkast zetten. Onze opdracht was om drie loodsen te bouwen, voor de bottelinstallatie, voor de wijnvaten en voor het fermentatiegedeelte, evenals een klein gebouw aan de voorkant. We besloten niet drie gebouwen te ontwerpen, maar alles in één gebouw onder te brengen.’ ‘Het idee was om het dak te ondersteunen door de transparante gevels, waarvoor mede werd gekozen om ‘contact te leggen’ met het stadje. We gebruikten lokale stenen omdat dit de goedkoopste optie was, en het dak kostte pakweg één miljoen euro. Efficiënt gebruik van hulpbronnen en samensmelting van technologie en vakmanschap, dat was het motto.

Het bracht herinneringen terug aan de beginjaren, toen Norman Foster en Richard Rogers samen de Reliance Controls-fabriek in Swindon ontwierpen. In die tijd hadden alle industriële activiteiten steevast een apart kantoor, zodat je een gedeelte voor de managers en een gedeelte voor de arbeiders had. De uitdaging bij dat project was om iedereen onder één dak te brengen; en ik denk dat juist dit ons zo aansprak bij Protos: alles is in één grote ruimte ondergebracht. Dit gebouw is te vergelijken met een vliegmobiel van Wright. Je kunt eenvoudige, natuurlijke materialen gebruiken en deze zodanig assembleren dat ze iets kunnen laten vliegen.’

13

‘De vraag is hoe je een gebouw een dialoog kunt laten aangaan met de stad, met mensen die er juist geen gebruik van maken’

UITGELICHT

14

Foto’s: Wim Tholenaars

Groen hoofdkantoor ROTTERDAM (NL) — Dam & Partners heeft in 2011 in Rotterdam een groot kantorencomplex gerealiseerd waar energiebedrijf Eneco gevestigd is. Het complex bestaat uit drie boogvormige volumes rond een centraal atrium. Een energiebedrijf is het tegenwoordig aan zijn stand verplicht een duurzaam gebouw als onderkomen te hebben. Ook projectontwikkelaar OVG draagt duurzaamheid hoog in het vaandel. Het gebouw maakt gebruik van warmtekoudeopslag in de bodem en de zuidgevel heeft een in de gevel geïntegreerd zonne-

stroomsysteem. Op de daken van het gebouw zijn zowel platte zonnepanelen als zogenaamde ‘suntrackers’ geïnstalleerd. Reynaers heeft bijgedragen aan het energiezuinige en CO2-neutrale karakter van dit 30.000 vierkante meter beslaande gebouw door de toepassing van CS 68 plus een specifieke variant van CS 77-Fire Proof. HOOFDKANTOOR ENECO Architect: Dam & Partners, Amsterdam Constructeur: Oskomera B.V., Deurne Toegepaste Reynaerssystemen: CS 77-FP, CS 68

15

UITGELICHT

Degelijk ontwerp in Berlijn BERLIJN (DE) — Op de plek waar voorheen het Nordbahnhof lag, staat nu dit kantoorcomplex van 47.000 vierkante meter dat eigendom is van de Deutsche Bahn, Het kamvormige complex is ontworpen door RKW Architektur+Städtebau. De door Hemprich Tophof Architekten ontworpen gevels zijn gemaakt van Kirchheimer Muschelkalksteen en uitgerust met de CS 77-HV, CS 77 en CW 50-systemen van Reynaers. De abstracte eenvoud en de regel-

KHARKIV (Oekraïne) — Drozdov & Partners is een van de meest interessante architectenbureaus in de Oekraïne. Tot hun oeuvre behoren een spectaculaire sushibar in het centrum van Kharkiv die wereldwijd furore maakte. Oleg Drozdov, de naamgever van het bureau, is zich er terdege van bewust dat in een land ‘waar een civiele samenleving ontbreekt en nagenoeg alle ruimten worden geprivatiseerd, een architect een van de laatste bolwerken is om de publieke ruimte te beschermen’. In elk project zoekt het bureau daarom naar mogelijkheden om het publieke aspect te accentueren.

matige cadans van de openingen in de natuurstenen gevel verlenen het gebouw een klassieke uitstraling. Hiermee past het complex in wat de nieuwe Berlijnse school kan worden genoemd die haar stempel drukt op de zogeheten ‘restauratie van de stad’ na de hereniging van Duitsland en Berlijn. KANTOORGEBOUW MK 3 Architect: RKW Architektur + Städtebau, Düsseldorf en Hemprich Tophof Architekten, Berlijn Aannemer: Max Bögl GmbH & Co. KG, Neumarkt Constructeur: Scheffer Metallbautechnik GmbH Toegepaste Reynaers-systemen: CS 77-HV, CS 77, CW 50

Herr Edelhof

16

Andrey Avdeenko

Vooruitstrevende architectuur

Zo ook in het U-vormige appartementencomplex Carat, dat 24 wooneenheden telt. Via een poort onderin het gebouw wordt een gezamenlijke binnenplaats bereikt, een ‘intieme publieke ruimte’, aldus de ontwerper. Het zorgvuldig in de stedelijke structuur ingepaste complex is dan ook een verrijking van het publieke domein. De minimalistische vormgeving wordt nog versterkt door het gebruik van Reynaers-systemen CW 50, GP 51 en CS 77. APPARTEMENTEN CARAT Architect: Drozdov & Partners, Kharkiv Constructeur: TMM, Kiev Toegepaste Reynaers systemen: CW 50, CS 77, GP 51

Studio Nicoletti Associati

Paleis van Justitie REGGIO CALABRIA (IT) — Het Paleis van Justitie in de Italiaanse stad Reggio Calabria is een van de meest recente werken van Manfredi Nicoletti, een architect die al een halve eeuw actief is. In de jaren zestig behoorde hij tot de pioniers van de architectuur en vandaag de dag is hij een

volleerd meester. Enkele jaren geleden werd zijn spectaculaire paleis van Justitie in Arezzo gerealiseerd en onlangs verrees deze sublieme tegenhanger in het zuiden van Italië. In het ontwerp dat is gemaakt met twee gevelsystemen van Reynaers namelijk CW 50 en CW 86, zijn de grote gebaren terug te vinden die zijn werk sinds de jaren

zestig kenmerken. De organische vormen van Nicoletti’s architectuur – de natuur is zijn grote inspiratiebron – geven ook dit project een bijzonder dynamische ‘look and feel’. JUSTITIEPALEIS Architect: Manfredi Nicoletti, van Studio Nicoletti Associati, Rome Constructeur: SERALWALL s.r.l., Cambiago (MI) Toegepaste Reynaers-systemen: CW 50, CW 86

17

FOCUS

De synergie van samenwerking

18

Architectuur is teamwork, of het nu gaat om het ontwerp of de uitvoering van een bouwproject. Niemand maakt een gebouw alleen, al wordt het ontwerp vaak enkel toegeschreven aan de naamgever van het architectenbureau. Door de architect te zien als enige auteur en schepper van een werk, wordt voorbij gegaan aan de inbreng van medewerkers op het bureau, maar ook aan de bijdragen die allerlei andere partners leveren om van een ontwerp een gebouw te maken: opdrachtgevers en gebruikers, constructeurs, ingenieurs, adviseurs, producenten en leveranciers, bouwers en installateurs. Tekst: Hans Ibelings

19

FOCUS

3

Elk jaar worden gemiddeld 140 tests uitgevoerd in het Reynaers Institute, stuk voor stuk volgens Europese normen

De R-Cube testfaciliteit in Duffel, België

20

De totstandkoming van een gebouw is bij uitstek een situatie waarbij mensen met een gemeenschappelijke focus en passie samenkomen die één doel voor ogen hebben. De knowhow van diverse partners bijeenbrengen om dromen te verwezenlijken die nooit voor mogelijk waren gehouden, dat is de ware essentie van een team. Het product wordt doorgaans beter door samenwerking. Vandaar dat Reynaers Aluminium zich presenteert onder het motto ‘Together for Better’. Specifieke ondersteuning Reynaers heeft een speciaal team van consultants die de architecten gedurende het hele ontwerpproces adviseren. Dankzij hun kennis van gerelateerde producten zoals glas, de nieuwste regelgeving en normen evenals hun ervaring in het bedrijfsleven, kunnen ze ontwerpers ondersteunen bij hun technische en budgettaire keuzes. Op het hoofdkantoor in Duffel is een compleet projectteam belast met het ontwikkelen van op maat gesneden oplossingen voor bijzondere en grote projecten. In het Reynaers Institute bevindt zich het 2800 m2 grote opleidings-, test- en onderzoekscentrum van Reynaers Aluminium, waar vliesgevels, deuren

en ramen uitvoerig worden beproefd door onze ingenieurs, of het nu gaat om inbraakwerendheid en doorvalbeveiliging, lucht- en waterdichtheid, geluidsisolatie, energieprestaties of de kwaliteit van aluminium, afdichtingen, lijmen, hang- en sluitwerk en schuif- en rolmechanieken. Door alles zelf te testen heeft Reynaers een enorme hoeveelheid technische en praktische kennis opgebouwd. Deze expertise geeft het bedrijf een forse voorsprong als het gaat om het oplossingsgericht meedenken met ontwerpers en opdrachtgevers, maar ook in het vinden van een antwoord op de noden en wensen van gevelbouwers en uitvoerende partijen. Elk jaar worden gemiddeld 140 tests uitgevoerd in het Reynaers Institute, stuk voor stuk volgens Europese normen voor kwaliteit, duurzaamheid en betrouwbaarheid. De tests richten zich op standaardsystemen voor certificering, maar ook op maatwerkoplossingen die speciaal zijn ontwikkeld voor grote projecten. Onlangs heeft het testcentrum de beschikking gekregen over een nieuwe testfaciliteit. De roteerbare R-cube is ontwikkeld om de prestaties van vliesgevels, deuren en ramen te analyseren, zodat productontwerpers nog duurzamere, energiezuinigere en comfortabelere oplossingen

3

3

De R-Cube is uitgerust met een Blower Door-testinstallatie om de luchtdichtheid van een gebouw vast te stellen

Een infraroodcamera wordt gebruikt om de oppervlaktetemperatuur van een gebouw onder verschillende omstandigheden te vergelijken

21

kunnen ontwikkelen voor aluminiumbouw. Met de R-cube kunnen gebouwen worden blootgesteld aan uiteenlopende omstandigheden als het gaat om temperatuur, luchtdruk, wind, vochtigheid en UV-straling. Hierdoor kunnen de Reynaersingenieurs verschillende oplossingen voor zonwering, natuurlijke ventilatie, type beglazing en bouwkundige verbindingen vergelijken en beoordelen, al naar gelang de oriëntatie van het gebouw. Dubbele gevels kunnen daarnaast uitgebreid worden bestudeerd om het comfort en de energieprestatie in kaart te brengen. De R-cube is uitgerust met een volautomatische regelaar, waardoor de temperatuurcycli en de relatieve vochtigheid naar wens kunnen worden geprogrammeerd en zomer en wintercondities waar nodig kunnen worden gesimuleerd. Andere technologieën die in de R-cube gebruikt kunnen worden, zijn een infraroodcamera waarmee temperatuurverschillen en isolatiewaarden nauwkeurig kunnen worden gemeten, evenals een Blower Door-testinstallatie om de luchtdichtheid van een gebouw vast te stellen. De algehele U-waarde van de R-cube zelf bedraagt 0,12 W/m2K (U-waarde ligt tussen 0,08 en 0,16 W/m2K) en kan worden beschouwd als een passiefhuis.

Het Reynaers Institute beschikt daarnaast over een opleidingscentrum waar gevelbouwers en montagebedrijven worden geschoold in het produceren en installeren van standaard systemen en maatwerkoplossingen. En in het automatiseringscentrum krijgen partners tijdens machinedemonstraties een overzicht van de mogelijkheden voor de automatisering van hun productielijn. Samenwerking De samenwerking tussen architect, systeemontwikkelaar, investeerder en gevelbouwer is zeker bij complexere projecten geen lineair proces waarbij de architect iets ontwerpt, de producent het maakt en de uitvoerder het vervolgens monteert. Het ontwerp wordt vaak beïnvloed door de kennis en inzichten van de systeemontwerper, die weer rekening houdt met de bouwkundige mogelijkheden en beperkingen. Met deze werkwijze doorbreekt Reynaers het patroon van arbeidsverdeling en specialisatie dat sinds de negentiende eeuw op veel terreinen gemeengoed is geworden, ook in de bouwindustrie. Door deze arbeidsverdeling beperkt de expertise van veel architecten

FOCUS

teem dat voldoet aan hogere eisen dan strikt noodzakelijk is, bijvoorbeeld als het gaat om de weerstand tegen windbelasting. Oplossingen Bij deze samenwerkingen is Reynaers meer dan alleen de leverancier van systemen, en zelfs meer dan de leverancier van oplossingen. Reynaers is een partner van de andere partijen in het proces. Volgens Patrick van Damme van de projectafdeling op het hoofdkantoor in Duffel, is Reynaers er veel aan gelegen beter inzicht te krijgen in wat architecten beweegt en bezig houdt. Datzelfde geldt trouwens ook voor de gevelbouwers, die vaak de directe klanten van het bedrijf zijn en die de gevelsystemen assembleren en installeren. Van Damme: ‘Het is een

22

Door alles zelf te testen heeft Reynaers een enorme hoeveelheid technische en praktische kennis opgebouwd

zich veelal tot het architectonisch ontwerp, en dit is ten koste gegaan van kennis omtrent de constructieve en bouwfysische aspecten. De arbeidsverdeling en specialisatie heeft weliswaar gezorgd voor grote efficiëntie- en productiviteitsverbeteringen, maar anderzijds is het daardoor ook moeilijker geworden om integrale oplossingen te vinden die optimaal profijt trekken van de knowhow van alle partijen. Reynaers hecht er veel belang aan buiten het eigen werkveld te kijken en op die manier ontwerpers zo goed mogelijk te helpen optimale oplossingen voor façades, ramen en deuren te vinden die passen in het projectontwerp en voldoen aan de bouwtechnische regels en voorschriften. Deze regels en voorschriften verschillen per land, bijvoorbeeld ten aanzien van de weerstand bij aardbevingen of de brandwerendheid. Bovendien willen bouwheren vaak een gevelsys-

proces van geven en nemen waarbij wij proberen een binnen het budget passende oplossing te vinden die recht doet aan het architectonisch concept, aan de mogelijkheden van de bouwers en aan de wensen van de opdrachtgever. Vaak is daarbij nóg een belangrijke partner in het spel: het ingenieursbureau dat in samenspraak met Reynaers de wensen ten aanzien van gevelsystemen ‘technisch kan modelleren’ zoals Van Damme het noemt. Reynaers profiteert zelf van deze samenwerking doordat maatwerkoplossingen soms kunnen uitgroeien tot een nieuw standaard systeem in het Reynaers-assortiment. In dat opzicht zijn de activiteiten van de projectafdeling nauw verweven met de ontwikkelafdeling van Reynaers en dit geeft ook intern gestalte aan het idee van synergie dat besloten ligt in ‘Together for Better’.

Het Reynaers Institute

23

project

24

Geometrie in optima forma Santander, Spanje Tekst: Sander Laudy Foto’s: Wenzel

Ámbar Onderzoeks- en innovatiecentrum 25

D

e wisselwerking van onregelmatige schuine profielen in de glazen gevel van het dynamische nieuwe onderzoeks- en innovatiecentrum van Ámbar Telecomunicatie in het Spaanse Santander verleent de vlakke geveldelen een diepgang die in werkelijkheid niet bestaat. Het lijkt een typisch voorbeeld van een ontwerp dat zonder hedendaagse informatietechnologie en weergaveprogramma’s nooit op deze manier tot stand had kunnen worden gebracht.

26

Het ontwerp heeft een plastisch en zeer expressief uiterlijk voor een eigenlijk vrij klein gebouw: slechts 2000 vierkante meter. Terwijl de compositie een speelse oefening in geometrie lijkt te zijn, is de technische uitvoering allerminst kinderachtig te noemen. De bij het ontwerp- en uitvoeringsproces betrokken partijen hebben op het scherp van de snede gepresteerd. Glasproducent Bellapart uit de Catalaanse stad Olot staat er bekend om graag geometrische uitdagingen aan te gaan. Samen met hun eigen ingenieursbureau Strain hebben ze de onregelmatige gevelcompositie van Sobrellano Architecten vol enthousiasme doorgerekend en gerealiseerd.

definitieve ontwerp zijn alle kozijnen en glasvlakken stuk voor stuk verschillend van omvang, waardoor het gebouw een uniek uiterlijk heeft gekregen. Het gebouw is omhuld met dubbel geïsoleerd gelamineerd glas met een luchtspouw van 20 mm, en zelfs over de dikke hoeklijnen loopt het glas door. Zo camoufleert de buitenste laag van de gelamineerde glasplaten onder andere de regenafvoer in het dak. De afwatering loopt vervolgens door de hoeken naar beneden en ook daar loopt het glas weer over de profielen heen. Doordat de textuur overal van glas is, heeft het gebouw een licht en glanzend aanzien, ondanks de grote hoeveelheden metaal, staal en aluminium die in het skelet van gevel en dak zijn verwerkt. Een soortgelijk effect kon op kleinschalig niveau worden bereikt door Reynaers CS 77 deuren met weggewerkte scharnieren aan te brengen, wat het aantal zichtbare technische details tot een minimum beperkt. Door de glazen buitenkant doet het gebouw denken aan een glanzende kei, die aan de achterzijde uit de aarde lijkt op te rijzen. ‘s Avonds krijgt het gebouw diepte en geeft het zijn geheimen prijs. Dan wordt de overlap tussen de 3D-staalstructuur en het aluminium netwerk eromheen zichtbaar, evenals het interieur. De bin-

In het definitieve ontwerp zijn alle kozijnen en glasvlakken stuk voor stuk verschillend van omvang, waardoor het gebouw een uniek uiterlijk heeft gekregen

Om een viertal langwerpige verdiepingsvloeren heen is een driedimensionale stalen constructie opgetrokken die het dak en de gevels draagt. Deze constructie staat los van de vloeren en vormt een autonome schil om de functionele ruimtes heen. Aan de bolvormige buisprofielen van deze draagstructuur zijn stalen verbindingsstukken bevestigd. Vervolgens werden de CW 60 aluminium profielen van Reynaers opgehangen aan deze verbindingsstukken. In eerste instantie werd ingezet op 50 mm profielen, maar vooral de horizontale gedeelten, waarvan sommige maar liefst drie meter lang zijn, hadden meer stijfheid nodig. Op basis van door Strain uitgevoerde berekeningen heeft Reynaers CW 60-SC profielen geleverd voor de gevel. In het

nenwanden lichten op en vanuit de kantoren en onderzoeksruimten wordt ook de onderzijde van het dak aangelicht. Voor de omtrek van het dak is ook glas gebruikt en als gevolg hiervan loopt het massieve dakvlak niet helemaal door tot aan de gevel. Dit maakt dat de bovenranden in het duister verdwijnen terwijl de verlichte delen, het kloppend hart van het gebouw, nog meer op de voorgrond treden. De Reynaers CW 60 geklemde profielen laten aan de buitenkant slechts dunne voegen tussen het glas zichtbaar, terwijl de randen van de hoofdvlakken (soms vanwege de afwatering, maar ook daar waar die niet aanwezig is) sculpturaal sterk zijn aangezet. Daar zijn metalen geïsoleerde profielen

27

Op de begane grond kraagt het gebouw ver uit 2

28

29

3 De driedimensionale stalen constructie is binnenin het gebouw duidelijk zichtbaar

van ongeveer 20 x 20 cm toegepast. Deze profielen worden weliswaar door glas bedekt waardoor ze een zachter aanzien krijgen, maar ze geven het gebouw toch een zekere robuustheid. De sculpturale vorm vraagt daar eigenlijk ook om. De uitkraging op de begane grond en de krachtige wisselwerking tussen de verschillende gevelvlakken lopen in het oog. Dat binnen deze krachtige lijnen en oppervlakken een bruisend netwerk van staal en aluminium is opgetrokken, maakt de subtiele sierlijkheid van dit lijnenspel nog indrukwekkender, niet in de laatste plaats door de perfecte samenwerking tussen de betrokken partijen, die allemaal hun eigen knowhow inbrachten. ONDERZOEKS- EN INNOVATIECENTRUM Architect: Sobrellano Arquitectos, Comillas (Cantabria) Investeerder: Ámbar Telecomunicaciones Gevelingenieur: Strain Engineering S.L., Girona Constructeur: Bellapart S.A.U., Olot (Girona) Toegepaste Reynaers-systemen: CW 60-SC, CS 77

3 Detailaanzicht van de gevel

30

1. Stijl 2. Regel 3. Tussenstijl 4. Klemprofiel 5. Kader

A

A – valraam met middenlijst (horizontale doorsnede) 4

B – draagbalk van het dak (verticale doorsnede) 4

6. Vleugel (structureel verlijmd) 7. Siliconen 8. Afwerkingsprofiel 9. B evestigingsoog voor levenslijn 1 0. Verankering levenslijn

B

A

B

3D-maquette 1

3 De buitenschil van het gebouw bestaat geheel uit glas

31

project

32

Höfðatorg Een fraaie aanwinst voor het centrum van Reykjavik

Reykjavik, IJsland Tekst: Hans Ibelings Foto’s: Rafael Pinho

33

34 2 Skyline van Reykjavik

H

et op één na hoogste gebouw van Reykjavik is onderdeel van een ambitieus project dat het ruige klimaat weerstaat met een elegante, optimistische en stralende architectuur. De architectuur contrasteert niet alleen met de weersomstandigheden in IJsland, maar ook met het economische klimaat waarin de toren is gerealiseerd. De plannen zijn gemaakt in de jaren van voorspoed, de bouw vond plaats in het economische rampjaar 2009 toen de volle omvang van de financiële crisis duidelijk werd. De toren maakt deel uit van Höfðatorg, een complex op een steenworp afstand van de villa Höfði, waar Ronald Reagan en Michael Gor-

3 De glazen gevel weerspiegelt de karakteristieke omgeving

batsjov elkaar in 1986 ontmoetten om te praten over de ontmanteling van hun kernwapenarsenaal. De negentien verdiepingen tellende en zeventig meter hoge toren is een van de zes gebouwen van Höfðatorg dat is gebaseerd op een gezamenlijk masterplan van PK Arkitektar en LWW Architekten. Het IJslandse bureau PK Architektar is verantwoordelijk voor de architectonische uitwerking van het plan. De letters P en K zijn de initialen van de oprichter van het bureau, Pálmar Kristmundsson. Tot nu toe zijn slechts twee van de zes bouwvolumes met een gemengde woon-, werk- en recreatiefunctie gerealiseerd. Met zijn onregelmatige patroon van schuin geplaatste glasvlakken in de verder vlakke

35

gevel, slaagde PK Arkitektar erin een bouwwerk met een levendige uitstraling tot stand te brengen. Behalve de technische realisatie van deze complexe gevel was de hamvraag hoe kon worden voldaan aan comforteisen bij de IJslandse weersomstandigheden, met extreme wind en lage temperaturen. Op verzoek van de architect werd op de begane grond een vakwerkconstructie met grote geklemde glaspanelen aangebracht. Voor de toren wilde hij gesoldeerde glazen panelen, zowel vast als beweegbaar, geïntegreerd in een modulair systeem. De keus viel op een CW 86 cassettegevel met het oog op de verwachte slechte weersomstandigheden tijdens de installatie en om de bouwperiode voor de 70 meter hoge toren zo kort mogelijk te houden.

Voor de gevel heeft Reynaers vier verschillende modulaire elementen ontwikkeld, gebaseerd op een module van 1,5 meter breed en 3,5 meter hoog: geheel vaste elementen met verticaal glas en tuimelramen over de totale breedte van het element; elementen met schuine ruiten, vast of met tuimelramen, en hoekelementen van 64 en 116 graden. Voor de scherpe en stompe hoeken van de toren werden speciale elementen met verticale T-profielen ontwikkeld om het vereiste visuele effect te bewerkstelligen. Om uniformiteit te behouden, loopt de silicone dichtingsstrip door in de silicone dichtingsstrip tussen de binnen- en buitenruiten. Voor de schuine glaselementen ontwikkelde Reynaers een nieuw modulair vliesgevelsysteem,

36

Voor de scherpe en stompe hoeken van de toren werden speciale elementen ontwikkeld

gebaseerd op CW86-EF. Deze vliesgevel bestaat uit een hoofdframe met de vereiste draagelementen, die zijn vastgemaakt aan de betonnen skelet van het gebouw. Binnen deze draagconstructie is een vast kozijn of valkozijn aangebracht om het glas te ondersteunen. Alle tuimelramen zijn motorisch aangedreven en de motor is in het systeem geïntegreerd. Voor deze oplossing ontwikkelde Reynaers een 250 mm diep, thermisch geïsoleerd buitenkozijn met horizontale en verticale draagbalken om de glaspanelen te ondersteunen. Het systeem moest bestand zijn tegen de verwachte hoge windsnelheden van meer dan 280 km per uur. De windbelastingstest van dit systeem, tot 4000 Pa, was de meest extreme prestatiebeproeving die ooit is uitgevoerd aan het Reynaers Institute. Met al deze voorzieningen kon zowel worden voldaan aan de esthetische wensen van de architect als aan de technische en energetische

1 De toren ligt vlakbij de villa Höfði waar in 1986 de top van Reykjavik plaatsvond

eisen. Het resultaat is een toren die op IJsland zijn gelijke niet kent. Tijdens de crisis werd Höfðatorg gezien als symbool van de financiële rampspoed die het land in zijn greep hield. Nu de economie langzaam opkrabbelt, kan de toren in een wat optimistischer daglicht worden gesteld. Deze architectuur kan worden gezien als een glorieuze overwinning, gezien de talloze problemen die tijdens de bouw van de toren het hoofd moesten worden geboden. Höfðatorg Architect: PK Arkitektar, Reykjavik en LWW Architekten, Berlijn Aannemer: Eykt ehf., Reykjavik Geveladviseur: IFFT – Karlotto Schott (Frankfurt, Duitsland) Constructeur: Gluggar in samenwerking met ASF, Akureyri Toegepaste Reynaers-systemen: CW 50-SC, projectoplossing gebaseerd op CW 86-EF Voor meer informatie over dit project kunt u kijken op www.reynaers-solutions.com

Een onregelmatig patroon van schuin geplaatste vlakken verleent de gevel een levendige uitstraling 4

3 Binnenaanzicht; CW 86-EF-profielen

37

3 Detailaanzicht van de gevel

38

PROJECTOPLOSSING Projectoplossing gebaseerd op CW 86 elementgevel Begaande grond: structureel geklemde oplossing Toren: structureel verlijmde hellende glasdelen (vast en/of opengaand) geïntegreerd in het modulair systeem Thermisch onderbroken buitenkaderconstructie van 250 mm diep met horizontale en verticale regelprofielen om de kaders met structureel verlijmde beglazing te ondersteunen Getrapt structureel verlijmd glas D e openingen van de profielen die het kader vormen en het structureel verlijmd glaskader worden gevuld met isolatie om betere U-waarden te bereiken Alle bovenste uitzetzakramen zijn electrisch bediend en onzichtbaar geïntegreerd in het systeem D e hoekelementen worden uit speciale vertikale T-profielen vervaardigd om het gewenste buitenaanzicht te verkrijgen Verschillende types van modulaire elementen: A Vaste glas elementen B Elementen met uitzetzakramen over de totale breedte van het element C Elementen met schuine glasdelen, vast of met uitzetzakraam D Hoekelementen

Tekening: modulair element 4

a

3 a – Horizontale doorsnede van schuin geplaatst glasvlak

b

2 b-b’: Verticale doorsnede met schuin geplaatste glasvlakken

1. Geïsoleerde buitenkader 2. Kader voor structurele beglazing 3. Afwerkprofiel 4. Structureel verlijmd glas 5. Structurele verlijmingskit 6. Schroefbevestiging 7. Isolatie 8. Koppelingsrubber in EPDM 9. Doorlopend rubber in EPDM 10. Looprooster 11. Anker 12. Beplating tegen brandoverslag 13. Zonwering 14. Betonnen vloer 15. Geïsoleerde vleugel 16. Geïsoleerde buitenkader 17. T- profiel 18. Motor voor electrische bediening raam

39

b’

www.warnerphoto.org

project

40

Nui Galway Engineering Department

Galway, Ierland Tekst: Emmett Scanlon Foto’s: Neil Warner

Een imposante toegangspoort naar de NUIG North campus

41

D

it uitgestrekte gebouw dat in 2011 is opgeleverd op de campus van de National University of Ireland in Galway (NUIG), heeft een fraaie landelijke ligging. Net als vele Ierse universiteiten liggen de gebouwen van NUIG als markante villablokken op een lommerrijke, bijna suburbane locatie aan de rand van grote steden. NUIG is hierop geen uitzondering. Het gebouw, ontworpen door Schotse (RMJM architects) en Ierse architecten (Taylor Architects), past in de omgeving maar profileert zich desondanks net voldoende om als een toegangspoort naar de campus van NUIG North te fungeren. Het heeft gevels die uitkijken op de oostelijke rivieroever en een imposante trap terug naar de campus, die ingenieurs en bezoekers naar de leslokalen, naar een buitenbalkon en de daar weer boven gelegen ruimten met uitzicht op de rivier Corrib voert. 42

Het gebouw is vormgegeven als een nieuw ‘techniekhuis’, met onder één dak verenigde lokalen voor de vijf technische faculteiten binnen de universiteit – Civiele Techniek, Elektrotechniek, Industriële Techniek, Hydrologie, Mechanische en Biomedische Techniek. Een omvangrijke gemeenschap van ruim 1100 studenten en 100 personeelsleden maakt dat het vier verdiepingen tellende, met glas en zink beklede gebouw altijd levendig en druk aanvoelt, zowel van binnen als van buiten. Dankzij deze ‘menselijke energie’ is het gebouw dat is ingericht en bedacht om laagdrempelige communicatie en kruisbestuiving van ideeën binnen de verschillende disciplines mogelijk te maken, een progressieve en proactieve broedplaats als het gaat om onderzoek en innovatie in de technische wetenschappen. Dit streven om het leerproces te bevorderen, komt ook tot uiting in het ontwerp en de vormgeving van het gebouw. Het 14.250 vierkante meter beslaande gebouw heeft een op het zuiden dubbele klimaatgevel die zich uitstrekt over twee verdiepingen, met in het gebouw geïntegreerde sondes en sensoren. Hierdoor is het gebouw als het ware één groot onderwijshulpmiddel, dat voortdurend informatie aanreikt

2 De gevel is bekleed met zink

43

Het streven om het leerproces te bevorderen door de inrichting van het gebouw komt tot uiting in het ontwerp en de vormgeving ervan

voor onderzoek en controlemetingen. De ingenieurs in spé die dit gebouw gebruiken, doen met name onderzoek naar milieutechnologieën. De vele ‘groene’ technologieën waarmee het gebouw is uitgerust, zullen de praktische leerervaring van studenten verrijken. Er wordt op grote schaal gebruik gemaakt van regenwateropvang, zonnepanelen, geothermische warmtepompen, een biomassaboiler, koolstofarme materialen zoals zink, grasdaken voor demping door waterdamp, warmtewisselaars en een passief ontwerp dat garant staat voor natuurlijke ventilatie in het hele gebouw. Natuurlijke ventilatie is een belangrijk aspect van het gebouw en het potentieel blijkt overduidelijk bij de gevel die uitkijkt op de rivieroever. Om snelle montage ter plaatse en kwaliteitscontrole mogelijk te maken, kozen de architecten hier voor het modulaire Reynaersgevelsysteem CW 65-EF; grote delen van de gevel konden vooraf worden geassembleerd in de werkplaatsen van Duggan Systems, in het

tilatie, warmteopslag en ‘ademende’ glasplaten om de voordelen van natuurlijke ventilatie optimaal te benutten. Dit alles zorgt voor een thermische omgeving waarin het gebruik van fossiele brandstoffen tot een minimum wordt beperkt. Reynaers-systemen worden rondom het gebouw toegepast in ramen en dakramen, maar de markante zuidgevel, een dubbele klimaatwand met aan de binnenzijde het Reynaers CW 50-SC systeem, is bepalend voor de milieustrategie. De architecten wilden deze zuidgevel zo open mogelijk houden, aangezien de lokalen voor postdoctoraal onderwijs erachter liggen, waarschijnlijk de meest productieve lokalen van dit techniekhuis; het onderzoek dat hier wordt verricht, straalt af op de hele campus. De zuidgevel kijkt terug naar de universiteit en naar de andere disciplines en bepaalt daardoor het ‘aanzien’ van het gebouw. De twee glaslagen, één meter van elkaar verwijderd, fungeren als

44

Natuurlijke ventilatie is een belangrijk aspect van het gebouw

nabijgelegen Limerick. 1150 vierkante meter van de CW 65-EF gevel werden in amper twee weken tijd succesvol aangebracht doordat de bouwers geen hinder ondervonden van slecht weer, problemen met de toegang tot de bouwplaats en andere knelpunten. De uiteindelijke gevel is sober, open en transparant en biedt vooral ’s avonds wanneer de ruimten hun kleurrijke interieur aan de oever tonen, een feërieke aanblik. Het geringe milieueffect van het gebouw is vooral te danken aan passieve ontwerpelementen, zoals natuurlijke ventilatie, nachtven-

een traditionele vliesgevel die warmte vasthoudt en warme lucht afvoert; tegelijkertijd bieden ze vrij uitzicht … zodat onderzoekers hun inspiratie de vrije loop kunnen laten. NUIG Architect: RMJM architects (Schotland) in samenwerking met Taylor Architects (Ierland) Aannemer: BAM Construction Investeerder: National University of Ireland, Galway Constructeur: Duggan Systems Ltd., Patrickswell, Co. Limerick Toegepaste Reynaers-systemen: CW 65-EF, CW 50, CW 50-SC en op maat oplossingen

45 3 De dubbele klimaatwand op de zuidgevel bevordert natuurlijke ventilatie

’s Avonds tonen de ruimten hun kleurrijke interieur aan de oever van de Corrib 4

project

46

Hoofdgebouw universiteit van Luzern 47

Een voormalig postkantoor ondergaat een complete facelift

Luzern, Zwitserland Tekst: Ursula Baus Foto’s: Universiteit van Luzern/ Bruno Rubatscher, Dany Schulthess, Emmenbrücke

M

et de nieuwbouw van het centraal station van Luzern, ontworpen door het architectenbureau Ammann und Baumann en diens toenmalige werknemer Santiago Calatrava, gaf de stad Luzern in 1985 het startsein voor een ingrijpende modernisering van de wijk die zich vanaf het station oostwaarts richting het meer van Luzern uitstrekt. Het door Jean Nouvel ontworpen cultuur- en congrescentrum, met zijn brede overkragende dak, staat sinds 2000 aan de oevers van het meer. Direct ernaast is onlangs het nieuwe hoofdgebouw van de universiteit voltooid.

48

In plaats van nieuwbouw is het een renovatie van het voormalige postkantoor, waar een ongewone driedimensionale gevel omheen is geplaatst. De witte schil lijkt vanaf de tweede etage op artistieke wijze om het vijf verdiepingen tellende gebouw met ruim 27.000 vierkante meter bruikbaar vloeroppervlak te zijn gewikkeld. De plasticiteit van de aan de achterzijde geventileerde gevels wordt verder bevorderd door panoramische ramen die 95 centimeter uit de gevel steken en in verschillende richtingen draaien. Volgens de architecten heeft het ontwerp van de gevel historische referenties, zoals de zonnepanelen die Koryo Miura in de jaren zestig ontwikkelde, geïnspireerd door de Japanse origamikunst of de kunst van Andreas Christen, die in dezelfde periode grote witte reliëfs uit polyester goot. Soortgelijke hoeken zijn ook te zien in de gevel van de gebouwen van Marcel Breuer in Flaine, een Frans skioord. De gevels van het universiteitsgebouw vertonen eveneens gelijkenissen met het Tacoma-gebouw van Holabird en Roche (1887-1889) met zijn hoekige erkerramen. In de aanbestedingsfase hadden de architecten Enzmann & Fischer plannen voor een gevel bestaande uit betonnen vliesgevelelementen. Deze bleken echter te zwaar te zijn voor de bestaande draagconstructie en te duur. Nu zijn dunne draagplaten, gemaakt van hergebruikt glas dat meervoudig is gepolijst en met een driedubbele laag polyurethaan is bedekt, opgehangen aan een aluminium frame in het volledig gerestaureerde gebouw waar vroeger het postkantoor was ondergebracht.

Panoramische ramen steken 95 cm uit de witte gevel 8

49

Dunne draagplaten gemaakt van hergebruikt glas zijn opgehangen aan een aluminium frame in het volledig gerestaureerde voormalige postkantoor

Dit werd mogelijk dankzij het StoVerotecsysteem, dat de architecten ontdekten tijdens hun zoektocht naar een lichter alternatief voor beton. In nauwe samenwerking met Sto AG en GKP Fassadentechnik wisten Enzmann & Fischer het universiteitsgebouw te voorzien van de artistiek vormgegeven schil, met daarin onder meer verzonken ramen gebaseerd op het Reynaers CS 86-HI systeem voor ramen en deuren. Dit driekamersysteem met thermische onderbreking bleek bij uitstek geschikt voor de complexe bouwwijze. Een geveldeel met vaste beglazing is gecombineerd met twee ramen die open en dicht kunnen, allemaal voorzien van driedubbel glas waardoor een Uf-waarde van ≤1,0 w/m2K werd bereikt; het geheel heeft een afmeting van 4 x 2,30 meter en weegt maar liefst 600 kilogram. Standaard draagconstructies zijn uiteraard niet op dit gewicht berekend, dus moest een maatwerkoplossing worden

50

was gekozen. Met name het overleg over de afmetingen van de gevelconstructie en de ramen vereiste een intensieve inbreng van de betrokken partijen. Deze mate van betrokkenheid is onontbeerlijk om een weldoordacht ontwerpidee perfect in de praktijk te brengen op een zo prominente locatie als deze in Luzern. De precisie waarmee de klantspecifieke geveldelen, scherpe hoeken en ramen werden aangebracht is in één woord indrukwekkend. Together for Better. UNIVERSITEIT VAN LUZERN Architect: Enzmann & Fischer AG, Zurich Investeerder: Financiële afdeling van het kanton Luzern (Rafaela Fux) Kostenplanning en bouwplaatsbeheer: Büro für Bauökonomie AG Luzern Gevelontwerp: GKP Fassadentechnik AG, Aadorf Constructeur: Surber Metallbau AG, Zurich Toegepaste Reynaerssystemen: CS 86-HI bespoke solution Voor meer informatie over dit project kunt u kijken op www.reynaers-solutions.com

De afmetingen van de gevelconstructie en de ramen vereisten intensief overleg tussen alle betrokken partijen

gevonden. Om de indruk te wekken dat de raamoppervlakken volledig beglaasd zijn, werd op alle raamkozijnen beglazing met silicone toegepast; hiervoor moest een speciaal profiel worden ontwikkeld dat bij de dichtgekitte delen SSG-geanodiseerd is. Zonder de toepassing van hoogwaardige componenten in de gevelconstructie, zoals hoogisolerende aluminium profielen en een energiezuinig gebouwbeheersysteem (warmtepomp en energie uit biomassa), zou het gebouw niet hebben voldaan aan Minergie, de Zwitserse standaard voor energiezuinig bouwen. Om ervoor te zorgen dat deze gevelconstructie tot op de millimeter nauwkeurig was, moesten alle partijen nauw samenwerken, van het eerste idee tot de laatste afbouwhandeling. De frequentie van de periodieke bijeenkomsten die tijdens de aanbestedingsfase plaatsvonden, werd opgevoerd zodra het uitvoerende bedrijf

Dakramen staan garant voor volop natuurlijke lichtinval 7

3 Dubbel trappenhuis

51

3 Doorsneden raamelement

52

A-A’: Verticale doorsnede van openslaande en vaste elementen 4

A

A’

PROJECTOPLOSSING  rojectoplossing gebaseerd op CS 86-HI raam- en deursysteem P Hoog isolerend systeem (Uf tot 1.4 W/m²K) om het Minergie label te bereiken (Uw ≤ 1.0 W/m²K) 6500 m² gevel waarvan 2200 m² kozijnen Kozijnelementen werden geprefabriceerd in de werkplaats, inclusief beglazing Kozijnelementen werden blind gemonteerd 3-dimensionale look door middel van hellende kozijnplaatsing De afstand tussen de muur en de meest vooruitstekende geveldelen is 95 centimeter

Raamdelen: 340 vleugels Gewicht tot 130 kg Naar binnendraaiend raam Sommige ramen voor SE (Smoke & Heat Evacuation) electrisch bediend uitgevoerd Beglazing: Driedubbele beglazing Structureel verlijmde beglazing

Kozijnelementen: 200 elementen met combinatie van vaste en opengaande delen Glasgewicht tot 600 kg Max. 4000 x 2300 mm Mogelijkheid om het glas eenvoudig te vervangen WKII inbraakwerend

B-B’: Horizontale doorsnede van openslaand element 4

1 Gang

B-B’

1. Stalen koker 2. Stalen anker 3. Aluminium kaderprofiel 4. Structureel verlijmde beglazing 5. Structureel verlijmde vleugel 6. Afwerkingsprofiel gezet uit 3 mm aluminiumplaat

7. Afwerkingsprofiel gezet uit 4 mm aluminiumplaat 8. Brandvertragende isolatie 9. Gipsplaat 1 0. Zonwering 11. Afwerking voor zonwering met structureel verlijmd ESG veiligheidsglas 12. Vlak aluminiumpaneel voor gevelbekleding

53

innovaties

Reynaers Aluminium zoekt voordurend naar manieren om haar systemen verder te verbeteren. Hieronder vindt u enkele voorbeelden van recente productinnovaties. Nieuwe oplossingen voor CP 130 Extra configuraties zijn nu verkrijgbaar voor het Reynaers schuifdeursysteem CP 130, waarmee de toch al ruime toepassingsmogelijkheden wederom worden uitgebreid. Een onlangs ontwikkelde hoekoplossing, exclusief voor de CP 130 hefschuif duorailvariant, maakt het mogelijk om ruimten te openen zonder een vast hoekelement. Dankzij de innovatieve lage drempel voor dit hefschuifsysteem – slechts 20 mm hoog – lopen binnen en buiten naadloos in elkaar over en betrekt u de tuin bij uw huiskamer, waardoor dit systeem bij uitstek

54

geschikt is voor brede overspanningen en ruimten met intensieve passage, zoals terrassen van restaurants. In de hedendaagse architectuur tekent zich een trend af richting brede openingen en volledig beglaasde wanden. Grote glasvlakken zijn door hun omvang en gewicht echter een uitdaging, met name op bovenverdiepingen. Voor CP 130 monorail is buitenbeglazing ontwikkeld om de installatie te vergemakkelijken door het glas aan de buitenkant van het gebouw aan te brengen. Daarnaast is door een nieuw verbindingsstuk de maximale profiellengte van het systeem verhoogd tot zeven meter en kunnen elementen met een spanbreedte van meer dan zeven meter worden toegepast, wat architecten en constructeurs meer vrijheid geeft bij ontwerp en uitvoering.

Dit systeem maakt het mogelijk om ruimten te openen zonder een vast hoekelement

Hoekafdichtingssysteem van CP 130-LS duorail 4

De instelbare verankering vergemakkelijkt de montage van CP 130, omdat het systeem perfect kan worden afgestemd op de juiste vloerhoogte van het cascogebouw – zelfs voordat de binnenvloerafwerking is geplaatst. Voor een klassieker uiterlijk is nu ook de Renaissance-variant verkrijgbaar, die voornamelijk wordt gebruikt voor serres. Dit schuifsysteem biedt comfort in alle aspecten.

CP 130-LS duorail met lage drempel 4

CP 130 monorail: buitenbeglazing 4

3 CS 86-HI deur, detailaanzicht lage drempel

Lage drempel voor CS 86-HI Vanwege het hoge isolatievermogen en de esthetische veelzijdigheid wordt het deursysteem CS 86-HI veelvuldig toegepast in openbare gebouwen met strenge normen inzake energiezuinigheid. Voor het ontwerp van onderwijs- en zorginstellingen is onbelemmerde toegang een bijzonder belangrijk aspect dat extra aandacht verdient. Onlangs introduceerde Reynaers een hoogwaardige oplossing met een lage drempel (waterdicht tot 300 Pa) voor haar raam- en deursysteem CS 104, met hoog geïsoleerde profielen die het systeem geschikt maken voor passieve en energiezuinige huizen. Deze oplossing met lage drempel is nu ook verkrijgbaar voor CS 86HI, waardoor het vernieuwde systeem voldoet aan de strengste toegankelijkheidseisen zonder in te boeten aan de hoge thermische isolatie.

55

innovaties

Veiligheid voor alles De scharnierkant van een deur wordt doorgaans beschouwd als een zone die mogelijk letsel kan veroorzaken. Daarom introduceert Reynaers Aluminium nu de deursystemen CS 77 en CS 86-HI met vingerbescherming. Deze hoog isolerende deuren worden op grote schaal toegepast in openbare gebouwen met veel passage en waar strenge normen gelden op het gebied van energiezuinigheid, zoals scholen en ziekenhuizen. Zonder afbreuk te doen aan de hoge prestatieniveaus en het design van de systemen, is aan de scharnierzijde van de deur een speciale dichting aangebracht om te voorkomen dat vingers gekneld raken wanneer een deur wordt geopend of gesloten. Vingerbescherming is beschikbaar op standaard en dubbele deuren, deuren die naar binnen en naar buiten draaien en in combinatie met verschillende vloeroplossingen, zowel met borstel

als dichting, en kan eenvoudig worden aangepast aan andere deurtypen uit het Reynaers-assortiment. Deze deuren met vingerbescherming voldoen aan de hedendaagse normen in de bouwsector en vormen een waardevolle aanwinst voor de deursystemen CS 77 en CS 86-HI.

56

Deuren met DUWBALKEN zijn GESCHIKT VOOR panieksituaties waarbij grote menigten BETROKKEN ZIJN, zoals in scholen

3 Doorsnede; CS 77 deur met vingerbescherming

Panieksituaties komen gelukkig niet elke dag voor. Desalniettemin moet de bescherming van mensen in openbare gebouwen prioriteit hebben. Effectieve vluchtroutes vormen hierbij een cruciaal aspect. Reynaers biedt twee typen deursystemen voor vluchtroutes in publieke gebouwen die voldoen aan Europese normen (EN 179 voor nooduitgangen en EN 1125 voor panieksluitingen van vluchtdeuren). Deze kunnen worden geïnstalleerd al naar gelang de capaciteit en functie van het gebouw. Bij EN 179 wordt aan de binnen- en buitenzijde een gewone deurklink gebruikt, en deze norm wordt veelal toegepast in gebouwen waar de gebruikers vertrouwd zijn met de werking van de nooduitgang. De deur ziet er niet uit als een vluchtdeur, maar kan altijd van binnen worden geopend. In publieke gebouwen waar bezoekers niet vertrouwd zijn met de werking van de nooduitgang

– zoals in winkels, ziekenhuizen en scholen – wordt aan de binnenzijde een duwbalk aangebracht (EN 1125). De deur kan op intuïtieve wijze worden geopend door tegen de balk te duwen. Dit is geschikt voor panieksituaties waarbij grote menigten betrokken zijn. Al naar gelang de positie van een deur in een gebouw zijn mogelijk verschillende niveaus van extra beveiliging vereist. Dit geldt ook voor nooduitgangen. Daarom biedt Reynaers voor de deur- en raamsystemen CS 77 en CS 86-HI paniek- en nooduitgangen met optionele inbraakweerstand WK II. Behalve inbraakbeveiliging zorgt deze oplossing er tevens voor dat de deur van binnen eenvoudig kan worden geopend.

57 1 Reynaers biedt twee typen deursystemen voor vluchtroutes

referenTIEs

Antwerpen, België Het Kendall-pakhuis in Antwerpen is op smaakvolle wijze gerenoveerd tot een eigentijds kantoorgebouw, met een nieuw doorzichtig dak en een energiezuinig concept voor verwarming of koeling. Kantoorgebouw SD Worx Kendall Architect: Stramien cvba in samenwerking met Cenergie cvba, Antwerpen Investeerder: SD Worx Constructeur: Beneens, Olen Toegepaste Reynaers-systemen: CS 77-HV

Eveline Boone

58

59

Olonne sur Mer, FRANKRIJK Een vouwdeur biedt optimale flexibiliteit voor de binnenruimte van een VVVkantoor in de stad Olonne sur Mer in het westen van Frankrijk.

Studio Philippe Gaucher

VVV-KANTOOR Olonne sur Mer Architect: Laure Brousseau & Laurent Feinte Architectes, La Roche sur Yon Aannemer: Ville de Olonne sur Mer Constructeur: Serrurerie Luconnaise, Lucon Toegepaste Reynaers-systemen: CF 77, CD 50, XS 50

C.N.S.

referenTIes

60

Milaan, Italië

De nieuwe gevelbekleding gaf dit appartementencomplex in alle opzichten een nieuw aanzien.

Appartementencomplex Famagosta Architect: Agenzia di Architettura 5+1, Genua Constructeur: C.N.S. Spa, Milaan Toegepaste Reynaers-systemen: CS 86-HI/HV, CW 60

Moskou, Rusland Een krachtig ontwerp voor krachtig zakendoen. Business centre Trio Architect: Creative production enterprise “Reserve”, Moskou Aannemer: Officestroy, Moskou Constructeur: Officestroy, Moskou Toegepaste Reynaers-systemen: CW 50, CS 68

Studio dvadva

Plzeň, Tsjechië

Een nieuwe oncologieafdeling voor het academisch ziekenhuis in Plzeň met een overzichtelijke inrichting.

Academisch ziekenhuis PLZEŇ Architect: K4- en LT-project Brno, Jan Lacina, Martin Foral, Martin Kyselovič Investeerder: Academisch ziekenhuis Plzeň Aannemer: Skanska a.s., Praag Constructeur: Skanska Technologie, Praag Toegepaste Reynaers-systemen: CS 86-HI, CW 50-HI

61

referenTIes

Sofia, BulgariJE Een kantoorgebouw met klassieke sfeer. Kantoorgebouw “De Naald” Architect: Atanas Panov, Iskren Manev, Sofia Investeerder: Transcontinental Build LTD, Sofia Constructeur: Kristian Neiko - 90 LTD, Sofia Toegepaste Reynaers-systemen: CW 50-SC, CS 77

Page One Photography

62

Nottingham, Verenigd Koninkrijk

Drie scholen zijn samengevoegd tot Europa’s grootste scholengemeenschap met liefst 3600 leerlingen, bestaande uit zowel nieuwe als gerenoveerde gebouwen.

Nottingham Academy Architect: Franklin Ellis Architects, Nottingham Aannemer: Carillion Plc Constructeur: Trent Valley Window & Door Company Limited, Nottingham Toegepaste Reynaers-systemen: Eco 50, Vision 50, CW 50, CW 50-FP

Salmabad, Bahrein Kantoorgebouw midden in de wijk Salmabad van Isa Town.

63

Mohammed Al Najjar

Al Afoo Building Architect: Arch Inc SPC, Manama Aannemer: Al Razi Contracting, Manama Investeerder: Al Afoo Group Constructeur: Abdul Aziz Aluminium, Aali Toegepaste Reynaers-systemen: CW 50-SC, CS 59Pa CD

referenTIes

Shanghai, China

Dit appartementencomplex in de drukke wijk Xintiandi van Shanghai bestaat uit meerdere torens.

Xintiandi Riverside Garden Architect: Hebei Architect Bureau, Shanghai Investeerder: Shanghai Xintiandi Real Estate Developer Co., Ltd., Shanghai Constructeur: Shanghai Suntek Modern Windows & Doors Co., Ltd., Shanghai Toegepaste Reynaers-systemen: CS 59, CS 59Pa, CP 45Pa, CP 50

Eric Wang

64

© Hélène Binet

65

St. Gallen, Zwitzerland

De vormgeving van het nieuwe instituut werd geïnspireerd door het licht.

Instituut voor pathologie en forensische geneeskunde Architect: Silvia Gmür Reto Gmür Architekten, Bazel Investeerder: Kantonales Hochbauamt, St. Gallen Constructeur: Diralsa AG, Neuenhof Toegepaste Reynaers-systemen: CW 86-EF/HI, CS 86-HI, CS 59Pa

referenTIes

66

Tunis, Tunesië

Strenge veiligheidsnormen en goede zonwering waren cruciale aspecten bij het ontwerp van dit ambassadegebouw in Tunis.

Ambassade van Canada Architect: Cabinet Lotfi Rebai, Tunis Investeerder: Canadese overheid Aannemer: Socobat, Tunis Constructeur: Inerzia, Tunis Toegepaste Reynaers-systemen: CW 60, BS 100

Mr. Samy Frikha

67

#10

Maisdijk 7 · 9102 · 5704 RM Helmond t 0492 56 10 20 · f 0492 56 10 30 www.reynaers.nl · [email protected]

Voorjaar 2012

REYNAERS B.V.

REPORT #10

TOGETHER FOR BETTER

REPORT Uitgave van Reynaers Aluminium

CENTRUM Ámbar Geometrie in optima forma

Focus De synergie van samenwerking

Universiteit van Luzern Een complete facelift