10e jaargang • nummer 4 • september 2014 In deze dorpskrant: Zorg Arend’s Westerkijk Agenda Molen Zomerkamp Fotopagina Sporten op speelveld Enumatil Natuurlijk Historische kring Kleurplaat
p. 2 p. 3 p. 4 p. 7 p.10 p.12 p.13 p.14 p.17 p.19
En nog veel meer! Redactie: Dick Spreeuwers, 0594-500200 Petra Geertsema, 0594-505963 Opmaak: Anna Bilstra, 0594-855076 Bijdragen van: Anita Koerts Bert Dijkhuizen Bert Heijenga Dick Spreeuwers Hanneke Steenbergen Heleen Velvis Herman de Heer Hilke Brodaerts Hilko Bron Jannes Huizing Jannet Bolhuis Tiemen Dijkema Wietze de Vries Redactieadres: De Klap 28, 9811 PH Enumatil Email:
[email protected] Website: Www.enumatil.eu Verschijnt: De derde woensdag van de oneven maanden, behalve juli. Oplage: 200 stuks Volgende nummer: November 2014 Sluitingsdatum kopij: 1 november 2014
Redactioneel Het is toch weer een beetje een latertje geworden deze dorpskrant. Niet omdat de kopij te laat was. Nee, die was dit keer voor negentig procent keurig op tijd. De techniek liet ons dit keer in de steek. Een laptop die ingeleverd moest worden en een nieuwe waarop de juiste software niet stond en je hebt een probleem. Gelukkig is alles weer opgelost zoals deze nieuwe dorpskrant aantoont. Uiteindelijk was het misschien niet verkeerd dat er wat problemen waren want dat leverde toch nog een paar hele leuke bijdragen op die anders te laat waren gekomen voor deze dorpskrant. Niet omdat de stukken niet op tijd geschreven waren maar omdat de activiteiten pas ontstonden na het sluiten van de kopij datum. Een geluk bij een ongeluk. Dus let even extra goed op de dorpsborrel van 3 oktober en de kerkdienst die op 12 oktober wordt opgenomen en op 9 november wordt uitgezonden op Radio 5. Twee voorbeelden die we hadden gemist als we wel op tijd waren geweest. Helaas niet in deze dorpskrant een verslag van het bezoek van B&W aan ons dorp. Het ontbrak dorpsbelangen helaas aan tijd om een verslag voor de dorpskrant te schrijven. Maar voor de rest hebben we volgens mij weer een hele mooie complete dorpskrant met veel activiteiten en wetenswaardigheden. Als laatste wil ik u alvast attenderen op een heel speciaal artikel in het november nummer van de dorpskrant over een Rooms Katholieke kapel die in Enumatil heeft gestaan. Ik heb al heel wat verhalen over Enumatil gehoord maar deze was voor mij compleet nieuw. Namens de redactie wens ik u veel leesplezier. Dick Spreeuwers
Bent u al geïnformeerd?
Belangrijke Telefoonnummers
Per 1 januari 2015 gaat veel zorg naar gemeenten... Heeft u of uw familielid een AWBZ-indicatie en moet u per 1 januari voor ondersteuning aankloppen bij uw gemeente? Dan willen wij - 9 cliëntenorganisaties - heel graag weten hoe u daarover tot nu toe bent geïnformeerd. Doe daarom mee aan onze digitale raadpleging. U helpt zo mee om de voorlichting hierover te verbeteren. Ondersteuning via de AWBZ Mensen met een beperking, ouderen, chronisch zieken en mensen met psychische problemen, krijgen nu vaak ondersteuning via de AWBZ. Het kan gaan om begeleiding, dagbesteding, kortdurend verblijf, beschermd wonen (via een RIBW) en de doventolk. Vanaf 1 januari moet u voor al deze vormen van ondersteuning aankloppen bij uw gemeente.
iedereen die met bovenstaande veranderingen te maken krijgt. Dus ook op mantelzorgers! Het invullen van de vragenlijst duurt ongeveer 10 minuten. We zouden het erg op prijs stellen als u meedoet. De vragenlijst is te vinden op de website van de gemeente Leek. Telefonisch meedoen kan ook Wilt u uw ervaringen liever telefonisch doorgeven? Dat kan ook: bel dan 030 2916 777 (maandag t/m vrijdag tussen 10.00 en 16.00 uur)
Programma ‘Aandacht voor iedereen’ De digitale raadpleging is onderdeel van het programma Aandacht voor iedereen (AVI). In het programma werken negen organisaties samen om alle betrokken partijen goed voor te bereiden op de overVermoedelijk heeft u al het heveling van AWBZ-zorg naar nodige gehoord over deze ver- gemeenten. andering. Bijvoorbeeld uit de pers, van uw gemeente of van De 9 organisaties zijn: ouderenkoepel CSO, Ieder(in), het zorgkantoor. Met deze raadpleging willen we nagaan Koepel Wmo-raden, Landelijk of de voorlichting tot nu goed Platform GGz,, Mezzo, NPCF, Oogvereniging, Per Saldo, en is verlopen. Zorgbelang Nederland. Dit willen wij weten Het programma Aandacht voor Bent u geïnformeerd over de iedereen wordt gefinancierd veranderingen en over de door het ministerie van VWS. overgangsregeling? Begrijpt u Meer informatie op: wat de informatie voor u bete- www.aandachtvooriedereen.nl kent? Weet u waar u voor aanvullende informatie terecht kunt? Doe mee! Raadpleging Zorg naar gemeenten: bent u al geïnformeerd? De raadpleging Zorg naar gemeenten: bent u al geïnformeerd? loopt van 4 september tot 4 oktober. Ze is gericht op 2
Algemeen alarmnummer 112 Huisartsenpost 0900-9229 Ambulance 050-3123040 Brandweer 0594-551515 Politie (geen spoed) 0900-8844 Dieren alarmnummer 144 Dierenambulance 050-5791909 Gemeentehuis 0594-551515 Storing Elektriciteit en gas 0800-9009 Storing kabel 0900-1884 Storing water (kant. uren) 050-3688688 Storing water (na kant u.) 0800-0202013 Kindertelefoon (2-8 uur) 0800-0432 Sensoor 0900-0767
Arend’s Westerkijk Arends Westerkijk Door Arend en Grietje Westerdijk ‘Koken met Grietje’ De familie Westerdijk gaat al sinds jaar en dag iedere zomervakantie naar een camping vlak over de grens bij het Duitse Meppen. Het buitenland hoeft niet ver weg te zijn. Voordeel is ook dat je, als je dat wilt, je zo even de grens terug overwipt om boodschappen in Nederland te doen. Om eerlijk te zijn, deden we dat niet zo heel vaak meer de laatste jaren. Wat ik nu ga zeggen, vindt niet iedereen even leuk maar het is wel een feit: Duitsers en Nederlanders lijken best veel op elkaar; ik denk dat een gemiddelde Chinees het verschil niet ziet! In ieder geval is het verschil in de supermarkt vooral in de prijs terug te vinden, het is bij onze buren goedkoper. Ondanks al dit moois besloten we dit jaar eens naar een verder weg gelegen buitenland te vertrekken en wel naar Italië, het Lago Maggiore vlakbij de grens met Zwitserland. Ook hebben we de caravan niet volgestouwd met allemaal Nederlandse producten, wel een beetje natuurlijk want het
moet wel leuk blijven. Het gevolg daarvan was dat Grietje, die altijd met plezier de maaltijden bereidt op de camping, ineens veranderde in een soort ‘fusion’ kok. Ze combineerde onze meegenomen Hollandse waar met plaatselijke ingrediënten. Daarom vanaf nu de rubriek ‘Koken met Grietje’ waarbij in iedere aflevering een bijzonder recept zal worden behandeld. Deze keer: ‘Poffertjes di Mare’. Benodigdheden: 1 pak kant en klare poffertjes 1 pak gerookte zalm bakje zeewiersalade visseneitjes Leg de koude poffertjes op een bord Leg op ieder poffertje een lekker stukje gerookte zalm. Daarop een beetje zeewiersalade (in Lago Maggiore overal te koop, maar Grietje zag het gelukkig ook in Nederland bij de Zaanse Super). En als kersje op het ijs bovenop een
3
klein beetje visseneitjes. Je kunt kiezen voor kaviaar, maar je hebt ook ‘nep-kaviaar’. En klaar is Grietje. Heerlijk met een Italiaanse Prosecco Frizzante, maar ook prima met een koud Hollands biertje! Grietje en Arend Westerdijk
Dorpsborrel
Kerkdienst Enumatil op Radio 5!
Op 3 oktober aanstaande vindt in de molen een dorpsborrel plaats. Vanaf 21.00u. is iedereen welkom voor een gezellig bijeenkomen van je mededorpsbewoners en wie weet kennis te maken met nieuwe mensen. Iedereen is bij deze van harte uitgenodigd om langs te komen voor, wat we hopen, een hele leuke avond wordt.
Op zondagavond 9 november zal op Radio 5 een kerkdienst worden uitgezonden van de Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt) te Enumatil. De voorganger is dan ds. Tiemen Dijkema. Het orgel zal worden bespeeld door Wim Wilts. Het onderwerp in die dienst is Waar bouw je op? De preek gaat over de laatste woorden van de Bergrede van Jezus. Ze staan in Matteüs 7:24-27 -
A G E N D A
Wie deze woorden van mij hoort en ernaar handelt, kan vergeleken worden met een verstandig man, die zijn huis bouwde op een rots.Toen het begon te regenen en de bergstromen zwollen, en er stormen opstaken en het huis van alle kanten belaagd werd, stortte het niet in, want het was gefundeerd op een rots. En wie deze woorden van mij hoort en er niet naar handelt, kan vergeleken worden met een onnadenkend man, die zijn huis bouwde op zand. Toen het begon te regenen en de bergstromen zwollen, en er stormen opstaken en er van alle kanten op het huis werd ingebeukt, stortte het in, en er bleef alleen een ruïne over.’ De uitzending begint om 19.00 uur. Wilt u bij de opname van deze dienst aanwezig zijn, dat kan: die opname is op 12 oktober om 14.00 uur in het kerkgebouw aan de Schans.
Vrijdag 26 september ’14 om 18:30 – 20:30 (voor kinderen van de basisschool) Bioscoop in de molen (film kijken op groot scherm) met popcorn/chips en limonade € 1,00 voor leden/€ 2,00 voor niet leden Vrijdag 31 oktober ’14 om 18:00 – 20:30 (voor kinderen van de basisschool) Pannekoekenbuffet en daarna disco in de molen € 2,00 voor leden / € 3,00 voor niet leden Zaterdag 15 november ’14 om 20:30 Wijnworkshop € 5,00 voor leden/€ 7,50 voor niet leden 6 wijnen (2 wit/2 rood/2 dessertwijnen) proeven onder leiding van een vinoloog (ik/Anita Koerts). Met behulp van “le nez du vin” geurendoos leert men proefnotities te maken en geuren/smaken te herkennen die bij bepaalde wijnen/druivensoorten horen. 4
Campagne om nieuwe regelgeving alcoholgebruik van 16 naar 18 jaar onder de aandacht te brengen. Sinds 1 januari 2014 is de wettelijke leeftijd om alcohol te nuttigen en te kopen verhoogd van 16 naar 18 jaar. Deze nieuwe regelgeving heeft de nodige gevolgen voor bijvoorbeeld supermarkten, horecagelegenheden. en uiteraard de doelgroep: de jongeren en hun ouders/verzorgers. Maar ook (middelbare) scholen zijn ermee bezig, aangezien zij de doelgroep onderwijzen. Vanuit diverse media is al vernomen dat de nieuwe regelgeving niet zonder slag of stoot wordt ontvangen. Maar hoe kan de nieuwe wetgeving inslijten bij de jongeren? Van 16naar18? Maklukzat! “Van16naar18? Maklukzat!” is de Groninger campagne om de nieuwe regelgeving onder de aandacht te brengen. Dit wordt bereikt door jongeren in de leeftijd van 15 tot 18 jaar, uit te dagen om zélf - in teamverband - een pakkende campagne te maken waarmee ze veel jongeren, ouders én alcoholverstrekkers weten te bereiken. Doel is om ze op de hoog-
te te brengen van de nieuwe regelgeving, de risico’s van alcoholgebruik op jonge leeftijd en hoe ze daar mee om kunnen gaan.
worden alle campagnes en verdere inzet van alle teams gewaardeerd en gevierd.
Teams in Leek, Grootegast en Grijpskerk Stimuleren alcoholvrije ac- De Westerkwartiergemeenten tiviteiten doen met 3 teams mee. In De campagne streeft meerdere Leek en Grootegast zijn dat de doelen na: de bekendheid van regionale scholengemeenschap de nieuwe regelgeving laten De Borgen en in Grijpskerk het inslijten; het vergroten van het Lauwerscollege. inzicht waarom alcohol pas vanaf 18 jaar wordt toegestaan; het bevorderen van de afname van alcoholgebruik onder jongeren en het stimuleren van alcoholvrije activiteiten. Campagne gaat deze maand van start Naar voorbeeld van het Drentse, zeer succesvolle alcoholproject ‘Maklukzat’, start in september 2014 de jongerencampagne “Van16naar18? Maklukzat!” in Groningen. Teams van jongeren, samengesteld op scholen, maar ook via jongerencentra en vrijwilligersgroepen, gaan dan hun campagne ontwerpen én uitvoeren. In december 2014
5
Vooraankondiging Dorcas voedselactie
Westerkwartiergemeenten starten eind september campagne om afval nog beter te scheiden...
Het duurt nog een tijdje, maar het zit er weer aan te komen: de Dorcas voedselactie. In supermarkten en in kerken worden voedselpakketten ingezameld en verspreid onder mensen in gebieden waar het nodig is. Dit jaar zal de actie in de winkels gehouden worden op 7 & 8 november. Wilt u/wil jij meehelpen en enkele uren in een supermarkt staan? Neem dan contact op met familie Steenbergen aan het Hoendiep. Helpen met de Dorcas voedselactie kan voor je maatschappelijke stage een heel aantal uren opleveren.
Inwoners van de gemeenten Grootegast, Leek, Marum en Zuidhorn scoren goed op het scheiden van huisafval aan de bron. Plastic, papier, metalen, glas, schillen en kleding worden al op ruime schaal gesorteerd aangeboden aan de milieuboer. Het systeem van inzameling van verpakkingsafval via de milieuzak is een van de meest succesvolle systemen in Nederland. In nauwe samenwerking met inzamelaar Hoeksema`s Regionale Milieudiensten (HRM) wordt het grootste gedeelte van het ingezamelde materiaal hergebruikt.
Daarnaast kunt u nog altijd uw overige kleding, dekens, speelgoed en keukengerei etc. brengen bij ons aan het Hoendiep! Je kan ons bellen voor meer informatie (0594-505204). Voor meer informatie over de voedselactie en de organisatie Dorcas kunt u de site bezoeken (www.dorcas.nl).
Met hetzelfde gemak gooi je het in de milieuzak Uit sorteeranalyses van het huishoudelijk restafval blijkt echter, dat er nog een heleboel materiaal in de grijze container wordt gegooid, terwijl dat nog prima als te recyclen grondstof dienst had kunnen doen. De Westerkwartiergemeenten starten daarom eind september een campagne om bewoners nog bewuster te maken om geschikte afvalmaterialen te scheiden van het restafval. Onder de titel “Met hetzelfde gemak gooi je het in de milieuzak” wordt op verschillende manieren aandacht voor dit onderwerp gevraagd.
Alvast bedankt namens Dorcas Familie Steenbergen
Het startschot van de campagne wordt op vrijdagmorgen 26 september 2014 gegeven door de verantwoordelijke wethouders van de 4 Westerkwartiergemeenten.
6
We kregen een uitnodiging…
Enthousiast werd er begonnen met een team samenstellen. Henk Borger bood zich direct aan als coach. Nu nog een team. Niet veel later was er een team klaar. In totaal deden er 10 enthousiastelingen uit Enumatil mee. De eerste wedstrijd ging verloren. De tweede net op het nippertje.. de derde: ook verloren. Totaal hebben we 5x gespeeld en helaas alles verloren. Maar dat vonden we allen niet zo erg. We hadden het naar onze zin en hebben met veel plezier mee gedaan. Volgende keer hopen we iets beter te zijn.. Groetjes Jannet Bolhuis
TIK VAN DE MOLENWIEK Nog maar net terug van vakantie, moet er alweer kopij ingeleverd worden voor de dorpskrant. M'n eerste gevoel was: “Er is helemaal niets gebeurd op de molen”. Helemaal niets gebeurd? Er is van alles gebeurd! Verfbeurt Eindelijk is de molen geverfd! En hoe! Begin juni is er al begonnen
met het schoonmaakwerk. Daar moest flink wat aan te pas komen. Een hele lange hoogwerker. Een hele goede hogedrukspuit. Heel wat paraplu's, want het water kwam in de Dorpsstraat en verderop in het dorp, weer naar beneden. Tante Til heeft haar gasten van nood maar onder de parasol of binnen laten zitten. Maar..... het werd schoon! Wat knapte de molen daar al
7
van op! Daarna kwamen de schilders. Wat hebben zij een flink stuk werk geleverd. En goed. Onder toeziend oog van het halve dorp, werd er geschuurd, gekrabd, gegrond, nog eens gegrond en uiteindelijk in de goede verf gezet. Alles zijn ze bij langs geweest. Tot in de lettertjes en cijfertjes toe. En het resultaat mag er zijn! PRACHTIG!
Ik heb mensen horen zeggen, die hier al jaren wonen, “Zo mooi is de molen nog nooit geweest”! We zijn er heel blij mee en heel zuinig op.
Radio Noord Een paar dagen voor de Groninger Molendag (14 juni), zaten we er net over te denken of we die dag wel door moesten laten gaan. Er zat zoveel tegen. Het zeildoek zat er niet op, vanwege Ooievaars de verfbeurt. Er werd weinig Maar wij zijn er niet alleen blij wind verwacht. Onze kinderwermee. De ooievaars ook! kers hadden maar beperkt tijd. Wat een prachtig gezicht. Elke Genoeg reden om te twijfelen avond komen de ooievaars weer aan de haalbaarheid van die naar de molen. Soms zelfs met dag. z'n vieren. Ze klepperen gezellig Telefoon. RTV Noord. “We zoewat tegen elkaar en brengen de ken nog een plekje voor de ranacht door op de molen. diouitzending van as zaterdag Maar helaas, het is niet alleen en nu dachten we aan de molen maar leuk en mooi! Er zit ook van Enumatil”. een keerzijde aan. Oeps, tja, zeg daar maar eens Ze zijn niet zindelijk! nee tegen! Het gevolg is echt niet om aan Ze zijn gekomen en hebben van te zien. Zo vies! 10 – 12 uur genoten in ons En wat is het slecht voor het dorp. In de molen waren heel verfwerk. wat dorpelingen gezellig bij elAls u dit leest, hopen we, op kaar met een kop koffie of thee. een diervriendelijke manier, de Heel wat gesprekken werden ooievaars van de molen verdre- gevoerd, in de microfoon. Ook ven te hebben. zijn ze het dorp in geweest om Niet omdat we ooievaars niet 'op locatie' interviewtjes te houmooi vinden of ze geen plekje den en dingen te gaan bekijken/ gunnen, maar gewoon omdat proeven. onze molen er helemaal aan Na twee uren in Enumatil te zijn gaat op deze manier. geweest, zei presentator Michiel: “Sjonge, ik ben gewoon
8
verliefd op dit dorp.” Een hele belevenis voor ons en Enumatil is weer goed op de kaart gezet! Molenvriendendag, 27 sept. Zoals u elders in deze dorpskrant kunt lezen, wordt de jaarlijkse molenvriendendag gehouden in Enumatil. Veel molenvrienden en erfgoedliefhebbers komen hier mogelijk op af en, laten we eerlijk zijn, ze kunnen hun hart ophalen in Enumatil! Ook alle dorpsbewoners zijn van harte welkom om deze dag bij te wonen. Vreugd Mocht u een tijdje gedacht hebben: “Wat staat die molen vreemd. Net niet helemaal recht”, dan kan dat kloppen. De molen heeft een tijdje in de vreugd gestaan, in de hoop dat de ooievaars die schuine stand niet zouden waarderen. Het had helaas niet het gewenste resultaat.
Erfgoeddag: 27 september in Enumatil Heleen Velvis Facebookpagina Korenmolen Eben Haëzer De Facebookpagina is te vinden via: https:// www.facebook.com/pages/ Korenmolen-Eben-Ha%C3% ABzer/511898865569893. Op deze pagina is allerlei informatie te vinden over onze molen, de dorpsactiviteiten en ‘buurtmolens’.
Voor de molenvrienden, andere erfgoedliefhebbers en lokaal geïnteresseerden is er op 27 september een speciaal programma rondom de molen Eben Haëzer in Enumatil. Stichting Erfgoedpartners organiseert deze erfgoeddag al jaren, steeds op een andere mooie plek in de provincie. Het doel is mensen in contact te brengen met het erfgoed in hun omgeving. Op 27 september staat het erfgoed van Enumatil centraal. We beginnen de dag rond half 11 met koffie en poffert in Tante Til en in de molen. Vanuit daar gaan we naar de locatie waar de lezing plaats zal vinden (deze locatie is nu nog onbekend). Hier wordt eveneens de nieuwe molenkaart met alle molens van de provincie Groningen gepresenteerd. Johan van Dijk, molenaar en historicus, zal daarna een lezing geven over de verhalen die hij geschreven heeft voor de website www.groningermolens.nl. Voor deze verhalen hebben de bestaande en verdwenen molens in het Westerkwartier centraal gestaan. Na deze lezing is het tijd voor de lunch. Deze zal eveneens genuttigd worden bij Tante Til en in de molen. Na de lunch kan men de molen bezichtigen, waar molenaar Heleen Velvis uitleg zal geven over het educatieve programma De Molenmuis. Eveneens is de Gereformeerde kerk aan de Dorpsstraat geopend. Hier zal iemand aanwezig zijn om uitleg en een rondleiding te geven. Iedere belangstellende wordt van harte uitgenodigd om bij deze dag aanwezig te zijn. U hoeft zich niet op te geven en de koffie en lunch zijn deze dag voor de rekening van Stichting Erfgoedpartners. Deze dag is niet voor niets gekozen tijdens het weekend van Tocht van om de Noord. Dit wandelevenement loopt dit jaar door het Westerkwartier en staat in het teken van de Groninger molen. Daar sluiten wij met onze Erfgoeddag graag bij aan. Nadat u de Erfgoeddag heeft bezocht, nodigen we u dan ook uit om nog een kijkje te gaan nemen langs de route van de Tocht om de Noord. In verschillende dorpen zijn leuke activiteiten georganiseerd. 9
De teller staat inmiddels op 64 ‘likers’, mensen die regelmatig een kijkje nemen op de pagina. Er is de afgelopen maanden heel wat gebeurd in en om de molen: 14 juni was het Groninger Molenweekend, RTV Noord verzorgde een uitzending vanuit de molen, de mannen van Afman Leek hebben heel wat werk verzet om onze molen weer mooi te krijgen, 4 juli was er een bruidspaar op de molen om foto’s te maken, het zomerkamp was een groot succes, we hadden heel ‘hoog bezoek’ op de molen en ga zo maar door. Kortom, het was een drukke zomerperiode en er staan ook nog leuke dingen op de planning. 13 september is Open Monumentendag, er staan weer scholen op het programma en er zullen binnenkort weer enkele activiteiten plaatsvinden. Meer hierover volgt binnenkort.
Oproepje Regelmatig verschijnen er berichten en foto’s op de Facebookpagina, nu wordt deze pagina beheert door Hanneke en dat kost best wel wat tijd. Wilt u/wil jij ook wel eens wat plaatsen over het dorp of de molen, dan kunt u/kan jij dat doorsturen naar Hanneke. Of misschien wilt u/wil jij wel medebeheerder worden, geef dat dan ook door aan Hanneke.
E-mail DAC:
[email protected] Zomerkamp 2014 een groot succes. Ondanks de regen vertrokken dinsdagavond 8 juli 9 enthousiaste kinderen en 2 enthousiaste begeleiders vanaf de speelweide richting zwembad. De regenkleding kwam goed van pas, in het zwembad aangekomen plonsden de kinderen al snel in het warme zwembadwater. Ruim anderhalf uur later was de meeste regenkleding aardig gedroogd.
des gespeeld. Helaas, er werd geen 4 gegooid, dus werden er nog 9 rondes gespeeld. Het was al behoorlijk laat toen de laatsten de tent in kropen.
Het late opblijven had tot gevolg dat er uitgeslapen werd tot maar liefst 8 uur(!!!). Na het ontbijt en een kort spelletje stond er een survival op het programma. Na een goede voorbereiding: droge kleren, regenkleding en een Dan het vertrek naar de camping, ook in de handdoek werd er gestart. regen. Sommige kinderen hadden nog steeds Na allerlei wateropdrachten en samenwergeen idee waar gekampeerd zou worden. Na kingsopdrachten was iedereen moe en hongeeen fietstocht van 20 minuten werd er gestopt rig en gingen de klaargezette broodjes er bij het Dorpshuis in Lettelbert waar alle tengoed in. Vervolgens werden alle tenten opgeten inmiddels stonden. Na het inrichten kon ruimd en kwamen de ouders de spullen weer het spelen beginnen: voetballen, 'het dobbel- halen. Toen was het al weer tijd om terug te steenspel' en nog veel andere dingen. fietsen. Eenmaal op de speelweide was er nog een verrassing. Na al dat harde werken was Rond een uur of 22:00 werd het kampvuur iedereen wel toe aan iets lekkers. Waar kan je aangestoken en werden heerlijke worstjes en in Enumatil iets lekkers halen? Juist ja, bij marshmallows boven het vuur gehouden. Tante Til! Iedereen mocht nog een ijsje uitkieEven later werd er een spannend kampvuurzen. Tante Til was erg lief voor de groep en verhaal voorgelezen. Na het kampvuur werd gaf een rondje van het huis. Na het ijsje verbinnen 'het dobbelsteenspel' nogmaals getrokken de kinderen richting huis en kon er speeld. worden opgeruimd. Het werkt als volgt, neem een grote dobbelsteen, bepaal een cijfer, noem een naam en Er kan goed teruggekeken worden op het verzin een opdracht. Als je dat cijfer gooit, kamp, de kinderen waren erg enthousiast: moet degene die je hebt genoemd de op''Ik vond het zwemmen het allerleukst'' dracht uitvoeren. Een voorbeeld van de lei''Ik had nog nooit een kampvuur gehad op ding was: als er 4 wordt gegooid, dan moet kamp'' iedereen tanden poetsen en op bed, als er wat ''Het dobbelsteenspel vond ik het leukste'' anders wordt gegooid, worden er nog 9 ron-
10
11
Fotopagina Een prachtige dag tijdens het ‘reisje van de kids’ Wat een mooi weer was het tijdens het reisje van de kids. Een ideale dag voor een gezellig reisje van de kids. Met een klein groepje vertrokken we vanaf de speelweide voor een dagje Drouwenerzand. En wat was het gezellig en wat was er veel te doen. 'Het hunebed', de 'Break dance' en het 'Waterplein' waren erg populair. Heel wat gegil, watergespetter en heerlijke patat later ging iedereen weer tevreden (en vooral ook moe) naar de auto's terug.
Zomerkamp
12
Opknapbeurt basketbalveld
Beste dorpsgenoot, Vanuit Gineke ontstond het idee om recreatief volleybal te gaan spelen in Enumatil. Lijkt het u leuk om eens per week op de vrijdagavond volleybal te spelen op de speelweide, geef u dan op via
[email protected] Deelname is gratis. We starten zodra we minimaal 6 spelers hebben.
Voor de opening van de Schuilhut is er veel werk verzet. Er is behoorlijk wat bedacht om de opening zo goed mogelijk te laten verlopen en voldoende activiteiten aan te kunnen bieden. Het is al een tijdje geleden, in de vorige dorpskrant is er al aandacht aan besteed en toch moet er nog wat gezegd worden.
Graag tot dan! Vriendelijke groet, Hilke Broodtaerts
Aangezien het speelveld de afgelopen jaren niet intensief onderhouden is, groeide met name het basketbalveld vol met gras. Vlak voor de opening van de ‘Klapkeet’ moest daar verandering in komen omdat de Line Dance- groep Route Seven een goede ondergrond nodig had. Woensdagavond 21 mei heeft een groep van 8 vrijwilligers hun uiterste best gedaan om het veld van al het gras te ontdoen. Dit kostte behoorlijk wat energie en vrije tijd. Na twee uren hard werken, was het veld stukken groter dan voorheen.
DAC Hobbelig Jannes Huizing
We mogen heel blij zijn met mensen die hun beste beentje voorzetten om ons dorp nog mooier en netter te maken dan het al is. Naast het verwijderen van het gras zijn toen de volleybalpalen ook geplaatst door 2 jongemannen met behulp van een trekker en kraan. Bij deze allemaal nog heel erg bedankt voor jullie inzet!
Het is hobbelig, het is overwoekerd met groen en het zijn tegels i.p.v. asfalt. Hoe hard de vrijwilligers hun werk hadden gedaan, nog geen 3 dagen later is het groen alweer zichtbaar. We hebben het over onze basketbalveld. Nu reden we langs Den Horn en zagen daar een super mooi basketbalveld liggen, dus natuurlijk ben ik nieuwsgierig, zouden wij dat ook zo mooi kunnen krijgen? Misschien dat er dan ook echt met de bal er op gespeeld kan worden.
13
Enumatil natuurlijk nr. 49. Het weer Zoals gewoonlijk beginnen we met het weer. Eerst maar eens een overzichtje: Temperatuursverloop
normaal
dit jaar
Verschil
december
3.7 º C
5.9 º C
+ 2.2 º C
januari
3.1 º C
5.7 º C
+ 2.6 º C
februari
3.3 º C
6.5 º C
+ 3.2 º C
maart
6.2 º C
8.4 º C
+ 2.2 º C
12.1 º C
+ 2.9 º C
13.2 º C
+ 0.1 º C
16.2 º C
+ 0.6 º C
19.8 º C
+ 1.9 º C
16.1 º C
- 1.4 º C !!
Juli was de achtste maand op april 9.2 º C rij, welke warmer als normaal is verlopen. Heel merkwaardig mei 13.1 º C is dat augustus opeens 1.4 º C kouder is als normaal. juni 15.6 º C Krijgen we nu 8 maanden te juli 17.9 º C koud misschien? Voor de maand juli geldt dat augustus 17.5 º C het bij ons in West Groningen het warmst was van heel Nederland. en in Friesland viel lokaal slechts 20-40 mm. Dit was Neerslag niets vergeleken bij andere plaatsen in het land. In NoordGemiddeld Dit jaar en Zuid Holland viel 3 tot 4 Dec. 80 mm. 67 mm. keer de normale hoeveelheid Jan. 73 mm. 65 mm. met als toppunt de Zaanstreek Febr. 55 mm. 56 mm. met 200 mm. Ook zeer nat Mrt. 68 mm. 26 mm. was het in Zuid-Limburg, omMei 61 mm. 38 mm. geving Arnhem en Oss. Juni 68 mm. 47 mm. Juli 79 mm. 94 mm. Wat de neerslag van de maand Aug. 78 mm. 125 mm. augustus betreft, hebben we het hier in het noorden een Erg opvallend aan de neerslag stuk natter gehad dan norvan de afgelopen 4 maanden maal. Door het vaak buiige kazijn de enorm grote regionale rakter van de neerslag waren verschillen. Code oranje de neerslaghoeveelheden wel gebieden, wateroverlast en grillig verdeeld over het land wolkbreuken in het midden en met soms op korte afstand van zuiden gaan samen met droge elkaar grote verschillen. Bodagen in het noorden en omvendien was het niet in het hegekeerd. le land nat. In delen van Overijssel, Drenthe en Groningen In Juli had alleen het noordviel op sommige plaatsen minwesten van het land een zeer der dan 70 mm regen. droge maand. Op de Wadden Enumatil mat 110 mm. 14
Voor augustus had het noorden weer een klein recordje: meeste uren zonneschijn! De huismus van Ernesto Boetzkes Ernesto Boetzkes, nieuwe inwoner aan De Klap 20 kwam aan de deur met een jong huismusje. Ze willen hem redden voor de rondstruinende katten. “ Is het verstandig om dit vogeltje met de hand te verzorgen?” “Nou nee”, luidt ons antwoord, “je kunt hem het beste door de ouders laten grootbrengen, dus zet hem maar op het platte dak zodat de katten er niet bij kunnen”. En zo gebeurde het. De ongeveer 100-150 huismussen in ons dorp hebben overigens voor flink wat nakomelingen gezorgd (foto in ‘t volgende nummer, wegens mankement harde schijf).
De ooievaars hebben Enumatil ontdekt.
Gerard Boonstra
Bijna elke avond horen we een stel ooievaars klepperen die bovenop de molen de nacht doorbrengen. Overdag foerageren ze in de 5 polders rondom het dorp. Ze eten daar vooral kikkers, mollen, muizen en ratten. Er moet daar dus wel flink wat voedsel in die weilanden zitten. Door hun opvallende verschijning en hun geklepper trekken ze elkaar aan zodat er soms 6 ooievaars rondlopen. Eigenlijk lijken de ooivaars net mensen. Zoals wij elkaar inseinen waar je bijvoorbeeld de lekkerste verse haring kunt kopen tegen een aantrekkelijke prijs, vertellen de ooievaars waar de lekkerste kikkers te vinden zijn. Dat er regelmatig 6 dieren rondlopen is waarschijnlijk het uitstralingseffect van de vele ooievaarsnesten in Roderwolde. Misschien kan de DAC ook ons dorp een ooievaarsnest bezorgen, zoals Oostwold, Den Horn en Oldekerk, die al hebben?
We hebben een goede natuurfotograaf in ons dorp, elke maand zitten er leuke foto’s van diverse soorten planten en dieren bij. Deze keer de prachtige wolbij uit ons dorp.
Willeke Bethlehem en Leucochloridium paradoxum. De ontdekking van 2 endoparasieten plus de plotselinge dood, na elkaar van 2 dochtertjes, brachten het geloof van de jonge predikant Charles Darwin ernstig aan het wankelen. Darwin kon niet goed verkroppen dat de Schepper zoiets wreeds had kunnen bedenken. Dat de natuur zo wreed was; okay, maar een Schepper?
Marters. Regelmatig horen we dorpsbewoners over signalementen van marters. Peter Zetstra zag er zelfs 4 tegelijk. Hilko wordt regelmatig uit zijn slaap gehouden door het gekrijs van de vechtende mannen, Herman ziet het typische marterloopje in de maneschijn en weer anderen zien marterkeutels in hun tuin Endo-parasieten beginnen als ei in de gastliggen, of hun eend mist zijn kop. heer, vervolgens eten ze hem van binnen uit op, met de langzame marteldood als gevolg. We hopen dat Gerard Boonstra ze nog eens We hebben al eerder geschreven over het met de fotoval kan spotten. We denken wel dat sluipwespje Dinocampus coccinellae, die lievehet steenmarters zijn, maar het zouden nog heersbeestjes van binnenuit opeten. best wel eens bunzingen kunnen zijn. Nu komt Willeke Bethlehem met LeucochloridiVerschillen: boevenmasker van bunzing plus um p. aan de deur. Dit is een platworm, die geen borstvlek, de steenmarter geen masker veelal door barnsteenslakjes als eitje worden wel een wit slabbetje op de borst. opgegeten welke in vogelpoep zitten. 15
Na het inslikken van de eitjes ontwikkelen zich 1 of 2 sporocysten die in de tentakel van de slak pulseren. Ook het gedrag van de Zombie -slak verandert totaal, kroop hij eerst onder het (riet)-blad, nu kruipt hij naar de bovenkant en is zo met de kronkelende antenne en zijn positie in het daglicht duidelijk zichtbaar. Vogels eten de aangetaste slak en de cirkel is weer rond. De grote aardslak of tijgerslak Jannie Otter heeft een rare “slak” in de tuin, eerst denken we aan een olifantrups van de Pijlstaartvlinder Groot Avondrood. Immers, het dier zit in de bloempot met Fuchsia. Echter nadere inspectie toont Jannie’s gelijk, het is een slak en wel de Tijgerslak.
Nu zijn huisjes- en naaktslakken op zich heel nuttige dieren, want ze ruimen organisch afval op, zoals dood hout en bladeren, maar soms gaat hun rasptongetje gretig over onze verse sla, spinazie of Hosta en dat willen we niet. Nu is het zo dat we maar 1 keer een plaaghoeveelheid van Tijgerslakken hebben gezien en wel in Kornhorn en dus laat Herman er altijd enkele toe. Iets anders zijn de Gewone wegslakken Arion (Arion) rufus. Emmers vol kunnen in onze tuinen voorkomen, naast het nuttige opruimwerk, brengt deze soort, in dergelijke hoeveelheden, schade toe aan overige, zeldzame slakkensoorten. Huisjesslakken laten we met rust en deze dienen ook als voer voor Zanglijster en Merel.
Maar de Gewone Aardslak wordt buiten het dorp naar ruigten gebracht, in 2-en gesneden of in de sloot verdronken. Dus geen gif, geen bier gebruiken! Garagebouw, mollen en regenwormen We hadden nog een plannetje over grondverzet door mol en worm. In 20 jaar tijd verzamelde zich ruim 20 cm modder bovenop de tegels. Oorzaak bladval, regenval, mol en worm. helaas is daar geen plaats meer voor. Misschien de volgende keer. Zoals altijd kunt u met onze natuurvragen of bijzondere waarnemingen bij ons terecht.
Hallo dorpsbewoners.. Een paar mede dorpsbewoners nemen het op zich om dit jaar oud en nieuw traditioneel in de molen te gaan vieren… De laatste jaren is het erg rustig en gebeurt er weinig met oud en nieuw daar willen we graag verandering in brengen. Dat moet haalbaar zijn mede met jullie hulp. We hebben hier nog wel een paar extra vrijwilligers voor nodig , b.v voor het voorwerk , tijdens het feest , en wat nawerk.
Voel je je geroepen dan kun je je opgeven bij.... koos siegers - klaasjan schipper - ite penninga - kor bethlehem - tjeerd damsma - wietze de vries Samen met jullie maken we er vast een geweldig oud en nieuw feest van.
Feestelijk oud en nieuw in Enumatil?! 16
De Historische Kring gemeente Leek en omstreken Bert Heijenga De Historische Kring, opgericht in 1986, is een vereniging voor iedereen die interesse heeft in de geschiedenis van het Zuidelijk Westerkwartier. De vereniging doet onderzoek naar de regionale en lokale geschiedenis, en maakt het resultaat daarvan kenbaar aan een zo breed mogelijk publiek, om zo de historische kennis over de eigen leefomgeving te bevorderen. Door middel van archiefonderzoek e.d. wordt meer kennis verkregen over de vroegere bewoners van de dorpen en streken - over de schansen, de scheepvaart, de vervening, handel en industrie, het onderwijs, de borg Nienoord en vooral de lokale geschiedenis van de dorpen -waaronder uiteraard Enumatil- buurtschappen en streken in de gemeente Leek en van het aangrenzende Nietap. De vereniging geeft het kwartaalblad Historisch Leek uit, met o.a speciale nummers, zoals 60 jaar bevrijd (19-2, maart 2005) Jubileum 25-jarig bestaan (26-1, januari 2012) met daarin historische wandelingen door alle dorpen in de gemeente, dus ook door Enumatil. Honderd jaar Drachtster Tram (27 -4, oktober 2013), als begeleiding bij de tentoonstelling.
Tijdens ledenvergaderingen wordt steeds een lezing verzorgd over een interessant historisch onderwerp. We beheren een (uitleen)bibliotheek met meer dan 500 boeken en evenzoveel artikelen uit 25 jaar Historisch Leek. Bovengenoemde publicaties zijn in de bibliotheek te koop. Sommige artikelen worden ook op de website geplaatst; daar is ook de boekencatalogus te raadplegen. In samenwerking met de gemeente Leek beheren we een volledig gedigitaliseerde fotocollectie, en middels een eigen fotodienst leggen we veranderingen in ons werkgebied vast. Tenslotte participeren we in de Beeldbank Groningen, een initiatief van de Groninger Archieven, Provincie en waterschappen. Het laatste nummer van ons kwartaalblad ligt te koop bij Tante Til. Meer informatie: Website http://www.historischleek.nl Facebook: https://www.facebook.com/ groups/264794783686783/
Verder werkt de Historische Kring mee aan bijzondere uitgaven, zoals vorig jaar: Auwema, eigenerfden in Tolbert, door Leo Martinus (2013) Anna van Ewsum, haar afkomst, haar leven en haar wereld’ door Wouter van Schie (2013) Er worden lezingen en tentoonstellingen georganiseeerd over historische onderwerpen: Najaar 2013: De Drachtster Tram, rond de 3000 bezoekers. Gepland voor oktober 2014: de Leekster Courant.
17
Noodpakket! Standaard radio op batterijen Zaklamp Extra batterijen Eerste hulp kit Eerste hulp handboek Lucifers in waterdichte verpakking Waxinelichtjes Warmhouddekens Gereedschapsset Waarschuwingsfluitje Extra voorraad flessenwater Contant geld Kopieën ID en verz. Plattegrond omgeving Autokaart Bel. tel. nrs. Voor. houdbaar eten Medicijnen Regenponcho’s Voorr. verzorgings art.
KLEURPLAAT
18
http://arsanto.us/kleurplaten-de-herfst
19
20
