JAARVERSLAG 2010
Inhoud Jaarverslag 1.
Voorwoord door de directeur-bestuurder
3
2.
Resultaat 2010 op hoofdlijnen
5
3.
Verslag van de directeur-bestuurder 2010
6
4.
Verslag Raad van Commissarissen 2010
9
5.
Volkshuisvestelijke ontwikkelingen 2010 5.1.
Kwaliteit van het woningbezit
16
5.2.
Verhuur van onze woningen
22
5.3.
Leefbaarheid en specifieke doelgroepen
31
5.4.
Betrekken bewoners bij beleid en beheer
33
5.5.
Wonen en zorg
35
5.6.
Financieel beleid
36
6.
Verbindingen
38
7.
Verklaring directeur-bestuurder
39
8.
Kengetallen overzicht 2010
40
Jaarrekening 9.
Enkelvoudige balans per 31 december 2010
41
10.
Enkelvoudige winst- en verliesrekening over het boekjaar 2010
43
11.
Algemene toelichting op de enkelvoudige balans en winst- en verliesrekening 2010
44
12.
Toelichting mutatie bedrijfswaarde 2010
56
13.
Toelichting op de enkelvoudige balans per 31 december 2010
58
14.
Toelichting op de enkelvoudige winst- en verliesrekening over 2010
71
15.
Geconsolideerd kasstroomoverzicht
79
16.
Geconsolideerde balans per 31 december 2010
80
17.
Geconsolideerde winst- en verliesrekening over het boekjaar 2010
82
18.
Algemene toelichting op de geconsolideerde balans en winst- en verliesrekening 2010
83
19.
Toelichting op de geconsolideerde balans per 31 december 2010
85
20.
Toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening over 2010
92
-1-
Overige gegevens A.
Ondertekening van de jaarrekening
96
B.
Controleverklaring
97
C.
Samenstelling organisatie
100
D.
Woningbezit per gemeente per 31 december 2010
102
E.
Overzicht renteresultaat
103
-2-
1. VOORWOORD DOOR DE DIRECTEUR - BESTUURDER De afgelopen jaren maakte Stichting WSG naam als regionaal actieve en ondernemende woningcorporatie. Hierbij lag de nadruk van activiteiten op het gebied van wonen en zorg. In veel gemeenten in de regio zijn, in nauwe samenwerking met een groot aantal zorgpartners, nieuwe complexen voor wonen en zorg gerealiseerd van een kwalitatief hoog niveau. Hiermee werd een nieuwe standaard in de regio gezet voor het huisvesten van mensen met behoefte aan een hoge graad van verzorging en van mensen die niet in staat zijn (volledig) zelfstandig te wonen. WSG heeft de laatste jaren in veel gemeenten, ook in gemeenten die ver buiten het (oorspronkelijke) werkgebied van WSG liggen, grondposities verworven. Deels zijn dat posities die op korte termijn tot realisatie van complexen voor wonen en zorg kunnen leiden, maar in een groot deel van de gevallen zijn dat locaties, waarvan een woonbestemming (nog) ver weg is. De laatste jaren heeft WSG kunnen profiteren van een goed lopende markt voor koopwoningen en van de ruime beschikbaarheid van financiële middelen via de reguliere volkshuisvestingskanalen. In de regio Midden- en West-Brabant liep de woningmarkt, ten opzichte van andere delen van het land, nog relatief lang door. In 2010 is echter ook in deze regio de woningmarkt tot stilstand gekomen De verkopen uit bestaand bezit halveerden. De vele nieuwbouwprojecten – voornamelijk koopwoningen bestemd voor de commerciële markt en niet voor de sociale doelgroep – werden (en worden) niet meer verkocht. Het risicoprofiel is gevolg van dit alles sterk toegenomen. In september 2010 is, in opdracht van het Centraal Fonds Volkshuisvesting (CFV), een plan van aanpak opgesteld, gericht op het vergroten van de cash flow, het verkopen van projecten en (grond)posities en het stopzetten van projecten in ontwikkeling. Het doel hiervan was om al in de loop van 2010 de financiële positie van WSG te versterken. Rond de jaarwisseling was de conclusie dat dat niet was gelukt. Ondanks aandringen van het CFV en de Raad van Commissarissen bleek de voormalige bestuurder niet in staat om deze trend te keren. Dit is zo gebleven, tot aan het moment van zijn terugtreden. Om rust en ruimte te creëren traden in mei 2011 ook de voorzitter, de vice-voorzitter en een lid van de Raad van Commissarissen af. Om de voortgang van het intern toezicht te garanderen startte de heer Lensen vervolgens op verzoek van de Raad van Commissarissen als tijdelijk voorzitter van de Raad van Commissarissen. De laatste maanden is door velen, binnen en buiten de organisatie, hard gewerkt aan het in kaart brengen van de financiële situatie en de - al dan niet vastgelegde - afspraken met stakeholders (gemeenten, zorgpartners, andere corporaties, ontwikkelaars, ontwikkelende bouwers en dergelijke). Hiervoor zijn diverse landelijk opererende bureaus met brede werkervaring ingeschakeld. Zo werden onder meer contracten met zorginstellingen grondig bestudeerd, grondposities en projecten getaxeerd en is de onderhoudsnorm kritisch beoordeeld. Parallel aan dit traject zijn met bijna alle genoemde stakeholders gesprekken gevoerd over de ontstane situatie en over de voorgenomen stappen. Vanwege de lopende onderzoeken naar de financiële positie en beheershandelingen heeft de Raad van Commissarissen op dit moment nog geen decharge verleend aan de voormalig bestuurder. Met het CFV, het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) en het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) zijn constructieve gesprekken gevoerd over de ontstane situatie. Deze partijen concludeerden in juni 2011 dat er tijd en ruimte nodig is voor het opstellen van een herstelplan. Dit herstelplan gaat uit van een aantal oplossingsrichtingen, waarmee de volkshuisvestelijke continuïteit kan worden gegarandeerd. Hiervoor is een werkgroep gevormd met vertegenwoordigers van het CFV, het WSW en het ministerie, aangevuld met een vertegenwoordiger van de gemeente Geertruidenberg. Uiterlijk medio december 2011 vindt de besluitvorming over de toekomst van WSG plaats. -3-
2. RESULTAAT 2010 OP HOOFDLIJNEN Het gevoerde beleid, alsmede de gewijzigde economische omstandigheden hebben ertoe geleid dat afwaarderingen op de waarde van de bestaande voorraad en op posities en projecten in boekjaar 2010 noodzakelijk waren. Daarnaast is er volkshuisvestelijk flink geïnvesteerd, wat een behoorlijke financieringslast heeft opgeleverd. Het verlies over het boekjaar 2010 bedraagt in totaal € 63,6 miljoen. Dit is samengesteld uit de volgende posten: € 51,3 miljoen heeft betrekking op overige waardeverminderingen. Dit bestaat uit de volgende posten: - lagere taxatiewaarde grondposities en projecten (€ 35 miljoen) - vorming van voorziening aangegane verplichtingen (€ 8 miljoen) - vorming van voorziening deelnemingen (€ 4 miljoen) - vorming van voorziening algemeen (€ 4,3 miljoen) € 2,6 miljoen heeft betrekking op de herijking van de fiscale positie, met name de verrekenbaarheid van verliezen uit het verleden met winsten in de toekomst. € 9,7 miljoen heeft betrekking op de reguliere bedrijfsvoering. De negatieve resultaten uit de koopprojecten hebben hierin een aandeel. Daarnaast is de post rentevergoeding tijdens de bouw ten opzichte van 2009 gedaald met € 2.7 miljoen. Dit wordt met name veroorzaakt doordat WSG voor een aantal posities binnen de voorraden geen rente heeft kunnen toerekenen vanwege waardering tegen een lagere taxatiewaarde. Het eigen vermogen van WSG komt met dit verlies uit op € 4,2 miljoen. Inclusief de langlopende voorzieningen komt het weerstandsvermogen uit op € 5,3 miljoen. Het weerstandsvermogen is ten opzichte van 2009 aanzienlijk afgenomen. WSG krijgt tot december 2011 de tijd om een herstelplan te realiseren, waarin de nadruk ligt op de verbetering van de financiële positie en over een oplossingsrichting wordt besloten. Het Centraal Fonds Volkshuisvesting en het Waarborgfonds Sociale Woningbouw,het Ministerie van Binnenlandse Zaken hebben hun vertrouwen uitgesproken over deze aanpak. Hiermee is de continuïteit en de liquiditeit van WSG voorlopig gewaarborgd. De gemeente Geertruidenberg participeert in de werkgroep herstelplan WSG. In de komende periode zullen WSG en deze stakeholders regelmatig de ontwikkelingen in het verkoop/dispositieprogramma en de effecten op de kasstromen bepalen. Hiermee worden de stakeholders in alle openheid betrokken bij de herstelinspanningen van WSG. Een aantal collega corporaties is inmiddels bereid gevonden te bekijken of zij een bepaald deel van het bestaand bezit en ontwikkelprojecten kunnen overnemen van WSG, zodat de volkshuisvestelijke waarde van deze projecten blijft behouden.
-5-
3. VERSLAG VAN DE DIRECTEUR - BESTUURDER 2010 Financiële en bestuurlijke ontwikkelingen Stichting WSG In juli 2010 heeft het Centraal Fonds Volkshuisvesting een A2-oordeel uitgebracht, waarmee werd aangegeven dat de voorgenomen activiteiten van WSG in de eerste drie jaren passend zijn bij de vermogenspositie, maar dat in de overige twee prognosejaren de financiële positie van WSG in gevaar kan komen. Op basis van dit oordeel heeft WSG in september 2010 een plan van aanpak vastgesteld voor de verbetering van de financiële positie. De verkoop van een groot aantal projecten maakt onderdeel uit van het plan van aanpak. De praktijk bleek weerbarstig. Daarnaast vergde de verbetering van de financiële positie van WSG een andere benadering dan WSG de afgelopen jaren heeft gehanteerd. De toenmalige bestuurder was hiertoe niet in staat. Mede om die reden is de voormalig bestuurder in overleg met de Raad van Commissarissen in maart 2011 afgetreden en is op 8 april jl. een interim-bestuurder aangesteld, met als opdracht het onderzoeken en waarborgen van de financiële positie en volkshuisvestelijke continuïteit van WSG.
Herstelplan tot december 2011 Sinds begin april 2011 heeft de interim-bestuurder gesprekken gevoerd met vrijwel alle samenwerkingspartners en contractpartijen van WSG, met als doel het inventariseren van de situatie en het creëren van vertrouwen bij de stakeholders. Het uitgangspunt daarbij was de belangrijke stakeholders in openheid bij het te doorlopen proces te betrekken. Daarnaast zijn sinds medio april concrete stappen ondernomen ten aanzien van de verbetering van de financiële positie. In deze aanpak kunnen twee hoofdactiviteiten worden onderscheiden: het inventariseren van de situatie en het versterken van de liquiditeitspositie op de korte termijn. Naast het versterken van de liquiditeitspositie op de korte termijn dient ook de continuïteit op de langere termijn onderzocht te worden. Hiertoe stelt WSG in juli 2011 een herstelplan vast, waarin het proces voor de verkenning van de oplossingsrichtingen voor de volkshuisvestelijke continuïteit op de lange termijn wordt beschreven. Hierna worden de oplossingsrichtingen concreet uitgewerkt, waarna in december 2011 het besluit valt over de definitieve oplossingsrichting. Het Centraal Fonds Volkshuisvesting, het Waarborgfonds Sociale Woningbouw en het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties hebben hun vertrouwen uitgesproken over deze aanpak en geven WSG tot medio december 2011 de tijd om een besluit te nemen. Het zelfstandig voortbestaan van WSG is één van de oplossingsrichtingen die in het herstelplan worden verkend. Andere oplossingsrichtingen zijn het samengaan met één of meerdere regionaal actieve kleinere corporaties, toevoeging van WSG als zelfstandig onderdeel aan een grotere corporatie of een vorm van samenwerking met regionale corporaties. In december 2011 neemt WSG een besluit in welke vorm WSG op de lange termijn zal continueren. Uitgangspunten hierbij zijn de volkshuisvestelijke continuïteit en de belangen van de huurders, gemeenten en andere belangrijke stakeholders.
-6-
Governance Stichting WSG onderschrijft de in de AedesCode en de Governancecode Woningcorporaties vastgelegde beginselen en heeft deze expliciet vastgelegd in de, op 2 maart 2010 door de Raad van Commissarissen vastgestelde, Governance Code Woningcorporatie WSG. In de navolgende paragraaf volgt de verantwoording over de inrichting van de governance structuur binnen de Stichting. WSG heeft de principes en uitwerkingen zoals opgenomen in de Governancecode Woningcorporaties in 2010 uitgewerkt in de volgende documenten (welke te raadplegen zijn op onze website www.wsgnl.com):
Governance Code Woningcorporatie WSG integriteitscode klokkenluidersregeling profiel Raad van Commissarissen reglement Raad van Commissarissen
Op een aantal punten is WSG afgeweken van de principes en uitwerkingen in de Governancecode Woningcorporaties. Bij de vaststelling van de Governance Structuur WSG is tevens de arbeidsrechtelijke positie van de bestuurder opnieuw beoordeeld. De Raad van Commissarissen heeft – in afwijking van de Governancecode Woningcorporaties – besloten de toenmalige arbeidsrechtelijke positie van de bestuurder te respecteren. Een lid van het bestuur wordt pas bij het ontstaan van een vacature benoemd voor een periode van maximaal vier jaar. Huurders worden niet uitgesloten als mogelijk lid van de Raad van Commissarissen. Een persoon, die weliswaar een zakelijke relatie met WSG heeft, maar niet als leverancier of dienstverlener, kan als lid van de Raad van Commissarissen worden toegelaten (deze afwijking van de Aedescode staat momenteel ter discussie in de Raad van Commissarissen; vanaf 17 mei 2011 wordt deze regel niet meer als zodanig toegepast). Bij het vaststellen van de Governance Code Woningcorporatie WSG is tevens de maximale zittingstermijn beoordeeld. In de Governance Code WSG is bepaald dat een lid van de Raad van Commissarissen maximaal driemaal voor een periode van vier jaar zitting kan hebben in de Raad van Commissarissen.
Raad van Commissarissen De Raad van Commissarissen bestaat ultimo 2010 uit vijf personen. De Raad van Commissarissen heeft tot taak toezicht te houden op het bestuur en de algemene gang van zaken binnen WSG en de met haar verbonden ondernemingen en staat tevens het bestuur met raad ter zijde. In het verslag van de Raad van Commissarissen in dit jaarverslag zijn de taak en werkwijze van de Raad van Commissarissen nader beschreven, evenals de wijze waarop de Raad van Commissarissen hieraan in 2010 invulling heeft gegeven.
Het bestuur De bestuurder is onder meer verantwoordelijk voor en belast met de volgende taken: het bestuur en de dagelijkse leiding van de Stichting, behoudens voor zover deze taken krachtens statuten van de Stichting aan de Raad van Commissarissen zijn voorbehouden het zorg dragen voor de realisering van de doelstellingen van de Stichting, zoals omschreven in de statuten het tot uitvoering brengen van de opdracht die door de Raad van Commissarissen is geformuleerd: “Het onderzoeken en waarborgen van de volkshuisvestelijke continuïteit en financiële positie van Stichting WSG” (toegevoegd vanaf april 2011 als opdracht interim-bestuurder)
-7-
Toezicht Herstelplan De Raad van Commissarissen ontvangt vanaf juni 2011 periodiek een voortgangsrapportage, waarin de actuele stand van zaken met betrekking tot het herstelplan wordt verwoord. Daarnaast vinden met enige regelmaat bijeenkomsten plaats van een werkgroep waarin het Centraal Fonds Volkshuisvesting, het Waarborgfonds Sociale Woningbouw, het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en de gemeente Geertruidenberg zijn vertegenwoordigd. Tenminste eenmaal per maand vindt een gesprek plaats tussen de bestuurder en de voltallige Raad van Commissarissen over de voortgang en vervolgstappen met betrekking tot het herstelplan. Volkshuisvestelijk De Raad van Commissarissen wordt door middel van periodieke rapportages geïnformeerd over de voortgang van de realisatie van de doelstellingen, die voortkomen uit de prestatievelden van het BBSH. In deze rapportages wordt aandacht geschonken aan de primaire doelgroep, de leefbaarheid, de bewonersparticipatie, de voortgang van de onderhoudsplannen en de kwaliteit van het woningbezit. Financieel beleid De voor 2011 opgestelde begroting is door de ontwikkelingen in de eerste helft van 2011 aan veel veranderingen onderhevig. Het herstelplan geeft voor de rest van 2011 de nieuwe kaders. De kaders van het meerjarenbeleid en de daarvan afgeleide jaarlijkse vertaalslag vullen het toetsingskader voor het financieel en volkshuisvestelijk intern toezicht aan. Specifieke aandachtspunten zijn de ambitie ten opzichte van de realisatie van nieuwbouw en herstructurering, hierbij rekening houdend met de financieringscapaciteit, de benodigde liquiditeitsbehoefte en de mogelijkheden tot samenwerking met collega-corporaties. Op korte termijn wordt in nauw overleg met de Raad van Commissarissen gestuurd op de volgende onderdelen: - afbouw lopende projecten - versterken cashflow positie - realiseren dispositielijst
Risicomanagement De waarderingen in dit jaarverslag zijn op basis van onafhankelijke taxaties en reële inschattingen van experts tot stand gekomen. Voor de ontwikkelportefeuille is de status van alle projecten in beeld gebracht, waarbij onder meer is gekeken naar: kostprijs bodemonderzoeken, archeologie et cetera regelgeving en planologische situatie markt- en afzetrisico’s Het verder uitwerken van het systeem van risicomanagement is dan ook een van de belangrijke aandachtspunten van de interim-bestuurder die per april 2011 in functie is. De omvang van de ontwikkelportefeuille en de daaruit voortkomende risico’s en verplichtingen zijn vanaf april 2011 expliciet geïntegreerd in de besluitvorming van de bestuurder en de Raad van Commissarissen. Het gestegen risicoprofiel van WSG maakt een verdere professionalisering van het risicomanagementsysteem noodzakelijk.
-8-
4. VERSLAG RAAD VAN COMMISSARISSEN 2010 In dit verslag van de Raad van Commissarissen1 wordt het functioneren van de Raad van Commissarissen in 2010 besproken. Tussen 31 december 2010 en het moment van vaststelling van dit verslag zijn echter drie leden van de Raad van Commissarissen afgetreden, waaronder de voorzitter. Ondergetekende (de heer A.H.A. Lensen) is als lid en tijdelijk voorzitter aangetreden op 17 mei 2011. Het verslag gaat derhalve naast de verantwoording van het functioneren van de Raad van Commissarissen in 2010 ook in op het aftreden van de bestuurder en de leden van de Raad van Commissarissen, evenals op het proces tot opstellen van een herstelplan tot december 2011.
Algemeen In 2010 hebben de leden van de Raad van Commissarissen en de bestuurder van WSG de governance structuur van WSG geactualiseerd. Als onderdeel van de herijking van de governance structuur zijn de taken en verantwoordelijkheden van de Raad van Commissarissen benoemd in het Profiel Raad van Commissarissen (vastgesteld en ook in werking getreden d.d. 2 maart 2010). De Raad van Commissarissen heeft tot taak toezicht te houden op het bestuur en de algemene gang van zaken binnen WSG en de met haar verbonden ondernemingen en staat tevens het bestuur met raad ter zijde. De Raad van Commissarissen richt zich bij de vervulling van zijn taak naar het belang van de woningcorporatie en weegt daartoe de in aanmerking komende belangen van bij de woningcorporatie behorende belanghebbenden af. De Raad van Commissarissen richt zich bij zijn functioneren op de vigerende Governance Code Woningcorporatie WSG en daarmee samenhangende documenten (gepubliceerd in 2010 op www.wsgnl.com). Het toezicht van de Raad van Commissarissen op het bestuur omvat in ieder geval: 1. de realisatie van de doelstellingen van de woningcorporatie 2. de strategie en de risico’s verbonden aan de activiteiten van de woningcorporatie 3. de opzet en de werking van de interne risicobeheersings- en controlesystemen 4. het kwaliteitsbeleid 5. de kwaliteit van de maatschappelijke verantwoording 6. het financiële verslaggevingsproces 7. de naleving van toepasselijke wet- en regelgeving Het toezicht vanuit de Raad van Commissarissen strekt zich tevens uit tot de met de corporatie verbonden ondernemingen. De Raad van Commissarissen neemt statutair toegewezen beslissingen, zoals belangrijke beslissingen over strategie, organisatie, (des)investeringen en prestaties van de woningcorporatie. De Raad van Commissarissen is tevens werkgever van het bestuur. In dit verslag legt de Raad van Commissarissen publiekelijk verantwoording af over de wijze waarop deze invulling heeft gegeven aan de uitvoering van zijn taken en bevoegdheden in het afgelopen jaar. Als toezichtkader voor het uitoefenen van haar taken hanteert de Raad van Commissarissen: het BBSH het Beleidsplan 2007-2011 de Governance Code Woningcorporatie WSG de begroting 2010 het Plan van Aanpak Stichting WSG, Financiële ontwikkeling periode 2010 tot en met 2014
1
In 2010 is ervoor gekozen de naamgeving van de Raad van Toezicht te wijzigen in die van Raad van Commissarissen, hetgeen nog geformaliseerd moet worden in de statuten. -9-
De Raad van Commissarissen en bestuurder zien WSG als een organisatie die de klanten een grote variatie van woningen aanbiedt, met een op hun behoefte, belevingen en verwachtingen afgestemd pakket aan voorzieningen. De Raad van Commissarissen acht een evenwicht tussen missie, ambitie en financiële continuïteit van belang voor een sociaal, maatschappelijk en financieel gezonde bedrijfsvoering.
Taak en Werkwijze De Raad van Commissarissen is voor zijn toezichthoudende taak afhankelijk van de interne informatievoorziening. De Raad van Commissarissen heeft zich gedurende het jaar regelmatig door het bestuur laten informeren, zowel mondeling als schriftelijk. De Raad van Commissarissen is in het afgelopen verslagjaar vijfmaal in een reguliere vergadering bijeen geweest en driemaal in een extra vergadering. Bij diverse vergaderingen zijn de bestuurder, de adjunct-directeur en de controller altijd aanwezig om, daar waar behoefte ontstaat, extra informatie te verschaffen. Er wordt momenteel een onderzoek ingesteld met als doel te bepalen of de Raad van Commissarissen op de juiste wijze is geïnformeerd en alle relevante informatie tot beschikking heeft gekregen. Daarnaast zijn in 2010 de volgende instanties uitgenodigd tijdens een reguliere vergadering van de Raad van Commissarissen om de Raad van Commissarissen te informeren over de actuele ontwikkelingen in de sector en de gevolgen hiervan op de bedrijfsvoering van Stichting WSG:
Deloitte Accountants B.V. Waarborgfonds Sociale Woningbouw (algemeen directeur en accountmanager) Centraal Fonds Volkshuisvesting (hoofd intern toezicht en accountmanager)
Belangrijkste besluiten en gespreksonderwerpen In de vergaderingen zijn de volgende specifieke onderwerpen en besluiten aan bod gekomen: vaststelling en goedkeuring van de jaarrekening en het volkshuisvestingsverslag 2009 vaststelling samenstelling Raad van Commissarissen en rooster van aftreden vaststelling en goedkeuring van de meerjarenprognoses 2010 tot en met 2014 vaststelling governance structuur WSG (onderwerp extra vergadering Raad van Commissarissen) vaststelling Plan van Aanpak Stichting WSG, Financiële ontwikkeling periode 2010 tot en met 2014 (onderwerp extra vergadering Raad van Commissarissen) formele goedkeuring tussentijdse informatievoorziening 2010 formele goedkeuring investeringsbeslissingen vaststelling en goedkeuring financiële afwikkelingen projecten het huurverhogingsbeleid 2010 fiscale positie van Stichting WSG en haar nevenstructuur verantwoordingsinformatie nevenstructuren bijdrageheffing voor de prachtwijken het prestatieoordeel ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (voorheen VROM) uitkomst beoordeling Centraal Fonds en Waarborgfonds Sociale Woningbouw De investeringsbeslissingen en de aangegane langlopende leningen zijn nog niet allemaal gesanctioneerd en zijn momenteel onderwerp van onderzoek. In het algemeen geldt dat de Raad van Commissarissen, op basis van de vergaderingen de indruk heeft dat, naast bovengenoemde onderwerpen, alle zaken op het terrein van financiële continuïteit, de volkshuisvestelijke prestaties en de toekomst van de corporatie zijn besproken. Naar dit facet wordt tevens onderzoek verricht.
- 10 -
Samenstelling Raad van Commissarissen De samenstelling van de Raad van Commissarissen is in de loop van 2010 niet gewijzigd. De Raad van Commissarissen kende in 2010 de volgende samenstelling: Functie Raad van Commissarissen Naam Geboortedatum Datum 1ste benoeming 1ste maal herbenoemd Ontvangen vergoeding 2010 Hoofdfunctie Nevenfuncties
Voorzitter Dhr. Mr. Drs. F.J.M. Staal 22-08-1954 09-09-2003 (afgetreden per 17-05-2011) 09-09-2009 € 11.099 Voorzitter Raad van Bestuur De Riethorst Stromenland Voorzitter Stichting Arbeidsmarktprojecten Zorg Voorzitter Stichting Bevordering Wetenschappelijk Onderzoek Chronische Zorg – Universiteit van Tilburg Voorzitter Stichting Vrienden van de Riethorst Voorzitter Raad van Toezicht Intrakoop Bestuurslid van het Universitair kennisnetwerk ouderenzorg Nijmegen Lid adviesraad Tranzo – Universiteit van Tilburg Lid CAO Commissie Sociale Begeleiding Amphia Ziekenhuis
Functie Raad van Commissarissen Naam Geboortedatum Datum 1ste benoeming 1ste maal herbenoemd 2de maal hernoembaar Ontvangen vergoeding 2010 Hoofdfunctie Nevenfuncties
Vicevoorzitter Dhr. Mr. J.W. Wijsman 20-01-1955 09-09-2003 (afgetreden per 17-05-2011) 09-09-2008 09-09-2012 € 7.607 Algemeen secretaris VAN Speelautomaten Brancheorganisatie Vicevoorzitter Raad van Toezicht De Riethorst Stromenland
Functie Raad van Commissarissen Naam Geboortedatum Datum 1ste benoeming 1ste maal herbenoemd 2de maal hernoembaar Ontvangen vergoeding 2010 Hoofdfunctie Nevenfuncties
Lid Dhr. A.A.S. van Velthoven 30-10-1954 09-09-2003 09-09-2009 09-09-2013 € 7.607 Directeur administratiekantoor Dongemond b.v. -
Functie Raad van Commissarissen Naam Geboortedatum Datum 1ste benoeming 1ste maal herbenoemd 2de maal hernoembaar Ontvangen vergoeding 2010 Hoofdfunctie Nevenfuncties
Lid Dhr. T.A. Schneijdenberg 22-08-1951 09-09-2003 (afgetreden per 17-05-2011) 09-09-2008 09-09-2012 € 7.607 Manager Vastgoedgroep Amarant -
- 11 -
Functie Raad van Commissarissen Naam Geboortedatum Datum 1ste benoeming 1ste maal herbenoemd 2de maal hernoembaar Ontvangen vergoeding 2010 Hoofdfunctie Nevenfuncties
Lid (namens de Huurdersvereniging) Dhr. N. van den Bent 18-02-1942 09-09-2003 09-09-2007 09-09-2011 € 7.607 Gepensioneerd Voorzitter Huurdersvereniging
Binnen de Raad van Commissarissen bestaat – na het aftreden van dhr. E.A.M. Bogers eind 2009 – één vacature. De Raad van Commissarissen heeft besloten om deze vacature – na het opstellen van een profielschets – niet eerder dan eind 2011 in te vullen. Bij het vaststellen van de Governance Code Woningcorporatie WSG is tevens de maximale zittingstermijn beoordeeld. In de Governance Code Woningcorporatie WSG is bepaald dat een lid van de Raad van Commissarissen maximaal driemaal voor een periode van vier jaar zitting kan hebben in de Raad van Commissarissen. In 2010 hebben de bestuurder en de voorzitter van de Raad van Commissarissen de bezoldiging van de Raad van Commissarissen herijkt aan de hand van de adviesregeling “Honorering toezichthouders woningcorporaties”. In de vergadering van 2 maart 2010 is besloten om de bezoldiging met terugwerkende kracht per 1 januari 2010 vast te stellen op een bruto vergoeding van € 7.000,- voor een lid van de Raad van Commissarissen en € 10.500,- voor de voorzitter. Daarnaast ontvangen de leden van de Raad van Commissarissen een vaste maandelijkse onkostenvergoeding van € 49,92 per lid. Verder worden aan de leden van de Raad van Commissarissen géén faciliteiten beschikbaar gesteld. De vergoedingen kunnen jaarlijks inflatievolgend worden bijgesteld. Binnen WSG zijn verder géén kerncommissies samengesteld. Expertise van de leden van de Raad van Commissarissen opgedaan in het maatschappelijk leven alsmede persoonlijke deskundigheid, zouden professioneel toezicht op de deelgebieden financiën, juridische zaken, marktpositie, woondiensten en technische zaken moeten garanderen.
Onafhankelijkheid De Raad van Commissarissen moet ervoor waken dat de meerderheid van leden onafhankelijk is in de zin van de in de Governance Code Woningcorporatie WSG bepaling III 2.2. aangeduide criteria. Op een tweetal punten wordt hiervan afgeweken: huurders worden niet uitgesloten als mogelijk lid van de Raad van Commissarissen een persoon die weliswaar een zakelijke relatie met WSG heeft, maar niet als leverancier of dienstverlener, kan als lid van de Raad van Commissarissen worden toegelaten (deze afwijking van de Aedescode staat momenteel ter discussie in de Raad van Commissarissen; vanaf 17 mei 2011 wordt deze regel niet meer als zodanig toegepast) Als onderdeel van de Governance Structuur WSG heeft de Raad van Commissarissen in de Governance Code Woningcorporatie WSG en het Reglement Raad van Commissarissen bepalingen over de onafhankelijkheid en tegenstrijdige belangen vastgelegd. Tevens heeft de Raad van Commissarissen een integriteitscode en klokkenluidersregeling vastgelegd. In de paragraaf “samenstelling Raad van Commissarissen” is een overzicht van de nevenfuncties opgenomen. In 2010 is binnen de organisatie geen gebruik gemaakt van de “klokkenluidersregeling”.
Zelfevaluatie In het verslagjaar heeft de Raad van Commissarissen in een besloten vergadering buiten aanwezigheid - 12 -
van de bestuurder het eigen functioneren besproken evenals dat van de individuele leden. Hierbij heeft de Raad van Commissarissen zijn toezichthoudende rol, adviesrol en rol van werkgever nader in de beoordeling betrokken. De uitkomsten van deze vergadering zijn later besproken met de bestuurder; de bestuurder heeft met de uitkomsten kunnen instemmen. De belangrijkste aandachts- en verbeterpunten die uit de zelfevaluatie naar voren kwamen zijn: focus op de toezichthoudende rol in het gewijzigde speelveld continue evaluatie of voldaan wordt aan de vereisten van de governance structuur WSG
Werkgeversrol Eind 2010 is het functioneren van de bestuurder door de voorzitter en een lid van de Raad van Commissarissen beoordeeld. De bestuurder is volgens de “Adviesregeling Izeboud” ingedeeld in de functiegroep waar volgens de wegingsfactoren recht op bestaat. Hierbij is rekening gehouden met de toegenomen complexiteit en de omvang van het projectenvolume van WSG. Daarnaast heeft WSG een gedifferentieerd bezit in een uitgestrekt werkgebied. De beloning voor 2010 bestaat uit een vaste en een variabele component. De totale beloning van de bestuurder over 2010 blijft beneden het in het kader van de Wet openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens (Wopt) vastgestelde grensbedrag van € 193.000,-. In 2010 hebben geen wisselingen in het bestuur plaatsgevonden. Bij de vaststelling van de Governance Structuur WSG is tevens de arbeidsrechtelijke positie van de bestuurder opnieuw beoordeeld. De Raad van Commissarissen heeft – in afwijking van de Governancecode Woningcorporaties – besloten de arbeidsrechtelijke positie van de toenmalige bestuurder te respecteren. Een lid van het bestuur wordt pas bij het ontstaan van een nieuwe vacature benoemd voor een periode van maximaal vier jaar.
Verbindingen WSG heeft, met het oog op de toenemende samenwerking met derden, een tweetal eigen B.V.’s. WSG heeft honderd procent van de aandelen van WSG Holding B.V., welke op zijn beurt weer honderd procent van de aandelen van WSG Projectontwikkeling B.V. in bezit heeft. De toezichtfunctie van de Raad van Commissarissen strekt zich ook uit over de deelnemingen.
Aftreden bestuurder maart 2011 In overleg met de Raad van Commissarissen is de directeur-bestuurder in maart 2011 afgetreden. Dit besluit is genomen omdat het plan van aanpak voor de verbetering van de financiële positie, dat in september 2010 in samenwerking met de Raad van Commissarissen is opgesteld, onvoldoende door de bestuurder is geëffectueerd. Aangezien er diverse onderzoeken zijn gestart naar diverse beleidsterreinen is het momenteel niet opportuun de voormalig bestuurder decharge te verlenen voor het gevoerde beleid. Per 8 april 2011 is een interim-bestuurder benoemd.
Aftreden voorzitter en leden Raad van Commissarissen 17 mei 2011 In 2010, en opnieuw na het aftreden van de bestuurder in maart 2011, ontstonden publieke discussies in de media over de nevenactiviteiten van een aantal leden van de Raad van Commissarissen van WSG. De heer F.J.M. Staal, de heer J.W. Wijsman en de heer T.A. Schneijdenberg hebben daarom en om rust en ruimte te creëren voor WSG, op 17 mei 2011 besloten terug te treden uit de Raad van Commissarissen. Deze RvC-leden hebben altijd volledig achter hun werkwijze en rolverdeling gestaan, maar wilden met dit besluit de aandacht weer terugleggen bij de toekomst van WSG en het belang van de huurders en de belanghebbenden. Per 17 mei is de heer A.H.A. Lensen door de Raad van Commissarissen benoemd tot tijdelijk voorzitter.
- 13 -
Herstelplan tot december 2011 Naast het versterken van de liquiditeitspositie op de korte termijn dient ook de continuïteit op de langere termijn onderzocht te worden. Hiertoe wordt in juli 2011 een herstelplan vastgesteld, waarin het proces voor de verkenning van de oplossingsrichtingen voor de volkshuisvestelijke continuïteit op de lange termijn wordt beschreven. Hierna worden de oplossingsrichtingen concreet uitgewerkt, waarna in december 2011 het besluit valt over de definitieve oplossingsrichting. Deze oplossingsrichtingen bestaan uit zelfstandig verder gaan met een kleinere projectenportefeuille, het samengaan met één of meerdere regionaal actieve kleinere corporaties, toevoeging van WSG als zelfstandig onderdeel aan een grotere corporatie of een vorm van samenwerking met regionale corporaties. Het Centraal Fonds Volkshuisvesting, het Waarborgfonds Sociale Woningbouw en het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties hebben hun vertrouwen uitgesproken over deze aanpak en geven WSG tot medio december 2011 om een besluit te nemen. Door middel van voortgangsrapportages wordt de Raad van Commissarissen maandelijks op de hoogte gehouden. Binnen de Raad van Commissarissen wordt met de bestuurder discussie gevoerd over de inhoud en richting van het herstelplan.
Jaarrekening en Volkshuisvestingsverslag 2010 De Raad van Commissarissen heeft in de vergadering van 4 juli 2011 de jaarrekening en het volkshuisvestingsverslag over het boekjaar 2010 goedgekeurd. In deze vergadering zijn de jaarrekening en het Rapport van Bevindingen behorende bij het jaarverslag uitgebreid besproken met de externe accountant.
Aanpassing governance structuur Stichting WSG In de vergadering van 2 maart 2010 heeft de Raad van Commissarissen een nieuwe governance structuur vastgesteld bestaande uit de volgende documenten: Governance Code Woningcorporatie WSG integriteitscode klokkenluidersregeling profiel Raad van Commissarissen reglement Raad van Commissarissen De documenten zijn te raadplegen op de website van WSG (www.wsgnl.com). De Raad van Commissarissen heeft eveneens op 2 maart 2010 besloten om die punten uit de nieuwe governance structuur die tot statutenwijziging noodzaken, voorlopig op een andere wijze te regelen. De governance structuur Stichting WSG wijkt op een aantal punten af van de Governance Code Woningcorporaties, zoals eerder in het jaarverslag aangegeven. Medio mei 2011 heeft het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties de Herzieningswet toegelaten instellingen volkshuisvesting gepubliceerd. Het bovenstaande geeft de Raad van Commissarissen aanleiding om mede afhankelijk van de te kiezen oplossingsrichting, de governance structuur en statuten aan te passen.
- 14 -
5.1 KWALITEIT VAN HET WONINGBEZIT Algemeen In 2010 hebben de gevolgen van de voortdurende stagnatie op de woningmarkt zich voortgezet. Aangescherpte hypotheekeisen, stagnerende woningverkopen, achterblijvende nieuwbouwactiviteiten, opeenstapeling van overheidsmaatregelen en het gebrek aan consumentenvertrouwen zetten de woningmarkt nog verder op slot. In de huidige situatie wacht iedereen op elkaar om te bewegen op de woningmarkt. De stagnatie op de woningmarkt neemt de onderliggende woningbehoefte van de doelgroepen niet weg. Het vraagt echter om een passend aanbod (voor specifieke doelgroepen) van WSG en ondersteuning en investeringen in gebieden waar dat nodig is. In samenspraak met Rijks-, provinciaal- en gemeentelijk beleid moet hieraan invulling worden gegeven. Voor de doelgroep waar WSG aan verhuurt en voor wie WSG bouwt doen zich een aantal belangrijke ontwikkelingen voor. Zo zijn de economische crisis en de hieruit volgende bezuinigingen van de Rijksoverheid van grote betekenis voor de doelgroep van het BBSH, mensen met een laag inkomen. Het beheersbaar houden van de woonlasten van huurders is dan ook een belangrijk agendapunt voor de toekomst. Ook staat de positie van de middeninkomensgroepen onder druk. Deze groepen hebben te maken met nieuwe regelgeving in de huursector (negentig procent van de vrijkomende woningen in de gereguleerde sociale huursector, met een huur tot € 652,- moet verhuurd worden aan huishoudens met een verzamelinkomen tot € 33.614) en de aanscherping van de criteria voor het verkrijgen van hypothecair krediet. Door deze regelgeving moeten huishoudens met een middeninkomen na verhuizing voor een belangrijk deel een woning buiten de gereguleerde sociale huursector vinden. De sprong naar de koopsector is voor deze huishoudens erg moeilijk (door aangescherpte hypothecaire eisen). Daarnaast vraagt de vergrijzing die zich in vele gebieden van het werkgebied van WSG voordoet om een passend kwalitatief woningaanbod. Bovenstaande ontwikkelingen en het verlangen van maatwerk van de consument vormen een constante uitdaging voor WSG om haar doelgroepen te voorzien van een kwalitatief en passend woningaanbod. De kwaliteit van het bezit wordt door WSG dan ook gezien als de belangrijkste pijler voor de (toekomstige) verhuurbaarheid van woningen. De kwaliteit van onze woningen moet daarom voldoen aan de eigen programma's van eisen, die periodiek worden aangescherpt met nieuwe wensen, innovatieve ontwikkelingen en keurmerken. Zowel de eisen uit het “Bouwbesluit” als de vaste eisen uit het “Nationaal Pakket Duurzaam Bouwen” zijn standaard opgenomen in de programma's van eisen. Evenzo worden het seniorenlabel (levensloopbestendig bouwen) en het politiekeurmerk toegepast voor alle daartoe te realiseren nieuwbouwwoningen. Deze kwaliteitsaspecten zijn niet alleen van toepassing voor nieuwbouw, maar worden ook integraal toegepast op het bestaande woningbezit. Hiertoe is het planmatig- en mutatieonderhoud verder gedynamiseerd. Ook maatregelen ter beperking van het energieverbruik en CO2 reductie worden zowel in nieuwbouw-, renovatie-, als in planmatige onderhoudsprojecten toegepast. Hierbij valt te denken aan HR-ketels met gekoppelde warmwatervoorziening, warmteterugwinning, stadsverwarming, vliesgevels en het aanbrengen van HR-isolatieglas en dakisolatie. Alternatieve energiebronnen, zoals warmtepompen en warmtekrachtkoppeling, worden veelvuldig en waar mogelijk toegepast.
- 16 -
Het bestaande bezit Het aantal verhuureenheden in exploitatie per 31 december 2010 is als volgt opgebouwd: 2010
woningen in bezit commerciële ruimten garages/parkeerplaatsen bergingen
2009
4.047 stuks 109 stuks 380 stuks 12 stuks
4.018 stuks 105 stuks 379 stuks 12 stuks
Projecten gerealiseerd De mutatie in het woningbezit is het resultaat van enerzijds de verkoop van 73 woningen uit het bestaande bezit en de aankoop c.q. oplevering van 102 woningen. Locaties, aantallen en gemeenten staan in de tabel hieronder. Gemeente:
Project:
Aantal:
Huurder/Partner:
Geertruidenberg
Oranjebastion te Geertruidenberg Heereland fase 1, 2, 3 Achter de Hoeven Zuid Kloosterstraat 2 Paulus Potterstraat 3-5 Zuidwal 77 Brandepoortbastion
8 14 12 1 1 1 1
Reguliere verhuur Reguliere verhuur Reguliere verhuur Reguliere verhuur Reguliere verhuur Reguliere verhuur Reguliere verhuur
Loon op Zand Moerdijk
Hoofdstraat/Peperstraat Fendertshof
8 56
Reguliere verhuur Surplus Zorg
Totale toevoeging aan bezit
102
Verkoop woningen In het geactualiseerde verkoopbeleid, gekoppeld aan het strategisch voorraadbeheer, zijn complexen aangewezen waaruit huurwoningen mogen worden verkocht. In totaal zijn er in 2010 uit de woningen in exploitatie 73 woningen verkocht, waarvan vijftig appartementen in één complex aan de corporatie WEL. De verkoopwaarde van de woningen wordt vanaf 2011 door middel van een taxatie door een beëdigd makelaar vastgesteld, op basis van de onderhandse verkoopwaarde vrij van huur en gebruik. Via een tweede (lokale) makelaar wordt de woning marktconform aangeboden aan een potentiële koper. Ook in de komende jaren probeert WSG dit beleidsveld ruime aandacht te geven, door verkoop uit bestaand bezit aan zittende huurders verder te intensiveren. In 2010 heeft WSG ook koopwoningen in aanbouw met Stichtingskosten boven de € 200.000,-. Deze woningen worden in nauwe samenwerking met de betreffende gemeenten gebouwd om doorstroming te bevorderen en differentiatie in de wijkopbouw te kunnen realiseren. Eind 2010 bevinden elf koopprojecten zich in de verkoop-/ bouwfase met een totale bouwproductie van 374 koopwoningen. In onderstaande tabel staan de locaties, aantallen en gemeenten.
- 17 -
Gemeente:
Project:
Aantal:
Verkocht:
Drimmelen Etten-Leur Geertruidenberg
Westhof Terheijden Cloosterstaete Heereland fase 1, 2 en 3 De Keizer Oranjebastion De Werff Rivierzicht-Zuid Blok 8 Oranjebosch Roestenbergstraat De Vallei Totaal
30 37 124 15 82 35 6 24 7 14 374
18 20 123 5 65 3 2 12 5 13 266
Halderberge Loon op Zand Tilburg
Ultimo mei 2011 is 73 procent van het aantal te verkopen woningen daadwerkelijk verkocht.
Projecten in uitvoering In onderstaande tabel is een overzicht gegeven van de huurprojecten welke in 2010 in uitvoering zijn en waarvan de bouw is gestart. De genoemde opleveringsmaand dient als richtdatum te worden gelezen.
Gemeente:
Project:
Geertruidenberg 50 woningen “Rivierzicht-Zuid” 42 woningen “Rivierzicht-Zuid” 30 woningen “Rivierzicht-Noord” Halderberge 114 zorgappartementen Zellebergen Loon op Zand 42 appartementen “Rosagaerde” 56 appartementen “Moliere” Rijen 48 appartementen “Grand’Arc” Steenbergen 10 huurapp. “Buiten de Veste”
Start:
Oplevering: Huurder/Partner:
12-2009 12-2009 12-2009 09-2009 12-2008 06-2009 10-2010 12-2009
09-2011 09-2011 03-2012 06-2011 01-2011 01-2011 06-2012 06-2011
Het Hoge Veer Het Hoge Veer Reguliere verhuur Groenhuysen Maasduinen Maasduinen Reguliere verhuur Reguliere verhuur
Uit een analyse van bovenstaande projecten blijkt dat 88 woningen voor de reguliere verhuur zijn en 304 zorgwoningen in uitvoering. De onroerende goederen voldoen allemaal aan de hoogst denkbare kwaliteitseisen. Innovatieve toepassingen zijn geïntegreerd in het eigen programma van eisen. Hierbij valt te denken aan de toepassing van warmtepomptechnieken. Zorgpartners doen ook steeds meer een beroep op WSG om de volledige inrichting van woonzorgvoorzieningen ter hand te nemen.
Onderhoud woningen algemeen Voor WSG is het belangrijk het onderhoudsniveau van de verhuureenheden hoog te houden. Hiervoor beschikt WSG over een kleine eigen buitendienst en een aantal vaste bedrijven. WSG kent drie soorten onderhoud, te weten planmatig-, mutatie- en dagelijks onderhoud. Planmatig onderhoud is vastgelegd in een meerjaren onderhoudsplanning, mutatieonderhoud vindt plaats bij verhuizingen en dagelijks onderhoud betreft de algemene reparatieverzoeken. Kwaliteit is een van de belangrijkste criteria in zowel de nieuwbouw als in het onderhoud. Hiervoor zijn diverse zaken vastgelegd in een programma van eisen, dat regelmatig wordt aangevuld. Naast bovengenoemde ontwikkelingen in het woningbeheer is ook het aspect duurzaam woningbeheer in het strategisch voorraadbeleid verankerd. Dit betekent dat WSG bij onderhouds- en nieuwbouwwerkzaamheden een mix toepast van milieu- en energiebesparende maatregelen, in combinatie met onderhoudsarme en levensduur verlengende materialen. Zo worden onder meer - 18 -
geïsoleerde aluminium kozijnen toegepast bij zowel nieuwbouw als bestaande bouw. Hierbij worden garanties bedongen inzake de recycling van het materiaal bij toekomstige vervanging. Aluminium heeft het voordeel dat de belasting van het milieu bij het ontbreken van schilderswerkzaamheden en kozijnreparaties tot een minimum beperkt blijft. Daarnaast is door het toepassen van draai-kiepsystemen glasbewassing door derden niet meer nodig. Servicekosten kunnen hierdoor worden geminimaliseerd. Milieukwaliteit door energie- en waterbesparing en comfortverbetering blijft actueel, ook in de bestaande woningvoorraad. De afgelopen jaren is fors geïnvesteerd in HR+ isolatieglas, hoogfrequentverlichting en vervanging van conventionele cv-ketels door energiezuinige HR-ketels, altijd gecombineerd met een warmwatervoorziening, warmtepompen en warmtekrachtkoppeling. Indien mogelijk spant WSG zich maximaal in om bestaande of nieuw te bouwen woningen aan te sluiten op stadsverwarming, waarbij ook de belasting van het milieu geminimaliseerd wordt. Ook plaatst WSG bij diverse nieuwbouwprojecten en waar mogelijk bij bestaande complexen zogenaamde poortwachters ten behoeve van legionellabeheersing. Deze apparaten zorgen voor een besparing in het verbruik van water, gas en elektra in deze complexen, aangezien er minder gespoeld moet worden ter voorkoming van legionella. Technische kwaliteit alsmede milieukwaliteit zijn wel de belangrijkste redenen, maar niet de enige redenen voor het realiseren van verbeteringen. Ook de markt bepaalt de vraag, de kwaliteit en het tijdstip hiervoor. Uiteindelijk moeten de woningen weer voor lange tijd aantrekkelijk zijn voor de markt.
Onderhoud reparatieverzoeken Periode
2010
2009
2008
2007
2006
4.156 Woningen Aantal verzoeken Aantal verzoeken per woning Kosten per verzoek Kosten per woning
6.595 1,6 € 140,51 € 222,97
5.365 1,3 € 138,80 € 182,78
4.552 1,2 € 167,86 € 198.83
4.781 1,4 € 155,57 € 215,89
3.696 1,2 € 129,37 € 151,03
Reparatieverzoeken zijn een belangrijk communicatiemiddel naar onze klanten. Veelal is een reparatieverzoek een van de weinige rechtstreekse contacten die er jaarlijks zijn. Klanten worden uiterst serieus genomen bij dergelijke verzoeken. WSG voert bij de afwikkeling van een verzoek een nononsense beleid, gevolgd door een tevredenheidmeting, welke door een extern bureau wordt uitgevoerd. WSG beschikt vanaf juni 2009 over een eigen onderhoudsdienst en werkt daarnaast met vaste aannemers, leveranciers en installateurs voor de afhandeling van de reparatieverzoeken. Het afhandelen van een werkopdracht vindt veelal binnen vijf werkdagen plaats. De kosten voor de reparatieverzoeken per woning zijn in 2010 (€ 222,97) licht gestegen ten opzichte van voorgaand boekjaar (€ 182,78). Dit wordt met name veroorzaakt door reparatiewerkzaamheden bij de nieuwere (ouder dan twee jaar) complexen waarbij de garantietermijn verstreken was, preventief onderhoud en reparaties aan elektrische installaties bij woon-zorgcomplexen zoals brandmeldcentrales en zusteroproepsystemen en door de uitvoering van enkele grote onderhoudswerken. In 2009 heeft WSG strategisch de keuze gemaakt om een eigen (kleine) onderhoudsdienst op te zetten. Hiermee worden besparingen gerealiseerd bij zowel de afhandeling van de kleine reparatieverzoeken als ook de kleine mutatiewerkzaamheden. De eigen onderhoudsdienst wordt tevens ingezet bij woonzorgcomplexen voor het technische beheer. Vanwege het feit dat het bestaande woningbezit een goede stabiele onderhoudskwaliteit bezit, zijn er jaarlijks géén enorme fluctuaties te verwachten in de kosten voor reparatieverzoeken.
- 19 -
Mutatie-onderhoud Periode Exclusief sloop, verkoop en beheer Aantal mutaties Aantal mutaties woning Kosten per mutatie Kosten per woning
2010
2009
2008
2007
2006
206
193
163
164
158
5 procent € 884,62 € 43,85
5 procent € 887,89 € 42,06
4 procent € 1.358,21 € 56,62
5 procent € 1.425,69 € 65,79
5 procent € 1.408,04 € 70,27
per
De uitgaven voor mutatie-onderhoud zijn in 2010 licht gestegen (€ 182.233,-) ten opzichte van 2009 (€ 171.363,-). De gemiddelde kosten per mutatie bleven ongeveer gelijk. De totale uitgaven zijn binnen de begroting gebleven. Het aantal mutaties is daarentegen wel gestegen. Dit wordt met name veroorzaakt door mutaties in de woon-zorgcomplexen. Bij mutaties in woon-zorgcomplexen worden weinig tot geen mutatiewerkzaamheden uitgevoerd. Daarnaast worden de kosten beperkt door de inzet van de eigen technische dienst. Mocht er bij mutatie blijken dat er bouwkundige of installatietechnische wijzigingen nodig zijn aan of in het gehuurde, dan bestaat de mogelijkheid dat deze gehandhaafd kunnen blijven, mits de kwaliteit en de verhuurbaarheid dit toelaten. WSG speelt hierbij in op het bestaande wettelijk kader inzake zelfaangebrachte voorzieningen.
Planmatig onderhoud In 2010 is € 1.550.036,- aan planmatig onderhoud uitgegeven. Gerelateerd aan de onderhoudsplanning 2010 kan geconstateerd worden dat deze binnen de gestelde kaders is uitgevoerd. Evenals voorgaande jaren is er sprake van winst bij aanbesteding van het planmatig onderhoud. Kennisontwikkeling van de inkoopmarkt blijft essentieel voor de bedrijfsvoering. Kennis en realisering van de juiste kwaliteit en prijs bieden extra mogelijkheden voor de dienstverlening aan de huurders. Binnen het planmatig onderhoud zijn onder meer de volgende zaken uitgevoerd:
binnen- en buitenschilderwerk kozijnreparaties en vervanging aanbrengen van coating op galerijvloeren (preventief) onderhoud en inspectie van cv-, airco- en luchtbehandelinginstallaties onderhoud liftinstallatie, automatische deuren en dergelijke sanitairvervanging vervanging van cv-ketels door HR-ketels met warmwatervoorzieningen verplichte onderhoudscontracten bij woon-zorgcomplexen en medische centra voor: o brandmeldinstallaties o legionellapreventie / -beheersing o noodverlichting o zorgoproepsystemen o blusmiddelen
- 20 -
Verbeteringen tegen huurverhoging Bij de voorbereiding van planmatige onderhoudswerkzaamheden en bij voorkomende mutaties wordt telkens bekeken in hoeverre er verbeteringen moeten worden aangebracht. Het betreft met name de volgende zaken:
aanbrengen van isolerende beglazing moderniseren van doucheruimten en toiletten plaatsen van Cv-installaties plaatsen van dakramen aanvullend sanitair aanbrengen aanbrengen zonwering installeren airconditioning bij bedrijven en zorgcomplexen plaatsen vaste trappen windschermen op balkons
Per situatie wordt bekeken welke verbeteringen noodzakelijk en/of wenselijk zijn. Vooral bij grootschalig onderhoud gebeurt dit in nauw overleg met huurders en bewonerscommissies. Ook komen individuele verzoeken van bewoners binnen, om verbeteringen aan hun woning aan te brengen. Per situatie wordt dit beoordeeld. Met name wordt gekeken naar de huurstijging ten gevolge van de verbetering, in relatie tot het huurniveau van de woning op dat moment. Is dit in balans, dan gaat WSG altijd over tot het aanbrengen van de gewenste voorzieningen, al dan niet met huurverhoging.
Veranderingen aan de woning Wanneer bewoners veranderingen aan hun woning willen aanbrengen, moeten zij hier volgens het huurcontract schriftelijk toestemming voor vragen. In beginsel is WSG bereid hieraan medewerking te verlenen. Overigens is er sprake van een stijgende tendens in het aantal verzoeken tot aanpassing c.q. verandering aan de woning die duidelijk een individueel karakter hebben.
Woningaanpassingen gehandicapten Wanneer een bewoner via de gemeente een aanvraag indient om de woning aan te passen vanwege een beperking, verleent WSG hieraan altijd de nodige medewerking. De kosten worden gedekt door subsidie in het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO). In nagenoeg alle gevallen vergoedden de gemeenten de kosten voor het onderhoud van de gehandicaptenvoorzieningen. Door de convenanten die met de gemeenten zijn afgesloten, kunnen relatief kleine aanpassingen zeer snel worden aangebracht door het ontbreken van een offerteprocedure. Gevolg hiervan is wel dat WSG bij de uitvoering van de aanpassingen geen vergoeding meer voor toezicht en administratie ontvangt. Door scherp in te kopen worden de kosten van de WMO-aanpassingen voor de gemeenten tot een minimum beperkt. Over de samenwerking met de gemeenten in het werkgebied is WSG dan ook zeer te spreken. De afgelopen jaren valt binnen het werkgebied een dalende trend te zien in WMO-uitgaven (absoluut bezien). De oorzaak hiervan kan voor een belangrijk deel worden toegeschreven aan het grote aantal levensloopbestendige woningen die in de afgelopen jaren gerealiseerd zijn. Hierdoor wordt een alternatief geboden aan gehandicapten en worden kostbare aanpassingen zo veel mogelijk vermeden. Naast de aanpassingen in het kader van de WMO levert WSG voor eigen rekening individueel maatwerk bij planmatig onderhoud. Enkele voorbeelden hiervan zijn: · bij sanitairprojecten keuzevrijheid in hoogte toiletpot · bij vervanging van vloertegels keuzevrijheid in het toepassen van anti-sliptegels · de eisen uit het programma "aanpasbaar bouwen" worden zoveel mogelijk geïntegreerd
- 21 -
5.2. VERHUREN VAN WONINGEN Algemeen In een breed werkgebied, van Steenbergen tot Tilburg, worden woningen van gevarieerde types en huurprijzen aangeboden. In de regio Geertruidenberg bestaat het huuraanbod uit een mix van eengezinswoningen, appartementen en boven- en benedenwoningen, bestemd voor mensen van verschillende leeftijden met diverse achtergronden. In de andere regio’s spitst het huuraanbod zich vooral toe op senioren en mensen met een zorgvraag.
Toewijzing en verhuur Alle vrijkomende woningen worden verhuurd via het aanbodmodel. Inschrijving is niet mogelijk. De woonadvertenties worden op de eigen website geplaatst. Doelgroep, voorwaarden voor verhuur en een eventuele reactietermijn worden in de advertentie vermeld. In het geval dat er hierna onvoldoende vraag is, wordt een actieve benadering gekozen. Woonadvertenties van de gemeente Geertruidenberg worden eveneens in het huis-aan-huisblad De Langstraat geadverteerd. Woonadvertenties van de gemeente Roosendaal worden ook via HetPunt geadverteerd. WSG is geen lid van HetPunt, maar maakt hier wel gebruik van. HetPunt is een centraal woon-zorgloket in de gemeente Roosendaal. Om via HetPunt te kunnen reageren is inschrijving nodig. Gemeente Breda Woningbezit is gelegen in Breda en Teteringen. Het betreft twee complexen met in totaal 35 appartementen. Daarnaast zijn op zes locaties in Breda woon-zorgcomplexen gesitueerd voor mensen met een verstandelijke beperking en voor senioren. De bezetting wordt geregeld door de betreffende zorginstellingen. Gemeente Dongen In Dongen liggen twee complexen met in totaal 161 woningen. De woningen bij De Volckaert betreffen seniorenwoningen die gelegen zijn aan of in de nabijheid van het verzorgingshuis. De woningtoewijzing gebeurt in overleg met het betreffende verzorgingshuis. Op 1 locatie is een woonzorgcomplex voor mensen met een verstandelijke beperking gesitueerd. De bezetting wordt geregeld door de betreffende zorginstelling. Gemeente Drimmelen Woningen zijn gelegen in Lage Zwaluwe, Made en Terheijden. In Made zijn drie complexen gesitueerd met in totaal twintig appartementen en vijf woonwagenwoningen. De woningen in Lage Zwaluwe betreffen seniorenwoningen die gelegen zijn aan of in de nabijheid van een verzorgingshuis. De woningtoewijzing gebeurt in overleg met de betreffende zorginstelling. Op vijf locaties in Terheijden en Lage Zwaluwe zijn woon-zorgcomplexen gesitueerd voor mensen met een verstandelijke beperking en voor zorgbehoevende senioren. De bezetting wordt geregeld door de betreffende zorginstellingen. Gemeente Geertruidenberg Woningen zijn gelegen in Geertruidenberg, Raamsdonk en Raamsdonksveer. In totaal zijn 101 woningen via mutatie vrijgekomen. Hiervan zijn 23 woningen beschikbaar gesteld voor verkoop. Er zijn twee nieuwbouwprojecten opgeleverd: twaalf appartementen aan de Collegeweg - 22 -
(Raamsdonksveer) en veertien appartementen aan de Theo van Delftstraat (Raamsdonksveer). In het afgelopen boekjaar zijn in totaal 71 woningen via het aanbodmodel verhuurd (2009: 73). Het gemiddeld aantal reacties is ongeveer gelijk gebleven: 22 reacties per woonadvertentie (2009: 21). Nieuwe huurders hebben gemiddeld binnen een half jaar een woning gevonden (2009: 6 maanden). De range waarbinnen woningzoekenden actief op zoek waren loopt van 0 tot 35 maanden. Er hebben verhuringen plaatsgevonden die niet zijn geadverteerd, met name verhuringen van extramurale en intramurale woningen (verhuringen op grond van een CIZ-indicatie) en verhuringen aan statushouders. Relatiebreuken blijven voor een druk op de woningmarkt zorgen: de acute vraag van deze groep woningzoekenden naar vaak specifieke woonruimte is lastig in te vullen. Veel van de vrijgekomen woningen zijn niet passend voor de onvolledige gezinnen. Op zes locaties in Geertruidenberg en Raamsdonksveer zijn woon-zorgcomplexen gesitueerd voor zorgbehoevende senioren, voor huntingtonpatienten en voor mensen met een verstandelijke beperking. De bezetting wordt geregeld door de betreffende zorginstellingen. Gemeente Halderberge Op twee locaties in Hoeven en Oud-Gastel zijn grote woon-zorgcomplexen gesitueerd voor zorgbehoevende senioren. De bezetting wordt geregeld door de betreffende zorginstelling. In 2011 wordt in Oudenbosch een grootschalig woonzorgcomplex voor zorgbehoevende senioren opgeleverd. Gemeente ’s-Hertogenbosch In ’s-Hertogenbosch is op één locatie een kleinschalig woonzorgcomplex voor mensen met een verstandelijke beperking gesitueerd. De bezetting wordt geregeld door de betreffende zorginstelling. Gemeente Loon op Zand Woningbezit is gelegen in Kaatsheuvel en Loon op Zand. In 2010 is een nieuwbouwcomplex van acht appartementen aan de Hoofdstraat (Kaatsheuvel) opgeleverd. De woningen in Loon op Zand betreffen seniorenwoningen die gelegen zijn in een verzorgingshuis. De woningtoewijzing gebeurt in overleg met de betreffende zorginstelling. Op vier locaties in Kaatsheuvel en Loon op Zand zijn woon-zorgcomplexen gesitueerd voor zorgbehoevende senioren en voor mensen met een verstandelijke beperking. De bezetting wordt geregeld door de betreffende zorginstellingen. Gemeente Moerdijk Woningbezit is gelegen in Fijnaart en Zevenbergen. In Zevenbergen staat een complex van 31 appartementen, bestemd voor senioren. De woningen in Fijnaart betreffen seniorenwoningen die gelegen zijn aan of in de nabijheid van een verzorgingshuis. De woningtoewijzing gebeurt in overleg met de betreffende zorginstelling. Tevens is in Fijnaart in 2010 een grootschalig woonzorgcomplex voor zorgbehoevende senioren opgeleverd. De bezetting wordt geregeld door de betreffende zorginstelling. Gemeente Oosterhout In Oosterhout zijn vier complexen gesitueerd met in totaal 172 appartementen. Eveneens ligt hier een woonzorgcomplex voor mensen met een verstandelijke beperking. De bezetting wordt geregeld door de betreffende zorginstelling. Gemeente Roosendaal Woningen zijn gelegen in Nispen, Roosendaal en Wouw. - 23 -
In Nispen en Roosendaal zijn dertien complexen gesitueerd met in totaal 513 appartementen en 22 grondgebonden woningen, allen bestemd voor senioren. In de gemeente Roosendaal hanteren alle sociale verhuurders dezelfde richtlijnen voor woonruimteverdeling en wordt gezamenlijk geadverteerd. Deze activiteiten worden uitgevoerd via HetPunt. WSG is afnemer van de diensten van HetPunt, maar geen lid van HetPunt. Elke week worden op de website van HetPunt de vrijkomende woningen geadverteerd. Woningzoekenden moeten zich eerst inschrijven; inschrijving is gratis. Na ontvangst van een inschrijfnummer kan een woningzoekende, door het invullen van een woonbon, reageren op de woonadvertenties. Een huur/inkomenstabel, gelieerd aan de normen voor huurtoeslag, bepaalt op welke woningen de woningzoekende kan reageren. Genoemde tabel wordt eveneens elke week gepubliceerd. De woning wordt toegewezen aan de woningzoekende met het hoogste aantal punten. Het puntenaantal wordt opgebouwd door het aantal maanden dat men is ingeschreven: voor elke maand inschrijftijd worden twee punten toegekend. Binnen de gemeente Roosendaal is het aantal mutaties gedaald ten opzichte van het voorgaande jaar: 48 mutaties tegen 55 stuks in 2009. Het gemiddeld aantal reacties is eveneens gedaald: zeventien (2009: 22). Het gemiddeld aantal punten bij toewijzing is gestegen: 137 (2009: 111). Op vijf locaties in Nispen, Roosendaal en Wouw liggen woon-zorgcomplexen voor zorgbehoevende senioren en voor mensen met een verstandelijke beperking. De bezetting wordt door de betreffende zorginstellingen geregeld. Gemeente Steenbergen Woningbezit is gelegen in Kruisland en Steenbergen. In deze gemeente zijn drie complexen gesitueerd met in totaal 94 appartementen Gemeente Tilburg In Tilburg ligt een complex met 44 appartementen. In het buitengebied van Tilburg is een complex van zes eengezinswoningen gesitueerd. Op twee locaties zijn woon-zorgcomplexen gesitueerd voor mensen met een verstandelijke beperking. De bezetting wordt door de betreffende zorginstelling geregeld. Gemeente Waalwijk Op drie locaties in Waalwijk en Waspik zijn woon-zorgcomplexen gesitueerd voor zorgbehoevende senioren en voor mensen met een verstandelijke beperking. De bezetting wordt door de betreffende zorginstellingen geregeld. Gemeente Werkendam In Dussen staat een woonzorgcomplex voor mensen met een verstandelijke beperking. De bezetting wordt geregeld door de betreffende zorginstelling.
Urgentieregeling Medische urgentie Alle woningzoekenden kunnen zich inschrijven als medisch urgent wanneer zij beschikken over een WMO-beschikking met verhuisadvies. (WMO staat voor: Wet Maatschappelijke Ondersteuning.) Een WMO-beschikking moet bij de eigen gemeente worden aangevraagd. Vervolgens kan men reageren op alle advertenties op de website. Wanneer voorrang wordt gegeven op grond van een WMO-beschikking, dan staat dat bij de betreffende advertentie aangegeven.
- 24 -
Sociale urgentie Afspraken over sociale urgentie zijn gemaakt binnen de gemeenten Geertruidenberg en Roosendaal. Woningzoekenden moeten aan bepaalde voorwaarden voldoen om in aanmerking te komen voor een sociale urgentie. Voor het woningbezit in de gemeente Roosendaal is sociale urgentie niet aan de orde geweest. Binnen de gemeente Geertruidenberg speelt urgentie wel een rol. Vandaar dat de volgende toelichting wordt verstrekt: Gemeente Geertruidenberg Per 31-12-2010 stonden ingeschreven: medisch urgenten sociaal urgenten
3 3
Totaal aantal urgenten
6
In 2010 zijn geen woningen verhuurd aan mensen met een medische urgentie (2009: drie). In het boekjaar waren ruim veertig woningen geschikt voor medisch urgenten. Regelmatig is in woonadvertenties voorrang aangegeven voor deze groep, maar hierop is geen respons ontvangen. Blijkbaar is het geschikte woningaanbod zo ruim dat de medisch urgente nieuwe huisvesting kan vinden zonder verdere hulp door derden. In het afgelopen boekjaar hebben negen woningzoekenden zich bij WSG ingeschreven als sociaal urgent (2009: twaalf). Er zijn tien advertenties geplaatst waarbij de woning voor mensen met een sociale urgentie was gelabeld. Een woningzoekende die voorrang wil krijgen op grond van sociale problemen, kan zich inschrijven als sociaal urgent wanneer deze minimaal: achttien jaar of ouder is één jaar woonachtig is in de gemeente Geertruidenberg, en een half jaar actief heeft gereageerd op iedere passende woning Regelmatig worden voor sociaal urgenten advertenties geplaatst. De sociaal urgent woningzoekende die het langst staat ingeschreven komt als eerste aan de beurt. Voorafgaand aan de inschrijving wordt een intakegesprek gehouden, waarbij de spelregels voor urgentie met de woningzoekende worden doorgenomen. Een aantal woningzoekenden wil de regeling voor sociaal urgenten gebruiken om hun woonwensen ingewilligd te krijgen. De urgentieregeling is echter bedoeld als een regeling voor mensen die in nood zitten en dringend huisvesting nodig hebben.
- 25 -
Mutatiegraad In onderstaande tabel is per gemeente het aantal mutaties en de mutatiegraad opgenomen. Gemeente:
aantal woningen aantal mutaties
mutatiegraad
Breda Dongen Drimmelen Etten-Leur Geertruidenberg Loon op Zand Moerdijk Oosterhout Roosendaal Steenbergen Tilburg
35 161 91 0 1.240 60 110 175 535 94 50
25,7 procent 4,4 procent 7,7 procent **) 8,2 procent 9,6 procent 10,0 procent 12,6 procent 9,0 procent 3,2 procent 10,0 procent
9 7 7 2 101 6 14 22 48 3 5
Totaal 2.551*) 224 8,8 procent De gemiddelde mutatiegraad is ten opzichte van het vorig boekjaar licht gestegen (2009: acht procent). *) **)
Per 31-12-2010 bedraagt het totaal aantal woningen: 4.047. Hiervan zijn 1.496 woningen intramuraal verhuurd. In de gemeente Etten-Leur is een complex van vijftig woningen per 01-11-2010 verkocht aan WoonStichting Etten-Leur.
Huurverhoging De Regering heeft besloten om de stijging van de huren te koppelen aan de inflatie. De inflatie over 2009 bedroeg 1,2 procent. In 2010 zijn de huren van de woningen van WSG integraal verhoogd met 1,2 procent. De integraal doorgevoerde huurverhoging is besproken met de huurdersvereniging.
- 26 -
Betaalbaarheid van de woningvoorraad Per ultimo 2010 is de indeling van de subsidiabele maandhuren, gerelateerd aan de norm voor huurtoeslag, als volgt:
Gemeente:
< 357,37
357,37<511,50
511,50<548,18 548,18<647,53
> 647,53
Totaal
Breda Dongen Drimmelen Geertruidenberg Halderberge ‘s-Hertogenbosch Loon op Zand Moerdijk Oosterhout Roosendaal Steenbergen Tilburg Waalwijk Werkendam
0 42 26 261 48 0 0 0 0 200 0 4 0 0
1 10 100 1.052 0 0 151 63 8 281 6 0 0 0
0 25 8 91 0 0 19 33 18 2 17 0 0 0
2 24 100 68 0 3 18 21 33 54 27 22 0 0
131 72 31 176 166 0 69 82 142 159 44 39 86 12
134 173 265 1.648 214 3 257 199 201 696 94 65 86 12
581
1.672
213
372
1.209
4.047
48
534
12
136
766
1.496
Waarvan zorggerelateerde
Uit deze gegevens valt af te leiden, dat van het totale aantal verhuurde woningen 14,4 procent in de goedkope huursector valt. In de categorie “betaalbaar” valt 55,8 procent, terwijl de dure voorraad 29,8 procent bedraagt. Van de woningen in de dure huursector is ruim 63 procent gerelateerd aan zorg. Deze woningen zijn via intramurale huurcontracten aan de zorgpartners verhuurd. Wanneer de intramuraal verhuurde zorgwoningen (1.496 stuks) buiten beschouwing blijven, kan worden gesteld dat 2.108 woningen ofwel 82,6 procent van ons woningbezit toegankelijk is voor alle inkomensgroepen vanaf 23 jaar.
Scheefheidsbestrijding Bij het toewijzen van een woning wordt gestreefd naar een optimale huisvesting van een huurder. De relatie tussen het inkomen van de huurder en de hoogte van de huurprijs is van belang. Voorkomen moet worden dat huurders met een hoog inkomen een goedkope huurwoning krijgen en omgekeerd.
- 27 -
Onderstaand is het overzicht “aantal toewijzingen in het verslagjaar” weergegeven, zoals dat conform het Besluit Beheer Sociale Huursector (BBSH) “Aanhangsel-E” gebruikelijk is.
Huurgrenzen > kwaliteitskortingsgrens < kwaliteitskortingsgrens
< laagste aftoppingsgrens
>laagste aftoppingsgrens
8 2 3 1
21 17 18 11
3 19 17 13
0 0 2 0
4 5 10 3
7 18 11 17
1. Eenpersoonshuishoudens Jonger dan 65 jaar, inkomen lager of gelijk inkomensgrens Jonger dan 65 jaar, inkomen hoger dan inkomensgrens 65 jaar of ouder, inkomen lager of gelijk inkomensgrens 65 jaar of ouder, inkomen hoger dan inkomensgrens
2. Tweepersoonshuishoudens Jonger dan 65 jaar, inkomen lager of gelijk inkomensgrens Jonger dan 65 jaar, inkomen hoger dan inkomensgrens 65 jaar of ouder, inkomen lager of gelijk inkomensgrens 65 jaar of ouder, inkomen hoger dan inkomensgrens
Huurgrenzen > kwaliteitskortingsgrens < kwaliteitskortingsgrens
< hoogste aftoppingsgrens
>hoogste aftoppingsgrens
0 0 0 0
3 1 0 0
6 6 0 0
3. Drie- en meerpersoonshuishoudens Jonger dan 65 jaar, inkomen lager of gelijk inkomensgrens Jonger dan 65 jaar, inkomen hoger dan inkomensgrens 65 jaar of ouder, inkomen lager of gelijk inkomensgrens 65 jaar of ouder, inkomen hoger dan inkomensgrens
Inkomensgrenzen: - eenpersoons jonger dan 65 jaar - meerpersoons jonger dan 65 jaar - eenpersoons 65 jaar of ouder - meerpersoons 65 jaar of ouder
€ 21.450 € 29.125 € 20.200 € 27.575
Huurgrenzen: I. kwaliteitskortingsgrens II. laagste aftoppingsgrens III. hoogste aftoppingsgrens
€ 357,37 € 511,50 € 548,18
Vermelde normen conform Wet op de huurtoeslag (Wht)
- 28 -
Europese richtlijn inzake toewijzingsnorm In 2010 is een nieuwe Europese richtlijn voor staatssteunregels van kracht geworden. In dit kader is met ingang van 01-01-2011 een toewijzingsnorm vastgesteld waarbij negentig procent van de vrijkomende woningen en toe te wijzen nieuwbouwwoningen met een netto huur onder de maximale huurgrens moet worden toegewezen aan huishoudens met een inkomen van maximaal € 33.614. De nieuwe regelgeving heeft gevolgen voor met name de mensen met een inkomen tussen € 33.614 en € 43.000. Deze groep heeft beperkte mogelijkheden om een woning te kopen en kan voortaan alleen nog maar huren vanaf de maximale huurgrens. Vooralsnog gaat WSG de regelgeving uitvoeren zoals die is opgelegd. Wel volgt WSG nauwlettend de consequenties. Indien noodzakelijk wordt het beleid hierop aangepast. In 2010 zijn 170 woningen verhuurd met een netto huur onder de grens van € 647,53. Van deze groep woningen is 82,4 procent verhuurd aan huurders met een inkomen lager dan € 33.614. WSG heeft in 2011 aandacht voor de juiste toewijzing (negentig procentgrens).
Huurtoeslag In 2010 is bij 381 huurders huurtoeslag in mindering gebracht op de huur. De hoogte van de huurtoeslag bedroeg gemiddeld € 181 per maand (2009: 464 huurders ontvingen gemiddeld € 175).
Hulp- en Informatie Punt In Geertruidenberg en in Roosendaal is een Hulp- en InformatiePunt ingericht voor huurtoeslag. Een HIP heeft via internet toegang tot een beperkte database van de Belastingdienst. Op deze wijze kan informatie worden opgevraagd over de aanvraag van een huurder. Ook is het mogelijk om een nieuwe aanvraag elektronisch te verwerken. Voorwaarde is wel dat van de betreffende huurder toestemming is verkregen om de gegevens op te vragen c.q. in te voeren.
Uitvoering huurtoeslag WSG neemt deel aan het zogenaamd geclusterd betalen. Hierbij hebben huurders de mogelijkheid de huurtoeslag uit te laten betalen aan de verhuurder, zodat de verhuurder de huurtoeslag direct in mindering kan brengen op de huur.
- 29 -
Bijzondere aandachtsgroepen Tot de bijzondere aandachtsgroepen behoren: senioren senioren met een zorgvraag starters mensen met een lichamelijke beperking mensen met een verstandelijke beperking woonwagenbewoners Met name voor de bijzondere aandachtsgroepen is de afgelopen jaren veel nieuwbouwproductie opgeleverd. De projecten zijn speciaal op één van de aandachtsgroepen ontwikkeld en vastgesteld. In het afgesloten boekjaar is een groot woonzorgcomplex opgeleverd in Fijnaart. In Kaatsheuvel en Oudenbosch worden appartementen gebouwd voor zorgbehoevende senioren. Starters worden geholpen door het aanbieden van koopwoningen, uit het bestaande bezit, tegen een marktprijs die voor deze groep haalbaar is. Hiermee wordt een positieve injectie gegeven aan de verhouding koop/huur in het marktgebied Geertruidenberg. Bij de ontwikkeling van nieuwbouw wordt rekening gehouden met de eisen van aanpasbaar bouwen, het seniorenlabel en levensloopbestendigheid.
Regeling taakstelling huisvesting vergunninghouders Met betrekking tot de taakstellingen voor de gemeente Geertruidenberg is het volgende overzicht te verstrekken: Regeling huisvesting vergunninghouders Saldo te realiseren per 01-01-2010
5
Bij: Taakstelling 1e halfjaar 2010 Bij: Taakstelling 2e halfjaar 2010
6 7
Af: Gerealiseerd in 2010
15
Nog te realiseren per 31-12-2010
3
Taakstelling 1e helft 2011
6
Bij de prestatie-afspraken met de gemeente Geertruidenberg is afgesproken dat de taakstellingen naar rato van het woningbezit worden verdeeld over onze woningStichting en de collega-corporatie "Volksbelang". Met de gemeente wordt geregeld overleg gevoerd over de invulling van de taakstellingen. De taakstellingen blijven een zware druk leggen op ons woningbestand, met name in de goedkope sector. In de overige gemeenten heeft WSG alleen seniorenwoningen c.q. woon-zorgcomplexen. Om die reden hoeft WSG geen woningen beschikbaar te stellen voor de huisvesting van vergunninghouders.
- 30 -
5.3 LEEFBAARHEID EN SPECIFIEKE DOELGROEPEN Algemeen Leefbaarheid is een thema van voortdurende aandacht. Hiervoor wordt samengewerkt met de gemeenten in het werkgebied, bijvoorbeeld in de vorm van prestatieafspraken. Periodiek worden deze afspraken geëvalueerd en waar nodig bijgesteld. Ook in gemeenten waarmee geen afspraken zijn gemaakt, wordt het aspect leefbaarheid meegenomen bij planontwikkeling. Op kleinere schaal hebben bewonerscommissies een belangrijke signalerende functie.
Overleg en partnerschap Samen met maatschappelijke organisaties worden initiatieven genomen en tot uitvoering gebracht. Zo zijn samenwerkingsconvenanten ondertekend inzake overlastbestrijding, drugsoverlast (Courage) en woonzorgzones. Het woningbezit van WSG kent geen specifieke probleemwijken. Samen met bewoners en maatschappelijke organisaties wordt continue aandacht gegeven aan een leefbare omgeving. Op wijkniveau zijn fysieke investeringen gedaan, zoals de aanleg van speelplaatsen en een buurtfeest. Partijen waarmee in het kader van leefbaarheid wordt samengewerkt, zijn onder meer: gemeentebesturen en raadscommissies zorginstellingen voor ouderen en gehandicapten, waaronder: Riethorst-Stromenland, SurplusZorg, Groenhuysen, Sovak, Prisma, Amarant, Mariaoord, Volckaert-SBO, MaasDuinen, het Hoge Veer en ASVZ-Vincentius huurdersvereniging bewonerscommissies politie maatschappelijk- en vluchtelingenwerk Stichtingen Thuiszorg vrijwillige thuiszorgorganisaties welzijnsStichtingen voor ouderen ondernemersverenigingen ouderenbonden politieke partijen Stichtingen “Kinderboerderij” en “Kinderopvang” instellingen op het gebied van cultuur, recreatie en toerisme
Opvallende activiteiten Hier volgt een opsomming van een aantal gerealiseerde en voorgenomen en/of onderhanden activiteiten op het gebied van leefbaarheid:
ontwikkeling van woonzorgvoorzieningen ontwikkeling van gebouwen en ruimtes voor paramedische voorzieningen ontwikkeling en realisatie van herontwikkelingstrajecten ontwikkeling van maatschappelijk onroerend goed, zoals culturele centra en brede scholen ontwikkeling van betaalbare commerciële ruimten, altijd in combinatie met wonen, voor het in stand houden van het winkel-voorzieningenniveau in vooral de kleine kernen de realisatie van een voorziening voor Huntington-patiënten bevordering van het eigen woningbezit oplossen van parkeerproblemen ontwikkeling en instandhouding van steunpunten voor ouderen - 31 -
ontwikkeling van het totale openbare gebied instandhouding van sportvoorzieningen in de kleine kernen ontwikkeling van kantoorruimten voor maatschappelijk georiënteerde organisaties
In het kader van leefbaarheid kan in het bijzonder nog gewezen worden op de samenwerking op het gebied van wonen en zorg. De afgelopen jaren zijn vele woonzorgvoorzieningen gerealiseerd in nauwe samenwerking met professionals op het gebied van zorg. Hierbij komen ook specifieke groepen van zorg aan bod. WSG wordt hierbij wetenschappelijk ondersteund door deelneming in de Stichting Bevordering Wetenschappelijk Onderzoek Chronische Zorg.
Verkoop bestaand bezit Verkoop uit het eigen bezit is een belangrijk onderdeel van het strategisch voorraadbeheer, waarbij met name starters een goede mogelijkheid hebben om tegen acceptabele marktprijzen een woning te kopen. Met dit initiatief wordt meteen een belangrijke positieve wending gegeven aan de verhouding koop/huur. Een juiste verhouding tussen eigen woningbezit en huur heeft een positief effect op de leefomgeving.
- 32 -
5.4 BETREKKEN BEWONERS BIJ BELEID EN BEHEER Overleg met bewoners Huurdersvereniging Geertruidenberg is voor WSG het aanspreekpunt als centrale huurdersorganisatie conform de Wet op het Overleg Huurders Verhuurder. De samenwerking is vastgelegd in een overeenkomst die elke twee jaar wordt verlengd. Het werkgebied van de huurdersvereniging is gelijk aan het werkgebied van WSG. De huurdersvereniging laat in 2011 haar statuten en huishoudelijk reglement aanpassen, onder meer in verband met uitbreiding van het werkgebied. De huurdersvereniging ontvangt een ruime financiële bijdrage voor de uitoefening van haar taken. In 2010 heeft regelmatig overleg plaatsgevonden met de Huurdersvereniging Geertruidenberg. In de vergaderingen met de huurdersvereniging zijn onder meer de volgende zaken aan de orde gekomen: financiële jaarstukken 2009 verkoopbeleid begrotingen 2011 jaarlijkse financiële bijdrage huurbeleid/huurverhoging 2010 voortgang projecten onderhoud woningtoewijzing nieuwbouw Europese regelgeving (inkomensnorm) huurtoeslag evaluatie samenwerking Binnen het woningbezit zijn zo’n veertien bewonerscommissies actief. Met name in de appartementencomplexen voor senioren zijn bewoners actief en bereid om zich in te zetten voor hun complex. Er is regelmatig overleg tussen de bewonerscommissies en de woonconsulenten. In bijzondere situaties wordt individueel overleg gevoerd met groepen huurders, zoals bij onderhoudsen nieuwbouwprojecten.
Klachtenadviescommissie WSG spant zich steeds in om de huurders een hoge kwaliteit van woon- en leefgenot te bieden. Toch kunnen zich soms situaties voordoen, waarin een individuele huurder niet geheel tevreden is over de geboden dienstverlening. Als de huurder er niet in slaagt in goed overleg met de directie zijn klacht op te lossen, kan hij een klacht indienen bij de klachtenadviescommissie van WSG. Iedere huurder en oud-huurder van een woning van WSG kan een klacht indienen over het functioneren van de organisatie, procedures of personen. Maar ook iedere woningzoekende, die als zodanig door WSG is erkend. De werkwijze en samenstelling van de commissie is geregeld in een reglement. Op de website is alle informatie te vinden over de Klachtenadviescommissie. De Klachtenadviescommissie is in 2010 twee keer bij elkaar geweest. Er zijn door de commissie geen klachten ontvangen. De samenstelling van de Klachtenadviescommissie per 31 december 2010 is in bijlage A opgenomen.
Informatie bewoners De informatievoorziening is op diverse wijzen vormgegeven waarbij de website inmiddels het belangrijkste medium is geworden. Op de website kan alle relevante informatie worden gevonden. Onderhoudsklachten kunnen online worden doorgegeven. Formulieren en brochures kunnen worden gedownload. In 2010 is twee keer een bewonersinformatieblad uitgekomen en huis-aan-huis verspreid binnen het gehele woningbezit. In mei is de huurkrant integraal verspreid. Regelmatig worden uitgaven zoals de woonkostenkrant en de energiekrant ter beschikking van de huurders gesteld. - 33 -
In februari is door het Nibud een informatieavond gehouden over budgetbeheer. Deze avond is in samenwerking met een collega-corporatie georganiseerd.
Huurcommissie Er zijn in 2010 geen zaken aanhangig gemaakt bij de Huurcommissie.
- 34 -
5.5 WONEN EN ZORG In de afgelopen jaren is WSG zich steeds meer gaan richten op het bouwen van zorgwoningen voor mensen met een uiteenlopende zorgvraag. Er zijn woongebouwen opgeleverd voor mensen met een verstandelijke beperking, met een lichamelijke beperking, Huntingtonpatiënten, mensen die verpleegzorg nodig hebben, etcetera. Inmiddels zijn 1.496 woningen van het woningbezit bestemd voor mensen met een specifieke zorgvraag. Tel daar zo’n 465 aanleunwoningen bij op en daarmee is ruim 48 procent van het woningbezit direct gerelateerd aan zorg.
Nieuwbouw woonzorgcomplex In 2010 is woonzorgcentrum Fendertshof te Fijnaart opgeleverd met 32 verpleegunits en 57 woonzorgwoningen. Aan het nieuwe woonzorgcentrum is het Jan Punthof gekoppeld, een uit de zeventiger jaren daterend gebouw van 59 aanleunwoningen. De goede samenwerking tussen SurplusZorg en WSG is een belangrijke factor geweest voor een goede oplevering. De woningen moeten voor oplevering in orde zijn. In nauwe samenwerking tussen de interieurinrichter, huismeester, zorgmanager en vele anderen is dat gelukt. De verhuizing is zo geregeld dat de bewoners in hun woning binnenkomen die volledig is ingericht met de eigen spullen. Nadat het gebouw in gebruik is genomen maken de technische mensen een optimaal woongenot mogelijk met hun zorg op de achtergrond. Door alle technische hoogstandjes is er nauwelijks meer apparatuur aanwezig om storingen te krijgen. Met de huidige techniek is het mogelijk om de installatie op afstand te volgen.
Zorgpartners Naast SurplusZorg kent WSG tal van andere samenwerkingsverbanden met zorginstellingen. Met organisaties zoals Groenhuysen, Sovak, MaasDuinen en SurplusZorg zijn goede, waardevolle samenwerkingsverbanden ontstaan. De samenwerkingsverbanden zijn schriftelijk vastgelegd in Service Level Agreements.
Huisvesting ouderen Naast de zorggerelateerde woningen heeft WSG 948 seniorenwoningen in haar woningbezit (23,4 procent). Het betreft hier vooral nultredenwoningen binnen appartementsgebouwen. Slechts 72 seniorenwoningen zijn grondgebonden woningen.
Veranderingen in de vergoeding van zorginstellingen Verblijfscomponent Over het laten vervallen van de verblijfscomponent binnen Zorg Zwaarte Pakket (ZZP) 1 en 2 wordt al een aantal jaren gesproken. Kijkend naar de productieafspraken die zorgorganisaties nu hebben met het Zorgkantoor, voor met name de verzorgingshuisplaatsen (zonder behandeling), betekent dit dat er minder inkomsten vanuit de zorg te verwachten zijn. Normatieve Huisvestingscomponent Met het invoeren van de Normatieve Huisvestingscomponent (NHC) worden de vergoedingen productieafhankelijk. Een lagere productie betekent een lagere vergoeding. De geplande invoerdatum is al een paar keer uitgesteld. De geplande ingangsdatum is 1 januari 2012 met een overgangsperiode van zes jaar. WSG heeft de effecten van de overgang van kapitaallasten vergoeding naar de NHC vergoedingen laten onderzoeken. Hierbij is tevens rekening gehouden met het vervallen van de verblijfscomponent in ZZP 1 en 2. Vooralsnog zijn hierdoor geen grote financiële effecten te verwachten. - 35 -
5.6 FINANCIEEL BELEID Algemeen In juli 2010 heeft het Centraal Fonds Volkshuisvesting een A2 oordeel uitgebracht, waarmee werd aangegeven dat de voorgenomen activiteiten in de eerste drie jaren passend zijn bij de vermogenspositie, maar dat in de overige twee prognosejaren de financiële positie van WSG in gevaar kan komen. Op basis van dit oordeel heeft WSG een plan van aanpak voor de verbetering van de financiële positie opgesteld in september 2010. De verkoop van een aantal projecten maakt onderdeel uit van het plan van aanpak. Sinds begin april 2011 heeft de interim-bestuurder van WSG gesprekken gevoerd met alle samenwerkingspartners en contractpartijen, met als doel het inventariseren van de situatie en het creëren van vertrouwen bij de stakeholders van WSG. Het uitgangspunt daarbij is om de belangrijke stakeholders in openheid te betrekken. Daarnaast zijn sinds medio april concrete stappen ondernomen ten aanzien van het plan van aanpak voor de verbetering van de financiële positie. Naast het versterken van de liquiditeitspositie op de korte termijn dient ook de continuïteit op een langere termijn onderzocht te worden. Hiertoe wordt in juli 2011 een herstelplan vastgesteld, waarin het proces voor de verkenning van de oplossingsrichtingen voor de volkshuisvestelijke continuïteit op de lange termijn wordt beschreven. Hierna worden de oplossingsrichtingen concreet uitgewerkt, waarna uiterlijk december 2011 over de definitieve oplossingsrichting wordt besloten. Het Centraal Fonds Volkshuisvesting, het Waarborgfonds Sociale Woningbouw en het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties hebben hun vertrouwen uitgesproken over de aanpak en geven WSG tot medio december 2011 de tijd om een besluit te nemen. Het zelfstandig voortbestaan van WSG is één van de oplossingsrichtingen die in het herstelplan worden verkend. Andere oplossingsrichtingen zijn het samengaan met één of meerdere regionaal actieve kleinere corporaties, toevoeging van WSG als zelfstandig onderdeel aan een grotere corporatie of een vorm van samenwerking met regionale corporaties. In december 2011 neemt WSG een besluit in welke vorm WSG op de lange termijn zal continueren. Uitgangspunten hierbij zijn de volkshuisvestelijke continuïteit en de belangen van de huurders, gemeenten en andere belangrijke stakeholders van WSG. Als een van de eerste vervolgstappen heeft WSG zich strategisch geheroriënteerd op de ontwikkelportefeuille. Een van de conclusies is dat de totale ontwikkelportefeuille te ambitieus is voor een organisatie als WSG. De mix tussen bezit en ontwikkelpotentie staat niet (meer) in verhouding. De heroriëntatie heeft plaatsgevonden door in eerste aanleg de projecten, waarvoor nog geen bouwverplichting was afgesproken, voorlopig stil te leggen. Vervolgens zijn de projecten intern herbeoordeeld en is bezien of projecten opportuun zijn om in verdere ontwikkeling te nemen. Tevens zijn de strategische grondposities door een externe taxateur getaxeerd. Van de te verkopen projecten en grondposities is een inschatting gemaakt van de waarde in het economisch verkeer en de periode waarin deze verkocht zouden kunnen worden, een en ander conform de reeds gevoerde gesprekken met samenwerkingspartners en contractpartijen en een reële inschatting van de taxateur. Al deze stappen hebben geleid tot een flinke afwaardering van de ontwikkelportefeuille. Dit is met name het gevolg van de economische crisis die ook WSG niet voorbij gaat. In voorgaande jaren heeft WSG geen noodzaak gezien de ontwikkelportefeuille te herijken in het kader van de financiële crisis. Dit kwam doordat het verkoopprogramma van WSG in de eerste jaren van de crisis stand heeft gehouden. Hiermee kwamen voldoende liquide middelen vrij voor verdere investeringen. Nu ook de opbrengsten uit het verkoopprogramma van WSG zijn teruggevallen, moet ook ten aanzien van de investeringen een temporisering plaats vinden.
- 36 -
Het eigen vermogen is door de dotatie aan de voorzieningen en het verlies over 2010 gedaald naar € 4,2 miljoen. Het weerstandsvermogen biedt hiermee geen dekking meer voor verdere ambities op projectontwikkelingsgebied. Het risicomanagement zal zich op korte termijn voornamelijk richten op de verkopen van projecten en grondposities. Tevens is de beoordeling van de leningportefeuille ten opzichte van de materiële vaste activa onderdeel van het risicomanagement. Hiermee worden de risico’s van de kasstromen beheersbaar gemaakt.
Continuïteit Het Centraal Fonds Volkshuisvesting (CFV), het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) en het Ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK) hebben hun vertrouwen uitgesproken over de aanpak van WSG. Hiermee is de continuïteit en de liquiditeit van WSG vooralsnog gewaarborgd. In de komende periode zullen WSG, WSW, CFV, BZK en de gemeente Geertruidenberg op regelmatige basis de voortgang van het herstelplan bespreken en de financiële positie monitoren. Hiermee worden deze stakeholders in alle openheid betrokken bij de herstelinspanningen van WSG. Tevens is een aantal collegacorporaties betrokken bij het overnemen van ontwikkelprojecten van WSG.
- 37 -
6 . VERBINDINGEN Stichting WSG heeft, met het oog op de toenemende samenwerking met derden, een tweetal eigen B.V.’s opgericht. De bestaande nevenstructuur ziet er, op basis van de bestaande zeggenschapsverhouding, per balansdatum als volgt uit:
STICHTING WSG ( 100% )
( 50% )
WSG Holding BV
( 100% )
WSG Projectontwikkeling BV
( 50% )
( 49,5% )
( 50% ) ( 50% )
Ontwikkelcombinatie Couveringe Park v.o.f. (Molenweg Steenbergen)
OCHBeheer BV (48%)
( 50% )
VHOT v.o.f.
BMDV Beheer BV
(Vastgoedontwikkeling Handelskade Oude Tonge)
(Biesbosch Marina Drimmelen Vastgoed)
( 4% ) ( 1% )
OCH-CV (Ontwikkelings
( 50% )
Combinatie Heldenpark)
Bouwcombinatie Prinsenpolder v.o.f. (Geertruidenberg)
BMDV CV (Biesbosch Marina Drimmelen Vastgoed)
Digibouwbord v.o.f. ( 50% )
(Raamsdonksveer)
Vastgoed Brabant B.V. ( 50% )
(Udenhout)
- 38 -
V.O.F. Bruisend Dorpshart (Kaatsheuvel)
Rosmalense Polder Beheer B.V. (Bunnik)
( 50% )
8. KENGETALLEN OVERZICHT 2010
2010
2009
2008
2007
2006
Woningen in exploitatie Commerciële ruimten Garages/parkeerplaatsen in garage Bergingen
4.047 109 380 12
4.018 105 379 12
3.843 87 411 12
3.705 83 336 12
3.332 73 311 12
Totaal aantal verhuureenheden
4.548
4.514
4.353
4.136
3.728
Bedrijfspanden Woningen in aanbouw
2 1.454
2 1.283
2 1.526
2 1.730
2 1.428
1.038 9.203 1.738 2.894 -15.725
16.885 9.553 1.609 2.421 817
16.800 8.454 1.371 2.174 2.873
14.445 8.434 985 1.748 2.126
13.698 6.747 650 1.447 2.013
Solvabiliteit EV/TV (in procent) 0,50 Liquiditeit 1,35 Rentabiliteit eigen vermogen (in procent) -1.514,42 Rentabiliteit totaal vermogen (in procent) -3,60 Rentabiliteit vreemd vermogen (in procent) 4,00 Renteresultaat in procent van het eigen vermogen152,51 Interne financiering per woning (in €) -6.288 Operationele cash-flow per woning (in €) -8.144
8,06 1,84 4,84 3,96 3,88 15,73 -8.078 -2.090
8,87 1,18 17,10 5,18 4,02 25,23 7.008 4.449
8,75 1,08 14,72 4,86 3,91 14,14 2.656 3.096
9,51 1,09 14,70 4,66 3,61 11,63 4.025 2.653
Aantal verhuureenheden:
Balans en winst- en verliesrekening: Eigen vermogen per woning Totale opbrengsten per woning Afschrijvingslasten per woning Overige bedrijfslasten per woning Jaarresultaat per woning Financiële continuïteit:
Algemeen: 1. Huurachterstand uitgedrukt in een procent van de huren en vergoedingen
0,29
0,18
0,12
0,18
0,24
2. Huurderving uitgedrukt in een procent van de huren en vergoedingen
1,72
0,24
0,22
0,23
0,25
12
208
245
242
262
1,0 4,8 9,4 17,5
1,0 4,8 9,4 12,3
1,0 4,8 10,5 11,1
1,0 3,8 9,4 9,4
1,0 2,2 8,5 8,3
3. Overige reserve uitgedrukt in een procent van de huren en overheidsbijdragen 4. Personeelsbezetting (Fte): directie beleidsondersteunend administratief technisch
- 40 -
9. ENKELVOUDIGE BALANS PER 31 DECEMBER 2010 Voor resultaatverwerking
ACTIVA
31-12-2010
31-12-2009
€ 598.214.639 € 100.204.349 € 2.237.869
€ 575.958.849 € 115.825.929 € 2.293.439
€ 700.656.857
€ 694.078.217
€ € 10.169 € 10.966.061 € 4.331.182 € 15.307.412
€ 256.768 € 12.335 € 9.143.061 € 7.106.679 € 16.518.843
Voorraden
€ 95.607.896
€ 98.774.637
Onderhanden projecten
€
1.338.157
€
-
Vorderingen Huurdebiteuren Gemeenten Groepsmaatschappijen Belastingen en sociale premies Overige vorderingen Overlopende activa
€ € € € € €
84.961 227.666 648.791 425.111 2.306.426 1.111.762
€ € € € € €
62.277 70.126 648.791 787.771 1.449.434 5.235.141
€
4.804.717
€
8.253.540
Vaste activa Materiële vaste activa Onroerende en roerende goederen in exploitatie Onroerende goederen in aanbouw/ontwikkeling Onr. en roerende goederen ten dienste van de exploitatie
Financiële vaste activa Te vorderen BWS-subsidies Deelnemingen Leningen u/g Te verrekenen vennootschapsbelasting
Vlottende activa
Liquide middelen
€ 21.114.925
€ 23.988.771
TOTAAL GENERAAL ACTIVA:
€ 838.829.964
€ 841.614.008
- 41 -
PASSIVA
31-12-2010
31-12-2009
€ 67.843.093 € - 63.640.781 € 4.202.312
€ 64.558.925 € 3.284.168 € 67.843.093
€
-
€
256.768
€ 1.122.757 € 16.689.335 € 17.812.092
€ € €
1.314.105 1.314.105
€ 726.104.552
€ 701.104.530
€ 3.002.454 € 75.142.159 € € 335.040 € 2.377.875 € 96.114 € 9.757.366
€ 2.490.241 € 56.442.889 € 1.514.922 € 34.946 € 942.158 € 88.342 € 9.582.014
€ 90.711.008
€ 71.095.512
€ 838.829.964
€ 841.614.008
Eigen vermogen Overige reserve Resultaat boekjaar
Egalisatierekeningen Egalisatierekening BWS-Subsidies
Voorzieningen Voorziening latente vennootschapsbelasting Overige voorzieningen
Langlopende schulden Leningen kredietinstellingen
Kortlopende schulden Crediteuren Schulden aan kredietinstellingen Onderhanden projecten in opdracht van derden Gemeenten Belastingen en sociale premies Overige kortlopende schulden Overlopende passiva
TOTAAL GENERAAL PASSIVA:
- 42 -
10. ENKELVOUDIGE WINST- EN VERLIESREKENING OVER HET BOEKJAAR 2010
Omschrijving
2010
2009
Huren Vergoedingen Overheidsbijdragen Verkoop onroerende goederen Overige bedrijfsopbrengsten
€ 34.649.989 € 2.299.530 € 283.222 € -356.784 € 369.062
€ 32.565.481 € 2.147.120 € 62.590 € 3.280.490 € 328.845
Subtotaal van de bedrijfsopbrengsten
€ 37.245.019
€ 38.384.526
€ 7.033.777 € 51.319.295 € 1.669.110 € 204.901 € 444.819 € 2.880.372 € 6.470.726
€ € € € € € €
Subtotaal van de bedrijfslasten
€ 70.023.000
€ 16.195.588
Bedrijfsresultaat
€ -32.777.981
€ 22.188.938
Rentelasten Rentebaten
€ - 33.403.375 € 5.363.151
€ - 30.010.926 € 8.071.841
Subtotaal van de financiële baten en lasten
€ - 28.040.224
€ - 21.939.085
Bedrijfsopbrengsten
Bedrijfslasten Afschrijvingen materiële vaste activa Overige waardeverminderingen Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenlasten Kosten onderhoud Overige bedrijfskosten
6.466.839 1.528.158 185.375 417.880 2.240.584 5.356.752
Financiële baten en lasten
Resultaat gewone bedrijfsuitoefening vóór belastingen € -60.818.203
€
249.853
Vennootschapsbelasting Resultaat deelnemingen
€ €
-2.584.151 -238.427
€ €
3.004.172 30.143
Jaarresultaat (na belastingen)
€ -63.640.781
€
3.284.168
- 43 -
11. ALGEMENE TOELICHTING OP DE ENKELVOUDIGE BALANS EN WINST- EN VERLIESREKENING 2010 Algemene heroriëntatie strategisch beleid en continuïteit Stichting WSG heeft zich in het verleden altijd geprofileerd als een ontwikkelende corporatie. In 2010 is de Stichting geconfronteerd met een stagnatie op woningmarkt, wat het vanuit financieel oogpunt niet langer mogelijk maakt om dit beleid, met de nadruk op ontwikkeling, te handhaven. Door het aankoopbeleid van de afgelopen periode zijn er bovendien een veelvoud aan projecten en strategische grondposities opgenomen die leidden tot een financiële druk op de organisatie in zijn geheel.
Plan van aanpak In september 2010 heeft WSG in opdracht van het Centraal Fonds Volkshuisvesting een plan van aanpak opgesteld, dat tot doel had het verbeteren van de financiële positie van WSG. Dit plan van aanpak bestaat uit de verkoop van strategische grondposities, het verbeteren van de cashflow en temporiseren van ontwikkelprojecten. In maart 2011 werd door de Raad van Commisarissen geconcludeerd dat de doelstellingen van het plan van aanpak onvoldoende zijn gerealiseerd, een belangrijke reden voor het terugtreden van de bestuurder hierna. In april 2011 is de interim-bestuurder aangetreden, waarbij het realiseren van het plan van aanpak daadwerkelijk is gaan lopen. In de hierna volgende periode is hard gewerkt om de feitelijke situatie bij WSG vast te stellen. Met regionale collegacorporaties wordt gesproken over de overname van volkshuisvestelijke projecten met een totale waarde van € 50 miljoen. Daarnaast wordt met marktpartijen gesproken over de overname van commerciële projecten met een totale waarde van € 100 miljoen. Daarbij bleek de dossieropbouw voor de projectenportefeuille zeer summier. Vanuit het actieplan zijn de toekomstige kasstromen in kaart gebracht om zo tot een oordeel te komen omtrent de haalbaarheid van de acties in combinatie met de financiële continuïteit. Door onderzoeken naar de verplichtingen en juridische status van de projecten, zorgcontracten en onderhoudsnormen in getracht een reëel beeld van de situatie van WSG op te stellen. Binnen het plan van aanpak is een onderscheid gemaakt in projectcategorieën. Eén van de belangrijkste uitgangspunten hierin is om de projecten, waarvan de bouw is gestart voort te zetten. De projecten met de mogelijkheid tot uitstellen, zijn vanuit het marktrisico “on hold” gezet. Daarnaast zijn de strategische posities (gronden en aangekochte panden) getaxeerd, waarbij WSG is uitgegaan van een reële waardering van de voorraad binnen de balans. Deze werkwijze, met waardering op basis van taxaties, wijkt af van die van voorgaande jaren. De waardering kent een aantal scenario’s, variërend van optimistische waardering tot de waardering tegen bodemwaarde. Per project is een afweging gemaakt van de risico’s en lopende verplichtingen in combinatie met de waarde. Vanuit de taxaties zijn de marktwaarden van de strategische locaties vergeleken met de verkrijgingsprijzen inclusief de verdere plankosten. Dit heeft ervoor gezorgd dat er een forse afwaardering heeft plaatsgevonden op de voorraden en onroerende zaken in ontwikkeling van € 35,0 miljoen. Voor zover er met betrekking tot projecten investeringsverplichtingen zijn aangegaan, welke de reële waarde overstijgen, zijn deze voorzien in de totale waardering.
Herstelplan Naast het versterken van de liquiditeitspositie op de korte termijn dient ook de continuïteit op langere termijn onderzocht te worden. Hiertoe wordt in juli 2011 een herstelplan vastgesteld door WSG, waarin het proces voor de verkenning van de oplossingsrichtingen voor de volkshuisvestelijke continuïteit op de lange termijn wordt beschreven. Hierna worden de oplossingsrichtingen concreet uitgewerkt, waarna in december 2011 over de definitieve oplossingsrichting zal worden besloten. Het Centraal Fonds - 44 -
Volkshuisvesting, het Waarborgfonds Sociale Woningbouw en het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties hebben hun vertrouwen uitgesproken over de aanpak en geven WSG tot medio december 2011 de tijd om een besluit te nemen. Het zelfstandig voortbestaan van WSG is één van de oplossingsrichtingen die in het herstelplan worden verkend. Andere oplossingsrichtingen zijn het samengaan met één of meerdere regionaal actieve kleinere corporaties, toevoeging van WSG als zelfstandig onderdeel aan een grotere corporatie of een vorm van samenwerking met regionale corporaties. In december 2011 neemt WSG een besluit in welke vorm WSG op de lange termijn zal continueren. Uitgangspunten hierin zijn de volkshuisvestelijke continuïteit en de belangen van de huurders, gemeenten en andere belangrijke stakeholders van WSG.
Continuïteit Het Centraal Fonds Volkshuisvesting (CFV), het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) en het Ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK) hebben hun vertrouwen uitgesproken over de aanpak van WSG, waarbij is afgesproken dat de financiële positie tussentijds is gewaarborgd. In de komende periode zullen WSG, WSW, CFV, BZK en de gemeente Geertruidenberg op regelmatige basis de voortgang van het herstelplan bespreken en de financiële positie monitoren. Hiermee worden deze stakeholders in alle openheid betrokken bij de herstelinspanningen van WSG. Tevens is een aantal collega-corporaties betrokken bij het overnemen van ontwikkelprojecten van WSG.
Investeringsverplichtingen In de jaarrekening worden naast juridisch afdwingbare verplichtingen tevens feitelijke verplichtingen verwerkt die kunnen worden gekwalificeerd als ‘intern geformaliseerd en extern gecommuniceerd’. Hiervan is sprake wanneer uitingen namens de corporatie zijn gedaan richting huurders, gemeenten en overige stakeholders aangaande verplichtingen inzake toekomstige herstructureringen en toekomstige nieuwbouwprojecten. Een feitelijke verplichting is gekoppeld aan het herstelplan van de corporatie rondom projectontwikkeling en herstructurering. WSG heeft momenteel een onderzoek ingesteld om te bezien of eerder genomen besluiten zich kwalificeren als verplichtingen. Zaken die niet ter goedkeuring zijn voorgelegd aan de Raad van Commissarissen worden niet als feitelijke verplichting beschouwd.
Eigen vermogen Het resultaat over 2010 van circa € 63,6 miljoen negatief laat een afwijkend beeld zien ten opzichte van de resultaten van voorgaande jaren. In 2010 heeft de correctie op de waarde van de voorraad en de onroerende zaken in ontwikkeling een substantiële invloed op het resultaat. Het eigen vermogen na resultaatverwerking daalt in 2010 naar een niveau van circa € 4,2 miljoen. Een gedetailleerde uiteenzetting van het resultaat wordt beschreven in de toelichting op de balans.
Integrale belastingsplicht en fiscale eenheid Vanaf 1 januari 2008 zijn de toegelaten instellingen voor de volkshuisvesting integraal belastingplichtig voor de vennootschapsbelasting. Voor WSG zijn de aangiften tot en met 2008 reeds ingediend. WSG heeft per saldo een te verrekenen fiscaal verlies. De vennootschapsbelasting over dit verlies is in de vorm van een actieve belastinglatentie opgenomen tot maximaal de hoogte van de passieve latentie voor de vennootschapsbelasting. Reden voor deze maximering van de actieve latentie is gelegen in het feit dat uit het meerjarenperspectief onvoldoende blijkt dat WSG het opgebouwde fiscale verlies kan verrekenen met toekomstige winsten in de komende negen jaar. Het in totaal te verrekenen fiscale verlies bedraagt € 60.368.963-, onder voorbehoud van de standpunten van de belastingdienst bij de definitieve vaststelling van de aangiften. WSG vormt met WSG Holding B.V. en WSG Projectontwikkeling B.V. een fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting. Op grond van de voorwaarden zijn de Stichting en de met haar gevoegde dochterondernemingen ieder hoofdelijk aansprakelijk voor terzake door de combinatie verschuldigde belasting. - 45 -
Algemeen De jaarverslaggeving door toegelaten instellingen volkshuisvesting dient te voldoen aan de eisen uit het Besluit Beheer Sociale Huursector (Bbsh). In dit besluit wordt BW2 Titel 9 voorgeschreven, behalve enkele afdelingen van specifieke aard. Voor de jaarrekeningen van woningcorporaties geldt tevens de door de Raad voor de Jaarverslaggeving uitgegeven Richtlijn 645 “Toegelaten Instellingen Volkshuisvesting”. In deze richtlijn zijn onder meer specifieke modellen voor de balans, winst- en verliesrekening en het verloopoverzicht van de bedrijfswaarde opgenomen en zijn voor de sector specifieke presentatie-, waarderings- en verslaggevingsvoorschriften geformuleerd. Waardering materiële vaste activa: indeling woningbezit De RJ geeft aan dat wanneer de materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen de historische uitgaafprijs, zoals bij WSG het geval is, deze getoetst moet worden aan de bedrijfswaarde (= de contante waarde van de toekomstige cashflows). Het maakt hierbij verschil of deze confrontatie van historische uitgaafprijs met de bedrijfswaarde (minimumwaarderingsregel) al dan niet op een groep van activa wordt toegepast, bijvoorbeeld voor het bezit als geheel of per (groep van) complex(en). De RJ geeft aan dat deze complexindeling moet worden beschreven en gemotiveerd. Gesteld wordt dat hierbij aspecten als product-, markt- en beheerskenmerken aan de orde komen. Bij toetsing van de bedrijfswaarde versus boekwaarde gaat WSG bij beleidsbeslissingen uit van een indeling van het bezit in huur, zorg en overig. Doordat elke categorie bezit een eigen specifieke en unieke benadering van de woonmarkt eist, is er voor gekozen bij de waardering van de materiële vaste activa het bezit eveneens in bovenstaande categorieën in te delen. Bedrijfswaardeberekening De bedrijfswaarde 2010 laat een daling zien ten opzichte van 2009. Reden voor deze daling is dat WSG dit jaar de parameters voor de bedrijfswaarde met betrekking tot de kostennormen heeft aangepast. Voor een aanvullende toelichting zie de toelichting op het verloop van de bedrijfswaarde op pagina 56. Normen met betrekking tot kosten De bedrijfseigen parameters (gebaseerd op de werkelijke realisatie in het verslagjaar) lagen in het verleden een stuk lager dan de gemiddelde sectorspecifieke normen. Enerzijds is de norm voor het algemeen beheer in verhouding tot de sector laag vanwege een geringe organisatie. Anderzijds omdat WSG een zeer jong bezit heeft, waardoor de onderhoudslasten in verhouding relatief laag zijn. Voor 2010 zijn de normen voor onderhoud en algemeen beheer bijgesteld naar een hoger niveau. Omdat WSG nu nog een jong bezit heeft en dus een lage onderhoudsnorm hanteert is de behoefte ontstaan om de toekomstige ontwikkeling van deze norm te analyseren. Het tempo van de verjonging van het bezit van de afgelopen jaren zal naar alle waarschijnlijkheid in de toekomst niet meer haalbaar zijn. Om het juiste inzicht te verkrijgen in de onderhoudsnorm is opdracht gegeven aan een extern onderzoeksbureau om deze norm te analyseren. Conclusie van dit onderzoek is dat de onderhoudsnorm van WSG aangepast moet worden naar € 700,-. Voor verdere toelichting op de uitkomst van dit onderzoek wordt verwezen naar pagina 47 en 48. Huurniveau Het bezit van WSG bestaat voor een groot deel uit woon-/zorgwoningen. WSG kent een specifieke opbouw van de huurcomponenten vanuit de huurcontracten met zorgpartners. Deze huuropbrengsten liggen in verhouding hoger dan de reguliere huuropbrengsten, maar daarmee komt ook een groter deel van de vastgoedexploitatie voor rekening van WSG. Recentelijk is bekend geworden dat de nieuwe zorgfinanciering (met als basis de Normatieve HuisvestingsComponent) op 1 januari 2012 ingevoerd zal - 46 -
worden met een overgangstermijn van zes jaar. Om een uitspraak te doen over het risico van de nieuwe zorgfinanciering op de huurinkomsten vanuit de zorgcontracten in de toekomst, is een extern bureau ingeschakeld om de overeenkomsten en afspraken met zorgpartners omtrent de huur te onderzoeken. Dit onderzoek geeft geen aanleiding om tot een herwaardering van het zorgvastgoed over te gaan. Uitgangspunten De beleidsuitgangspunten, die hebben geleid tot het vaststellen van de interne parameters ten behoeve van het berekenen van de bedrijfswaarde, zijn als volgt kort samen te vatten: de exploitatieduur van woningen en woongebouwen wordt gesteld op 50 jaar de jaarlijkse huurverhoging 2011 wordt gesteld op 1,30 procent voor de sociale verhuur en op 2,50 procent voor de overige verhuur de jaarlijkse huurverhoging vanaf 2012 wordt gesteld op 2,25 procent voor de sociale verhuur en op 2,50 procent voor de overige verhuur. Voor de jaren na 2015 wordt het percentage 2 procent gehanteerd. de huurverhoging inzake aanpassing streefhuren voor de sociale verhuur (2011 t/m 2015) wordt gesteld op 0,50 procent de norm voor onderhoud wordt gesteld op: - € 700,00 per woning - € 2.100,00 per commerciële ruimte - € 175,00 per garage, parkeerplaats, berging de huurderving is bepaald op 0,50 procent per jaar de norm voor algemeen beheer, belastingen en verzekeringen wordt gesteld op: - € 1.465,00 per woning - € 4.395,00 per commerciële ruimte - € 366,25 per garage, parkeerplaats, berging De normen zijn gerelateerd aan de werkelijke uitgaven in het boekjaar. de jaarlijkse stijging van norm overige variabele lasten bedraagt drie procent de jaarlijkse stijging van de onderhoudsnorm bedraagt drie procent de restwaarde van de grond is opgenomen tegen de historische kostprijs de disconteringsvoet voor bepaling van de bedrijfswaarde is gerelateerd aan de gemiddelde vermogenskostenvoet met een opslag van 0,5 procent voor risico en bedraagt vijf procent verder wordt de rentabiliteitswaardecorrectie meegenomen in de bedrijfswaarde De boekwaarde van de woningen en woongebouwen in exploitatie bedroeg aan het einde van het verslagjaar € 489.160.327. De berekende bedrijfswaarde komt uit op € 559.752.426 zodat met 114,4 procent sprake is van voldoende dekking (in 2009: 123,9 procent). Verder staat ultimo 2010 tegenover de boekwaarde van de onroerende goederen niet zijnde woningen ad € 109.054.312 een bedrijfswaarde van € 167.447.724. Ook hier is met 156 procent sprake van voldoende dekking (in 2009: 169,5 procent). In het kader van de minimumwaarderingsregel heeft WSG per benoemde PMC (huur, zorg en overig) een financiële toets uitgevoerd of de betreffende bedrijfswaarde van de PMC de boekwaarde van de PMC overstijgt. Hiervan kan het volgende overzicht worden verstrekt: PMC Huur Zorg Overig Totaal
Bedrijfswaarde € 262.413.018 € 297.339.408 € 167.447.724 € 727.200.150
Boekwaarde € 251.404.191 € 237.756.136 € 109.054.312 € 598.214.639
Voor de specifieke toelichting op de mutatie in de bedrijfswaarde 2010 ten opzichte van vorig boekjaar wordt verwezen naar pagina 56. Naar aanleiding van een onderzoek van de Brink Groep is de onderhoudsnorm van WSG aangepast naar € 700,-. Dit in tegenstelling tot de norm zoals door WSG eerder bepaald van € 645,- gerealiseerd en in - 47 -
afwijking van de door het Centraal Fonds Volkshuisvesting gehanteerde ondergrens van € 900,-. De norm van € 700,- volgt uit onderstaande tabel zoals Brink Groep die heeft opgesteld (totale norm minus vraag gestuurd onderhoud).
Mutatieonderhoud Vraag gestuurd onderhoud Dagelijks onderhoud Planmatig onderhoud Totaal
WSG
Brink Groep
Vastgoed Exploitatie Wijzer
52 173 233 365 823
52 173 78 570 873
52 192 78 509 831
Ten aanzien van de parameters voor de bedrijfswaarde berekening zal een verdiepingsslag plaatsvinden op basis van de onderzoeksresultaten van de onderzoeken uitgevoerd door zorgadviesbureau AAG en Brink Groep. De verdiepingsslag zal worden gepresenteerd samen met het herstelplan WSG.
- 48 -
Waarderingsgrondslagen Vergelijking met voorgaand jaar De gehanteerde grondslagen van waardering en van resultaatbepaling zijn ongewijzigd ten opzichte van voorgaande jaar.
Algemeen De activa en passiva op de balans zijn tegen nominale waarden gewaardeerd, tenzij anders wordt vermeld. Bij het samenstellen van de balans en de winst- en verliesrekening is een bestendige gedragslijn gevolgd.
Balans Materiële vaste activa De “onroerende en roerende goederen in exploitatie” zijn opgenomen tegen de historische aanschafwaarde verminderd met de afschrijvingen, die op annuïtaire basis worden berekend. De afschrijvingstermijnen voor de belangrijkste investeringen bedragen: voor oorspronkelijke bouwkosten van woningen voor oorspronkelijke bouwkosten van garages voor centrale verwarmingsinstallaties voor liften voor woningverbetering / -aanpassing voor renovatie / groot onderhoud voor inventaris
50 jaar 40 tot 50 jaar 25 jaar 20 jaar 15 tot 20 jaar 25 tot 40 jaar 10 jaar
Volgend jaar zal de RJ 645 worden vernieuwd. Hierin zal de afschrijvingssystematiek ook opnieuw worden overwogen. Naar alle waarschijnlijkheid zal overgegaan worden op lineaire afschrijving. De uitgaven voor groot onderhouds- en renovatieprojecten worden, voor zover er sprake is van waardevermeerdering, levensduurverlenging en/of huurverhoging, en de bedrijfswaardeberekening van het betreffende complex dit toelaat, geactiveerd. Grond onder complexen in exploitatie worden geactiveerd tegen historische aanschafwaarde. Grond is in het algemeen niet onderhevig aan economische slijtage, zodat hierover niet wordt afgeschreven. De “(on)roerende goederen ten dienste van de exploitatie” zijn opgenomen tegen de historische aanschafwaarde verminderd met de afschrijvingen, die op lineaire basis worden berekend. De periode waarover wordt afgeschreven, varieert van 5 tot 25 jaar. Zowel over de historische aanschafwaarde van het pand Markt 32/34 te Geertruidenberg als over de historische aanschafwaarde van het pand Vughtstraat 30 te Roosendaal wordt niet afgeschreven als gevolg van de ouderdom van de panden, de relatief lage boekwaarde van de panden in relatie tot de marktwaarde en de contractueel gegarandeerde verkoopopbrengst van het pand Markt 32/34 te Geertruidenberg. De waarde van de onroerende goederen in exploitatie is als volgt weer te geven: 2010 € 598.214.639 € 727.200.150 € 708.904.000
boekwaarde einde boekjaar bedrijfswaarde einde boekjaar waarde volgens de “Wet Onroerende Zaken”
- 49 -
2009 € 575.958.848 € 758.850.281 € 666.234.718
De brand-, storm- en glasverzekering zijn, via de plaatselijke Rabobank, ondergebracht bij diverse verzekeringspartijen. Financiële vaste activa Te vorderen BWS subsidies De vordering BWS-subsidies is vrijgevallen in 2010 in verband met de afkoop van de subsidies bij de gemeenten. Deelnemingen Deelnemingen waar invloed van betekenis op het zakelijke en financiële beleid wordt uitgeoefend, worden gewaardeerd tegen nettovermogenswaarde (vermogensmutatiemethode). De nettovermogenswaarde van de deelneming wordt bepaald door de activa, voorzieningen en schulden van de deelneming te waarderen en haar resultaat te berekenen op de grondslagen van WSG. Leningen u/g De (hypothecaire) leningen u/g zijn in de balans tegen nominale waarde opgenomen. Te verrekenen vennootschapsbelasting Actieve belastinglatenties worden berekend voor tijdelijke verschillen tussen de commerciële en de fiscale waardering. Actieve belastinglatenties worden gewaardeerd op de contante waarde, waarbij discontering plaats vindt op basis van de netto rente (3,61 procent). Hierbij wordt het nominale belastingtarief gehanteerd. Voorraden Indien en voor zover voor eenheden van het project geen onvoorwaardelijke verkoopovereenkomst is afgesloten, worden de kosten samenhangend met deze eenheden geactiveerd. De te activeren kosten representeren het toe te rekenen deel van de totale projectkosten die zijn gemaakt en verband houden met toekomstige opleveringen die in de volgende perioden zullen worden verricht. Voor het boekjaar 2010 heeft, in afwijking van voorgaande jaren, een taxatie plaatsgevonden op de grondposities. De grondposities met een lagere marktwaarde zijn afgewaardeerd naar de lagere marktwaarde. De waardevermindering is in een totaalbedrag opgenomen in de resultatenrekening onder de post overige waardeverminderingen. Onderhanden projecten Met ingang van 1 januari 2009 past WSG de gewijzigde Richtlijn 221 “Onderhanden projecten in opdracht van derden” toe. Deze nieuwe Richtlijn benadrukt dat onderhanden projecten geen onderdeel zijn van de voorraden, maar in de balans worden verwerkt als uitkomst van de verwerking van de projectopbrengsten en de projectkosten. Dit gebeurt naar rato van de prestaties die per balansdatum verricht zijn (Percentage of Completion-methode). Deze methode is ongewijzigd gebleven ten opzichte van de oude Richtlijn. Deze toepassing heeft geen invloed gehad op het vermogen en het resultaat. Eigen vermogen Het eigen vermogen omvat het saldo van alle bezittingen (activa) verminderd met het vreemd vermogen.
- 50 -
Voorzieningen Passieve belastinglatenties worden berekend voor tijdelijke verschillen tussen de commerciële en de fiscale waardering. Passieve belastinglatenties worden gewaardeerd op de contante waarde, waarbij discontering plaats vindt op basis van de netto rente (3,61 procent). Hierbij wordt het nominale belastingtarief van twintig procent gehanteerd. Voor het boekjaar 2010 is een voorziening gevormd voor de vorderingen op- en verplichtingen aan deelnemingen. Voor het totaal van de vorderingen en verplichtingen is een voorziening ad € 4.045.000 opgenomen ten aanzien van de verplichtingen waarbij rekening is gehouden met de mogelijk oninbaarheid van de vordering. Voor het boekjaar 2010 is een voorziening gevormd voor de aangegane onvoorwaardelijke verplichtingen met betrekking tot bouwclaims en grondaankopen ten behoeve van de projectontwikkeling. WSG heeft als uitgangspunt deze verplichtingen geheel of gedeeltelijk te voorzien voor dat deel waar het financieringen of claims respectievelijk de aankoop of plankosten van een grondpositie, waarvoor een lagere marktwaarde geldt. Langlopende schulden De langlopende leningen worden afgelost op basis van de volgende principes: annuïteiten, waarbij de aflossing een stijgend verloop en de rentebetalingen een dalend verloop te zien geven lineair, waarbij er jaarlijks een gelijk bedrag wordt afgelost; de rente laat een dalend verloop zien fixe, waarbij de aflossing van de schuldrestant einde looptijd plaatsvindt; de jaarlijkse rentebetalingen blijven gelijk dynamische kostprijs, waarbij het schuldrestant wordt verhoogd met voorgecalculeerde exploitatie verliezen De langlopende leningen zijn nog niet allen gesanctioneerd door de Raad van Commissarissen en zijn onderwerp van onderzoek. Wel zijn deze leningen nominaal verwerkt in de balans. De rentepercentages van de langlopende geldleningen lagen in 2010 tussen de 0,50 procent en 8,35 procent. Het gewogen gemiddelde rentepercentage per ultimo 2010 bedroeg 4,40 procent (2009: 4,41 procent).
- 51 -
Verbindingen WSG heeft, met het oog op de toenemende samenwerking met derden, een tweetal eigen B.V.’s opgericht. De bestaande nevenstructuur ziet er, op basis van de bestaande zeggenschapsverhouding, per balansdatum als volgt uit:
STICHTING WSG ( 100% )
( 50% )
WSG Holding BV
( 100% )
WSG Projectontwikkeling BV
( 50% )
( 49,5% )
( 50% ) ( 50% )
Ontwikkelcombinatie Couveringe Park v.o.f. (Molenweg Steenbergen)
OCHBeheer BV (48%)
( 50% )
VHOT v.o.f.
BMDV Beheer BV
(Vastgoedontwikkeling Handelskade Oude Tonge)
(Biesbosch Marina Drimmelen Vastgoed)
( 4% ) ( 1% )
OCH-CV (Ontwikkelings
( 50% )
Combinatie Heldenpark)
Bouwcombinatie Prinsenpolder v.o.f. (Geertruidenberg)
BMDV CV (Biesbosch Marina Drimmelen Vastgoed)
Digibouwbord v.o.f. ( 50% )
(Raamsdonksveer)
Vastgoed Brabant B.V. ( 50% )
(Udenhout)
- 52 -
V.O.F. Bruisend Dorpshart (Kaatsheuvel)
Rosmalense Polder Beheer B.V. (Bunnik)
( 50% )
Aangegane verplichtingen voor balansdatum In de balanspost “onroerende goederen in aanbouw/ontwikkeling” is de bouw opgenomen van 1.454 woningen en overige verhuureenheden. Het reeds verantwoordde bedrag in de balans hiervoor is € 100.204.349. Er rest nog een verplichting voor de afbouw van deze projecten van circa € 37.200.000.
Niet in de balans opgenomen verplichtingen Ten behoeve van de financiering van het project in de samenwerking Couveringe park v.o.f. heeft WSG een hypothecaire lening in hoofdsom groot € 6.352.000,= verstrekt aan de vennootschap onder firma en WSG Projectontwikkeling B.V. WSG heeft bij de BNG een rekening-courant krediet van € 25,0 miljoen vrij besteedbaar, zonder voorwaarden voor bepaalde tijd. De financieringsovereenkomst met de BNG is begin 2011 verlengd tot en met 30 juni 2011 en vervolgens tot 1 december 2011. Hierbij zijn geen nadere aanvullende zekerheden gesteld. Aanvullend heeft WSG ter financiering van het project “Lage Zwaluwe West” bij de BNG een tijdelijke kredietfaciliteit in rekening-courant van € 10,0 miljoen afgesloten. Deze aanvullende kredietfaciliteit is in eerste instantie verlengd tot 30 juni 2011 en vervolgens tot 1 december 2011. Door WSG is een hypotheek verstrekt op de eigendom zijnde onroerende goederen die worden of zijn betrokken bij de ontwikkeling van “Lage Zwaluwe West”. De hoofdsom van de bankhypotheek bedraagt € 15,0 miljoen, te vermeerderen met een opslag voor rente, boete en kosten van vijftig procent van de hoofdsom in eerste rang. WSG heeft ter financiering van het project “Koninginnebastion” bij de Rabobank een tijdelijke kredietfaciliteit in rekening-courant van € 5,3 miljoen afgesloten. Deze kredietfaciliteit heeft een looptijd tot 31 december 2012. Door WSG is een hypotheek verstrekt op de in eigendom zijnde onroerende goederen die worden of zijn betrokken bij de ontwikkeling van “Koninginnebastion”. Daarnaast is voor het project Dorst-West door Rabobank een krediet gefaciliteerd ter hoogte van € 6 miljoen. Bij bestemming van de grond kan dit krediet worden uitgebreid naar € 9 miljoen. Aanvullend zijn ook de gronden in het plangebied “Dorst West” onder deze hypothecaire zekerheid opgenomen. De hoofdsom van de bankhypotheek bedraagt € 20,0 miljoen, te vermeerderen met een opslag voor rente, boete en kosten van 35 procent van de hoofdsom in eerste rang. Voor het project Els 2 te Kaatsheuvel heeft WSG een kredietfaciliteit bij de Rabobank voor € 6,0 miljoen. Voor deze faciliteit gelden beperkende voorwaarden op basis van de uitgegeven gronden. De inperking van het gehele krediet vindt uiterlijk 31-12-2012 plaats. Bij bestemmingswijziging van de gronden kan dit krediet worden uitgebreid naar € 9,0 miljoen. Daarnaast is een zekerheid gesteld op het betreffende bouwterrein in combinatie met een aantal grondposities in Made. WSG heeft indirect een vijftig procent belang in Bouwcombinatie Prinsenpolder V.O.F. De Bouwcombinatie Prinsenpolder V.O.F. heeft op 14 december 2009 een financieringsovereenkomst gesloten met de BNG. Aan de Bouwcombinatie Prinsenpolder V.O.F. wordt per 31-12-2010 een maximale rekening-courant faciliteit beschikbaar gesteld van € 4.000.000,- tot eind mei 2011. Deze lening is in eerste instantie verlengd tot eind juni 2011 en vervolgens tot 1 december 2011. Door de BNG is een recht van hypotheek gevestigd op de betreffende gronden, welke in het bezig zijn van de Bouwcombinatie Prinsenpolder V.O.F. WSG heeft een akte van hoofdelijke medeschuldenaarsstelling ondertekend. WSG is als medeschuldenaar jegens de bank aansprakelijk te stellen en naast Bouwcombinatie Prinsenpolder V.O.F. geheel aansprakelijk voor de verplichtingen jegens de bank. WSW-deelnemers hebben naar het WSW een zogeheten obligoverplichting. Deze verplichting is voorwaardelijk. Zolang het risicovermogen van het WSW voldoende is om eventuele betalingsverplichtingen van WSW-deelnemers over te nemen, wordt geen beroep gedaan op de obligoverplichting. Het WSW verwacht voor de komende vijf jaar conform de actuele meerjaren liquiditeitsprognose geen beroep te doen op deze obligoverplichting. Deze verplichting, voor WSG - 53 -
circa € 27.929.800, zijnde 3,85 procent van het schuldrestant ultimo boekjaar van de geborgde leningen, hoeft daarom niet te worden opgenomen in de balans. WSG heeft ultimo 2010 direct danwel indirect een belang in de volgende vennootschappen onder firma en commanditaire vennootschappen: Naam
Belang
Ontwikkelingscombinatie Couveringe Park V.o.f. Bouwcombinatie Prinsenpolder V.o.f. Digibouwbord V.o.f. V.H.O.T. V.o.f. B.M.D.V. Beheer B.V. B.M.D.V. C.V. OCH Beheer B.V. OCH C.V. Vastgoed Brabant B.V. V.o.f. Bruisend Dorpshart Rosmalense Polder Beheer B.V.
50% 50% 50% 50% 50% 50% 50% 50% 50% 50% 50%
Eigen vermogen 31-12-2010 € € € € € € € € € € €
1.670.953 937.493 83.822 620.000 10.000 460.000 20.339 -6.247 17.046 n.v.t. 0
Voor V.o.f. Bruisend dorpshart geldt een verlengd boekjaar t/m 31 december 2011. Over de continuïteit van de Rosmalense Polder B.V. wordt overleg gevoerd met de medeaandeelhouder. Ten aanzien van de deelneming in B.M.D.V. C.V. dient opgemerkt te worden dat ook de jaarrekening 2010 is opgesteld op basis van de continuïteitsgedachte. Bij de jaarrekening is door de controlerend accountant (Ernst & Young) een controleverklaring met oordeelonthouding afgegeven. De accountant heeft geen controle-informatie kunnen verkrijgen die voldoende en geschikt is als basis voor een oordeel inhoudende dat duurzame voortzetting weliswaar onzeker is, maar niettemin tot de mogelijkheden behoord. Op basis van gewijzigde inzichten (na vaststelling jaarrekening 2010 B.M.D.V. C.V.) heeft WSG niet langer vertrouwen in de doorgang en haalbaarheid van het plan. Daarom is besloten de deelneming af te waarderen voor het aandeel in de C.V. (eigen vermogen en historische plankosten). Voor de onderhanden projecten is een aantal verplichtingen aangegaan met betrekking tot afname van gronden, verplichtingen tot nabetaling en nog in te lossen bouwclaims. Het totaal van deze verplichtingen bedraagt circa € 8,5 miljoen. Door gebruik te maken van aannemers en onderaannemers is de Wet Ketenaansprakelijkheid van toepassing. Gedurende het boekjaar heeft geen aansprakelijkheidsstelling jegens Stichting WSG plaatsgevonden. Stichting WSG is hoofdelijk aansprakelijk voor alle schulden in de V.O.F.’s waarin zij een belang heeft.
Niet opgenomen verplichtingen Bij WSG is een aantal juridische zaken omtrent voorwaardelijke verplichtingen bekend. De verplichtingen hebben betrekking op de onderhanden of toekomstige projectontwikkelingen. Daar WSG deze voorwaardelijke verplichtingen bestrijdt, is hiervoor geen voorziening opgenomen.
- 54 -
Winst- en verliesrekening Grondslagen voor resultaatbepaling: Het resultaat van baten en lasten wordt onderscheiden in: het bedrijfsresultaat, dat bestaat uit de totale bedrijfsopbrengsten verminderd met de totale bedrijfslasten exclusief de financiële baten en lasten het resultaat gewone bedrijfsuitoefening vóór belastingen, dat bestaat uit het bedrijfsresultaat inclusief de financiële baten en lasten het jaarresultaat (na belastingen); buitengewone baten en lasten komen niet voor Verkoopwinsten De winst op verkoopprojecten wordt verantwoord volgens de methode “Percentage of Completion”. Hierbij wordt als randvoorwaarde genomen dat winst pas wordt genomen indien voldoende vaststaat dat deze daadwerkelijk wordt gerealiseerd. Toelichting jaarresultaat Het jaarresultaat over 2010 bedraagt -/- € 63.640.781,- tegenover € 3.284.168,- in 2009. De afname van het jaarresultaat ad € 66.924.949,- wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door de afwaardering van de voorraden, de voorziening op de deelnemingen en de lopende verplichtingen.
- 55 -
12. TOELICHTING MUTATIE BEDRIJFSWAARDE ( x € 1.000,- )
Bedrijfswaarde per ultimo 2010 Bedrijfswaarde per ultimo 2009
€ €
727.200 758.850
Mutatie in de bedrijfswaarde
€
-31.650
De afname van de bedrijfswaarde in het verslagjaar ten opzichte van de bedrijfswaarde uit het voorgaande verslagjaar laat zich als volgt verklaren:
A. Autonome ontwikkeling: - vrijval van kasstromen - effect veroudering bezit met 1 jaar
€ €
-26.148 30.985
€
4.837
€ € € €
51.167 -8.336 -2.054
€
40.777
€ € €
-22.207 -
€
-22.207
€ € € € € €
-17.108 -21.212 -28.378 4.286 3.019
€
-59.393
B. Mutaties in het bezit: - aangekocht bezit en nieuwbouw - sloop bestaand bezit - verkoop uit bestaand bezit - overige mutaties
C. Aanpassingen exploitatiebeleid: - aanpassing disconteringsvoet - aanpassing inflatie / lastenstijging - aanpassing huurstijging
D. Parameter- en niveauwijzigingen: - aanpassingen van de huurprijzen - aanpassing van de onderhoudsnorm - aanpassing normering overige variabele lasten - aanpassing indexaties - aanpassing in de restwaarden - aanpassing levensduur
- 56 -
E. Rentabiliteitswaardecorrectie: - autonome ontwikkeling - wijziging lopende leningen - invloed nieuwe leningen - aanpassing disconteringsvoet
Totaal geanalyseerd verschil bedrijfswaarde 2010 t.o.v. 2009
€ € € €
-2.050 32 6.354 0
€
4.336
€
-31.650
Toelichting mutatie bedrijfswaarde De daling van de bedrijfswaarde wordt voornamelijk veroorzaakt door de parameter- en niveauwijzigingen. De aanpassing van de huurprijzen veroorzaakt een waardedaling van € 17,1 mio. De oorzaak hiervan ligt in het feit dat er in de bedrijfswaardeberekening 2009 voor 2010 een huurstijging t.o.v. 2009 was ingerekend van 2,75 procent. De werkelijke huurstijging in 2010 bedroeg 1,2 procent. Door aanpassing van de onderhoudsnorm daalt de bedrijfswaarde met € 21,2 mio. De onderhoudsnorm per verhuurbare eenheid (vhe) bedraagt in 2010 € 700,- o.b.v. onderzoek Brink Groep (2009: € 475,-). De aanpassing normering overige variabele lasten heeft betrekking op de norm beheerskosten. Deze norm stijgt van € 752,- in 2009 naar € 1.140,- per vhe in 2010. In deze norm zijn alle overige bedrijfskosten opgenomen voor een totaalbedrag van € 5.090.000,- (2009: € 3.330.000,-). De stijging van de overige bedrijfskosten in de norm van de bedrijfswaardeberekening wordt veroorzaakt door stijging lonen en salarissen (€ 145.000,-), sociale lasten en pensioenlasten (€ 135.000,-) en het – in tegenstelling tot de bedrijfswaarde 2009 – opnemen van de lasten van “bijzondere” complexen (€ 1.280.000,-).
- 57 -
13. TOELICHTING OP DE ENKELVOUDIGE BALANS PER 31 DECEMBER 2010
ACTIVA Vaste activa Materiële vaste activa 1. Onroerende en roerende goederen in exploitatie: Saldo begin boekjaar Mutaties 2010
€ 575.958.848 € 22.255.791
Boekwaarde per 31-12-2010
€ 598.214.639
De specificatie van de boekwaarde per ultimo boekjaar luidt als volgt: woningen en woongebouwen onroerende goederen niet zijnde woningen overige roerende goederen
€ 490.864.643 € 107.343.262 € 6.734
Boekwaarde einde boekjaar
€ 598.214.639
Het volgende overzicht van de mutaties boekjaar 2010 kan worden gegeven: a. Investeringen: woningen en woongebouwen onroerende goederen niet zijnde woningen
€ 33.097.787 € 7.527.184
Subtotaal investeringen einde boekjaar
€ 40.624.971
b. Desinvesteringen: woningen en woongebouwen onroerende goederen niet zijnde woningen
€ 10.679.776 € 1.107.753
Subtotaal desinvesteringen einde boekjaar
€ 11.787.529
c. Correcties voorgaande jaren: correctie afschrijving verkochte woningen correctie afschrijving verkopen niet zijnde woningen correctie afschrijving overige roerende goederen Subtotaal correcties voorgaande jaren
€ € € €
411.250 40.874 18 452.142
€ € €
6.170.509 863.005 279
Subtotaal afschrijvingen
€
7.033.793
Totaal mutaties onroerende en roerende goederen (a-b)+(c-d):
€ 22.255.791
d. Afschrijvingen: woningen en woongebouwen onroerende goederen niet zijnde woningen overige roerende goederen
- 58 -
De cumulatieve afschrijving op onroerende en roerende goederen in exploitatie bedraagt € 34.772.508,-. De onder punt b verantwoorde desinvesteringen op woningen en woongebouwen hebben betrekking op de verkoop van 73 woningen uit het bestaande bezit. Ook voor de komende jaren maakt de verkoop van woningen uit bestaand bezit een belangrijk onderdeel uit van het strategisch voorraadbeleid. Het resultaat behaald met deze verkopen wordt toegelicht bij de resultatenrekening resultaat verkopen. Naast de reeds voor verkoop gelabelde woningen (718 stuks) zijn in de huidige strategie ook diverse complexen gelabeld voor verkoop, zowel aan collega corporaties als aan derden. 2. Onroerende goederen in aanbouw/ontwikkeling: Saldo begin boekjaar Investeringen Activeringen Herrubricering naar voorraad Overige waardeverminderingen / voorziening ultimo boekjaar Boekwaarde per 31-12-2010
-/-/-/-
€ € € € €
115.825.929 43.877.370 35.363.754 20.684.528 3.450.668
€ 100.204.349
Het totaal van de in aanbouw zijnde onroerende goederen bestaat enkel uit woningen en woongebouwen bestemd voor de verhuur. De investeringen in woningen en woongebouwen bestemd voor de verhuur hebben betrekking op 1.454 woningen, 875 woon-zorgwoningen en acht overige verhuureenheden. In realisatie zijn 186 huurwoningen, 740 (woon)zorgwoningen en twee overige verhuureenheden. De oplevering van deze ontwikkelingen zullen plaats hebben in 2011, 2012 en 2013. De overige huurprojecten zijn aan derden te koop aangeboden, maar toch onder onroerende goederen in aanbouw/ontwikkeling gerubriceerd om de volkshuisvestelijke opgave tot uitdrukking te brengen. Het gaat hierbij om een verantwoord bedrag van € 25.482.952,-. De post activeringen betreffen de in exploitatie genomen wooneenheden. De overige waardeverminderingen hebben betrekking op gemaakte plankosten voor projecten die niet tot ontwikkeling gaan komen. Deze plankosten zijn voorzichtigheidshalve ten lasten van het resultaat gebracht. De herrubricering van Onroerende goederen in aanbouw/ ontwikkeling naar voorraad heeft betrekking op projecten die niet door WSG in uitvoering zullen worden genomen. Zie verder de toelichting bij de voorraad. Over het verslagjaar 2010 is aan de onroerende goederen in aanbouw/ontwikkeling een rente toegerekend van in totaal € 4.943.544.
- 59 -
3. Onroerende en roerende goederen ten dienste van de exploitatie: Saldo begin boekjaar Mutaties 2010
€ €
2.293.439 -55.570
Boekwaarde per 31-12-2010
€
2.237.869
€ € €
1.895 27.198 40.273
€ - € €
69.366 124.936 -55.570
De volgende mutaties hebben in 2010 plaatsgevonden: aanschaf (kantoor)inventaris investering in computerapparatuur en -programmatuur investering in vervoermiddelen afschrijvingen in het boekjaar Totaal mutaties
In 2010 is geïnvesteerd in de uitbreiding van de (kantoor)inventaris en automatisering. In 2010 is er ook in een extra vervoermiddel geïnvesteerd voor de interne onderhoudsdienst en een vervoermiddel voor de projectinrichtingen / facilitaire dienst. Financiële vaste activa 1. Te vorderen BWS-subsidies: Saldo begin boekjaar Af: Afkoop subsidies in het boekjaar
€ €
256.768 -256.768
Saldo te vorderen bws-subsidies per 31-12-2010
€
-
In 2010 zijn alle BWS-subsidies door het Rijk afgekocht. Tot en met 2009 viel de toegekende exploitatiesubsidie jaarlijks vrij ten gunste van de winst- en verliesrekening. In het eerste jaar van exploitatie van een complex viel een gedeelte van de subsidie vrij, afhankelijk van de gemiddelde bewoningsdatum. De waardering van de te vorderen BWS-exploitatiesubsidies werd bepaald door de uitstaande vordering te verhogen met het subsidierendement en vervolgens te verlagen met de ten gunste van het resultaat gebrachte exploitatiesubsidie. De toegezegde investeringssubsidies werden bij het gereedkomen van de onroerende goederen op het investeringsbedrag in mindering gebracht. 2. Deelnemingen WSG Holding B.V. Ontwikkelingscombinatie Heldenpark B.V. Rosmalense Polder Beheer B.V. Saldo per 31-12-2010
€ € € €
10.169 0 10.169
WSG Holding B.V. WSG is enig aandeelhouder van WSG Holding B.V. (gestort kapitaal € 18.000,-). WSG Holding B.V. is opgericht 19-06-2007 (akte laatste statutenwijziging 11-12-2007). Het verloop is als volgt: Stand per 31 december 2009 Resultaat verslagperiode Voorziening deelneming Stand per 31 december 2010
€ € € € - 60 -
2.413 -238.674 236.261 -
Door de herwaardering van diverse projecten in de deelnemingen van WSG Holding B.V. is het resultaat negatief. De negatieve deelnemingswaardering is volledig voorzien. Ontwikkelingscombinatie Heldenpark B.V. WSG heeft een vijftig procent belang in de Ontwikkelingscombinatie Heldenpark B.V. De besloten vennootschap voert beheeractiviteiten uit welke betrekking hebben op de activiteiten vanuit Ontwikkelingscombinatie Heldenpark C.V. (vier procent belang) Deze commanditaire vennootschap is aangegaan met het oogmerk om in de gemeente Breda aan de Kapittelweg/ Teteringsedijk gezamenlijk met projectontwikkelaar AM een bouwproject te ontwikkeling en te realiseren. WSG heeft, middels een belang van 48 procent van WSG Holding B.V. in de commanditaire vennootschap, recht op vijftig procent van de te realiseren toekomstige winsten. Het verloop is als volgt: Stand per 31 december 2009 Resultaat verslagperiode Stand per 31 december 2010
€ € €
9.922 247 10.169
Ultimo 2010 heeft Stichting WSG direct danwel indirect de volgende kapitaalbelangen: Naam WSG Holding B.V. WSG Projectontwikkeling B.V. Ontwikkelingscombinatie Couveringe Park V.o.f. Bouwcombinatie Prinsenpolder V.o.f. Digibouwbord V.o.f. V.H.O.T. V.o.f. B.M.D.V. Beheer B.V. B.M.D.V. C.V. OCH Beheer B.V. OCH C.V. Vastgoed Brabant B.V. V.O.F. Bruisend Dorpshart Rosmalense Polder Beheer B.V.
Vestingingsplaats Geertruidenberg Geertruidenberg Roosendaal Geertruidenberg Raamsdonksveer Den Haag Den Haag Den Haag Eindhoven Eindhoven Udenhout Kaatsheuvel Bunnik
Belang 100% 100% 50% 50% 50% 50% 50% 50% 50% 50% 50% 50% 50%
3. Leningen u/g Lening u/g Ontwikkelcombinatie Couveringe Park v.o.f. Lening u/g WSG Projectontwikkeling B.V. Lening u/g Heijmans Vastgoed Realisatie B.V. Lening u/g Vastgoed Brabant B.V.
€ € € €
4.652.393 1.700.000 2.913.668 1.700.000
Boekwaarde per 31-12-2010
€ 10.966.061
Lening u/g Ontwikkelcombinatie Couveringe Park v.o.f.. Saldo begin boekjaar Bij: storting boekjaar Af: aflossing boekjaar
€ € €
4.529.393 123.000 -
Boekwaarde per 31-12-2010
€
4.652.393
- 61 -
Lening u/g WSG Projectontwikkeling B.V. Saldo begin boekjaar Bij: storting boekjaar Af: Aflossing boekjaar
€ € €
1.700.000 -
Boekwaarde per 31-12-2010
€
1.700.000
Saldo begin boekjaar Bij: storting boekjaar Af: Aflossing boekjaar
€ € €
2.913.668 -
Boekwaarde per 31-12-2010
€
2.913.668
Saldo begin boekjaar Bij: storting boekjaar Af: Aflossing boekjaar
€ € €
1.700.000 -
Boekwaarde per 31-12-2010
€
1.700.000
Lening u/g Heijmans Vastgoed Realisatie B.V.
Lening u/g Vastgoed Brabant B.V.
Ten behoeve van de financiering van het project Molenweg 97 in WSG Projectontwikkeling B.V. en Aan de Stegge en WSG Projectontwikkeling Steenbergen V.o.f. (vanaf 2009 Ontwikkelcombinatie Couveringe Park v.o.f.) heeft WSG een hypothecaire lening in hoofdsom van respectievelijk groot € 1.700.000,= en € 4.652.393,= verstrekt. Hierover is een vaste rente verschuldigd van vier procent per jaar. De looptijd van de hypothecaire lening is 5 jaar ingaande op 1 december 2007. Het onderpand van de hypothecaire lening betreft het industrieel complex met ondergrond, erf en opstallen, plaatselijk bekend Molenweg 97 te Steenbergen, kadastraal bekend gemeente Steenbergen sectie Q nummer 4410. In 2009 en 2010 is respectievelijk een totaalbedrag van € 2.201.393,= en € 123.000,= bijgestort op de lening aan Ontwikkelcombinatie Couveringe Park v.o.f.. In 2008 heeft WSG met terugwerkende kracht vanaf 1 augustus 2007 50 procent van haar strategische positie in Dinteloord doorverkocht aan Heijmans Vastgoed Realisatie B.V. Beide partijen participeren voor vijftig procent in de toekomstige herontwikkeling. WSG is ter zake van de financiering van de koopprijs een hypothecaire leningsovereenkomst aangegaan. Over de totale hoofdsom van € 2.913.668,= is een vaste rente verschuldigd van vijf procent. Aflossing van de lening zal geschieden bij realisatie van de herontwikkeling, doch uiterlijk op 01-01-2020. Ten behoeve van de financiering van het project Kloosterabdij O.L.V. van Koningsoord heeft WSG in november 2010 een hypothecaire lening in hoofdsom van € 1.700.000,= verstrekt aan Vastgoed Brabant B.V. De lening is nog niet geformaliseerd. 4. Te verrekenen vennootschapsbelasting Dit betreft de actieve belastinglatenties ten aanzien van: (Dis)agio leningen o/g (Dis)agio omzetting leningen o/g naar fixe Verkooppotentieel komende 5 jaar Voorwaartse verliesverrekening
€ € € €
3.156.636 54.164 1.120.382
Saldo per 31-12-2010
€
4.331.182
- 62 -
De latentie (Dis)agio leningen o/g betreft de latentie over het verschil tussen de fiscale waarde en de commerciële waarde volgens de jaarrekening van de leningen waarvoor per 01-01-2008 een fiscale herwaardering heeft plaatsgevonden. De vrijval van de actieve latentie wordt jaarlijks verwerkt. Het verschil tussen de marktwaarde en de commerciële waarde bedroeg op 01-01-2008 € 32.725.892,=. De hiervoor op contante waarde berekende latentie bedraagt ultimo 2010 € 3.156.636,=. De latentie (Dis)agio omzetting leningen o/g naar FIXE heeft betrekking op de agiovergoeding die in 2008 is ontvangen bij de omzetting van de lening. Deze bate is commercieel direct verwerkt in het resultaat, echter fiscaal wordt de vergoeding over de restantlooptijd van de nieuwe leningen verdeeld. De hiervoor op contante waarde berekende latentie bedraagt ultimo 2010 € 54.164,=. Over het boekjaar 2010 is een fiscaal resultaat behaald van negatief € 54.671.417,=. Over de jaren 2006 tot en met 2009 is reeds totaal een fiscaal compensabel verlies van € 5.697.547,= opgebouwd. Dit verlies was ultimo 2009 de komende negen jaar te verrekenen met de verwachte positieve resultaten en hiervoor was een actieve belastinglatentie gevormd van € 3.704.533 (nominaal tarief). Ultimo 2010 is de voorziening gewijzigd omdat het onzeker is dat het totale compensabele verlies (na toevoeging fiscaal verlies over 2010) in de toekomst verrekenbaar is.
Vlottende activa Voorraden: Saldo begin boekjaar Investeringen Verkopen Resultaatname boekjaar Herrubricering van MVA i.o. Herrubricering naar onderhanden projecten Overige waardeverminderingen / voorziening ultimo boekjaar Saldo per 31-12-2010
-/-/-/-/-
€ € € € € € €
98.774.637 32.619.573 22.590.095 1.159.372 20.684.528 1.212.246 31.509.129
€ 95.607.896
Dit betreffen de niet verkochte woningen van concreet in aanbouw / ontwikkeling zijnde koopprojecten en strategische grondposities. In 2010 en 2011 heeft een herijking plaatsgevonden in de (strategische)voorraadpositie van WSG. Hierdoor is een aantal projecten van MVA in aanbouw/ ontwikkeling verschoven naar voorraad. Een belangrijke oorzaak hiervoor is gelegen in het feit dat in de huidige marktomstandigheden het niet opportuun is alle projecten in uitvoering te brengen. WSG hanteert wel het principe dat projecten die reeds in uitvoering zijn volledig afgebouwd zullen worden opgeleverd. Daar waar projecten nog in de planfase waren zijn deze “on-hold”gezet om toekomstige kasstromen binnen bepaalde kaders te houden. WSG heeft een externe taxateur opdracht gegeven om bepaalde projecten en grondposities te taxeren. De taxaties zijn opgesteld in vier scenario’s , te weten waarde optimistisch, waarde realistisch, waarde in huidige staat en waarde bij gedwongen verkoop. De directie heeft op basis van deze taxatiescenario’s de meest realistische waarde per project/grondpositie bepaald. Deze bepaling heeft geleid tot een herwaardering van projecten. Deze herwaardering heeft tot gevolg dat projecten en grondposities nu een waarde vertegenwoordigen zoals verwacht in het economisch verkeer. Over het verslagjaar 2010 is aan de voorraden een rente toegerekend van in totaal € 1.155.096,-.
- 63 -
Onderhanden projecten: Investeringen Gedeclareerde termijnen
-/-
Saldo per 31-12-2010
€ €
2.201.142 862.985
€
1.338.157
Onder onderhanden projecten worden verantwoord die projecten die betrekking hebben op koopwoningen en die zijn verkocht aan derden. Vorderingen 1. Huurdebiteuren:
€
84.961
De huurachterstand per 31 december 2010 had betrekking op 101 huurders (in 2009: 84 huurders). In het kader van de bestrijding van huurachterstanden vindt tijdige en consequente aanmaning plaats van huurders met achterstanden. Indien 2 betalingsverzoeken niet hebben geleid tot betaling van de achterstand, wordt de deurwaarder dezelfde maand nog ingeschakeld. Van de huurachterstand is een bedrag van € 65.109,= ter incasso overgedragen aan de deurwaarder. Het aandeel huurachterstand langer dan 1 maand bedroeg € 31.005,=. De huurachterstand bedroeg per ultimo boekjaar 0,29 procent (2009: 0,18 procent). De achterstand wordt hierbij uitgedrukt in een percentage van het jaartotaal aan huren en vergoedingen. 2. Vorderingen gemeenten:
€
227.666
Van de gemeenten Geertruidenberg, Drimmelen, Oosterhout en Loon op Zand waren er ultimo 2010 voor in totaal € 19.566,- aan bedragen te vorderen voor uitgevoerde woningaanpassingen in het kader van de Wet Voorziening Gehandicapten (WVG). Daarnaast is er ultimo 2010 € 208.100,- aan subsidies inzake projecten te vorderen van de gemeente Geertruidenberg. 3. Vorderingen Groepsmaatschappijen: WSG Holding B.V. WSG Projectontwikkeling B.V.
€ €
61.200 587.591
€
648.791
Saldo begin boekjaar Bij: storting boekjaar Af: Aflossing boekjaar
€ € €
61.200 -
Boekwaarde per 31-12-2010
€
61.200
Saldo begin boekjaar Bij: storting boekjaar Af: Aflossing boekjaar
€ € €
587.591 -
Boekwaarde per 31-12-2010
€
587.591
Vordering WSG Holding B.V.
Vordering WSG Projectontwikkeling B.V.
Op 12 december 2007 is WSG Projectontwikkeling B.V. opgericht met als enig aandeelhouder WSG Holding B.V. Stichting WSG heeft de kapitaalstorting van € 18.000,- in naam van WSG Holding B.V. verricht, daar WSG Holding B.V. nog onvoldoende liquiditeiten tot haar beschikking heeft. Gedurende 2008 zijn de liquiditeiten van beide vennootschappen naar behoefte aangevuld. In 2009 heeft WSG namens WSG Projectontwikkeling B.V. een kapitaalstorting verricht van € 47.500 in Digibouwbord - 64 -
V.o.f.. In 2010 waren er geen mutaties. 4. Belastingen en sociale premies: Pro-rata integratieheffing 2009 en 2010 Suppletie omzetbelasting 2010 Aangifte energiebelasting 4e kwartaal 2010
€ € €
182.195 238.160 4.756
Saldo per 31-12-2010
€
425.111
€ - € € € € € € € € € € € € €
26.256 26.256 118.464 16.000 56.927 28.091 20.000 68.000 837.049 141.715 652.457 154.528 136.309 76.886
€
2.306.426
5. Overige vorderingen: te verrekenen opnamekosten / huur af: voorziening dubieuze debiteuren VROM inzake subsidies Provincie Noord Brabant inzake subsidies combifonds Waarborgsom Essent Waarborgsom Intergas Waarborgsom project Rosagaerde Rente lening u/g WSG Projectontwikkeling B.V. Nog door te belasten aan projecten in samenwerkingsverband Gefactureerde termijnen kopers nieuwbouwwoningen Doorbelaste kosten aan zorgpartners Afrekening verkoop complex Valpoort/Burchtplein Etten-Leur Rente lening u/g Overige vorderingen Saldo overige vorderingen per 31-12-2010
De post “te verrekenen opnamekosten/huur” betreft de vordering op reeds vertrokken huurders. Voor de invordering van de te verrekenen opnamekosten/huur is in nagenoeg alle gevallen een deurwaarder ingeschakeld. Aangezien niet alle vorderingen inzake de post “te verrekenen opnamekosten/huur” als volwaardig zijn aan te merken, is voor deze post een voorziening dubieuze debiteuren gevormd. 6. Overlopende activa:
Nog te ontvangen inzake verkoop woningen Nog te ontvangen inzake afrekeningen servicekosten 2010 Nog te ontvangen premie CAR-verzekering Te vorderen van Vastgoed Brabant B.V. Te vorderen inzake elektraverbruik De Beiaard Te vorderen inzake investeringen ‘t Vierspant Nog te ontvangen van Hydreco inzake elektriciteitskosten warmtepompen Vooruitbetaalde licentie 2011 SG-Treasury Nog te ontvangen schade-uitkeringen Nog te declareren woningaanpassingen Nog te verrekenen met Godshuizen inzake bouwbegeleiding Nog te verrekenen Kieboom inzake beheer complexen Nog te verrekenen met VVE-Ziederijsingen Nog te verrekenen met Stichting Groenhuijsen Nog te verrekenen huren Nog te verrekenen depotstortingen 5 procent-regelingen bij verkoop Overige nog te ontvangen/verrekenen bedragen
Saldo overlopende activa per 31-12-2010
- 65 -
€ € € € € € € € € € € € € € € € €
485.829 222.745 97.449 6.554 2.882 7.123 12.583 5.205 67.517 2.863 51.919 26.155 1.552 590 11.182 35.491 74.123
€
1.111.762
Liquide middelen
Rabobank rekening-courant Rabobank bedrijfstelerekening Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) Kas inclusief kruisposten
€ 13.895.039 € 52.574 € 7.161.338 € 5.974
Saldo liquide middelen per 31-12-2010
€ 21.114.925
Het saldo op de BNG rekening staat niet vrij ter beschikking van WSG. In het kader van de stimulering van de bouwproductie in de gemeente Geertruidenberg staan de Provincie Noord-Brabant en de gemeente Geertruidenberg borg voor een lening van € 25,0 miljoen, waarbij als zekerheidsstelling een recht van eerste hypotheek is gevestigd op de gronden en de appartementsrechten van de deelprojecten in Rivierzicht-Noord en Rivierzicht-Zuid. Alleen investeringen verband houdend met de deelprojecten in Rivierzicht-Noord en Rivierzicht-Zuid mogen vanaf deze rekening betaald worden. Hierover vind per kwartaal een verantwoording plaats richting de gemeente en provincie. De liquide middelen laten in 2011 een neergaande trend zien. Dit is mede het gevolg van de hoge investeringsdruk van de projecten portefeuille, lopende rente en stagnerende verkopen. Hierdoor zijn diverse projecten stilgelegd en heeft een strategische heroriëntatie plaatsgevonden van de projecten portefeuille zoals reeds eerder toegelicht. Deze heroriëntatie en de dispositie van grondposities tot een bedrag van totaal € 150 miljoen heeft tot gevolg dat de liquiditeitspositie positief blijft en er geen liquiditeitsproblemen zullen ontstaan in de nabije toekomst.
- 66 -
PASSIVA Eigen vermogen In de algemene toelichting is reeds een toelichting geschreven omtrent de continuïteit en het toekomst perspectief van WSG. Zonder verdere toelichting verwijzen wij daarnaar. Overige reserve:
€ 67.843.093
Resultaat boekjaar:
€ -63.640.781
Op de overige reserve rust géén enkele claim. De belangrijkste functie van de overige reserve is de dekkingsfunctie: een buffer voor het opvangen van onvoorziene risico’s en/of verliezen. De overige reserve bedraagt per einde verslagjaar € 1.038,= per woning (in 2009: € 16.900,=). Het grote negatieve resultaat heeft diverse oorzaken. Er is sprake van incidentele en structurele verliezen. De incidentele resultaten voor 2010 bestaan uit de overige waardeverminderingen ( -/- € 51.319.295,-) en de correctie vennootschapsbelasting ( -/- € 2.584.151,-). Het structurele verlies over 2010 bedraagt -/- € 9.737.335,-. De overige waardeverminderingen hebben betrekking op de voorziening die is getroffen op de projectontwikkelingsportefeuille. De correctie vennootschapsbelasting heeft betrekking op het herijken van de fiscale positie en de toekomstige resultaten. In het structurele verlies zijn met name twee posten de oorzaak van het verlies. De post verkoop onroerende goederen blijft met circa € 3,6 mio. achter ten opzichte van 2009. De oorzaak ligt met name in de verder verslechterde marktsentimenten in de koopmarkt. WSG heeft diverse verkoopstimulerende acties opgezet om deze verkopen in 2011 te realiseren. De post rentelasten laat een stijging zien van circa € 3,4 mio. De oorzaak hiervoor ligt in de stijging van de leningportefeuille ten behoeve van de projectontwikkelingsactiviteiten in 2010. Het structurele verlies wordt bestreden met verkoopacties koopwoningen, het verkopen van projecten en grondposities uit de voorraad. Hiermee wordt een deel van de leningportefeuille afgelost. Hierdoor zal de post verkoop onroerende goederen stijgen en zal de post rentelasten dalen. Zie voor een verdere toelichting het jaarverslag. Egalisatierekeningen 1. Egalisatierekening BWS: Saldo begin boekjaar Af: Afkoop subsidies in het boekjaar
-/-
Saldo te egaliseren bws-subsidies per 31-12-2010
€ €
256.768 256.768
€
-
In 2010 zijn alle BWS-subsidies door het Rijk afgekocht. Voor de woningen van complex 35 t/m 38 en complex 612 was een exploitatiesubsidie toegekend op basis van het Besluit Woninggebonden Subsidies (BWS). De toegezegde subsidiebedragen waren tot en met 2009 voor de nominale waarde opgenomen aan de activa zijde van de balans onder de post “financiële vaste activa”. Aan de passiva zijde van de balans was voor eenzelfde bedrag een egalisatierekening gevormd. Het saldo van het vrijgevallen gedeelte van de subsidies werd bepaald door een systeem van rentebijschrijving, verminderd met de jaarlijkse opbrengst van de subsidieregeling.
- 67 -
Voorzieningen Voorziening latente vennootschapsbelasting Dit betreft de passieve belastinglatenties ten aanzien van: (Dis)agio leningen o/g (Dis)agio omzetting leningen o/g naar fixe (Dis)agio leningen u/g
€ € €
197.598 746.977 178.182
Saldo per 31-12-2010
€
1.122.757
In het boekjaar 2011 zal er een bedrag van circa € 120.000,= vrijvallen ten gunste van het resultaat. De latentie (Dis)agio leningen o/g betreft de latentie over het verschil tussen de fiscale waarde en de commerciële waarde volgens de jaarrekening van de leningen waarvoor per 01-01-2008 een fiscale herwaardering heeft plaatsgevonden. De vrijval van de passieve latentie wordt jaarlijks verwerkt. Het verschil tussen de marktwaarde en de commerciële waarde bedroeg op 01-01-2008 € 1.910.945,=. De hiervoor op contante waarde berekende latentie bedraagt € 197.598,=. De latentie (Dis)agio omzetting leningen o/g naar FIXE heeft betrekking op de agiovergoeding die in 2008 is ontvangen bij de omzetting van de lening. Deze bate is commercieel direct verwerkt in het resultaat, echter fiscaal wordt de vergoeding over de restantlooptijd van de nieuwe leningen verdeeld. De hiervoor op contante waarde berekende latentie bedraagt € 746.977,=. De latentie (Dis)agio leningen u/g betreft de latentie over het verschil tussen de fiscale waarde en de commerciële waarde volgens de jaarrekening van de leningen u/g waarvoor per 01-01-2008 een fiscale herwaardering heeft plaatsgevonden. De vrijval van de passieve latentie wordt jaarlijks verwerkt. Het verschil tussen de marktwaarde en de commerciële waarde bedroeg op 01-01-2008 € 2.083.647,=. De hiervoor op contante waarde berekende latentie bedraagt € 178.182,=. Overige voorzieningen Saldo begin boekjaar Dotatie 2010
€ € 16.689.335
Saldo per 31-12-2010
€ 16.689.335
In de overige voorzieningen zijn voorzieningen opgenomen voor: - Voorziening ad. € 93.575,- voor de individuele loopbaanontwikkeling van de aanwezige medewerkers o.b.v. artikel 10.1 tot en met 10.10 van de CAO 2009-2010. Op basis van de duur van het dienstverband wordt het loopbaanbudget jaarlijks individueel vastgesteld. Deze voorziening heeft voornamelijk een langlopend karakter. - Voorziening inzake de verplichting t.a.v. een deelneming met betrekking tot aankoop van de gronden. De aankoop verplichting is groot circa € 4.300.000,=, de voorziening hierop bedraagt € 3.808.600,-. WSG schat op marktwaarde namelijk in dat de waarde van deze grond circa € 500.000,= is. - Een voorziening voor per balansdatum aanwezige aangegane verplichtingen jegens derden ad. € 7.980.000,= . Deze verplichtingen hebben betrekking op restant aankopen, waarvan WSG reeds heeft besloten deze conform de taxaties lager te waarderen. Deze verplichtingen zijn nu reeds als voorziening opgenomen. - Een voorziening ad. € 236.261,= voor de negatieve waarde deelneming WSG Holding B.V. Door de herwaardering van diverse projecten in de deelnemingen van WSG Holding B.V. is het resultaat negatief. De negatieve deelnemingswaardering is volledig voorzien. - Een extra voorziening van vijf procent van de afwaardering op projectontwikkelingsactiviteiten van circa € 40 miljoen ad. € 2.000.000,- en een voorziening ad. € 1.800.000,= inzake herstructureringskosten. - Een voorziening ad. € 770.899,= voor moeilijk verkoopbare panden. - 68 -
Langlopende schulden Langlopende leningen: Leningen kredietinstellingen
€ 726.104.552
Het verloop van de langlopende leningen in 2010 is als volgt weer te geven: Saldo per 01-01-2010
€ 701.104.530
bij: bij: af: af: af:
€ € € € €
nieuwe geldleningen opgenomen aflossingsverplichting vorig boekjaar werkelijke aflossing huidig boekjaar extra aflossing huidig boekjaar aflossingsverplichting volgend boekjaar
Saldo per 31-12-2010
47.150.000 25.429.595 20.648.338 4.781.257 22.149.978
€ 726.104.552
Het gemiddeld gewogen rentepercentage van de langlopende geldleningen bedroeg aan het einde van het verslagjaar 4,4 procent, evenals in 2009. Alle leningen, met uitzondering van drie hypothecaire leningen, zijn geborgd bij het WSW. Dit betreft de financiering ad € 20.000.000 van het project “De Vallei” te Tilburg (schuldrestant per 31-12-2010 € 19.805.793), de financiering ad € 25,0 miljoen inzake het project Dongeburgh en de financiering ad € 3.000.000 inzake het project Grand’Arc te Rijen. In het kader van de stimulering van de bouwproductie in de gemeente Geertruidenberg staan de Provincie Noord-Brabant en de gemeente Geertruidenberg borg voor een lening van € 25,0 miljoen, waarbij als zekerheidsstelling een recht van eerste hypotheek is gevestigd op de gronden en de appartementsrechten van de deelprojecten in Rivierzicht-Noord en Rivierzicht-Zuid. Het feitelijke schuldrestant van de leningen per 31 december 2010 bedraagt € 748.254.530. Van dit bedrag heeft € 22.149.978 betrekking op de aflossingsverplichting voor het eerstvolgende boekjaar. Deze wordt verantwoord onder de kortlopende schulden. Het schuldrestant ultimo 2010 van de leningen met een restant looptijd van langer dan 5 jaar bedraagt € 725.173.064. Voor een volume van € 65 miljoen met een gemiddelde basisrente van 3,84 procent en gemiddelde opslag van 0,39 procent vindt in 2012 een herziening plaats van de opslag. Voor de overige leningen heeft WSG een vaste rente afgesproken tot einde looptijd.
Kortlopende schulden 1. Schulden aan leveranciers:
€
3.002.454
Een nadere specificatie van de handelscrediteuren is op de administratie aanwezig. Eind mei 2011 was van de handelscrediteuren nagenoeg alles betaald. Van de nog niet betaalde posten wordt op een reactie van de betreffende crediteur gewacht. 2. Schulden kredietinstellingen: Rabobank rekening-courant Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) Aflossingsverplichtingen eerstvolgende boekjaar
€ 9.973.925 € 43.018.256 € 22.149.978
Saldo schulden kredietinstellingen per 31-12-2010
€ 75.142.159
- 69 -
Onder deze post zijn o.a. de aflossingsverplichtingen van de langlopende geldleningen voor het eerstvolgende boekjaar opgenomen. 3. Schulden gemeenten: Saldo schulden gemeenten per 31-12-2010
€
335.040
Ultimo 2010 dient WSG aan de gemeenten Geertruidenberg en Gilze & Rijen een totaalbedrag van € 335.040,= aan subsidies terug te betalen. 4. Belastingen en sociale premies:
vooruit ontvangen huurtoeslag 2011 te betalen afrekeningen 2010 inzake pensioenpremies af te dragen loonbelasting december 2010 af te dragen omzetbelasting 4e kwartaal 2010 te betalen suppletie energiebelasting 2010 te betalen vennootschapsbelasting
Saldo belastingen en sociale premies per 31-12-2010
€ € € € € €
55.145 28.960 61.885 2.206.591 22.705 2.589
€
2.377.875
De per 31 december 2010 verschuldigde loonheffing en omzetbelasting zijn eind januari 2011 betaald. Pensioenpremies zijn in de loop van 2011 via de rekening-courant met SPW/SVW verrekend. 5. Overige kortlopende schulden: overige voorzieningen recreatieruimten waarborgsom alarmzenders en huren
€ €
63.287 32.827
Saldo overige kortlopende schulden per 31-12-2010
€
96.114
De overige voorzieningen recreatieruimten bestaan voor het grootste deel uit een voorziening voor de toekomstige vervanging van inventaris in de recreatieruimten te Roosendaal. Eveneens is een voorziening opgenomen voor toekomstige uitgaven in het complex Gertrudisstaete. 6. Overlopende passiva: Nog te betalen bedragen: niet vervallen rente langlopende geldleningen vooruitgefactureerde rente lening u/g Heijmans Vastgoed B.V. te crediteren aan Heijmans Vastgoed B.V. controlekosten en -verklaringen provisie en kosten Rabobank afwikkelingen zorg- en beheerscomplexen te betalen disagio WSW overige overlopende passiva
€ € € € € € € €
9.073.491 136.309 176.372 45.518 40.451 68.831 18.417 3.288
Vooruitontvangen bedragen: Huur woningen voor januari 2011
€
194.689
Saldo overlopende passiva per 31-12-2010
€
9.757.366
- 70 -
14. TOELICHTING OP DE ENKELVOUDIGE WINST- EN VERLIESREKENING OVER 2010
BEDRIJFSOPBRENGSTEN Huren
2010
woningen en woongebouwen commerciële ruimten overige goederen huurcorrecties voorgaande jaren betaalde btw inzake belaste verhuur
2009
€ 29.420.794 € 6.036.074 € 223.670 € 0 - € 418.054
€ 27.358.801 € 5.668.301 € 42.368 € 11.060 - € 431.871
Subtotaal
€ 35.262.484
€ 32.648.659
af: huurderving wegens leegstand
€
€
Totaal huuropbrengst
€ 34.649.989
612.495
83.178
€ 32.565.481
De toename van de huuropbrengst ten opzichte van voorgaand boekjaar met € 2.084.508,= wordt in belangrijke mate veroorzaakt door: vorig boekjaar gedeeltelijk, in 2010 een heel jaar huur € 980.543 in 2010 nieuw in exploitatie genomen complexen € 1.427.371 in 2009 afrekening instandhouding voorgaande jaren - € 652.653 jaarlijkse huurverhoging en aanpassing naar streefhuur € 382.939 mutatie door verkoop en sloop woningen - € 53.692 Totaal hogere huuropbrengst
€
2.084.508
Op 1 juli 2010 is voor de woningen en overige goederen een integrale huurverhoging van 1,2 procent toegepast. De totale huurderving, uitgedrukt in een percentage van de huren en vergoedingen over 2010, bedroeg einde boekjaar 1,72 procent (in 2009: 0,24 procent). De huurderving wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door tijdelijke leegstand wegens mutatie-onderhoud, alsmede structurele leegstand van woningen en commerciële ruimten.
Vergoedingen
2010
2009
Opbrengst leveringen en diensten af: huurderving wegens leegstand
€ €
2.329.813 30.283
€ €
2.171.822 24.702
Totaal vergoedingen
€
2.299.530
€
2.147.120
Vergoedingen worden maandelijks bij voorschot in rekening gebracht bij de huurders. Het gaat met name om vergoedingen inzake stook- en servicekosten en het gebruik van stadsverwarmingboilers. De stook- en servicekosten worden eenmaal per jaar op basis van de werkelijk gemaakte kosten afgerekend met huurders. Indien nodig worden de maandelijkse voorschotten tussentijds of als gevolg van de jaarafrekening aangepast. In de winst- en verliesrekening wordt het totale bedrag aan vergoedingen exclusief het te verrekenen deel met huurders opgenomen. De stijging t.o.v. 2009 is te wijten aan de toevoeging van nieuw bezit in 2009 en 2010. - 71 -
2010
Overheidsbijdragen
2009
Opbrengst bws-subsidies Afkoop bijdragen Rijksbijdrage Boterpolderlaan
€ € €
272.309 10.913
€ € €
60.276 2.314
Totaal overheidsbijdragen
€
283.222
€
62.590
In het kader van het Besluit Woninggebonden Subsidies (BWS) zijn voor de woningen van complex 35 t/m 38, 66 en complex 612 exploitatiesubsidies toegekend. Jaarlijks valt tien procent van de toegezegde subsidie vrij ten gunste van de exploitatie. In 2010 zijn de resterende subsidievorderingen afgekocht en ontvangen. Verkoop woningen
2010
2009
Verkoopresultaat woningen uit bestaand bezit Verkoopresultaat complexen en gronden uit bestaand bezit Afboekingen geannuleerde koopprojecten Resultaten verkoop woningen uit koopprojecten
€ € € €
1.770.157 -530.985 -436.584 -1.159.372
€ € € €
2.775.500 504.990
Totaal verkoopopbrengst woningen
€
-356.784
€
3.280.490
In het verslagjaar is een vijftiental woningen uit het bestaand bezit marktconform verkocht aan voornamelijk starters. In 2009 was dit aantal 24 stuks. Het verkoopprogramma bestaand bezit van WSG focused met name op woningen bedoeld voor de startende koper. Het verkoopresultaat op complexen en gronden bestaand bezit geeft een negatief resultaat. Dit wordt met name veroorzaakt door het versneld verkopen van deze posities. Van de koopprojecten, verantwoord onder de post “onderhanden projecten in opdracht van derden” en “voorraden”, is volgens de methode “Percentage of Completion”, een gedeelte van het totale projectresultaat in het verslagjaar opgenomen. Verwachte negatieve resultaten op projecten zijn volledig voorzien. Een 8-tal projecten is geannuleerd. De hiervoor reeds gemaakte projectkosten zijn volledig ten laste van het resultaat gebracht. De post “resultaten verkoop woningen uit koopprojecten” is uit te splitsen in een drie-tal oorzaken. Ten eerste is er een positief resultaat op twee projecten ad. € 1,173 miljoen, ten tweede is er een correctie resultaatname voorgaande jaren ad. -/- € 0,997 miljoen, en als laatste een negatief resultaat op een drietal projecten ad. -/- € 1,335 miljoen. Dit laatste wordt met name veroorzaakt door verslechterde marktomstandigheden, waardoor er lagere verkoopprijzen worden gerealiseerd dan waren voorzien. Ook vraagt de markt meer persoonlijke aanpassingen voordat men tot koop overgaat.
- 72 -
Overige bedrijfsopbrengsten vergoeding Stichting Groenhuysen pachtsommen vergoeding vastrecht warmtepomp vergoeding administratiekosten afrekening servicekosten vergoeding zaalhuur en subsidie recreatieruimten Roosendaal vergoeding plaatsing zendmasten op gebouwen vergoeding voor het beheer van woningen van derden vergoeding uren t.b.v. samenwerkingsprojecten vergoeding appartement boven restaurant de Ark vastrecht Uilenspiegel vergoeding inschrijfgeld, administratiekosten, naamplaatjes overige opbrengsten
€ € € € € € € € € € € €
2010 38.842 10.938 32.700 50.863 30.614 10.421 14.780 156.875 8.169 13.500 1.549 -189
€ € € € € € € € € € € €
2009 10.938 113.747 45.949 30.140 18.964 14.600 72.188 6.976 3.448 11.895
Totaal overige bedrijfsopbrengsten
€
369.062
€
328.845
De overige bedrijfsopbrengsten zijn ten opzichte van 2009 toegenomen. Er is onder meer een toename doordat in 2010 een hogere doorbelasting van uren van medewerkers van WSG aan een drietal samenwerkingsprojecten heeft plaatsgevonden.
- 73 -
BEDRIJFSLASTEN Afschrijvingen op materiële vaste activa
2010
2009
De afschrijvingen zijn als volgt te specificeren: woningen en woongebouwen onroerende goederen, niet zijnde woningen overige roerende goederen
€ € €
6.170.493 863.005 279
€ € €
5.691.190 775.269 380
Totaal afschrijvingen materiële vaste activa
€
7.033.777
€
6.466.839
De onroerende en roerende goederen in exploitatie worden afgeschreven op basis van annuïteiten, m.u.v. de inrichting van (zorg)complexen welke in tien jaar lineair wordt afgeschreven. De annuïtaire afschrijvingsmethode heeft tot gevolg dat de jaarlijkse afschrijvingslast stijgt met het rentepercentage dat voor de berekening van de annuïteit wordt gehanteerd. De afschrijvingslasten stijgen door de activering van nieuwbouw- en renovatieprojecten en dalen als gevolg van het feit dat activa geheel zijn afgeschreven of door de verkoop van woningen. Overige waardeverminderingen
2010
lagere taxatiewaarde posities en projecten voorziening aangegane verplichtingen voorziening vordering op deelnemingen voorziening algemeen
Totaal overige waardeverminderingen
2009
€ 34.959.796 € 7.980.000 € 3.808.600 € 4.570.899
€ € € €
-
€ 51.319.295
€
-
Voor een toelichting op de waardeverminderingen verwijzen wij naar de algemene toelichting op de balans. Lonen en salarissen
2010
salarissen, inclusief vakantietoeslag
€
1.669.110
2009 €
1.528.158
De lonen en salarissen bestaan uit de bruto jaarsalarissen inclusief vakantietoeslag, overwerk, bijzondere- en jubileum uitkeringen. Per ultimo 2010 waren 35 personeelsleden in vaste dienst, waarvan 25 in fulltime en 10 in parttime dienstverband. Het gewogen aantal fulltime formatieplaatsen is eind 2010 met 5,2 gestegen naar 32,7. Het ziekteverzuimpercentage in 2010 bedroeg 1,42 procent en is daarmee ten opzichte van 2009 gestegen. De gewogen gemiddelde leeftijd van het personeel in vaste dienst is 42,8 jaar. Op grond van artikel 2:383 lid 1 BW2 is de toelichting op de bezoldiging van de bestuurder achterwege gelaten. Sociale lasten
2010
2009
sociale lasten bedrijfsvereniging en fiscus
€
204.901
€
185.375
Totaal sociale lasten
€
204.901
€
185.375
Het totaal van sociale lasten bestaat uit de WIA-basispremie, WIA-gedifferentieerde premie, de inkomensafhankelijke bijdrage ZKV, de loonheffing over het spaarloon en de afdracht WW. De totale sociale lasten eind 2010, uitgedrukt in een percentage van de salarissen, bedroeg 12,3 procent (2009: 12,1 procent).
- 74 -
Pensioenlasten
2010
pensioenpremie SPW
€
444.819
2009 €
417.880
De werknemers van WSG hebben een premievrij pensioen. De pensioenregeling van SPW is een toegezegde-pensioenregeling. In het geval van een tekort bij SPW bestaat voor WSG géén verplichting tot het voldoen van aanvullende bijdragen anders dan hogere toekomstige premies. Op het moment van samenstellen van de jaarrekening was er bij het Pensioenfonds géén tekort. Kosten onderhoud
2010
2009
onderhoud reparatieverzoeken mutatieonderhoud planmatig onderhoud
€ € €
947.475 182.233 1.550.036
€ € €
744.660 171.363 1.227.746
Subtotaal bij: onderhoudskosten buiten module
€ €
2.679.744 200.628
€ €
2.143.769 96.815
Totaal onderhoudskosten
€
2.880.372
€
2.240.584
Het gemiddeld aantal reparatieverzoeken is 1,6 per huurder. Vanwege dit lage gemiddelde kiest WSG steeds meer voor het meteen oplossen van een reparatieverzoek. Wanneer een klant niet tevreden is over een bepaald onderhoudsaspect van de woning wordt dat, indien mogelijk, meteen opgelost. De klanttevredenheid wordt steekproefsgewijs door middel van bezoeken achteraf getoetst. In 2010 werden 6.595 reparatieverzoeken ontvangen, de gemiddelde kosten waren € 140,51 per verzoek en € 222,97 per woning. Het mutatieonderhoud in lijn met vorig boekjaar. De gemiddelde kosten per mutatie zijn met € 3,= gedaald naar € 885,=. De werkelijk gemaakte kosten voor het planmatig onderhoud worden rechtstreeks ten laste van de exploitatie gebracht. Overige bedrijfskosten
2010
overige personeelskosten huisvestingskosten kosten Bestuur en Raad van Commissarissen kosten leveringen en diensten automatisering belastingen en verzekeringen kosten vervoermiddelen algemene kosten recreatieruimten Roosendaal lasten van “bijzondere” complexen Bijdrage Centraal Fonds Projectsteun
Totaal overige bedrijfskosten
2009
€ € € € € € € € € € €
405.392 217.702 70.438 2.299.530 204.083 1.448.080 25.041 617.257 43.766 929.332 210.103
€ € € € € € € € € € €
117.405 201.588 57.960 2.147.120 171.499 1.279.372 7.120 476.116 49.554 655.771 193.247
€
6.470.724
€
5.356.752
Overige personeelskosten: Het saldo 2009 omvat onder meer een verantwoorde bate uit hoofde van een correctie voorgaande jaren op de risicopremie onbetaald verlof en pensioenpremies ad € 140.688. In 2010 is als risicopremie een last van € 54.174 opgenomen.
- 75 -
Huisvestingskosten: De huisvestingskosten in 2010 voor de panden te Geertruidenberg en Roosendaal bestaan uit: afschrijving kantoorgebouw € 50.979 afschrijving inventaris € 39.811 onderhoudskosten incl. schoonmaken € 63.019 energiekosten € 43.777 belastingen en verzekeringen € 10.781 overige huisvestingskosten € 9.335 Totaal huisvestingskosten
€
217.702
De stijging van de huisvestingskosten ten opzichte van vorig boekjaar met acht procent is met name het gevolg van een stijging van de belastingen en verzekering en overige huisvestingskosten. De werkelijke netto huisvestingskosten zijn lager, doordat niet benutte ruimten in het kantoorpand te Roosendaal zijn verhuurd aan derden. De opbrengsten hiervan worden echter in de exploitatie verantwoord bij het onderdeel “huren”. Kosten Bestuur en Raad van Commissarissen: De Raad van Commissarissen bestaat uit vijf leden. De kosten voor de RvT bestonden in 2010 uit de betaalde vergoedingen ad € 43.351 en organisatorische kosten, zoals het laten opmaken van de gedrukte versie van het volkshuisvestingsverslag en de advisering van de Raad van Commissarissen inzake de Herstructurering Bestuursstructuur. Voor de bezoldiging van commissarissen van de rechtspersoon kwam in 2010 een bedrag van € 38.532,- (2009: € 25.739,-) ten laste van de rechtspersoon en haar dochter- of groepsmaatschappijen. Kosten leveringen en diensten: De stook- en servicekosten ten behoeve van flatwoningen en appartementen worden bij wijze van voorschotten per maand bij de huurders in rekening gebracht en eenmaal per jaar afgerekend op basis van de werkelijke kosten. Deze post loopt samen met de vergoedingen budgettair neutraal. Automatisering: De automatiseringskosten bestaan uit de afschrijvingslast van de automatiseringsapparatuur, het onderhoud voor deze apparatuur, het gebruiksrecht van de modules van het NCCW en de aanschaf van supplies, randapparatuur en software. De kosten zijn in 2010 voornamelijk hoger door een in 2009 verantwoorde teruggaaf van NCCW over 2008 vanwege het niet afnemen van de projectenadministratie. De kosten voor de éénmalig aan te schaffen kleinere software pakketten zijn ten laste van de exploitatie gebracht. Belastingen en verzekeringen: Een specificatie van de kosten in 2010 is als volgt weer te geven: brand- en stormverzekering onroerende goederen doorlopende bouwverzekering inclusief naverrekening zakelijk recht Onroerende Zaakbelasting incl. rioolbelasting verrekende Onroerend Zaakbelasting voorgaande jaren waterschapslasten waterkering en waterbeheersing
€ € € € €
148.181 43.699 1.010.930 45.420 199.850
Totaal belastingen en verzekeringen
€
1.448.080
De gemeentelijke belastingen, bestaande uit het zakelijk recht gedeelte van de onroerende zaakbelasting en het rioolrecht, zijn door zowel doorgevoerde tariefsstijgingen als uitbreiding van het woningbezit fors gestegen.
- 76 -
Kosten vervoermiddelen: WSG heeft sinds 2009 een eigen technische dienst, waarvoor één bedrijfswagen is aangeschaft. De afschrijvingskosten, belastingen, verzekeringen, onderhoud en brandstofkosten zijn hieronder verantwoord. Algemene kosten: De grootste posten in 2010 zijn als volgt te specificeren: promotions en public relations € advertenties en persberichten € bijdrage aan Aedes, Huurdersvereniging, bewonerscommissie € vaste en mobiele telefonie € fiscale-, juridische- en organisatieadviezen € accountantscontrole en verklaringen € kosten woonruimteverdeling Geertruidenberg / Roosendaal € drukwerk, kopieerpapier en kantoorbenodigdheden € infoblad voor bewoners € portokosten en kosten rondbrengen huurprolongatie € representatie bij festiviteiten en openingen € contributies, abonnementen en vakliteratuur € bankkosten € kantinekosten € overige algemene kosten €
87.828 13.455 64.881 37.705 183.915 71.518 28.166 32.126 21.050 14.876 10.334 21.864 5.917 8.090 15.532
Totaal algemene kosten
617.257
€
Binnen de organisatie wordt zeer scherp gekeken naar de ontwikkeling van de algemene kosten. Met name posten als telefoonkosten, contributies en advisering worden nauwlettend gevolgd. De post promotions en public relations heeft betrekking op de sponsoring van een aantal festiviteiten in de gemeente Geertruidenberg. In de overige algemene kosten zijn lasten opgenomen voor online informatie Kadaster en de uitbesteding van de salarisadministratie. Honorarium externe accountant Op grond van artikel 2:382a in afdeling 5 van Titel 9 Boek 2 BW dient een overzicht verstrekt te worden met de honoraria van de externe accountant en gelieerde bedrijfsonderdelen 2010
Onderzoek van de jaarrekening Andere controleopdrachten Adviesdiensten op fiscaal terrein Andere niet-controlediensten Totaal
Deloitte Accountants B.V. € 58.012 € 13.506 € € € 71.518
Overig Deloitte organisatie € € € 29.391 € € 29.391
Totaal Deloitte organisatie € 58.012 € 13.506 € 29.391 € € 100.909
Recreatieruimten Roosendaal: Een specificatie van de kosten in 2010 is als volgt weer te geven: energiekosten € onderhoudskosten incl. schoonmaken € belastingen en verzekeringen € overige kosten €
25.680 4.900 4.730 8.456
Totaal kosten recreatieruimten
43.766
€ - 77 -
Tegenover de kosten voor de recreatieruimten te Roosendaal staat een ontvangen subsidie van de gemeente Roosendaal en ontvangsten voor zaalhuur. Deze zijn verantwoord bij de overige opbrengsten. Lasten van “bijzondere” complexen: Met name in de zorgsector komt het regelmatig voor dat woningen worden verhuurd tegen een all-in huurprijs. Alle lasten voor dergelijke woningen, met name energiekosten, komen dan voor rekening van de verhuurder (2010: € 419.805,=). Ook de maandelijkse stortingen in Verenigingen van Eigenaren worden onder dit onderdeel van de resultatenrekening verantwoord (2010: € 367.685,=). De stijging van deze lasten wordt veroorzaakt door een toename van het bezit. Rentelasten
2010
rente langlopende leningen kredietinstellingen disagio inzake omzetting leningen naar Fixe heffingsrente naheffing belastingdienst overige rente en financieringskosten
Totaal rentelasten
2009
€ 33.019.775 € € -34.584 € 418.184
€ 29.641.255 € € € 369.671
€ 33.403.375
€ 30.010.926
De totale rente stijging is met name te verklaren door het aantrekken van nieuwe leningen. In 2009 heeft WSG voor een totaal bedrag van € 103.000.000 aan leningen afgesloten, welke niet het volledige jaar op de rentelasten hebben gedrukt. Het effect hiervan is een additionele last in 2010 van circa € 2.877.000. In 2010 heeft WSG ook nieuwe leningen afgesloten ( € 47.150.000) die leiden tot een hogere rentelast dan in 2009. Het gaat om een rentelast van circa € 1.429.000. De rentelasten van lening afgesloten voor 2009 leiden tot lagere rentelasten, omdat deze leningen zijn afgesloten op basis van lineaire- of annuïtaire afschrijvingen. Het totale effect van deze mutaties is circa -/- € 927.000. Voor de afgesloten nieuwe geldleningen werd in 2010 aan het garantie-instituut “Waarborgfonds Sociale Woningbouw” (WSW) een bedrag van € 71.998,= aan disagio betaald. Onder de post “overige rente en financieringskosten” is een bedrag van € 336.783,= aan rente verantwoord met betrekking tot de rekening-courant positie bij de BNG en Rabobank. Rentebaten
2010
rentetoerenking tijdens de bouw rentevergoeding belegde middelen rentevergoeding rekening-courant banken overige renteopbrengsten
Totaal rentebaten
2009
€ € € €
4.887.517 388.764 86.870
€ € € €
7.629.969 331.162 90.420 20.290
€
5.363.151
€
8.071.841
De post rentetoerekening tijdens de bouw is ten opzichte van 2009 gedaald met € 2.742.452,-. Dit wordt met name veroorzaakt doordat WSG voor een aantal posities binnen de voorraden geen rente heeft kunnen toerekenen vanwege waardering tegen lagere taxatiewaarde. In 2010 heeft WSG een bedrag van € 388.764,= aan rentebaten gerealiseerd op de (tijdelijke) financiering aan gelieerde partijen. De overige renteopbrengsten bestaan uit een vergoeding bouwrente bij verkoop van woningen. Vennootschapsbelasting
2010
2009
Acute vennootschapsbelasting Latente vennootschapsbelasting
€ €
-2.584.151
€ €
3.004.172
Totaal vennootschapsbelasting
€
-2.584.151
€
3.004.172
Het over het boekjaar 2010 te verrekenen verlies bedraagt € 54.617.417,- onder voorbehoud van de standpunten van de belastingdienst bij de definitieve vaststelling van de aangifte.
- 78 -
15. GECONSOLIDEERD KASSTROOMOVERZICHT 2010 (x € 1.000,-)
2010
2009
Kasstroom uit operationele activiteiten: Exploitatieresultaat - € Overige waardeverminderingen/voorzieningen € Afschrijvingen € Mutatie kortlopende schulden excl. aflossingsverplichting € Voorraden en onderhanden projecten - € Mutatie debiteuren en overige vorderingen €
32.779 51.319 7.159 394 11.579 3.448
€ € € - € - € - €
22.189 6.598 3.569 22.262 2.856
Kasstroom uit bedrijfsoperaties:
€
17.962
€
100
Ontvangen rente Betaalde rente
€ - €
476 32.847
€ - €
442 29.259
Kasstroom uit operationele activiteiten (A):
- €
14.409
- €
28.717
Investeringen in materiële vaste activa Investeringen in materiële vaste activa in aanbouw Desinvesteringen in materiële vaste activa Mutatie financiële vaste activa
- € - € € - €
5.330 36.316 11.336 9
- € - € € - €
11.674 55.628 2.591 48
Kasstroom uit investeringsactiviteiten (B):
- €
30.319
- €
64.759
€ - €
47.150 27.253
€ 103.000 - € 23.337
€
19.897
€
79.663
Stand liquide middelen begin boekjaar Resultaat kasstroomoverzicht ( A+B+C )
- € - €
7.002 24.831
€ - €
6.811 13.813
Stand liquide middelen einde boekjaar
- €
31.833
- €
7.002
Kasstroom uit investeringsactiviteiten:
Kasstroom uit financieringsactiviteiten: Ontvangen nieuwe geldleningen Aflossing geldleningen Kasstroom uit financieringsactiviteiten (C):
Liquide middelen:
- 79 -
16. GECONSOLIDEERDE BALANS PER 31 DECEMBER 2010 Voor resultaatverwerking
ACTIVA
31-12-2010
31-12-2009
€ 598.214.639 € 100.204.349 € 2.237.869
€ 575.958.849 € 115.825.929 € 2.293.439
€ 700.656.857
€ 694.078.217
€ € 1.145.302 € 10.966.061 € 4.331.182
€ € € €
€ 16.442.545
€ 17.145.357
Voorraden
€ 95.607.896
€ 98.774.637
Onderhanden projecten
€
1.338.157
€
-
Vorderingen (Huur)debiteuren Gemeenten Vorderingen groepsmaatschappijen Belastingen en sociale premies Overige vorderingen Overlopende activa
€ € € € € €
84.961 227.666 91 426.566 2.306.426 1.111.762
€ € € € € €
62.277 70.126 91 787.771 1.449.434 5.235.141
€
4.157.472
€
7.604.840
Vaste activa Materiële vaste activa Onroerende en roerende goederen in exploitatie Onroerende goederen in aanbouw/ontwikkeling Onr. en roerende goederen ten dienste van de exploitatie
Financiële vaste activa Te vorderen BWS-subsidies Deelnemingen Leningen u/g Te verrekenen vennootschapsbelasting
256.768 638.849 9.143.061 7.106.679
Vlottende activa
Liquide middelen
€ 21.159.305
€ 24.010.983
TOTAAL GENERAAL ACTIVA:
€ 839.362.232
€ 841.614.034
- 80 -
PASSIVA
31-12-2010
31-12-2009
€ 67.843.093 € - 63.640.781 € 4.202.312
€ 64.558.925 € 3.284.168 € 67.843.093
€
-
€
256.768
€ 1.122.757 € 17.187.574 € 18.310.331
€ € €
1.314.105 1.314.105
€ 726.104.552
€ 701.104.530
€ 3.002.454 € 75.142.159 € € 335.040 € 2.377.875 € 96.114 € 9.791.395
€ 2.490.241 € 56.442.889 € 1.514.922 € 34.946 € 942.158 € 88.342 € 9.582.040
€ 90.745.037
€ 71.095.538
€ 839.362.232
€ 841.614.034
Eigen vermogen Overige reserve Resultaat boekjaar
Egalisatierekeningen Egalisatierekening BWS-Subsidies
Voorzieningen Voorziening latente vennootschapsbelasting Overige voorzieningen
Langlopende schulden Leningen kredietinstellingen
Kortlopende schulden Crediteuren Schulden aan kredietinstellingen Onderhanden projecten in opdracht van derden Gemeenten Belastingen en sociale premies Overige kortlopende schulden Overlopende passiva
TOTAAL GENERAAL PASSIVA:
- 81 -
17. GECONSOLIDEERDE BOEKJAAR 2010
WINST-
EN
Omschrijving
VERLIESREKENING
OVER
HET
2010
2009
Huren Vergoedingen Overheidsbijdragen Verkoop onroerende goederen Overige bedrijfsopbrengsten
€ 34.649.989 € 2.299.530 € 283.222 € -356.784 € 369.062
€ 32.565.481 € 2.147.120 € 62.590 € 3.280.490 € 328.845
Subtotaal van de bedrijfsopbrengsten
€ 37.245.019
€ 38.384.526
€ 7.033.777 € 51.319.295 € 1.669.110 € 204.901 € 444.819 € 2.880.372 € 6.472.106
€ € € € € € €
Subtotaal van de bedrijfslasten
€ 70.024.380
€ 16.195.964
Bedrijfsresultaat
€ - 32.779.361
€ 22.188.562
Rentelasten Rentebaten
€ - 33.403.375 € 5.363.151
€ - 30.010.926 € 8.071.841
Subtotaal van de financiële baten en lasten
€ - 28.040.224
€ - 21.939.085
Bedrijfsopbrengsten
Bedrijfslasten Afschrijvingen materiële vaste activa Overige waardeverminderingen Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenlasten Kosten onderhoud Overige bedrijfskosten
6.466.839 1.528.158 185.375 417.880 2.240.584 5.357.128
Financiële baten en lasten
Resultaat gewone bedrijfsuitoefening vóór belastingen € - 60.819.585
€
249.477
Vennootschapsbelasting Resultaat deelnemingen
€ - 2.584.151 € - 237.045
€ €
3.004.172 30.519
Jaarresultaat (na belastingen)
€ - 63.640.781
€
3.284.168
- 82 -
18. ALGEMENE TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE BALANS EN WINST- EN VERLIESREKENING 2010
Algemeen De waarderingsgrondslagen van de geconsolideerde jaarrekening 2010 stemmen overeen met de gehanteerde grondslagen in de enkelvoudige jaarrekening. De jaarverslaggeving door toegelaten instellingen volkshuisvesting dient te voldoen aan de eisen uit het Besluit Beheer Sociale Huursector (Bbsh). In dit besluit wordt BW2 Titel 9 voorgeschreven, behalve enkele afdelingen van specifieke aard. Voor de jaarrekeningen van woningcorporaties geldt tevens de door de Raad voor de Jaarverslaggeving uitgegeven Richtlijn 645 “Toegelaten Instellingen Volkshuisvesting”. In deze richtlijn zijn onder meer specifieke modellen voor de balans, winst- en verliesrekening en het verloopoverzicht van de bedrijfswaarde opgenomen en zijn voor de sector specifieke presentatie-, waarderings- en verslaggevingsvoorschriften geformuleerd.
Waarderingsgrondslagen De activa en passiva op de balans zijn tegen nominale waarden gewaardeerd, tenzij anders wordt vermeld. Bij het samenstellen van de balans en de winst- en verliesrekening is een bestendige gedragslijn gevolgd. De investeringen in onroerende goederen bestemd voor de verkoop worden verantwoord onder de post “Voorraad onderhanden projecten in opdracht van derden”. In rekening gebrachte verkooptermijnen worden op deze post in mindering gebracht.
Winst- en verliesrekening Grondslagen voor resultaatbepaling: Het resultaat van baten en lasten wordt onderscheiden in: Het bedrijfsresultaat, dat bestaat uit de totale bedrijfsopbrengsten verminderd met de totale bedrijfslasten exclusief de financiële baten en lasten. Het resultaat gewone bedrijfsuitoefening vóór belastingen, dat bestaat uit het bedrijfsresultaat inclusief de financiële baten en lasten. Het jaarresultaat (na belastingen); buitengewone baten en lasten komen niet voor.
Kasstroomoverzicht Grondslagen voor de opstelling van het geconsolideerd kasstroomoverzicht: Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. Bij deze methode wordt het bedrijfsresultaat aangepast voor posten in de winst- en verliesrekening die geen invloed hebben op ontvangsten en uitgaven in het verslagjaar, mutaties in de balansposten en posten van de winst- en verliesrekening waarvan de ontvangsten en uitgaven niet worden beschouwd als behorende tot de operationele activiteiten. De liquiditeitspositie in het kasstroomoverzicht bestaat uit de liquide middelen onder aftrek van bankkredieten. In het kasstroomoverzicht wordt onderscheid gemaakt tussen de kasstroom uit bedrijfsoperaties, uit operationele activiteiten en uit financieringsactiviteiten. De kasstromen uit hoofde van de financiering zijn gesplitst in kasstromen met betrekking tot mutaties in de hoofdsom (opgenomen onder financieringsactiviteiten) en betaalde interest (opgenomen onder operationele activiteiten).
- 83 -
Consolidatiegrondslagen De maatschappijen waarin WSG beleidsbepalende invloed heeft zijn integraal geconsolideerd. Bij toepassing van integrale consolidatie worden de activa en passiva, alsmede de baten en lasten voor honderd procent in de geconsolideerde jaarrekening opgenomen. De volgende deelnemingen zijn integraal geconsolideerd: WSG Holding B.V. te Geertruidenberg WSG Projectontwikkeling B.V. te Geertruidenberg Naast bovengenoemde groepsmaatschappijen heeft WSG direct of indirect nog een vijftig procent belang in diverse maatschappijen. WSG kan geen overheersen zeggenschap uitoefenen in deze maatschappijen, daarnaast zijn deze maatschappijen niet de kwalificeren als een verlengstuk of hulpmiddel van de activiteiten maar betreffen het afzonderlijke investeringsprojecten. Deze maatschappijen kwalificeren zich als een joint venture die niet wordt meegenomen in de consolidatie.
- 84 -
19. TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE BALANS PER 31 DECEMBER 2010
ACTIVA
Vaste activa Materiële vaste activa Onroerende en roerende goederen in exploitatie Onroerende goederen in aanbouw/ontwikkeling Onroerende en roerende goederen ten dienste van de exploitatie
€ 598.214.639 € 100.204.349 € 2.237.869
Boekwaarde per 31-12-2010
€ 700.656.857
Financiële vaste activa 1. Te vorderen BWS-subsidies:
€
-
Een nadere toelichting op deze post is opgenomen in de toelichting op de enkelvoudige balans per 3112-2010. 2. Deelnemingen
Ontwikkelcombinatie Couveringe Park V.O.F. Ontwikkelingscombinatie Heldenpark Beheer B.V. Ontwikkelingscombinatie Heldenpark C.V. Biesbosch Marina Drimmelen Vastgoedontwikkeling Beheer B.V. Biesbosch Marina Drimmelen Vastgoedontwikkeling C.V. Vastgoedontwikkeling Handelskade Oude-Tonge v.o.f. Bouwcombinatie Prinsenpolder V.O.F. Digibouwbord V.O.F. Vastgoed Brabant B.V.
Saldo per 31-12-2010
€ € € € € € € € €
305.953 10.169 310.000 468.746 41.911 8.523
€
1.145.302
€ € € €
40.953 265.000 305.953
Ontwikkelcombinatie Couveringe Park V.O.F. Het verloop is als volgt: Stand per 31 december 2009 Reële waarde bij oprichting Resultaat verslagperiode Stand per 31 december 2010
Op 17 oktober 2007 is WSG Projectontwikkeling B.V. als vennoot, met een vijftig procent zeggenschap, toegetreden tot de bestaande vennootschap onder firma Aan de Stegge Ontwikkeling Steenbergen V.o.f. Partijen hebben besloten om ingaande 17 oktober 2007 de bestaande vennootschap onder firma voort te zetten onder de naam Aan de Stegge en WSG Projectontwikkeling Steenbergen V.o.f. In 2009 is de naam van de vennootschap onder firma gewijzigd in Ontwikkelcombinatie Couveringe Park V.O.F. De vennootschap onder firma is aangegaan met het oogmerk om in de gemeente Steenbergen aan de Molenweg 97 gezamenlijk een bouwproject te ontwikkelen en te - 85 -
realiseren. WSG Projectontwikkeling B.V. heeft recht op vijftig procent van de te realiseren toekomstige winsten. Ontwikkelingscombinatie Heldenpark Beheer B.V. Het verloop is als volgt: Stand per 31 december 2009 Reële waarde bij oprichting Resultaat verslagperiode Stand per 31 december 2010
€ € € €
9.922 247 10.169
Een nadere toelichting op deze deelneming is opgenomen in de toelichting op de enkelvoudige balans per 31-12-2010. Ontwikkelingscombinatie Heldenpark C.V. Het verloop is als volgt: Stand per 31 december 2009 Storting kapitaal Resultaat verslagperiode Voorziening deelneming Stand per 31 december 2010
-/-
€ € € € €
540 3.539 2.999 -
WSG heeft (in)direct een vijftig procent belang in de Ontwikkelingscombinatie Heldenpark C.V. De commanditaire vennootschap is aangegaan met het oogmerk om in de gemeente Breda aan de Kapittelweg/ Teteringsedijk gezamenlijk een bouwproject te ontwikkelen en te realiseren. WSG heeft recht op vijftig procent van de te realiseren toekomstige winsten. Biesbosch Marina Drimmelen Vastgoedontwikkeling Beheer B.V. Het verloop is als volgt: Stand per 31 december 2009 Storting kapitaal Resultaat verslagperiode Voorziening deelneming Stand per 31 december 2010
-/-/-
€ € € € €
6.500 1.500 5.000 -
Op 15 april 2008 heeft WSG Projectontwikkeling B.V. door middel van een storting van € 9.000,- een vijftig procent belang verkregen in BMDV (Biesbosch Marina Drimmelen Vastgoedontwikkeling) Beheer B.V. De vennootschap heeft ten doel uitvoering te geven aan de projectovereenkomst Biesbosch Waterfront en het optreden als enig beherend vennoot van de commanditaire vennootschap BMDV (Biesbosch Marina Drimmelen Vastgoedontwikkeling) C.V. Biesbosch Marina Drimmelen Vastgoedontwikkeling C.V. Het verloop is als volgt: Stand per 31 december 2009 Storting kapitaal Resultaat verslagperiode Voorziening deelneming Stand per 31 december 2010
-/-
- 86 -
€ € € € €
230.000 230.000 -
WSG heeft (in)direct een vijftig procent belang in BMDV (Biesbosch Marina Drimmelen Vastgoedontwikkeling) C.V. De commanditaire vennootschap is opgericht met het doel het ontwikkelen en realiseren en/of exploiteren van woningen en commerciële ruimtes binnen het vastgoeddeel van het plangebied Nieuwe Jachthaven in de gemeente Drimmelen. Het oorspronkelijke plan is om markttechnische en commerciële redenen herontwikkeld. Op basis van gewijzigde inzichten (na vaststelling jaarrekening 2010 BMDV C.V.) heeft WSG niet langer vertrouwen in de doorgang en haalbaarheid van het nieuwe plan. Daarom heeft WSG besloten om – in afwijking van hetgeen is vermeld in de jaarrekening 2010 van BMDV C.V. en de waardering 2009 – het aandeel in de C.V. (eigen vermogen en historische plankosten) te voorzien ultimo 2010. Vastgoedontwikkeling Handelskade Oude-Tonge v.o.f. Het verloop is als volgt: Stand per 31 december 2009 Storting kapitaal Resultaat verslagperiode Stand per 31 december 2010
€ € € €
310.000 310.000
Eind december 2008 heeft WSG Projectontwikkeling B.V. een kapitaalsdeelname van vijftig procent verkregen in VHOT (Vastgoedontwikkeling Handelskade Oude-Tonge) v.o.f. De vennootschap onder firma is opgericht met het doel het gezamenlijk en voor gemeenschappelijke rekening doen ontwikkelen, realiseren en verkopen van 87 appartementen en ca. 1.100 m2 commerciële ruimten. Bouwcombinatie Prinsenpolder V.O.F. Het verloop is als volgt: Stand per 31 december 2009 Storting kapitaal Resultaat verslagperiode Stand per 31 december 2010
-/-
€ € € €
4.776 473.522 468.746
WSG en WoningStichting Volksbelang te Made zijn een samenwerking aangegaan onder de naam: Bouwcombinatie Prinsenpolder V.O.F. De vennoten van de vennootschap zijn WSG Projectontwikkeling B.V. en Volksbelang Vastgoed B.V. De vennootschap heeft ten doel het voor gezamenlijke rekening en onder gemeenschappelijke naam ontwikkelen en realiseren van het project Prinsenpolder, bestaande uit de realisatie van 192 woningen, waarvan er 55 in de huur zullen komen bij WoningStichting Volksbelang. Digibouwbord V.O.F. Het verloop is als volgt: Stand per 31 december 2009 Storting kapitaal Resultaat verslagperiode Stand per 31 december 2010
-/-
€ € € €
45.709 3.798 41.911
Digibouwbord is opgericht per 1 juni 2009. De activiteiten van Digibouwbord V.O.F., gevestigd te Raamsdonksveer, bestaan voornamelijk uit het exploiteren van een onderneming in zogenaamde digitale bouwborden en alle andere vormen van communicatie. WSG zet het digitale bouwbord in ter promotie - 87 -
van haar eigen nieuwbouwprojecten. Vastgoed Brabant B.V. Het verloop is als volgt: Stand per 31 december 2009 Storting kapitaal Resultaat verslagperiode Stand per 31 december 2010
-/-
€ € € €
9.000 477 8.523
Op 12 oktober 2010 heeft WSG Projectontwikkeling B.V. door middel van een storting van € 9.000,= een vijftig procent deelneming verkregen in Vastgoed Brabant B.V. statutair gevestigd te Udenhout. De vennootschap heeft ten doel uitvoering te geven aan het project Kloosterabdij OLV van Koningsoord te Berkel-Enschot. 3. Leningen u/g Hypothecaire lening Ontwikkelcombinatie Couveringe Park V.O.F. Hypothecaire lening Vastgoed Brabant B.V. Hypothecaire lening Heijmans Vastgoed Realisatie B.V.
€ € €
6.352.393 1.700.000 2.913.668
Boekwaarde per 31-12-2010
€ 10.966.061
In 2010 is voor een bedrag van € 1.823.000 bijgestort op de leningen u/g. Een nadere toelichting op deze post is opgenomen in de toelichting op de enkelvoudige balans per 31-12-2010.
4. Te verrekenen vennootschapsbelasting
€
4.331.182
Een nadere toelichting op deze post is opgenomen in de toelichting op de enkelvoudige balans per 31-12-2010.
Vlottende activa Voorraden: Saldo begin boekjaar Mutatie boekjaar
-/-
Saldo per 31-12-2010
€ 98.774.637 € 3.166.741 € 95.607.896
Een nadere toelichting op deze post is opgenomen in de toelichting op de enkelvoudige balans per 31-12-2010. Onderhanden projecten: Saldo begin boekjaar Mutatie boekjaar
€ €
1.338.157
Saldo per 31-12-2010
€
1.338.157
Een nadere toelichting op deze post is opgenomen in de toelichting op de enkelvoudige balans per 31-12-2010.
- 88 -
Vorderingen €
1. (Huur)debiteuren:
84.961
Een nadere toelichting op deze post is opgenomen in de toelichting op de enkelvoudige balans per 31-12-2010. 2. Vorderingen gemeenten:
€
227.666
Een nadere toelichting op deze post is opgenomen in de toelichting op de enkelvoudige balans per 31-12-2010. 3. Vorderingen groepsmaatschappijen
€
91
€
426.566
Het betreft een vordering op Bouwcombinatie Prinsenpolder V.O.F. 4. Belastingen en sociale premies:
Een nadere toelichting op deze post is opgenomen in de toelichting op de enkelvoudige balans per 31-12-2010.
5. Overige vorderingen:
€
2.306.426
Een nadere toelichting op deze post is opgenomen in de toelichting op de enkelvoudige balans per 31-12-2010. 6. Overlopende activa:
€
1.111.762
Een nadere toelichting op deze post is opgenomen in de toelichting op de enkelvoudige balans per 3112-2010. De overlopende activa van de in de consolidatie betrokken deelnemingen behoeven, vanwege de omvang, geen nadere toelichting. Liquide middelen Stichting WSG WSG Holding B.V. WSG Projectontwikkeling B.V. Saldo liquide middelen per 31-12-2010
€ 21.114.925 € 13.255 € 31.125 € 21.159.305
- 89 -
PASSIVA Eigen vermogen Overige reserve:
€ 67.843.093
Op het overige reserve rust géén enkele claim. De belangrijkste functie van het overige reserve is de dekkingsfunctie: een buffer voor het opvangen van onvoorziene risico’s en/of verliezen. Resultaat boekjaar:
€ -63.640.781
Egalisatierekeningen Egalisatierekening BWS:
€
-
Een nadere toelichting op deze post is opgenomen in de toelichting op de enkelvoudige balans per 31-12-2010.
Voorzieningen Diverse voorzieningen:
€
18.310.331
Een nadere toelichting op deze post is opgenomen in de toelichting op de enkelvoudige balans per 31-12-2010.
Langlopende schulden Langlopende leningen: Leningen kredietinstellingen
€ 726.104.552
Een nadere toelichting op deze post is opgenomen in de toelichting op de enkelvoudige balans per 31-12-2010.
Kortlopende schulden 1. Schulden aan leveranciers:
€
3.002.454
Een nadere toelichting op deze post is opgenomen in de toelichting op de enkelvoudige balans per 31-12-2010. 2. Schulden kredietinstellingen: Schulden kredietinstellingen
€ 75.142.159
Onder deze post zijn de aflossingsverplichtingen van de langlopende geldleningen van WSG voor het eerstvolgende boekjaar opgenomen en de rekening-courant positie met de BNG ultimo 2010.
- 90 -
3. Onderhanden projecten in opdracht van derden: Saldo begin boekjaar Mutatie boekjaar
€ €
1.514.922 -1.514.922
Saldo per 31-12-2010
€
-
Een nadere toelichting op deze post is opgenomen in de toelichting op de enkelvoudige balans per 31-12-2010.
4. Schulden Gemeenten:
€
335.040
Een nadere toelichting op deze post is opgenomen in de toelichting op de enkelvoudige balans per 31-12-2010. 5. Belastingen en sociale premies:
€
2.377.875
Een nadere toelichting op deze post is opgenomen in de toelichting op de enkelvoudige balans per 31-12-2010. 6. Overige kortlopende schulden:
€
96.114
Een nadere toelichting op deze post is opgenomen in de toelichting op de enkelvoudige balans per 31-12-2010. 7. Overlopende passiva:
€
9.791.395
Een nadere toelichting op deze post is opgenomen in de toelichting op de enkelvoudige balans per 31-12-2010.
- 91 -
20. TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE WINST- EN VERLIESREKENING OVER 2010
BEDRIJFSOPBRENGSTEN Huren
2010
Totaal huuropbrengst
€ 34.649.989
2009 € 32.565.481
Een nadere toelichting op deze post is opgenomen in de toelichting op de enkelvoudige winst- en verliesrekening over 2010.
Vergoedingen
2010
Totaal vergoedingen
€
2.299.530
2009 €
2.147.120
Een nadere toelichting op deze post is opgenomen in de toelichting op de enkelvoudige winst- en verliesrekening over 2010.
Overheidsbijdragen
2010
Totaal overheidsbijdragen
€
283.222
2009 €
62.590
Een nadere toelichting op deze post is opgenomen in de toelichting op de enkelvoudige winst- en verliesrekening over 2010.
Verkoop woningen
2010
Totaal verkoopopbrengst woningen
€
-356.784
2009 €
3.280.490
Een nadere toelichting op deze post is opgenomen in de toelichting op de enkelvoudige winst- en verliesrekening over 2010.
Overige bedrijfsopbrengsten
2010
Totaal overige bedrijfsopbrengsten
€
369.062
2009 €
328.845
Een nadere toelichting op deze post is opgenomen in de toelichting op de enkelvoudige winst- en verliesrekening over 2010.
- 92 -
BEDRIJFSLASTEN Afschrijvingen op materiële vaste activa
2010
Totaal afschrijvingen materiële vaste activa
€
7.033.777
2009 €
6.466.839
Een nadere toelichting op deze post is opgenomen in de toelichting op de enkelvoudige winst- en verliesrekening over 2010.
Overige waardeverminderingen
2010
Totaal overige waardeverminderingen
€ 51.319.295
2009 €
-
Een nadere toelichting op deze post is opgenomen in de toelichting op de enkelvoudige winst- en verliesrekening over 2010.
Lonen en salarissen
2010
Totaal salarissen, inclusief vakantietoeslag
€
1.669.110
2009 €
1.528.158
Een nadere toelichting op deze post is opgenomen in de toelichting op de enkelvoudige winst- en verliesrekening over 2010.
Sociale lasten
2010
Totaal sociale lasten
€
204.901
2009 €
185.375
Een nadere toelichting op deze post is opgenomen in de toelichting op de enkelvoudige winst- en verliesrekening over 2010.
Pensioenlasten
2010
Totaal pensioenlasten
€
444.819
2009 €
417.880
Een nadere toelichting op deze post is opgenomen in de toelichting op de enkelvoudige winst- en verliesrekening over 2010.
Kosten onderhoud
2010
Totaal onderhoudskosten
€
2.880.372
2009 €
2.240.584
Een nadere toelichting op deze post is opgenomen in de toelichting op de enkelvoudige winst- en verliesrekening over 2010.
- 93 -
Overige bedrijfskosten
2010
Totaal overige bedrijfskosten
€
2009
6.472.106
€
5.357.128
Een nadere toelichting op deze post is opgenomen in de toelichting op de enkelvoudige winst- en verliesrekening over 2010. De overige bedrijfskosten van de in de consolidatie betrokken deelnemingen behoeven, vanwege de omvang, geen nadere toelichting.
Rentelasten
2010
Totaal rentelasten
2009
€ 33.403.375
€ 30.010.926
Een nadere toelichting op deze post is opgenomen in de toelichting op de enkelvoudige winst- en verliesrekening over 2010.
Rentebaten
2010
Totaal rentebaten
€
2009
5.363.151
€
8.071.841
Een nadere toelichting op deze post is opgenomen in de toelichting op de enkelvoudige winst- en verliesrekening over 2010.
Vennootschapsbelasting
2010
Totaal vennootschapsbelasting
€
2009
-2.584.151
€
3.004.172
Een nadere toelichting op deze post is opgenomen in de toelichting op de enkelvoudige winst- en verliesrekening over 2010.
Resultaat deelnemingen
Ontwikkelcombinatie Couveringe Park V.O.F. Biesbosch Marina Drimmelen Vastgoedontwikkeling Beheer B.V. Digibouwbord V.O.F. Ontwikkelingscombinatie Heldenpark Beheer B.V. Bouwcombinatie Prinsenpolder V.O.F. Vastgoed Brabant B.V. Ontwikkelingscombinatie Heldenpark C.V.
Voorziening deelnemingen Resultaat deelnemingen
-/-/-
-/-/-/-/-
- 94 -
€ € € € € € € € € €
265.000 1.500 3.798 247 473.522 477 3.539 729.455 966.500 237.045
Overige gegevens A.
Ondertekening van de jaarrekening
B.
Controleverklaring
C.
Samenstelling organisatie
D.
Woningbezit per gemeente per 31 december 2010
E.
Overzicht renteresultaat
- 95 -
C: SAMENSTELLING ORGANISATIE De Stichting Naam van de toegelaten instelling
:
Stichting WSG
Gemeente waar de instelling haar woonplaats heeft
:
Geertruidenberg
Adres
:
Markt 32-34
Overige kantoren
:
Vughtstraat 30 te Roosendaal
Oprichtingsdatum
:
13 december 1962
Datum en nummer van het Koninklijk Besluit, waarbij de instelling is toegelaten
:
28 oktober 1963 nummer 9 (L1787)
Datum en nummer van het Koninklijk Besluit van de handhaving van de toelating
:
22 juli 1988 nummer 9 (L1787/1378027)
Datum en nummer van de inschrijving in het openbare register, gehouden door de Kamer van Koophandel en Fabrieken te Waalwijk
:
2 januari 1963 St. 15265
Nummer van de inschrijving in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel en fabrieken te Waalwijk
:
Nummer 18111987
Het Bestuur De organisatie van WSG kent een zogenaamde “twee-lagen-structuur”. Dit betekent, dat de directeur tevens bestuurder is en dat het intern toezicht wordt uitgeoefend door een Raad van Commissarissen.
Raad van Commissarissen De Raad van Commissarissen bestaat per 31 december 2010 uit: Dhr. Mr. Drs. F.J.M. Staal, voorzitter Dhr. Mr. J.W. Wijsman, vice-voorzitter Dhr. A.A.S. van Velthoven Dhr. T.A. Schneijdenberg Dhr. N. van den Bent
- 100 -
Werkorganisatie Per 31 december 2010 bedroeg het aantal formatieplaatsen, uitgedrukt in het aantal medewerkers op fulltime basis 32,7. In 2009 was dit 27,5. Alle personeelsleden vallen qua arbeidsvoorwaarden onder de CAO voor woningcorporaties. Het dienstverband bedraagt bij een fulltime functie 36 uur per week. Tien medewerkers hebben een parttime dienstverband.
Klachtenadviescommissie De samenstelling van de klachtenadviescommissie per 31 december 2010 luidt: Namens WSG: Mevr. Mr. L.A.H. Tappenbeck, voorzitter Dhr. P. van de Heuvel Namens de Huurdervereniging: Dhr. P.A. Prinsen Dhr. A.A. Bossers Namens het personeel: Dhr. J.J. de Meijer, vice-voorzitter Dhr. P. van Eijk
- 101 -
D. OVERZICHT WONINGBEZIT Onderstaand is per gemeente en per plaats aangegeven waar het woningbezit van Stichting WSG gesitueerd is: Gemeente
Plaats
Aantal woningen
Breda
Breda Teteringen
128 6
Dongen
Dongen
173
Drimmelen
Lage Zwaluwe Hooge Zwaluwe Made Terheijden
122 4 25 114
Geertruidenberg
Geertruidenberg Raamsdonk Raamsdonksveer
1.315 1 332
Halderberge
Hoeven Oudenbosch Oud-Gastel
’s-Hertogenbosch
’s-Hertogenbosch
Loon op Zand
Kaatsheuvel Loon op Zand
144 113
Moerdijk
Fijnaart Zevenbergen
168 31
Oosterhout
Oosterhout
201
Roosendaal
Roosendaal Nispen Wouw
636 40 20
Steenbergen
Kruisland Steenbergen
6 88
Tilburg
Tilburg
65
Waalwijk
Waalwijk Waspik
38 48
Werkendam
Dussen
12
109 48 57
Totaal aantal woningen per 31 december 2010:
- 102 -
3
4.047
E: OVERZICHT RENTERENTERESULTAAT (ENKELVOUDIG) ( x € 1.000,- )
2010
2009
Verschuldigde rente: Rente op egalisatierekening BWS Rente leningen kredietinstellingen Rente overige schulden
€ € €
33.020 384
€ € €
12 29.641 370
Subtotaal verschuldigde rente (A):
€
33.404
€
30.023
Rente op te vorderen subsidie BWS Rente tijdens de bouw Rente belegde middelen Rente rekening-courant banken Overige renteopbrengsten
€ € € € €
4.786 525 189
€ € € € €
12 7.630 331 90 20
Subtotaal te ontvangen rente (B):
€
5.500
€
8.083
Rente over het geïnvesteerde eigen en vreemd vermogen
€
34.313
€
32.609
Subtotaal toegerekende rente (C):
€
34.313
€
32.609
Te ontvangen rente:
Toegerekende rente:
af:
Totaal toegerekende rente Totaal verschuldigde rente
(C) (A)
€ €
34.313 33.404
€ €
32.609 30.023
bij:
Totaal te ontvangen rente
(B)
€ €
909 5.500
€ €
2.586 8.083
€
6.409
€
10.669
Totaal renteresultaat:
- 103 -