1
EDUCATIEVE EXCURSIES MET GIDS IN KALMTHOUT
Kalmthout, december 2012
Geachte mevrouw/heer Beste leerkracht Trots brengen we u op de hoogte van de brede waaier aan educatieve excursies voor scholen die de lokale Gidsen i.s.m. de Dienst Toerisme Kalmthout dit schooljaar weer aanbieden. Mogen we de activiteiten even aan u voorstellen?
1. TUSSEN DODENDRAAD EN V‐BOMMEN (2,5 UUR) Interactieve rondleiding voor kinderen in de Kalmthoutse Heide Thema: de twee wereldoorlogen Deze wandeling met gids is een interactieve rondleiding in de Kalmthoutse Heide bestemd voor leerlingen van de 3de graad lager onderwijs of voor de leerlingen van de 3de graad secundair onderwijs (maximaal 50 deelnemers tegelijkertijd). De bedoeling is om de leerlingen in contact te brengen met sporen van ons oorlogsverleden, hen inzicht te geven in enkele grote ijkpunten uit onze geschiedenis, hen door middel van spel, verhalen en bezoek aan oorlogsrelicten te laten ‘ervaren’ wat het betekent om op de vlucht te gaan, in het verzet te zitten en de dodendraad over te steken. Tijdens deze activiteit ontstaat er een dialoog tussen de leerlingen (wat ze zien en doen op het terrein) en de gids. Gids en kinderen bevragen samen de relicten / verhalen / inleefspelletjes. Zo krijgen de kinderen een impressie over de oorlog, leggen ze associaties en krijgen ze inzicht in enkele grote ijkpunten uit onze geschiedenis. Om de interactie op gang te brengen, te bevorderen en te behouden, worden in de rondleiding volgende hulpmiddelen gebruikt: ‐ gerichte (open) vraagstelling ‐ verhalen over belevenissen van kinderen tijdens de oorlog, gebaseerd op echte gebeurtenissen en personen ‐ inleefspelletjes en nabespreking (vluchtelingenspel, ontcijferen van een geheime boodschap, ‘oversteken’ van de dodendraad) We lopen langs en vertellen over de zichtbare relicten van de oorlogen: de Duitse Weg, de bomput, het traject van de dodendraad, het vluchtkapelletje. Ten slotte peilen we naar wat de leerlingen van de activiteit hebben opgestoken en bevragen we hoe ze nu tegen oorlog aankijken.
2
Een excursie 'Tussen Dodendraad en V‐Bommen' verloopt over onverharde, zandige paden, is 4 km lang en duurt 2,5 uur. De leerlingen dragen hun eigen fluojasje. De gidsvergoeding bedraagt € 75 per gids (max. 25 leerlingen) en wordt bij voorkeur contant aan de gids betaald. Startplaats: parking Putsesteenweg 129‐131, Kalmthout Hierbij treft u wat fotomateriaal aan van een sessie 'Tussen Dodendraad en V‐Bommen'.
3
2. DE LAATSTE RUSTPLAATS Educatief bezoek aan de begraafplaats van Kalmthout‐Centrum (1,5 uur) Afscheid nemen en verdriet maken deel uit van het leven van alle kinderen. Omgaan met de dood of met de zorg voor de overledene is daarentegen vaak een niet besproken of niet bespreekbaar onderwerp. Doelstelling van deze rondleiding is om aan te tonen dat een kerkhof geen enge plek is, maar een tuin rond de kerk waar de overledenen in vrede rusten. Daar herdenken wij hen tussen mooie planten en talloze versieringen. We vertellen het boeiende verhaal van oude gebruiken en moderne rituelen rond dood en begrafenis. Om de interactie op gang te brengen gaan de kinderen in kleine groepjes op zoek naar het oudste grafmonument, mooi versierde graven, speciale bomen en struiken en hun betekenis, verschillende symbolen op graven, .. Kinderen en gids bespreken samen alle opdrachten aan de hand van detailfoto’s met bijhorende vragen. Zo komen de kinderen iets te weten over de verschillende respectvolle wijzen waarmee de maatschappij omgaat met onze overledenen (verleden‐heden), over symboliek op graven en in beplanting, over rituelen en afscheid nemen. Deze activiteit dient opgevat te worden als een buitenschoolse activiteit die kadert in een les godsdienst, levensbeschouwing, cultuur of geschiedenis. Inhoudelijk is de rondleiding onafhankelijk van elke levensbeschouwelijke, religieuze of godsdienstige overtuiging. De activiteit is bestemd voor leerlingen van het 4de, 5de en 6de leerjaar (maximaal 25 deelnemers). De gidsvergoeding bedraagt € 50 en wordt bij voorkeur contant aan de gids betaald. Startplaats: begraafplaats Kerkeneind, achter de kerk. Hierbij treft u fotomateriaal aan van de begraafplaats Kalmthout‐Centrum.
4
3. JOODSE GESCHIEDENIS VAN HEIDE‐KALMTHOUT (2 UUR) Educatieve wandeling door de wijk Heide Thema: de joodse aanwezigheid rond 1930 Wist u dat Heide tussen de twee wereldoorlogen een ware toevloed van joodse mensen kende? De grote joodse aanwezigheid heeft een wezenlijke bijdrage geleverd in de explosieve groei en bloei van Heide. Tussen 1930 en 1942 waren er minstens 700 ingeschreven joodse inwoners. Bovendien kwamen er vele honderden joodse toeristen in de weekends en tijdens de zomermaanden genieten van de natuur. Eind jaren '20 bouwden zij een mooie synagoge, de enige in België buiten de stad. Ze stichtten eveneens een Jeshiva, een hogeschool voor de Talmoedstudie, de allereerste in België. Verschillende hotels waren specifiek gericht op joodse toeristen. En vele pensionnetjes en kamers bij gewone burgers hadden joodse gasten. Voor en tijdens de tweede wereldoorlog waren vele joden ‐die het naderende onheil hadden zien aankomen‐ al vertrokken uit Heide en Antwerpen. Maar spijtig genoeg werden de achtergebleven joodse mensen, 37 in totaal, tijdens twee razzia's in Heide door de Duitsers opgepakt en naar de vernietigingskampen gestuurd. De joodse wandeling verloopt volledig over verharde wegen, duurt 2 uur en is 5 km lang. Ze is bestemd voor leerlingen van de 3de graad secundair onderwijs en kunnen tegelijkertijd maximaal 50 deelnemers mee. De gidsvergoeding bedraagt € 50 per gids (max. 25 leerlingen) en wordt bij voorkeur contant aan de gids betaald. Startplaats: station Heide. Hierbij treft u fotomateriaal aan van een rondleiding 'Joodse Geschiedenis'.
5
4. OP STEP IN DE KALMTHOUTSE HEIDE (3 UUR) Educatieve steptocht door de Kalmthoutse Heide met bezoek aan een waardevol heemkundig museum in Kalmthout Vrolijk stept de klas de gids achterna op een schitterend parcours door de Kalmthoutse Heide. Je stept op grote kleurrijke steps. De tocht is actief genieten en proeven van die ongelooflijk mooie natuur: de purperen heide, de witte duinen, de heldere vennen en de bijzondere fauna en flora. Je verneemt hoe de Kalmthoutse Heide onderdeel is geworden van het Grenspark De Zoom ‐ Kalmthoutse Heide. Je hoort meer over de mensen die meegeholpen hebben om deze natuurpracht te behouden. Je stept door een landschap met afwisselend vennen, duinen, zompige gebieden en struikheidevelden. Hoe is dit ontstaan? Zijn de vennen er altijd geweest en kun je er nog vis vangen? Ooit al van turf gehoord? Je komt meer te weten over de voorouders van de heideboer en hoe zij overleefden als landbouwers op deze schrale grond. Daarna heeft een'potstal' en 'plaggen steken' geen geheimen meer voor jou. En niet alleen de heideboer leefde van de heide. Ooit verkocht een zandbaron zelfs het zand van de heide! Je stept een ommetje langs de uitkijktoren. Misschien vang je van op de toren wel een glimp op van de Galloway‐runderen of van de schaapskudde. Wat doen zij hier op de heide? Je leert welke natuurlijke materialen de heideboer gebruikte voor zijn huis en werktuigen en houdt halt aan het heemkundig museum 't Kotje der Herinnering. Daar bewonder je van dichtbij de werktuigen en waardeer je de heideboer als een geniaal en vindingrijk ambachtsman. Frans, de bezieler van het museum, brengt de leefwereld van de heideboer op een boeiende manier tot leven. Zo was hij niet alleen boer, maar ook een devoot gelovige, een occasionele stroper, een .... De steptocht verloopt grotendeels over onverharde zandige paden, is ongeveer 5 km lang en duurt 3 uur. Ze is bestemd voor leerlingen van het 6de leerjaar en voor alle jaren van het secundair onderwijs (maximaal 21 deelnemers). Alleen van 1 april tot 30 september en niet op een maandag! De gidsvergoeding bedraagt € 75 forfait; steps en museum samen kosten € 3,50 per deelnemer, bij voorkeur contant aan de gids te betalen. Startplaats: Dienst Toerisme, Putsesteenweg 131, Kalmthout. Hierbij treft u fotomateriaal aan van de educatieve steptocht.
6
5. BIJENTEELTMUSEUM KALMTHOUT (1,5 UUR) Educatieve rondleiding in het prachtig vernieuwde museum van de honingbijen Het sympathieke museum is uniek in zijn soort en voldoet nu volledig aan de eisen van de moderne museumganger. De tentoonstelling heeft in 2012 een totale metamorfose ondergaan en het resultaat is verbluffend! Je treedt binnen in een kleurrijke en interactieve wereld van bloemen en bijen. De geschiedenis en het oude imkersambacht wordt uit de doeken gedaan. De huidige toestand van de bijen en de heerlijke bijenproducten worden gepresenteerd. En tegelijkertijd wordt de link naar de toekomst voor mens en dier gelegd. Op een wonderlijke manier ontdek je het verband tussen mens, plant en bij. De kinderen kunnen de zoemende diertjes van dichtbij observeren dankzij de doorzichtige bijenkasten. Ze steken vast heel wat op tijdens een gegidste rondleiding op maat van hun leeftijd! Wat gebeurt er als een bij je steekt. Hoe zit een bijenvolkje in elkaar? Waarom zoeken de bijen bloemen op? Wie is de imker en wat doet hij? Welke producten levert de bij? Het leerrijke museumbezoek is vooral interessant voor leerlingen van de 2de en 3de graad basisonderwijs en voor het ganse secundair onderwijs (maximaal 50 deelnemers tegelijkertijd). De gidsvergoeding bedraagt € 25 per gids (max. 25 leerlingen) en de toegang voor Kalmthoutse scholen is GRATIS. De lerarenkaart geeft tevens recht op gratis toegang in de weekends en in de schoolvakanties. Maandag gesloten. Adres: Putsesteenweg 131, Kalmthout, www.bijenteeltmuseum.be Hierbij treft u fotomateriaal aan van het nieuwe Bijenteeltmuseum.
7
6. DUITSE BUNKERLINIE IN HET MASTENBOS (2U15) Educatieve wandeling langs militair erfgoed in Kapellenbos Tot verwondering van velen bevinden zich net ten zuiden van Kalmthout, meer in het bijzonder in en rond het verrassend mooie Mastenbos, zeer zichtbare sporen uit beide wereldoorlogen. Meest bekend is vanzelfsprekend de anti‐tankgracht die door Kapellenbos loopt. Langs het tracé liggen enkele bunkers, waaronder een grote sluisbunker. Tegenover de ingang van het Mastenbos bevindt zich fort Ertbrand, één van de pantserforten van de vesting Antwerpen. Het werd opgeleverd in 1912, zoals blijkt uit de datum boven de poort. Het is privébezit en dus niet toegankelijk voor bezoek. De ingang is wel voldoende zichtbaar. Minder gemakkelijk waar te nemen, maar zeer aanwezig binnen het bos is een vrij intact deel van de Duitse bunkerlinie uit 1917. Talrijke sporen van loopgraven laten toe het vroegere concept van deze linie te herkennen. Jan Ingelbrecht werd geconfronteerd met deze getuigen uit het oorlogsverleden van de streek bij een opdracht als natuurgids en is verder blijven zoeken in literatuur en archieven. Tijdens een wandeling van 2,5 uur in dit prachtig stuk natuur zal hij uitgebreid toelichting geven over de uitzonderlijke en weinig bekende overblijfselen en over de natuurlijke rijkdom van dit bos. Een excursie 'Kapellenbos in Oorlog' verloopt over onverharde, zandige paden, is 5 km lang en duurt 2u15min. De activiteit is geschikt voor leerlingen van het middelbaar onderwijs. De gidsvergoeding bedraagt € 50 per gids (max. 25 leerlingen) en wordt bij voorkeur contant aan de gids betaald. Startplaats: parking Oude Galgenstraat, Kapellenbos.
8
PRAKTISCH Max. 25 leerlingen per gids. Excursies 1, 2, 3, 4 en 6 worden geleid door gediplomeerde gidsen erkend door Toerisme Vlaanderen (€ 50 of € 75 per gids). Het Bijenteeltmuseum (punt 5) werkt met eigen museumgidsen (€ 25 per gids). Voor verdere informatie of reservatie kunt u terecht bij: Dienst Toerisme Kalmthout Putsesteenweg 131 2920 Kalmthout tel/fax 03 666 61 01
[email protected] www.kalmthout.be/toerisme (groepsuitstappen) Wij hopen met dit uitgebreide aanbod uw aandacht te hebben gewekt en kijken uw klasbezoek tegemoet. Met de meeste hoogachting Tine Van Dijck Dienst Toerisme Kalmthout
