Inhoudsopgave. 1. Samenvatting 2. Hoofdstuk 1. Inleiding 3. Hoofdstuk 2. Grenspark De Zoom Kalmthoutse Heide 4

Inhoudsopgave Inhoudsopgave ……………………………………………………………………………………………. 1 Samenvatting ……………………………………………………………………………………………… 2 Hoofdstuk 1.

Inleiding ………………………………………………………………………………… 3

Hoofdstuk 2.

Grenspark De Zoom – Kalmthoutse Heide ………………………………………… 4

2.1. 2.2. 2.3. 2.4. Hoofdstuk 3.

Historie …………………………………………………………………………………. Oprichting van het Grenspark ………………………………………………………... Het Grensparkbestuur ………………………………………………………………… Recreatie ………………………………………………………………………………..

4 5 5 7

De ruiterdruk in het Grenspark ………………………………………………………. 9

3.1. 3.2. 3.3.

Het onderzoek …………………………………………………………………………. 9 Werkwijze en uitvoering ………………………………………………………………. 10 Conclusies en uitkomsten …………………………………………………………….. 11

Hoofdstuk 4.

Wandelroutes, ruiterroutes en verbindingspaden in het Grenspark ……………… 12

4.1. 4.2. 4.3.

Het onderzoek ………………………………………………………………………….. 12 Werkwijze en uitvoering ……………………………………………………………….. 13 Conclusies en uitkomsten ………………………………………………………………13

Hoofdstuk 5.

Kleinere projecten ……………………………………………………………………… 14

5.1. 5.2. 5.3. 5.4. 5.5. 5.5. Hoofdstuk 6.

Infopanelen rondom het Grenspark …………………………………………………. Werkplan verwijderen Amerikaanse Vogelkers ……………………………………. Knipselkrant ……………………………………………………………………………. GPS-routes …………………………………………………………………………….. Vergroting wandelkaart ……………………………………………………………….. Oplossen problemen bij wandelpad ‘Vos’ ……………………………………………

14 14 14 14 15 15

Persoonlijke evaluatie …………………………………………………………………. 16

Literatuurlijst Bijlagen

Grenspark De Zoom – Kalmthoutse Heide

Door: Rosalien Bartelen, V2V

1

Samenvatting De interesse naar grensoverschrijdende natuurgebieden wordt steeds groter. De natuur met al haar levende organismen houdt zich immers niet aan een door ons vastgestelde grens. Het is belangrijk om over de grenzen heen te kijken. Wanneer men bijvoorbeeld bezig is om aan de ene kant van de grens te werken met het oog op verschraling en verdroging, terwijl men aan de andere kant juist water aan het inbrengen is, komen beide partijen nooit tot een goed eindbeeld. Samenwerking en overeenkomstigheid is in dit geval dus noodzakelijk en met het oog op de natuur ook heel erg belangrijk. Grenspark De Zoom – Kalmthoutse Heide is een grensoverschrijdend natuurgebied op de grens van Nederland en België. Het natuurwetenschappelijke belangrijke gebied is ongeveer 3750 hectare groot en wordt gekenmerkt door talrijke vennen, heidegebieden, landduinen en uitgestrekte bossen. In 1992 is de bijzondere commissie van Overleg en Advies geïnstalleerd. In 1999 is het beleidsplan beheer en inrichting afgerond. Het Grenspark is dus nog een jonge organisatie. Het Grenspark is in het bezit van talrijke organisaties en particulieren, zoals de Vlaamse en Nederlandse overheden, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, grote particulieren landgoederen, kleinschalige landbouwgebieden en vele kleine boseigenaren. In het verslag dat nu volgt, wordt ten eerste de organisatiestructuur van het Grenspark beter uitgelegd. Daarnaast worden allerlei grote en kleinere projecten, die goed en voldoende afgerond zijn, beschreven. Deze projecten lopen uiteen van het bepalen van de recreatiedruk van ruiters in het Grenspark, tot het inventariseren van wandelroutes en het maken van informatiemateriaal.

Foto: Ven op de Kalmthoutse Heide



2

1.

Inleiding

Dit rapport zal alle projecten beschrijven die zijn uitgevoerd tijdens de stage bij het Grenspark De Zoom – Kalmthoutse Heide. Deze stage omvatte 13 weken tijdens het tweede jaar van de versnelde bos- en Natuurbeheer opleiding, aan het MBCS in Velp. De stageovereenkomst die voorafgaande aan deze stage getekend is staat gegeven in bijlage 1. Tijdens de stage zijn er verscheidene opdrachten uitgevoerd waarin eindtermen, die essentieel zijn voor het halen van het diploma, in verwerkt zijn. De van tevoren opgezette eindtermen staan weergegeven in bijlage 2. In dit rapport worden alle voldoende afgeronde opdrachten omschreven en wordt het eindresultaat gepresenteerd. De opdrachten zullen in willekeurige volgorde gegeven zijn en zullen onder andere bestaan uit; het Ruiterdruk onderzoek in het Grenspark, het digitaal invoeren van GPS gegevens van wandelroutes met daarnaast het organiseren van een informatieavond, het beschrijven van de informatiepanelen rondom het grenspark, het werkplan voor het verwijderen van Amerikaanse vogelkers en de knipselkrant. Ook zullen er nog een aantal kleine projecten aan bod komen, zoals het onderzoeken van GPS-routes in het Grenspark en het aanvragen en uitwerken van een offerte voor het plastificeren en veranderen van de wandelkaart van het Grenspark. Voorafgaande aan de uitgevoerde opdrachten, zal er eerst iets verteld worden over het Grenspark zelf, de historie hiervan, de oprichting, het bestuur en de voorkomende recreatieve gebruiken.



3

2.

Het Grenspark De Zoom - Kalmthoutse Heide

Het Grenspark De Zoom – Kalmthoutse Heide is een uniek gebied. Het is een grensoverschrijdend natuurgebied met talrijke vennen, heidegebieden, landduinen en uitgestrekte bossen. Het heeft een totale omvang van zo’n 3750 hectare. Het is een gebied met zeldzame natuurwaardennatuurwaarden en een belangrijke landschappelijke en cultuurhistorische betekenis. Het wordt ongeveer in het midden doorsneden door de landgrens die België en Nederland met elkaar scheidt. De eigenaren die een deel van het gebied bezitten zijn uiteenlopend van natuurreservaten en bosgebieden van de Vlaamse en Nederlandse overheden, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, grote particulieren landgoederen, kleinschalige landbouwgebieden en vele kleine boseigenaren. De organisatie die betrokken is bij het Grenspark is ingewikkeld, vooral omdat veel verschillende belangen een rol spelen. Dit wordt verder in dit hoofdstuk verduidelijkt. 2.1.

Historie

Het Grenspark ligt op de hogere Kempische zandgronden. Opgestoven rivierduinen uit het nabij gelegen Scheldedal zorgden ooit voor het aanzien van het huidige duinenlandschap. Er ontstond een oerlandschap van uitgestrekte berken- en zomereikenbossen op de hogere gronden en veenmoerassen in de nattere delen. Door eeuwenlang gebruik als graasgronden veranderden de loofbossen in uitgestrekte heidevelden. In de middeleeuwen werden plaggen uit de heide samen met de uitwerpselen van het vee gebruikt als mest voor de akkers. Nu worden begrazing en plaggen als beheersmaatregelen toegepast om deze bijzondere vegetaties te behouden. Vanaf de 13e eeuw werden de veenmoerassen ontwaterd voor het winnen van turf en moer. Talrijke sporen in het landschap getuigen hiervan: moervennen, turfvaarten en ontwateringgrachten. Vooral vanaf 1850 is de mens de heide gaan omzetten in landbouwgrond en naaldbossen. De heide verdween sindsdien in een razendsnel tempo.Als een van de laatste overblijfselen van heide in de Antwerpse Kempen werd de Kalmthoutse Heide in 1941 als landgoed beschermd. De aanleg van grote landgoederen heeft er ook toe bijgedragen dat grote oppervlakten natuurgebied gespaard bleven voor versnippering of verkaveling. Zonder dit alles was het huidige natuurpark er nu niet geweest.

Foto: Dopheide (Erica tetralix)



4

2.2.

Oprichting van het Grenspark

Het grenspark De Zoom - Kalmthoutse Heide is op initiatief van de Benelux Economische Unie opgericht als eerste grensoverschrijdend natuurpark. Het idee om grensoverschrijdende natuurparken te maken werd begin jaren 80 gelanceerd. Gezamenlijk met de betreffende organisaties werd een beleidsplan gemaakt, dat in 1999 uitgegeven werd. Het beleidsplan doelt op een beheer van 1999 tot 2014. De oprichting illustreert het toenemende belang van natuur en milieu in internationaal verband. Het Grenspark is een vrijwillig samenwerkingsverband van eigenaren en beheerders. Vrijwillig, maar niet vrijblijvend. Samen werken deze beheerders en eigenaren (en dat zijn overheden en particulieren) aan gezamenlijk natuur- en waterbeheer. Recreatie en educatie worden daarbij niet vergeten. Het beleidsplan geeft de lange- en korte termijn doelen aan. De samengevatte versie van dit beleidsplan is te vinden op de internetsite www.grensparkzk.nl. De integrale visie is gericht op het waarborgen, versterken en ontwikkelen van (potentieel) aanwezige natuur- en landschappelijke waarden en voor zover passend daarbinnen vormen van voorlichting, educatie, recreatief medegebruik, houtproductie en faunabeheer. Ontwikkeling van karakteristieke ecotopen staat voorop. Voorbeelden daarvan zijn heiden, bossen, duinen en vennen én specifiek de overgangen daartussen.” Nederland en Vlaanderen mogen trots zijn op hun Grenspark. Het is een tastbaar bewijs van grensoverschrijdende samenwerking voor het behoud van dit uitgestrekte unieke natuurgebied. In Vlaanderen maakt het Grenspark deel uit van het Vlaams Ecologisch Netwerk, in Nederland is het Grenspark onderdeel van de Ecologische Hoofdstructuur. Op sommige onderdelen werkt het Grenspark samen met de Nationale Parken 2.3.

Het Grensparkbestuur

Het Grenspark wordt bestuurd door een Bijzondere Commissie, waarin vertegenwoordigers van de deelnemende organisaties en overheden zitting hebben. Deze Commissie bepaalt het beleid van het Grenspark. De officiële naam is "Bijzondere Commissie van Overleg en Advies" van de Benelux Economische Unie. Daarmee wordt al duidelijk, dat de Benelux Economische Unie een belangrijke rol heeft gespeeld bij het tot stand komen van het Grenspark. En eigenlijk is dat ook wel voor de hand liggend. Want voor een Internationaal Park is ook een internationale structuur nodig. De Bijzondere Commissie komt een keer of vier per jaar bij elkaar voor het bespreken van het beleid en het nemen van beslissingen, en zij wordt daarbij terzijde gestaan door een Stuurgroep die te vergelijken is met een dagelijks bestuur. LEDENLIJST Bijzondere Commissie "Grenspark De Zoom-Kalmthoutse Heide" Afdeling Water Vlaamse Gemeenschap Afdeling Natuur Vlaamse Gemeenschap Afdeling Bos en Groen Vlaamse Gemeenschap Waterschap Staatsbosbeheer Natuurmonumenten Ministerie van Defensie Particuliere eigenaren Ministerie LNV Provincie Noord-Brabant Gemeenten:Kalmthout - Essen - Woensdrecht Grenspark De Zoom – Kalmthoutse Heide


5

Naast de Bijzondere Commissie functioneert de Stuurgroep, welke te vergelijken is met een dagelijks bestuur. Deze stuurgroep is voornamelijk beleidsvoorbereidend bezig. Naast deze stuurgroep is de Grenspark organisatie of het Grenspark management actief. Dit management is beleidsuitvoerend bezig en is het beste te vergelijken met een soort staforganisatie. Hierbij hoort ook het gevraagd en ongevraagd adviseren van de bestuursorganen. De twee werknemers van het management hebben daadwerkelijk een baan bij het Grenspark. Daarvoor hebben zij ook hun eigen kantoor en bijbehorende middelen. De door mij gelopen stage was onder toeziend oog van dit management. Ook zijn er een aantal werkgroepen opgezet, welke een adviserende functie hebben voor de Stuurgroep en de Bijzondere Commissie. Dit zijn de werkgroep Voorlichting en Educatie, de werkgroep Natuur en Water en de werkgroep recreatie. De Benelux Economische Unie moet gezien worden als de initiatiefnemer van het Grenspark. Zij kunnen worden beschouwd als de werkgever van de Grenspark medewerkers. Hieronder wordt een schema weergegeven waarin de organisatiestructuur van het Grenspark nog een verduidelijkt wordt. Benelux Economische Unie

Bijzondere commissie van overleg en advies (algemeen bestuur)

Stuurgroep (Dagelijks bestuur)

Management

Werkgroep Voorlichting en Educatie

Werkgroep Natuur en Water

Werkgroep Recreatie

Figuur 1: Organisatiestructuur

Het Grenspark is een groot overkoepelend samenwerkingsverband dat als doel heeft om de verschillende grensoverschrijdende activiteiten op het gebied van natuurbehoud, waterbeheer en waterbehoud beter mogelijk te maken. Daarnaast zijn zij actief op het gebied van recreatie, voorlichting en educatie. Gezamenlijke problemen, zoals verdroging, kunnen beter in samenwerking opgelost worden dan dat verschillenden partijen zich daar individueel mee bezig gaan houden.



6

2.4.

Recreatie

Recreatie en natuurwaarde zijn de belangrijkste richtlijnen voor het beheer in het Grenspark. Jaarlijks krijgt het Grenspark vele tienduizenden bezoekers te verwerken. Dit vraagt om een goede balans tussen natuurbehoud en opvang van bezoekers. Door dit gegeven zijn er afspreken gemaakt over een verdeling. Het centrale rustdeel is voornamelijk rustgebied voor planten en dieren. Aan de randen van het gebied is meer ruimte voor de bezoeker. Er lopen verscheidene bewegwijzerde wandelroutes door het gebied, evenals afgebakende ruiterroutes en de gemarkeerde ‘Grensparkroute’, die rondom het Grenspark loopt, is speciaal aangelegd voor fietsers. Deze routes worden hieronder in de figuren 2, 3 en 4 weergegeven. Op de kaart met de gemarkeerde wandelpaden staan de wandelpaden aangegeven met symbooltjes van verschillende dieren.

Figuur 2: Wandelroutes Grenspark

Figuur 3: Fietsroute ‘Grensparkroute’

Figuur 4: Ruiterroutes Grenspark



7

Hieronder staat in figuur 5 een kaart weergegeven die de beschermende maatregelen voor het gebied ten behoeve van de recreatie weergeeft. De naastgelegen legenda verduidelijkt de kaart.

(bron: Beleidsplan beheer en inrichting 1999 pag. 62)


Figuur 5: Recreatiebeleid Grenspark


8

3.

De ruiterdruk in het Grenspark

Over de ruiterdruk in het Grenspark is nog maar weinig bekend. De hoogste druk zal zich voornamelijk bevinden in het Noorden van het gebied. Hier staat een grote manege, ge dat grenst aan het park. De ruiterpaden zijn gemarkeerd met paaltjes, waarop een bordje met het logo van een hoefijzer staat afgebeeld. De ruiterroutes in het Grenspark staan aangegeven op het kaartje dat toegevoegd is aan hoofdstuk 2.4. 3.1.

Het onderzoek

Het doel van het onderzoek is het vastleggen van het aantal ruiters in het Grenspark. Naast het vastleggen van de druk, wordt er ook gekeken naar eventuele toekomstige veranderingen en verbeteringen voor de ruiters in het Grenspark. Dit wordt onderzocht door middel van een enquête. Deze enquête is afgeleid van de bestaande enquête die zal worden verspreidt naar aanleiding van het recreatiemonitoringsplan, geschreven door S.Tempelman in juni 2003. Het onderzoek zal ongeveer 3 maanden omvatten. Dit zijn de maanden April, Mei en Juni in het jaar 2003. Het onderzoek zal drie belangrijke aspecten omvatten: • Ten eerste zal er op afgesproken plaatsen en tijden geteld worden. Zo krijg je een ongeveer beeld van de druk op die dag en dat tijdstip. Bij het tellen zal onderscheidt gemaakt worden tussen individuen en groepen (vanaf 4 ruiters). •

Ten tweede zal er worden geobserveerd. Dit gebeurt ook tijdens het tellen, maar zal ook ter paard gedaan worden. Het is niet de bedoeling dat ruiters sociaal wenselijk gaan vertonen, wanneer ze iemand zien die aantekeningen maakt. Door te observeren te paard is het ook gemakkelijk gesprekken met de ruiters te maken, waardoor je een eerlijk beeld krijgt over de bevindingen van de ruiter over het Grenspark. Bij het observeren zal gelet worden op het gedrag dat de ruiter in het Grenspark vertoont. Hierbij wordt gekeken of de ruiter de aangewezen ruiterpaden gebruikt of dat hij/zij zelf paden heeft gecreëerd en deze ook veeltijdig gebruikt.

•

Ten derde zullen de ruiters die in het Grenspark rijden een enquête krijgen. Uit deze enquête moeten de bevindingen van de ruiters naar voren komen over de voorzieningen voor ruiters in het Grenspark. Wat vinden de ruiters van het gebied, zijn ze in het bezit van een ruiterrijbewijs, hebben ze aanbevelingen voor de paden en waar zitten de knelpunten in het padenstelsel.

De enquête wordt in bijlage 3 weergegeven, even als de brief die aan deze enquête gekoppeld zat. Van tevoren is er een brief met informatie over het onderzoek naar de beherende instanties van de ruiterpaden gegaan, zodat deze van het onderzoek op de hoogte waren..



9

3.2.

Werkwijze en uitvoering

Na inventarisatie en overleg met de beheerders zijn de volgende onderzoeksplaatsen tot stand gekomen; • Manege de Wolf in Huibergen, Nederland • Puts Meuleke, Nederland • Kortenhoeff, familyland, Nederland • Bieduinen, Putseweg, Nederland • Parking Noord, België • Vroente, België De namen van de onderzoeksplaatsen zijn afgeleid van een standaard naam van een gebied of een naam van een plaats of voorziening, dicht bij de onderzoeksplaats. De onderzoeksplaats ‘Bieduinen, Putseweg in Nederland’ is naderhand vervangen. De precieze plaatsen waar ruiters zouden rijden in dit onderzoeksgebied is niet bekend en er zijn daar ook geen aangelegde ruiterpaden aanwezig. De onderzoeksplaatsen staan gegeven in figuur 6. De tijdstippen voor het tellen en observeren zullen in de volgende categorieën verdeeld worden; • Werkdagen (maandag, dinsdag, woensdag, donderdag en vrijdag) • Zaterdag • Zon- en feestdagen (de feestdagen die in de periode van het onderzoek vallen zijn; Pasen, meivakantie in Nederland, voorjaarsvakantie in België, Koninginnedag in Nederland, Dag van de Arbeid in België, hemelvaartsdag en Pinksteren.) De tijdstippen voor het tellen zij in drie categorieën verdeeld; • Tijdstip 1: 10.00 – 11.30 • Tijdstip 2: 12.30 – 14.00 • Tijdstip 3: 15.00 – 16.30 Uitgaande van deze tijdstippen kan er, per onderzoeksplaats, iedere maand op een ander tijdstip geteld worden.

Figuur 6: Onderzoeksgebieden



10

3.3.

Conclusie en uitkomsten

De onderstaande conclusies zijn getrokken uit de tellingen en observaties. De enquêtes worden verwerkt door 2 nieuwe stagiaires van de Hogeschool in Mechelen. Naar aanleiding van de tellingen en observaties mag gezegd worden dat: • De grootste ruiterdruk zich bevindt bij manege de wolf in Huibergen. • Op de andere vier onderzoeksplaatsen zijn sporadisch ruiters waargenomen. • 2 andere belangrijke opstapplaatsen staan weergegeven op het onderstaande kaartje in figuur 7, samen met de hoge druk bij manege de Wolf. De plaatsen zijn door middel van de observaties ontdekt. De omcirkeling geeft het opstappunt van de ruiters aan en de gekleurde weg geeft de weg aan die de meeste ruiters vanuit het opstappunt naar en in het Grenspark maken.

Figuur 7: grootste ruiterdruk plaatsen

Er zijn door mijn een 150 tal enquêtes verspreidt. 30 zijn er naar manege de Wolf gegaan. Jan Dekkers heeft er 100 meegenomen om uit te delen op maneges en particulieren in België. 20 stuks heb ik zelf uitgedeeld zowel aan Nederlandse als Belgische kant.



11

4.

Wandelroutes, ruiterroutes en verbindingspaden in het Grenspark

Er lopen verscheidene wandelroutes, ruiterroutes en verbindingspaden in het Grenspark, zoals al eerder werd vermeld in hoofdstuk 2.4. Deze routes worden gemarkeerd door middel van paaltjes langs de kant van de paden van ongeveer 50 centimeter hoog. Iedere route heeft een eigen naam en een daarbij behorend logo. Je hebt wandelroute Vlinder, Bos, Duin, Libel, Schaap, Muis, Vos, Ree en Uil. Binnenkort wordt hier wandelroute Haas aan toegevoegd. Iedere route heeft een eigen kleur en logo van het dier waarna ze vernoemd zijn. Een bordje met dit gekleurde logo is op paaltjes die de route markeren bevestigd. De ruiterroute wordt gemerkt met een zelfde paaltje met hierop een zwart bordje met een wit hoefijzer erop. De routes lopen verspreidt over het Grenspark en staan weergegeven op het kaartje dat gegeven is in hoofdstuk 2.4. De dikkere stippellijn geeft de verbinding tussen de route in Nederland en in België weer. Dit pad loopt langs de geasfalteerde verbindingsweg en is de enige manier om van de ene route naar de andere te komen. De verbindingsweg is overigens de enige geasfalteerde straat die door het Grenspark loopt. De verbindingsroutes zijn aangebracht om wandelroutes met elkaar te verbinden. Hierdoor kun je van de ene route naar de andere lopen via bewegwijzerende paaltjes. Deze paaltjes zijn dezelfde als die gebruikt worden voor de wandelroutes en ruiterroutes alleen zijn ze gekenmerkt door middel van een zwart bordje met hierop twee paar witte voetstappen. De bovenstaande recreatieve routes staan gegeven op een wandelkaart die men kan kopen bij het Educatief Centrum de Vroente in Kalmthout. Dit is tevens het centrale punt voor de recreatieve druk in het Grenspark. 4.1.

Het onderzoek

Alle routes staan weergegeven op een redelijk overzichtelijke wandelkaart. Deze routes zijn allemaal goed te lopen via de bewegwijzerende paaltjes. Dit is in ieder geval meestal het geval. Zo nu en dan ontbreken er paaltjes door vandalisme of zijn deze zodanig beschadigd dat ze voor de recreant moeilijk te volgen zijn. Door dit gegeven is het handig om alle paden duidelijker op papier te hebben, dan alleen op de redelijk overzichtelijke wandelkaart. Iets van de laatste tijd is het GPS-systeem. Met dit systeem kun je de wandelroutes opslaan, door middel van alle markerende paaltjes per wandelroute in het GPS systeem te plaatsen. Deze punten worden door middel van coördinaten opgeslagen. De coördinaten zijn afkomstig van de satellieten boven de wereld. Het aantal paaltjes per route varieert hierbij van 80 tot 200. Uiteindelijk kunnen deze zogenaamde waypoints in een Geografisch informatie systeem ingevoerd worden. Dit GIS systeem zal dan alle routes digitaal in kaart brengen, waardoor het makkelijk zal zijn om ze later terug te vinden en om aanwijzingen en verbeteringen toe te passen. Dit systeem wordt speciaal gemaakt door een extern bedrijf. Dit bedrijf heeft alle geografische kaarten van het gebied van Nederland en België samengevoegd tot een grote digitale kaart. Nadat alle gegevens ingevoerd zijn, kun je gemakkelijk kaarten uitprinten die de precieze locatie van de wandelroutes met al haar paaltjes aflezen. Het uiteindelijke doel is om aan iedere wandel-, ruiter- en verbindingsroute een vrijwillige peter of meter aan de wijzen. Deze persoon controleert volgens een draaiboek zijn of haar route. Er wordt hierbij gelet op het ontbreken van paaltjes of vernielingen hieraan. Wanneer dit allemaal goed loopt, zullen er minder tot geen klachten meer binnen komen over de routes.



12

De routes worden toegewezen tijdens een informatieavond bestemd voor wandelverenigingen, IVN gidsen, maneges en beherende natuurverenigingen. De brief die de bovenstaande mensen hiervoor kregen staat gegeven in bijlage 4. 4.2.

Werkwijze en uitvoering

Het onderzoek werd in een aantal stappen uitgevoerd; •

Ten eerste werden alle routes gelopen en werden de paaltjes ingevoerd via de GPS. Dit koste het meeste tijd omdat het redelijk wat routes waren.

Het probleem dat bij deze opdracht kwam kijken, begon in de eerste week dat ik hier aan begon. Het GIS systeem was nog niet klaar voor het Grenspark, omdat het moeilijk is om Belgische en Nederlandse geografische kaarten met elkaar te verbinden door de afwijkende normen waarop de kaarten zijn gebaseerd. De wandelroutes daarentegen stonden wel al genoteerd in het GPS-systeem, maar het systeem kan maar 200 Waypoints opslaan. Zonder de juiste software op de PC kun je de gegevens van het GPS niet downloaden naar de PC. Na heel wat heen en weer gebeld te hebben en veel mensen te hebben gesproken die niet konden helpen werd de site www.GPS.pagina.nl gevonden. Door middel van links op deze pagina kon er een programma gedownload kon worden op de PC. Door middel van een PC kabel verbonden aan het GPS kun je de opgeslagen Waypoints over naar de PC via dit programma. • •

4.3.

Ten tweede werden alle opgeslagen waypoints in het GIS-systeem geplaatst. Ten derde werd er een informatieavond georganiseerd en werden de vrijwilligers geïnstrueerd door middel van een handleiding per wandelroute. Deze handleiding is te vinden op bijlage 5. Dit is de handleiding voor wandelpad ‘Duin’, de andere draaiboeken zijn bevatten dezelfde inhoud.

Conclusies en uitkomsten

Nadat alle routes in het GIS waren ingevoerd, konden er kaarten uitgeprint worden waarop de wandelpaaltjes die de routes markeren duidelijk weergegeven werden. Voor het vrijwillig controleren door middel van een peter- en metersysteem, heb ik alle routes ingedeeld en beschreven in 8 handleidingen. Sommige handleidingen bevatten 2 routes, maar hierbij gaat het om routes met afstanden van 2 en 3 kilometer. Voor de informatieavond heb ik verscheidene wandelverenigingen aangeschreven. Evenals mensen die op een of andere manier betrokken zijn bij het Grenspark. In totaal heb ik zo’n 25 mensen benaderd. Voorafgaande aan de in informatieavond heb ik een aantal berichten gehad van mensen die niet konden komen, maar die wel het peter- en meterschap over een bepaalde wandelroute op zich wilden nemen. Hierdoor kwam het totaal te verdelen routes nog op 5 Tijdens de informatieavond die maandag 23 juni werd gehouden, was de opkomst helaas niet zo groot. Mijn ouders waren en met vrienden, 2 mensen van het educatief centrum de Vroente, een van mijn stagebegeleiders en een meneer van de wandeldriedaagse Woensdrecht. Deze mensen hebben daarentegen wel allemaal een route tot zich genomen, na de door mij gehouden power point presentatie. 4 routes werden hierdoor weggegeven en er blijft er nog maar een over. Deze route wordt voorlopig gecontroleerd door mijn stagebegeleider, die een echte natuurfan is. Tijdens mijn inventarisatie van deze route, ben ik twee hagedissen tegengekomen en een heleboel zonnedauw. Grenspark De Zoom – Kalmthoutse Heide


13

5.

Kleinere projecten

5.1.

Infopanelen rondom het Grenspark

Rondom het Grenspark staan verscheidene infopalen waar informatie op gegeven wordt over het park en haar recreatieve mogelijkheden. Op het kaartje dat gegeven is in hoofdstuk 2.4. staan deze borden met de letter i, gegeven. In het verslag gegeven in als bijlage 6 aan dit rapport, worden alle informatiepanelen rondom het Grenspark gegeven en omschreven. Hierdoor is er een duidelijker beeld van de informatiepanelen. 5.2.

Werkplan verwijderen Amerikaanse Vogelkers

Ieder jaar werken er in de zomer verscheidene vakantiewerkers in het Grenspark. Deze vakantiewerkers gaan in België onder de naam ‘vakantiejobbers’. Het zijn meestal jongeren. De belangrijkste werkzaamheid voor deze jongeren is het verwijderen van de Amerikaanse Vogelkers in het Grenspark. Vooral in het Noorden van het gebied dringt deze struik zich steeds meer op en verdringt daarmee andere planten boomsoorten. Een echt veiligheidsvoorschrift voor deze vakantiejobbers was er van tevoren nog niet. Daarom heb ik een werkplan opgesteld. Bij het maken van dit werkplan is rekening gehouden met ARBO voorschriften die van toepassing zijn voor het verwijderen van Amerikaanse Vogelkers. Naast een werkplan is een folder gemaakt om de vakantiejobber gemakkelijk en snel te informeren over de bijkomstigheden en regels die gelden voor het verwijderen van Amerikaanse Vogelkers. Het werkplan en de folder zijn terug te vinden in bijlage 7. 5.3.

Knipselkrant

Ongeveer eens per jaar wordt er door de medewerkers van het Grenspark een knipselkrant uitgegeven. Deze ‘krant’ bevat alle ingestuurde krantenknipsel over het Grenspark van dat afgelopen jaar. Deze artikelen zijn afkomstig uit allerlei kranten, zowel in Nederland als in België en worden door vrijwilligers ingestuurd. De knipselkrant nummer vijf heb ik in elkaar gezet. 5.4.

GPS-routes

In Nederland en ook in België lopen verscheidene GPS-routes. Deze routes zijn door een willekeurig persoon ontworpen en kunnen vanaf het internet gedownload worden. Er zijn hiervoor verschillende internetsites op het internet. Men kan zo een route lopen in een gekozen natuurgebied. Via het intypen van coördinaten die gekoppeld zijn aan de satellieten boven de wereld, loopt men een route met behulp van de GPS. Het nadeel van deze manier van ‘wandelen’ is dat men dwars door een natuurgebied heen loopt en niet op de aangewezen paden. Dit kan schadelijk voor de natuur zijn en daarom is het belangrijk om te weten waar deze routes zich bevinden in je natuurgebied. Er loopt ook een route door het Grenspark, terwijl de medewerkers van het Grenspark hier niets van af wisten. Een van deze routes is gevonden op een site, zodat de medewerkers ongeveer weten waar hij



14

loopt. Deze informatie is gegeven in bijlage 8 van dit rapport. Hier staat eveneens nog een kleine uitleg van het onderzoek bij. 5.5.

Vergroting wandelkaart

Naast de infopanelen die in hoofdstuk 5.1. worden beschreven, staan er nog een aantal andere. Dit zijn houten panelen die er oorspronkelijk al stonden bij de Kalmthoutse Heide, nog voordat het Grenspark werd opgericht. In deze panelen zitten nu verknipte wandelkaarten die provisorisch bevestigd zijn in de panelen. Het gaat hierbij om vier houten panelen die oorspronkelijk geplaatst zijn rondom de Kalmthoutse Heide. Deze kaarten moesten geplastificeerd worden en daarbij moest gelijk het formaat gewijzigd worden. Het bedrijf dat de oorspronkelijk wandelkaart gemaakt heeft moet dit doen en via het aanvragen van een officiële offerte is dit gebeurd. 5.6.

Oplossen problemen bij wandelpad ‘Vos’

Wandelpad ‘Vos’ is een van de wandelroutes die door het Grenspark loopt. Over deze wandelroute komen de meeste klachten binnen van wandelaars die verkeerd lopen, doordat de bewegwijzerende paaltjes niet goed geplaatst zijn. Naar aanleiding van het inventariseren van de wandelroutes zijn er een aantal verbeteringspunten voor de wandelpaden naar voren gekomen. Deze punten worden weergegeven in bijlage 9. Deze punten heb ik gepresenteerd tijdens een vergadering van de Werkgroep ‘Recreatie’ van het Grenspark. Naar aanleiding van deze vergadering is er besloten ten eerste zo spoedig mogelijk iets aan de problematiek van wandelroute ‘Vos’ te doen. Na de vergadering heb ik contact opgenomen met de beherende instanties van die wandelroutes. In dit geval is dat Staatsbosbeheer. Samen met de boswachter ben ik alles op gaan nemen. Ik heb hier een plannetje over geschreven en samen met Ignace van het Grenspark en een vakantiejobber ben ik de palen gaan verzetten en hebben we de logo’s veranderd.



15

6.

Persoonlijke evaluatie

De langste stage tijdens mijn leerweg aan het MBCS in Velp heb ik gelopen bij Grenspark De Zoom – Kalmthoutse Heide. Deze stage duurde 13 weken. Heel veel mensen uit mijn klas gingen in dit jaar, 2e jaar van de versnelde bos en natuurbeheer opleiding, stage lopen in het buitenland. Ik was hier zelf ook heel erg in geïnteresseerd maar door allerlei omstandigheden zag ik dit toch niet zitten. Ik wilde wel graag ook eens meemaken hoe het zou zijn om in een ander land stage te lopen. Ik ben toen gaan kijken naar natuurgebieden in België. Via via kwam ik achter het bestaan van het Grenspark. Ik moet eerlijk toegeven dat ik er van tevoren nog nooit van had gehoord, terwijl mijn ouders er een paar kilometer van vandaan wonen. Ik ben toen naar het educatief centrum de Vroente in Kalmthout gegaan en daar kreeg ik het telefoonnummer van de 2 Grensparkmedewerkers, Marten Wiersma en Ignace Ledegen. Ik heb Marten opgebeld en gevraagd of ik daar stage kon lopen, maar dit ging in eerste instantie niet. Ze hadden al een stagiaire en er zou waarschijnlijk nog een andere stagiaire bijkomen. Dit laatste was nog niet helemaal zeker en ik heb nog een paar keer teruggebeld om te vragen of die andere stagiaire nog zou komen. Uiteindelijk kwam deze niet en kon ik komen praten over de bedoelingen van mijn stage. Marten en Ignace hebben een sturende functie en hierdoor pasten een aantal dingen die il graag wilde leren niet erg goed in de planning. Samen zijn we tot een aantal projecten gekomen, waarbij zowel zij als ik baat bij hadden. Twee weken later begon ik. Meteen vanaf de eerste dag werd ik al geaccepteerd en beschouwd als een medewerker. Ik had van tevoren geen verwachtingen gemaakt. Ik hoopte alleen wel dat het me zou bevallen, omdat ik er 13 weken stage zou moeten lopen. De werksfeer was heel erg goed. Het werktempo ligt er vrij hoog, naar mijn idee. Ik mocht zelf helemaal mijn eigen werktempo bepalen en dit vond ik in het begin wel een beetje moeilijk. Ik wilde alles gelijk snel klaar hebben. Ik heb hier op een gegeven moment een gesprek over gehad met mijn stagebegeleider en vanaf toen ben en rustiger, maar vooral nauwkeuriger gaan werken. De werktijden zijn oorspronkelijk van 9 tot 5, alhoewel ik hier redelijk vrij in werd gehouden. Voor mijn onderzoek over de recreatiedruk van ruiters in het Grenspark, ben ik ook regelmatig in de weekenden en op vrije feestdagen gaan tellen. De projecten die ik heb gedaan vond ik allemaal erg leuk om te doen. Het recreatiedruk berekening van de ruiters en het inventariseren en invoeren van de wandelroutes waren de grootste. Ik ben een paar keer met mijn eigen paard het gebied in gegaan om de ruiters te observeren en dit is zeer goede manier omdat ruiters zo geen sociaal gedrag gaan vertonen en gewoon lekker buiten de routes blijven lopen en niet schrikken als ik er aan kom. Ook heel erg leuk vond ik alle contacten die ik heb gemaakt tijdens mijn stage. Zowel Nederlandse als Belgische. De verschillen die ik tussen deze landen heb waargenomen, heb ik beschreven in mijn verslag voor internationale betrekkingen. Deze verschillen waren niet zo groot, maar vele kleine verschilletjes maken deze twee landen toch anders. Ik heb het heel erg naar mijn zin gehad tijdens mijn stage bij het Grenspak en ik heb ook heel veel weer geleerd. Vooral door de manier van werken ben ik zelfstandiger en ondernemender geworden. De mensen waren allemaal heel erg aardig en ik heb echt het gevoel dat ik iets gedaan heb. De dingen die ik gedaan heb zijn allemaal nuttig voor het Grenspark, zowel nu als in de toekomst. Een kopie van mijn stagebeoordeling en van de door mij behaalde eindtermen staan gegeven in bijlage 10.



16

Literatuurlijst Voor het voorgaande rapport zijn de volgende bronnen gebruikt;

• •

Recreatiemonitoringsplan, S.Tempelman, 2003 Internet site www.grensparkzk.nl, juni 2003



17

Inhoudsopgave. 1. Samenvatting 2. Hoofdstuk 1. Inleiding 3. Hoofdstuk 2. Grenspark De Zoom Kalmthoutse Heide 4

Recommend Documents