1 Korintiërs 13:1-13 | Extreme Makeover Wordt je van geloven een heel ander mens? En wil je dat eigenlijk wel? Paulus schrijft dat liefde het verschil maakt: als christen ken je Gods liefde, en dat is een Extreme Makeover. Voor preeklezers: ik hoor graag als mijn preek ergens gelezen wordt. Neem dan even contact met mij op:
[email protected]. Dan stuur ik ook de bijbehorende powerpoint toe. Liturgie Zingen: Opwekking 488 en Opwekking 767 Stil gebed Votum en groet Zingen: Opwekking 569, Opwekking 194 en ‘Oceans’ Gebed Lezen: 1 Korintiërs 13 : 1 – 13 Filmpje Preek Zingen: ‘Ik zoek u God’ Geloofsbelijdenis Zingen: Opwekking 461 Gebed Collecte (ondertussen Opwekking 554) Zingen: Opwekking 769 Zegen
Extreme Makeover Inleiding dia 1 – poster Extreme makeover, een extreme verandering, met die belofte zijn jullie de kerk in gelokt. Er moet dus nog wel wat gebeuren vanmiddag… Ik ben in ieder geval blij dat het thema je niet heeft afgeschrikt! Blijkbaar zie je het wel zitten, zo’n extreme makeover. dia 2 – extreme makeover Eerlijk is eerlijk, die titel hebben we gejat van een tv-programma. Een Amerikaans tv-programma, ik zou zeggen: hoe kan het ook anders… Ik moet bekennen dat ik het programma nog nooit bekeken heb. Op internet heb ik even gezocht, en daar vond ik de volgende omschrijving van het programma. “Extreme Makeover volgt de verhalen van de gelukkigen die zijn uitgekozen voor een once-in-a-lifetime chance
om een Assepoester-achtige ervaring te beleven: een sprookje in het echte leven waarin dromen waar worden, niet alleen door uiterlijk te veranderen, maar ook levens en bestemmingen.” Zo, dat is een hele mond vol. Iemands leven, ja zelfs iemands bestemming veranderen… Ben benieuwd hoe ze dat dachten te doen! Daar hebben ze een Extreme Team voor, met de beste plastisch chirurgen van Amerika, oogartsen, tandartsen, diëtisten, stylisten enzovoort. Wat zij met ‘je bestemming’ te maken hebben, ontgaat mij, maar met je uiterlijk weten ze in ieder geval wel raad! dia 3 – makeover Zou jij meedoen als je de kans krijgt? Lijkt het je wat, zo’n extreme makeover? Mij lijkt het dus helemaal niks. En nog niet eens omdat ik bang ben voor dat Extreme Team. Ik vind mijzelf gewoon niet lelijk genoeg voor zo’n extreme makeover! En als ik tegen jou zou zeggen: ‘jij kunt best een extreme makeover gebruiken’, dan hoop ik dat je boos wordt of me uitlacht, want dat is een belediging. Het programma is al niet meer op tv, dat is maar goed ook. Neem nu dit meisje. Ja, ze heeft een spleet tussen haar tanden, haar kapsel is een beetje suf en dat T-shirt is een hobbezak. Maar is ze er echt op vooruitgegaan? Met haar nieuwe tandpastareclame-glimlach? Met een jurk waar je steeds moet opletten dat je niet te veel van je borsten laat zien? Voor haar makeover was haar lach in ieder geval echt. Het programma zegt vooral dat je niet goed genoeg bent. 1. Wil je een christelijke makeover? dia 4 – wil je een christelijke makeover? Vanmiddag gaat het over een makeover die doet wat de Extreme Makeover wel belooft, maar nooit waar zal kunnen maken: een makeover van je leven en bestemming. Maar wil je die christelijke makeover wel? dia 5 – zit je te wachten op een makeover? Ik kan me goed voorstellen dat je daar helemaal niet op zit te wachten. Een makeover doe je omdat je ergens ontevreden over bent. Bijvoorbeeld over een te kleine soosruimte: dan ga je plannen maken voor een grotere soos. Voordat je voor een makeover gaat,
moet je een probleem hebben waar de makeover een oplossing voor is. Maar maakt geloven nou echt zo veel verschil in je leven? Laat ik het zo zeggen: de meeste Nederlanders denken niet dat ze een probleem hebben waar het christelijk geloof een antwoord op geeft. De christelijke cabaretgroep Voorwaar heeft eens een liedje geschreven met de tekst: ‘wij zijn van de nazorg, vertel ons uw probleem, heeft u geen probleem, nou dan maken wij er een.’ Dat gevoel kun je zomaar hebben bij het christelijk geloof: eerst krijg je een probleem aangepraat, en dan komt een mooie oplossing. Maar als je gewoon gelukkig bent, tevreden, wat moet je dan met zo’n christelijke makeover? Zit je wel te wachten op een geloof dat verschil maakt in je leven? Dan moet je veranderen, en waarom zou je als je best tevreden bent? dia 6 – waarom geloven als het geen verschil maakt? (sportschool) Aan de andere kant: als geloven geen verschil maakt in je leven, waarom zou je dan nog geloven? Als je naar een sportschool gaat, dan wil je dat na een tijdje ook verschil te zien is: dat je bent afgevallen, dat je sterker bent geworden of dat je conditie is verbeterd. Maar als je al een half jaar fanatiek aan het sporten bent en er verandert niets, waar doe je het dan eigenlijk voor? Dan kun je je tijd wel beter besteden! Je maakt keuzes op basis van wat je ergens aan hebt: wat heb je aan het christelijk geloof? Aan de ene kant is dat typisch iets van onze tijd: alles moet een functie hebben. Aan de andere kant is ook de bijbel duidelijk: geloven gaat niet alleen over het leven straks. Als je gelooft betekent dat een nieuw leven, nu. Ik denk dat je het wel zo kunt samenvatten: aan de ene kant willen we dat geloof verschil maakt, dat het een makeover is, waarom zou je anders geloven? Maar aan de andere kant: we zitten er niet echt op te wachten om te veranderen, zo’n makeover moet wel heel duidelijk een verbetering zijn. 2. Makeover in Korinte dia 7 – makeover in Korinte (ruïnes) Een makeover: daarover schrijft Paulus aan de christenen in Korinte. Tegenwoordig is Korinte een slaperig stadje: weinig te beleven. Veel interessanter zijn de ruïnes van het oude Korinte, vlak buiten de stad, die heel wat toeristen trekken. Het nieuwe Korinte heeft zo’n 30.000 inwoners, maar in de tijd van Paulus waren dat er toch al snel 100.000.
De stad was dus meer dan 3 keer zo groot, terwijl er nog lang niet zoveel mensen op de wereld woonden als nu. Het was een echte wereldstad. dia 8 – bewijzen dat je er toe doet Ik zou meer over die stad kunnen vertellen, maar wat nu belangrijk is: de inwoners hadden een behoorlijke reputatie opgebouwd. Alles in Korinte draaide om succes hebben. Korintiërs stonden bekend als hebberige en op seks gerichte mensen. In Korinte kwam je om het te maken, om te bewijzen dat jij er toe doet. Mensen dus die heel druk zijn met zichzelf. Misschien denk je dat het in de kerk in Korinte heel anders ging, maar dat valt smerig tegen. Daarom schrijft Paulus een brief. De brief valt in de categorie ‘brieven die je liever niet wilt krijgen’. Paulus is superkritisch. In hoofdstuk 3 schrijft Paulus: ‘jullie begrijpen niet wat geloof precies betekent. Jullie leven nog steeds als mensen van deze wereld. Want jullie zijn jaloers en jullie zoeken ruzie.’ Als je nu in deze kerk zou binnenkomen zou je denken: ‘ik zoek wel even verder, naar een betere kerk.’ dia 9 – geloof als nieuwe manier om jezelf te bewijzen Voor de christenen in Korinte is geloven een nieuwe kans om jezelf te presenteren. Ze willen te graag verschil maken. Daar gebruiken ze het christelijk geloof ook voor, voor een heuse ‘kijk mij nou’-makeover. In de gemeente zijn allemaal gaven van de heilige Geest: profetie, wonderen, klanktaal, en nog veel meer. Maar in plaats van er blij mee te zijn, voeren ze hele discussies over wat de belangrijkste gave is, en wie het dus het verste heeft geschopt in de kerk. Het is precies zoals in de rest van de stad, alleen dan met een christelijk sausje. Zelfs geld aan de armen weggeven, gebeurt om gezien te worden: je komt er hoger mee op de lijst van beste christenen… dia 10 – alleen liefde maakt het verschil Paulus moet daar niets van hebben. Hij zegt: ‘met al die gaven van jullie maken jullie het verschil niet. Want hoe mooi die gaven ook zijn, jullie denken dat het om jezelf gaat. Dat is jullie probleem! Ik wil jullie vertellen over iets dat veel belangrijker is: liefde.’
En dan komt dat hoofdstuk over de liefde. Liefde is wat écht verschil maakt. Jij staat niet langer in het middelpunt, het leven gaat niet om jou, liefde is dat je de ander net zo belangrijk vindt als jezelf. Dát is de Extreme Makeover van christenen. 3. Liefde: typisch christelijk? dia 11 – liefde: typisch christelijk? Is liefde echt het verschil? Alsof alleen christenen liefde hebben, betere mensen zijn dan anderen… Ik geloof er niets van. Ik ken genoeg niet-christenen die echt niet alleen maar met zichzelf bezig zijn, vriendelijke mensen bij wie je je direct op je gemak kunt voelen. Is liefde wel zo typisch christelijk? Het is nog niet zo makkelijk om het verschil tussen een christen en een niet-christen te zien. Je kunt van iemand denken: ‘hè? ben jij christen?!’ Andersom kan het ook dat je van iemand denkt: ‘jij zou wel eens een christen kunnen zijn’, terwijl hij het niet is. Christenen en niet-christenen lijken best veel op elkaar. dia 12 – niet-christenen worden beïnvloed door christelijk geloof (ziekenhuis) Daar zitten 2 kanten aan. Aan de ene kant zijn niet-christenen in Nederland vaak toch heel sterk beïnvloed door het christelijk geloof. Zonder christelijk geloof had Nederland er heel anders uitgezien. Neem bijvoorbeeld de gezondheidszorg: niet voor niets hebben veel ziekenhuizen christelijke namen. De gezondheidszorg in Nederland is opgezet door christenen met liefde voor hun zieke medemens. Voor scholen, opvanghuizen voor weeskinderen en allerlei sociale voorzieningen geldt precies hetzelfde: opgezet door christenen uit liefde voor de medemens. Het zijn voor ons heel vanzelfsprekende dingen, de regering moet daar gewoon voor zorgen, daar hebben we recht op, maar het is uit het christelijk geloof ontstaan! Liefde is deel geworden van onze samenleving. dia 13 – christenen worden beïnvloed door de wereld Aan de andere kant worden christenen vaak ook sterk beïnvloed door de wereld. Uiteindelijk gaat het ook in Nederland om jezelf. Ga maar eens op straat vragen wat in het leven echt belangrijk is. Ik kan je nu al vertellen welk antwoord je het meest gaat horen: ‘dat ik gelukkig ben.’ Het is belangrijk om iets moois van je leven te maken. Ik snap dat heel goed: zo ben ik zelf ook.
Maar het is wel wat anders dan liefde! Liefde vinden we wel mooi, maar het mag niet te veel kosten. Als je moet bezuinigen, dan liever op je giften dan op je telefoonabonnement. Christenen gaat het vaak net zo goed om hun eigen leven. dia 14 – het verschil: christenen kennen de bron van liefde Maakt liefde het verschil tussen christenen en niet-christenen? Als je om je heen kijkt, zou je het niet zeggen. Toch is er één levensgroot verschil: christenen kennen de bron van liefde. Ze kennen Jezus, die de liefde in eigen persoon is. Het verschil tussen christenen en niet-christenen, de makeover, zit er niet in dat christenen betere mensen zouden zijn, maar dat christenen gedreven worden door de bron van liefde: God. 4. Extreme makeover? dia 15 – Gods liefde kennen maakt enorm verschil Is dat dan nog wel een Extreme Makeover? Ja: Gods liefde kennen, dat is hét verschil tussen christenen en niet-christenen, en dat maakt echt al een wereld van verschil! In de wereld, of het nu Korinte is of Franeker, moet je jezelf bewijzen. Voor God hoeft dat niet. God heeft alles voor je over, zijn liefde mag hem alles kosten. Jezus liet zich aan het kruis spijkeren om jou te winnen. Dat is een verademing in een wereld waar je liefde moet verdienen. Voor God hoef je je niet anders voor te doen dan je bent, voor hem hoef je geen Extreme Makeover te doen. God waardeert je zoals je bent, als uniek persoon. Dat is zó anders als hoe het in onze wereld gaat, dat het echt een Extreme makeover is. dia 16 – laat Gods liefde het beste naar boven halen Laat die liefde van God dan ook het beste in jou naar boven halen. Als christen ga je andere dingen belangrijk vinden. Ja, je wilt nog steeds graag gelukkig zijn, maar je leert steeds meer dat je met God pas écht gelukkig wordt. Dan hoef je niet alleen maar bang te zijn als het leven tegenzit, of boos als het allemaal niet zo gaat zoals jij het wilt. En wát een angst en boosheid is er in Nederland! Als christen mag je in Gods liefde rust en houvast vinden. Het beste wat Gods liefde in je naar boven haalt, is liefde. Gods liefde geeft je een goede reden om zelf lief te hebben. God houdt van mensen, zonder verschil tussen hen te maken, wie ben jij dan om jezelf belangrijker te vinden dan de ander? Als je het met dit leven moet doen, kan ik dat goed snappen:
dan is dit je enige kans om te genieten. Maar met Gods liefde heb je eeuwig leven op een compleet nieuwe wereld. Over Extreme Makeovers gesproken… Wil jij verschil maken in het leven van anderen? Wil jij voor liefde staan in een harde wereld? dia 17 – Een prachtige makeover: God laat je tot je recht komen Minder met jezelf en meer met anderen bezig zijn: het klinkt misschien gek, maar dat is een prachtige makeover. Want je bent niet gemaakt om altijd maar met jezelf bezig te zijn. Met hoe anderen over je denken en met je eigen leven zo mooi mogelijk maken. God wil je daar graag van bevrijden. Hij heeft je gemaakt voor liefde. Amen.
Genesis 1:1-2:4 - Geloof en wetenschap Geloven: is dat niet ouderwets? Heeft de wetenschap geloof niet gewoon ingehaald? De wetenschap heeft toch aangetoond dat de bijbel niet klopt? Of ligt het toch een beetje anders? Voor preeklezers: ik hoor graag als mijn preek ergens gelezen wordt. Neem dan even contact met mij op:
[email protected]. Dan stuur ik ook de bijbehorende powerpoint toe. Liturgie Zingen: Opwekking 489, Opwekking 586 en Opwekking 700 Stil gebed Votum en groet Zingen: Psalm 19 : 1 en 2 Gebed Lezen: Genesis 1 : 1 – 4 Preek Zingen: Opwekking 672 Geloofsbelijdenis Zingen: Opwekking 556 Gebed Collecte Zingen: Opwekking 569 Zegen
Geloof en wetenschap Inleiding dia 1 – videorecorder Wie kent hem nog? De videorecorder! Dit apparaat is precies wat je nodig hebt. Wie kent het niet, dat je niet kunt kiezen of je vanavond Nederland 3 of RTL 4 kijkt? Met dit apparaat hoef je nooit meer te kiezen! Wie kent het niet, dat je niet thuis bent als je favoriete serie op tv is, en je daardoor de hele clou mist? Met dit apparaat hoef je nooit meer iets te missen! Het is heel eenvoudig: doe er een lege videoband in, stel in welk programma je wilt opnemen, en voortaan kijk je alles op je eigen tijd! Ideaal toch?! Die videorecorder had natuurlijk ook wel wat nadelen. Instellen welk programma opgenomen moest worden, was best een ingewikkeld klusje. De beeldkwaliteit liet wel eens wat te wensen over, het was in ieder geval geen full-HD. En met wat pech begon het programma 10 minuten later dan in de tv-gids stond, en als je daar niet van tevoren al rekening mee hield, kwam je er aan het einde van een film van 2 uur achter dat de ontknoping niet meer op de band stond… dia 2 – Netflix Wie gebruikt zijn videorecorder eigenlijk nog? Nou? Ik vermoed dat de meeste videorecorders al op de vuilnisbelt terecht zijn gekomen, en de overige videorecorders staan in een vergeten hoekje op zolder. De videorecorder is maar een achterhaald ding. Eerst werd hij ingehaald door de dvd-recorder, maar die is inmiddels ook al ingehaald door Youtube, Netflix en NPO-gemist. Je kunt alles op je eigen tijd kijken, zonder de nadelen van de videorecorder. dia 3 – platte aarde De videorecorder is een achterhaald ding, iets van vroeger. Maar wat voor de videorecorder geldt, geldt ook voor de dingen die we weten. Vroeger, dan moet je een paar honderd jaar terug in de tijd, wisten mensen heel zeker dat de wereld plat was. Als je te ver zou varen met je bootje, zou je van de wereld af vallen! Inmiddels weten we wel beter: je kunt niet van de wereld afvallen, want de wereld is rond. Zoals Herman Finkers het zegt: ‘de wereld is rond, zo rond als een pannenkoek’. Hoe dan ook: niemand gelooft nog dat de aarde plat is,
dat is een achterhaalde manier van denken, de wetenschap heeft bewezen dat de aarde rond is. dia 4 – heeft wetenschap geloof ingehaald? En daarmee komen we bij het onderwerp van vanmiddag. De wetenschap heeft sinds de ontdekking dat de wereld rond is ook niet stilgezeten. We weten veel meer over de wereld dan vroeger. Zo veel, dat de vraag opkomt: kun je eigenlijk nog wel in God geloven met alles wat wij weten? Is geloven niet ook zo’n achterhaald ding? Heeft de wetenschap geloof niet gewoon ingehaald? 1. Heeft wetenschap geloof ingehaald? dia 5 – heeft wetenschap geloof ingehaald? (sterren) We hebben vanmiddag al gezongen uit Psalm 19: ‘het ruime firmament maakt wijd en zijd bekend Gods werk en grote macht.’ Het is een heel oud lied, geschreven door David, en de woorden zijn natuurlijk wel een beetje ouderwets. Ik bedoel, ‘firmament’, wie zegt dat nou nog, zo van: ‘weet je, ik zat laatst dat firmament te bestuderen…’ Maar het is een heel herkenbaar lied. Het gaat over kijken naar de sterren. Als het donker en helder is, en je even de stad uitgaat naar een plekje zonder lantaarnpalen, dan kun je de sterren zien. Eerst zie je er een, dan opeens zie je er nog tien, en voor je het weet kun je ze niet meer tellen. Sterren, miljarden kilometers verderop in het heelal. Dan voel je je klein. Wat een grote God die dat gemaakt heeft! Want dat hebben we gelezen in Genesis 1: op de vierde dag maakte God de zon, de maan en de sterren. Maar de wetenschap heeft een heel ander verhaal over hoe het heelal is ontstaan. Het is het verhaal van de oerknal. Kijk maar even mee: dia 6 – filmpje https://www.youtube.com/watch?v=ZSt9tm3RoUU dia 7 – wetenschap: oerknal en evolutie Je zou kunnen zeggen: dit is het scheppingsverhaal van de wetenschap. Even heel kort: 13,7 miljard jaar geleden was er een enorme ontploffing, en daardoor is het heelal ontstaan. Dat heelal heeft zich razendsnel uitgebreid, er ontstonden sterrenstelsels en planeten. Zo ontstond ook de planeet aarde.
Op aarde ontstond leven, en dat leven ontwikkelde zich, van eencellige diertjes tot alle levensvormen die er vandaag zijn. Ik vertel het nu heel erg kort, en natuurlijk kun je heel veel vragen hierbij stellen, maar: volgens wetenschappers hebben we op veel van die vragen ook een antwoord. dia 8 – kun je de bijbel nog geloven? Kun je Genesis 1 nog wel geloven als wetenschappers iets heel anders zeggen? Hebben zij niet gewoon aangetoond dat de bijbel niet klopt? Onder dat filmpje op Youtube staan allemaal opmerkingen, en één daarvan is: ‘dit filmpje heeft alle antwoorden op het leven’. Nu zouden echt niet alle wetenschappers dat nazeggen, maar ze zijn er wel degelijk! Wetenschappers die zeggen: ‘nu weten we hoe het écht is gegaan. Het is tijd om te stoppen met God: die sprookjes hebben we niet meer nodig. De wetenschap geeft een antwoord op alle grote vragen van het leven: wie ben ik, waarom ben ik er, waar ga ik naar toe? Je bent er door het toeval, dus geniet er vooral van!’ 2. Wat zegt de wetenschap? dia 9 – wat zegt de wetenschap? Is het zo, heeft de wetenschap het geloof inderdaad ingehaald? Dan moeten we naar twee dingen beter gaan kijken: naar de wetenschap en naar wat de bijbel zegt. Laten we beginnen met de wetenschap: wat kan de wetenschap wel en wat kan de wetenschap niet zeggen? dia 10 – schepping onderzoeken is goed (telescoop) Christenen doen wel eens negatief over de wetenschap: ‘prima dat mensen de natuur willen onderzoeken, maar ze moeten afblijven van wat God zegt!’ Maar wist je dat de moderne wetenschap met christenen is begonnen? Als je gelooft dat de krachten van de natuur goden zijn, dat overal in de natuurlijk goddelijke krachten zitten, dan láát je het wel om daar onderzoek naar te doen: dat is de goden verzoeken! Maar christenen geloven iets anders: alles wat je ziet is door God gemaakt. Daarom is het helemaal niet gevaarlijk om de schepping te onderzoeken, sterker nog: door je in de schepping te verdiepen, leer je God beter kennen! Zoals Psalm 19: als je naar de sterren kijkt, kom je onder de indruk van God. Laten we ook niet doen alsof wetenschappers dom zijn! Wat je nu moet met die oerknal en evolutie, daar komen we zometeen nog wel op, maar het is niet eerlijk om het belachelijk te maken.
Wetenschappers zijn over het algemeen slimme en nieuwsgierige mensen, die vragen stellen bij alles wat ze zien, en daar vaak ook antwoorden op hebben gevonden die we elke dag dankbaar gebruiken. dia 11 – wetenschap gaat niet over de levensvragen Maar: over de grote vragen van het leven kan de wetenschap niets zeggen. Op school had ik een docent scheikunde die zei: ‘scheikunde is een prachtig vak, maar over de echt belangrijke dingen leer je bij scheikunde niets, dan moet je bij filosofie en theologie zijn.’ Dat is natuurlijk niet echt reclame voor je vak, ook al is scheikunde inderdaad prachtig. Maar hoe langer ik over die uitspraak nadacht, hoe meer ik er achter kwam dat hij gelijk had: de wetenschap kan niets zeggen over de dingen die écht belangrijk zijn. De wetenschap weet niets over zin, over liefde en over goed en kwaad. Voor dat soort dingen moet je bij God zijn. Wetenschappers die zeggen dat de wetenschap geloof heeft ingehaald, gaan hun boekje te buiten. Zij geloven in toeval in plaats van God, maar het is onmogelijk om dat te bewijzen! Dat is geen wetenschap meer, maar geloof. Wetenschappers kunnen van alles zeggen over hóe deze wereld zich heeft ontwikkeld, maar niet over wie of wat daar achter zit. Wetenschappers kunnen alles in het heelal onderzoeken, maar God is geen onderdeel van het heelal, hij heeft het gemaakt. 3. Wat zegt Genesis 1? dia 12 – wat zegt Genesis 1? Dat was de wetenschap, nu de bijbel: wat zegt Genesis 1 wel en niet? En dan is het goed om even te bedenken dat Genesis 1 is geschreven toen de moderne wetenschap nog niet bestond. Genesis 1 is niet bedoeld om onze wetenschappelijke vragen te beantwoorden. Misschien is de bijbel over de schepping wel wat minder duidelijk dan je denkt. dia 13 – moeilijke vragen bij Genesis 1 We zijn net gestopt bij Genesis 2:4, maar als je dan even doorleest in Genesis 2, staat daar opeens een andere versie van de schepping! Dan staat er dat er nog helemaal niets op aarde groeide, en dat God toen de mens maakte. En even verderop staat dat het niet goed is dat de mens alleen is, en dat God daarom de dieren maakte. De volgorde is heel anders dan in Genesis 1! Dan denk ik: blijkbaar gaat het niet om de volgorde. Bij Genesis 1 zelf kun je allerlei vragen stellen:
hoe kan het dat eerst het licht wordt gemaakt, en daarna pas de zon en de sterren? Er staat dat de maan ook licht geeft, maar dat klopt toch helemaal niet? De maan geeft zelf geen licht, maar weerspiegelt het licht van de zon. En die koepel die het water moet verdelen tussen de hemel en de aarde, wat is dat? Onze vliegtuigen en raketten zijn hem in ieder geval nog nooit tegengekomen. dia 14 – verschillende manieren om te lezen Als je Genesis 1 leest als een verslag van het begin, kom je met allemaal van dat soort lastige vragen in aanraking. Maar je kunt het ook anders lezen: als een soort gedicht, een soort lied. In een verslag moet je dingen altijd heel precies zeggen, maar in gedichten gaat het daar niet om: door het beeldend te vertellen, komt het dichter bij. Zo zou je Genesis 1 ook kunnen lezen. Het gaat me er nu niet om te zeggen hoe je Genesis 1 moet lezen: je kunt het lezen als verslag en als gedicht, en voor beide is wel wat te zeggen, maar ook wel wat tegen te zeggen. Wat ik vooral wil zeggen: wees voorzichtig met grote uitspraken over hoe God de wereld gemaakt heeft. Want voor je het weet zeg je niet meer wat in de bijbel staat, maar wat jij dénkt dat in de bijbel staat. 4. Ruimte voor verschil! dia 15 – ruimte voor verschil! Even terug naar het thema: geloof en wetenschap. Heeft de wetenschap het geloof achterhaald? Is geloven als een videorecorder, iets van vroeger? Het antwoord is… Nee! Maar dat zal, hoop ik, niemand meer verrassen. dia 16 – Topnerd Tycho Maar hoe zit het dan met die twee versies van het begin, de versie van Genesis 1 en de versie van de oerknal en evolutie? Kun je als christen geloven dat de wereld door de oerknal is ontstaan? Een tijdje geleden verscheen het kinderboek “Het geheime logboek van topnerd Tycho”, geschreven door Corien Oranje en de christelijke topwetenschapper Cees Dekker. Volgens dat boek heeft God de wereld gemaakt door de oerknal en evolutie. Uiteraard waren er ook mensen het helemaal oneens met dat boek, en zo zijn er weer heel wat discussies gevoerd. Wat moet je daar mee? dia 17 – we hebben niet alle antwoorden Ik zou zeggen: geef elkaar vooral ruimte om verschillend te denken! De wetenschap heeft niet alle antwoorden, maar de bijbel geeft ook niet alle antwoorden. Misschien is het wel zo dat God de oerknal heeft gebruikt om de wereld te maken,
misschien ook niet. Misschien heeft God de wereld wel in precies een week gemaakt, misschien ook niet. Ik weet het gewoon niet. In de kerk zijn we volgens mij niet zo gewend om dat antwoord te geven: we willen graag duidelijkheid, weten waar we aan toe zijn. Maar het is helemaal niet erg om het soms ook niet te weten, of om van mening te verschillen. Ik moet dan altijd denken aan Job. God vraagt aan Job: ‘waar was jij toen ik de aarde maakte? Vertel het maar, als je zoveel weet. Wie heeft de grenzen en de maten van de aarde bepaald? Dat weet jij vast wel! Waarop is de aarde gebouwd? Wie heeft de eerste steen van de aarde gelegd? Toen dat gebeurde, juichten de sterren van vreugde, en alle engelen zongen een lied.’ De sterren en de engelen waren erbij, maar Job niet, en jij ook niet, en ik ook niet. dia 18 – geloof hangt niet van wetenschap af Ik kan niet beoordelen of de theorie van de oerknal en evolutie klopt. Dat is een vraag voor natuurwetenschappers, en dat ben ik nu eenmaal niet. En zelfs natuurwetenschappers kunnen niet meer zeggen dan dat het waarschijnlijk is, want 100% zekerheid krijgen ze nooit. Wat ik wel weet, en dat is mijn vak, is dat als die theorie van de wetenschap blijkt te kloppen, dat het geloof dan nog niet achterhaald is! Geloof hangt niet af van wat wetenschappers nu weer ontdekken. 5. Geen toeval maar gewild! dia 19 – geen toeval maar gewild! Ik heb het nu veel gehad over dingen die we niet weten. Dat heb je nu eenmaal met zo’n onderwerp… Maar ik wil graag afsluiten met wat we wel weten! Genesis 1 staat niet in de bijbel als lastig hoofdstuk, maar een hoofdstuk met een duidelijke boodschap: je bent niet ontstaan door het toeval maar door God gewild! dia 20 – je bent geen toevallig ongelukje God zit achter deze wereld. Het heelal is niet toevallig ontstaan, de aarde is niet toevallig ontstaan, leven is niet toevallig ontstaan, jij bent niet toevallig ontstaan!
Sterker nog: de mens is volgens God het hoogtepunt van de schepping. Volgens sommige wetenschappers zijn mensen niet meer dan een klomp atomen waar allerlei elektrische stroompjes doorheen jagen. Het leven heeft dan helemaal geen zin, heeft geen doel, je bent er nu eenmaal dus je moet er maar het beste van maken. dia 21 – je bent mens: het mooiste van de schepping (kroon) In Genesis 1 zegt God iets heel anders tegen jou: ‘Ik sta aan het begin. Kijk maar om je heen, wat je ook ziet: ik heb het gemaakt. Vind je het niet indrukwekkend? Voel je je klein als je al die sterren ziet? Maar het mooiste wat ik gemaakt heb, dat zijn niet de sterren, de planeten en de aarde, dat zijn ook niet de bomen, de rotsen en de zee, het zijn niet de vissen, de vogels of de leeuwen, nee, niets kan op tegen jullie, mensen. Ik heb het gemaakt voor jullie, ook voor jou! Ik wilde jou op mijn wereld, en ik wil met je verder!’ Wat een God hebben wij! Amen.
Filippenzen 3:7-8a - Geslaagd?! Het is fijn als je voor je examens geslaagd bent. Wij willen graag dat dingen lukken. Maar wanneer ben je als persoon geslaagd? Paulus zegt: alleen met Jezus. Alles wat zelf wilt toevoegen is afval. Voor preeklezers: ik hoor graag als mijn preek ergens gelezen wordt. Neem dan even contact met mij op:
[email protected]. Dan stuur ik ook de bijbehorende powerpoint toe. Liturgie Zingen: Opwekking 599, 638 en 640 Stil gebed Votum en groet Zingen: Psalm 146 : 2, 3 en 8 Gebed Lezen: Filippenzen 3 : 1 – 11 Filmpje Preek over Filippenzen 3 : 7 – 8a
Zingen: Opwekking 575 Geloofsbelijdenis Zingen: Opwekking 518 Gebed Collecte Zingen: Opwekking 687 Zegen met gesproken amen Zingen: Opwekking 734
Geslaagd?! Inleiding dia 1 – examens Eindelijk was het deze week zo ver: de examenuitslagen. Wat duurt wachten dan lang! Je was al bijna weer vergeten dat je die examens had gedaan, al helemaal gewend aan een veel te lange vakantie. Of je hebt al weken niet geslapen, bent chagrijnig en snauwt iedereen af, bijt op je nagels totdat er niets meer van over is, allemaal omdat je gek wordt van de spanning. Hoe dan ook: de uitslag is eindelijk binnen. dia 2 – geslaagd De spannendste dag was donderdag, de dag van het, hopelijk verlossende, telefoontje. Elke keer als je telefoon overgaat, schrik je even: zou dit het telefoontje zijn waar je op zit te wachten? Alle anderen die het wagen jou te bellen, kap je snel af: je moet bereikbaar zijn! En dan is het zover: je school belt. Je bent… geslaagd! Zelfs als je dat eigenlijk al lang wist, is het een opluchting. Dit is toch maar mooi binnen! Je cijferlijst doet er niet meer toe: jij heb je diploma! Je zet het op facebook, hangt de vlag uit en snijdt de taart aan. Uiteraard in die volgorde. Het is fijn als je slaagt. En als je dit jaar geen examens hebt gedaan: het is natuurlijk ook fijn als je overgaat, naar de volgende klas of het volgende studiejaar. Het is fijn dat als je ergens aan begint, dat het dan ook lukt. Want dat is slagen: dat dingen lukken.
dia 3 – geslaagd?! Er zijn allerlei dingen waar je in kunt slagen. Maar vandaag kijken we nog wat dieper: naar jezelf. Wanneer ben je nu geslaagd als persoon? Wanneer is jouw leven gelukt? Wanneer kun je trots zijn op jezelf? 1. Wanneer ben je geslaagd? dia 4 – wanneer ben je geslaagd? Wanneer ben je nu geslaagd? Dat hangt er natuurlijk maar net vanaf wat jij belangrijk vindt, wat jij graag zou willen bereiken in je leven. De een droomt ervan een grote paardenwedstrijd te winnen, terwijl een ander daar helemaal niets mee heeft. Voor iedereen is het wat anders om geslaagd te zijn. dia 5 – wat je hebt, wat je doet, wat mensen van je vinden Toch kun je er ook wel iets algemeens over zeggen. Ik kwam ergens dit rijtje tegen: je bent geslaagd om wat je hebt, om wat je doet of om wat mensen van je vinden. Als ik dat soort rijtjes zie, dan maak ik er altijd een sport van een uitzondering te vinden. Ik kon er niet een bedenken… Het zal dus wel heel aardig kloppen. Ik ga ze even langs. dia 6 – Dagobert Duck Je bent geslaagd om wat je hebt. Zeg maar, de Dagobert Ducks van deze wereld, die zwemmen in hun geld. Aan sommige mensen zie je gewoon dat ze geslaagd zijn: dikke auto, dure kleding en een gigantisch huis. Maar het kan ook gewoner, met de nieuwste I-Phone. Als je maar meer hebt dan mensen om je heen, dan ben je geslaagd. Toen ik examen deed was je al geslaagd als je een telefoon met kleurenscherm had… En je hoeft helemaal geen dikke auto te hebben: als je als eerste van je vriendengroep een auto koopt, is zelfs een oude Nissan Micra heel indrukwekkend! dia 7 – tennis Je bent geslaagd om wat je doet. Je examens halen bijvoorbeeld. En dan verder, met een opleiding, je eerste baan. Je bent geslaagd als je jezelf opwerkt, als je iets belangrijks met je leven doet. Maar ook bijzondere dingen die je kunt, bijvoorbeeld muziek of sport.
Ook hier hoef je helemaal niet groot te denken: als je maar beter presteert dan de mensen om je heen. Roland Garros winnen is maar voor enkelen weggelegd, maar ik ben ook al onder de indruk als je een Fries tennistoernooi wint. dia 8 – waardering Je bent geslaagd om wat anderen van je vinden. Misschien is dit wel de belangrijkste, want iets hebben of doen, dat is pas echt leuk als anderen het ook zien. Wat is het heerlijk als mensen je bewonderen! Bijvoorbeeld omdat jij alles durft waar anderen voor terugschrikken. Of omdat iedereen jouw humor heerlijk vind. Het toppunt van geslaagd zijn is natuurlijk als anderen een poster van jou boven hun hangen. dia 9 – Paulus: een zeer geslaagde man En dan komen we bij Paulus. Paulus was echt geslaagd. Alles wat Joden belangrijk vinden, waarom zij iemand bewonderen, heeft Paulus. Paulus is geboren om geslaagd te zijn. Hij is een Israëliet, en dan niet zomaar een: hij komt uit de stam Benjamin. Hij had nog niet veel meer gepresteerd dan volle poepluiers, en toch waren de mensen al onder de indruk omdat hij van Benjamin afstamde. En dan gaat het verder: Paulus is niet in Israël opgegroeid, maar komt wel uit een echte Hebreeuwse familie: hij spreekt perfect Hebreeuws. Verder is Paulus besneden, precies zoals dat volgens de wet moest, op de 8e dag na zijn geboorte. En neem dan zijn opleiding: hij heeft onderwijs gekregen van de Farizeeën, de meest respectabele Joden die je maar kunt bedenken. Vandaag zou je zeggen: Paulus heeft aan een topuniversiteit gestudeerd, Cambridge ofzo. Paulus heeft zich precies aan de Joodse wetten gehouden, heeft nog nooit een regel overtreden. En hij had een glansrijke carrière als christenvervolger. Ja, dat hoor je goed: hij was een geslaagd christenvervolger. Voor Joden liet dat zien dat Paulus echt een goede en fanatieke Jood was. In onze tijd zou hij als expert vaak mogen aanschuiven bij De Wereld Draait Door of RTL Late Night. De mensen keken naar hem op, zagen hem als voorbeeld. Paulus was geslaagd. Ik neem aan dat niemand hier zoals Paulus wil zijn… We leven natuurlijk in een heel andere tijd. Maar geslaagd zijn, dat wil natuurlijk iedereen. Want dat geeft het gevoel dat je waardevol bent.
En als je helemaal niets hebt om trots op te zijn, als jouw leven niet zoveel voorstelt, als je je er een beetje voor schaamt, dan kun je altijd nog doen alsof je succesvol bent. Wij willen nu eenmaal graag geslaagde mensen zien. 2. Geslaagd met Jezus dia 10 – geslaagd met Jezus Wanneer ben je geslaagd? De boodschap van Paulus is dat je niet geslaagd bent om wat je doet, om wat je hebt of om wat anderen van je vinden, maar dat je geslaagd bent met Jezus. Met Jezus ben je gegarandeerd geslaagd, en het is ook de enige manier om echt geslaagd te zijn. dia 11 – Jezus is geen reserveoptie Dat is nogal wat, zeggen dat Jezus beter is dan al die andere dingen waarin je geslaagd bent. Kijk, als je niets hebt, als je leven een grote mislukking is, dan kan ik me goed voorstellen dat je zegt: ‘Jezus is alles voor me.’ Als alles je is afgepakt, dan kun je altijd nog naar Jezus vluchten. Jezus als reserveoptie voor niet-zo-geslaagde mensen. Maar zo bedoelt Paulus het dus helemaal niet! Jezus is voor hem geen reserveoptie. Paulus was een zeer geslaagde Jood, hij had indrukwekkend carrière gemaakt en er werd naar hem opgekeken. Dat hij zegt dat je pas met Jezus echt geslaagd bent, zegt hij niet omdat hij niets beters heeft. Het is omdat hij heeft ontdekt dat al die dingen waardoor je geslaagd zou zijn, nooit op kunnen tegen Jezus. dia 12 – Jezus is geslaagd Maar wat bedoelt Paulus daar dan mee, dat je geslaagd bent met Jezus, dat Jezus alles is wat je nog wilt? Daar hebben we even wat stappen voor nodig. Stap 1: Jezus is geslaagd. Al zouden veel mensen in zijn tijd op aarde hem helemaal niet zo geslaagd vinden… Hij had niet de hipste gadgets of de duurste paarden, had maar weinig echte vrienden en kon heel vervelend zijn. Toch is Jezus geslaagd. God heeft je niet gemaakt zodat anderen onder de indruk van je zijn, hij heeft je gemaakt voor zichzelf: dat mensen door jou van God onder de indruk zijn, door je liefde voor God en voor alle mensen.
Daar zijn mensen dus niet bepaald in geslaagd. Jezus wel: hij deed wat altijd al Gods bedoeling met de mensen was, hij koos nooit zijn eigen belang, maar altijd het belang van de ander. Daarom is Jezus geslaagd. dia 13 – Jezus wordt als jou De volgende stap is echt waanzinnig! Jezus is geslaagd, is iemand om eindeloos te bewonderen, maar Jezus draait het om! Je bent niet pas geslaagd als jij wordt zoals Jezus, het is precies andersom: Jezus wordt net als jou! Dat bedoelt Paulus als hij zegt dat je bij Jezus hoort. Ergens anders schrijft Paulus: “God heeft hem die de zonde niet kende voor ons een gemaakt met de zonde.” Wij dromen erover net zo te worden als de geslaagden van deze wereld. Jezus hangt, bij wijze van spreken, juist jouw poster boven zijn bed. Dat is toch niet te bevatten?! dia 14 – je bent al geslaagd En dan de laatste stap: daarom ben je al lang geslaagd. Als Jezus, de enige die echt geslaagd is in Gods bedoeling met de mensen, als die Jezus zich met jou identificeert, dan ben je pas echt geslaagd. Je bent niet geslaagd om wat je met je leven hebt bereikt, dat kan nooit op tegen de liefde van Jezus. Je bent met Jezus geslaagd, en daar hoef je niets voor te presteren, daar hoef je geen examens voor te maken, en daar hoef je niet te bewijzen dat je de moeite waard bent. Je krijgt het cadeau. Met Jezus ben je al geslaagd. 3. De rest: weg ermee! dia 15 – de rest: weg ermee! En al die andere dingen dan? Die dingen die jij zo mooi voor elkaar hebt, waar jij geslaagd in bent? Paulus zegt: weg ermee! Dat doet hij met heel felle woorden. Voor de mensen die je aanpraten dat je jezelf moet bewijzen, heeft Paulus geen goed woord over. In de Bijbel in Gewone Taal worden ze ‘slechte mensen’ genoemd. In de Nieuwe Bijbelvertaling staat ‘honden’, een lelijker scheldwoord kon je niet voor Joden gebruiken. Het is net zo grof als een moslim ‘varken’ noemen. Zo boos maakt Paulus zich over iedereen die zelf nog iets wil toevoegen
aan wat Jezus al voor je heeft gedaan. dia 16 – het staat Jezus in de weg (containers) Paulus zegt: al die dingen die ik vroeger zo belangrijk vond, al die dingen die van mij een geslaagd man maakten, ze zijn waardeloos, kunnen in de vuilnisbak. Moeten we dan zometeen, na deze dienst, maar een vuurtje maken en al onze diploma’s verbranden? Dat lijkt mij niet helemaal de bedoeling… Maar waar het Paulus om gaat: alles waar je trots op bent, waardoor je denkt dat je ertoe doet, alle dingen waarmee je jezelf geslaagd hebt gemaakt, die staan in de weg dat je met Jezus geslaagd bent. Denk niet dat je waardevol bent om wat je hebt, om wat je doet of om wat anderen van je vinden. dia 17 – je doet jezelf ermee tekort Daarmee doe je jezelf alleen maar te kort. Want wat is het dan moeilijk om geslaagd te blijven. Als je nu je diploma hebt gehaald, is dat natuurlijk heel fijn, maar daar kun je niet je hele leven op blijven teren. Je moet jezelf steeds verder ontwikkelen om geslaagd te blijven. Je blijft bezig jezelf te vergelijken met anderen, je moet steeds meer hebben, je moet steeds beter presteren, en steeds weer moet je de waardering van anderen verdienen. Het is onbegonnen werk en nergens voor nodig, je bent al geslaagd! dia 18 – ruimte om te lijden Wat scheelt dat een gestress! Geen zorgen meer over of je wel goed genoeg bent. Geen wonder dat Paulus begint met dat je blij mag zijn omdat je bij Jezus hoort. Stop maar met al die drukte om jezelf te bewijzen. Dan komt er ook ruimte om er voor anderen te zijn en te lijden. Net als Paulus, die op reis ging om iedereen over Jezus te vertellen, en daarom deze brief nu uit de gevangenis schrijft. Net als Jezus, die kwam om ons te redden, en daarom aan het kruis werd geslagen. Als je met Jezus geslaagd bent, dan zul je ook lijden. Maar juist dan mag je merken dat je bij hem hoort, dat je al lang geslaagd bent. Amen.
Handelingen 10:9-36 - Hokjes, vakjes Hokjes, vakjes, we hebben allemaal vooroordelen over mensen die anders zijn. Petrus heeft ook een vooroordeel, over iedereen die niet Joods is. Hij wordt van zijn vooroordeel afgeholpen en komt uit zijn hok. Voor preeklezers: ik hoor graag als mijn preek ergens gelezen wordt. Neem dan even contact met mij op:
[email protected]. Dan stuur ik ook de bijbehorende powerpoint toe. Liturgie Zingen: Opwekking 623 (Laat het huis gevuld zijn) Opwekking 510 (Dit is mijn verlangen) Opwekking 573 (Heer u bent welkom) Stil gebed Votum en groet Zingen: Opwekking 518 (Heer u doorgrondt en kent mij) Gebed Sketch Lezen: Handelingen 10 : 9 – 36 (BGT) Zingen: Psalm 15 : 1 en 2 (Heer, wie mag wonen in uw tent) Preek Zingen: Opwekking 711 (Zijn trouw kleurt de morgen) Opwekking 347 (Ik geloof; als geloofsbelijdenis) Gebed Collecte Zingen: Opwekking 569 (Regeer in mij) Zegen
Hokjes, vakjes Inleiding dia 1 – poster ‘Hoeveel vooroordelen heb jij?’ Dat was de vraag op de poster voor deze themadienst. Nou, hoeveel vooroordelen heb jij? Mijn eerste reactie is: ‘vooroordelen? Die heb ik niet!’ Ik kan het natuurlijk verkeerd hebben, maar ik denk dat ik zeker niet de enige ben die er zo over denkt. dia 2 – moslims
Kijk, iedereen kent de grote voorbeelden van vooroordelen wel. Over moslims bijvoorbeeld. ‘Moslims zijn een groot gevaar voor ons land. Moet je kijken wat ze daar in Syrië en Irak allemaal uitspoken! Het is een kwestie van tijd, en dan doen ze ook in Nederland een greep naar de macht. Die islamitische buurman ziet er vast heel vriendelijk uit, maar hij hangt wel een extremistische godsdienst aan.’ Of vooroordelen over asielzoekers: ‘die komen maar naar ons land, leven van ons belastinggeld en pikken later onze banen in. Ze zijn trouwens ook niet te vertrouwen, het is niet voor niets dat overal van die bewakingscamera’s hangen. Ze verzinnen een zielig verhaal om een verblijfsvergunning te krijgen, en als ze die eenmaal hebben zijn ze hun eigen zielige verhaal weer vergeten.’ dia 3 – Wilders Dat soort vooroordelen dus, ik heb ze niet. Ik ben toch zeker Geert Wilders niet? Hmm, dat was wel een vooroordeel over Geert Wilders… Maar die grote vooroordelen over moslims en asielzoekers, de meeste Nederlanders vinden dat gewoon onfatsoenlijk. Als Wilders laat roepen dat we minder Marokkanen willen, valt iedereen over hem heen. Vooroordelen, dat is eigenlijk best wel een veilig thema. Jij hebt ze niet, dus je kunt vooral horen wat anderen fout doen. Of… dia 4 – experiment Op internet kwam ik een filmpje van een experiment tegen. Een jonge man verkleedt zich als dakloze, en doet midden in een drukke straat alsof hij struikelt. En hij staat niet meer op. De voorbijgangers lopen met een boog om hem heen, ze halen hun neus voor hem op. Het is een saai filmpje, want minutenlang blijft die man liggen, en er is niemand die iets doet. Even later heeft diezelfde man zich verkleed als succesvolle zakenman. Hij struikelt op dezelfde plek, en staat ook niet meer op. Mensen schrikken ervan, en helpen hem direct. dia 5 – hokjes, vakjes Dat filmpje laat zien welke vooroordelen voorbijgangers hebben. Gewone mensen, zoals jij en ik. Ik had die zwerver waarschijnlijk ook laten liggen. Vooroordelen zijn niet alleen voor racisten, vooroordelen hebben we allemaal.
1. Vooroordelen? dia 6 – vooroordelen? In Handelingen 10 komen we Petrus tegen. Petrus heeft ook vooroordelen. Vooroordelen over alles wat niet Joods is. Joden, zoals Petrus, gaan niet om met andere mensen, heidenen. Dat doe je gewoon niet. dia 7 – Joden sluiten zich op in eigen hokje Joden waren zich er goed van bewust dat zij een bijzonder volk waren. God had hen apart gezet van de andere volken. Joden hoorden bij God. Een bijzonder voorrecht, en daar moet wel iets tegenover staan. Want God heeft ook wetten gegeven. In die wetten staat wanneer iets bij God past, rein is, en wanneer iets niet bij God past, onrein is. Het was niet verboden om om te gaan met niet-Joden. Maar dat was wel heel ingewikkeld: als je omgaat met mensen die de reinheidswetten niet houden, ben je zelf voor je het weet ook onrein. Daarom maakten Joden het zichzelf makkelijk door maar helemaal niet met anderen om te gaan. Ze sloten zichzelf af voor de buitenwereld, in hun eigen veilige hokje. dia 8 – Petrus is trots dat hij een Jood is Zo’n Jood is Petrus ook. Het is twaalf uur ’s middags, en Petrus heeft honger. Het is alsof hij op zijn wenken bediend wordt: hij ziet een visioen van een kleed vol met dieren. Een stem uit de hemel zegt: ‘slacht ze maar en eet ze op.’ Komt dat even goed uit! Maar Petrus verstijft. Op het kleed lopen ook onreine dieren. Hoe kan hij nou van dit kleed eten?! Hij hoeft er maar naar te kijken, of hij wordt er al misselijk van. En God kan wel zeggen dat het mag, maar dit gaat in tegen alles wat Petrus altijd geleerd heeft, het gaat zelfs in tegen wie hij is: een goede Jood. Zo’n Jood is Petrus. Iemand die de reinheidswetten serieus neemt. Hij neemt liever het zekere voor het onzekere, alles om rein te blijven. Daarom vermijdt hij heidenen. Zelfs als ze God kennen, loop je zomaar het risico onrein te worden. Dat is Petrus’ vooroordeel, en hij sluit zich maar liever op in het Joodse hokje.
Hij is Jood en hij is er trots op. dia 9 – vooroordelen: je voelt je beter dan anderen En daar komen vooroordelen vandaan. Vooroordelen zorgen ervoor dat jij je beter kunt voelen dan anderen. Je bent trots op jezelf. Je bent trots op je vriendengroep. Je bent trots op de mensen waar je bij hoort. En mensen die anders zijn, daarover heb je een vooroordeel. Toen ik 12 was ging ik naar het gereformeerde Greijdanus College in Meppel. Tegenover ons zat het Terra College, een VMBO school voor jongeren die iets met natuur of landbouw willen doen. Wij waren trots op onze school, en dus een vooroordeel over onze overburen: dat waren domme boeren. Zulke vooroordelen zijn overal. Je kunt een vooroordeel hebben over iemands huidskleur of godsdienst. Maar net zo goed over in wat voor buurt iemand woont, een villawijk of een achterstandswijk, over hoe iemand zich kleedt of over hoe iemand zich gedraagt. Zelfs in de kerk hebben we zomaar vooroordelen over elkaar: van ouderen mag niets en jongeren zijn oppervlakkig. We zitten allemaal in een hokje, met mensen waar wij ons thuis bij voelen, en mensen die anders zijn, horen er niet bij. 2. God maakt geen onderscheid dia 10 – God maakt geen onderscheid Hokjes en vakjes, iedereen heeft ze wel. Iedereen, maar God niet. God heeft geen vooroordelen. Die les leert Petrus, en hij zegt: ‘nu begrijp ik pas goed dat God alle mensen even belangrijk vindt.’ God maakt geen onderscheid! dia 11 – Petrus mag zich niet opsluiten in zijn hokje Petrus is nog helemaal ondersteboven van het visioen dat hij heeft gezien. Wat is hier toch de bedoeling van? Petrus wordt gestoord in zijn overpeinzingen. Er staan drie mannen voor de deur, ze zijn gestuurd door de Romein Cornelius, een heiden. Langzaam begint het kwartje bij hem te vallen. Normaal gesproken had Petrus deze mannen direct weggestuurd. Petrus was er altijd trots op dat hij Jood was, met heidenen wilde hij niet te maken hebben. Maar na dat visioen kan hij dat niet meer. God maakt geen verschil meer tussen rein en onrein. God maakt geen verschil tussen mensen,
wie er wel en niet met God kunnen omgaan. Petrus mag zich niet opsluiten in zijn hokje. De heilige Geest vertelt hem juist dat hij zonder aarzelen met de mannen moet meegaan. Je kunt ook zeggen: zonder vooroordelen, zonder hokjes en vakjes te maken. Dat is niet makkelijk voor Petrus. Als je altijd hebt gehoord dat heidenen je van God weg houden, dan is het een enorme stap om mee te gaan. Dan moet je heel wat vooroordelen overwinnen! Als iedereen om je heen zegt dat je asielzoekers niet kunt vertrouwen, dan is het nogal wat om je vooroordelen op te geven. En als je trots bent op je vriendengroep, is het moeilijk om anderen ook een kans te geven. dia 12 – door Jezus zijn verschillen onbelangrijk Maar Petrus leert dat het voor God helemaal niet uitmaakt bij welk volk je hoort of bij welke groep. God maakt geen verschil tussen mensen. Jezus deed dat ook niet. Hij ging buiten de veilige grenzen van het Joodse hokje. Hij ging om met vrouwen, Samaritanen en zondaars. Paulus zegt dat in Galaten 3 zo: ‘Omdat jullie in Jezus Christus geloven, vormen jullie een eenheid: Joden en niet-Joden, slaven en vrije mensen, mannen en vrouwen. Verschillen zijn niet belangrijk meer.’ En als het voor God niet uitmaakt, mag het voor ons ook niet uitmaken. dia 13 – leer naar mensen te kijken zoals God Nu is er natuurlijk wel een verschil tussen Petrus’ vooroordeel en de onze. Bij Petrus ging het om de vraag: ‘wie mag er bij God horen?’ Wij kunnen heel wat vooroordelen hebben, maar zullen niet zeggen dat mensen die anders zijn dan wij niet bij God kunnen horen. Maar wie zijn wij om ons af te sluiten voor mensen waar God zich niet voor afsluit? En als christenen vooroordelen hebben, waarom zouden niet-christenen dan geloven dat God ze niet heeft? Dus leer als God naar mensen kijken: iedereen is gelijk! 3. Maakt het uit of je christen bent? dia 14 – maakt het uit of je christen bent?
Dat moet ik nog wel even verduidelijken: ‘iedereen is gelijk’. Want dat is in Nederland ook best wel een populaire gedachte. ‘Iedereen is gelijk, dus bemoei je niet met de keuzes die ik maak. Jij bent christen? Leuk voor je. Maar val mij daar niet mee lastig. Ik leef op mijn manier, jij op de jouwe. Het christelijk geloof is echt niet beter dan andere levensovertuigingen. Waar haal je het recht vandaan om anderen jouw geloof op te dringen? Die God van jou zegt toch zelf dat iedereen gelijk is?’ Tja, als iedereen gelijk is, maakt het dan nog wel uit of je christen bent? dia 15 – God maakt verschil: ben je christen? Ja, alle mensen zijn even belangrijk, en ja, het maakt uit of je christen bent. Petrus gaat mee met de mannen van Cornelius. In Caesarea, de woonplaats van Cornelius, ontmoeten ze elkaar. En Petrus vertelt wat hij geleerd heeft: ‘Nu begrijp ik pas goed dat God alle mensen even belangrijk vindt.’ Maar daar houdt Petrus niet op, hij vertelt verder: ‘God houdt van iedereen die eerbied voor hem heeft en leeft volgens zijn wil. Het maakt niet uit bij welk volk je hoort.’ Uiteindelijk maakt God wél een verschil. Niet over bij welk volk je hoort of welke huidskleur je hebt. Niet over wat voor kleren je draagt of hoe geslaagd je bent in het leven. Wel over of je eerbied voor God hebt en volgens zijn wil leeft. Het maakt uit of je christen bent! dia 16 – terugtrekken in christelijk hokje? Heeft God dan toch voorkeur? Nu niet meer voor Joden maar voor christenen? Zo gedragen christenen zich soms wel. ‘Wij horen bij God, en zij niet. We trekken ons terug in ons eigen veilige christelijke hokje, en er zijn er trots op dat wij christen zijn. Met niet-christenen moet je maar niet te veel omgaan, ze brengen je zomaar aan het twijfelen.’ Maar God wil niet dat je je in je christelijke hokje terugtrekt. Als je christen bent is dat niet iets om trots op te zijn, en al helemaal geen reden om op anderen neer te kijken. Ja, er is verschil tussen christenen en niet-christenen, maar dat is niet ‘je bent het, of je bent het niet’. Christen kun je worden, en waar het in Handelingen 10 om gaat:
iedereen kan christen worden, dat is niet voor bepaalde groepen. dia 17 – ga juist om met niet-christenen Dat God verschil maakt tussen wie wel en niet voor hem leven, mag voor christenen nooit reden zijn om alleen met christenen om te gaan, het moet juist reden zijn om met niet-christenen om te gaan. God wil dat iedereen op aarde weet dat hij er ook bij mag horen. Daarom stuurt hij Petrus naar Cornelius. Daarom stuurt hij christenen uit hun hokjes. Want God wil dat iedereen het met Petrus meezegt: ‘Jezus is de Heer van alle mensen.’ 4. Kom uit je hok dia 18 – kom uit je hok Even samenvatten: -iedereen heeft wel vooroordelen over mensen die anders zijn -vooroordelen hebben te maken met trots -voor God zijn alle mensen even belangrijk Maar hoe kom je dan van je vooroordelen af? Kom uit je hok en leer een ander kennen. dia 19 – Petrus leert Cornelius kennen Dat is precies wat Petrus doet. Hij komt uit zijn Joodse hok. Hij gaat mee met de mannen van Cornelius. En dan leert hij Cornelius kennen, hij stapt zelfs binnen in het huis van Cornelius. ‘Nou en, zo eng is het toch niet om bij iemand binnen te zijn?’ Nee, voor ons meestal niet. In die tijd was dat wel een beetje anders. Als je in iemands huis kwam, kwam je binnen in iemands persoonlijke wereld. Iemand thuis uitnodigen, dat deed je alleen met mensen die je goed kende. En voor Joden, zoals Petrus, was het een taboe om bij een niet-Jood, zoals Cornelius, binnen te komen. Petrus doorbreekt het taboe, stapt over grenzen heen. Hij gaat naar binnen bij Cornelius. Hij wil Cornelius als mens leren kennen. dia 20 – tegenovergestelde van vooroordeel is kennen Neem een voorbeeld aan Petrus. Je komt niet van je vooroordelen af als je in je hokje blijft, als je alleen maar omgaat met mensen van jouw ‘soort’, mensen waar jij je bij op je gemak voelt. Petrus voelde zich heel ongemakkelijk, en toch ging hij naar Cornelius. Je komt pas van je vooroordelen af, als je degene over wie je een vooroordeel hebt, leert kennen.
Dan zie je pas wie iemand echt is. Het tegenovergestelde van een vooroordeel hebben is niet dat je tolerant bent, maar dat je de ander leert kennen. dia 21 – leer de persoon achter je vooroordeel kennen Dus kom uit je hok! Ik wil je graag uitdagen om komende week iemand te leren kennen. Iemand die anders is dan jij, over wie je een vooroordeel hebt. Iemand met wie je normaal nooit praat, maar met je vrienden praat je er wel over. Doorbreek dat taboe, ga op zoek naar de persoon achter jouw vooroordeel. Dan kun je van je vooroordeel afkomen. Hokjes, vakjes, doe er niet aan mee! Aan het begin van de dienst zongen we: ‘Heer, u doorgrondt en kent mij.’ Leer een ander kennen, want God kent jou. Amen.
Lucas 6:1-16 - Nu even niet! Voor preeklezers: ik hoor graag als mijn preek ergens gelezen wordt. Neem dan even contact met mij op:
[email protected]. Dan stuur ik ook de bijbehorende powerpoint toe.
Liturgie ■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
Zingen: opw 502: Jezus ik wil heel dicht bij U komen opw 609: U bent Heilig Stil gebed, votum en groet Zingen: opw 462: Aan Uw voeten Heer Gebed Zingen: psalm 65 : 1, 2 en 5 (versie ‘levensliederen) Lezen: Lucas 6 : 1-16 Preek Zingen: opw 734: Adem om van U te zingen Geloofsbelijdenis: gez. 161: Heer U bent mijn leven Gebed Collecte Zingen: opw 488: De kracht van Uw liefde Zegen
Preek: Nu even niet! Inleiding dia 1 – filmpje http://www.youtube.com/watch?v=9roukWGw5tk dia 2 – whatsapp Vrienden staan nooit uit… Eerst dacht ik: het zal wel. Er is toch niemand die serieus denkt dat er iets mis is als je een minuutje niet bereikbaar bent? Ik ben van gedachten veranderd. Volgens mij zit er meer waarheid in die reclame dan ik zou willen. Als je iemand een berichtje stuurt, is het toch wel erg fijn als je binnen een kwartier bericht terug krijgt. En na een dag nog eens reageren, dat kan echt niet hoor! Vrienden staan nooit uit… Of dat nu wel echt reclame is, vraag ik me af. Ik heb het al zo druk! En dan moet ik ook nog altijd bereikbaar zijn?! Het is precies de reden dat ik geen smartphone heb, maar zo’n ouderwets apparaat waarmee ik kan bellen en sms’en. dia 3 – stress We moeten al zo veel en dat geeft zo veel stress! ‘Maak je huiswerk, morgen moet het af zijn.’ Of, in mijn geval: ‘schiet eens op met die preek over stress.’ Zelf lever ik trouwens ook mijn bijdrage door de themadiensten-commissie op te jagen. Graag gedaan, Geeske… Maar we hebben nog veel meer: sporten, want je kunt je teamgenoten niet in de steek laten, een bijbaantje, want je moet je telefoonabonnement toch ergens van betalen, het nieuws bijhouden, want je moet natuurlijk wel kunnen meepraten, piano spelen, want dat is leuk en ik kom er veel te weinig aan toe, bedenken wat je gaat eten, want er moeten boodschappen worden gedaan, iets gezelligs met vrienden doen, want in vrienden moet je investeren, op bezoek bij pake en beppe, dat spreekt voor zich, en de stapel achterstallige kranten lezen, anders wordt mijn achterstand alleen maar groter. Hebben we zo alles gehad? O ja, na al die drukte is het echt tijd voor vakantie. Maar dat moet nog wel geregeld worden! Nog meer stress…
dia 4 – nu even niet Je moet zo veel, en komt er gewoon niet aan toe. Het is druk in je hoofd, alle ‘belangrijke dingen’ vechten om je aandacht. Het leven slokt je helemaal op. Kon je alles maar gewoon even loslaten. ‘NU EVEN NIET!’ 1.Stress dia 5 – een preek helpt je niet van je stress af De een is gevoeliger voor stress dan de ander. Sommige mensen kunnen redelijk goed met stress omgaan, terwijl anderen er burn-out van raken of er depressief van worden. En dit wil ik direct maar even zeggen: als je de stress echt niet aankunt, kan ik je alleen maar aanraden om professionele hulp te zoeken. Misschien kan deze preek je best een beetje verder helpen, ik hoop het voor je, maar je hebt dan meer nodig dan een preek. dia 6 – stress is druk in je hoofd Vanmiddag gaat het over de gewonere stress. Een probleem van alle tijden. 2000 Jaar geleden zei Jezus al tegen gestreste mensen dat ze bij hem rust kunnen vinden. Stress, dat is niet gewoon druk zijn, maar druk in je hoofd. Maar waar komt stress vandaan? Eigenlijk moet je dat aan een psycholoog vragen, maar ik heb er met mijn boerenverstand ook maar even over nagedacht. Ik heb drie dingen bedacht die kunnen verklaren waarom we stress hebben: verwachtingen, YOLO (you only live once) en afleiding. Vanuit de bijbel kun je daar ook iets over zeggen. Dat ga ik doen. Ik ga eerst die drie bij langs, daarna wil ik nog even stilstaan bij de vraag: ‘is een leven zonder stress niet saai?’, en als laatste nog wat over hoe je met stress kunt omgaan. 1.1.Verwachtingen dia 7 – waarom stress (1): verwachtingen Er wordt van alles van je verwacht. Je moet je telefoon altijd bij je hebben. Als vrienden je een berichtje sturen, moet je daar snel op reageren. Overal wordt aan je getrokken En als je op een feestje bent, wordt van je verwacht dat je er leuk uitziet dat je lekker spontaan meedoet en zorgt voor een goede sfeer.
En dan zijn er ook nog de eisen die je aan jezelf stelt. Ik wil bijvoorbeeld dat mijn preek altijd beter is dan de preek van vorige week. Of je kunt van jezelf verwachten dat je nuttig bent voor anderen. dia 8 – verwachtingen zijn moeilijk van je af te zetten Allemaal verwachtingen. En het probleem: we kunnen ze slecht van ons af zetten. Het is eigenlijk heel makkelijk: wordt je er gestrest van dat je altijd bereikbaar moet zijn? Zet je telefoon dan gewoon uit! Maar zo makkelijk is het vaak niet. Als je aan verwachtingen voldoet, krijg je het gevoel dat je ertoe doet. Je kunt pas tevreden met jezelf zijn als je aan alle verwachtingen tegemoet komt. Daaraan ontlenen we vaak ons gevoel van eigenwaarde. ‘Ik mag er zijn, kijk maar wat ik allemaal doe.’ Dat geeft dus veel stress. dia 9 – wat God vindt telt Jezus doet dat heel anders. We hebben gelezen over twee sabbatdagen. Volgens de Farizeeën, en zij konden het weten, was de sabbatdag een dag waarop je absoluut niets mocht doen. Waag het niet de rustdag te verstoren. De Farizeeën verwachten dat iedereen zich aan hun regels voor de sabbat houdt. Jezus trekt zich er niets van aan. Sabbat is voor hem wel belangrijk, maar de verwachtingen van de Farizeeën niet. Dat dat problemen oplevert, neemt hij voor lief. Jezus kan dat omdat het voor hem niet uitmaakt wat de Farizeeën van hem vinden. Jezus weet dat hij er mag zijn. God heeft dat zelf tegen hem gezegd: ‘jij bent mijn geliefde Zoon, in jou vind ik vreugde.’ Het gaat niet om wat anderen van je vinden, het gaat ook niet om hoe je jezelf beoordeelt. Wat God van je vindt, dat telt! Je bent waardevol, niet om alles wat je doet of zou moeten doen, maar omdat God van je houdt. Als God naar je kijkt, ziet hij Jezus, een geliefde zoon of dochter, voor God hoef je niet aan allerlei verwachtingen te voldoen. 1.2.#YOLO dia 10 – Waarom stress (2): #YOLO De volgende is YOLO, dat kun je op Twitter tegenkomen met een hashtag. Bijvoorbeeld: ‘moest er eens van komen, parachute springen was gaaf, #YOLO.’ YOLO: you only live once, je leeft maar een keer.
En als je maar een keer leeft, dan moet je in dit leven zoveel mogelijk ervaringen opdoen. Nu is je kans, die moet je grijpen. YOLO, dat klinkt heel nieuw, maar het gaat al wat langer mee. In de middeleeuwen kenden ze het ook al, toen natuurlijk niet met een hippe Engelse afkorting, maar met een Latijnse spreuk, dat was toen in de mode: ‘carpe diem’, pluk de dag. dia 11 – alles moet nu, je hebt maar één kans… Als je inderdaad maar een keer leeft, dan hangt er nogal wat af van hoe je je leven invult! Elke dag waar je niet van hebt genoten, elke dag waar je jezelf niet verder hebt ontwikkeld, is een verloren dag. Want het leven is maar kort. Je moet eruit halen wat erin zit, er is geen tijd te verliezen. Ik heb daar ook een beste tik van meegekregen. Veel dingen kunnen mij niet snel genoeg gaan, en wat ik doe moet ook direct goed zijn. You only live once, dat klinkt mooi, als een aanmoediging om van je leven te genieten, maar het maakt ontzettend onrustig, gestrest. Je moet van alles, niet alleen omdat de verwachtingen zo zijn, maar ook omdat je maar één kans hebt. dia 12 – met Jezus een eeuwigheid de tijd Vaak lukt het helemaal niet om uit je leven te halen wat er in zit. En gelukkig hoeft het ook niet! Ja, je leeft maar een keer, maar met Jezus is dat wel eeuwig! Je hebt een eeuwigheid de tijd om te leven. Jezus zegt in Johannes 11: ‘Ik ben de opstanding en het leven, wie in mij gelooft zal leven.’ Niet alles hoeft vandaag. Als het leven tegenzit of als je gewoon je dag niet hebt, dan is dat nog geen verspilling van je leven. Je hoeft niet alles eruit te halen, leef maar gewoon. 1.3.Afleiding dia 13 – waarom stress (3): afleiding En dan afleiding. Je zit te werken achter de computer, en het schiet maar niet op. Je bekijkt maar even of je nog mail hebt en of er nog gebeurt in de wereld. Je krijgt een berichtje via whatsapp, en als je eindelijk weer bezig bent, merk je dat na 10 minuten je concentratie ook wel weer weg is. Voor je het weet is de dag alweer voorbij.
dia 14 – het leven kan je overkomen Overal is afleiding. Je kunt veel plannen hebben voor een dag, maar aan het einde blijkt vaak dat er weinig van terecht is gekomen. Je kunt het gevoel hebben dat het leven je overkomt, dat je geleefd wordt door alles wat er op je afkomt, en dat je niet toe komt aan de dingen die je echt belangrijk vindt. Dat geeft stress. Jezus wilde zich niet laten leven door alles wat er op hem af kwam. En dat was nogal wat! Altijd trokken mensen achter hem aan, voor mooie verhalen of wonderen, altijd waren er de Farizeeën op zoek naar een discussie. Jezus zou er zonder moeite zijn hele leven mee kunnen vullen. Maar dat is niet waarvoor hij gekomen is. dia 15 – terugtrekken om Gods plan te zoeken We hebben gelezen dat Jezus zich een nacht terugtrekt op een berg. Dat deed Jezus vaker. Soms ontvluchtte hij de mensen, want alle drukte mocht Jezus niet afleiden. Daarom nam hij regelmatig tijd om met zijn Vader te praten. Helemaal vlak voor belangrijke gebeurtenissen, zoals in Lucas 6 waar Jezus zijn 12 leerlingen kiest. Jezus is bezig met: wat is mijn doel, wat is Gods plan met mij? En het is goed daar tijd voor te nemen, om je af te vragen: wat wil God met mij, wat is het doel van mijn leven? Voor de echt belangrijke dingen hebben we vaak te weinig tijd. Trek voor jezelf tijd uit om even stil te staan en met God te zijn. 2.Leven zonder stress saai? dia 16 – leven zonder stress saai? Even samenvatten. Stress betekent dat het druk is in je hoofd. Dat kan komen door verwachtingen, door de gedachte dat je maar een keer leeft en door afleiding. God wil je van die stress bevrijden: hij houdt onvoorwaardelijk van je, je hebt bij hem een eeuwigheid de tijd, en je mag je richten op Gods doel. dia 17 – vervelen God maakt je graag vrij van stress. Maar een leven zonder stress, is dat niet ontzettend saai? Sommige mensen zouden graag wat meer stress willen.
Als je nog geen leuke opleiding hebt gevonden of als je werkloos thuis zit, kan ik me voorstellen dat je best wat drukker zou willen zijn. Een leven zonder stress, voelt dat niet heel leeg? Is het wel zo mooi, die rust die God belooft? dia 18 – God belooft rust, geen ‘hemels luilekkerland’ Ik denk het wel. Iets te doen hebben is heel fijn, maar druk in je hoofd en het gevoel dat je steeds achter de feiten aanloopt niet. Stress omdat je zelfwaardering afhangt van wat anderen van je vinden, of omdat je wat van je leven moet maken, of omdat het leven je overkomt, dat wil volgens mij niemand. En daar wil God je van bevrijden. Als je heel druk bent, maar ook als je niets te doen hebt. En ik geloof er niets van dat God belooft dat we de hele dag in ons bed liggen en bij een zwembad rondhangen, omdat we niets beters te doen hebben. Ik geloof niet in een ‘hemels luilekkerland’. Maar stress is er niet. 3.Omgaan met stress dia 19 – omgaan met stress Tenslotte: hoe kun je met stress omgaan? Daar zijn best wat trucjes voor. Bijvoorbeeld een lijst maken van alle dingen waar je druk mee bent, en dan kijken welke dingen daarvan echt belangrijk zijn. Vorig jaar merkte ik dat ik wat gestrest was doordat ik te weinig toekwam aan klussen aan mijn auto. Tot ik bedacht: ik vind het veel belangrijker om er voor Hanneke en Daniël te zijn. Dat scheelt stress. dia 20 – zondag: een dag voor rust Zo zijn er meer trucjes, zoek maar op internet, maar er zit ook nog een christelijke kant aan. Je hoeft niet te stressen, want God houdt van je zoals je bent, je hebt een eeuwigheid om te leven en het hoogste doel is God zelf. God wil dat ook praktisch maken. Daarom vieren Joden de sabbat: een dag om stil te staan. Daarom vieren christenen de zondag. Ik weet het, de zondag heeft wel eens een negatief imago: een dag waarop niets mag… Dat is inderdaad hoe de Farizeeën het deden. Maar ondertussen zijn ze juist op sabbat druk in de weer om Jezus in de val te laten lopen.
Het ging hen niet om de rust, maar om de regels. Jezus zegt juist, in Marcus 2: de mens is er niet voor de sabbat, de sabbat is er voor de mens. dia 21 – heerlijk, een dag zonder huiswerk! Het gaat er niet om wat je wel en niet mag op zondag. Dat is de verkeerde vraag: een rustdag is juist mooi! Waarom zou je op zondag huiswerk willen maken? Je hebt al zes dagen in de week om je daar druk om te maken. Waarom zou je het zes dagen lang stom vinden dat je huiswerk moet maken, en dan op zondag het opeens stom vinden dat je geen huiswerk hoeft te maken?! Een dag niets moeten, dat is toch fijn? dia 22 – zondag is: nu even niet Zondag is: nu even niet. De drukte komt morgen wel weer. Zet je telefoon maar een dag uit, of probeer eens een dagje zonder internet. Ik kijk wel eens op de website van het Reformatorisch Dagblad, maar op zondag is die dicht. Daar kun je van alles van vinden, het is misschien wel een beetje belerend, maar het is ook bevrijdend: ik hoef me vandaag niet met het nieuws bezig te houden. Doe maar eens een zondag niets, leg je voeten op tafel en rust. Vandaag even niet. Amen
Lucas 18:9-14 - Ik mag ook nooit wat, of toch wel? Voor preeklezers: ik hoor graag als mijn preek ergens gelezen wordt. Neem dan even contact met mij op:
[email protected]. Dan stuur ik ook de bijbehorende powerpoint toe. Liturgie ■
■
■
■
■
■
■
■
■
Opwekking 573 Heer U bent welkom Opwekking 626 Prachtige God (kunnen jullie deze ook in het Engels?) Votum en zegen Psalm 119 : 39, 40 en 42 Gebed Opwekking 669 Adonai Schriftlezing en preek Opwekking 687 Heer wijs mij Uw weg Geloofsbelijdenis
■
■
■
■
Opwekking 640 Mijn hulp is van U Heer Dankgebed Collecte Opwekking 720 God maakt vrij
Ik mag ook nooit wat… of toch wel? 1. Christenen mogen nooit wat… dia 1 – DWDD Woensdagavond keek ik naar een uitzending van De Wereld Draait Door. Daar waren een christelijke moeder, Hilligje, en haar zoon, Willem te gast. Willem is getrouwd met een man. Heeft iemand die uitzending toevallig ook gezien? Ik werd er niet echt vrolijk van. Het thema vanmiddag is ‘ik mag ook nooit wat…’ In deze uitzending werd dat nog eens bevestigd: de kerk heeft allemaal regels waar je je aan moet houden. Houd je je daar niet aan, dan kun je het wel schudden. Willem woonde al een paar jaar samen met zijn vriend, maar thuis durfde hij het niet te vertellen. Hij zou zijn moeder, een diep gelovige vrouw, daarmee zwaar in de problemen brengen want volgens de kerk is homoseksualiteit zonde. Dat kon hij zijn moeder niet aandoen. Pas na drie jaar vertelt hij zijn verhaal. Zijn moeder houdt van hem, maar ze komt niet naar de bruiloft van haar eigen zoon. In de uitzending wordt daar verontwaardigd op gereageerd: ‘je moest dus kiezen tussen je kerk en je zoon, en je koos voor je kerk?!’ Ja, precies, dat deed ze. Ze zou het nu anders doen. In de kerk is geen plaats voor Willem, en voor zijn moeder eigenlijk ook niet. Gelukkig maakt zij wel onderscheid tussen de kerk en haar geloof, wat veel voor haar betekent. Ook al gaat ze niet meer naar de kerk, over God is ze duidelijk: ‘zo is God niet!’ dia 2 – verboden Veel mensen denken daar anders over. Je kunt maar beter niet in God geloven,
want dan heb je geen leven meer. Christenen worden gezien als saaie en zure fatsoensrakkers, mensen die voor alles wel een regeltje hebben. Christenen zien er gewoon uit alsof ze het leven zwaar vinden. Ze kunnen nooit eens ergens van genieten, want ze zijn steeds bang om een regeltje te overtreden. En zeg nou eens eerlijk, we hebben toch ook gewoon veel regels? Je mag geen seks voor het huwelijk, je mag op koopzondag niets kopen, en in de kerk mag je alleen aan het avondmaal als je belijdenis hebt gedaan. En ik denk dat iedereen met groot gemak nog meer regels kan bedenken. Je mag ook nooit wat! Je zou zomaar gaan denken dat het christelijk geloof draait om de regeltjes. Als je je maar aan de regeltjes houdt, ben je een goede christen. Jezus zegt iets anders. dia 3 – Lucas 18 Dat gaan we nu lezen: Lucas 18 vers 9 tot 14. 2. Alleen maar genade dia 4 – Farizeeër Jezus vertelt over twee mensen, een Farizeeër en een tollenaar. De Farizeeër is een keurige man. Er wordt vaak negatief over Farizeeërs gedaan, het wordt soms zelfs als scheldwoord gebruikt maar Farizeeërs stonden goed bekend. Een keurige man dus. Iemand die zich aan alle regels houdt. Sterker nog, hij gaat veel verder dan wat God zelf van hem vraagt. Elke week vast hij twee keer, hij eet dan niet, hij drinkt niet, hij richt zich op God. Elke week, terwijl het maar een keer per jaar hoefde. Hij maakt zich er niet makkelijk vanaf. Wat ook opvalt, is dat hij God daarvoor dankt. Zijn gebed klinkt misschien arrogant, maar als je kijkt wat er staat, is het ook best mooi! ‘God, ik wil u bedanken. Dank u wel dat u mij helpt om me aan uw regels te houden. Dat ik niet steel en geen overspel pleeg. Dat ik anderen niet bedrieg. Dank u wel dat u mij daar de kracht voor geeft.’
Je zou zeggen: zelfs God kan niets op deze man aan te merken hebben. dia 5 – tollenaar Nee, dan die tollenaar… Een oplichter en een overloper. Hij werkt voor de Romeinen, hij is een verrader, een NSB’er. Hij perst mensen af, aan geld heeft hij geen gebrek. In de bijbel wordt hij vaak in een adem genoemd met hoeren en zondaars. Niet gek dus dat hij God bid om genade. Ondertussen kijkt hij naar beneden, hij schaamt zich eigenlijk voor zijn gebed. Hoe durf je ook zo tot God te bidden als je de volgende dag weer mensen staat af te persen? De Farizeeër, die zich keurig aan de regels houdt en de tollenaar, die je liever niet tegenkomt. Maar dan krijgt het verhaal een schokkende wending: niet de Farizeeër, maar de tollenaar is rechtvaardig in de ogen van God! Ook al is de tollenaar slecht, ook al overtreed hij alle regels, toch is God voor hem genadig! Heel simpel, omdat hij God om vergeving vraagt. Omdat hij heel goed weet dat hij bij God geen poot heeft om op te staan. En daar eerlijk over is. Die keurige Farizeeër daarentegen… Hij vergeet dat hij geen haar beter is dan die tollenaar. Dat zijn hart ook hele donkere plekken kent. Hij is geen tollenaar, maar hij droomt wel van geld en macht. Hij pleegt geen overspel, maar kijkt wel net iets te lang in de richting van aantrekkelijke vrouwen. Hij voelt zich beter dan anderen, hij minacht ze. Hij bedankt God, dat God hem helpt om goed te leven, maar hij is er ook trots op, en denkt dat God wel trots op hem zal zijn. dia 6 – voor tollenaars Ik weet niet op wie jij het meeste lijkt, op die Farizeeër of op die tollenaar. Eigenlijk maakt dat ook helemaal niet uit! Als je op die tollenaar lijkt, als je al die regels maar moeilijk vindt, heeft Jezus een prachtige boodschap: hoe slecht je ook bent, voor God mag je er zijn! Je mag God, net zoals die tollenaar, vragen: ‘Heer, heb genade met mij, een zondaar.’ En dat heeft God! dia 7 – voor Farizeeërs En als je meer op die Farizeeër lijkt? Zelf lijk ik daar meer op dan op die tollenaar.
Ik bedoel, ik ben niet roofzuchtig, onrechtvaardig of overspelig, ik ben ook geen landverrader die anderen oplicht, of iemand die er een sport van maakt alle regels te overtreden. En dat is goed, Jezus zegt niet dat we op die tollenaar moeten lijken. Maar het valt nog niet mee om een goede Farizeeër te zijn… Want als je zoals die Farizeeër bent, alles precies goed voor God wilt doen, kom je er ook steeds weer achter dat het net niet goed genoeg is. Van de buitenkant ziet het er goed uit, je bent vriendelijk, leeft netjes volgens de regels, maar van binnen weet je wel beter: ik ben een slechte christen. Je hebt last van een knagend schuldgevoel: het moet altijd weer beter. Eigenlijk weet je helemaal niet zo zeker of je wel goed genoeg bent voor God. Ik heb daar in ieder geval best een tijd last van gehad. Natuurlijk wist ik wel dat God zonden vergeeft, maar ik dacht dat ik daar niet goed genoeg voor was. Dat ik voor God beter mijn best moest doen. Zo’n Farizeeër heeft het misschien nog wel moeilijker dan die tollenaar. Altijd maar dat schuldgevoel van binnen, wat niemand mag weten, vooral God niet… Jezus wil je dan leren: vertrouw toch niet op die regeltjes. Je kunt Gods liefde niet verdienen, aan Gods maat kun je nooit voldoen. Die tollenaar, die jij zo minacht, daar lijk jij op. En doe maar net zo als die tollenaar: vraag God nederig om genade. Hij zal het je geven! dia 8 – moslima Ik had eens een gesprek met een moslimmeisje. Ze vond het interessant dat ik christen ben. We kregen een gesprek over onze geloven, en ze was nieuwsgierig aan welke regels christenen allemaal moeten voldoen. Ik begon al bijna uit te leggen hoe christenen moeten leven. Maar opeens bedacht ik: nee, het gaat bij christenen niet om de regels. Dat is juist het grote verschil tussen het christelijk geloof en de islam. Ik heb haar verteld over genade, dat God niet oordeelt over hoe goed je de regels doet, maar dat je Jezus om genade mag vragen. Je hoeft voor God niet aan voorwaarden te voldoen, je hoeft niet goed te leven om Gods liefde te verdienen. Of je nu Farizeeër bent en dol bent op regeltjes, of dat je tollenaar bent en alle regels aan je laars lapt, dat verandert niets aan Gods liefde voor jou! 3. Voorzichtig met regels dia 9 – niet veroordelen Wees alsjeblieft voorzichtig met regels!
Het gaat niet om regels, het gaat om Jezus. Dat begint ermee dat je anderen niet veroordeelt. Voor Willem, die met een man is getrouwd, was geen plaats in de kerk. Voor zijn moeder, die van haar zoon houdt, ook niet. Dat is verschrikkelijk. Hoe goed regels ook kunnen zijn, dat is nooit een reden om iemand die zich er niet aan houdt te veroordelen. Jezus veroordeelt de tollenaar ook niet. Want regels bepalen niet hoe God naar je kijkt. Regels mogen nooit het zicht op God ontnemen. En als we dat als kerk wel gedaan hebben, als je door de kerk veroordeeld bent, dan vraag ik jou en God om vergeving daarvoor. Ook als niemand je met zoveel woorden heeft veroordeeld, maar je wel voelt dat mensen, ikzelf net zo goed, dat doen Mensen hebben vaak het beeld van christenen dat het om regels gaat. Ik schaam me daarvoor. Dan zorgen wij ervoor dat mensen niet bij God kunnen komen. Ik ben blij dat Hilligje, de moeder van Willem, ondanks de kerk God niet heeft kwijtgeraakt. Dat zij heeft gezien: bij God gaat het niet om regeltjes. Ik zou graag willen dat christenen bekend staan als genadige mensen. Niet omdat ze alles goed vinden, Jezus vond de tollenaar ook niet goed, maar omdat ze weten dat ze zelf net zo goed van Gods genade afhankelijk zijn. dia 10 – regels en genade En dat is in Nederland behoorlijk bijzonder. Nederland is echt het land van de regeltjes. We hebben alles geregeld. Probeer maar eens je huis te verbouwen… Je moet dan een verbouwingsaanvraag doen, dat wordt beoordeeld, mensen kunnen bezwaar indienen, en dan is er ook nog een welstandscommissie, die kijkt of het wel mooi genoeg is… Overal is in Nederland wel een regel voor. En dan zeggen we vaak: ‘ach, regels zijn er toch om te overtreden?’ Het christelijk geloof is anders. Geen oerwoud van regels. Niemand is voor God goed genoeg. Daar hoef je niet geheimzinnig over te doen.
Je mag gewoon zeggen: ‘God, ik heb het verprutst, wees mij, zondaar, genadig.’ En geef die ruimte ook aan anderen. 4. Groeien achter Jezus aan da 11 – groeien Maar waarom schaffen we dan niet alle regels direct af? Als het toch om genade en vergeving gaat, waarom zijn er dan nog regels? Er zijn in ieder geval twee soorten regels. Je hebt regels voor het leven, zoals regels over hoe je met je geld omgaat, hoe je anderen behandelt, over seksualiteit, en ga zo maar door. Je hebt ook kerkregels, bijvoorbeeld over wie het avondmaal mogen vieren, welke liederen er worden gezongen, enzovoort. dia 12 – kerkregels Ik wil het eerst over die tweede soort hebben: kerkregels. In de bijbel zijn die niet rechtstreeks terug te vinden. Waarom zouden we meer regels willen hebben dan de bijbel heeft? Het antwoord is heel simpel: als je samen kerk wilt zijn, moet je ook samen dingen afspreken. Als alles op jouw manier moet gaan, dan kan iedereen maar beter zijn eigen kerk beginnen… Om een voorbeeld te geven: persoonlijk vind ik dat kinderen aan het avondmaal mogen. In de kerk hebben we afgesproken dat niet te doen. Daar zijn ook redenen voor, die ik zelf niet heel overtuigend vind, maar ik leg me er wel bij neer. Niet alles kan op mijn manier. Kerkregels zijn er niet om het elkaar moeilijk te maken, maar over sommige dingen moeten gewoon afspraken worden gemaakt. dia 13 – leefregels Maar hoe zit het nu met die andere regels? Die regels zijn er niet om iets bij God te verdienen. God houdt van je, maar niet omdat jij zo goed bent. Hij houdt van je omdat hij je heeft gemaakt. Pas als je dat beseft, kun je de regels begrijpen. Je kunt denken: als ik goed leef, houdt God van me. Het is precies andersom:
God houdt van me, daarom wil ik dicht bij hem leven. Als je ontdekt hoe groot Gods liefde is, als je ontdekt dat je eigenlijk best veel op die tollenaar lijkt, maar voor God niet met een schuldgevoel hoeft rond te lopen, dan gaan er ook dingen veranderen in je leven. Jezus wil je niet alleen vergeven, hij wil je ook een mooi en goed leven geven. Daarvoor zijn Jezus’ regels. Niet om je het leven zuur te maken. Niet om punten te scoren bij God. Wel omdat je weet dat God het beste met je voorheeft, en zijn regels je echte vrijheid bieden. En de belangrijkste regel is liefde. Jezus’ regels zijn niet om elkaar mee te beoordelen. Ze helpen wel om te groeien in je geloof. Om te zien hoe je met je hele leven God kunt dienen. Jezus wil je daar, door zijn Heilige Geest, bij helpen. En als je dat ziet mag je hem daar, net als die Farizeeër, voor danken. Ik vat het nog een keer samen: zoek eerst Jezus, laat zijn genade binnenkomen. Dan hoef je niet bang te zijn dat je te slecht bent. Hoef je anderen ook niet de maat te nemen. Dan mag je op zoek gaan naar hoe je God met je hele leven kunt dienen, maar nooit om Gods liefde te verdienen.
Lucas 4:18-21 - Themadienst: hoe recht is krom? Liturgie Welkom Zingen: Opwekking 461 Opwekking 687 Opwekking 350 Stil gebed
Votum/zegengroet Zingen: Psalm 139 : 1 en 11 Gebed Schrijvers Voor Gerechtigheid – Hoe lang nog Heer Lezen: Lucas 4 : 14 – 21 Preek Zingen: Opwekking 428 Geloofsbelijdenis Zingen: Opwekking 733 Gebed Collecte Zingen: Opwekking 378
Zegen
Preek: hoe recht is krom? Waar hebben we het over? dia 1 – zwart Onrecht is overal. Waar mensen met elkaar te maken hebben, is onrecht. En daarmee heeft deze dienst een enorm groot thema. Als ik even op nu.nl rondkijk, dan kom ik zoveel onrecht tegen. Het doet mij niets meer. Het is zoveel, dat ik afgestompt ben. Een oorlog hier, armoede daar, vluchtelingen, mensenhandel maar ook stille armoede. Bij mij dringt het niet meer door,
want onrecht is gewoon geworden. Daarom wil ik proberen met wat foto’s onrecht wat meer gezicht te geven. dia 2 – sloppenwijk Dit is een redelijk willekeurige foto van een sloppenwijk. Op het eerste gezicht denk ik: ‘nou, dat valt nog best mee.’ De mensen hebben fatsoenlijke kleren aan, en het ziet er allemaal best vredig uit. Maar aan de andere kant: als je kijkt naar die gebouwen, dan wordt je niet vrolijk. Als ik in de tuin een fietsenschuur zou hebben dat in deze staat verkeert, zou ik het direct afbreken en een nieuw schuurtje bouwen. Mijn fiets verdient een beter plaats. Maar dat is toch krom?! Waarom zou mijn fiets een beter plaats verdienen dan deze mensen? Bovendien geeft deze foto maar een fractie van de problemen weer. De hygiëne is zeer slecht, voedsel is een probleem, om het nog maar niet te hebben over de sociale problemen van zo’n wijk. Vechtpartijen, moord, verkrachting, het is aan de orde van de dag. Deze mensen verdienen een menswaardiger bestaan. dia 3 – kinderarbeid Door naar de volgende foto. Drie kinderen, druk in de weer met naald en draad. Zo te zien is het ergens in Azië. Op het eerste gezicht vind ik dit ook geen schokkende foto. Die kinderen zien er best gezond uit. Toch wringt het:
kinderen horen op school te zitten. Het zou zomaar kunnen dat deze kinderen mijn broek in elkaar zetten. Want zij zijn nu eenmaal de goedkoopste arbeidskrachten. Kinderarbeid wordt internationaal gezien als schending van mensenrechten, maar ondertussen gaat het gewoon door. dia 4 – de wallen De volgende foto is wat dichter bij huis. Het lijkt een gezellig grachtenstraatje in een Nederlandse stad. Om precies te zijn: het is de Oudezijds Achterburgwal in Amsterdam. Inderdaad, het zijn de beroemde Wallen. Voor de vrouwen achter de ramen is het niet zo gezellig. Vaak zijn het buitenlandse vrouwen die geen andere uitweg meer zagen. Met een beetje pech mogen ze een groot deel van hun geld weer afdragen aan hun pooier. En dan hebben deze vrouwen nog het geluk dat ze zichtbaar zijn. In de verborgen prostitutie is de situatie nog slechter. Deze vrouwen hebben geen rechten meer. dia 5 – vluchtkerk De laatste foto komt ook uit Amsterdam. Het is de vluchtkerk. Uitgeprocedeerde asielzoekers die niet naar hun eigen land terug kunnen, brengen hier de winter door. Zij hebben nog het relatieve geluk dat zij nog onderdak hebben. Veel van hun lotgenoten zwerven rond op straat of gaan van gevangenis naar gevangenis. Waaraan hebben zij dit te danken?
Wat zegt de bijbel erover? dia 6 – Lucas 4: Jezus’ missie is onrecht bestrijden
Wat zegt de bijbel eigenlijk over onrecht? Het gedeelte dat we gelezen hebben uit Lucas 4, is wat dat betreft veelzeggend. Dit hoofdstuk beschrijft het begin van het publieke optreden van Jezus. Voor het eerst treed Jezus in de openbaarheid. Een goed moment om uit te leggen wat hij komt doen. Je zou kunnen zeggen dat Jezus hier zijn programma, zijn missie, uitvouwt. En wat dat dan is? Jezus vertelt dat door voor te lezen wat de profeet Jesaja schrijft. Armen goed nieuws brengen, gevangen hun vrijlating bekend maken, blinden hun zicht terug geven, onderdrukten hun vrijheid geven, dát is wat Jezus komt doen! De mensen die werden geminacht, die werden uitgebuit, aan hen wil Jezus recht doen. Jezus wil een einde maken aan onrecht. Aan het begin van zijn optreden, is dat wat hij duidelijk wil maken. dia 7 – recht doen als centraal thema Recht en onrecht is in de bijbel een heel centraal thema. Bijvoorbeeld in de wetten die God aan het volk Israël geeft. Kwetsbare groepen in de samenleving worden daarin beschermt. dia 8 – Deut 24 In Deuteronomium 24 staat bijvoorbeeld: “U moet de rechten van vreemdelingen en wezen eerbiedigen; van weduwen mag u het overkleed niet in pand nemen.” Weduwen, vreemdelingen, wezen: zij hebben rechten. Overal in de bijbel komt dit terug.
Ik wil daarvan nog twee voorbeelden noemen. dia 9 – Zach 7 De eerste is aan het einde van het Oude Testament, bij de profeet Zacharia. Hij schrijft: “onderdruk geen weduwen en wezen en ook geen vreemdelingen en armen, en wees er niet op uit om een ander kwaad te doen.” dia 10 – Jak 1 In het Nieuwe Testament schrijft Jakobus er ook heel scherp over: “Voor God, de Vader, is alleen dit reine, zuivere godsdienst: weduwen en wezen bijstaan in hun nood, en je in acht nemen voor de wereld en onberispelijk blijven.” Ik denk dat het wel duidelijk is: God wil niet dat er onrecht is. Hij heeft mensen gemaakt, en als mensen onrechtvaardig behandeld worden, dan is dat een belediging voor hemzelf. dia 11 – rechten en plichten Opkomen voor hen die onrechtvaardig behandelt worden, mensen helpen die het minder goed hebben dan jij, dat is daarom ook geen kwestie van vriendelijkheid. Iets wat je er even bij doet als je er wat tijd of geld voor over hebt. Nee, het gaat om ‘recht doen’. Omzien naar de verdrukten is een kwestie van rechten en plichten! Daar is de bijbel heel duidelijk in. En als er een boek is dat de basis is van het denken over mensenrechten, dan is het de bijbel wel! dia 12 – geen gemakkelijke weg Maar als je daar serieus werk van maakt,
en hoe je dat doet, daar kom ik zo nog op, dan vraagt dat behoorlijk veel van je. De gemakkelijke weg is om gewoon je ogen dicht te doen, en je af te sluiten voor het onrecht in de wereld. Ik wil helemaal al die ellende van anderen horen. Ik wordt helemaal zat van al die bedelbrieven waar vanaf een foto een zielig kindje mij zit aan te kijken. Gelukkig is er het oud papier. Kiezen om onrecht te bestrijden, is niet bepaald kiezen voor de gemakkelijke weg. dia 13 – God zelf komt al voor mij op Dat weet God ook wel. God weet dat mensen altijd de neiging hebben te kiezen voor zichzelf, voor de gemakkelijke weg. Daarom geeft hij ook een reden om onrecht te bestrijden. Het gebod uit Deuteronomium 24 wordt gevolgd door een motivatie: “bedenk dat u zelf slaaf bent geweest in Egypte, totdat de Heer, uw God, u heeft bevrijd. Daarom gebied ik u zo te handelen.” Niet voor jezelf, maar voor anderen opkomen, dat kan alleen als je weet dat er iemand anders voor jou opkomt. En dat is God! Tegen Israël zegt God: “ik ben voor jullie belangen opgekomen, ik heb jullie bevrijd, wees nu ook goed voor anderen. Bedenk dat jullie je vrije leven aan mij te danken hebben, ik heb het jullie gegeven.” dia 14 – uitdelen wat je gekregen hebt
Alles wat ik heb, heb ik van God gekregen. En het grootste is nog wel dat Jezus zijn leven voor mij heeft gegeven. Ik ben een hulpeloze die alles van God nodig heeft. Hij zorgt wel voor mijn belangen. Jezus heeft al zijn rechten voor mij opgegeven. Jezus is arm geworden, om mij rijk te maken, hij is klein geworden om mij groot te maken. En dat geeft ruimte om uit te delen. Om je bezig te houden met de rechten van een ander.
Wat moet je ermee? dia 15 – wat moeten we ermee? Maar goed, dat is de theorie. Wat kun je in de praktijk nu doen tegen onrecht? dia 16 – werelddorp Wat het niet gemakkelijker maakt, is dat wij in een hele andere wereld leven dan de wereld in de tijd van de bijbel. Toen was de wereld nog redelijk overzichtelijk. In Israël wisten ze niet eens dat Nederland bestond, dus hoefden ze zich ook geen zorgen te maken over onrecht in Nederland. En zelfs van landen die ze wel kenden, zoals Ethiopië, wisten ze eigenlijk niet veel. dia 17 – oorlogsverslaggeving De uitvinding van radio, fotocamera, telefoon, televisie en als laatste ook internet, hebben de wereld hierin enorm veranderd. Als in Syrië een oorlog uitbreekt, gaan de beelden de volgende minuut de wereld al over.
Al het onrecht van de wereld wordt bij je thuis gebracht. De wereld is een groot dorp geworden. dia 18 – korting Bovendien zijn we ook zelf mede verantwoordelijk voor veel onrecht. Ik wil graag voor een dubbeltje op de eerste rang zitten. Daarom krijgen boeren in Afrika te weinig uitbetaald voor de opbrengst van hun land, waardoor ze naar sloppenwijken verhuizen. Daarom naaien kinderen mijn kleding in elkaar, want zij zijn de goedkoopste arbeidskrachten. Is de slavernij eigenlijk wel echt afgeschaft? Wat het ook lastig maakt, is dat al die economische processen heel ingewikkeld zijn. Wat kan ik voor die kinderen betekenen die mijn kleding naaien? Ik zou het echt niet weten! Ik kan bij een kledingwinkel wel zeggen dat ik meer wil betalen voor mijn broek, maar daarmee komt dat geld nog niet bij die kinderen terecht. Dan maar geen kleding meer kopen uit landen als India en Bangladesh? Maar daarmee help je de hele economie daar ook nog om zeep… Wat je moet doen, is dus nog best ingewikkeld. dia 19 – belasting En dan zou je ook nog kunnen zeggen: in Israël moesten mensen 10% van hun inkomen weggeven. In Nederland betalen we fors inkomstenbelasting, en als je iets koopt betaal je ook nog BTW, je geeft al snel 50% weg aan de belastingdienst. Daardoor worden allemaal sociale voorzieningen in stand gehouden. dia 20 – geen minimum
Er zijn genoeg argumenten te bedenken om onrecht in de wereld maar gewoon te laten gebeuren. En in die argumenten zit ook best veel waarheid. Maar het punt is dat het er steeds vanuit gaat dat er een minimum is wat je moet doen. Als je maar minstens zo veel geld weggeeft, dan zit je wel goed. God werkt zo niet. Zou God zo werken, dan zou je je verplichtingen aan je medemens kunnen afkopen. Dan kun je zeggen: ‘ik sponsor een kindje via Red een kind, dus ik heb mijn plicht weer gedaan.’ En elke ander goed doel dat bij je aanklopt, kun je op die manier afwimpelen. dia 21 – je hart Maar dat is niet Gods bedoeling. Het gaat hem om je hart. Ben je heftig verontwaardigd omdat er zoveel onrecht in de wereld is? Doet het jou pijn dat niemand voor het recht van je medemens opkomt? Kun je niet tegen zulke oneerlijkheid, omdat de ander net als jij mens is? En dan zal het best waar zijn dat het moeilijk is om wat te doen aan armoede in de wereld, en dan zal het ook best waar zijn dat je via de belastingdienst al genoeg betaalt, maar dat is geen excuus om je niet druk te maken over onrecht. Het gaat er namelijk niet om of jij genoeg doet, het gaat erom dat er nog veel te veel onrecht in de wereld is. En als het je echt gaat om de ander, en niet om het afkopen van je eigen schuldgevoel, dan kun je niet anders dan daar iets aan te willen doen.
dia 22: wees verontwaardigd Als er een ding is wat ik vanmiddag wil meegeven, dan is het dat wel: wees alsjeblieft verontwaardigd over al het onrecht in de wereld. Maak je er maar boos over. Sluit je hart er niet voor af. En als je daar bent, als je oprecht verontwaardigd bent over onrecht, dan kun je ook gaan kijken naar wat je concreet kunt betekenen. Dan blijf je mogelijkheden zoeken om iets te doen. Niet zo veel als minimaal moet, maar zo veel als je maximaal kunt. Dan mag het ook wat kosten. Want dat is offeren: het doet pijn. Als je echt om de ander geeft, mag je er ook iets van jezelf voor opgeven. Zoals Jezus zijn leven voor ons opgaf. dia 23 – genoeg te doen Wat je dan concreet kunt doen? Uiteraard kun je geld geven en vrijwilligerswerk doen. Het kan ook verder gaan: je kunt vrienden worden met bijvoorbeeld uitgeprocedeerde asielzoekers. En als we het daar toch over hebben: in de Vluchtkerk zitten die asielzoekers nog veilig ver weg. Zou je ook bereid zijn om als iemand bij jou aanklopt, die persoon in huis op te nemen, zodat hij niet buiten hoeft te slapen? Verder kun je goed opletten op hoe je je geld uitgeeft, petities tegen onrecht ondertekenen,
en niet onbelangrijk: veel bidden. Als je echt wilt, kun je heel veel doen. dia 24 – druppel gloeiende plaat Maar wat je ook doet, het is nooit genoeg. Ik kan geen einde maken aan het onrecht in de wereld. Wij samen kunnen dat ook niet. Het is onbegonnen werk. Dat is geen reden om er maar mee te stoppen. Ieder mens die recht gedaan wordt, is er weer een. God is daar blij mee. dia 25 – gloeiende plaat voor Jezus Uiteindelijk kan alleen God een einde maken aan het onrecht. Wat wij doen is niet meer dan een druppel op de gloeiende plaat. Een belangrijke druppel, maar niet meer dan een druppel. Daarmee zijn we weer terug bij Lucas 4. Het is de missie van Jezus om onrecht te bestrijden. En dat blijft het. Als hij terugkomt, zal zijn Amacing Grace een einde maken aan alle onrecht. Amen.
1 Koningen 18:16-39 - Themadienst: Heb ik een afgod? Heb ik een afgod?
1.Afgoden? Niets voor mij! dia 1 – zwart ‘Heb ik een afgod?’ Volgens mij zijn we vandaag snel klaar. Natuurlijk heb je geen afgod. Of is er hier iemand die bij dat bijbelverhaal dacht: ‘tsjonge, ik lijk wel op die Baälpriesters zeg!’ Nou? Iemand? Ik zelf in ieder geval niet. De hele morgen rond een altaar dansen en springen, schreeuwen tot je geen stem meer over hebt, het bloed over je lijf laten stromen, allemaal om maar de aandacht van de goden te krijgen, nee, dat is niets voor mij. Het verhaal is een van mijn favoriete bijbelverhalen. Het zit vol spanning en humor. De dappere Elia staat in zijn eentje tegenover een enorme menigte. In het hol van de leeuw. Maar hij houdt zich niet in, hij maakt de Baälpriesters volkomen belachelijk. Maar terwijl het verhaal bij mij op de lachspieren werkt, is het voor die mensen op de Karmel bittere ernst. Je kunt er een speld horen vallen. ‘Waar is Baäl mee bezig? Wanneer reageert hij nou eens?’ Nee, dit hele verhaal staat wel erg ver van onze wereld. Hoe kunnen mensen zo’n Baäl serieus nemen?
Neem je jezelf dan nog wel serieus? Het valt in dezelfde categorie als het uitvoeren van een ijsdans, zodat die Elfstedentocht er toch nog komt. En natuurlijk hopen we dat allemaal, maar iedereen snapt dat rondjes dansen om een altaar daar helemaal niets aan verandert. Afgoden, dat is iets van vroeger. Toen mensen nog geloofden in allerlei bovennatuurlijke machten. Het is iets voor primitieve mensen, niet voor beschaafde westerlingen van de 21e eeuw. Afgoden, die hebben wij niet.
2.Afgoden geven je controle dia 2 – wat zijn afgoden? Nou ja, het is maar net wat je als afgod ziet. In onze tijd zien afgoden er niet zo uit als Baäl. Onze afgoden zijn geen bovennatuurlijke wezens waar je altijd rekening mee moet houden. Maar dat betekent nog niet dat wij geen afgoden hebben. We hebben ze alleen wat anders aangekleed. Laten we eens wat beter kijken naar die Baäl, om erachter te komen wat afgoden nu eigenlijk zijn. dia 3 – kaart Israël Het verhaal speelt zich af in de 9e eeuw voor Christus. Israël stelde toen niet zo veel voor. Het was klein landje, omringd door andere landen. Al die landen hadden ook weer hun eigen goden. De koning van Israël, Achab, was getrouwd met Izebel.
Zij was een dochter van de koning van Sidon. Toen zij met Achab trouwde, nam zij haar eigen god, Baäl, mee. Zij wist Israël over te halen om voortaan ook Baäl te vereren. dia 4 – vruchtbaarheid Baäl was de god van de vruchtbaarheid. Als je Baäl aan je kant wist te krijgen, dan was je verzekerd van welvaart. Dus zetten de Israëlieten alles op alles om Baäl inderdaad aan hun kant te krijgen. Er worden offers gebracht, er worden priesters aangesteld. Alles om die vruchtbaarheid van Baäl af te dwingen. Baäl is dus een middel om een doel, namelijk de vruchtbaarheid van het land, te bereiken. Anders gezegd: Baäl is een manier om controle te hebben. Als je zo’n god kunt beïnvloeden, kun je het leven naar je eigen hand zetten. dia 5 – controle houden Dan hebben wij misschien geen goden meer zoals Baäl, maar proberen je leven onder controle te houden, dat komt mij in ieder geval al een stuk bekender voor. Natuurlijk wil ik graag invloed hebben op hoe mijn leven verloopt. Natuurlijk doe ik er alles aan om gelukkig te worden. Afgoden, dat zijn al je manieren om het leven onder controle te houden. Je kunt kiezen: ga je voor God, of ga je voor de afgoden? Elia dwingt het volk tot een keuze: ‘hoe lang blijven jullie nog op twee gedachten hinken? Kies óf God, óf Baäl, maar niet beiden.’
Want controle hebben over je leven, dat kan niet met God. Kiezen voor God, is zeggen dat God alle macht heeft, dat hij de controle over je leven heeft. Kiezen voor God is afhankelijk worden van God. De controle naar jezelf toetrekken is er dan niet meer bij. De manieren om invloed te hebben op je eigen leven, en dat zijn dus afgoden, die moet je voor God aan de kant zetten. Je hebt afgoden of je geeft je over aan God.
3.Onze afgoden en hun macht dia 6 – onze afgoden Afgoden hoeven dus niet perse bovennatuurlijke wezens te zijn die je te vriend moet zien te houden. Afgoden zijn alle manieren om je leven te beïnvloeden. Ook in de 21e eeuw zijn er genoeg van die manieren. In de quiz zijn er al veel genoemd. Ik wil nu op drie van die afgoden wat dieper ingaan, namelijk geld, relaties en, met een moeilijk woord, ‘moralisme’. Wat dat is, daar kom ik zo op terug. dia 7 – geld Eerst geld en de economie. Geld is een manier om je leven te beïnvloeden. Dat geld niet gelukkig maakt, dat weet iedereen, maar geen geld maakt wel ongelukkig. Het lastige van geld als afgod, is dat je goed en slecht met geld kunt omgaan.
Geld kan een afgod zijn, maar dat hoeft niet. Kiezen voor God betekent niet dat je geen geld mag hebben. Denk in ieder geval niet te gemakkelijk dat geld voor jou geen afgod is. Onze hele samenleving is gericht op geld. Zap wat rond op de TV, en de kans is groot dat je de economische crisis tegenkomt. Nederland raakt in paniek als er geldproblemen zijn. Geld doet mij ook meer dan ik zou willen. Geld is verleidelijk, en weggeven is moeilijk. En zelfs al doet geld jou persoonlijk niet zo veel, dan ben je nog steeds onderdeel van de kapitalistische westerse wereld. Je kunt er helemaal niet aan ontsnappen dat geld je leven beïnvloed. Het is niet eens mogelijk om een kop koffie te drinken, zonder een koffieboer oneerlijk te behandelen. Economie is een god. Een god die we proberen te beïnvloeden. ‘We moeten Economie te vriend houden, laten we maar zo veel mogelijk uitgeven, dan trekt hij wel weer bij.’ Of we kondigen een renteverlaging af. dia 8 – aap Een betrouwbare god is het trouwens niet. Het verhaal van de beursgorilla vind ik daarin veelzeggend. Een aap, met de naam Jacko, stelt al vanaf 2000 aandelenpakketen samen. Bijna elk jaar verslaat hij de AEX-index. Je kunt je geld dus maar beter door een aap laten beheren. Vind ik een mooie knipoog van God… dia 9 – relaties
Verder met de volgende afgod: relaties. Want ook relaties kunnen een manier zijn om het leven te beïnvloeden. Ook dit is een lastige afgod: relaties zijn niet altijd een afgod. Sterker nog: God heeft de mens zelfs zo gemaakt. Maar het kan zomaar worden dat als je maar genoeg vrienden hebt, je gelukkig bent. Wat anderen van je vinden, is enorm belangrijk voor je. En natuurlijk probeer je dat te beïnvloeden. Bijvoorbeeld door je uiterlijk en de manier waarop je je kleedt. Je moet iedereen te vriend houden. Ik herken deze afgod ook wel. Ik wil het liefst met iedereen vrienden zijn. En dat iedereen altijd positief over mij is. Maar ook deze god is onbetrouwbaar. Vriendschappen zijn niet zo maakbaar. Er zijn altijd mensen die je laten vallen. Hoe belangrijker het is wat anderen van je vinden, hoe meer je door anderen beschadigd wordt. dia 10 – moralisme De laatste afgod die ik noem is ‘moralisme’. Deze afgod lijkt verdacht veel op God zelf. Je behandelt dan God als een afgod, door te proberen God te beïnvloeden. Je doet alles om bij God in de gunst te komen. Je houdt je netjes aan alle geboden, zodat God niets op je aan te merken kan hebben. Je probeert God gunstig te stemmen, zodat hij je beloont.
Maar ook deze afgod is onbetrouwbaar. Je leeft netjes volgens Gods regels, maar wordt toch ziek. Als je dan God gaat verwijten dat je toch wel beter verdiend hebt, dan zou moralisme wel eens je afgod kunnen zijn. Het is een heel verraderlijke afgod, omdat je het vaak niet als afgod herkent.
4.Afgoden zijn verwoestend Ik kan niet alle afgoden noemen die er voor moderne mensen zijn. Ik hoop dat in ieder geval duidelijk is dat er genoeg zijn. En ook dat het niet gek is om een afgod te hebben. Iedereen is gevoelig voor sommige afgoden, tegen afgoden kiezen is nog niet zo gemakkelijk. dia 11 – in de macht van de goden Alle afgoden die ik heb genoemd, waren onbetrouwbaar. Je kunt de lijst verder uitbreiden, maar het is niet moeilijk om ook van andere afgoden te laten zien dat ze onbetrouwbaar zijn. Je kunt die goden niet zo beïnvloeden als je zou willen. Maar het ironische is: andersom gebeurt het wel! Die goden kunnen jou in hun macht hebben. Daarvoor gaan we weer even terug naar het bijbelverhaal. De priesters proberen Baäl gunstig te stemmen, maar dat wil niet zo vlotten. Ze gaan steeds verder om zijn aandacht te trekken. Eerst bidden ze, even later springen en dansen ze rond het altaar, en dan trekken ze zelfs hun zwaarden om met bloed de aandacht te trekken.
dia 12 – marionetten Baäl mag dan wel niet bestaan, hij heeft wel een enorme macht over die priesters. Kijk wat hij hen laat doen! Hij laat hen dansen als marionetten, hij laat hen zelfs bloeden. Afgoden zijn verwoestend. Ook onze afgoden. Neem maar weer de economie. Macht over de economie heb je niet, maar de economie krijgt je zomaar in zijn macht. Alles in Nederland wordt door de economie bepaald. Steeds wordt gekeken wat de economische gevolgen ergens van zijn. dia 13 – verwoestende macht De macht van de economie is niet onschuldig. Je gaat zomaar grenzen over om meer geld te krijgen. Ten koste van anderen. En als je in financiële problemen komt, dan blijft er weinig meer over dan een zielig hoopje mens. In de macht van de economie. Je kunt ook in de macht van relaties komen. Je doet alles om waardering te krijgen. Maar je holt jezelf er alleen maar mee uit. Wie je echt bent, dat mag niemand zien, en dat maakt je eenzaam. En elke keer dat iemand iets negatiefs over je zegt, snijdt dat als een mes door je ziel.
Het is een verwoestende afgod. Net zoals moralisme. Je vraagt je dan steeds af of het voor God goed genoeg is. Het moet altijd maar beter. Genieten mag niet meer, want je zou God toch mooi de indruk kunnen geven dat jouw leven te gemakkelijk is. Je kunt alleen nog maar bang zijn voor God, en staat er dus helemaal alleen voor. Afgoden zijn verwoestend.
5.Beter af bij God dia 14 – beter af bij God Het klinkt leuk: je leven onder controle houden. Er zijn allerlei manieren om dat te proberen. Maar die goden zijn onbetrouwbaar en verwoesten zelfs je leven. Het alternatief is God. Hij is compleet tegenovergesteld aan de afgoden. Afgoden hebben geen macht. Het zijn niet meer dan maniertjes van mensen om te proberen het leven te beïnvloeden. Het zijn manieren die door mensen zijn bedacht. dia 15 – God heeft alle macht God spot er mee. Als Israël de god van de vruchtbaarheid, Baäl, gaat dienen, reageert God met een periode van grote droogte. Drie jaar lang valt er geen druppel water. Heerlijk, die humor van God. Maar als hij het nu wel laat regenen,
gaat Baäl met de eer strijken. Als het goed gaat met mensen, denken ze al snel dat ze dat zelf hebben bereikt. Je wordt dan bevestigd in je afgoden: economie, relaties en moralisme hebben effect. In dit verhaal kunnen de mensen er niet om heen. Op de berg Karmel demonstreert hij dat hij alleen God is. Elia hoeft God niet gunstig te stemmen, na een kort gebed reageert God al. Niet met water, maar met vuur uit de hemel. Want alleen hij heeft macht. Pas als dat duidelijk is, laat hij het ook weer regenen. dia 16 – God maakt ontspannen In tegenstelling tot de afgoden is de macht van God niet verwoestend. Afgoden maken je eenzaam en bang. Voor Elia geldt dat niet. In een tijd van grote droogte laat hij 12 kruiken water rond het altaar gieten. Het meest kostbare dat in Israël te vinden is, verspilt hij op die berg. Elia durft los te laten. Hij trekt de controle niet naar zich toe, maar maakt zich helemaal afhankelijk van God. Als God wil dat er water komt, dan zal hij er wel voor zorgen. God dienen is loslaten. Je hoeft niet meer van alles te doen om het leven te beïnvloeden.
Je hoeft niet alles te doen om maar geld te krijgen, want God zal je wel geven wat je nodig hebt. Je hoeft niet alles te doen voor waardering, want God waardeert jou al lang. Je hoeft God niet tevreden te houden, want hij is genadig. Dat geeft zo veel rust, zo veel ontspannenheid. Je wordt er een mooier mens van als je je afgoden loslaat. Als je voor God gaat, in plaats van de afgoden, dan wordt je een relaxt mens. dia 17 – God gaat tot het uiterste Het mooiste van alles is dat God, liever zichzelf dan jou verwoest. Afgoden laten je bloeden, bij Baäl zelfs letterlijk. Bij God is het precies andersom. In Christus laat hij zichzelf verminken, stroomt zijn bloed, tot de dood. Hij wil jou niet vernietigen, en daarom laat hij zichzelf bloeden. Voor deze God hoef je niet tot het uiterste te gaan, hij gaat juist tot het uiterste voor jou. God of de afgoden, een makkelijke keuze? Als ik het zo op een rijtje zet, dan wel. Maar in de praktijk is het veel lastiger. Het is zo verleidelijk om controle over je leven te hebben. Daar ben je echt niet zomaar van af. Afgoden blijven altijd trekken. Maar met Jezus aan je kant kun je tegen die afgoden vechten. Hij wil voor je vechten, dat heeft hij laten zien aan het kruis.
Durf je de controle aan hem te geven? Amen
Matteüs 24,36-44 - Coming soon Themadienst – ‘Coming soon’
Liturgie ■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
Welkom Zingen Opw 71 Opw 672 Gez 163 Stil gebed – votum – zegengroet Zingen: Ps 150 Gebed Zingen Opw 429 Bijbellezing: Mattt 24,23-44 Zingen: Opw 539 Filmpje Preek Zingen Opw 665 Geloofsbelijdenis: Opw 347 Collecte Dankgebed Zingen Opw 586 Opw 585 Zegen
- Ik vind het prettig om het even van te voren te horen wanneer deze preek ergens in een kerkdienst gelezen wordt. In mijn mailbox past altijd nog wel een mailtje:
[email protected]
Coming soon – ben jij er klaar voor? De preek was ongeveer zoiets als dit:
1. Toen ik dit filmpje voor het eerst zag, schrok ik even. We weten natuurlijk niet wat er precies gaat gebeuren als Jezus terugkomt. Het filmpje klopt niet helemaal met Matteüs 24. Iedereen zal Jezus zien als Hij komt. [dia 2]Kijk maar in Matteüs 24,30: alle mensen zullen de mensenzoon zien komen op de wolken. [dia 3] Vers 31: Een hard geluid van bazuinen, een soort grote fanfare. Engelen die overal heengaan om Gods mensen bij elkaar te halen. Maar het filmpje laat heel mooi zien wat Jezus ook zegt, in vers 40 en 41: [dia 4] je bent samen bezig. En de een wordt meegenomen. De ander achtergelaten. Als Jezus komt voor de tweede keer – dan komt er een scheiding. En dan is het ja of nee, niet half half. Wat vonden jullie wat dat betreft van het filmpje – van die scheiding? [vragen] Bang Niet leuk Wel eerlijk Wat je er ook van denkt: het moment komt echt en Jezus waarschuwt ons. Als Hij komt, dan komt er die scheiding. De één wel, de ander niet. Ik hoop dat als Jezus nu zou komen, wij allemaal meegenomen worden. Dat er niemand hier in de kerkzaal achterblijft. Maar het zou wel goed kunnen. En buiten de kerk zal het zeker zo zijn. Je zit samen achter de computer – te gamen. En daarna wat filmpjes te kijken – hier, moet je die eens zien, die is goed. En dan opeens: het licht van Jezus, een engel. – en de een wordt meegenomen. De ander blijft achter. Mensen samen aan het werk in een fabriek. Samen bezig met een machine, het is een hard lawaai, het is ook warm. En dan opeens: het licht van Jezus, een engel. En de een wordt meegenomen, de ander blijft achter. De een wel, de ander niet. Het gaat gebeuren. Het is vandaag de eerste adventszondag. Waar denk jij dan aan? Aan kaarsjes, kerststallen, oliebollenkramen, kerstbomen, lichtjes? Weer in kerstsfeer komen. Gezellig en warm. Nou, weet je wat advent is? Het is de tijd van uitkijken naar Jezus. Hij komt echt. Vraag het jezelf af: ben ik er klaar voor? En dus: ben jij er klaar voor? [dia 5] Weet jij van jezelf dat je meegenomen zult worden? Dat je niet achterblijft? Denk je eens in hoe je je zou voelen als je achterblijft. Als het te laat is. Boosheid. Angst. Spijt. O wat ben ik stom geweest. Had ik nu maar… Die scheiding komt. Jezus zet het heel helder neer.
Pas op – wees klaar! Ben jij er klaar voor? 2. Wanneer komt Jezus dan? [dia 6] Dat weten we niet. Jezus is er heel duidelijk over. Niemand weet het, ook Jezus zelf wist het niet. Alleen de Vader weet het, vers 36. Als Hij komt dan is het onverwacht. [klik] Als je naar de trein gaat, weet je: o, mijn trein vertrekt over 3 uur. Dan heb ik nog twee uur de tijd om leuke dingen te doen. Of om wat huiswerk te maken – noem maar op. En dan pak ik mijn spullen en ga naar het station. Voorbereiden – dat komt straks wel. Jezus zegt: ik kom onverwacht. Wees altijd voorbereid! Hij kan zometeen komen. Hij kan over 100 jaar komen. Hij kan ook over 25 jaar komen, het kan. Maar je weet het niet. Toch: er zijn wel dingen waar je op kunt letten. Heb je dit hoofdstuk wel eens helemaal gelezen? Doe het maar eens. Jezus noemt allemaal dingen die gaan gebeuren – en als dat gebeurt, dan weet je: Jezus komt terug! Kijk maar eens mee, in hoofdstuk 24. [dia 7] Vers 6 – Er zijn oorlogen Vers7 – Er is honger. Er zijn aardbevingen en tsunami’s. Vers 9 – Christenen worden vervolgd. Ook in Nederland – christelijke asielzoekers hebben het zwaar, zeker als ze vroeger Moslim waren. [dia 8] Vers 11 – er zijn valse profeten die de waarheid van de Bijbel ontkennen. ‘Jezus is niet opgestaan – dat moet je anders zien.’ ‘Jezus komt niet terug, dat is een mooi beeld’. ‘Alle godsdiensten zijn gelijk. Moslim, christen, hindu, het zijn allemaal wegen naar dezelfde God.’ Vers 12 – Mensen willen graag hun eigen ding doen. Ze hebben geen boodschap aan wat anderen zeggen. Je ziet mensen afhaken, je ziet de liefde verdwijnen. Ik vind dat heel herkenbaar om me heen, in Nederland. Vers 14 – Het goede nieuws van Jezus Christus, is al op heel veel plaatsen bekend gemaakt. De Bijbel is al in heel veel talen vertaald. Bijna alle volken kunnen het al weten: Jezus komt! Wie weet – lang kan het vast niet meer duren. Dus… het zou best kunnen dat wij het nog mee gaan maken, dat Jezus terugkomt. Maar je weet het niet.
En als iemand zegt: hier is het – dit is de messias? Geloof het niet, zegt Jezus. We weten niet wanneer Jezus komt, dat weet alleen God de Vader. Wat ik wel weet: Jezus zegt: [dia 9] pas op – zorg dat je klaarstaat. Elk moment. Ben jij er klaar voor? 3. Niemand weet het, wanneer Jezus komt. Jezus maakt een mooie vergelijking. Kijk maar in vers 37-39. Het lijkt wel 2010, de beschrijving die Jezus geeft: [dia 10] 37 Zoals het was in de dagen van Noach, zo zal het zijn wanneer de Mensenzoon komt. 38 Want zoals men in de dagen voor de vloed alleen maar bezig was met eten en drinken, met trouwen en uithuwelijken, tot aan de dag waarop Noach de ark binnenging, 39 en zoals men niet wist dat de vloed zou komen, totdat die kwam en iedereen wegnam, zo zal het ook zijn wanneer de Mensenzoon komt. Ik vind dit zo herkenbaar. Waar ben jij druk mee? Waar gaat jouw tijd inzitten? Eten, drinken, slapen. Huiswerk, school Werken en geld verdienen Uitgaan, drinken, genieten van het leven Iemand versieren, een date, samen leuke dingen doen, verkering, trouwen. En tijd voor God, voor de Bijbel, voor gebed – het komt er gewoon niet van. Wie herkent zich daarin? Als het gaat over Jezus, wat zeggen veel mensen dan? Ach, er zal wel iets zijn. Maar ik sta er nu niet bij stil. Het leven is maar kort. Eerst maar eens van het leven genieten. Later ga ik daar wel eens over nadenken. Eerst mijn opleiding, eerst van het leven genieten, studeren, trouwen, eerst een gezin, dan ga wel eens nadenken over God en over Jezus. Dat is toch precies wat Jezus zegt? Zo ging het in de tijd van Noach ook. Noach bouwde zijn ark. De mensen vonden het belachelijk – een grote boot op het land? En ze leefden gewoon door
Genieten van het leven. Leuke dingen doen. Uitgaan. Genieten van elkaar, van seks, van je kinderen. Druk druk druk. Allemaal niks mis mee. Maar ze hoorden niet wat Noach zei: ‘Deze boot bouw ik niet voor niks. Er komt een grote vloed.’ Ze wilden het niet horen. Ze wilden het niet weten. En toen kwam het water. Toen was het te laat. Nu ook – we consumeren maar door. Straks is half Europa failliet. Griekenland, Ierland, wie volgt? Portugal? Straks raakt de aardolie op. Weet je wat dat betekent? Geen plastic, geen kunstmest, landbouwmachines en auto’s staan stil. En dan? Komt er dan honger in Europa? En we kijken RTL-boulevard of Shownieuws. We gaan uit en we doen leuke dingen. En wat onze problemen zijn, dat willen we niet weten. Politiek? Interesseert me niet. Alleen maar bezig met eten en drinken, met trouwen en relaties. Als ik me maar vermaak. En dat God er is? De Bijbel? Dat Jezus terugkomt? Probeer het eens te vertellen, aan een Nederlander met een baan, een auto, een gezin. Welvarend en druk. Jezus komt terug. Grote kans dat hij je aankijkt, zo van ‘het zal wel’. Veel Nederlanders, ze willen het niet horen. Ze willen het niet weten. En straks is het te laat. En jij? [dia 11] Jezus komt – ben jij er klaar voor? Hoe is dat bij jou? Wil jij het wel weten? Wil jij het wel horen? En doe je er wat mee? Of is het eten, vakantie, werken, genieten, cursussen, uitgaan, computeren, je laten vermaken, gamen – waar blijft de tijd? Lieve mensen, zorg dat het je niet overvalt!! 4. Sta klaar – nu en elk moment. Hoe doe je dat? [dia 12]
Daar wil ik twee dingen over zeggen. Het eerste: geloof in Jezus. [klik] Het gaat hier over Noach en de ark. Noach at en dronk ook. Zijn kinderen trouwden. Misschien genoot hij wel van zijn gezin. Hij dronk es een wijntje. Maar Noach wist: straks komt het water. Dan heb ik een ark nodig. Ze luisterden naar wat God zei en ze bouwden een ark. Ze wisten van het gevaar. Maar ze hadden ook een boot – en daarin was je veilig. Nu is dat net zo. We eten en drinken. Wie weet, trouw je, krijg je kinderen, geniet je van het mooie van Gods schepping. Het gaat goed als je ondertussen luistert naar wat God zegt. Als je weet van het gevaar – straks komt Gods oordeel. En als je weet van de reddingsboot. Ja, wij hebben ook een soort ark, een reddingsboot. Die ark, dat is Jezus. [klik] Geloven in Jezus, wat is dat? Dat is dat je zegt: Heer, U bent mijn reddingsboot. Ik luister naar wat u zegt. Ik doe wat u wilt. Ik geloof in u. Ik heb u nodig – ik wil in u zijn, in de reddingsboot. Geloof jij in Jezus? Is Jezus jouw ark, jouw reddingsboot? En dan het tweede – ik wil met jullie een stukje lezen van een leerling van Jezus. Hij was er bij toen Jezus dit zei. Later schrijft hij dit: [dia 13] 11 Als dit allemaal op die manier te gronde gaat, hoe heilig en vroom moet u dan niet leven, 12 u die uitziet naar de dag van God en het aanbreken daarvan bespoedigt! Die dag gaan de hemelsferen in vlammen op, en de elementen vatten vlam en smelten weg. 13 Maar wij vertrouwen op Gods belofte en zien uit naar een nieuwe hemel en een nieuwe aarde, waar gerechtigheid woont. 14 Omdat u hiernaar uitziet, geliefde broeders en zusters, moet u zich inspannen om smetteloos, onberispelijk en in vrede door hem te worden aangetroffen. Als jij bijna gaat trouwen, en je ontmoet je vriendin zometeen, dan verlang je daarnaar – toch? Jullie houden van elkaar – heerlijk om elkaar weer te zien. Maar als je net bij een ander bent geweest, gezoend hebt, en nog wel meer; en je bent bang dat de geur van haar parfum in je kleren zit, tja… Dan ben je misschien wel bang om je vriendin te zien. Zo is het bij Jezus ook. Hou jij van Hem? Hij houdt van jou. Je hoeft echt niet bang te zijn. Verlang er naar – Jezus komt, dan zul jij helemaal volmaakt zijn! Hij is je redder. Wat gaat hij doen? Hij zorgt voor een nieuwe hemel en een nieuwe aarde. Een eerlijke wereld, een wereld van vrede. Een wereld om naar te verlangen! Toch? Wat Petrus zegt klinkt heel zwaar. Maar eigenlijk zegt hij dit: je verlangt naar een volmaakte wereld? Leef dan nu al zoveel mogelijk alsof die wereld er al is. Bereid je voor op het feest. Kleed je er vast op. Hoe meer jij nu al past bij die geweldige wereld, hoe beter. Heb je ruzie? Leg het bij. Leef zo dat je bij God past – dat is: liefde voor God – en liefde voor je naaste.
Doe dat – dan ben je er klaar voor! Maar als je in je gedrag laat zien: ik wil die volmaakte wereld niet – ik wil feestvieren, die ander die zie ik niet, ruzie – jammer dan, me inspannen voor God? Hij moet niet te veeleisend worden – ik doe een beetje wat hij wilt, verder ga ik mijn eigen gang? Dan loopt het niet goed af, als jij je niet bekeert. Want Jezus komt snel – ben jij er klaar voor?
Filippenzen 3,3-11 - Jezus Christus is alles voor je Themadienst
Liturgie Zingen - Gez 38 Zoek eerst het koninkrijk - Opw 569 Over al wat leeft - Gez 158 Als een hert Stil gebed Votum Groet Zingen: Opw 616 Houdt me dicht bij u Gebed Sketch Preek over Filippenzen 3,3-11 met als schriftlezing Fil 3,1-11 Zingen Opwekking 461 Mijn Jezus mijn redder Geloofsbelijdenis: Zingen Opwekking 347 Gebed Collecte Zingen Opw 544 Meer dan rijkdom Zegen Opmerkingen: - ik vind het prettig om het even van te voren te horen wanneer deze preek ergens in een kerkdienst gelezen wordt. In mijn mailbox past altijd nog wel een mailtje:
[email protected] - Bij deze preek is een pp-presentatie beschikbaar
- Deze preek is gemaakt mee naar aanleiding van Max Lucado, Je hoort bij mij
Preek over Filippenzen 3,3-11 – Jezus Christus is alles voor je 1. En Wout? [dia] Kennen jullie Wout? Hij was ook een Nerflander. Hij wilde ook een goede Nerflander zijn. Stel je voor dat de mensen hem een arme Nerflander zouden noemen. Dus hij ging ook dozen kopen. Maar Wout was niet zo rijk. Toen hij één doos en één bal had, verkocht hij daarom zijn boeken, om meer te kunnen kopen. En hij ging extra veel werken. Al snel had hij een armvol dozen en ballen. Maar Wout wilde meer. Daarom verkocht hij zijn bed, en andere spullen. Hij werkte ’s nachts, slapen deed hij nauwelijks meer. Steeds liep hij rond met zijn dozen en ballen. Hij vergat zijn vrienden. Hij wilde maar één ding: een goede Nerflander zijn. Net zoveel dozen en ballen als de anderen. [dia] Uiteindelijk verkocht hij zelfs zijn huis. Nu kon hij veel kopen! Dozen, ballen, en nog meer dozen en nog meer ballen. Hij droeg zoveel speelgoed, dat hij niet eens meer kon zien waar hij liep. Maar wat maakte het uit? Zijn armen deden pijn. Hij botste tegen muren. Hij had geen vrienden meer. Maar: als de mensen hem zagen, dan zeiden ze: ‘Wauw, dat is een goede Nerflander! En dan voelde hij zich trots en gelukkig. Ik ben een goede Nerflander! Kennen jullie Paulus? Paulus was geen Nerflander. Hij was een Jood. Hij verzamelde geen dozen en ballen. Maar hij leek wel wat op Wout. Hoor maar: hij heeft brieven geschreven, bijvoorbeeld aan een kerk in Filippi. Bijna 2000 jaar geleden. Daarin schrijft hij: [Fil 3,1-6 in beeld] 1 Voor het overige, broeders en zusters, laat de Heer uw vreugde blijven. Ik heb er geen moeite mee te herhalen wat ik u al geschreven heb; het is voor uw eigen bestwil. 2 Pas op voor die honden met hun kwalijke praktijken, pas op voor die versnijdenis van ze! 3 Wij zijn het die besneden zijn, wij verrichten onze dienst door de Geest van God en laten ons voorstaan op Christus Jezus, niet op onszelf, 4 hoewel ik redenen genoeg zou hebben om op mezelf te vertrouwen. Als anderen menen dat te kunnen doen, dan kan ik dat zeker. 5 Ik werd besneden toen ik acht dagen oud was en behoor tot het volk van Israël, tot de stam Benjamin, ik ben een geboren Hebreeër met de wetsopvatting van een farizeeër 6 en heb de gemeente fanatiek vervolgd. Aan wat er in de wet over gerechtigheid staat, voldeed ik volledig. Ook Paulus had zo zijn dingen waardoor hij zich goed voelde, en belangrijk. Dan voelde hij zich trots en gelukkig. Ik ben een goede Farizeeër! Wanneer ben je een goede Nederlander?
Nederlanders lijken soms ook zo op Wout, of op Paulus. Er werd van de week een onderzoek gepresenteerd. Heb je het gelezen? Mensen die merkkleding dragen voelen zich beter en presteren daardoor beter. Hoe materialistischer en hoe merkbewuster je bent, hoe meer effect het heeft. Heb je merkkleding aan? Dan presteer je beter. Hoe is dat bij jou? Laat eens allemaal je mobieltje zien. Ik ging pas met de trein en stond op het station even naar huis te bellen. Toen viel me op dat ik een oud mobieltje had. Kijk. Ik vind dat ik dat niet belangrijk moet vinden. Maar het voelde niet goed. Tijd voor een nieuwe. Hoe belangrijk is dat voor jou? Je mobieltje? Wat doe je als je oude abonnement is afgelopen? Een nieuw mobieltje – gratis? En waarom, omdat de oude het niet meer doet? Wij sparen natuurlijk geen dozen en ballen zoals de Nerflanders. Maar heb je door dat om ons heen de mensen net zo doen? En zo maar doen wij mee. Ik voel dat het aan mij trekt – herken jij dat zelf? Mobieltjes en andere gadgets, kleren, schoenen. En als je ouder wordt een huis, een auto, een gezin dat er goed uit ziet, vakanties waarmee je voor de dag kunt komen, een baan die klinkt als een klok. Je bent wat, je telt mee, als je het hebt. En anders ben je zomaar een beetje zielig. 2. We gaan terug naar Wout. [dia] De Nerflanders wilden niet alleen de mooiste ballen en dozen hebben, ze wilden ook de hoogste zijn. Iedereen liep naar Nerflanders top. Wout ging mee. Maar hij had zoveel dozen, dat hij niet goed kon zien waar hij liep. Hij liep verkeerd! Maar hij had het niet door. Toen struikelde hij. Hij viel, rolde een stuk naar beneden, en [dia] belandde in een werkplaats. Tussen zijn eigen ballen en dozen. Hij was in de werkplaats van Eli. De houtsnijder die hem en de andere Nerflanders gemaakt had. Wout schaamde zich. Hij hoorde de stem van Eli. Rustig en vriendelijk. ‘Wout. Het lijkt erop dat je een zware last hebt meegedragen.’ ‘Dat zijn mijn dozen en ballen’, zei Wout zachtjes. ‘Speel je daarmee?’ vroeg Eli. Nee, schudde Wout. ‘Ik houd van het gevoel dat ze me geven.’ ‘Hoe voel je je dan?’ ‘Belangrijk.’
Dan gaan ze samen kijken naar de Nerflanders, hoe die als gekken tegen de berg oprennen. Hoe raar het er eigenlijk uit ziet. Zien ze er gelukkig uit? Zien ze er belangrijk uit? Nee. Toen voelde Wout een hand op zijn schouder. [dia] Die ballen, die dozen, weet je wat ze je kosten? Ze kosten je je boeken. Je bed. Je huis. Maar ook je vrienden. Je geluk. Je was niet gelukkig. Maar, zei Eli: Ik heb je gemaakt. En je hoort bij mij. Ik houd van jou. Zo heeft Paulus een ontmoeting met Jezus gehad. Hij was druk bezig zich in te spannen. Hij was een fanatieke Jood, een echte Farizeeër. Hij vervolgde de gemeente. En toen ontmoette hij Jezus. Toen viel hij op de grond. Saul, Saul, waarom vervolg je mij? Al zijn ijver, werd hij daar gelukkiger van? Bracht het hem dichter bij God? Juist niet! Weet je wat Paulus later schrijft? [Fil 3,7-11 in beeld] 7 Maar wat voor mij winst was, ben ik omwille van Christus als verlies gaan beschouwen. 8 Sterker nog, alles beschouw ik als verlies. Het kennen van Christus Jezus, mijn Heer, overtreft immers alles. Omwille van hem heb ik alles prijsgegeven; ik heb alles als afval weggegooid. Ik wilde Christus winnen 9 en één met hem zijn – niet door mijn eigen rechtvaardigheid omdat ik de wet naleef, maar door die van God, de rechtvaardigheid die er is door het geloof in Christus. 10 Ik wil Christus kennen en de kracht van zijn opstanding ervaren, ik wil delen in zijn lijden en aan hem gelijk worden in zijn dood, 11 in de hoop misschien ook zelf uit de dood op te staan. Wout ontdekte: ballen en dozen, ik kom er niks verder mee. Ze kunnen bij de vuilnis. Die hand van Eli op mijn schouder, die is veel belangrijker. Paulus ontdekte: mijn Joodse geboorte, mijn besnijdenis, mijn inspanning, mijn leven volgens de wet, het is niks waard. Kijk jij zo wel eens van een afstand naar jezelf? Wat maakt jou gelukkig?
Wat brengt jou dicht bij God? [dia] Wat moet jij allemaal doen om zo die hand van God op je schouder te voelen? Wat moet jij doen om Gods liefde te verdienen? Fouten terugdraaien? Ermee stoppen? Eerst weer alles op de rails hebben? Weer goed in je vel zitten, voordat je naar God toe durft te stappen? Vaak genoeg bidden? Nee dus. Niks. Helemaal niks. Die hand op je schouder, weet je wie dat is? Dat is Jezus Christus. Ik hoop dat jij dat al ontdekt hebt. En anders: Laat eens goed tot je doordrinken wat Paulus zegt: Het kennen van Jezus Christus is waardevoller dan al het andere. Jezus is alles voor mij. Jezus is echt alles voor mij. En ik wil niks liever dan Jezus Christus steeds beter leren kennen. En ik kan niet anders zeggen dan: Dat klopt. Zo is het. Als je dat niet herkent, wil ik je nu uitdagen: Ga op zoek. Ontdek wie Jezus is. Wil je weten hoe je dat doet? Kom dan maar na de dienst naar me toe. Voel dat Hij inderdaad die hand van God is op jouw schouder. Door die hand zegt God ook tegen jou: ik hou niet van jou omdat jij zo’n mooi mobieltje hebt. Of omdat je je diploma’s hebt gehaald. Of omdat je goed gekleed bent. Of omdat jij zo goed je best doet voor mij. Ik hou van jou. Omdat ik van je hou. 3. Jezus zegt niet alleen: Ik hou van jou. Hij zegt meer: Ik ben alles voor jou. Daarom wil Paulus niets liever dan Jezus kennen. Ik wil met jullie nog eens gaan kijken wat Paulus allemaal zegt.
[Fil 3,8b-11 in beeld] Het kennen van Christus Jezus, mijn Heer, overtreft immers alles. Omwille van hem heb ik alles prijsgegeven; ik heb alles als afval weggegooid. Ik wilde Christus winnen 9 en één met hem zijn – niet door mijn eigen rechtvaardigheid omdat ik de wet naleef, maar door die van God, de rechtvaardigheid die er is door het geloof in Christus. 10 Ik wil Christus kennen en de kracht van zijn opstanding ervaren, ik wil delen in zijn lijden en aan hem gelijk worden in zijn dood, 11 in de hoop misschien ook zelf uit de dood op te staan. Jezus is alles voor je. Kijk maar. Er staan wat moeilijke woorden in. Rechtvaardigheid. Dat is dat je eerlijk bent en goed leeft. En als je rechtvaardig bent, dan mag je er zijn. Dan mag je je goed voelen. Dan hoef je nergens bang voor te zijn. Wat zegt Paulus hier nou in die moeilijke zin van vers 9? Ik hoor bij Jezus door geloof, door geloof ben ik één met Hem. In Hem. En dus niet door wat ik allemaal gedaan heb. Doordat ik zo goed ben. God houdt van mij. Dat zegt God tegen mij in Jezus Christus. Jezus is Gods hand op mijn schouder. En dat geloof ik. Zo is het – ik hoef nergens meer bang voor te zijn. God is blij dat ik er ben. Als je vers 9 leest, denk dan maar aan die hand van Eli op de schouder van Wout. Op jouw schouder. Dan gaat Paulus verder. Christus kennen, dat betekent nog veel meer. En denk niet dat ik daar mee klaar ben. Zelfs Paulus was er niet klaar mee. Jezus kennen, dat is op allerlei manieren steeds beter ontdekken: Jezus is inderdaad alles voor me. Dan wordt al het andere ook vuilnis. En dan noemt Paulus vier dingen. kijk maar in vers 10 en 11: [dia] Christus kennen, dat is: - de kracht van zijn opstanding ervaren - delen in Jezus’ lijden - aan Jezus gelijk worden in zijn dood - zelf uit de dood op staan Over die vier dingen wil ik nog wat zeggen. Jezus is opgestaan, bijna 2000 jaar geleden. Maar de kracht die daar losgekomen is, die is het begin van mijn nieuwe leven. En van jouw nieuwe leven – of die kan daar het begin van worden. Heb jij die kracht al leren kennen? Dat is de belangrijkste ontdekking die je in je leven kunt doen. Jezus leren kennen en de kracht van zijn opstanding. Want dat is het begin van een echt christelijk leven. De rest komt dan vanzelf. Dan kun je het handelen als mensen je daarom raar vinden.
Dan kun je christen blijven ook als je in de gevangenis terecht komt. Als Paulus dit schrijft, zit hij in de gevangenis, wist je dat? Alleen omdat hij bij Jezus hoort. Dan kun je nee zeggen tegen jezelf als je de verkeerde kant op wilt. Terug, achter Jezus aan. Niet de verkeerde kant op. Verdriet en berouw hebben, omdat je iets gedaan hebt waar God niet van houdt. Ontdekken: Jezus is mijn dood gestorven. Dat zijn die twee volgende punten: delen in het lijden van Christus. En aan Hem gelijk worden in zijn dood. En dan het laatste punt, het allermooiste: na je dood zelf uit de dood opstaan. Altijd bij Hem leven. Of eerder, als Jezus terugkomt natuurlijk. Wil je wat voorbeelden? Ik denk aan een meisje die ik ken. Ze had een vriend die geen christen was. En ze heeft tegen hem gezegd: als jij geen christen wilt worden, dan maak ik het uit. En ze heeft het uitgemaakt. Jezus was haar meer waard dan die relatie die ze eerst had. En Jezus heeft haar niet laten vallen: inmiddels is ze getrouwd met iemand die wel christen is. Of ik denk aan iemand die elk weekend uitgaat, het een en ander gebruikt als het uitkomt, geniet van de vrouwen die hij ontmoet. Dan gebeuren er dingen waardoor hij wil weten wie Jezus is. Hij ontdekt steeds meer over Jezus. En hij snapt dat Jezus Christus kennen en zijn uitgaansleven niet samengaan. Hij merkt ook: Ik vind bij Jezus een voldoening die het uitgaan me nog nooit gegeven heeft. Zijn vrienden vinden het raar, hij is er dolblij mee. Of, ik heb misschien wel eens verteld dat ik ’s zomers een keer op het parkeerterrein van de jachthaven in Hindeloopen rondliep. Allemaal Volvo’s, BMW’s, Mercedessen, Audi’s, Saab’s. En opeens overviel het me: Ik heb het verkeerde werk gekozen. Zoek ander werk zodat je meer geld verdient. Maar ik geloofde: Jezus is veel meer waard dan geld en auto’s. En ik kon nee zeggen tegen die gedachte. Die moest sterven met Jezus. Wat voor opleiding ga jij doen? Wat voor baan ga je zoeken? Ga je voor veel dozen en ballen? Geld, auto’s, huizen, boten, vakanties? Of wil jij Christus kennen, ook in je werk? Je kunt gaan werken op een zwarte school in een achterstandswijk. Of bij het scharlaken koord in Amsterdam prostituees in een uitstap-programma begeleiden. Of als Hetty Bloem naar Zuid-Afrika gaan om daar met AIDSslachtoffers te werken. In de kerk aan het werk gaan. Minder werken om tijd over te houden voor vrijwilligerswerk. Wat gebeurt er met jou als jij de kracht van Jezus’ opstanding echt in je laat werken? Als de kracht van Jezus’ opstanding in je leven werkt, Dan kun je lijden en sterven handelen. Volhouden bij tegenslag. De ballen en de dozen, ze kunnen bij de vuilnis. Het is alleen maar ballast. Het staat in de weg, hoe meer je Jezus leert kennen, hoe meer je dat ontdekt.
Wat zijn jouw ballen en jouw dozen? Geef ze weg aan wie ze echt nodig hebben. Stop met verzamelen – ik wil zelf daarom graag mijn oude mobieltje houden. En ik rijd met plezier in een 10 jaar oude auto. Beschouw al het andere als vuilnis! Jezus is veel meer waard! Hij is alles voor je.
