Jaarverslag Kwalificatieplicht MBO deelnemers regio Noord-Kennemerland. 2011-2012 3
Inhoudsopgave 1. Inleiding ............................................................................................................................................................. 3 Doelstelling en uitgangspunten van de Kwalificatieplicht.................................................................................. 3 Wie is verantwoordelijk voor de kwalificatieplicht en wie is aangewezen voor het toezicht.............................. 3 Jaarverslag ......................................................................................................................................................... 3 2. Formatie en taken ............................................................................................................................................. 4 2.1 Formatie ....................................................................................................................................................... 4 2.2 Taken ............................................................................................................................................................ 4 3. Verzuim.............................................................................................................................................................. 6 3.1 Absoluut verzuim ..................................................................................................................................... 6 3.2 Relatief verzuim ....................................................................................................................................... 6 4. Vrijstellingen en verlof ..................................................................................................................................... 9 4.1 Vrijstelling van inschrijvingsplicht (artikel 5 Lpw) ...................................................................................... 9 4.1.1 Lichamelijke of psychische omstandigheden (artikel 5a Lpw) ............................................................. 9 4.1.2 Schoolbezoek buitenland (artikel 5c Lpw) ............................................................................................ 9 4.2 Vrijstelling van geregeld schoolbezoek (artikel 11 Lpw).............................................................................. 9 4.3 Vrijstelling wegens het volgen van ander onderwijs (artikel 15 Lpw).......................................................... 9 5. Acties ................................................................................................................................................................ 10 5.1 Preventieproject overstap VMBO – MBO .................................................................................................. 10 5.2 Dag van de Leerplicht ................................................................................................................................ 10 6. Ontwikkelingen ............................................................................................................................................... 11 6.1 Regionale ontwikkelingen ........................................................................................................................... 11 6.1.1 Spreekuur ............................................................................................................................................ 11 6.1.2 Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) .................................................................................................. 11 6.2 Beleidsontwikkelingen ................................................................................................................................ 11 6.2.1 Convenant Voortijdig Schoolverlaten 2012-2015 ............................................................................... 11 6.2.2 Maatregelen die zullen worden uitgevoerd vanuit de programmagelden: ........................................... 11 6.2.3 Effecten van de programma maatregelen VSV convenant 2008-2012................................................ 11 6.2.4 Geconstateerde knelpunten.................................................................................................................. 12 7. Tot slot.............................................................................................................................................................. 13 BEGRIPPENLIJST ............................................................................................................................................ 14 COLOFON .......................................................................................................................................................... 16
2
1. Inleiding Voor u ligt het jaarverslag van de uitvoering van de kwalificatieplicht van de 16- en 17- jarigen deelnemers binnen het Middelbaar Beroepsonderwijs (hierna te noemen MBO) van de regio NoordKennemerland over het schooljaar 2011-2012. Bij de invoering van de kwalificatieplicht in 2007 is besloten om de kwalificatieplichttaken voor de hele regio Noord-Kennermerland uit te voeren vanuit de contactgemeente Alkmaar. De woongemeente van de deelnemer is hierbij leidend en niet de MBO-instelling die een deelnemer bezoekt. Vanwege het regionale karakter van deze functie èn omdat de 16- en 17- jarigen binnen een MBO een doelgroep is met specifieke problematiek, is gekozen voor een apart jaarverslag kwalificatieplicht. Kwalificatieplichtigen binnen het voortgezet onderwijs blijven onder de verantwoordelijkheid van de leerplichtambtenaren vallen van de woongemeenten van de betrokken deelnemer. In de hiernavolgende hoofdstukken wordt nader ingegaan op de leerplichtorganisatie, de formatie en de taken van de kwalificatieplichtambtenaren (hierna te noemen leerplichtambtenaren). Dit jaarverslag wordt afgesloten met een hoofdstuk over ontwikkelingen. Doelstelling en uitgangspunten van de Kwalificatieplicht Met ingang van 1 augustus 2007 is de Leerplichtwet 1969 (Lpw) gewijzigd. De wijziging in de wet heeft als doel de schooluitval van minderjarige jongeren tegen te gaan door de invoering van de kwalificatieplicht. Leerlingen zijn nu volledig leerplichtig tot en met het schooljaar waarin ze 16 jaar e worden. Vervolgens zijn ze kwalificatieplichtig tot hun 18 verjaardag zolang ze geen startkwalificatie hebben behaald. Na beëindiging van de volledige leerplicht gaat de kwalificatieplicht gelden voor die jongeren die: • nog geen 18 jaar zijn; • nog geen startkwalificatie hebben gehaald (HAVO of VWO-diploma dan wel een MBO-diploma op tenminste niveau 2); • de volledige leerplicht achter de rug hebben. De kwalificatieplicht geldt volgens artikel 4a, lid 2 (Lpw) niet voor zeer moeilijk lerende kinderen (ZMLK), meervoudig gehandicapte kinderen en leerlingen in het bezit van een getuigschrift of een diploma van het praktijkonderwijs. De handhaving van de kwalificatieplicht sluit aan bij de handhavingsystematiek van de Leerplichtwet. Wie is verantwoordelijk voor de kwalificatieplicht en wie is aangewezen voor het toezicht De kwalificatieplicht valt onder de Leerplichtwet. Het toezicht op de naleving van deze wet is opgedragen aan burgemeester en wethouders. Zij wijzen daartoe een of meerdere leerplichtambtenaren aan. Deze leggen de ambtseed of -belofte af. Sinds de wijziging van de Ambtenarenwet per 1 maart 2006 zijn ambtenaren verplicht bij hun aanstelling de eed of belofte af te leggen ten overstaan van de gemeentesecretaris. Daarnaast leggen de leerplichtambtenaren de ambtseed of -belofte af ten overstaan van alle burgemeesters van de gemeenten in Noord-Kennermerland. In het verslagjaar zijn alle leerplichtambtenaren beëdigd door alle burgemeesters van de gemeenten in Noord-Kennemerland. Jaarverslag Handhaving van de Leerplichtwet is een wettelijke taak van gemeenten. De aanpak van verzuim is een belangrijk wapen in de strijd tegen schooluitval en draagt bij aan de verbetering van kansen voor jongeren. De leerplichtambtenaren werken o.a. intensief samen met scholen, hulpverlening en justitie. Het toezicht op de naleving van de Leerplichtwet heeft in eerste instantie het karakter van maatschappelijke zorg. Indien maatschappelijke zorg niet leidt tot het gewenste resultaat wordt overgegaan tot handhaving. 3
2. Formatie en taken De uitvoering van de Leerplichtwet is in de organisatie ondergebracht bij de afdeling Werk Participatie en Inkomen van de sector Samenleving in de gemeente Alkmaar. Leerplicht maakt onderdeel uit van het integraal jeugdbeleid van Alkmaar en daarin met het doel “jongeren verwerven een passende plek op de arbeidsmarkt; Alkmaar biedt een breed onderwijs aanbod dat aansluit bij de regionale arbeidsmarkt”. 2.1 Formatie Met ingang van 1 september 2011 zijn drie functionarissen, in totaal 2,4 FTE, aan formatie ingezet voor de kwalificatieplicht. De administratieve ondersteuning wordt verzorgd door drie administratieve krachten, in totaal 2,4 FTE. Deze verzorgen de volledige leerlingadministratie voor zowel de afdeling Leerplicht, de Kwalificatieplicht en de RMC-functie. In december 2011 behaalden 2 ambtenaren het examen Buitengewoon Opsporingambtenaar (hierna te noemen BOA). Op dit moment zijn alle ambtenaren bevoegd om als BOA proces-verbaal op te maken. 2.2 Taken Spijbelen, oftewel ongeoorloofd schoolverzuim, is vaak een signaal van problemen en/of (dreigend) voortijdig schoolverlaten. De leerplichtambtenaar onderzoekt en behandelt verzuimmeldingen in nauwe samenwerking met de deskundigen binnen de MBO-instelling in een zo vroeg mogelijk stadium van het verzuim. Deelname aan het Zorg- en Adviesteam (hierna te noemen ZAT) van de school is daarbij belangrijk. Taken van de leerplichtambtenaar: - het behandelen van meldingen van schoolverzuim; - het behandelen van aanvragen voor vrijstelling van de kwalificatieplicht en aanvragen voor vervangende leerplicht; - het behandelen van aanvragen voor verlof van meer dan tien schooldagen; - het opmaken van proces-verbaal; - het onderhouden van contact met onderwijs-, welzijns-, hulpverleningsinstellingen, politie en justitie gericht op de uitvoering van de Leerplichtwet; - het geven van voorlichting aan ouders, jongeren, scholen en instellingen; - signaleren in de Verwijs Index Risicojongeren Noord-Holland (hierna te noemen VIN); - het deelnemen aan alle ZAT overleggen van scholen voor ROC en AOC mbo-instellingen in Alkmaar en Heerhugowaard. Er zijn ZAT overleggen op de vestigingen van de mbo-instellingen van het Horizon College te Alkmaar en Heerhugowaard en de vestiging van het Clusius College te Alkmaar. Voor de leerplichtambtenaren betekent dit dat zij deelnemen aan in totaal 3 ZAT’s. Voor elk ZAT is één leerplichtambtenaar aangewezen als contactpersoon. Het ZAT is een periodiek multidisciplinair overleg waarin het onderwijs samen met externe partijen schoolgebonden en niet-schoolgebonden problematiek van deelnemers bespreekt, adviezen formuleert en ook waar afgesproken wordt welke partij actie onderneemt. Vaste deelnemers aan het ZAT zijn deskundigen uit de school, Bureau Jeugdzorg, Jeugdgezondheidszorg, Stichting MEE, de Wering, de Brijderstichting, GGZ, politie en een leerplichtambtenaar. In het ZAT worden jongeren besproken waarover zorg bestaat wegens (vermoeden van): problemen op school, problemen in de thuissituatie, risico in het vrijetijdscircuit of problemen met de psychische of lichamelijke gezondheid, die zouden kunnen leiden tot voortijdig schoolverlaten. 4 4
Signalen van deze problematiek kunnen zijn: spijbelen, agressiviteit, diverse keren uit de klas gestuurd worden of gedekt verzuim door ouders. In het schooljaar 2011-2012 zijn er in het ZAT van het Horizon College te Alkmaar 39 (56 in 20102011) deelnemers besproken en 24 (30 in 2010-2011) deelnemers in Heerhugowaard. In het ZAT overleg van het Clusius College te Alkmaar zijn er in het schooljaar 2011-2012 17 (17 in 2010-2011) deelnemers besproken. Een aantal van de besproken deelnemers in de ZAT overleggen is gemeld bij leerplicht. Overleg Een onderdeel van de werkzaamheden van de leerplichtambtenaar bestaat uit het voeren van overleg. Hieronder wordt een korte weergave gegeven van deze overleggen; - er wordt contact onderhouden met leerplichtambtenaren uit de regio via het arrondissementsoverleg en het regionaal leerplichtoverleg binnen het Samenwerkingsverband Noord-Kennemerland. - er wordt 3 keer per jaar overleg gevoerd met de kwalificatieplichtambtenaren van NoordHolland, met als doel het afstemmen van de werkzaamheden op de ROC’s. - 3 keer per jaar vindt er overleg plaats met de verzuimcoördinatoren van het Horizon College en het Clusius College, met als doel de deskundigheid te vergroten en om de samenwerking te bevorderen; - leerplicht neemt deel aan overleggen in het Veiligheidshuis te weten het casusoverleg pooierboys en het Risicojongeren overleg ( hierna te noemen RJO);
5
3. Verzuim De hierna gepresenteerde cijfers zijn op zoveel mogelijk identieke wijze als voorgaande jaarverslagen verkregen. In de regio Noord-Kennemerland stonden er op 1 januari 2012 2.742 leerplichtige jongeren in de leeftijd van 16- en 17- jaar op een MBO-instelling ingeschreven. 3.1 Absoluut verzuim Er is sprake van absoluut schoolverzuim wanneer een leerplichtige jongere niet staat ingeschreven op een school of onderwijsinstelling. De afdeling leerplicht zoekt contact met deze leerplichtigen en hun ouders/verzorgers om te onderzoeken of er werkelijk sprake is van absoluut verzuim. Soms blijkt het te gaan om nog niet verwerkte vertrek- en vestigingsgegevens. Sinds deze gegevens digitaal via de DUO worden verwerkt is er grote vooruitgang geboekt in het signaleren van absoluut verzuim. In het schooljaar 2011-2012 zijn er 21 meldingen van absoluut verzuim gemaakt. 3.2 Relatief verzuim Van relatief verzuim is sprake wanneer een ingeschreven leerplichtige jongere zonder geldige reden les- of praktijktijd verzuimt. Scholen zijn wettelijk verplicht het (vermoedelijk) ongeoorloofd relatief schoolverzuim direct te melden aan de leerplichtambtenaar via het DUO verzuimloket, indien een jongere gedurende een periode van vier achtereenvolgende lesweken 16 uren les- of praktijktijd ongeoorloofd afwezig was. Wanneer de leerplichtambtenaar een verzuimmelding ontvangt, wordt binnen een week op grond van artikel 22 Lpw een onderzoek ingesteld. De leerling en ouders/verzorgers worden dan uitgenodigd voor een gesprek, indien nodig legt de leerplichtambtenaar een huisbezoek af. Er wordt regelmatig overleg gepleegd met of verwezen naar hulpverleningsinstanties. De bevindingen worden teruggekoppeld naar de melder (meestal de mentor) en/of het ZAT. Soms verneemt de leerplichtambtenaar via ketenpartners zoals de politie, de Raad voor de Kinderbescherming, buren of familie, dat een deelnemer vaak verzuimt of zelfs helemaal niet naar school gaat. Ook dan wordt er een onderzoek ingesteld. Tabel 1: aantal relatieve verzuimmeldingen in het schooljaar 2011-2012 van MBO-instellingen waar de meeste leerlingen tot 18 jaar uit NoordKennemerland staan ingeschreven. Een aantal leerlingen wordt meerdere keren per schooljaar gemeld in het verzuimloket. Om dit inzichtelijk te maken is het aantal deelnemers dat gemeld is ook vermeld.
Naam school
Aantal deelnemers < 18 jr.
Horizon College
Aantal verzuimmeldingen
Aantal gemelde deelnemers
Percentage meldingen t.o.v. aantal deelnemers
1.069
225
176
16,5%
ROCVA
122
51
36
29,5%
Media College
51
19
14
27,5%
ROC KopNH
102
20
15
14,7%
Regio College
79
18
14
17,7%
Nova College
184
31
26
14,1%
Clusius College
122
14
12
9,8%
6 6
Tabel 2: aantal relatieve verzuimmeldingen door MBO-instellingen per gemeente aangegeven voor deelnemers onder de 18 jaar.
Schooljaar
Alkmaar
Graft-De
Schermer
Bergen
Castricum
Heerhugowaard
Heiloo
Langedijk
Totaal
Rijp 2009- 2010
64
3
3
16
23
30
6
6
153
2010- 2011
104
9
6
35
38
86
19
31
328
2011- 2012
146
20
5
42
30
80
20
36
379
Ten opzichte van de voorgaande schooljaren is er sprake van een stijging van het aantal relatieve verzuimmeldingen. De indruk bestaat dat nog niet al het verzuim gemeld wordt. Door de leerplichtambtenaren wordt er extra aandacht besteed aan het sneller melden van ongeoorloofd verzuim. De verwachting is dat het aantal verzuimvermeldingen nog verder zal groeien naarmate het systeem van melden via DUO beter geïmplementeerd is bij de MBO-instellingen. Ook door verbetering in de interne registratie en door de komst van verzuimcoördinatoren zal het verzuim per leerling eerder in beeld gebracht worden. Tabel 3: meest voorkomende oorzaken van relatief verzuim bij de MBO-leerlingen. Oorzaken verzuim
Schooljaar
Schooljaar
Schooljaar
Schooljaar
mbo
2008- 2009
2009- 2010
2010- 2011
2011- 2012
Complexe
15 %
30 %
24%
10%
14 %
8%
7%
6%
-
5%
8%
3%
problematiek Gedragsproblemen Geen opleiding Medische problemen
3%
1%
5%
6%
Motivatieproblemen
46 %
30 %
49%
45 %
Psychische
13 %
3%
1%
5%
8%
15 %
5%
10%
-
-
-
15%
problemen Thuissituatie Anders Tabel 3.1.
Complexe prob lemat iek
15%
10%
10%
5%
6% 6%
45%
Ge dragproblemen
3%
Ge en opleiding Medische problemen Motiva tieproblemen Psychische pro bleme n Thu issitua tie Anders
7
7
Uit tabel 3 blijkt dat de meest voorkomende oorzaak van verzuim te maken heeft met motivatieproblemen. Motivatieproblemen onder de deelnemer heeft vaak te maken met een verkeerde opleidingskeuze, maar soms ook dat de deelnemer ‘gewoon’ geen zin heeft om onderwijs te volgen. Verder valt ook op dat een flink aantal jongeren geen “zitvlees” hebben en veel liever een BBLopleiding volgen (4 dagen per week werken en 1 dag school) in plaats van een BOL-opleiding. Omdat het lastig is een geschikte BBL-werkplek te vinden wordt voor de BOL variant gekozen wat een negatieve invloed kan hebben op de motivatie. 3.3 luxeverzuim Bij luxeverzuim nemen de ouders/verzorgers zonder toestemming hun kind buiten de schoolvakanties mee op vakantie. In het schooljaar 2011-2012 zijn er door de MBO-instellingen 4 meldingen van luxe verzuim gemaakt. Met de MBO-instellingen wordt gesproken over het hanteren van eenzelfde protocol luxe verzuim als in het primair- en voortgezet onderwijs. De wijze van afhandelen van verlof- en vakantieaanvragen door scholen blijft de aandacht houden van de leerplichtambtenaren. 3.4 Proces-verbaal In het uiterste geval kan er bij verzuim een proces-verbaal worden opgemaakt. Er zijn afspraken gemaakt tussen leerplicht, het Openbaar Ministerie (hierna te noemen OM) en de Raad voor de Kinderbescherming (hierna te noemen RvdK). De leerplichtambtenaar zorgt ervoor dat het procesverbaal binnen 1 maand na het verhoor bij het OM en de RvdK ligt. Het OM zorgt er voor dat na ontvangst van het proces-verbaal de zaak binnen 2 maanden beoordeeld en ingepland wordt voor zitting. De zitting vindt binnen 6 maanden na het eerste verhoor van de leerplichtambtenaar plaats. Als een proces-verbaal tegen een leerling wegens signaalverzuim wordt opgemaakt wordt de leerplichtambtenaar altijd opgeroepen om te getuigen. In het schooljaar 2011-2012 is in totaal 17 keer proces-verbaal verzuim opgemaakt. Tabel 4: weergave van het aantal opgemaakte processen-verbaal tegen leerling, ouders of leerling en ouders.
Tegen leerling Tegen ouders Tegen leerling en ouders
Proces verbaal relatief verzuim 12 0 4
Proces verbaal luxe verzuim 0 1 0
Proces verbaal absoluut verzuim 0 0 0
8
8
4. Vrijstellingen en verlof Ouders/verzorgers kunnen verlof of een vrijstelling aanvragen. Indien de leerplichtambtenaar hiervoor geen toestemming verleent, bestaat er voor de ouders/verzorgers de mogelijkheid hiertegen in bezwaar te gaan door een bezwaarprocedure in gang te zetten. 4.1 Vrijstelling van inschrijvingsplicht (artikel 5 Lpw) Ouders/verzorgers doen beroep op vrijstelling van de inschrijvingsplicht door middel van een kennisgeving aan de leerplichtambtenaar. Deze kennisgeving is gebonden aan voorwaarden. Vrijstelling van de inschrijvingsplicht dient ieder schooljaar opnieuw te worden aangevraagd. Een beroep op vrijstelling van deze verplichting kan bij de leerplichtambtenaar worden gedaan op onderstaande gronden: 4.1.1 Lichamelijke of psychische omstandigheden (artikel 5a Lpw) Een deelnemer kan door lichamelijke en psychische omstandigheden niet deelnemen aan het reguliere onderwijs. Een jongere kan aan een ernstige ziekte lijden of een handicap hebben waardoor het naar school gaan onmogelijk is. Dit kan ook het geval zijn bij psychiatrische stoornissen. Na overleg met ouders/verzorgers, de MBO-instelling en medisch specialisten controleert de leerplichtambtenaar of er een grond is voor vrijstelling, waarmee ouders/verzorgers van hun inschrijvingsplicht zijn vrijgesteld. In het schooljaar 2011-2012 is 1 maal beroep gedaan op vrijstelling op grond van artikel 5a Lpw. 4.1.2 Schoolbezoek buitenland (artikel 5c Lpw) Wanneer een leerplichtige tijdelijk naar het buitenland vertrekt en daar een school wil gaan bezoeken, moet er vrijstelling aangevraagd worden. Er moet een bewijs van inschrijving worden getoond waarin ook staat dat de betreffende leerplichtige de school dagelijks bezoekt. In het schooljaar 2011-2012 is geen beroep gedaan op deze vrijstellingsgrond. 4.2 Vrijstelling van geregeld schoolbezoek (artikel 11 Lpw) Verlof voor korte vakanties tijdens de schoolweken is niet mogelijk. Artikel 11g Lpw omschrijft andere gewichtige omstandigheden op grond waarvan extra verlof kan worden verleend, zoals huwelijk van familie, huwelijksjubileum en overlijden. Als het verlof de 10 dagen overschrijdt is de directeur van de instelling niet bevoegd en neemt de leerplichtambtenaar de beslissing. Op grond van artikel 11g Lpw is in het schooljaar 2011-2012 geen beroep gedaan op deze vorm van vrijstelling. 4.3 Vrijstelling wegens het volgen van ander onderwijs (artikel 15 Lpw) Burgemeester en wethouders kunnen op grond van bijzondere omstandigheden vrijstelling verlenen van de plicht tot inschrijving van een leerling, indien wordt aangetoond dat de jongere op een andere wijze voldoende onderwijs geniet. Tabel 5: aantal vrijstellingen per gemeente op grond van artikel 15 Lpw. Art. 15 Lpw
Alkmaar
Graft-De
Scher
Rijp
mer
Bergen
Castricum
Heerhugowaard
Heiloo
Langedijk
Totaal
2008-2009
27
1
1
6
2
18
1
1
57
2009-2010
23
0
3
6
7
7
6
9
61
2010-2011
13
1
0
3
4
6
1
1
29
2011-2012
14
0
0
5
7
5
0
8
39
Vrijstelling op grond van artikel 15 Lpw is in het schooljaar 2011-2012 39 keer verleend voor leerlingen die op een mbo-instelling stonden ingeschreven. Aan deze leerlingen is o.a. een vrijstelling afgegeven omdat ze gedwongen werden met hun BBL-opleiding te stoppen nadat ze hun (erkende) werk- of 9
stageplaats waren kwijtgeraakt of niet binnen de gestelde tijd hadden gevonden. Voor anderen bleek de overstap naar een andere BOL- of BBL-opleiding niet mogelijk wegens plaatsgebrek bij een MBOinstelling, of het niet starten van de opleiding in februari. Hierdoor was voor sommige deelnemers binnen redelijke termijn geen passende opleiding beschikbaar en zijn zij tijdelijk met een vrijstelling gaan werken om bij het eerstvolgende instroommoment weer te starten met een opleiding. Daarnaast zijn er ook leerplichtige jongeren die niet bemiddelbaar zijn naar een andere opleiding en meer gebaat zijn bij een arbeidsmarktgericht traject. Deze leerlingen kunnen in uitzonderingssituaties met een vrijstelling art. 15 Lpw gaan werken. Om dit werk te vinden verwijzen de leerplichtambtenaren naar de trajectbegeleiders van het RMC. Ook de jongeren die een (andere) BBL-werkplek nodig hebben kunnen van de diensten van het Jongerenloket gebruik maken. Zowel vanuit de scholen als vanuit leerplicht werden jongeren regelmatig op deze mogelijkheid tot hulp gewezen. Hierbij waren de extra subsidie mogelijkheden vanuit het AJW (Actieplan Jeugd Werkloosheid) van groot belang.
5. Acties 5.1 Preventieproject overstap VMBO – MBO Ook in dit verslagjaar is na de eindexamenperiode door de leerplichtambtenaar extra ingezet op een goede overstap van leerlingen van het VMBO naar het MBO. De decanen van de ‘vertrekkende’ VO-scholen gaven aan welke leerlingen het risico zouden lopen om niet op een vervolgschool aan te komen. Degenen die de overstap naar een vervolgopleiding nog niet goed hadden geregeld zijn gedurende de zomervakantie benaderd en verder begeleid. Degenen die nog geen opleiding hadden gekozen konden ook dit jaar weer hulp krijgen van een loopbaanadviseur van het Horizon College. Er zijn in totaal 148 jongeren benaderd door de leerplichtambtenaren, het contact werd per telefoon, email en brief gelegd. Na de zomervakantie waren uiteindelijk nog 5 jongeren in begeleiding bij leerplichtambtenaren en trajectbegeleiders van het RMC. 5.2 Dag van de Leerplicht Op donderdag 15 maart 2012 was het “Dag van de leerplicht”. Dit schooljaar werd er aandacht besteed aan het ‘op tijd komen’ van de leerlingen bij het primair onderwijs. Er was voor deze dag een deurhanger ontwikkeld en een brief opgesteld. Op de deurhanger stond op de ene zijde de tekst ‘fijn op tijd’ vermeld en op de andere zijde ‘helaas te laat’. Op de dag van de Leerplicht, hebben 5 leerplichtambtenaren en mevrouw Hamberg, wethouder van Jeugd en Onderwijs, bij een 4-tal basisscholen deurhangers en brieven uitgedeeld aan de ‘te laat komers’. Daarbij werd een korte uitleg gegeven over het nut van het ‘op tijd komen’ en werd hen een brief meegeven met uitleg van actie. Leerkrachten overhandigden de leerlingen een deurhanger met ‘fijn op tijd’ voor hen die op tijd kwamen. De leerkrachten en ouders waardeerden de actie.
10 10
6. Ontwikkelingen 6.1 Regionale ontwikkelingen 6.1.1 Spreekuur De leerplichtambtenaren hebben in het schooljaar 2011-2012 met diverse betrokkenen binnen het Horizon College ideeën uitgewisseld over de invulling van een spreekuur op de vestigingen in Heerhugowaard en Alkmaar. In het begin van het schooljaar 2012-2013 zal er opnieuw gesproken worden over een invulling van het spreekuur. Ook met de betrokkenen van het Clusius College te Alkmaar is in het schooljaar 2011-2012 een gesprek geweest over een invulling van een spreekuur. Inmiddels zijn er concrete plannen ontstaan. Deze plannen zullen in het begin van het schooljaar 2012-2013 door de directie van het Clusius College beoordeeld worden. 6.1.2 Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) Bij de 3 Centra voor Jeugd en Gezin in Alkmaar kunnen ouders, jongeren en kinderen terecht voor vragen over opvoeden en opgroeien. Het CJG geeft advies, biedt hulp en regelt de coördinatie van meer intensieve hulp. De CJG's zijn nog in ontwikkeling. Leerplichtambtenaren kunnen ouders en jongeren verwijzen naar bijvoorbeeld het opvoedspreekuur of het spreekuur van het maatschappelijk werk. Leerplichtambtenaren nemen zo nodig deel aan de 'Eén gezin één plan' gesprekken. Een directe lijn met deelnemende organisaties in het CJG is er bij de ZAT-vergaderingen in het VO en MBO. In het huidige schooljaar zijn er geen gesprekken gevoerd in het kader van 1 gezin- 1 plan waarbij de leerplichtambtenaar betrokken was. Wel is er met de casusregisseur van Graft- de Rijp over één jongere overleg geweest.
6.2 Beleidsontwikkelingen 6.2.1 Convenant Voortijdig Schoolverlaten 2012-2015 Op 21 maart 2012 hebben bestuurders van de RMC-regio Noord-Kennemerland het nieuwe VSVconvenant 2012-2015 ondertekend. Aan dit convenant zijn twee subsidiemogelijkheden opgenomen, namelijk: scholen krijgen prestatiemiddelen van het Ministerie van Onderwijs indien zij aan de gewenste vermindering van het aantal VSV’ers voldoen. En elke regio krijgt programmagelden die bedoeld zijn om gezamenlijke acties uit te voeren ter voorkoming van voortijdig schoolverlaten. 6.2.2 Maatregelen die zullen worden uitgevoerd vanuit de programmagelden: 1. Plusvoorziening: deze voorziening moet ervoor zorgen dat er een verbeterde begeleiding komt van overbelaste jongeren, afgestemd op de individuele situatie en het onderwijs. De maatregel gaat bijdragen aan het terugdringen van de VSV, in het bijzonder bij de bovenbouw van het VMBO/HAVO/VWO en op het MBO niveau 3/4. Overbelaste jongeren zullen vaker in staat zijn de opleiding af te maken en een startkwalificatie te behalen. 2. Terugdringen van het verzuim: vermindering van het voortijdig schoolverlaten door vroegtijdig in te grijpen bij verzuim en gedekt ziekteverzuim. Verbeteren van het vroegtijdige signalering van (potentiële) risicoleerlingen. Betrokkenheid van ouders. 3. Warme overdracht van VO naar MBO: er komt meer persoonlijke aandacht voor kwetsbare jongeren die aan het mbo beginnen. 6.2.3 Effecten van de programma maatregelen VSV convenant 2008-2012 Bij de start van het VSV convenant in 2005-2006 was het aantal VSV’ers in de Regio Alkmaar 1.018 (4,7%). Het aantal VSV’ers is in de bovengenoemde convenantperiode teruggebracht naar 671 11 11
(3,1%). Afgelopen schooljaar 2011-2012 was het laatste jaar van de convenantperiode. De (voorlopige) cijfers daarvan zijn nog niet bekend. Die komen naar verwachting in februari 2013. De afname van VSV’ers is o.a. gekomen door: In het schooljaar 2011-2012 bood het Horizon College een pakket aan opvangvoorzieningen aan te weten: -Kansklas: het Horizon College is in september 2011 gestart met de Kansklas. In de Kansklas worden jongeren opgevangen die uitgevallen zijn van school om verschillende redenen en ‘thuis op de bank zitten’. Deze jongeren hebben veelal nog geen nieuwe opleidingskeuze gemaakt en krijgen daarvoor een traject aangeboden. Er wordt aandacht besteed aan studie- en beroepskeuze en aan persoonsgebonden factoren. -Time Outklas; het Horizon College heeft de bestaande Time Out voorzieningen in de drie locaties uitgebreid. De Time Out klas is bedoeld voor jongeren die door persoonlijke omstandigheden tijdelijk niet in staat zijn hun opleiding te volgen. De Time Out medewerkers ontwerpen een individueel maatwerktraject waarna de jongere de begeleiding krijgt die hij/zij nodig heeft om zijn/haar opleiding succesvol te kunnen vervolgen. -Overbruggingsklas: ook biedt het Horizon College nog steeds de overbruggingsklassen. Jongeren die voorheen werden uitgeschreven en vervolgens bij de start van de nieuwe opleiding weer werden ingeschreven, worden nu tijdelijk opgevangen in een Overbruggingsklas. In deze opvangvoorziening krijgen jongeren een pakket aangeboden waarin ze kunnen werken aan competenties en algemene vakken die belangrijk zijn voor hun toekomstige beroepsrichting. Het Clusius College bood in het schooljaar 2011-2012 het volgende pakket aan opvangvoorzieningen aan: -Heroriëntatietraject: het Clusius College is in september 2011 gestart met het Heroriëntatietraject. In het Heroriëntatietraject kunnen leerlingen gedurende een periode van 3 maanden zich oriënteren op een andere opleiding binnen of buiten het Clusius College met als doel instroom in een nieuwe opleiding. -Onderwijs Op Maat-voorziening (hierna O.O.M.): leerlingen die speciale zorg nodig hebben, kunnen door het ZAT doorverwezen worden naar de O.O.M. Deze O.O.M. voorziening biedt extra begeleiding voor leerlingen met leerling-gebonden financiering (’rugzakje’), voor leerlingen met gedragsproblemen, met sociaal-emotionele problemen en motivatie- en keuzeproblemen. 6.2.4 Geconstateerde knelpunten Ondanks alle inspanningen door decanen, studieloopbaanadviseurs, intakers en ondanks de informatiebijeenkomsten en open dagen maken nog steeds veel leerlingen een verkeerde opleidingskeuze. Het is van belang dat de MBO-instellingen zorgen voor meerdere instroommomenten van de opleidingen. Helaas blijkt dat meerdere instroommomenten niet voor alle opleidingen te regelen is. Het gevolg is dat deelnemers gebruik moeten maken van een opvangvoorziening (Kansklas, Overbruggingsklas).In het afgelopen jaar zijn er veel leerlingen geweest die gebruik moesten maken van deze opvangvoorzieningen. Hierdoor ontstonden wachtlijsten. Daarnaast zijn er ook leerlingen die bij een MBO-instelling buiten de regio Noord-Kennerland een opleiding volgen. Een groot aantal van deze MBO-instellingen beschikt niet of in beperkte mate over opvangvoorzieningen. MBO-instellingen die wel over opvangvoorzieningen beschikken merken dat leerlingen vaak moeilijk zijn te motiveren voor dergelijke voorzieningen, dit komt mede door lange reistijd en reiskosten.
12 12
7. Tot slot De leerplichtambtenaren zijn voor de uitvoering van hun taken deels afhankelijk van de mate waarin anderen hen van informatie voorzien en bereid zijn tot samenwerking. De ervaringen van de afdeling leerplicht zijn op dit gebied erg positief. Wij bedanken hiervoor alle ketenpartners.
13 13
BEGRIPPENLIJST Begin en einde van de leerplicht Volledige leerplicht (artikel 3 Lpw) De volledige leerplicht begint op de eerste schooldag van de maand, volgend op de maand waarin de jongere 5 jaar is geworden, en eindigt: - aan het einde van het schooljaar na afloop waarvan de jongere tenminste 12 volledige schooljaren één of meerdere scholen heeft bezocht, of - aan het einde van het schooljaar waarin in de jongere de leeftijd van 16 jaar heeft bereikt. Kwalificatieplicht De kwalificatieplicht geldt voor jongeren die: a. nog geen achttien jaar zijn; b. nog geen startkwalificatie hebben behaald; en c. de volledige leerplicht achter de rug hebben. Zij zijn tot hun achttiende verjaardag (of tot het moment dat zij een mbo2-, havo- of vwo-diploma hebben behaald) kwalificatieplichtig. Dit betekent concreet dat deze jongeren een onderwijsprogramma moet volgen dat is gericht op het behalen van een startkwalificatie. Hieronder vallen de VMBO-, HAVO- en VWO-opleidingen in het voortgezet onderwijs en de beroepsopleidende leerweg (BOL) en de beroepsbegeleidende leerweg (BBL) in het middelbaar beroepsonderwijs. Absoluut verzuim (artikel 19 Lpw) Een in de gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens (GBA) opgenomen leerplichtige jongere die niet bij een school of onderwijsinstelling staat ingeschreven. Relatief verzuim (artikel 21 Lpw) Wanneer een leerling les- of praktijktijd verzuimt zonder geldige reden. We onderscheiden: - luxe verzuim (de leerling is meegenomen voor vakantie zonder goedkeuring), en - signaal verzuim (er is vaak sprake van achterliggende problematiek). Vervanging en vrijstellingen Vervangende leerplicht (artikel 3a) Voor een jongere die tenminste de leeftijd van 14 jaar heeft bereikt en waarvan naar oordeel van B&W is komen vast te staan dat hij niet geschikt is om volledig dagonderwijs aan een school te volgen, kan op verzoek een alternatief onderwijsprogramma worden opgesteld. Vervangende leerplicht laatste jaar (artikel 3b Lpw) Voor het laatste schooljaar van de volledige leerplicht kan aan een jongere vervangende leerplicht worden verleend. Dit betekent dat een jongere een jaar eerder ingeschreven mag worden bij een MBO-instelling. Vrijstelling van inschrijvingsplicht (artikel 5a Lpw) De jongere die op grond van lichamelijke of psychische gronden niet geschikt is om tot een school of onderwijsinstelling te worden toegelaten kan vrijgesteld worden van inschrijving. Vrijstelling van inschrijvingsplicht (artikel 5b Lpw) De (ouders van de) jongere die bezwaar maakt tegen de richting van het onderwijs op alle binnen redelijke afstand van de woning gelegen scholen of instellingen kan vrijgesteld worden van inschrijving.
14 14
Vrijstelling van inschrijvingsplicht (artikel 5c Lpw) Aan de jongere die tijdelijk als leerling van een school of onderwijsinstelling buiten Nederland staat ingeschreven en deze instelling geregeld bezoekt kan vrijstelling worden verleend. Vrijstelling geregeld schoolbezoek (artikel 11f Lpw) Aan de jongere die vanwege de specifieke aard van het beroep van één van de ouders/verzorgers slechts buiten de schoolvakanties met hen op vakantie kan gaan, kan vrijstelling worden verleend. Vrijstelling geregeld schoolbezoek (artikel 11g Lpw) Vrijstelling kan worden verleend aan de jongere die door andere gewichtige omstandigheden verhinderd is de school/instelling te bezoeken. Bij meer dan 10 dagen beslist de leerplichtambtenaar van de woongemeente van de jongere, nadat het hoofd van de school is gehoord. Bij minder dan 10 dagen kan het hoofd van de school de jongere het verlof verlenen. Voortijdig schoolverlater Jongeren zonder startkwalificatie tot 23 jaar die langer dan 4 weken geen school meer bezoeken, of zonder startkwalificatie het onderwijs verlaten. Startkwalificatie Een jongere beschikt over een startkwalificatie met een diploma Havo of hoger, of een afgeronde BBL- of BOL-opleiding op basisberoepsniveau 2 of hoger. Een BBL- of BOL-opleiding op niveau 1, of een VMBO-diploma is dus geen startkwalificatie. Regionale Meld- en Coördinatiefunctie (RMC) De RMC's zijn ingesteld om een sluitende aanpak te organiseren rondom voortijdig schoolverlaten. Om deze sluitende aanpak ook op regionaal niveau zo goed mogelijk te organiseren is Nederland verdeeld in 39 RMC regio's. De RMC Noord Kennemerland is er één van, zij is gevestigd in Alkmaar, de contactgemeente voor deze regio. Van deze RMC verschijnt een eigen jaarverslag. Verwijsindex Risicojongeren Noord-Holland (VIN) Een verwijsindex is een meldsysteem voor professionals die met jongeren werken. Wanneer een professional zich zorgen maakt over een (risico)jongere, kan een signaal afgegeven worden in de verwijsindex. Wanneer een andere professional over dezelfde jongere een melding doet, is er een match en nemen beiden contact met elkaar op om de hulpverlening af te stemmen.
15 15
COLOFON Uitgave: Oplage:
2012 150 stuks
Gemeente Alkmaar Sector Samenleving Afdeling Werk, Participatie en Inkomen Bezoekadres: Postadres:
Mallegatsplein 10 Postbus 53 1800 BC Alkmaar
Telefoon secretariaat: 072-5488102
16
