1 Aí. Behoort bil het besluit van het algemeen bestuur van het waterschap Peel en Maasvallei d.d. I X u ŕ í k u ~ h i ^ 1c nr

I

-rrj :

I

-

f

1

f

ÍS

I

1 •Aí.

Behoort bil het besluit van het algemeen bestuur van het waterschap Peel en Maasvallei d.d. I X u ŕ í k u ~ h i ^ 1c nr. 1

De secretaris-di) ecte

y

ROYAL H A S K O N I N C

ROYAL H A S K O N I N G Enhancing Society

IB.V.

Randwyckstngel 20 Postbus 1754 6201 BT Maastricht +31 (0)43 356 62 00 +31 (0)43 367 27 22 [email protected] www.royalhaskoning.com Arnhem 09122561

Documenttitel Verkorte documenttitel

Projectplan Herinrichting Leukerbeek fase 2 Projectplan Leukerbeek

Status

Eindrapport

Datum

20 juni 2012

Auteur

Hans de Mars

Projectnaam

Herinrichting Leukerbeek fase 2

Projectnummer

9W6736.A0

Opdrachtgever

Waterschap Peel en Maasvallei

Referentie

9W6736.A0ZR001ZHDMZAHZMaas

A company of Royal Haskoning

Telefoon Fax E-mail Internet KvK


INHOUDSOPGAVE Biz. 1

AANLEIDING 1.1 Achtergrond

1 1

2

STREEFBEELD

3

3

RANDVOORWAARDEN ONTWERP EN VERWACHTE RESULTATEN 3.1 Harde randvoorwaarden 3.2 Overige ontwerpcriteria 3.3 Verwachte resultaten: grondwaterstanden en kwel

6 6 6 6

4

FEITELIJKE 4.1 4.2 4.3

7 7 8 8

UITVOERING Omleiding waterlopen bij de Roukespeel Benedenloop (traject N280 - uitmonding Beheer

Bijlage: Globale hoogtekaart (m NAP) van Roukespeel en naaste omgeving

Projectplan Leukerbeek Eindrapport

-i-

9W6736.A0/R001 /HDM/AH/Maas 20 juni 2012


AANLEIDING De huidige Leukerbeek loopt vanaf de spoorlijn langs de Kootspeel door de Roukespeel richting monding in de Tungelroysebeek. Waterschap Peel en Maasvallei wil de waterdoelen voor het natuurgebied de Krang en de Leukerbeek realiseren. De Krang is een belangrijk te herstellen nat natuurgebied (TOP-gebied), de Leukerbeek heeft een belangrijke natuurfunctie (Specifiek Ecologische Functie). Hiervoor is in het kader van 'Platteland in Uitvoering' een projectvisie opgesteld. Het belangrijkste thema is de scheiding van water uit landbouwgebieden en het kwelwater uit de peelvenen als belangrijke basis voor herstel van het TOP-gebied de Krang (deelgebied Roukespeel). De Leukerbeek moet daarom worden omgeleid rond de Roukespeel, analoog aan de Kootspeel en Roeventerpeel. Het schone gebiedseigen (kwel)water wordt afgekoppeld en door een apart schoonwatersysteem geleid. De omgeleide beek en het benedenstroomse traject voor de monding worden ecologisch heringericht over een gezamenlijke lengte van 2,7 km. Fotol

De huidige Leukerbeek ter hoogte van de Krang

V-

Achtergrond Bij de Kootspeel en Roeventerpeel is de Leukerbeek reeds om deze natuurgebieden heen geleid waarbij de omgeleide beek een natuurlijke inrichting heeft gekregen (zie foto 2, 3). Bij de Roukespeel moet een vergelijkbare herinrichting komen, als basis voor het herstel van het TOP-gebied Krang-Roukespeel. Naast deze omleiding van de Leukerbeek moet er een schoonwaterstroom komen vanuit het Sarsven/de Banen via de Schoorkuilen-Roeventerpeel en Kootspeel naar de Roukespeel. Dit schoonwatersysteem vormt een belangrijke invulling van de Specifiek Ecologische Functie van de huidige Leukerbeek. Na realisatie van de omleiding wordt effectief natuurherstel en het door Natuurmonumenten beoogde venherstel in de Roukespeel ook mogelijk. In de benedenloop wordt de Leukerbeek ook heringericht, echter zonder omleiding.


9W6736.A0/R001/HDM/AH/Maas 20 juni 2012


Figuur 1

Visiekaart herinrichting fase 2 Leukerbeek

it •éŕ

4

v i

3 LfMVnM

II ' H M I M M I

AS EMMİMMIQİİİİMMII - u * ^

1

u* ii 5 S B İ 3 O M

K

1

iir. H -WM

p -1./

Foto 2

De al heringerichte Leukerbeek tussen Ittervoorterweg en de N280

Foto 3

Streefbeelden van de toekomstige Leukerbeek in en langs de Roukespeel

A: beschut in bos

ĩ

B: en in open veld


9W6736.A0/R001 /HDM/AH/Maas -2-

20 juni 2012


STREEFBEELD De beperkt meanderende beek Leukerbeek (KRW type R5) is gelegen aan de rand van een moerassig, breed, beekdal, ríjk aan kwel. Hij loopt langs/door een afwisselend landschap van (broek)bossen, bloemrijke graslanden en open water met riet en andere verlandingsvegetaties. De Roukespeel wordt niet meer doorsneden door waterlopen. Het water stroomt daar diffuus en oppervlakkig door het terrein af (doorstroommoeras). De broekbossen en moerassen ontvangen alleen nog kwelwater en het surplus aan grond- en oppervlaktewater afkomstig uit de natuurkemen van de Kootspeel en de Moeselpeel en dat apart wordt afgeleid naar de Roukespeel. Het moerascomplex kent mede daardoor ook een natuurlijke peilfluctuatie en draagt zo ook bij aan waterretentie. Ter hoogte van natuurgebied de Roukespeel (De Krang) stromen de waterlopen die het drainagewater uit het agrarische gebied afvoeren om het natuurgebied heen, zoals al bij het Sarsven, de Schoorkuilen, de Roeventerpeel, de Kootspeel en de Moeselpeel al het geval is. Op het traject langs de Roukespeel wordt de Leukerbeek geflankeerd door broekbossen (foto 3a) en hier en daar extensief begraasde, natte graslanden (foto 3b). Hier betreedt het vee vlakke oevergedeelten, waardoor interessante pioniersituaties en plekken met kwel ontstaan. Het meest bovenstrooms gelegen traject, gelegen tussen de Kootspeel en de monding van de Kuppenlossing wordt de beek omgeven door grasland. De nieuwe Leukerbeek slingert hier vrij binnen een laaggelegen, moerassig breed beekdal (foto 2,3b) en bezit gevarieerde oevertaluds. Parallel daaraan ligt een smalle schoonwaterlossing. Die zorgt voor de afvoer van overtollig water uit de Kootspeel (geen onderdeel huidige uitwerking). Deze lossing kruist zonodig middels sifons of kanjels (aquaduct) de nieuwe Leukerbeek (en Kuppenlossing) onder dan wel bovenlangs. Het deel benedenstrooms de provinciale weg meandert vrij binnen de herinrichtingsstrook. Aan de zuidkant vindt via spontane ontwikkeling bosvorming plaats. Dankzij de beschreven afwisseling in het landschap zijn er langs de beek beschaduwde en lichte trajecten, beschutte en onbeschutte stukken en natte en droge delen. In de beek treden weer natuurlijke processen op zoals erosie in de buitenbochten en aanzanding in de binnenbochten. De Leukerbeek is volledig passeerbaar voor vissen. Het beekdal is rijk aan - deels zeldzame -soorten planten en dieren, zoals vissen, libellen en waterjuffers, vlinders, sprinkhanen, amfibieën, vogels en zoogdieren. De aanwezige landschapselementen en planten- en diersoorten maken het beekdal vooral nabij het Roukespeelven en in de bosgebieden aantrekkelijk voor wandelaars, die daar van het landschap en de beek kunnen genieten vanaf bestaande paden, die deels over en langs de beek, de moerassen en vennen lopen en door de broekbossen voeren.




Figuur 2A

Berekende waterpeilen bij 30 7o MA (bron WPM) o

' 1

r 70

.1

1

tl

'ř.

.

f

:*.'":-ÍS

•r,

Z N

\

- T.ţ

-

í

> ì ' H » ! I»

l -

n Figuur 2B

o

Berekende waterpeilen bi j 100 i MA (bron WPM) WüicrMamlcn MKľï MA i ml werp

h

t

c -"

f

y

tttm

Z

jtīt •-

A

-

«

traa

z 7

7

7

í

\ \


í

1

9W6736.A0/R001 /HDM/AH/Maas -4-

20 juni 2012


Figuur 3A

Drooglegging 30 /» MA (bron WPM) o

'-.

J

•Of

U

•~fj

/7

1

Ì/O/

,

r

IV

í

li'

I

r

i

'1

''

'

\

1 1

1

ļį -

M T Q e r T droegiMgtne 3D .MA

N

A

n

Figuur 3B

—TI

.-- -

!A

li ; -; (.

o

Drooglegging 100 ZO MA (bron WPM)

t

t/t

'-

ľ.

ě

,.

» I -

J 1

u V'

\

\

;

Tfí

ft

n

BETREFT d m u l H g n t 100 -MA

A


9W6736.A0/R001 /HDM/AH/Maas -5-

20 juni 2012


3

RANDVOORWAARDEN ONTWERP EN V E R W A C H T E R E S U L T A T E N

3.1

Harde randvoorwaarden y >

3.2

De door het Waterschap gehanteerde peilen bij 30 Zo MA en 10Wo MA (figuur 2). De door het Waterschap berekende droogleggingkaarten bij 30 Zo MA en 1 (W/o MA (figuur3). o

o

Overige ontwerpcriteria »

Scheiding van het water uit landbouwgebieden en het kwelwater uit de peelvenen. Versterken kwelsituatie in de natuurkern. Goed ecologisch functionerende beek. Door de verondiepte, slingerende beek wordt het terrein langs de beek ter hoogte van natuurgebied de Roukespeel natter. Deze strook grond bestaat nu voor een aanzienlijk deel uit verdroogd natuurterrein waar oorspronkelijk broekbos, moeras, vennen of natte schraalgraslanden voorkwamen. Deze natuurwaarden krijgen door de vernatting de kans zich te herstellen. Ter hoogte van de Krang-Roukespeel is daarom naar verwachting nauwelijks sprake van een noodzakelijke functieverandering. Ook de waterloop Dijkerpeel zal om de laagte van de Roukespeel heen worden geleid.

3.3

Verwachte resultaten: grondwaterstanden en kwel Berekeningen door het Waterschap Peel en Maasvallei wijzen uit dat grondwaterstanden (GHG en GLG) 15 tot 20 cm zullen stijgen in het natuurgebied, terwijl de drooglegging in de omliggende landbouwgronden doorgaans 50-60 cm of meer bedraagt. Bij 100 Zo MA zal lokaal tijdelijk sprake zijn van een mindere drooglegging. Alleen direct langs de nieuw aan te leggen waterloop is sprake van een geringe verlaging. Echter, dit heeft geen significante verlaging in de natuurkern c.q. afname van kwel tot gevolg. Dat is te danken de hogere ligging (en beekpeil) in het landschap en dat weegt ruim op tegen de (verdrogings)effecten van huidige, lager gelegen waterloop dwars door het natuurgebied. Ook de voeding met kwelwater zal in de laagte van de Roukespeel, volgens de modelberekeningen na de realisatie van de omleiding (figuur 4b), over een grote oppervlakte juist significant toenemen tot 0,5 - 2 mm/dag, afhankelijk van het seizoen. o

Figuur 4a: Actuele kwelsituatie (AGOR)

Figuur 4b Toekomstige kwelsituatie (NLP) í

AGOR voonaar !tu

«ortelrono (Mauw. kwel. DHMW *ng?i|í)niĮĵ)

NLP: voorjaar, nu* naar wond? on* (Wauw: kw*l orante: weçpijļļinŗjļ


9W6736.A0/R001/HDM/AH/Maas -6-

20 juni 2012

ROYAL HASKONING Enhancing Society

4

FEITELIJKE UITVOERING

4.1

Omleiding waterlopen bij de Roukespeel Elementair voor het bereiken van de doelstellingen is een effectieve scheiding van waterstromen uit enerzijds natuurkernen en anderzijds agrarisch en/of stedelijk gebied. Vanaf de Kootspeel wordt tot vlak voor de Roukespeel wordt over een lengte van circa 480 m een nieuwe slingerende waterloop gegraven parallel aan de bestaande loop (traject 3). De bodembreedte van het zomerbed is vastgesteld op 3,8m met gevarieerde taluds (DP2). Het oostelijke talud is hierbij het steilste omwille van de bereikbaarheid van het zomerbed voor onderhoud. Vervolgens wordt, in de plaats van er dwars doorheen, de nieuwe beek over een lengte van 1750 m langs de noordrand van het reservaat gelegd (traject 2). Nabij de instroom van de Kuppenlossing is de bodembreedte van het zomerbed nog 3.8m maar dat versmalt geleidelijk tot circa 3,5 m (DP 4 en 5). In voorkomende gevallen bezit de zuidelijke oever van de tweede fase een flauw talud (DP 5). Op het eerste stuk moet de kans op instroom van landbouwwater naar de natuurkern worden verhinderd door de aanleg van een lage kade, afgewerkt op circa 0,5m boven ^00% MA: of wel circa 28,0 m+NAP. Halverwege, kruist de beek een onverharde weg annex fietspad. De passage wordt voorzien van een zeker 15 m brede, maar ondiepe (betegelde) voorde. Ten behoeve van voetgangers worden ook stapstenen aangelegd. De al bestaande betonnen brug over de huidige Leukerbeek blijft gehandhaafd. Ten slotte stroomt de nieuwe beek aan oostkant slingerend door de weilanden weer terug naar de bestaande bedding. Het dwarsprofiel (DP6) bezit hier bredere en meer gevarieerde oevertaluds op beide oevers dan bovenstrooms (zie als impressie ook foto 2) Voor het zomerbed van de omgelegde Kuppenlossing kan worden volstaan met een breedte van 1 meter, gezien de geringe afvoeren (DP1). Overbodige perceel- en bermsloten in de natuurkern worden verondiept (greppel) of gedempt (met het oog op vernatting en toename kweldruk m de percelen). Het overtollige water uit het schoonwatersysteem wordt uiteindelijk aan de oostkant van de Roukespeel geloosd op de Leukerbeek. In de uitstroom wordt in beginsel een kleine klepduiker geplaatst ( 0 - 20 cm; onderkant buis 26,65m +NAP), De functie daarvan is tweedelig. Een eventuele instroom vanuit de Leukerbeek wordt hiermee onmogelijk. Bovendien wordt door de beperkte capaciteit van de klepduiker een al te snelle afvoer van het gebiedseigen water beperkt (waterretentie). Kleine overhoeken die door het verleggen van de waterlopen ontstaan aan de westkant van de Roukespeel, worden ingericht als inundatiezones voor ofwel het schoonwatersysteem dan wel het landbouw-systeem. Menging van water uit het andere stelsel wordt hier voorkomen door het opwerpen van lage wallen. Dijkerpeel De Dijkerpeel (geen Sef-functie) wordt binnen de natuurkern verlegd, en zo veel mogelijk opgeleid langs de zuidrand van het Roukespeelven geleid om vlak voor de Ittervoorterweg pas uit te monden in de Leukerbeek. De bodembreedte is over de gehele lengte vastgesteld op 3 m (DP7). Door haar ligging tegen de flank snijdt ze relatief diep in. Projectplan Leukerbeek Eindrapport

9W6736.A0/R001 /HDM/AH/Maas -7-

20 juni 2012


Vlak voor de uitmonding is een schotbalkstuwtje aanwezig. Deze zorgt er voor dat de waterloop zich niet kan gaan insnijden en daarmee kan bovenstrooms een zo hoog mogelijk peil worden gegarandeerd, minimaal 26.65ID+NAP. Dit peilniveau ligt beduidend hoger dan het bestaande peil. De kans op inundaties van het bestaande en toekomstig eventueel verder te herstellen ven door overstromingen vanuit de nieuwe watergang zijn gering. Bij 100 /© MA komt de waterstand in de watergang volgens de berekeningen niet boven de 26,95 m+NAP (zie figuur 2b) en blijft daarmee ter plaatse nog ruim beneden haar oevers (DP7; circa 28,2 m+NAP). De oude loop wordt grotendeels gedempt, met materiaal dat vrijkomt bij het uitgraven van de nieuwe loop, of onderdeel van een ter plaatse te herstellen ven. 0

Verdere aanzetten voor het schoonwater tracé De oude loop van de Leukerbeek wordt (ter hoogte van traject 2 en 3) nog eenmaal schoon gebaggerd (en afgevoerd). Binnen de Roukespeel wordt de oude loop vervolgens met diverse gronddammen gecompartimenteerd om te voorkomen dat versneld water door de bedding afstroomt. De afwerkingshoogten van de gronddammen komen overeen met het maaiveld in de directe omgeving. De tussenliggende compartimenten zullen op termijn volledig verlanden. De betonconstructies van de oude stuw blijven achter in het veld en raken op termijn overgroeit. Het oude traject tussen de Kootspeel en de Roukespeel wordt na het schoon baggeren heringericht als een (smalle) schoonwaterlossing. Middels een sifon wordt het water in de westpunt van de Roukespeel geloosd, net als het separaat afgeleide kwelwater dat uit de Moeselpeel komt. Hierna moet dat water zijn eigen weg zoeken door het terrein. De constructie om de waterstromen te scheiden bij de brug bij de Kootspeel en de instroom van de Houtstraatlossing verdient nog een nadere detailleringslag. Aan de capaciteit van de aparte doorvoer van het water uit de Kootspeel hoeven hier geen hoge eisen te worden gesteld (waterretentie).

4.2

Benedenloop (traject N280 - uitmonding Stroomafwaarts van de N280 wordt, ter plaatse van het derde traject een strook grasland van circa 560m aangekocht. De brede strook wordt gebruikt om de beek ecologisch verantwoord her in te richten. De beek krijgt hier een sterker, meer meanderend karakter overeenkomend met het al heringerichte tracé direct bovenstrooms van de N280 (foto 2). Dit wordt mede gedaan om het aanzienlijke verval op dit traject te overbruggen. Bovendien wordt de stuw nabij de uitmonding in de Tungelroyse beek verwijderd (figuur 6). Zelfs bij hoogwater (11 Q/% MA, blijft het beekpeil nog ruim beneden maaiveld (40-70 cm). Onder de brug in Roermondse weg (N280) wordt een faunapassage aangebracht (looprichels). Tevens wordt hier een debietmeetpunt ingericht. Het werkpad wordt ter hoogte van de voormalige locatie van de Swartbroekermolen aan de zuidzijde van de beek gesitueerd. Verder stroomafwaarts kan die aan de noordzijde van de beek komen te liggen

4.3

Beheer Het beheer van de nieuwe Leukerbeek is afgestemd op het streefbeeld en wordt uitgevoerd tegen maatschappelijk acceptabele kosten.


9W6736. A0/R001 /HDM/AH/Maas -8-

20 juni 2012

ROYAL HASK ONING Enhancing Society

Figuur 5

Ontwerpplan Inrichting Leukerbeek (Roukespeel)

Digitaal beschikbaar bij Waterschap

í

ì"

)

;ĩ I

LI I I į|!ļ Ijļ

\

ļ

9

CL

k

<

3

1 I B 1

I I I

1

y

V

re I I O

I

c

O y.. 'i

y

33

i

C

V

G; TT.

E dO

\


r

~7

9W6736.AÖ^R001ZHDM'AHZMaas 20 juni 2012

y

y

T

ROYAL HASK ONING Enhancing Society

Figuur 6

Ontwerpplan Leukerbeek (benedenloop) Digitaal beschikbaar bij Waterschap :

:

i!

:

i

,\\\:

III 9

l i ( 5

*

m

:

!

i

I

V

I î I

fcîí

* 1

ī. '

ļ

4

, i -

r,

r

1 1 3

.4

I I

lî

11

Sfl : Projectplan Leukerbeek Eindrapport

9W6736.AŨ7R001/HDM AH/Maas 20 juni 2012


Globale hoogtekaart (m NAP) van Roukespeel en naaste omgeving


9W6736.AO/R001 /HDM/AH/Maas 20 juni 2012


s

r :t

s

6S^ :

B 100


MB


ARCHIEF Corsa-nr. Datum Onderwerp Project

2012.22228 6 november 2012 Situatiekaartjes behorende bij projectplan Herinrichting Leukerbeek, fase 2 720560

Tijdens de ter visie legging van het concept-projectplan Herinrichting Leukerbeek is het overzichtskaartje WPM-081106 d.d. 28-06-2012 bijgevoegd als bijlage met als doel om aan te geven welke trajecten reeds zijn uitgevoerd. Op kaartje d.d. 28-06-2012 staat het tracé van de nieuwe Leukerbeek foutief weergegeven en moet het kaartje vervangen worden door het overzichtskaartje WPM-081106 d.d. 21-08-2012.

«

; -

í

9

8

«O «

I

Ŵ\î

1

Hlfill E

'J? ř- r

5

-

'"••4.

i jU l O

s

W

7

; Z

6 1

I

lig

-

^"5

4»

-

2 1

7 - '.1

5»o

V - 8.

:

LU

0

LU

U

ĩ

«

C

I

Ì

O

1

1 Aí. Behoort bil het besluit van het algemeen bestuur van het waterschap Peel en Maasvallei d.d. I X u ŕ í k u ~ h i ^ 1c nr

Recommend Documents