Mevrouw de Voorzitter van de Senaat, Mijnheer de Voorzitter van het Vlaams Parlement, Mijnheer de Minister-president, Dames en heren Ministers, Mevrouw de kabinetschef van de eerste minister, Zeer geachte Ambassadeurs, Dames en heren, Beste vrienden en collega’s,
Eergisteren is Tony Vandeputte, voormalig Afgevaardigd Bestuurder van het VBO ons ontvallen. Ik wil hierbij zijn nagedachtenis een eresaluut brengen. Hij heeft het sociaal overleg jarenlang als een gentleman gestuurd en begeleid. Tony, dank en vaarwel.
0.1.
Ik wil het vandaag met u hebben over ons plan voor de toekomst. Een plan waarbij wij, als werkgevers, bereid zijn, ons verregaand te engageren.
0.2.
Maar sta me toe, vooraf, twee kanttekeningen te maken bij enkele maatschappelijke discussies, die de jongste dagen en weken in dit land woeden, enerzijds rond de vermogenswinst- of meerwaardebelasting, anderzijds rond de indexsprong.
0.3.
Wat dat eerste thema betreft… we slaan hier toch echt, alles door elkaar. Marc Coucke, de Lux Leaks, de ruling van Di Rupo, vermogens, vermogenswinsten, virtuele meerwaarden… Ik wil hier even heel duidelijk zijn. De hoogvliegende fiscale engineering van Luxemburg en vele andere landen, moet op Europees niveau; aangepakt worden. Wij werken hard, en als we winst maken, zijn we graag bereid belastingen te betalen. Maar “make no mistake”! De ondernemers hebben 1
deze wetten niet geschreven, wel de wetgever. Ze zijn door parlementen goedgekeurd. Het is aan de overheid om dit recht te zetten.
Maar ten gronde. België heeft na Frankrijk en Italië de hoogste vermogensgerelateerde belastingdruk van Europa..
Als je dan weet dat ondernemingen instaan voor tweederde van het bbp, dan ben je niet ver van het slachten van de kip met de gouden eieren.
Ondernemingen zijn de reële economie. De economie van de ondernemers met de langetermijnvisie. De economie van Patient Capital. De werkgevers hebben er geen probleem mee, om speculatieve meerwaarden te belasten. Maar het belasten van ondernemingsvermogen is contraproductief. Speculatie creëert slechts welvaart voor enkelen. Patient Capital creëert welvaart voor allen.
Het belangrijkste is echter dat de vierde industriële revolutie het hele debat in een ander daglicht stelt. Wat bepaalt de waardecreatie van morgen? We konden het hier vandaag al horen: niet het kapitaal, maar wel de innovatie, de technologie en het talent.
Gaan we dan straks het IQ belasten, en hoe gaan we dat dan doen? Want het IQ, dat is voortaan het grootste vermogen. Thomas Piketty vergist zich. Ik citeer graag de Duitse topeconoom Marcel Fratscher: “Piketty wil vermogens veel zwaarder belasten. Ik zou steviger investeren in onderwijs. Zo zorg je ervoor dat de ongelijkheid niet ontstaat, en dan hoef je ze achteraf niet te remediëren.”
2
0.4.
Tweede randbemerking. Ik las dit weekend in de kranten dat bedrijven dank zij de indexsprong 850 miljoen extra winst gaan maken. Dat is de wereld op zijn kop. Het omgekeerde is waar: een toepassing van de index zou een kostenverhoging geweest zijn die de winst met 850 miljoen had doen dalen. De indexsprong verhoogt de winst niet, in het beste geval gaat het om een winstbehoud. Bovendien, er bestaat geen “cadeau” aan de werkgevers, dat is een contradictio in terminis. Een werkgever geeft werk, innoveert en groeit indien mogelijk, creëert welvaart, betaalt lonen, sociale bijdragen, accijnzen en belastingen. U kent allemaal de cijfers: van de netto toegevoegde waarde die ondernemingen creëren, gaat 45 procent naar nettolonen van de medewerkers, 37 procent naar de fiscus en de sociale zekerheid, 9 procent naar herinvestering EN 9 procent naar intresten en dividenden. Als je die werkgever een “cadeau” zou doen, dan doe je een cadeau aan de werknemers en aan de staat. Dan verstevig je de balans van het bedrijf indien er winst is. En pas dan – in laatste instantie – kan er een dividend volgen, een “cadeau” aan de aandeelhouders. Die dat geld herbeleggen of consumeren. En in beide gevallen, wordt de gemeenschap er beter van.
Beste vrienden, de klassenstrijd is – dacht ik toch – al een tijdje voorbij. Zoals ze in het Engels al lang zeggen: An opponent is not an enemy. We hebben echt nood aan een ander sociaal overleg. Mag ik vragen aan zij die gaan staken, of ze nog weten waarvoor ze gaan staken? En mag ik ze eraan herinneren dat ze opkomen tegen hun eigen welvaart?
0.5.
Dit moest me toch even van het hart.
3
Collega’s, dames en heren,
I.
Enkele weken geleden las ik in de Tijd een reeks over de ANGSTEN.
De angst voor het pensioen, de angst voor het welzijn van kinderen en kleinkinderen, enzomeer. Welnu, één zaak heb ik geleerd: Angst is een slechte raadgever.
Ziet de toekomst er dan rooskleurig uit? Er zijn inderdaad voldoende aanwijzingen om daar ontkennend op te antwoorden.
Eén op de 7 in dit land zou onder de armoedegrens leven en de ruimte om daar iets aan te doen is, met een overheidsbeslag van bij de 55%, zo goed als onbestaande.
De handelsbalans, die traditioneel de sterkhouder geweest is van de Belgische economie, glijdt stelselmatig af. En zonder structurele ingrepen zal daar weinig aan veranderen.
In bijna alle rankings zien we dat België jaar na jaar verder wegzakt (Wereldbank, IMF, World Economic Forum, …)
Tot daar het slechte nieuws.
II.
Kunnen we hier iets aan doen?
Ja, heel zeker.
Het is blijkbaar opnieuw “bon ton” geworden, om de ondernemers met de vinger te wijzen. Vakbonden, bepaalde partijen, bepaalde journalisten of media doen hier graag aan mee. Ik wil hier zeer duidelijk zijn: Ondernemingen creëren welvaart. Elke publieke euro is eerst een privé euro geweest. Deze vingerwijzing zal ons zeker niet
4
vooruithelpen. Terwijl het overgrote deel van de ondernemers, bereid is, zich, verder en blijvend, te engageren. Ja, dames en heren Ministers, wij zeggen duidelijk: “Wij zijn bereid ons te engageren.”
III.
Plan
Wij hebben hiervoor zelfs een plan. Een Groeiplan.
Een plan dat ik zou willen kwalificeren als de “4 zuilen van de welvaart”. Het gaat uit van ÉÉN vaststelling: de doorsnee loopbaan is in België “gesqueezed” tussen de 25 en de 52 jaar. Noem dit het 2552-syndroom. De druk op de mensen tussen de 25 en de 52 jaar is zéér groot. We slagen er niet in om jongeren voldoende vroeg in te schakelen in de economie, en evenmin, om minderjongeren boven de 52 jaar zinvol of “werkbaar” economisch aan de slag te houden.
Ik heb aandachtig geluisterd naar Eurocommissaris Marianne Thyssen die als haar voornaamste objectief, in de volgende vijf jaar, een Europese werkzaamheidsgraad van 75% aangeeft. Vandaag bedraagt de werkzaamheidsgraad in België 67%. Dit betekent dus 8% meer inkomsten in de sociale zekerheid en de fiscaliteit, en 8% minder uitkeringen voor pensioenen en werkloosheid.
Dit betekent een
meerinkomst van 12 miljard euro in de staatskas. Degene die zullen aanvoeren dat er eerst werk moet zijn, geef ik mee: “werk creëert werk”.
Ik geef graag de 4 zuilen mee, met bij elk van de vier oplossingen, naast de analyse, ook ons engagement.
Het is veel meer dan een uitgestoken hand. Het is een nadrukkelijke oproep, aan werknemers, vakbonden en overheid.
5
De 4 strategische sporen zijn: 1. Onderwijs, opleiding en innovatie 2. Internationalisering 3. Vereenvoudiging 4. Vertrouwen
Deze 4 voorstellen heb ik 2 jaar geleden, bij mijn aanstelling, reeds geformuleerd. Maar ze zijn meer dan ooit relevant.
1. Onderwijs, opleiding en innovatie De kwaliteit van het Vlaams onderwijs is steeds een troef geweest, voor de aantrekkelijkheid en het succes van onze regio. Ik koester een droom: Maak van het Vlaamse onderwijs het beste van de Europese unie tegen 2020 en top 5 in de wereld (PISA normen). Het kan, maar dan moeten we enerzijds de sterke punten van ons systeem behouden en anderzijds niet zelfgenoegzaam zijn.
We moeten langs de ene kant het onderwijs dichter bij de onderneming brengen, en langs de andere kant, de creativiteit aanwakkeren die kan leiden, tot meer, nog veel meer innovatie. De onderneming dichter bij het onderwijs brengen en vice versa, is een eerste vast engagement van Voka en haar leden: Ik ben zeer trots jullie het aanbod van meer dan 200 bedrijven te mogen doen, die bereid zijn het duaal leren zonder treuzelen, binnen de 9 maand, en liefst voor 1 september 2015 in hun bedrijven in te voeren. Minister van Onderwijs Hilde Crevits heeft toegezegd, in het belang van jongeren en bedrijven, dit zo goed mogelijk in te vullen. Eerste engagement: duaal leren
Parallel willen wij ook, (samen met Philippe Muyters en samen met de VDAB), nagaan hoe we mensen tot lang na hun 52 jaar in onze bedrijven kunnen houden 6
of aanwerven.
Wij hebben oor naar de “werkbaarheids” verzuchtingen.
Voortgezet onderwijs, opleidingen kunnen hier de sleutel zijn. De deadline van deze tweede maatregel zet ik op 2016.
Tweede engagement: werkbaarheid
Dit brengt mij bij innovatie. Innovatie, beste vrienden, en dit is goed nieuws, doet het goed in Vlaanderen en in België. Dit heeft het Duits centrum voor Europees Economisch Onderzoek ZEW recent nog bevestigd. Het slechte nieuws is echter, en ik citeer: “Nederland en Duitsland slagen er veel beter in, fundamenteel onderzoek te vertalen in nieuwe producten, die de economie toegevoegde waarde bezorgen.” Het debat kapitaal versus arbeid is volledig PASSÉ. Technologie is de disruptieve factor par excellence geworden.
Wat is de oplossing? U kent de stelling van Ronnie Leten ‘Geen innovatie zonder productie, geen productie zonder competitiviteit, geen innovatie zonder competitiviteit.’ Er moet een plan op tafel komen, dat de link vormt tussen onderwijs en universiteiten/ kapitaalverschaffers en banken/ en ondernemers.
Innovatie,
onderwijs, competitiviteit, rechtszekerheid, employability en een aantrekkelijke kapitaalmarkt moeten de basis zijn van een V.I.R.V. (een 4e industriële revolutie voor Vlaanderen).
Meneer de Minister-president, laat ons de passie en de
ambitie terugvinden om de “leading region of Europe” te worden. Derde engagement: Innovatie en Investeringen
7
2. Internationalisering Om de link te maken tussen internationalisering en onderwijs, wil ik Minister Crevits onze volledige steun toezeggen, om de eindtermen te verstrengen inzake talenkennis. Als we ons fundamenteel onderzoek echt beter willen omzetten in toegevoegde waarde, hebben we goed opgeleide en perfect meertalige jongeren nodig, die de wereld kunnen veroveren. Vierde engagement: Talenonderwijs steunen
België en Vlaanderen hebben schitterende bedrijven. Als die bedrijven van groei naar doorgroei willen gaan, dan moeten we die aanmoedigen zich in het buitenland te vestigen. Want succesjobs in het buitenland creëren ook jobs op het hoofdkantoor. Laten we van ambitie opnieuw een positief woord maken. Ambitie
en
ondernemerschap,
creëren
meer
arbeidsplaatsen
dan
meerwaardebelastingen.
Voka is vragende partij, om aan tafel te gaan zitten, met de overheid, de banken, exportagentschappen en universiteiten om het juiste instrumentarium te vinden voor groei, endogene groei, productieve verankering en lange termijn uitbouw van Vlaamse en Belgische multinationals.
Als je de “Financial Times 500”
doorneemt, vind je slechts 1 landgenoot, maar wel 9 Zwitserse bedrijven, evenveel Zweedse en 5 Nederlandse. Vijfde engagement: Ambitie om Vlaamse multinationals uit te bouwen
3. Vereenvoudiging In tijden van schaarse middelen, dat weten we allemaal, moet er bespaard worden. En besparen doen we liever niet in noodzakelijke sociale voorzieningen, doen we liever niet in onderwijs en doen we liever niet in infrastructuur. De grootste return on investment, financieel en sociaal, zit in de vereenvoudiging van 8
structuren en werkingskosten.
Alle architecten en alle industriële designers
kennen het basisprincipe dat we kunnen hanteren: Form Follows Function (3 x F).
Drie domeinen moeten prioritair aangepakt worden: het arbeidsrecht, de sociale zekerheid en de fiscaliteit.
Het arbeidsrecht is een eerste domein. Het arbeidsrecht is zeer complex en zeer rigide. Veel bepalingen schieten hun doel voorbij of hebben perverse effecten. Waarom hebben we zo’n lage werkzaamheidsgraad boven 52 jaar?
De
baremische voorzieningen en het sociaal passief zijn hier het eenvoudige antwoord. De goede basisbedoeling is zijn doel totaal voorbijgeschoten. (Is het ooit de bedoeling van de wetgever geweest, dat het brugpensioen, ons of de overheid, 15 miljard € per jaar zou kosten?) Laat ons terugkeren naar de basisdoelstellingen: bescherming en activering.
De sociale zekerheid is een tweede domein: de pensioenen zijn straks onbetaalbaar.
Wie zadelen we daarmee op?
Onze kinderen en onze
kleinkinderen? De structuurkosten zijn torenhoog: eerste pijler, tweede pijler, derde pijler en ga zo maar door. Niemand begrijpt het nog. Het wettelijk opgelegd minimumrendement bedreigt bedrijven en verzekeraars.
Mag ik hierbij een voorstel formuleren dat door iedereen zal afgedaan worden als onhaalbaar? Het is wel het model dat in Zweden geldt. Laten we gradueel, met een overgangsperiode van bijvoorbeeld 20 jaar, overstappen van een repartitiesysteem naar een kapitalisatiesysteem. Een systeem waarbij elke actieve werknemer betrokken wordt bij zijn onderneming, of bij het gemenebest van de economie, en zelf voordeel heeft bij sociale vrede, goed management en groei.
9
Ten slotte is er een derde domein nl. de fiscaliteit. Niet alle maatregelen die Koen Geens voorstelde, dragen onze goedkeuring weg. Precies daarom moeten ze zonder tijdsdruk en in alle sereniteit besproken worden. Daar kan deze legislatuur van vijf jaar toe dienen. Met als eerste leidraad de vereenvoudiging, de fairness, en de efficiëntie.
Laten we dus een Staten-Generaal oprichten om deze materies te bespreken, met of zonder sociale partners. Wij zijn beschikbaar, zonder exclusieven.
Zesde, Zevende, Achtste engagement: Deelname aan een Staten-Generaal van de vereenvoudiging:
Zesde engagement: Arbeidsmarkt > 52 jaar: baremieke & sociaal passief
Zevende engagement: Sociale zekerheid – Pensioen: kapitalisatie ipv repartitie
Achtste engagement: Fiscaliteit 5 jaar: coherent hervormen naar een groeistimulerend instrument
4. De meest immateriële maatregel maar de belangrijkste is de vierde en laatste: het VERTROUWEN.
Rechtszekerheid is een vraag die telkens terugkomt. Niet enkel vóór bedrijven. Ook vóór de overheid. Kijk maar hoe de Raad van State, soms misbruikt wordt tegen het algemeen belang. En ook vóór de burger. Hoe transparant zijn wetten en structuren voor Jan met de Pet? Daarom een oproep naar een hervorming van justitie in het belang van iedereen, zonder vooroordelen. Vijf jaar is lang, maar terzelfder tijde kort, als we zien hoe lang we er reeds op wachten. Negende engagement: Hervorming van justitie ondersteunen 10
Maar bovenal, laat ons het vertrouwen van onze kinderen en kleinkinderen bewaren. Als we onze problemen naar hen blijven doorschuiven, zullen ZÍJ aan ons zeggen “de pot op”, om iemand te parafraseren. Tiende engagement: Onze problemen NU oplossen in het belang van de jeugd
IV.
Blijft de vraag: zijn de sociale partners nog in staat om tot een consensus te komen?
Ik durf het te hopen. Wij zullen in ieder geval als ondernemersorganisaties onze nek moeten uitsteken. We moeten stroomlijnen en vereenvoudigen. Zoals iedereen. Wij moeten ook nog meer in dialoog gaan in onze eigen bedrijven. In dezelfde zin zullen bij de vakbonden de structuren moeten ten dienste staan van alle leden. Transparant en kostenefficiënt.
I have a dream. Een volwassen, discreet, verantwoordelijk, langetermijn georiënteerd en creatief sociaal overleg.
Het sociaal overleg functioneert niet of niet optimaal. Hier verklaringen afleggen van hoe het moet, is de zekerste manier dat het niet lukt. Maar ik ben er van overtuigd dat we, zonder dralen maar zonder druk, en al dan niet onder begeleiding van de overheid, tot een vernieuwd model moeten komen. Zo niet, worden we irrelevant.
En ja wij zijn bereid aan te schuiven. WÍJ hebben tot nu toe geen afspraken afgezegd.
Dames en heren, collega’s, vrienden,
11
V.
Om af te sluiten.
Zijn wij angstig? NEE Zijn wij bezorgd? JA en NEE JA indien er geen goede wil is. NEE indien we een pakt kunnen sluiten voor 5 jaar. In dat geval heeft u ons engagement. Er is echter nog een waarde belangrijker dan het sociaal overleg: DEMOCRATIE. De kiezer heeft gesproken. Er is een tijd voor debat. Er is een tijd voor advies. Maar als de kiezer gesproken heeft, moet men democratisch respect hebben. Drukkingsgroepen laten zich horen. Opposition is there to oppose. MAAR verkozenen moeten besturen. Voor een LEGISLATUUR. In het belang van het “Gemenebest”.
Ik dank u.
12
