In de praktijk Nieuwsbrief enkel voor vrije beroepen
september 2013
Opinie: Ons pensioenstelsel onder vuur We worden steeds ouder en de vergrijzingskost loopt op. Hoelang kunnen we dit nog blijven betalen? Hoe kunnen we deze benarde situatie aanpakken? Professor Gert Peersman doet enkele voorstellen. Pagina 2
Plan uw toekomst vandaag Het is bekend: op de overheid moeten we niet rekenen voor een riant pensioen. Neem dus best zelf zo vroeg mogelijk tijdens uw loopbaan uw financiële planning in handen. Maar hoe begint u hieraan? Bij Bank J.Van Breda & C° ontmoeten we dagelijks vrije beroepers die zich afvragen hoe dit te organiseren. Welk kapitaal hebt u nodig om uw levensstandaard te behouden na uw professionele activiteit? We hebben een specifieke aanpak ontwikkeld die, in dialoog met u, leidt tot een persoonlijk financieel plan. Dit biedt u een duidelijk en transparant beeld op lange termijn zodat u zich kan toeleggen op uw professionele passie, zonder zorgen over later. Benieuwd hoe uw plan er kan uitzien? Uw account manager maakt graag tijd voor een persoonlijk gesprek.
[email protected] Verantwoordelijke vrije beroepen
Expertise: Uw persoonlijk financieel plan Uw eigen pensioenkapitaal opbouwen: hoe begint u daaraan? Waar houdt u het best rekening mee? Chris Lockefeer, specialist vermogensbegeleiding bij Bank J.Van Breda & C°, deelt graag zijn inzichten met u. Pagina 4
Fiscaliteit: Beleggen binnen de vennootschap Niet alleen privé, maar ook binnen uw vennootschap kan u beleggen in roerend en onroerend goed. Hou bij uw beslissing rekening met de korte, maar ook zeker met de lange termijn. Marc Gielis bespreekt de voor- en nadelen. Pagina 7
Portret: Zo doen zij het Bij Bank J.Van Breda & C° raden we iedereen aan zo snel mogelijk te beginnen met zijn kapitaalopbouw. Drie cliënten vertellen hoe zij dit doen en welke stappen voor hen van belang waren. Pagina 8
opiniemaker
Op zoek naar een uitweg voor de vergrijzingscrisis Pensioenen | Vergrijzing | Oplossingen Ons huidige pensioenstelsel is niet houdbaar. We leven langer en toch gaan we steeds vroeger met pensioen. Er werd al meermaals aan de alarmbel getrokken. Niettemin ontbreekt de consensus om daadkrachtig in te grijpen. Gert Peersman, professor economie (Universiteit Gent) en één van de auteurs van ‘De perfecte storm’, legt de vinger op de wonde en bespreekt mogelijke oplossingen. Hoe bedreigend is deze vergrijzingscrisis waarover u spreekt? Gert Peersman (GP): De huidige situatie is bijzonder ernstig. We weten al veel langer dan vandaag dat de babyboomers massaal met pensioen zullen gaan, maar de nodige voorbereidingsmaatregelen werden nooit getroffen. Nu is het stilaan zover. Nooit eerder gingen er zo veel mensen tegelijkertijd met pensioen, en dat aantal blijft almaar stijgen. De vergrijzingskost wordt onbetaalbaar. Zelfs met een hogere economische groei, meer vrouwen aan het werk en besparingen op de federale overheidsbegroting kunnen we deze kost niet opvangen. Bij wijze van rekenoefening: om dit te kunnen blijven betalen, zouden we op termijn de personenbelasting moeten verdubbelen. Kortom, ons systeem van sociale zekerheid staat op de rand van de afgrond. We moeten dringend stappen ondernemen om de schade te beperken.
Gert Peersman, professor economie aan de Universiteit Gent
2 | Bank J.Van Breda & C° | In de praktijk | september 2013
Hoe is het toch zover kunnen komen? GP: Eigenlijk kunnen we stellen dat onze begroting is ontspoord in 1999, bij de introductie van de euro. Politici schoven het probleem telkens voor zich uit, waardoor het de afgelopen jaren alleen maar is gegroeid. We hadden onze wettelijke pensioenleeftijd bijvoorbeeld geleidelijk kunnen aanpassen. We kunnen die niet van de ene dag op de andere verhogen, want dan ontstaat er sowieso maatschappelijke turbulentie en onrust.
voor u gelezen
“De pensioenleeftijd van de ene dag op de andere verhogen is onmogelijk zonder onrust te veroorzaken.” We kunnen een voorbeeld nemen aan Italië: daar trekt men de pensioenleeftijd elk jaar met enkele maanden op. In een later stadium koppelen ze de pensioenleeftijd aan de gemiddelde levensverwachting. Die richting moeten we uit. Het is immers onlogisch dat mensen steeds langer leven zonder dat ze langer moeten werken. Sterker nog, sinds 1970 nam de gemiddelde levensverwachting toe met 9,3 jaar, in tegenstelling tot de gemiddelde effectieve pensioenleeftijd. De kloof wordt dus almaar groter en dat is simpelweg onhoudbaar. Verdwijnen de problemen door de wettelijke pensioenleeftijd op te trekken? GP: De wettelijke pensioenleeftijd optrekken zou al zeker een gunstige evolutie zijn. Maar we dienen ook meer mensen aan het werk te krijgen. Op die manier creëren we meer belastingsinkomen om de vergrijzingskost op te vangen. Ideaal gesproken zou niemand werkloos mogen zijn. Om mensen langer aan de slag te houden, is het zinvol de arbeidslasten voor bedrijven te verlagen. Personeel is voor hen immers een grote kost. Kunnen we er zelf individueel iets aan doen? GP: Absoluut. Op het wettelijk pensioen kan u beter niet al te veel rekenen. Daarom raad ik aan om zelf op verschillende manieren aan pensioensparen te doen. Welke oplossing stelt u nog voor? GP: We moeten andere inkomsten aanboren en een belasting heffen die niet rechtstreeks te maken heeft met arbeid. Een btw-verhoging op alle consumptieartikelen zou dit kunnen opvangen. De neveneffecten van zo’n maatregel zouden slechts beperkt zijn. Onze export zou er niet onder lijden, aangezien btw wordt berekend en betaald in het land van
consumptie. Zelfs integendeel: er zal net meer nadruk worden gelegd op de export van onze Belgische producten.
“Reken niet alleen op het wettelijk pensioen. Neem zelf ook initiatief.” Genoeg werk aan de winkel dus. Maar wat gebeurt er als beleidsmakers toch niet ingrijpen? GP: Ik verwacht niet dat men de pensioenleeftijd in België zal verhogen. Er zullen wel enkele kleine ingrepen plaatsvinden, en voorlopig lijken die misschien te volstaan. Maar we begeven ons dan wel in gevaarlijk water. Bij een nieuwe zware economische recessie staan we met de rug tegen de muur en zullen we drastische maatregelen moeten treffen, net als in Griekenland en Spanje. De grootte van de uitkeringen en pensioenen zal dan pijlsnel de dieperik inzakken, net als het aantal ambtenaren.
Het Belgische vergrijzingsspook in cijfers 1. Toen ons pensioenstelsel werd ingevoerd na de Tweede Wereldoorlog bedroeg de gemiddelde levensverwachting ongeveer 65 jaar. Momenteel is dit ruim 80 jaar en men verwacht dat dit tegen 2060 zal oplopen tot 87 jaar. 2. In 1960 werkten voor elke gepensioneerde net geen 5 werknemers. Nu zijn er dat iets minder dan 4. In 2050 zullen dat er nog maar 2,3 zijn. 3. In 1970 was er een kloof van 6,8 jaar tussen de gemiddelde effectieve pensioenleeftijd en de gemiddelde levensverwachting. Ondertussen bedraagt dat verschil reeds 21 jaar.
Hoe te ontsnappen aan economische crisissen? Onze economie zit in het oog van een perfecte storm. Nadat de bankencrisis als een orkaan over de hele wereld raasde, deelde ons land ook in de klappen toen de eurocrisis uitbrak. En nu staat ook nog eens een vergrijzingscrisis voor de deur. Hoe is het zover kunnen komen? Wie treft schuld? En vooral: met welke reddingsboeien kunnen we ontsnappen uit al deze crisissen? Gert Peersman en Koen Schoors zorgen voor een haarfijne analyse in ‘De perfecte storm’. Dit boek is een handig document voor iedereen die op zoek is naar een duidelijk en gedetailleerd overzicht van het huidige en toekomstige economische klimaat, met al zijn gebreken. Geen nood: in het boek ontdekt u eveneens licht aan het einde van de tunnel. De perfecte storm Gert Peersman en Koen Schoors ISBN 9789089313195
Win dit boek Stuur voor maandag 30 september een e-mail met als onderwerp ‘‘De perfecte storm” naar
[email protected]. Vermeld uw voornaam, naam en adres! Een onschuldige hand zal 10 winnaars uitloten. Zij krijgen het boek in de maand oktober bezorgd op het adres vermeld in de e-mail. Eén deelname per persoon en per e-mailadres.
september 2013 | In de praktijk | Bank J.Van Breda & C° | 3
expertise
Gouden regels voor een verzekerd pensioenkapitaal Rentenieren | Strategisch plannen | Vermogensbeheer
Volgens een studie van Itinera telt België vandaag 2 miljoen gepensioneerden. Tegen 2020 komen er daar nog eens 500.000 bij. Blijft dit betaalbaar? De kans is reëel dat het wettelijk pensioen tegen dan nog daalt. Reden te over dus om zelf tijdig uw eigen pensioenkapitaal op te bouwen. Chris Lockefeer, specialist vermogensbegeleiding bij Bank J.Van Breda & C°, vertelt hoe u hieraan begint.
Als wij onze cliënten vragen hoeveel van hun aandacht en tijd ze spenderen aan hun professionele activiteit tegenover hun privé, dan krijgen we steevast antwoorden in de richting van 80 tot 95%. Dat is logisch, gezien zij stuk voor stuk gepassioneerd zijn door hun beroep. Bovendien is dat economisch verantwoord: hun professionele activiteit is immers de motor die zorgt voor een comfortabel privéleven. Maar wat gebeurt er wanneer die motor stilvalt?
Schakel uw sentiment uit en vertrouw op uw vastgelegde strategie Het is belangrijk op tijd na te denken over enkele vragen. • Hoeveel denkt u vandaag te moeten sparen om later uw levensstandaard te behouden?
• Hoeveel kapitaal denkt u hiervoor nodig te hebben?
Hoe deze strategie eruitziet is erg persoonlijk en zal grotendeels afhangen van de vraag hoe u tegenover risico staat. Een goede afweging tussen rendement en risico is cruciaal en zal licht evolueren met uw leeftijd en uw ervaringen.
Doordat onze cliënten zo gefocust zijn op hun professionele activiteit, dreigen ze privé het overzicht te verliezen. Sta dus regelmatig even stil bij waar u vandaag staat en waar u naartoe wil. Wat is uw gewenst maandelijks inkomen op pensioenleeftijd? Een vuistregel: om uw rentenierskapitaal intact te houden – bijvoorbeeld voor uw kinderen – is het kapitaal dat u nodig hebt om dit te garanderen doorgaans zo’n 600 keer dit gewenst maandelijks inkomen. Als dit kapitaal helemaal op mag, dan mag u dat totale kapitaal halveren.
Hou alleszins rekening met de drie wetten van vermogensbeheer: • ‘There is no magic’ Geen risico nemen betekent beperkt rendement. • ‘There is no free lunch’ Hoger rendement kan enkel door hoger risico. • ‘There is no cherry-picking’ Risico leidt niet noodzakelijk tot meer rendement.
Bepaal uw koers U bereikt dit einddoel door een goede strategie op te zetten en deze nauwgezet te volgen. Een duidelijke, weldoordachte en consistente strategie zorgt op termijn voor meer dan 80% van het rendement. Schakel dus uw sentiment uit en vertrouw op de verdeling binnen uw strategie.
Begeleiding op maat Voor we samen een strategie opstellen, bepalen we eerst uw beleggersprofiel. Zo zien we hoeveel risico u kan verdagen en hoe we uw portefeuille het best indelen en invullen. Naargelang uw beleggersprofiel maken we een zo ideaal mogelijke spreiding in beheerders,
4 | Bank J.Van Breda & C° | In de praktijk | september 2013
Chris Lockefeer, specialist vermogensbegeleiding bij Bank J.Van Breda & C°
tijd en activaklassen (vastgoed, obligaties, aandelen en cash). We doen dit zonder valse rendementsverwachtingen voor te spiegelen. We stellen daarom alles altijd zo visueel mogelijk voor. U mag er immers geen slapeloze nachten aan overhouden. Wie absoluut geen schommelingen kan verdragen, moet aandelen vermijden.
Hou rekening met risico, rendement én inflatie Hou er wel rekening mee dat als u helemaal geen risico neemt, uw rendement wel eens onder de inflatie zou kunnen uitkomen. De rente op een Belgische overheidsobligatie op 10 jaar schommelt rond 2,50% bruto. Wie geen rekening houdt met inflatie zal geconfronteerd
worden met een daling in koopkracht. Ondernemers houden bovendien best rekening met een onkostenverschuiving van professioneel naar privé… Tenslotte is de tijd om te genieten die dan vrijkomt jammer genoeg niet kosteloos (reizen, uitstapjes met vrienden).
De tip van Chris Lockefeer Hoe vroeger u aan uw persoonlijke financiële planning begint, hoe minder inspanningen u later moet ondernemen om uw kapitaal bij elkaar te krijgen. Maak dus op tijd een afspraak voor een uitgebreid gesprek. Wij bekijken met u het volledige plaatje van uw persoonlijke en familiale financiële situatie en doelstellingen. Wij zijn graag uw gids in de opbouw en de bescherming van uw vermogen, ook in economisch en financieel onzekere tijden.
Het percentage aandelen in uw portefeuille dient ook te variëren naargelang uw leeftijd. Als vuistregel geven we mee dat uw percentage aandelen best niet hoger is dan 100 - uw leeftijd. Als u dus 30 jaar bent, dan mag u maximum 70% aandelen in uw portefeuille opnemen. Als u 60 jaar bent, is dat nog maximaal 40%. Om al deze elementen concreet op te volgen, maken wij een persoonlijk financieel plan op i.f.v. uw specifieke doelstellingen. We zorgen dan ook voor systematische opvolging en nemen zelf het initiatief om dit jaarlijks met u bij te sturen waar nodig.
i
Meer weten? Uw account manager maakt graag tijd voor een persoonlijk gesprek.
september 2013 | In de praktijk | Bank J.Van Breda & C° | 5
vraag & antwoord
Hoe bouw ik mijn pensioenkapitaal op? Benut alle fiscaalvriendelijke mogelijkheden • Pensioensparen (PS) (privé) • Langetermijnsparen (LTS) (privé): de ruimte voor het LTS wordt vaak al ingevuld door de privéwoning, waardoor vermogensopbouw in dit luik niet meer tot de mogelijkheden behoort en we dit ook niet hebben opgenomen in onderstaande voorbeelden. • Vrij aanvullend pensioen zelfstandigen (VAPZ) (privé) • Contract sociale voordelen (RIZIV) (privé) • Individuele pensioentoezegging (IPT) (via vennootschap): dit wordt doorgaans later opgestart dan andere mogelijkheden voor pensioensopbouw. In onderstaand voorbeeld gaan we uit van een maximum jaarlijks spaarbedrag vanaf de opstart van elk contract tot de einddatum op 65-jarige leeftijd. We houden rekening met een jaarlijks rendement van 3%. Voorbeeld start op 25 jaar (IPT vanaf uw 40) Evolutie geschatte reserve (euro) per product/per leeftijd Opstart 25 jaar PS VAPZ RIZIV Opstart IPT 40 jaar 2.500 euro/jaar 5.000 euro/jaar 10.000 euro/jaar
65 jaar (bruto)
Geschat netto kapitaal op uw 65 (na eindfiscaliteit)
70.000 230.000 300.000
65.000 197.000 252.000
85.000 170.000 340.000
73.000 147.000 295.000
Een vrije beroeper die op 25-jarige leeftijd met PS, VAPZ en RIZIV start en op 40-jarige leeftijd met IPT (jaarlijks 5.000 euro) mag zich verwachten aan een geschat nettokapitaal van 661.000 euro Voorbeeld start op 40 jaar (IPT vanaf uw 50) Evolutie geschatte reserve (euro) 65 jaar per product/per leeftijd (bruto) Opstart 40 jaar
PS VAPZ RIZIV Opstart IPT 50 jaar 2.500 euro/jaar 5.000 euro/jaar 10.000 euro/jaar
Wim Vanfraechem, adviseur fiscale beleggingen
Geschat netto kapitaal op uw 65 (na eindfiscaliteit)
30.000
30.000
110.000 145.000
95.000 120.000
43.000 85.000 175.000
37.000 75.000 150.000
Een vrije beroeper die op 40-jarige leeftijd met PS, VAPZ en RIZIV start en op 50-jarige leeftijd met IPT (jaarlijks 5.000 euro) mag zich verwachten aan een geschat nettokapitaal van 320.000 euro. 15 jaar vroeger starten betekent in dit scenario een verdubbeling van het netto pensioenkapitaal.
6 | Bank J.Van Breda & C° | In de praktijk | september 2013
fiscaliteit
Beleggen binnen
de vennootschap U kan niet alleen privé, maar ook binnen uw vennootschap beleggen in roerend en onroerend goed. Hieraan zijn telkens zowel voor- als nadelen verbonden. Hou bij uw beslissing rekening met de korte, maar ook zeker met de lange termijn. Onroerend goed Voordelen • De vennootschap schrijft het gebouw af. De grond kan u niet afschrijven, maar de aanschaffingskosten op de grond zijn wel aftrekbaar. Kijk vooraf ook zeker na in de statuten of uw vennootschap in onroerend goed kan investeren. • De vennootschap kan (in principe) alle mogelijke kosten van haar belastbare winst aftrekken (onderhoud en herstellingen, onroerende voorheffing, verzekeringspremies, enz.). • De intresten verbonden aan leningen zijn integraal aftrekbaar. In de personenbelasting kan dit enkel ten bate van uw onroerend inkomen. • De aandelen van de vennootschap kunnen deel uitmaken van uw latere successieplanning via een schenking van deze aandelen. Nadelen • De huur die uw vennootschap ontvangt, wordt integraal bij haar belastbare winst gevoegd. In de personenbelasting zijn enkel huurgelden afkomstig van professioneel gebruik belastbaar. • Maakt u privé gebruik van het onroerend goed, dan wordt u een belastbaar voordeel van alle aard aangerekend. • Als de vennootschap het onroerend goed later verkoopt, wordt in de regel een meerwaarde gerealiseerd. Deze meerwaarde (= de reële marktwaarde verminderd met de boekwaarde op het moment van de verkoop) wordt belast in de vennootschapsbelasting.
In de personenbelasting is de meerwaarde niet belastbaar of belastbaar tegen een voordelig tarief. • Als u later de aandelen van uw vennootschap wil verkopen (veelal minder van belang voor vrije beroepen), dan kan het onroerend goed dit bemoeilijken. • Indien u de aandelen niet vooraf schenkt, kan de eindafrekening van de successierechten hoger uitvallen omdat er o.a. geen splitsing is tussen onroerende en roerende goederen. • De recente vrijstelling voor het vererven van de gezinswoning door ‘partners’ is niet van toepassing bij het vererven van aandelen. Roerend goed Hou het volgende wel mee in het achterhoofd. • Het belastingtarief voor de vennootschap wordt mee bepaald door het percentage aandelenbeleggingen. Een vennootschap die meer dan de helft van haar eigen vermogen in aandelen belegt, geniet het verlaagd tarief niet (uitzondering voor 75%-participaties). • Een vennootschap die haar reserves belegt, wordt in principe belast op de opbrengst hiervan. De belastingdruk op deze opbrengst kan, al dan niet volledig, gecorrigeerd worden via de notionele intrestaftrek. • Hou ook rekening met de fiscale druk (roerende voorheffing) op het moment dat u de reserves aan de vennootschap onttrekt door een dividenduitkering of n.a.v. de liquidatie van de vennootschap.
Marc Gielis, belastingconsulent Bank J.Van Breda & C°
Mijn conclusie Of het een goed idee is om uw vennootschap al dan niet als spaarpot te gebruiken, blijft een moeilijke vraag. Meestal is dit niet de beste keuze. Veel factoren spelen hierbij een rol en de uiteindelijke keuze om dit wel of niet te doen, heeft meestal ook een impact op andere zaken. Het is en blijft een moeilijke evenwichtsoefening, waarbij u de lange termijn zeker niet uit het oog mag verliezen. Bijkomend zijn er een aantal nietfiscale elementen die uw keuze kunnen beïnvloeden. Ook kan het beter zijn om de vennootschap af te slanken omdat een ‘rijke’ vennootschap een latere overname kan bemoeilijken (veelal minder van belang voor vrije beroepen). Kortom, maatwerk is hierbij – zoals bij alles in de fiscaliteit – uitermate belangrijk.
i
Meer weten? Uw account manager geeft u graag advies.
september 2013 | In de praktijk | Bank J.Van Breda & C° | 7
portret
Bereid uw financiële onafhankelijkheid tijdig voor!
Zo doen zij het...
Roel Verbuyst, pneumoloog en HIV-specialist, °1975 Als ik 50 word, wil ik graag financieel onafhankelijk zijn. Dan wil ik vrij zijn om te kiezen of ik nog verder werk of niet. Ik sluit een professioneel avontuur in het buitenland op dat moment ook niet uit. Met mijn HIV-specialisatie zou ik zo nog veel mensen kunnen helpen. Om die financiële onafhankelijkheid te bereiken, doe ik stelselmatig aan pensioenopbouw. Ik vertrouw volledig op Bank J.Van Breda & C° om alles te regelen voor een zo optimaal mogelijke spreiding. Ondertussen heb ik ook wat geïnvesteerd in vastgoed. Dit vermogen moet me toelaten mijn levensstijl te blijven behouden. Ik wil me geen zorgen maken over geld.
Christiaan Uyttersprot, huisarts, °1957 Als ik 65 ben, zou ik willen stoppen. Dan wil ik wat meer reizen, samen met mijn vrouw en ook wat vaker naar de golfclub waar ik al enkele jaren lid van ben. Een 20-tal jaar geleden ben ik mij hierop beginnen voorbereiden en heb ik de opbouw van mijn pensioenkapitaal onder de loep genomen. Ik heb een vennootschap opgericht, een groepsverzekering genomen en geïnvesteerd in vastgoed. Ik vind het nuttig om mij financieel goed te laten adviseren. Dankzij de persoonlijke financiële planning bij Bank J.Van Breda & C° weet ik hoe ik mijn geld moet spreiden en wat ik de komende jaren nog moet aanpakken. Het vastgoed wil ik stilletjesaan afbouwen. Dat brengt uiteindelijk ook werk met zich mee en dat wil ik tijdens mijn pensioen zo veel mogelijk vermijden.
Ronald Van Boven, gepensioneerd apotheker, °1946 Ik heb mijn apotheek overgelaten toen ik 60 was. Vroeger zei men altijd dat eens je je apotheek verkoopt, de opbrengst wel voldoende zou zijn voor je pensioen, maar ik wou meer zekerheid. Tussen mijn 30 en 35 ben ik begonnen met mijn kapitaalopbouw. Ik wilde er meteen aan beginnen op het moment dat ik een beetje geld opzij kon zetten. Via de beroepsvereniging kwam ik in contact met Bank J.Van Breda & C°. Hun kennis over mijn leefwereld schepte vertrouwen. Ze zijn gespecialiseerd in de begeleiding van zelfstandigen zoals ik. Ze luisteren naar mijn wensen en geven deskundig advies over hoe ik die zo goed als risicoloos kan realiseren. Meer moet dat niet zijn. Ik zie geld dan ook maar als een ruilmiddel voor arbeid of bezittingen. Het verlangen om van geld nog meer geld te willen maken, verziekt de maatschappij.
Benieuwd naar de volledige getuigenissen? Kijk op www.bankvanbreda.be Bank J.Van Breda & C° NV Ledeganckkaai 7, 2000 Antwerpen, tel. 03 217 53 33 BTW BE 0404 055 577, RPR Antwerpen, FSMA 014377 A Ver. uitg.:
[email protected] www.bankvanbreda.be
Bank J.Van Breda & C° respecteert uw privacy. Uw gegevens werden opgenomen in ons bestand om u te informeren over onze diensten en aanbiedingen. U hebt inzage- en correctierecht. Indien u dat wenst, kan u verzet aantekenen tegen het gebruik van deze gegevens voor direct marketing. Uw gegevens kunnen worden doorgegeven aan derden met wie Bank J.Van Breda & C° contractueel of via haar aandeelhoudersstructuur verbonden is. Bijkomende inlichtingen: Openbaar Register Commissie Persoonlijke Levenssfeer.
8 | Bank J.Van Breda & C° | In de praktijk | september 2013