> Ondernemers prijzen zichzelf de markt in

de ministeries van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer en Economische Zaken.

Transportbesparing is een project van het ministerie van Verkeer en Waterstaat in samenwerking met EVO, VNO-NCW, de stichting Natuur en Milieu en

Transportbesparing …mooi meegenomen

> Ondernemers prijzen zichzelf de markt in

ondernemers prijzen zichzelf de markt in

1

Inhoud bladzijde 4

Gerrit Keuzenkamp van BSN Glasspack:

‘Voorraden op een logische plek’ 6

Jan Willem Westerhuis van Catom PDM:

‘Brandstoffenhandel moét wel slimmer transporteren’

8

Jannes Oosterveld van DOC Kaas:

‘Beste waar tegen de laagste prijs, dan ben je interessant’

10 Krimo Maadi van Free Record Shop:

‘Digitaal muziek kopen gaat erg groot worden’

12 Lucien Hekker van Assenburg:

‘Verborgen kosten op tafel’

14 Jan van Rijsingen van Groentehof:

‘Twintig procent van je product weggooien is doodzonde’

16 Eric Leemans van Hoffmann Bodemtechnieken:

‘In de bouw is kostprijs een bepalende factor’

18 Stijn van den Brekel van Jardin:

‘Iedere cent besparing telt’

20 Gradus Meijering van Johnson Polymer:

‘Transportbesparing maakt investeren in verbeteringen net iets makkelijker’

22 Frans Sools van Lights Interaction Agro:

‘Zoeken naar maatschappelijk relevante verbeteringen’

24 Leo Moree van Milieu Service Holland West:

‘Lokale oplossing is voor iedereen beter’

26 Walter Nonnekes van Nedmag Industries:

‘Beter ranja vervoeren dan limonade’

28 Piet Nell van Provalor:

‘Benutten in plaats van afvoeren’

30 René de Bruin van de stichting Streekeigen Producten:

‘Directer contact met de consument’

32 Marcel Kuijpers van Kuijpers Kip:

‘Extra inkomsten wil ik wel hebben’

34 Pascal van Haren van CoopCodis:

‘Tien tot twaalf procent minder transport blijkt zonder meer haalbaar’

36 Contact en informatie

2

transportbesparing …mooi meegenomen

Gezond boerenverstand Besparen op transport is goed voor het bedrijf en goed voor de omgeving. De kosten gaan omlaag, de betrouwbaarheid verbetert en er rijden minder vrachtwagens op de wegen. Veel ondernemers zien dit, signaleren kansen en grijpen ze. Als individueel bedrijf of samen met partners in de keten. Door een slimme aanpassing in de productie of gewoon door de gegroeide gewoontes eens tegen het licht te houden. “Elimineren van verspilling is ‘the name of the game’,” zegt Walter Nonnekes, logistiek manager van zoutleverancier Nedmag Industries, daarover. Hij bedacht samen met zijn afnemers en vervoerders dat je calciumchloride en magnesiumchloride beter in regionale depots in geconcentreerde vorm kunt opslaan en vandaar in de gewenste concentratie uitleveren. In de huidige situatie rijdt het bedrijf vanuit Veendam de hele dag af en aan naar klanten in het land, die soms vrijwel buren zijn. “Heb je net de een bevoorraad, belt de ander voor een spoedbestelling”, schildert Nonnekes een reële situatie.

Hij en vele andere ondernemers en managers vertellen over hun ervaringen met bewust zoeken naar mogelijkheden om verspillingen op transportgebied te elimineren. “Transportkosten lijden binnen veel bedrijven, ook bij ons, een soort verborgen bestaan. Men neemt ze voor lief en het vraagt specifieke aandacht om ze op tafel te krijgen en te kijken of je er iets mee kunt,” geeft Lucien Hekker, teamleider Back Office van kantoorinrichter Assenburg, als reden waarom je daar als bedrijf soms echt voor moet gaan zitten. Gebeurt dat, dan leidt dat in de praktijk tot interessante resultaten. En bovendien, zoals Gerrit Keuzenkamp, manager planning en logistiek bij glasproducent BSN Glasspack, het zegt: “Tot een wezenlijke discussie over het rondjes rijden door Nederland, waarvan je gezonde boerenverstand zegt dat je dat zo niet moet doen.” In deze interviewbundel, kunt u meeluisteren met deze ‘wezenlijke discussie’ van een keur aan Nederlandse ondernemers en managers en meekijken naar de resultaten.


3

Gerrit Keuzenkamp van BSN Glasspack >

‘Voorraden op een logische plek’ Gerrit Keuzenkamp, manager planning en logistiek bij glasproducent BSN Glasspack, vond het aan tafel zitten met glasrecycler Maltha, zijn afnemers Bavaria en Unilever, supermarktketen Dekamarkt en glasinzamelaar Van Gansewinkel ‘bijzonder zinvol’. Het leverde interessante ideeën op voor het verminderen van de kleine twintig miljoen kilometer die deze partners in de keten jaarlijks afleggen met lege en gevulde potten en flessen en met de scherven waarmee deze eindigen en beginnen. “Door de structuur van zo’n project, maak je allemaal tijd vrij in je agenda. Je kijkt bij elkaar in de keuken en zo kom je op ideeën.” Maar Keuzenkamp vond het vooral zinvol omdat er, los van concrete projecten, ook een wezenlijke discussie is gevoerd over het ‘rondjes rijden door Nederland, waarvan je gezonde boerenverstand zegt dat je dat zo niet moet doen’. 4


Potje vier keer langs Schiedam Keuzenkamp: “Wanneer je naar de hele keten kijkt, is het zonneklaar dat de bedrijfsfilosofie van supermarkten om de voorraden

“Wanneer je naar de hele keten kijkt, is het zonneklaar dat de bedrijfsfilosofie van supermarkten om de voorraden zo klein mogelijk te houden voor enorm veel onlogisch en onnodig transport zorgt.”

zo klein mogelijk te houden voor enorm veel onlogisch en onnodig transport zorgt. Het is bijvoorbeeld heel goed denkbaar dat een glazen potje dat wij in Schiedam maken, eerst naar ons magazijn in Oosterhout gaat, vandaar naar Unilever in Delft die het afvult en opslaat, vervolgens naar het depot van een distributeur in Limburg en vandaar naar een winkelier in Noord-Holland. Zo’n potje komt vier keer langs Schiedam, omdat over-

Voorraden bij de klant

heldere afspraken gemaakt. Keuzenkamp:

al voorraden staan, behalve op de plek waar

Een eerste stap in diezelfde richting is wat

“De uiteindelijke opbrengsten komen bij

dat het meest efficiënt is: zo dicht mogelijk

hem betreft een concreet resultaat van de

onze klant. Dat is de afspraak. Maar wij

bij de eindgebruiker. Als je wilt besparen

ketenanalyse: BSN Glasspack gaat lege

krijgen wel enkele jaren de tijd om zover te

op transport, dan zul je dáár met elkaar een

flessen en potjes opslaan bij Bavaria en

komen, zodat we de gelegenheid hebben

keer een omslag in moeten maken.”

Unilever, in plaats van in het eigen magazijn

onze investeringen en inspanningen terug

in Oosterhout. Handig voor de afvullers, die

te verdienen.” Dat geldt ook voor een aantal

nooit meer hoeven misgrijpen, gunstig voor

andere besparingsprojecten die momenteel

BSN Glasspack, dat krap in zijn magazijn-

worden uitgewerkt, zoals hoger stapelen

ruimte zit, en gunstig voor de transportkos-

op pallets, regionale overslagpunten voor

ten omdat er veel efficiënter gereden kan

glas dat retour komt en de leveringen voor

worden.

verschillende klanten combineren. Ook het

“De uiteindelijke opbrengsten komen bij onze klant. Dat is de afspraak.”

geleidelijk vervangen van statiegeldflessen Een beduidend ingrijpender project is het

door lichtere flessen die via de recycling

In het kader van de ketenanalyse, kon er

verplaatsen van producties, een project dat

terugkomen in de productie, is onderwerp

in ieder geval over gepraat worden. En

BSN Glasspack momenteel nader onder-

van studie. “Dat ligt politiek gevoelig”, weet

gespeeld met oplossingen, zoals ketenpart-

zoekt. Keuzenkamp: “Onze productie is

Keuzenkamp, “maar transporttechnisch is

ners die, los van waar hun voorraden staan

per vestiging gespecialiseerd: we maken

eenmalig glas veel gunstiger en mogelijk

opgeslagen, elkaar pas factureren op het

conservenpotten in Maastricht, flessen voor

milieutechnisch ook.”

moment dat de consument het eindproduct

gedestilleerd in Schiedam en bierflessen in

aan de kassa van de detaillist afrekent.

Leerdam. Dat is historisch zo gegroeid, maar

Bij een dergelijke ingrijpende omschake-

“Met de huidige elektronica kan het”, con-

wat transport betreft soms ongunstig. De

ling is steun van de overheid onontbeerlijk,

cludeert Keuzenkamp, “en je maakt het veel

potjes voor Unilever in Delft komen bijvoor-

vindt Keuzenkamp. Datzelfde geldt voor

makkelijker om voorraden op de meest logi-

beeld helemaal uit Maastricht. In Schiedam

het inzetten van langere vrachtwagens, een

sche plekken neer te zetten.”

hebben we een fabriek bij wijze van spre-

lang gekoesterde wens waar ook het rijk al

ken om de hoek, maar die maakt niet wat

tijden op studeert, maar wat hem betreft tot

Unilever nodig heeft. Dat willen we veran-

heden zonder veel succes. “Het ophoesten

deren.” Simpel is dat overigens niet. Vooral

van alle informatie die de overheid vraagt

het introduceren van de benodigde deskun-

voor je met zo’n wagen mag rijden, kost je

digheid op de juiste locatie en de gevolgen

een volledige werknemer. Terwijl het tech-

van zo’n leerproces voor de productie, zijn

nisch en op de weg prima kan.” <

‘overal staan voorraden, behalve op de plek waar dat het meest efficiënt is.’

onderdelen van het project waarvan de kosten moeilijk zijn in te schatten. Investeringen terugverdienen In de ketenanalyse hebben de partners over kosten en baten en waar die terechtkomen ondernemers prijzen zichzelf de markt in

5

Jan Willem Westerhuis van Catom PDM > “De kwaliteit van benzine en dieselolie is voor de consument een gegeven. Vergelijk het met de aankoop van een pak suiker. De eigenschappen van het product zijn voor de consument geen punt van overweging meer. De prijs wel, de verpakking misschien en de service eromheen. Maar het product zelf niet. Motorbrandstoffen zijn hard op weg in diezelfde richting.” Dit zegt Jan Willem Westerhuis. Tot zes jaar geleden logistiek manager bij Exxon. Nu samen met een vroegere collega de directie van Catom Petroleum Distribution Management. Hun overtuiging: de brandstoffenmarkt gaat uiteindelijk over naar uniforme producten. Dat biedt mogelijkheden voor slimmer transport. In de bedrijfstak wordt jaarlijks zo’n veertig miljoen kilometer voor het vervoer van brandstoffen afgelegd. Daar zou tien tot twintig procent op te besparen zijn. Catom PDM wil dat organiseren en ontving daarvoor als een van de eerste Nederlandse bedrijven subsidie van het project Transportbesparing.

‘Brandstoffenhandel moét wel slimmer transporteren’ “Alle motorbrandstoffen die je in Nederland

die efficiency, besparen klanten van Catom

koopt, komen uit dezelfde raffinaderijen”,

ongeveer vijftien procent op hun transport-

licht Westerhuis de redenering achter zijn

kosten. “Heel belangrijk”, is de overtuiging

bedrijfsplan toe. “Het zijn nu al uniforme

van Westerhuis, “want veel andere moge-

producten. Sommige aanbieders voegen

lijkheden om de prijs te beïnvloeden zijn er

daar additieven aan toe, maar de effecten

niet. En de consument verlangt dat wel.”

“De bedrijven missen hun reclame op de tankwagen. Maar overschat het nut van die reclame niet. Niet iedereen is blij met al die vrachtwagens op de weg.”

daarvan zijn minimaal en ze boeien de consument nauwelijks. Die weet allang

Weerstanden

dat de kwaliteit goed is en kijkt liever naar

Catom belevert inmiddels 150 pomphouders

de prijs.” Catom Petroleum Distribution

volgens dit concept, enkele procenten van

Management speelt daarop in en regelt de

de markt, met een navenant effect op het

distributie van standaardkwaliteit brand-

aantal kilometers dat op de Nederlandse

stoffen, geleverd vanuit centrale depots

wegen met tankwagens wordt afgelegd.

en vervoerd in ‘witte trucks’. De planners

klanten van catom besparen vijftien procent op hun transportkosten.

van Catom ‘lezen’ zelf online hoe de voor-

“Additieven boeien de consument nauwelijks. Die weet allang dat de kwaliteit goed is en kijkt liever naar de prijs.” raden van de klanten erbij staan en sturen op basis daarvan de tankwagens de weg op. Omdat iedere klant dezelfde producten afneemt, kan dit veel efficiënter dan wanneer voor elke aanbieder een wagen met eigen logo en receptuur de weg op gaat. Dankzij 6


Mooi, maar nog slechts een fractie van het

“Veel andere mogelijkheden om de prijs te beïnvloeden zijn er niet. En de consument verlangt dat wel.”

resultaat waar Catom PDM op mikt. “Er zijn weerstanden”, erkent Westerhuis. “Eerste: de grote oliemaatschappijen menen dat productkwaliteit klanten bindt. Vooral bij de PR-afdelingen is dat idee hardnekkig. Wij constateren hierin trouwens wel een ken-

en vervoer verzorgen. Daar zullen mensen,

De huidige klantenkring, allemaal rela-

tering. Ook de grote maatschappijen expe-

of hele afdelingen, overbodig worden.

tief kleinere ondernemingen, bewijst wat

rimenteren en verschuiven daarbij de aan-

“Maar”, zegt hij, “er is al een trend om plan-

Westerhuis betreft het gelijk van zijn markt-

dacht van productkwaliteit naar prijs, met

ning en vervoer uit te besteden aan specia-

analyse. Nu de ‘grote jongens’ nog. “Ze

onbemande benzinestations bijvoorbeeld,

listen, omdat het efficiënter en goedkoper

gaan die kant op. Dat weet ik zeker. Ook

of juist naar service, met complete winkels

is. Dus ook hier zien wij de markt verande-

de grote oliemaatschappijen zoeken bij de

bij de pomp.”

ren in de richting die wij voorspellen.”

distributie steeds meer de samenwerking

Tweede weerstand die Westerhuis noemt:

Subsidie ‘zeer welkom’

uitvoering daarvan bij een neutrale derde

“De bedrijven missen hun reclame op de

Hoe overtuigd Westerhuis ook is, het ‘voor

partij die daar de expertise voor in huis

tankwagen. Wij bieden de mogelijkheid om

de muziek uitlopen’ wat hij met zijn bedrijf

heeft. Bij ons dus. Of het ons lukt een flink

een verwisselbaar bord op de ‘witte trucks’

doet, is niet simpel. Althans: “Het kost tijd

stuk van die koek binnen te halen, weet ik

te klikken. Maar we zeggen ook: overschat

voor je gelijk krijgt. En dus geld.” De subsi-

niet. Maar dat de markt zich zo ontwikkelt,

het nut van die reclame niet. Niet iedereen

die uit het programma Transportbesparing

daar ben ik absoluut zeker van.” <

is blij met al die vrachtwagens op de weg.”

die het bedrijf vier jaar geleden ontving bij

op. Ze moeten wel. Dan zeggen wij: leg de

de eerste subsidieronde van het project, Derde en misschien wel belangrijkste weer-

was dan ook ‘zeer welkom’. Westerhuis:

stand is volgens Westerhuis het feit dat

“Vanwege het geld. Maar ook omdat het

bij overschakeling op het Catom-concept

aanvragen van subsidie ons dwong onze

organisatiestructuren veranderen. Vooral bij

gedachten te structureren en onze analyse

bedrijven die nu zelf hun logistieke planning

op papier te zetten. Dat was belangrijk.”


7

Jannes Oosterveld van DOC Kaas >

‘Beste waar tegen de laagste prijs, dan ben je interessant’

8


Bij de Drents-Overijsselse Coöperatie (DOC) Kaas, produceren honderddertig medewerkers jaarlijks ongeveer zestigduizend ton kaas uit een kleine honderd miljoen liter melk. Plaats van handeling: de binnenstad van Hoogeveen. Maar als de plannen van de coöperatie werkelijkheid zijn geworden, is dat binnenkort in ‘Zuivelpark Hoogeveen’ op industrieterrein Buitenvaart II, net buiten de stad langs de A37. In het zuivelpark brengt DOC Kaas meerdere stappen uit de eigen productieketen op één locatie samen. Daarnaast nodigt de coöperatie bedrijven die aanvullende schakels in de keten vormen uit om zich in het zuivelpark te vestigen. “Zoals Shell dat in Pernis ook doet met aanverwante bedrijven”, licht directeur Jannes Oosterveld toe.

Het idee voor een park met aan elkaar geli-

afstand van elkaar in eigen hand. Voor

eerde bedrijven is volgens Oosterveld een

de weiverwerking, een nieuwe schakel in

voor de hand liggende stap nu de in 1895

de keten, heeft DOC Kaas samen met het

opgerichte coöperatie van melkveehouders

Engelse Volac International de onderneming

toch ‘overnieuw begint’. Oosterveld: “In de

DVNutrition opgericht. Daarnaast werpt de

binnenstad zijn we met 2,5 hectare bedrijfs-

coöperatie zichzelf op als ‘parkmanager’.

terrein volledig uit ons jasje gegroeid. Het

Oosterveld: “Wij onderzoeken of gelieerde

rijpen van de kazen hebben we al op ver-

bedrijven, zoals verpakkers en distribu-

schillende locaties moeten onderbrengen,

teurs, zich op ons terrein willen vestigen om

omdat we geen ruimte hebben. Maar op

zodoende de kosten in de keten verder te

Buitenvaart II hebben we achttien hectare

verlagen.”

terrein! Daar kunnen we groeien en meteen onze bedrijfsprocessen in één keer goed

Het gezamenlijk gebruiken van voorzie-

organiseren.”

ningen is één van de manieren om in het zuivelpark dat Oosterveld voor ogen staat kosten te besparen. Zo ontwikkelt DOC Kaas

“Wij onderzoeken of gelieerde bedrijven, zoals verpakkers en distributeurs, zich op ons terrein willen vestigen om zodoende de kosten in de keten verder te verlagen.”

op de nieuwe locatie met Europese subsidie technieken om al het benodigde proces- en drinkwater zelf uit de aangeleverde melk te winnen. Andere bedrijven kunnen daar wellicht hun voordeel mee doen. Een bedrijvencluster biedt ook de kans om milieuvoordelen en economische besparingen te combineren door gebruik te maken van de

Kosten elimineren

energie- en stoomvoorzieningen van DOC

‘Goed’ betekent wat Oosterveld betreft

Kaas.

voldoen aan huidige en nog te verwachten normen op het gebied van milieu en verantwoord ondernemen en tegelijk zoeken naar mogelijkheden om kosten te elimineren. Oosterveld: “Uiteindelijk gaat het doc kaas: meerdere productieschakels op een buislengte van elkaar.


erom de beste waar tegen de laagste prijs

“We rijden nu heel Nederland rond en straks zit alles op één plek. Dus ga maar na. We hebben gewoon een heel goed verhaal.”

te kunnen leveren. Dan ben je interessant in de markt.” Eén van de manieren om

Ook minder behoefte aan transport gaat

beide typen doelstellingen te combine-

DOC Kaas en zijn beoogde partners in het

ren, is meer schakels in de kaasproductie

zuivelpark besparingen opleveren. Hoeveel

op de eigen locatie bijeenbrengen. Melk

precies, heeft Oosterveld nog niet laten

aanvoeren, kaas maken, kaas laten rijpen

doorrekenen. “Maar”, zegt hij, “we rijden

en het verwerken van de eiwitrijke wei

nu heel Nederland rond en straks zit alles

die na de productie resteert, heeft DOC

op één plek. Dus ga maar na. We hebben

Kaas straks allemaal ‘op een buislengte’

gewoon een heel goed verhaal.” < 9

Krimo Maadi van Free Record Shop > “We zijn marktleider in het verkopen van muziek. En dat willen we graag zo houden.” Dit zegt Krimo Maadi, projectleider van de Free Download Shop, de digitale muziekwinkel van Free Record Shop. In de eerste maand van zijn bestaan, sinds half augustus 2004, werden 45.000 liedjes gedownload via www.freerecordshop.nl, waar behalve digitale bestanden ook cd’s, dvd’s en video’s te koop zijn. Met het investeren in een legale downloadwinkel, wil Free Record Shop zijn marktleiderschap in muziekdistributie veiligstellen en tevens een beeld rechtzetten: muziek is niet gratis. Bovendien: “Een digitale muziekbibliotheek is de toekomst”, is de overtuiging van Maadi. Aardige bijkomstigheid: het scheelt vrachtwagens vol cd’s die nu nog door heel Europa rijden.

dig, het is snel, je kunt van elk nummer een

mailtjes met commentaar en klachten. “Het

voorproefje beluisteren en je kunt, als je

bedingen van gunstige condities bij de pla-

dat wilt, ook het cd-hoesje downloaden en

tenmaatschappijen gaat niet van vandaag

uitprinten.”

op morgen. Maar we hebben in ieder geval een stap gezet”, constateert hij. “We heb-

Dylan binnen vijf minuten in huis

ben vijf jaar lang gesprekken gevoerd met

Eenvoudig en snel zijn ook de voordelen

de platenmaatschappijen, eigen overeen-

ten opzichte van het kopen van een cd in de

komsten gesloten, een eigen platform voor

winkel. Maadi: “Als je ’s avonds om acht uur

het downloaden ontwikkeld en een enorme

in je hoofd krijgt dat je A hard rain’s a gonna

capaciteit op internet gehuurd. We geloven

fall van Bob Dylan wilt hebben, dan kun je er

erin en we willen leren, leren, leren. Dat doe

Het is 23 september 2004. Die ochtend is

om kwart over acht naar luisteren.” Ook de

je niet door aan de kant te blijven staan,

zanger André Hazes aan een hartaanval

mogelijkheid om losse nummers te down-

maar door te beginnen en steeds beter te

gestorven. In de hal van het hoofdkantoor

loaden, is een voordeel boven het aanschaf-

worden.”

van Free Record Shop hangt een groot

fen van een complete cd. In de digitale win-

beeldscherm. ‘Een beetje verliefd’ en ‘Zij

kel van Free Record Shop waren bij de start

Digitale mediatheek

gelooft in mij’ vullen, gezongen door een al

in augustus 250.000 nummers verkrijgbaar.

Belangrijke redenen voor dat willen leren,

aftakelende Hazes en begeleid door gejuich

Dat aantal groeit dagelijks. Voor het eind

zijn de verwachtingen voor de toekomst:

van zijn fans, de ruimte. “Muziek en enter-

van het jaar moeten het er 500.000 zijn.

de computer verovert de huiskamer, zoals

free download shop: ‘downloaden, en afspelen waar je maar wilt.’

tainment is ons werk”, zegt Krimo Maadi

Microsoft het formuleert, en die ontwikke-

eenvoudig, boven de stem van Hazes uit.

ling kan wel eens heel snel gaan. Het aantal

Het is de belangrijkste reden waarom Free Record Shop 1,5 miljoen euro investeerde in een eigen digitaal platform en een flinke bandbreedte op internet om legaal muziek aan te bieden. Voor ongeveer een euro per

“We geloven erin en we willen leren, leren, leren. Dat doe je niet door aan de kant te blijven staan, maar door te beginnen en steeds beter te worden.”

van 45.000 downloads dat Free Record Shop in de eerste maand haalde, is bijna tweemaal zoveel als verwacht. Ook andere aanbieders breken record na record. Apple zou in de eerste week na introductie van zijn digitale muziekwinkel iTunes in Europa

liedje, kan iedereen met een pc en inter-

800.000 downloads hebben verkocht.

netverbinding zijn eigen cd samenstellen. Maadi somt de voordelen op, vergeleken

Toch is niet iedereen juichend. Vooral op

Wereldwijd overstijgt het aantal downloads

met het illegaal downloaden via ‘peer to

de bulletinboards van de heavy users van

via het Apple-systeem inmiddels de honderd

peer’ systemen zoals Kazaa: “Het is legaal,

internet, is er kritiek. Sommige cd’s zouden

miljoen. Kleine hebbedingetjes voor het

dat als eerste. Je hebt dus ook geen last

in de winkel goedkoper zijn. Ook de strikte

opslaan en beluisteren, zoals de iPod van

van de bijverschijnselen van de illegaliteit,

regels voor het branden van cd’s, het over-

Apple en het binnenkort daarop te verwach-

zoals spyware op je computer of blokkades

zetten van de bestanden naar een andere

ten antwoord van Microsoft, en draadloze

die platenmaatschappijen opwerpen tegen

computer en het opnieuw downloaden, kan

verbindingen tussen computer, televisie en

illegaal downloaden. Bovendien bieden we

niet iedereen waarderen. Krimo Maadi kent

stereo, maken het branden van cd’s overbo-

een klantvriendelijk systeem. Het is eenvou-

de bezwaren en beantwoordt persoonlijk

dig en verplaatsen de digitale mediatheek

10


‘Digitaal muziek kopen gaat erg groot worden’ van de werkkamer naar de huiskamer en

beeld op zetten, vandaar naar de distribu-

dan ook geen overweging geweest om zich

verder. Krimo Maadi: “Muziek, films, spel-

tiecentra van de uitgeverijen, die ze vervol-

op de downloadmarkt te begeven. Wel de

letjes, je download ze als digitale bestanden

gens verspreiden over de detaillisten, van-

verwachting dat dit groot gaat worden. Erg

en speelt ze vervolgens af waar je maar wilt.

waar weer auto’s vertrekken naar filialen en

groot. En dus ook de kosten van de down-

Dat is de toekomst.” Free Record Shop ver-

individuele klanten. Onverkochte voorraden

loadshop, nu al vergelijkbaar met het huis-

wacht dat downloads over vijf jaar zeker vijf

leggen een deel van de route in omgekeerde

vesten van een filiaal op A-locatie. “In dat

tot tien procent van de muziekomzet zullen

volgorde nog eens af, om uiteindelijk in de

model, tellen de besparingen op transport

uitmaken, niet alleen via internet maar ook

recycling te verdwijnen.

wel degelijk mee”, zegt Maadi. “Nog los van

in de filialen, waar binnenkort bij speciale

de maatschappelijke voordelen. Die zien wij

consoles muziek op de eigen MP3-speler

De 45.000 downloads van Free Record Shop

ook en die vinden wij als Free Record Shop

kan worden gezet.

in de eerste maand, vertegenwoordigen op

belangrijk.” <

Dagelijks vijf vrachtwagens De gevolgen voor het transport zijn ingrijpend. Alleen al voor het bevoorraden van de 180 vestigingen van Free Record Shop, vertrekken dagelijks vijf vrachtwagens met

“In dat model, tellen de besparingen op transport wel degelijk mee, nog los van de maatschappelijke voordelen. Die zien wij ook en die vinden wij als Free Record Shop belangrijk.”

cd’s, dvd’s en videobanden vanuit het distributiecentrum in Capelle aan de IJssel. Voor die materialen daar arriveren, zijn er al heel

dat geheel een relatief klein stapeltje van

wat kilometers dwars door Europa afgelegd

ruim tweeduizend cd’s: ongeveer een kubie-

van de producenten van de schijfjes en

ke meter vracht. Besparingen op transport

banden, naar de bedrijven die er muziek en

zijn voor Free Record Shop op dit moment


11

Lucien Hekker van Assenburg >

‘Verborgen kosten op tafel’ Trespa International uit Weert verwerkt houtsnippers uit de Ardennen tot meubelplaat. Rijvers uit datzelfde Weert maakt van dat plaatmateriaal bureaubladen. Assenburg uit Tilburg, onderdeel van de Samas Groep, assembleert deze bladen en andere onderdelen tot bureaus en kasten en levert deze samen met stoelen en accessoires aan de uiteindelijke gebruiker. De drie bedrijven maken samen jaarlijks zo’n 2 miljoen vrachtwagenkilometer, pendelend tussen de bomen in de Ardennen en de klant in Nederland. Dat kan minder, blijkt uit een ketenanalyse die de partners eind 2003 verrichtten. Adviseurs van de BECO Groep begeleidden de analyse namens het project Transportbesparing. 12


“Het is op zich allemaal niets nieuws. De ideeën zongen al langer rond. Maar als je bij elkaar gaat zitten en er tijd en aandacht aan besteedt, komt er schwung in zulke plannen.”

uit Tilburg aanrijden. Daar zit het bedrijf dat

Permanente noodzaak tot innovatie

alle vervoer en montage voor ons uitvoert.

Ingrijpende productvernieuwingen, zoals

Heb je meer van zulke bedrijven, verspreid

het ontwikkelen van lichtere bureaubladen,

over het land, dan scheelt dat enorm in de

zijn volgens Marianne Rijvers niet direct

kosten én je kunt ter plekke veel snellere

uit de analyse gekomen, maar daarom wel

service verlenen.” Assenburg gaat deze

degelijk in beeld. “Ook al is het momenteel

mogelijkheid daarom serieus onderzoeken.

in kantoormeubelland een tijd van reorganisaties en hoofd boven water houden, pro-

Eén van de opties om aanzienlijk op het

Bij de analyse zijn ook opties opzij gescho-

ductontwikkeling blijft een hot item. Zodra

transport te besparen, verbaast door zijn

ven. Transportbesparend ontwerpen bij-

er materialen beschikbaar komen die lichter

eenvoud. Om de stoelen die Assenburg

voorbeeld: inklapbaar, modulair of inklik-

zijn, maar toch sterk en betaalbaar, zullen

uit Duitsland ontvangt, zitten dozen. Die

baar kantoormeubilair. “Teveel Ikea”, zegt

wij die zeker aan de ketenpartners voorstel-

kunnen eraf. Dat scheelt transportvolume,

Hekker. “Kunnen we ons niet veroorloven.”

len.”

handling en afvoer van het karton. Bij elkaar

Montage bij de klant. Hekker: “Omdat wij

goed voor al gauw tien euro besparing per

vrijwel alles vooraf monteren, zijn we bij de

stoel. “Dat hadden we misschien wel eerder

klant erin en eruit. Dat wordt gewaardeerd.

kunnen bedenken”, geeft Lucien Hekker,

Maar áls we met regionale partners gaan

teamleider Back Office bij Assenburg onmid-

werken, zou ook een deel van de montage

dellijk toe. Dat geldt wat hem betreft ook

daarheen kunnen. Dat scheelt veel heen en

voor enkele andere kansrijke opties, zoals

weer rijden.”

“Bedrijfsprocessen kunnen altijd beter. Je moet telkens opnieuw kijken of de beslissingen van toen nu nog steeds gelden.”

het gebruik van rolcontainers met ‘hangmappen’ voor het vervoer van de bureaubla-

Hofleverancier profiteert

Aart-Jan van der Meijden, country manager

den of het efficiënter beladen van pallets.

De ingrepen die nu uit de analyse zijn geko-

Netherlands van Trespa International, nam

“Het is op zich allemaal niets nieuws. De

men, leveren volgens Marianne Rijvers,

juist vanwege die ‘permanente noodzaak

ideeën zongen al langer rond. Maar als je bij

algemeen directeur van toeleverancier

tot innovatie’ aan de ketenanalyse deel.

elkaar gaat zitten en er tijd en aandacht aan

Rijvers Weert, misschien niet zo spectacu-

“Bedrijfsprocessen kunnen altijd beter. Je

besteedt, komt er schwung in zulke plan-

lair veel minder kilometers op, maar wel

moet telkens opnieuw kijken of de beslis-

nen.”

‘een aanzienlijke kostenbesparing tegen

singen van toen nu nog steeds gelden.” Wat

een relatief geringe inspanning’. Wat Rijvers

het transportdeel van Trespa in de keten

betreft is dat waar het om gaat. “Kijken hoe

voor kantoormeubelen betreft, bleek het

we het met zijn allen slimmer en beter kun-

antwoord op die vraag ‘ja’. Aanpassingen,

nen doen, zodat we een goed product tegen

zoals het drogen of vacuüm trekken van

een zo laag mogelijke prijs kunnen neerzet-

houtsnippers voor transport, waren mis-

ten.” Het feit dat vooral Assenburg daarbij

schien wel mogelijk, maar bleken niet

“Zo’n twee procent van onze omzet gaat naar transport. Dat zijn aanzienlijke bedragen.”

de besparingen incasseert, is wat Rijvers

kosteneffectief. “Nu niet, op een ander

Verborgen bestaan

betreft niet van belang. “Natuurlijk zit daar

moment misschien wel”, concludeert Van

Kostentechnisch is die schwung wat Hekker

de grootste kluif. Die rijden met die bureaus

der Meijden. “Daarom is zo’n analyse altijd

betreft zeer welkom. “Zo’n twee procent

heel Nederland rond. Maar als zij scherper

zinvol.” <

van onze omzet gaat naar transport. Dat

kunnen concurreren, worden wij daar als

zijn aanzienlijke bedragen. Maar evengoed

hofleverancier ook beter van.”

lijden transportkosten binnen veel bedrijven, en ook bij ons, een soort verborgen bestaan. Men neemt ze voor lief en het

hangmappen voor het vervoer van bureaubladen: ‘ideeën zongen al langer rond.’

vraagt specifieke aandacht om ze op tafel te krijgen en te kijken of je er iets mee kunt.” Werken met regionaal gevestigde vervoerders en monteurs, zou ‘iets’ kunnen zijn dat echt ingrijpend gaat schelen. Hekker: “Als we in Groningen een kast moeten leveren of een kantoor inrichten, komt de monteur ondernemers prijzen zichzelf de markt in

13

Jan van Rijsingen van Groentehof > De illustratie is dramatisch. Een zakje gesneden andijvie, onder ideale omstandigheden bewaard, oogt na drie weken nog fris en smakelijk. Hetzelfde zakje na dezelfde periode vertoeven in de keten van groenteverwerker naar winkelschap heeft een immense treurigheid en doet de ogen onmiddellijk afdwalen naar ‘vandaag maar eens iets heel anders’. “Blijkbaar doen we iets met het product wat dat kwaliteitsverlies veroorzaakt”, zegt Jan van Rijsingen, directeur van Groentehof uit Helmond. In zijn bedrijf wassen, snijden en verpakken zo’n honderd mensen elke dag 70.000 zakjes en bakjes met ongeveer zestig verschillende soorten groenten. Tussen de vijf en de twintig procent daarvan gaat uiteindelijk de afvalbak in, nog afgezien van wat de consument thuis met opgetrokken wenkbrauw toch maar in de groencontainer gooit, in plaats van de pan. Groentehof onderzoekt of die verspilling niet wat minder kan en bekijkt daarvoor de hele keten, van verwerker tot aan de consument.

Schoonheidsslaapje

Jan van Rijsingen van Groentehof: “Al deze

“Vocht is de cruciale factor”, zegt Jan

effecten onderzoeken we om van daaruit

Top, onderzoekscoördinator bij het

oplossingen te genereren.” Een isolatiehoes

Agrotechnologisch Onderzoeksinstituut

om de rolcontainers zou er bijvoorbeeld een

(ATO), onderdeel van Wageningen University

kunnen zijn, of aangepaste koelmeubelen,

and Research Centre en deelnemer aan het

of een preciezer advies over de bewaartem-

onderzoeksproject van Groentehof. “Vocht

peratuur.

versnelt de groei van bacteriën en dat moet je zien te voorkomen”, legt Top uit. Om niet uit te drogen hebben groenten ook weer vocht nodig, vandaar dat in de verpakking een precair evenwicht is gecreëerd van vocht in gasvorm en relatief weinig zuurstof.

“Wij zoeken naar mogelijkheden om gesneden groenten lekkerder en verser aan te kunnen bieden. Uiteindelijk verwachten we dat we dáármee ons marktaandeel kunnen vergroten.”

Top: “Je sust de groente als het ware in een schoonheidsslaapje.” Dit slaapje wordt wreed verstoord bij temperatuurschomme-

Van Rijsingen: “Nu zeggen we ‘maximaal

oogsten, wassen, snijden, verpakken en

lingen. Twee graden in de koelwagen, vier

zeven graden’, maar misschien moet je dat

vervoeren om het vervolgens weg te gooien,

in het magazijn en zes in het schap en daar

verder specificeren.” Ook de consument zou

dat is natuurlijk doodzonde. Wij zoeken ook

tussendoor nog even op de rolcontainer,

betere bewaarinstructies kunnen krijgen,

niet zozeer naar mogelijkheden om gesne-

veroorzaakt condensatie van het vocht dat

want de groentela in de koelkast blijkt die

den groenten langer in de keten te houden,

in gasvorm in de verpakking zit. Datzelfde

naam bij gesneden en verpakte groenten

maar om ze lekkerder en verser aan te kun-

geldt voor temperatuurverschillen in de koe-

niet te verdienen. “Daar gebeurt precies wat

nen bieden. Uiteindelijk verwachten we

ling zelf, zoals een extra koude bodem of

je niet wilt”, legt Jan Top van ATO uit, “je

dat we dáármee ons marktaandeel kunnen

een stroom koude lucht aan de bovenkant.

sluit het vocht op in de verpakking, terwijl

vergroten.”

de groente juist moet kunnen ademen.” groentehof: zoeken naar verbeteringen in de keten.

Groentehof overweegt zelfs de mogelijkhe-

Een verser product moet volgens Jan van

den van een lipje aan het zakje groenten. Na

Rijsingen kunnen leiden tot 35 procent

de opwarming tijdens het vervoer, gaat het

minder afval. Dit betekent een transport-

lipje open en kan het vocht verdwijnen.

besparing bij de aanvoer en distributie van groenten en bij de afvoer van weggegooide

“Je sust de groente als het ware in een schoonheidsslaapje.”

groenten van naar schatting 125.000 tot 200.000 ritkilometer per jaar. <

Lekkerder en verser Al die moeite om uiteindelijk minder te kunnen verkopen, lijkt wat weinig commercieel gedacht. Van Rijsingen ziet dat anders. “Tot twintig procent van je product verbouwen, 14


‘Twintig procent van je product weggooien is doodzonde’


15

Eric Leemans van Hoffmann Bodemtechnieken >

‘In de bouw is kostprijs een bepalende factor’ “We ontdekten dat onder bepaalde condities het ingebrachte materiaal zo hard werd, dat de damwand in feite overbodig werd.”

Het lijkt weggelopen uit een verhaal van Jules Vernes, maar projectleider Eric Leemans van funderingsbedrijf Hoffmann Bodemtechnieken uit Helmond is er tamelijk nuchter onder: “Kalkachtig materiaal inbrengen in de grond om daar een chemische reactie op te roepen, is op zich niet nieuw.” Wel nieuw is dat het bedrijf de techniek van boren en materiaal inbrengen zover heeft ontwikkeld en verfijnd dat zelfs in de uit lagen opgebouwde Nederlandse bodem ter plekke een betonnen damwand kan worden gemaakt. Zonder aanvoer van betonnen palen.

16


De vinding van Hoffmann kwam, zoals wel meer revoluties, niet als een wit licht in de nacht, maar als een geleidelijk proces van kleine stapjes. Leemans: “Ons werk is damwanden slaan en soms gaat dat niet eenvoudig. Kleverige klei, vastpakkend zand. Wij boren in zulke situaties dan eerst voor, brengen een cementachtig materiaal in om de ruimte vrij te houden en slaan dan de damwand. Tot we ontdekten dat onder bepaalde condities het ingebrachte materiaal zo hard werd, dat de damwand in feite overbodig werd.” Voor het bedrijf zou

hoffmann bodemtechnieken: beton plaatsen zonder beton.

dit een veel rendabeler inzet van materieel betekenen: waar eerst geboord moest worden en dan damwanden aangevoerd en met een heimachine de grond ingeslagen, zou één vrij simpele boormachine, vergezeld van een wagentje cement, al het werk kunnen doen. Die gedachte was de start van een zoektocht om een min of meer toevallig optredend verschijnsel, toepasbaar te maken voor commercieel gebruik.

monumentaal gebouw in Maastricht, het type setting waar de techniek van Hoffmann

“Op internet kwam ik een techniek tegen uit Zweden, waar ze moerasgrond binden met ongebluste kalk om een harde ondergrond te krijgen bij de aanleg van wegen.”

bij uitstel geschikt voor is. Transport van prefab heipalen is in zulke omstandigheden op zijn minst bijzonder lastig en altijd kostbaar. Hoffmann kan dankzij de besparingen op dat transport eenvoudiger, sneller én goedkoper leveren. Leemans: “Dat is mooi,

Internet

mergel is dat niet erg ingewikkeld, maar de

want in de bouw is kostprijs een bepalende

Die zoektocht speelde zich aanvankelijk

Nederlandse bodem heeft een lagenstruc-

factor.” Voor het bedrijf zelf is de extra inzet

niet in een laboratorium of constructie-

tuur: veen, klei, zand, in lagen van telkens

van het eigen materieel echter de belang-

werkplaats af, maar gewoon op internet.

wisselende dikte. Elke laag vraagt zijn eigen

rijkste motivatie achter de ontwikkeling die

Leemans: “Daar kwam ik een techniek tegen

snelheid en druk bij het boren en zijn eigen

uiteindelijk twee jaar in beslag nam.

uit Zweden, waar ze moerasgrond binden

mengsel van cement.”

met ongebluste kalk om een harde onder-

Het project in Maastricht is onder meer

grond te krijgen bij de aanleg van wegen.

Uiteindelijk ontwikkelde Hoffmann een

bedoeld om het resultaat aan de markt

Heel simpel, door gebruik te maken van

boorkop, die dit allemaal kan. De machinist

te demonstreren. Leemans: “Een nieuwe

de aanwezige grondstoffen. Enige nadeel

volgt op een LCD-schermpje in zijn cabine

techniek moet je laten zien. Letterlijk. Dus

is het gebruik van ongebluste kalk, met

de verrichtingen en stelt per grondlaag toe-

we boren de palen en graven ze daarna

alle gevaren van dien voor de mensen die

rental, druk en mengsel bij. Resultaat: uit

weer uit om het resultaat te laten zien.

ermee moeten werken.” Er volgden daarom

de chemische reactie die grond en cement-

Dat overtuigt.” Bang dat de concurrentie

proeven met verschillende samenstellingen

mengsel aangaan, ontstaat een heuse paal

er mee aan de haal zal gaan, is Leemans

van cement in plaats van ongebluste kalk

waar zonder problemen een flatgebouw

niet. “Uiteindelijk gebeurt dat toch en zo

en vervolgens heel veel geknutsel aan een

op kan rusten, zoals het bedrijf inmiddels

erg is dat niet. Wij hebben een voorsprong

boorkop die tijdens het boren in regelbare

op enkele bouwlocaties in België heeft

van twee jaar met het vinden van de juiste

hoeveelheden het mengsel in de grond

laten zien. In Nederland komt een demon-

mengsels. En onze boorkop krijgt niemand

kon brengen. Leemans: “In zand, grind of

stratieproject op de binnenplaats van een

te zien. Dat is ons geheim.” <


17

Stijn van den Brekel van Jardin > Eens waren producten van kunststof een symbool van vernieuwing en luxe. Nu is de aankoop van een kunststof stapelstoeltje volgens Stijn van den Brekel, manager logistics bij tuinmeubelfabrikant Jardin, te vergelijken met die van een pakje sigaretten. Zeker in het middensegment waar zijn bedrijf opereert, gaan de gesprekken tussen de partners in de keten daarom ‘niet over dubbeltjes maar over centen’. De vijf à tien procent van de eindprijs die leverancier en detaillist gemiddeld besteden aan transport en logistiek, is daarmee een interessant terrein voor wie de marges iets minder wil laten knellen. Reden om een analyse samen met logistiek dienstverleners en afnemers naar mogelijkheden voor transportbesparing welwillend te ontvangen. Uitgangspunt van de analyse was zoeken naar besparingen die zonder het heen en weer sturen van facturen tussen de partners in de keten gerealiseerd konden worden. Van den Brekel: “Bedoeling was dat het iedereen óf winst zou opleveren óf in ieder geval geen nadelen.”

Geen facturen, wel afspraken

analyse: de logistiek dienstverlener die in

inzet van de binnenvaart voor het interna-

Voor de kansrijke opties die uit een eerste

België de bevoorrading en retourstromen

tionale transport. Met elkaar leveren ze de

inventarisatie naar voren kwamen, hoefden

van de detailhandel verzorgt, gaat de terug-

partners in de keten ‘meerdere procenten

misschien geen facturen tussen de part-

gestuurde exemplaren zelf (laten) vermalen,

besparing’ op en de samenleving jaarlijks

ners in de keten heen en weer, maar wel

in plaats van ze terug te brengen naar de

zeker 700.000 minder vrachtwagenkilome-

afspraken. Dat gold vooral voor twee typen

fabrikant in Rijen. Beide partijen onderzoe-

ters.

retourzendingen, die zowel voor leverancier

ken nog wat daarvoor de beste investering

als afnemers de kostprijs met procenten

is, een mobiele plasticmaler die regelmatig

Dat laatste vindt Van den Brekel ‘mooi mee-

bleken te verhogen: meubelen die om een of

op een vrachtwagen naar België komt, een

genomen’. Het eerste is voor hem onmisbaar

andere reden terug moeten naar de fabriek

vast apparaat op locatie, of uitbesteden van

om te overleven in de prijsvechtersbranche

om daar vermalen te worden tot nieuwe

de recycling aan een gespecialiseerd bedrijf

waarin Jardin opereert. Van den Brekel:

grondstof, en meubelen die na gezamenlijke

in de omgeving.

“Met een paar procent kostenbesparing,

promotieacties van fabrikant en detailhan-

krijgt je product net iets meer vet. En dat

del onverkocht retour gaan.

heb je hard nodig bij de eerstvolgende concurrentieslag.” Wat die is, weet hij ook

Om deze laatste retourstroom te reduceren,

al: goedkope metalen tuinmeubelen uit

regelt nu één vervoerder de transporten in

China. Kosten weinig en de consument gáát

beide richtingen. Diezelfde vervoerder ver-

er komende zomer voor, is zijn overtuiging.

vult bovendien de rol van voorraadhouder

“Dan moet je het prijsverschil tussen metaal

voor de detailhandel, zodat vrachtwagens

en kunststof net iets kunnen oprekken.

veel beter beladen door het land rijden.

Anders red je het niet.” <

Daarnaast heeft Jardin speciale, kleinere actieverpakkingen ontwikkeld, wat een

betere afstemming tussen vraag en aanbod.

betere afstemming tussen vraag en aanbod mogelijk maakt.

jardin: beperken van retourzendingen.

Vermalen op locatie

Beide projecten tonen wat Van den Brekel

Ook voor het terughalen van exemplaren

betreft de kracht van samenwerking in de

waar iets mee is misgelopen, kwam een

keten: “Alleen als je een goede band hebt

simpele maar doeltreffende optie uit de

met elkaar, kun je dit waarmaken.” Als basis voor die samenwerking is in de ketenanalyse eerst een gedetailleerde berekening

“Met een paar procent kostenbesparing, krijgt je product net iets meer vet. En dat heb je hard nodig bij de eerstvolgende concurrentieslag.” 18

gemaakt van wat de verschillende besparingsopties zouden kosten en opleveren. En voor wie. Hieruit kwamen de twee projecten om retourstromen te verminderen naar voren, evenals het herontwerpen en kleiner verpakken van tuintafels en een bredere transportbesparing …mooi meegenomen

‘Iedere cent besparing telt’


19

Gradus Meijering van Johnson Polymer >

‘Transportbesparing maakt investeren in verbeteringen net iets makkelijker’

20


“Wij hebben een mensen milieuvriendelijk product en willen dat dus ook mensen milieuvriendelijk produceren en leveren.” Dit zegt Gradus Meijering, plant manager van de Europese vestiging van Johnson Polymer in Heerenveen. Het bedrijf, met vestigingen in Amerika, Azië en Europa, produceert harsen die fungeren als bindmiddel en beschermlaag in milieuvriendelijke lakken en inkten. In de Nederlandse vestiging ontwikkelt het Amerikaanse familiebedrijf een nieuwe productietechniek die minder transport én betere werkomstandigheden moet opleveren. Bij succes volgt wereldwijde toepassing.

Meijering: “De huidige machines leggen de nog vloeibare hars als slierten spaghetti op een koelband. Eenmaal gestold, worden deze slierten vermalen tot kleine brokjes, die in big bags worden gestort.” Vermalen

“Wij hebben een mensen milieuvriendelijk product en willen dat dus ook mensen milieuvriendelijk produceren en leveren.”

en storten is een stoffig karwei, waarbij stofmaskers en afzuiginstallaties onmisbaar zijn. Datzelfde geldt bij het ompakken van

en vervoer te kunnen besparen. Meijering:

de ‘flakes’ in kleinere verpakkingen, voor de

“Dat is geen doorslaggevende factor, maar

afnemers die geen big bags kunnen gebrui-

het speelt wel een rol bij het terugverdienen

ken, en bij het leegstorten bij de klant zelf,

van de investeringen.”

de producenten van verf en inkt. Bovendien nemen de flakes bij opslag en transport veel

Dankzij de transportvoordelen zullen die

ruimte in.

investeringskosten, voor de Nederlandse vestigingen tussen de drie en vierhonderd-

harspastilles: minder stof, minder volume.

Nadenken over transportstromen

duizend euro, in vijf tot tien jaar zijn terug-

Streven naar minder transportvolume is bij

verdiend. “Dat is niet snel genoeg”, geeft

Johnson zowel een financiële overweging

Meijering toe, “maar het maakt het net iets

als een aspect van de bedrijfsmissie om zo

makkelijker om te investeren in verbete-

duurzaam mogelijk te werken. Meijering:

ringen die mens en omgeving ten goede

“Om beide redenen is het lonend om na te

komen.” Overigens zullen die investeringen

denken over transportstromen.” Het bedrijf

ook voor de eigen concurrentiepositie niet

heeft bijvoorbeeld als vestigingsplaats voor

slecht uitpakken, want volgens Meijering

Heerenveen gekozen omdat daar mogelijk in

zien zijn klanten de compactere, stofvrije

de toekomst grondstoffen per binnenvaart-

pastillen ‘liever gisteren dan vandaag’ uit de

schip aangevoerd kunnen worden. Ook bij

fabriek in Heerenveen komen. <

het huidige project, het ontwikkelen van een productielijn die in plaats van spaghetti de hars in druppels op de koelband legt, spelen transportoverwegingen een rol. De druppels stollen tot pastilles, die zich niet alleen stofvrij, maar ook veel compacter laten verpakken. Het bedrijf verwacht daardoor zo’n 25 tot 50 procent aan volume tijdens opslag


21

Frans Sools van Lights Interaction Agro >

‘Zoeken naar maatschappelijk relevante verbeteringen’ lights interaction agro: ‘slimme meedenkers’.

22


“Ik wil niet zo maar een lamp ontwikkelen, ik zoek naar maatschappelijk relevante verbeteringen.” Deze ambitieuze uitspraak is van Frans Sools. Tot voor kort in dienst bij Philips Lighting, bij een afdeling gespecialiseerd in het ontwikkelen van nieuwe verlichtingsconcepten. Nu samen met een collega van destijds eigenaar-directeur van Lights Interaction, een bedrijf dat zich als Lights Interaction Agro (LIA) met steun van de vroegere werk gever toelegt op wat voor het grote Philips Armaturen een te kleine en te veeleisende markt was gebleken. Sools: “Een tuinder wil geen doos met een lamp, die wil aandacht en advies. Dat geven wij. Wat er ook mis is, wij lossen het op.”

Eén vorm van aandacht die Lights Interaction Agro de tuinder geeft, is het onderzoeken en ontwikkelen van nieuwe producten voor de verlichting van gewassen. Zoals een armatuur voor hoge druk gas-ontladingslampen, familie van de gele straatlantaarn, die veel slimmer en veel lichter is dan de huidige versie van 13 kilo met een vrij lompe behuizing. Sools: “Hoe kleiner de armatuur, hoe beter, want over-

zwaar ontstekingsmechanisme vervangen door compacte elektronica.

dag moet er zoveel mogelijk zonlicht de kas in kunnen komen. Ook de lichtopbrengst is belangrijk, want hoe meer groeikracht je krijgt voor een kilowatt stroom, hoe beter.”

Sools: “Besparen op transport is op zich

verpakking hoeven tijdens het vervoer, maar

nauwelijks van belang voor onze bedrijfs-

net zo goed samen in een nestje kunnen.

Elektronica vervangt koper en ijzer

voering. We wilden voor onze afnemers een

Bestaande ontwikkelingen in gas-ontla-

zo compact mogelijke armatuur en dan is

Erg tijdrovend hoeft de huidige fase van

dingslampen met lage druk, zoals de huis-

minder transportvolume opeens een gunstig

kijken en uitproberen wat Sools betreft

tuin-en-keuken TL-buis, overtuigden Sools

bijeffect. Maar eenmaal daarop gewezen,

niet te zijn. “Ik hou van snel”, zegt hij.

ervan dat verbeteringen haalbaar zijn. Daar

zijn we het gaan meenemen als ontwerpop-

Ontwikkelingstrajecten van meerdere jaren

is het zware ontstekingsmechanisme van

dracht en dan kijk je toch heel anders naar

zoals vroeger bij Philips, heeft hij in zijn

koper en ijzer inmiddels vervangen door

zo’n product.”

eigen bedrijf vervangen door zeer intensief,

moderne elektronica. De lamp is daardoor

maar kortlopend onderzoeken en testen

niet alleen veel beter te hanteren en ver-

Samen in een nestje

op basis van eerder opgedane kennis. Nog

voeren, er ontstaan door de toepassing van

Dat kijken neemt Sools overigens heel let-

geen half jaar na de start kon hij zodoende

elektronica ook vele mogelijkheden om het

terlijk: hij vraagt mensen die bij voorkeur

al een eerste product, de Papillon die meer

licht te regelen. Voor de hogedruklampen

niets van het product afweten om ernaar

licht geeft en minder snel vuil wordt, in

in de glastuinbouw, met een vermogen

te kijken en te zeggen wat hen opvalt. Zo

de markt zetten. De zuinige, compacte en

van 600 watt, wil Sools daar ook naartoe

kwam hij ook bij het transportvolume van

regelbare armatuur die het bedrijf nu ont-

en heeft hij zichzelf de opdracht gegeven

de nieuwe armatuur tot simpele, maar doel-

wikkelt, moet de daarmee bereikte status

met een armatuur te komen die nog maar

treffende verbeteringen. Zoals het idee dat

van ‘slimme meedenkers’ bevestigen. <

twee kilo weegt, regelbaar is, ongeveer vijf

armaturen helemaal niet per stuk in een

procent meer licht geeft en zowel in de kas als tijdens het transport veel minder ruimte inneemt. Voor dat laatste mikt hij op ongeveer éénderde van het huidige volume. Ook die transportbesparing is wat Sools betreft zo’n ‘maatschappelijk relevante verbetering’ waar hij zich graag voor inzet. ondernemers prijzen zichzelf de markt in

“Besparen op transport is op zich nauwelijks van belang voor onze bedrijfsvoering. Maar eenmaal daarop gewezen, zijn we het gaan meenemen als ontwerpopdracht en dan kijk je toch heel anders naar zo’n product.” 23

Leo Moree van Milieu Service Holland West > Zijn motivatie is in de eerste plaats commercieel. “Zowel voor mij als voor mijn klanten gaan de kosten omlaag als we dichter bij huis blijven.” Maar Leo Moree, directeur-eigenaar van afvalinzamelaar en -verwerker Milieu Service Holland West is ook betrokken. “Als zo’n plan indirect iets kan betekenen voor de maatschappij, dan vind ik dat heel erg bevredigend.” En hij is boos. “De overheid besteedt miljoenen aan onderzoeken naar mobiliteit. Mogen wij betalen. En komt als enige oplossing met nog meer wegen. Mogen wij ook betalen, terwijl het zo ontzettend veel simpeler kan.”

Oplossing in drie minuten Een oplossing voor de groeiende problemen met bereikbaarheid, niet alleen van het eigen terrein maar rond ‘elke stad van een beetje formaat’, heeft Moree ‘in drie minuten’ bedacht. “Ik schat dat er hier in Spaansepolder toch al gauw een paar honmilieu service holland west: ‘zelfde werk ligt hier om de hoek.’

derd wagens per dag rondrijden om bij de

“We rijden in Nederland met tienduizenden bedrijven de hele dag het land rond en dan voor de helft nog met lege vrachtwagens ook. Ik heb geen stapel onderzoeken nodig om te zien wat daar de gevolgen van zijn.”

bedrijven afval op te halen en af te voeren”,

Moree: “We rijden in Nederland met tiendui-

licht hij zijn gedachtegang toe. “Niet van

zenden bedrijven de hele dag het land rond

één verwerker, nee één wagentje van die,

het milieu. Moree beseft dat zijn plan in

en dan voor de helft nog met lege vrachtwa-

twee van een ander, allemaal kriskras door

beide geen ingrijpende verandering zal

gens ook. Ik heb geen stapel onderzoeken

elkaar. En dan zie ik mijn eigen wagens naar

brengen. “Maar als mijn kinderen aan tafel

nodig om te zien wat daar de gevolgen van

Pijnacker vertrekken, of naar Leiden, of naar

vragen wat ík nu doe voor het milieu, wil ik

zijn. Ik zie het zo wel als ik hier de snelweg

Gorkum. Eerst heen met een lege container.

wel iets meer terug kunnen zeggen dan dat

op wil. Of als ik een afspraak heb. Mijn

Terug. En daarna nog een keer heen en weer

papa nu eenmaal de centjes moet verdienen

mobieltje heb ik voornamelijk om te bellen

om de volle bak weer op te halen. Terwijl

om het skateboard te betalen. Dat doe ik

dat het iets later wordt of om met diezelfde

hetzelfde werk hier om de hoek ligt. Dat is

óók, maar ondertussen hebben we wel een

boodschap gebeld te worden.”

natuurlijk volledig van de gekke.”

groot maatschappelijk probleem dat we niet oplossen door maar gewoon door te gaan

“Één wagentje van die, twee van een ander, allemaal kriskras door elkaar.”

In plan LEO, wat zowel staat voor de

met onze rondjes rijden.”

bedenker als voor Langdurig Ecologisch Ondernemen, wil Moree het anders doen.

Uitruilen

Kies als ondernemer in Spaansepolder

Het echte ideaal van Moree gaat dan ook

Milieu Service Holland West van Leo Moree

voor een lokale oplossing: het betekent

verder dan het werven van klanten om de

is gevestigd in Spaansepolder. Een 190

minder vervoer en een lager tarief, luidt de

hoek. “Ik zou dit het liefst met wat collega’s

hectare groot bedrijventerrein met ruim

conclusie van het plan, na een uitvoerig

oppakken. Op kleine schaal gebeurt dat al.

zeshonderd bedrijven en uitzicht op het

gedocumenteerde uiteenzetting over de

Eén bakkie naar Hoofddorp brengen, dat

Kleinpolderplein bij Rotterdam, één van

verkeersproblemen in Nederland en over

kan natuurlijk eigenlijk niet uit. Dus dan bel

de drukste verkeersknooppunten van

hun gevolgen voor de bereikbaarheid en

ik een collega. Maar echt samenwerken,

Nederland. Moree heeft, zoals hij het zelf

dat is niet simpel. Er is veel rivaliteit in

noemt, ‘een klein winkeltje’. Acht vracht-

deze bedrijfstak en weinig synergie. Maar

wagens rijden af en aan om lege containers weg te brengen en ze vol hout, stenen, gebroken wasbakken, stukken pvc-leiding en ander afval van bouwlocaties, productiebedrijven en klussende particulieren weer op te halen. In Rotterdam wordt het afval gestort, gesorteerd en vervolgens afgevoerd voor verdere verwerking. 24

die kant zal het toch op moeten. Ik heb een

“Als mijn kinderen aan tafel vragen wat ík nu doe voor het milieu, wil ik wel iets meer terug kunnen zeggen dan dat papa nu eenmaal de centjes moet verdienen om het skateboard te betalen.”

klein bedrijf en klim zelf nog regelmatig op de wagen. Dan zie ik hoe het werkt. We vissen allemaal in elkaars vijver en komen elkaar onderweg tegen. Dat moet je kunnen uitruilen. Dat is voor iedereen beter. Dat beeld zit nu eenmaal in mijn hoofd en het laat me niet meer los.” < transportbesparing …mooi meegenomen

‘Lokale oplossing is voor iedereen beter’


25

Walter Nonnekes van Nedmag Industries >

‘Beter ranja vervoeren dan limonade’ Transportbesparing lijkt een schot voor open doel bij het vervoer van calciumchloride en magnesiumchloride, twee zoutproducten die het mijnbedrijf Nedmag Industries in Veendam levert aan de industrie, voor diverse toepassingen, en aan wegbeheerders voor de bestrijding van gladheid. Het transport is omvangrijk: de tankwagens die voor Nedmag rijden, leggen per jaar in Noordwest-Europa ruim 1.200 miljoen kilometer af. Het product is volumineus: calciumchloride en magnesiumchloride worden in een oplossing van 70 tot 85 procent water gewonnen én vervoerd. En de markt van afnemers is niet altijd even efficiënt georganiseerd. Industriële afnemers en zoutdepots van de wegbeheerders van gemeenten, provincies en rijk liggen soms letterlijk naast elkaar. “Heb je net de een bevoorraad, belt de ander voor een spoedbestelling”, schildert Walter Nonnekes, logistiek manager van Nedmag, een reële situatie. Reden genoeg om met afnemers én vervoerders te bekijken of het slimmer kan.

26


Geconcentreerde oplossing naar regionale opslag Walter Nonnekes: “Natuurlijk praat je van tijd tot tijd met elkaar. Maar afzonderlijk. In de setting van zo’n ketenanalyse, allemaal bij elkaar, ontstaan er toch andere ideeën.”

“Natuurlijk praat je van tijd tot tijd met elkaar. Maar afzonderlijk. In de setting van zo’n ketenanalyse, allemaal bij elkaar, ontstaan er toch andere ideeën.”

Eén van die ideeën is om, zoals Nonnekes het uitdrukt, ‘ranja in plaats van limonade te vervoeren’. Geconcentreerde oplossingen calciumchloride en magnesiumchloride gaan naar een regionale tankopslag, waar ze op verzoek van de klant tot de gewenste

ten, maar de feiten worden er niet anders

concentratie worden verdund en vervolgens

van. Dan kun je maar beter aan de discussie

afgeleverd. Voor de concentratie van de

deelnemen.”

‘ranja’ ligt de fysieke grens bij oplossingen van rond de veertig procent. “Daarboven

In de komende maanden willen de deel-

krijg je kristalvorming”, licht Nonnekes toe.

nemers aan de analyse de kosten in kaart

Maar ten opzichte van de huidige concentra-

brengen van regionale tankopslag met een

tie van zestien procent voor calciumchloride

geconcentreerde zoutoplossing waar per

en rond de dertig voor magnesiumchloride, is de volumebesparing aanzienlijk.

nedmag industries: veel volume, veel vervoer.

Bovendien betekent belevering vanuit regionale depots dikkere goederenstromen, waardoor tussen Nedmag en de depots de binnenvaart als vervanger van de tankwa-

neutraal zijn. Moet er geld bij, dan doen we

gen in beeld komt.

het niet. Maar dan praten we wel over een

“Kunnen we de keten als geheel goedkoper maken, dan laten we het niet lopen. Daarna komt de vraag hoe je die winst verdeelt.”

kostenafweging in de hele keten. Kunnen Of het idee werkelijkheid wordt, hangt af

we de keten als geheel goedkoper maken,

van de kosten en baten, zowel in geld als

dan laten we het niet lopen. Daarna komt de

afnemer de gewenste hoeveel water wordt

voor het milieu. Nonnekes: “Indikken kost

vraag hoe je die winst verdeelt.”

bijgemengd. Deze kosten worden afgezet

energie, transport ook. Dat moet je tegen

tegen de lagere transportkosten van bulkbe-

elkaar afwegen, als milieukosten en als

Knopen tellen

voorrading per binnenvaartschip en fijndis-

financiële kosten en baten in de keten. We

De deelnemers aan de ketenanalyse lijken

tributie per tankwagen. Rijkswaterstaat, die

hebben van tevoren afgesproken dat we

het zichzelf op dat laatste punt niet echt

ook aan de analyse deelneemt, bekijkt daar-

projecten zoeken die op zijn minst kosten-

makkelijk te maken door ook vier logis-

naast of er betere samenwerking en afstem-

tieke-dienstverleners, actief in transport via

ming mogelijk is bij de gladheidsbestrijding.

water, spoor en weg, aan tafel te vragen.

Nonnekes: “Je weet nooit wanneer koning

“Goed hè?” reageert Nonnekes daarop.

winter komt en hoe heftig. Voorraden waar

Maar ook: “Vergis je niet, ook zij kunnen

je snel bij kunt, zijn dus onmisbaar, anders

voordeel halen. Elimineren van verspilling is

vallen er doden. Maar zeker als het idee

‘the name of the game’. Rondrijden zonder

van regionale depots haalbaar blijkt, is met

vracht, voor een tankwagen op de terug-

meer samenwerking tussen wegbeheerders

weg vrijwel onvermijdelijk, is verspilling en

heel veel te winnen.” <

zoutopslag en -vervoer: voornamelijk water.

een realistische logistieke-dienstverlener weet dat ook.” Ook als zou blijken dat de binnenvaart het tankwagenvervoer op sommige routes beter kan vervangen, moet je ‘als transporteur je knopen tellen’, vindt Nonnekes. “Je kunt je daar wel tegen verzetondernemers prijzen zichzelf de markt in

27

Piet Nell van Provalor > “Het idee is simpel”, zegt Piet Nell, algemeen directeur van Provalor. “Grondstoffen volledig verwerken tot een product dat geschikt is voor menselijke consumptie, in plaats van een deel als afval behandelen en afvoeren.” Provalor ontwikkelt, patenteert en verkoopt productinnovaties voor de agro-foodindustrie. Nell zelf is de bedenker van een proces om groentesap te maken uit resten die vrijkomen bij de groenteverwerking. Normaal gaan die als een natte brei naar koeien en varkens. Nell: “Vergelijk het idee maar met het benutten van de wei die vrijkomt bij de productie van kaas. Dat ging vroeger ook allemaal naar de koeien en de varkens. Nu is het een ingrediënt van frisdrank.”

Eén van de redenen om een dergelijke

3.500 vrachtwagens gemiddeld 75 kilome-

afval, het is net zo gezond als wat er in het

benutting ook voor groenteresten te onder-

ter”, berekent Kosters. “Tweederde van die

zakje zit.” Veehouders hebben steeds min-

zoeken, is de slechte afzetmogelijkheden

afvalstroom is vocht, geschikt om drinkbaar

der interesse in deze aanzwellende stroom,

van de huidige residustroom. Nell: “De

sap van te maken. Als dat lukt, kun je op de

reden voor Verduyn om het werkproces in

opbrengsten zijn gering, het bederft snel en

hele Nederlandse productie dus elk jaar zo’n

zijn bedrijf aan te passen. Waar alles eerst

je hebt dure, waterdichte containers voor

175.000 vrachtwagenkilometer besparen.”

zo de container in kon, worden straks de

de opslag nodig, wil je geen proces-verbaal

snijresten voor de sapproductie met schoon

van de milieuambtenaar riskeren. Bovendien transporteert men heel veel water. Dat is kostbaar, energieverspillend en past niet meer in deze tijd.”

water nagewassen en vervolgens gescand

“Bovendien transporteert men heel veel water. Dat is kostbaar, energieverspillend en past niet meer in deze tijd.”

Jaarlijks 3500 vrachtwagens minder

op ongerechtigheden als blaadjes, steeltjes en stukjes van andere groenten. Kosten voor de scanner: ongeveer een half miljoen euro. Eigen apparatuur om sap te maken zou nog eens drie miljoen euro kosten. Beide een

Opwaarderen van nevenstromen in de

‘platte operatie’ wat Verduyn betreft: “Het

agro-foodsector, waar het idee van Nell

Tegenover deze besparing, staat het vervoer

zijn geen investeringen die geld opleveren.

op neerkomt, is goed voor het milieu. Het

naar de sapmaker, leverancier en consu-

Ze lossen een probleem op dat anders geld

betekent een betere benutting van energie

ment en het vervoer van de reststof die na

zou gaan kosten.”

en landbouwgronden die nodig zijn om pro-

de sapproductie alsnog naar de veehouderij

ducten te verbouwen en te verwerken. Het

gaat. Op deze stromen wordt bespaard door

betekent ook transportbesparing. “Jaarlijks

de sapverwerking bij de grotere groente-

gaat in Nederland 150.000 ton groentere-

verwerkers aan huis te doen. Provalor test

sidu als voer naar veehouderijen”, licht

het procédé momenteel in een proeffabriek.

Paulus Kosters, senior-projectleider bij TNO

Bij succes, wordt de techniek doorverkocht

Milieu, Energie en Procesinnovatie, toe. Zijn

aan geïnteresseerde groenteverwerkers.

organisatie is als kennisontwikkelaar bij het

Belangrijkste besparing is echter dat het

sapproject van Provalor betrokken. “Om

‘opgewaardeerde’ sap de plaats inneemt

dat afval te vervoeren, rijden ieder jaar zo’n

van ‘gewoon’ sap. “Elke 30.000 liter groen-

‘grondstoffen volledig verwerken.’

“Elke 30.000 liter groentesap die je uit snijresten produceert, bespaart ongeveer een hectare landbouwareaal, met alle energiegebruik en vervoer dat daarbij hoort.”

tesap die je uit snijresten produceert,

Dankzij de aanpassingen in het produc-

bespaart ongeveer een hectare landbouw-

tieproces van de groenteverwerkers, is

areaal, met alle energiegebruik en vervoer

volgens Nell van Provalor met het sap uit

dat daarbij hoort”, meldt Kosters.

groenteresten een kwaliteitsniveau ‘aan de bovenkant van de markt’ haalbaar. Of die-

28

Consument wil gelijke stukjes

zelfde kieskeurige consument in zijn sapje

Voor Daniël Verduyn, directeur van groen-

bij het ontbijt toch niet liever hele wortels

teverwerker Verduyn in België, is deelname

en tomaten ziet verwerkt, is volgens hem

aan het sapproject van Provalor vooral een

geen vraag die het succes van het project

kwestie van vooruit denken. Verduyn: “De

zal beïnvloeden. “Weet u dat er wei in uw

consument wordt steeds kieskeuriger. Als

frisdrank zit?” is zijn tegenvraag, die geen

die bijvoorbeeld gesneden worteltjes koopt,

antwoord behoeft. Het recyclesap staat

moeten alle stukjes even lang zijn. Daardoor

straks dus onopvallend in het schap. Wat

hebben wij steeds meer snijresten. Geen

Piet Nell betreft is dat binnenkort het geval. transportbesparing …mooi meegenomen

‘Benutten in plaats van afvoeren’


29

René de Bruin van de stichting Streekeigen Producten >

‘Directer contact met de consument’

30


“Voor een ondernemer in de agrarische bedrijfstak en voedselverwerking verdwijnen de producten die hij aanlevert over het algemeen in een anoniem circuit. De echte waardetoevoeging vindt elders plaats, letterlijk en figuurlijk.” Dit zegt René de Bruin, secretaris van de stichting Streekeigen Producten, een landelijke organisatie die onder meer met het toekennen van een eigen keurmerk bedrijven helpt zoveel mogelijk stappen in het productieproces in eigen of nabijgelegen handen te houden. “Dus niet langer voedsel en vee heel Europa rondslepen, maar productie van grondstoffen en eindproducten in één streek”, licht De Bruin toe. Hij schat dat inmiddels ‘enkele duizenden’, veelal kleinschalige, bedrijven in de agro- en foodsector dergelijke principes in praktijk brengen. Een kleine 150 daarvan ontvangen voor in totaal 135 producten het keurmerk van de stichting. De Bruin verwacht dat in de komende jaren deze aantallen ruimschoots zullen verdubbelen. De stichting Agro Keten Kennis onderzoekt momenteel de mogelijkheden om verschillende initiatieven op dit gebied samen te brengen in een project voor het programma Duurzame Agro Food Ketens. Transportbesparing zal daar een belangrijk onderdeel van zijn.

Ook de stichting Streekeigen Producten en daarbij aangesloten bedrijven besteden uitdrukkelijk aandacht aan besparen op transport, ook al zijn de vervoersafstanden per definitie al kort. Als voorbeeld noemt secretaris René de Bruin een recente samenwerking tussen vijftien kleinschalige producenten uit de Achterhoek. Waar zij eerst met vijftien busjes ieder voor zich de streek rondreden, regelt nu één van hen al producten van het ‘eigen’ land.

het vervoer. Resultaat: transport van inmiddels tweemaal zoveel producten in nog geen

Rozemeijer, maar supermarktconcern

kwart van het aantal transportkilometers

Laurus ziet wél brood in productie en ver-

dat de vijftien vroeger gezamenlijk reden.

koop op korte afstand van elkaar.

Contact met de consument Behalve meer zicht en invloed op de keten

“Het is een kleine markt, maar niet oninteressant.”

van toelevering en productie, willen de pro-

“De echte waardetoevoeging vindt elders plaats, letterlijk en figuurlijk.”

ducenten van streekeigen producten ook

“Het is een kleine markt, maar niet oninte-

directer contact met hun uiteindelijke afne-

ressant”, zegt Wilfred van Elzakker, direc-

mer: de consument. In de praktijk betekent

teur Inkoop en Assortimentmanagement

dat meestal ook kortere transportafstan-

bij Laurus. ‘Enkele tientallen’ lokale ves-

den: eigen boerderijwinkels, lokale markten

tigingen van Super de Boer en Konmar

en levering direct aan de consument zijn

voeren met succes producten die zij zelf

belangrijk afzetkanalen. In zes plaatsen in

rechtstreeks van bedrijven in de omgeving

Oost-Groningen komt sinds kort zelfs een

betrekken. “Daar zitten onze regionale

‘Boerderijbus’, een omgebouwde SRV-bus

distributiecentra niet tussen”, licht Van

met uitsluitend producten van het ‘eigen’

Elzakker toe. Over wat de aanvoer vanuit de

Groninger land.

eigen regio aan transportbesparing bij het bevoorraden van supermarkten oplevert,

Afzet in eigen streek via supermarkten in

doet Laurus geen mededelingen. <

de buurt is nog schaars, maar de belangstelling is groeiende. Albert Heijn werkt ‘vanwege consistentie in beschikbaarheid en kwaliteit uitsluitend met grote landelijke leveranciers’, vertelt woordvoerster Marjan ondernemers prijzen zichzelf de markt in

31

Marcel Kuijpers van Kuijpers Kip > “Ik kan daar gigantisch op transport besparen. Zo’n half tot één miljoen kilometer per jaar. Die extra inkomsten wil ik wel hebben. Dan zit het met mij wel goed de komende jaren.” Dit zegt Marcel Kuijpers, mede-eigenaar van vleeskuikenhouderij Kuijpers Kip. Uitbroeden van de eieren, opkweken van de kuikens en het slachten, gebeurt nu allemaal op verschillende locaties. Daar wil Marcel Kuijpers vanaf door alle vestigingen op één plek samen te brengen. “Dat bespaart kosten en ik loop geen risico meer dat de hele boel stilligt wanneer er ergens een dierziekte uitbreekt.” Het idee past naadloos binnen het concept ‘Nieuw Gemengd Bedrijf’, de oplossing uit wetenschappelijke hoek voor een duurzame vorm van voedselproductie. Samen met vier andere ondernemers start Kuijpers Kip onder diezelfde titel een project op het bedrijventerrein Californië II bij Horst aan de Maas.

samenvoegen van bedrijfsonderdelen: ‘minder kosten, minder risico.’

‘Extra inkomsten wil ik wel hebben’ “De gedachte achter het Nieuw Gemengd

nemerspraktijk vertaald door kennisbu-

en warmte die in zijn bedrijf vrijkomen, zijn

Bedrijf is eigenlijk vrij simpel”, licht Marcel

reau KnowHouse. Rinus van de Waart van

vervolgens weer grondstoffen waar de glas-

Kuijpers toe. “Wat voor mij geldt, dat ik

KnowHouse: “Bij elke productie ontstaan

tuinder zijn komkommers van laat groeien.

beter verdien en minder risico’s loop wan-

afvalstromen. Maar wat afval is voor de

De ‘stoffencentrale’ regelt en beheert al

neer ik bedrijfsactiviteiten bij elkaar breng,

één, is grondstof voor de ander. Als je vraag

deze stromen. Van de Waart: “Directe leve-

dat geldt voor de andere deelnemers ook.”

en aanbod van die stromen dicht bij elkaar

ringen tussen bedrijven blijkt te benauwd.

Op het bedrijventerrein komen straks naast

Te grote afhankelijkheid. Dat lukt in de prak-

het kuikenbedrijf van Marcel Kuijpers, een komkommerproducent, een champignonkwekerij, een varkenshouderij en een bedrijf dat de uitwisseling van stoffen tussen deze bedrijven regelt. Want daar draait het allemaal om. “Die champignonkweker is straks net zo blij als ik dat hij zijn kuikenmest gewoon kan blijven ontvangen, ook al geldt

tijk niet. Vandaar dit idee voor een soort

“Die champignonkweker is straks net zo blij als ik dat hij zijn kuikenmest gewoon kan blijven ontvangen, ook al geldt er voor heel Nederland een vervoersverbod.”

LAT-relaties. De stoffencentrale houdt de verhoudingen zakelijk, bijvoorbeeld door ook gewoon buiten het terrein te kopen en verkopen als dat zo uitkomt.” Wat Marcel Kuijpers betreft is het Nieuw Gemengd Bedrijf een project waarbij het

er voor heel Nederland een vervoersver-

ambitieniveau op diverse terreinen een

bod”, geeft Kuijpers als voorbeeld van de

stapje hoger is gelegd. “We zijn bezorgd

voordelen.

over ons milieu en over het dierenwelzijn, kunt brengen, profiteert iedereen daar dus

we willen ruimte voor recreatie op het plat-

LAT-relatie tussen bedrijven

van.” Als voorbeeld noemt hij de mest uit de

teland en de boer wil ook nog een centje

Het concept voor het Nieuw Gemengd

kuikenhouderij. Een afvalproduct dat steeds

verdienen. Het lijkt er vaak op dat als je

Bedrijf is afkomstig van onderzoekers van

lastiger kwijt te raken is, maar dat de cham-

het één verbetert, het ander er slechter op

Wageningen Universiteit en naar de onder-

pignonkweker prima kan gebruiken. De CO2

wordt. Wij willen op ál deze terreinen voor-

32


uitgang boeken.” Momenteel rekenen de vijf bedrijven door of dat wat de verdiensten betreft gaat lukken. “We gaan elkaar niet voor de gek houden”, constateert Kuijpers nuchter, “het moet voor iedereen opleveren.” Kostenbesparingen op het transport en betere afzet van reststoffen, zullen daar

“Directe leveringen tussen bedrijven blijkt te benauwd. Vandaar dit idee voor een soort LAT-relaties.”

volgens hem voor zorgen. Gemengd bedrijf nieuwe stijl Voordelen voor milieu en dierenwelzijn,

echt het nostalgische plaatje van een

zijn voor een belangrijk deel al in kaart

scharrelboerderij. Open informatie van

gebracht. Op het gebied van emissies, ener-

de deelnemers moet dat beeld recht zet-

giegebruik, dierengezondheid, dierenwelzijn

ten. Marcel Kuijpers: “We kiezen voor een

en voedselveiligheid, blijkt de kuikenhoude-

transparant concept, waarbij het publiek

rij van Kuijpers Kip in de nieuwe opzet vol-

welkom is. Dat doe we nu ook al, want we

gens een enquête onder deskundigen beter

willen graag inzicht geven in onze werk-

te scoren dan een biologisch bedrijf. Ook de

wijze. Overigens is mijn indruk dat men-

andere deelnemers behoren wat duurzaam

sen verantwoord produceren belangrijk

ondernemen betreft tot de voorlopers in

vinden, maar dat ze eenmaal in de winkel

hun sector. De aanblik van het bedrijventer-

toch kiezen voor zoveel mogelijk kwaliteit

rein langs de A67 kan daar mogelijk mee

voor zo min mogelijk geld. Dat is prima,

conflicteren. Het is voor de buitenwacht niet

want dat leveren we ook.” <


voordelen voor milieu en dierenwelzijn.

33

Pascal van Haren van CoopCodis >

‘Tien tot twaalf procent minder transport blijkt zonder meer haalbaar’

34


De bron van het bericht is informeel, maar daarom niet minder informatief: zoon-vakkenvuller meldt ’s avonds thuis aan de eettafel dat hij andere werktijden krijgt. Reden: het transport naar de supermarkt waar hij werkt, wordt ingrijpend beperkt. De prijzenslag, gaf zijn baas als reden. Druk op de marges maakt ondernemers blijkbaar ook op transportgebied creatief.

Pascal van Haren, logistiek manager bij CoopCodis, bevestigt dit gedeeltelijk. “Ja, we zijn ontzettend actief op zoek naar mogelijkheden om te besparen op transport. Maar niet alleen vanwege de prijzenoorlog. Ook los daarvan is minder transport

“Ja, we zijn ontzettend actief op zoek naar mogelijkheden om te besparen op transport. Maar niet alleen vanwege de prijzenoorlog.”

voor ons een belangrijke doelstelling.”

“Afleverschema’s zijn vaak in de loop der jaren ontstaan en zitten vol aannames en afspraken die je best eens tegen het licht kunt houden.”

coopcodis: beter beladen vrachtwagens.

Efficiënter én minder rijden Halen van die doelstelling zit voor de aangesloten supermarkten in de eerste plaats in efficiënter rijden met de vrachtwagens die

butiecentra noemt Van Haren als voorbeeld,

voor de bevoorrading zorgen. Van Haren:

maar ook een winkel anders inrichten of

“Afleverschema’s zijn vaak in de loop der

invoeren van een ander ‘vulregime’, zodat

jaren ontstaan en zitten vol aannames en

kruidenierswaren zonder ‘THT-jes’ minder

afspraken die je best eens tegen het licht

frequent aangeleverd hoeven worden. In

kunt houden. Vers hoeft bijvoorbeeld niet

combinatie met beter beladen vrachtwagens

per se om acht uur op de stoep te staan en

op de ritten die nog wel gereden worden,

die grote vrachtwagen in de binnenstad, is

levert dit een daadwerkelijke besparing van

misschien al lang niet zo handig meer.”

vrachtwagenkilometers.

Naast meer efficiency, is minder vaak of

Ruim tien procent besparing

minder ver rijden een mogelijkheid om te

Alle maatregelen tezamen hebben voor de

besparen op transport. Dit vraagt over het

CoopCodis-keten al aanzienlijke transport-

algemeen grotere ingrepen in de bedrijfs-

besparingen opgeleverd. Als voorbeeld

voering van winkelier of distributiebedrijf.

noemt Van Haren een distributiecentrum in

Samenvoegen of juist opsplitsen van distri-

Monster, waar het wagenbestand is ingekrompen van zestien naar twaalf. De twaalf rijden ruim tien procent minder kilometers dan de zestien wagens vroeger reden. Terwijl de omzetten van de beleverde winkels zijn gestegen. “Wanneer je alle denkbare ingrepen toepast, zijn besparingen van twintig procent mogelijk”, zegt Van Haren. “In de praktijk gaan wij uit van tien tot twaalf procent minder kilometers. Dat blijkt zonder meer haalbaar.” <


35

Meer informatie > Contact en informatie Het project Transportbesparing ondersteunt ondernemers en overheden bij het ontwikkelen en in praktijk brengen van bedrijfsvernieuwingen die nieuwe marktkansen of kostenbesparingen combineren met minder behoefte aan goederenvervoer. Voor contact en informatie: Projectteam Transportbesparing Postbus 20904, 2500 EX Den Haag telefoon: 070 – 351 13 81 fax: 070 – 351 19 58 e-mail: [email protected] internet: www.transportbesparing.nl Transportbesparing is een project van het ministerie van Verkeer en Waterstaat in samenwerking met EVO, VNO-NCW, de stichting Natuur en Milieu en de ministeries van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer en Economische Zaken.

>

Ook transportbesparen? Kijk op www.transportbesparing.nl

COLOFON ‘Ondernemers prijzen zichzelf de markt in’ is een uitgave van het project Transportbesparing. De interviewteksten zijn eerder gepubliceerd in de elektronische nieuwsbrief en op de website van het project. | Tekst: Jos Lammers, Delft | Fotografie: Herman Zonderland, Delft | Vormgeving en opmaak: Hoogteyling BNO, Schiedam | Druk: PlantijnCasparie, Capelle a/d IJssel | Den Haag, november 2004

36


> Ondernemers prijzen zichzelf de markt in

Recommend Documents