,~
"..Ol{.O0'3(f6jb
..[\,,(:\~,.,,:._,.,.:!.:
HEEMSCHUT
BESCHERMING
c. IJQ '3 Q
<'
K'OPl~ ~
CULTUURMONUMENTENC~
"--',
.,--
: -,
'i';::
""'{
~ulO\. ~: "'.., L.. de! {(oningin. ;'. Bond Heemschut, J:'érenigingtot besche1711ing van al!tuu17110nunlelltenin Nederlnnd. Opgericht in 1911. 'Bel"/bCJ7nvrouu.'e H.M.
kl.OCi4telf
." ..'.
,
Aan het Collegevan Burgemeester en Wethouders enaande Gemeente~ van Nijmegen Postbus571 r~ 6500 AN NIJMEGEN
1 5',
-' 't;1
(
betreft: protest tegen verwijdering van cultuurhistorisch erfgoed uit raadzaal stadhuiste Nijmegen onzeref: *MJ
Nijmegen,23juli 2004 Geachteburgemeester, geachtewethouders,geachteledenvan de raad, Langs deze weg willen de Vereniging Numaga en de Bond Heemschut met felheid protesteren tegen het kennelijke besluit van het gemeentebestuurom de historische wandtapijten of gobelins uit de raadzaalvan Nijmegen, na eeninterne verbouwing, te verwijderen, c.q. niet meer terug te laten keren op hun eigen plek in die raadzRal.Na het bericht gelezente hebben in de krant van enige weken geleden en na bekomente zijn van een eerste schok van verontwaardiging was onze bozereactie: "Realiseert het gemeentebestuurzich wel dat het hier niet gaat om het vervangenvan eenbehangetje?" Het bevreemdt ons zeer dat eenbestuur, dat de geschiedenisvan de stad hoog in het vaandel heeft en volgend jaar nota bene met veel tamtam het 2000!? jarig bestaangaat vieren, hier zo kortzichtig de boel gaat opschonenen blijKbaar geennotie heeft van de waarde van dit stuk cultuurhistorisch erfgoed en de betekenisvan deze kostbare wandtapijten voor de stad Nijmegen. De grote wandtapijten in het stadhuisvan Nijmegen zijn alom bekend, zowel bij kenners als bij niet-kenners. Ten overvloede, en naar wij hopen ook bij u bekend, zij hier vermeld dat het stadhuis in het bezit is van drie kostbare series wandtapijten, te weten: de Verdures of groenwerktapijten (13 stuks, thans in de Trêveszaal en de trouwzaal), vervaardigd in Delft en in 1664 aangeschaftdoor het stadsbestuurvoor de raadzaal; de Aeneastapijten(6 stuks, thans in de Burgerzaal) en de Metamorfosentapijten (7 stuks, thans in de Raad:!~al),beide seriesvervaardigd in Antwerpen en in 1677 aangekocht door de Staten Generaal in Den Haag, ten einde de voornaamste zalen in het achterhuisvan het stadhuis, die in 1676-1678(9) intensief werden gebruikt tijdens de vredesonderhandelingen,een wat meer representatief uiterlijk te geven. Zoals bekend hebbende onderhandelingengeleid tot de befaamdeVrede van Nijmegen. Nijmegen stond in die twee genoemdejaren in het brandpunt van de Europesepolitiek! Na de aftocht van de ambassadeurszijn de tapijten in het stadhuis achtergeblevenen deel uit gaan makenvan het kunstbezit van de stad.
Kortheidshalvewordt voor verdereinformatieoverde geschiedenis, de betekenisen het uitzonderlijkbelangvan de wandtapijtenverwezennaarde diversepublicatiesvan de kunsthistoricamw. dr. J.G.van Ysselsteyn.In de catalogusvan de tentoonstelling"Het StadhuisvanNijmegen",NijmeegsMuseumCommanderie van Sint-Jan1982,staateenzeer informatiefartikelvande handvan H.G.M. de Heiden.
2/2 Van belang voor onderhavig protest is evenwel nog het volgende. Na de Tweede Wereldoorlog, gedurendewelke tijd de tapijten op last van de Rijkscommissie voor de Monumentenzorg werden verwijderd en in veiligheid gebracht, o.a. in de SintPietersberg bij Maastricht, kwamen de tapijten, na eenjarenlang proces van herstel, terug in het inmiddels herbouwde stadhuisvan Nijmegen. De aanwezigheidvan de seriesgobelins werd in 1978 zo hoog ingeschatdat men er bij de bouw van het huidige stadhuis achter het historische gedeelterekening mee hield. De gobelinsmoesten onder de meest ideale omstandighedenworden opgehangen.Er moestenzalen komen met grote muren, waar het daglicht gedempt binnenviel. Dit leverde een buitengewoon stemmige en tegelijk toch een heel functionele nieuwe raadzaal op waar de Metamorfosentapijten prachtig tot hun recht kwamen. Nog nooit in hun driehonderdjarige bestaanhebbende' Antwerpse tapijten' zo goed gehangen.Decennialang droegen de wandtapijten bij aan de roem van het Nijmeegse stadhuis. Het is ons inziens ongelooflijk dat een luttele 25 jaar later de Metamorfosentapijten opeens hinderlijke objecten geworden zijn. Dat de raad hier niet wil vergaderenomdat de ruimte niet modem en licht genoeg zou zijn. Het afschuivenvan de wandtapijten naar het Valkhofmuseumheeft geen zin want daar heeft men uiteindelijk geenpermanenteruimte beschikbaar voor een serie van een dergelijke omvang. De Antwerpse tapijten zijn vanwege de Vrede van Nijmegen onlosmakelijk verbonden met het interieur van het stadhuis. Nergens anders horen ze thuis. Het stadsbestuurheeft namens de burgerij de dure plicht om het overgeleverde kunstbezit te behoedenen door te gevenaan de volgende generatie. Het getuigt van kortzichtigheid om ten behoevevan een modieuze opknapbeurt een wezenlijk en cultuurhistorisch waardevol onderdeel van een interieur om zeepte helpen. Zijn de Aeneastapijtennu ook vogelvrij? Indachtig de doelstelling van zowel Bond Heemschutals Vereniging Numaga, waardoor wij als belanghebbendenkunnen worden aangemerkt, verzoeken wij u met klem de Metamorfosentapijten te laten hangen, c.q. terug te hangenop hun eigen plaats in de raadz~a1. Graag zouden wij de volgende vragen nog beantwoord zien. Wij vragen ons af of deze wandtapijten eenbeschemldestatus hebbenen of deze zo maar zonder vergunning verwijderd mogen worden; ook vragen wij ons af of uw college over het verwijderen van de tapijten een besluit heeft genomen.of en zo ja wanneer u dit besluit hebt gepubliceerd en of wij als belanghebbendentegen een besluit als dit bezwaar kunnen maken. Tenslotte vragen wij ons af ofu zich hebt laten infomleren/adviserendoor deskundigen.zoals monumentencommissieof commissie beeldkwaliteit en Rijksdienst voor de Monumentenzorg. Wij zouden graag hun mening/advieshierover willen ontvangen.
Hoogachtend, Vereniging N umaga, vo
rabers, voorzitter .,/
cc:
/
Commissievoor BeeldkwaliteitgemeenteNijmegen(vb monumentencommissie) Rijksdienstvoorde Monumentenzorg De Gelderlander
.Secretaris ProvincialeCommissieGelderland: drs M. Jetten,Guyotstraat1,6524 AV Nijmegen. 024-3230419
Directie Stadsbedrijven Servicecentrum
Nieuwe Dukenburgseweg 21 6534 AD Nijmegen Telefoon (024) 329 33 33 Telefax (024) 329 30 43 E-mail
[email protected]
Bond Heemschut Vereniging Numaga Mevrouw drs. M. Jetten Guyotstraat 1 6524 AV NIJMEGEN
Verzenddatum
Postadres Postbus 9105 6500 HG Nijmegen
Datum uw brief
Ons kenmerk
Contactpersoon
23-07-2004
B650/04.0037696
S. Heijne
Aantal bijlagen
Doorkiesnummer
Onderwerp
Gobelins
3293191
Geachte mevrouw Jetten, In uw bovengenoemde brief protesteert de Bond Heemschut, samen met de Vereniging Numaga, tegen de verplaatsing van de wandtapijten uit de Nijmeegse raadzaal naar het museum Het Valkhof. U vraagt zich af op het gemeentebestuur van Nijmegen niet te lichtvaardig omgaat met dit historische cultuurbezit. Wij kunnen u verzekeren dat er lang en goed is nagedacht en gedebatteerd over de verbouwing en inrichting van de nieuwe raadzaal, juist vanwege de bijzondere historische band tussen de gobelins en het stadhuis (waar de Vrede van Nijmegen is gesloten). Daarbij is gebleken dat de moderne eisen die worden gesteld aan vergaderruimtes zich slecht verhouden met de strenge museale eisen die nodig zijn om de gobelins in optimale conditie te houden. Om in technische details te treden: voor de gobelins is een relatieve vochtigheid van tussen de 48-55% vereist, lichtinval door ramen en armaturen moet UV-gefilterd zijn en mag niet meer dan 50 lux bedragen. De ideale verlichting voor werkplekken, zoals een vergaderzaal, bedraagt daarentegen 400 lux. Indien u ooit een avond heeft doorgebracht in de raadzaal weet u dat de klimaat- en lichtbeheersing in die zaal het tot een onprettige vergaderruimte maakte. Daarom heeft het presidium van de gemeenteraad in het Programma van Eisen aangegeven dat de aanpassing van de huidige raadzaal tot een functioneel en esthetisch verantwoord geheel moest leiden. In het Programma van Eisen is vervolgens aangegeven dat de functionaliteit zwaarder weegt dan het handhaven van de gobelins. Hoewel wij ons er dus terdege van bewust waren dat de gobelins vanuit het cultuurhistorische perspectief zeer waardevol zijn, hebben wij de voorgenomen verplaatsing aanvankelijk niet als een fysieke wijziging van het rijksmonumentale stadhuis beschouwd. Wij verkeerden dan ook in de
Nijmegen, de oudste stad van Nederland. Kijk op www.nijmegen2000.nl
gobelins heemschut.doc
Gemeente Nijmegen Directie Stadsbedrijven Servicecentrum
Vervolgvel
1
veronderstelling dat voor de verplaatsing geen monumentenvergunningplicht gold. Onlangs zijn wij door de Rijksdienst voor de Monumentenzorg erop geattendeerd dat de verplaatsing wel vergunningplichtig is. Op het moment dat wij erover geïnformeerd werden dat de verplaatsing van de wandtapijten een monumentenvergunningplichtige activiteit betreft, waren de voorbereidingen volop in gang om de vernieuwde raadzaal weer in gebruik te nemen. Inmiddels is de raadzaal geheel conform het bouwplan van 2003 verbouwd. De gerealiseerde fysieke wijzigingen aan de raadzaal bepalen dat er thans onvoldoende ruimte beschikbaar is voor de terugplaatsing van de wandtapijtenserie. De aanname dat de historische wandtapijten níet in de raadzaal zouden terugkeren, heeft er bovendien toe geleid dat de verlichting niet van speciale beschermende UV-filters is voorzien. Dit betekent dat de ruimte thans niet voldoet aan de eisen die gelden voor de plaatsing van één of meerdere tapijten. Wij kunnen dan ook niet anders dan concluderen dat er geen sprake kan zijn van terugplaatsing van de tapijten in de raadzaal. Evenmin zijn we erin geslaagd binnen het bestuurlijk centrum van de stad een alternatieve plek voor de tapijten te vinden. Dit betekent dat de uitplaatsing van de wandtapijten als een voldongen feit kan worden beschouwd. Dit laat echter onverlet, dat voor de verplaatsing van de zeven gobelins een monumentenvergunning moet worden afgegeven. De procedure hiertoe is op 12 oktober jl. gestart. Onderdelen daarvan zijn adviesaanvragen bij de commissie Beeldkwaliteit en de Rijksdienst voor de Monumentenzorg. Met verwijzing naar artikel 16, lid 1 van de Monumentenwet 1988, hebben wij een adviesaanvraag ingediend bij de Minister. De commissie Beeldkwaliteit behandelt het onderwerp op 11 november. Uitgangspunt is steeds geweest dat de gobelins als serie bij elkaar én in Nijmegen moesten blijven. Zoals gezegd zijn in eerste instantie de mogelijkheden onderzocht om de wandtapijten te herplaatsen binnen het stadhuis, omdat ze daar al eeuwen hun thuis hebben. Er bevinden zich echter geen ruimtes in het stadhuis met voldoende hoogte, het juiste klimaat en de vereiste lichtinval. Het gemeentebestuur is verheugd dat er inmiddels een locatie voor de gobelins is gevonden die aan alle eisen voldoet die men daaraan zou kunnen stellen: Museum Het Valkhof. Dit museum heeft een ruimte die zowel qua hoogte als museale voorzieningen ideaal is voor het tentoonstellen van de gobelins. Daarbij zijn de gobelins straks dagelijks voor het publiek te bezichtigen, wat in het stadhuis niet het geval is. Tot slot ligt het museum op slechts een steenworp afstand van de thuisbasis van de gobelins, het stadhuis, en is het museum gelegen op een plek in Nijmegen die ook van grote historische betekenis is voor de
Nijmegen, de oudste stad van Nederland. Kijk op www.nijmegen2000.nl
gobelins heemschut.doc
Gemeente Nijmegen Directie Stadsbedrijven Servicecentrum
Vervolgvel
2
stad. Vanaf 1 mei 2005 zullen de gobelins daar dan ook te bezichtigen zijn. Het gemeentebestuur is er van overtuigd dat met deze oplossing recht wordt gedaan aan het historische en culturele belang van de gobelins voor de stad, én aan de wens van de gemeenteraad om zijn lange vergaderingen te houden in een moderne, goed geoutilleerde zaal. Wij hopen dat uw vragen naar tevredenheid zijn beantwoord en verblijven hoogachtend,
College van Burgemeester en Wethouders van Nijmegen, De Burgemeester,
De Secretaris,
mevr. dr. G. ter Horst
ir. H.K.W. Bekkers
Nijmegen, de oudste stad van Nederland. Kijk op www.nijmegen2000.nl
gobelins heemschut.doc
