> Maar nu is gebleken dat er. .r ging zorgden was een jonge

niwsraelutwch e kblad

8 november

1974/23 chesjwan 5735 jrg. 110 nr. 9

geen enkele mogelijkheid biedt. Israël kan namelijk over de toekomst van. de Westbank niet onderhandelen met een land, dat officieel heeft verklaard geen aanspraken op het gebied-t meer te maken. Er is hier en daar gezegd, dat nergens staat dat Hoessein zich aan zijn gedane verkla-

ringen zal houden. Met andere woorden: deze commentatoren denken dat de koning op de beslissing kan terugkomen. Ons lijkt dit uiterst onwaarschijnlijk. Arabische topconferen-

ties hebben tot nu toe zelden tot concrete resultaten geleid, maar

als er eenmaal dusdanig duidelijk besluiten zijn genomen kan daar, voor het oog van de hele wereld, niet meer op worden teruggeko-

men. Uit de bittere toon waarop

"kt

coalitieverdrag, waardoor de Nationaal-Religieuze Partij gaat meeregeren in Israël, wordt door haar secretaris (met keppeltje) ondertekend, terwijl premier Rabin (r) en minister van gezondheid Sjemtof toekijken.

Kans

op

Zwi

hernieuwde strijd vergroot

Israël door Arabieren in politieke tang genomen door

Bernard Hammelburg

'''o&al onverwacht

zijn er het afgelopen weekeinde resultaten an de Arabische topconferentie in Rabat bekend geworden, die "'ernand had voorzien. Sommige waarnemers hadden de vorige Ve e_ al het vermoeden uitgesproken dat er achter de schermen opraken waren gemaakt die geheim gehouden zijn, nu wordf **n vermoeden bevestigd. Het gaat met name om de afspraken e zijn gemaakt tussen de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie PLO y


Hoessein van

Jordanië.

weet het: de officiële overluidde dat Hoessein de als enige vertegenwoordiger **nvaardde van het Palestijnse °'k, op voorwaarde dat hij, *~*°es_ein, zou optreden namens ör danië èn de Palestijnen tijdens

eenkomst

'jj'*

-

Geneefse vredesonderhandelin-

Maar nu >|snpraken

is gebleken dat er zijn gemaakt die in et geheel niet overstemmen deze feiten. -ein zelf maakte in inter) met de New Vork Times Engelse commerciële televiTN, de van cruciaal belang to verschillen bekend. Uit

!Jet

Monsieur Isac Isaac ** et

persbureau Jewish

Tele-

*r*l»h Agency te Parijs heeft "ttleht dat een zekere myste-

,eUïe Monsieur Isac, een van oudste en meest getrouwe T"°nnees, niemand anders is

*

? an

ambassade de Egyptische '

parijs.

.

r*e Jta bezorgt op het ogenhaar dagelijkse Nieuws-

l**k "Uletin

die interviews blijkt dat hij openlijk besloten heeft afstand te doen van de westelijke Jordaanoever, die thans nog door Israël wordt bezet. Hij zei dat hij instemde met de Arabische wens

dat „de PLO als enige vertegenwoordiger van alle Palestijnen" zal worden gezien, en dat hij daaruit alle consequenties aanvaardt, ook het feit dat de westelijke Jordaanoever „dan maar een Palestijnse staat moet worden." Hij stelt zich tevreden met het

behoud van het

gebied

dat hij

thans bestuurt, Trans-Jordanië, en wil de Palestijnse bevolking in beide delen van Jordanië de gelegenheid geven te kiezen welk staatsburgerschap zij voor de toekomst verkiezen: het Jordaanse of het Palestijnse. De grote vraag is welke motieven

In een zeven uur durend debat heeft de Knesset, het Israëlische parlement, de politiek van de regering-Rabin goed-

J*

j*J geadresseerd was aan Isaac Isac". j'i merkte toen dat bij het de gebouw jSyptische vlag uithing. De Ij ft'T vertelde de student dat j* gebouw in gebruik was bij ambassade en Isaac Isac de was onder welke de am*sade abonnementen had op '.aantal uitgaven".

"

Zelf zei hij, met tranen in de ogen, dat hij, tegen zijn uitdruk-

wil, tenslotte voor de zware Arabische druk door de knieën is gegaan, „uit loyaliteit met de gedachte van de Arabische eenheid". Sommige waarnemers achten het niet uitgesloten

kelijke

dat hij met oorlog en totale boy: cot is gedreigd, anderen menen dat hij op deze wijze tenminste niet, achter de Arabische rug om, een deelverdrag met Israël kan sluiten. Hoe dan ook: de consequentie is, zoals hij zelf ook aangaf, dat het voor hem geen zin meer heeft aan de Geneefse vredesconferentie deel te nemen. Voor hem valt er nergens meer over te onderhandelen; het terugverkrijgen van de westelijke Jordaanoever is voor hem thans een zaak geworden van Israël en de PLO. Hij beperkt zich tot het bestuur van Trans-Jordanië. De toestand in het Midden-Oosten is daardoor explosief geworden. Door deze tamelijk onverwachte politieke zet van de Jordaanse koning, wordt Israël geconfronteerd met een situatie die,

zoals het zich thans laat aanzien,

Tekst rede Rabin en interview Den Uyl

met een eigen boodsedert twee ween geleden een staking bij de ranse posterijen uitbrak. Eén *»» de mensen die voor de bcr ging zorgden was een jonge student die het adres: r|> Avenue de lena bij de Plad'Etoile, opzocht om het j~"etin te kunn.n afleveren

jg, t

de Jordaanse vorst voor deze po-

litieke ommezwaai heeft gehad.

Syptische *-Monsieur

Premier Joop den Uyl: interview

gekeurd. Het uitstippelen van die politiek was van extra gewicht geworden na de Arabische topconferentie van Rabat. De spanningen in het Midden-Oosten zijn door de Arabische besluiten aanzienlijk toegenomen. Met bijzonder grote belangstelling werd daarom uitgekeken naar de regeringsverklaring van premier Jitschak Rabin. Het is deze verklaring, die wij wegens haar importantie vrijwel geheel publiceren op pagina 11 en 12. Tevens is op pagina 10 het volledige interview te vinden dat het Israëlische dagblad Davar heeft gehad met premier Joop den Uyl. Het is het interview, dat in parlementaire en joodse kringen nog al opzien heeft gebaard.

Hoessein trouwens Israël heeft verweten „talloze kansen voorbij te hebben laten gaan," kan worden afgeleid dat hij een duidelijke morele en politieke beslissing heeft genomen: Jordanië heeft genoeg van het Israelisch-Arabische conflict, en wenst zich in geen van de daarmee samenhangende problemen verder te verdiepen.

Niet alleen de andere Arabische landen, ook Jordanië dwingt Israël nu tot een gesprek met de PLO, een gesprek dat Israël zeer

nadrukkelijk niet wenst. Premier Rabin heeft dat trouwens in een officiële, namens het kabinet in de Knesset afgelegde verklaring (zie pagina 11) duidelijk gezegd:

de PLO is voor Israël als ge-

DOODSANGST Hoessein heeft publiekelijk afstand gedaan van de westelijke Jordaanoever, De vraag luidt: waarom? Hi/i-

-zelf spreekt over „grote politieke druk" en „loyaliteit met de gedachte aan Arabische eenheid". Het kan best zijn, dat hij inderdaad die een-

heid heeft verkozen boven het isole-

ment dat zou zijn voortgevloeid uit een deelovereenkomst met Israël buiten de Arabische wereld en de PLO om, want in dat geval was Israël de lachende derde geweest. Maar waarschijnlijker is het, dat hij bang is voor wat door sommigen wordt gezien als dè enige oplossing voor de impasse: zijn dood. Immers, als er een mogelijkheid bestond om een Palestijnse staat te vestigen in héél Jordanië, dan zou er best een basis zijn om te praten. Terecht wordt door linkse Palestijnen de Westbank „een soort Monaco" genoemd. Als Arafat over zon groot

land als Jordanië kon beschikken, zou hij zijn expansiedrift misschien kwijtraken en afzien van zijn ideaal de joden de zee in te drijven, maar dan zou Hoessein moeten verdwijnen. Het zou ons niet verbazen als Hoessein met deze gedachte heeft gespeeld, en, je kunt het hem nauwelijks kwalijk nemen, dat hij eieren ■voor zijn geld heeft gekozen.

Opa's score: Rabin-Begin 1-8

sprekspartner ten enenmale onaanvaardbaar.

We mogen rustig stellen, dat vrijwel de hele wereld nu van mening is dat Israël „maar door de knieën moet," dus via Kissinger moet onderhandelen met de PLO om te komen tot de vestiging van de door Israël zo gevreesde Palestijnse staat. Israël kan natuurlijk weigeren, maar als die weigering de tot nu toe steeds verkregen steun van de Verenigde Staten zou verliezen, en dat wordt op het ogenblik niet onwaarschijnlijk geacht, dan is

een nieuw conflict niet te vermijden. Maar ook als Israël inderdaad toegeeft aan die geweldige druk, ook dan is, volgens Jeruzalem, een nieuwe greep naar de wapens tenslotte niet te vermijden, want, zo redeneert Rabin, de PLO zal op haar beurt nooit genoegen nemen met alleen de westelijke Jordaanoever en (dat staat trouwens in het Palestijnse handvest) blijven streven naar gebiedsuitbreiding naar oostelijke zowel als naar westelijke zijde.

De angst voor een nieuw conflict is zo groot, dat volgens de New Vork Times al in een ongekend hoog tempo is begonnen met de herbewapening van Israël, waarbij de Verenigde Staten zelfs zouden zijn begonnen met het aanspreken van de eigen wapenvoorraden in andere delen van de wereld, omdat zij het produktietempo niet kunnen bijhouden.

Menachem Begin: acht maal opa Premier Jitschak Rabin is grootvader geworden van een kleinzoon. Zijn dochter, Dahlia, gehuwd met Awraham Ben Artzi, officier in het Israëlische leger, beviel van een jongetje. Rabin bevond zich in zijn kantoor te Jeruzalem, toen zijn vrouw hem vanuit het Sheba-ziekenhuis opbelde om hem het goede nieuws

mee te delen. Ongeveer terzelfder tijd werd Likoed-leider Menachem Begin voor de achtste maal grootvader. Begin voerde actie voor een petitie tegen terugtrekking van Israël uit de beheersgebieden, in een voorstad van Tel Aviv, toen hij het nieuws te horen kreeg. De

jongste aanwinst is eveneens een

jongen.

Aan één wens van de Amerikaanse minister is Rabin in elk geval tegemoet gekomen: de Nationaal Religieuze Partij is weer deel uit gaan maken van de Israëlische regering. Het lijkt een juiste wens van Kissinger en een goede zaak dat Rabin deze heeft gehonoreerd. Immers: als inderdaad beslissingen zullen worden genomen over de westelijke Jordaanoever, maar ook over andere nog bezette gebieden, dan moet de

regeringsmeerderheid

zo

groot, en de oppositie zo klein mogelijk zijn. Er zijn weliswaar mensen die dan nog spreken van onrecht, maar Israël kan zich dan in elk geval verheugen over het feit, dat het in het MiddenOosten het enige land is dat belangrijke beslissingen heeft geno-

men op basis van parlementairdemocratische spelregels.

Jitschak Rabin: grootvader voor

eerste keer

de

2

onze wijzen

zeggen...

Vraag: Wanneer treedt volgens de joodse wet de dood in, op het moment dat het hart ophoudt te kloppen of wanneer de hersens niet langer functioneren? Of is er sprake van nóg een andere definitie f

Antwoord: In de Talmoed vindt men slechts één verwijzing naar de wettige definitie van de dood. Deze staat in verband met de Sabbatswetten. Wanneer bijvoorbeeld een man zit opgesloten in een gebouw dat is ingestort, dan heeft men de plicht hem zo mogelijk te redden, zelfs op Sabbat, door de stenen te verwijderen en ander eventueel benodigd werk te

verrichten. Maar dit gaat uitsluitend op als hij nog leeft. Veronderstel nu dat hij dood lijkt te zijn, zodat dergelijke reddingspogingen verboden zijn, maar niettemin wellicht toch nog leeft? Het antwoord dat de Talmoed geeft (Yoma 85a) is dat het er dan van afhangt of er nog ademhaling waarneembaar is in zijn neusvleugels. Op grond hiervan is er de gewoonte een veer tegen de neusvleugels te houden van een man die overleden is, om zich ervan te verzekeren dat hij echt dood is. In dit verband zijn er geen verwijzingen te vinden naar de

hersenwerking.

Maar de passage in de Talmoed die hier wordt aangehaald, vermeldt dat zelfs als het hart heeft opgehouden te kloppen, men niet mag aannemen dat de desbetref-

fende persoon is overleden tenzij men duidelijk ziet dat zijn ademhaling stilstaat. Recente responsa zijn op de materie dieper ingegaan in verband met het verwijderen van een hart uit een dood lichaam met de bedoeling dit hart te transplanteren, maar dit hele onderwerp verkeert nog steeds in een zeer onzeker stadium en in dit soort zaken is er een algemene neiging waaraan men zich houdt, te vertrouwen op de medische deskundigen bij het 'definitief vaststellen van de dood.

SIDRA VAN DE WEEK Chajjee Sara door D. Goudsmit (Genesis 23:1 t.e.m. 25:18)

Zeer uitvoerig, en op kleurrijke wijze, verhaalt de Tora op welke wijze er een bruid voor Izak wordt gezocht. Men weet het: Abraham zendt zijn vertrouwde, de „major domus", naar zijn geboorteland, Aram Nahardjim (wat wij Mesopotamië noemen), met de opdracht daar een bruid voor Izak te zoeken. Men weet hoe het verder gaat: het is niet zo eenvoudig, aan een dergelijke opdracht gevolg te geven, en de man (van wie de Mi drasj ons leert dat het Eliëzer was, de man, over wie de Tora ons al eerder heeft verhaald) vraagt om een teken. Inderdaad krijgt hij de aanwijzing, waarom hij heeft gebeden, en nu vraagt hij de familie, het meisje, Rebecca, met hem te doen meereizen opdat zij in de echt verbonden kan worden met de zoon van zijn meester. Dan antwoorden de familieleden: „Laten we het meisje roepen en het haar zelf vragen". Uit deze formulering wordt afgeleid, dat men een meisje niet anders mag uithuwelijken, dan dat zij daarmede akkoord gaat. Het is goed, op een uitspraak als deze te letten. Mede over het joodse huwelijk bestaan vele misvattingen. Alle mogelijke „ouderwetse" bepalingen, zo meent men en zo zegt men, zouden juist op dit terrein gelden. Men kan bijna zeggen: niets is minder waar. Ook bij datgene wat betrekking heeft op het huwelijk is het jodendom niet alleen een levensleer, maar weegt het zorgvuldig ook in de praktijk de verschillende belangen tegen elkaar af. Naarmate men het jodendom beter kent, is men beter in staat vooroordelen te weerleggen.

8 november

1974/23 chesjwan 5735

jrg. 110 nr. 9

gen). Het is een term, die

Palestijnen De heer Snijders heeft met groot vakmanschap een artikel geschreven over Arafat en de Palestijnen (NIW, 25 oktober '74). Naar mijn mening gaf hij echter grotendeels juiste, maar onvolledige informatie. De meesten van ons zijn nu wel overtuigd van de grote politieke fouten, die gemaakt zijn door onderschatting van het potentieel der Arabieren en door overschatting van de kracht van Israël en het joodse volk. Wat dat betreft trapt de heer Snijders op elegante wijze een nu wel voor de meesten onzer openstaande deur in. Wat ik bij de heer Snijders echter miste is noodzakelijke informatie over de Arabische achtergronden. Voor een goed begrip van de huidige situatie moet men naar mijn mening ervan uitgaan, dat joden noch Arabieren vóór oktober 1973 klaar waren voor een echte vrede en dat zij dat nu ook nog niet zijn. Aan beide zijden hebben nu echter stromingen een kans gekregen, die een ontwikkeling in de richting van de beëindiging van de staat van oorlog tot een mogelijkheid maken. Het is tragisch, dat daarvoor de Oktoberoorlog nodig bleek te zijn. Naast de beginnende bereidheid een joodse, ihb Israëlische zijde om een Palestijnse identiteit de kans te geven zich te ontwik-

kelen, moet er aan Arabische zn"de ook nog wel een en ander veranderen. Wat dit laatste betreft zou ik de heer Snijders willen aanraden zich meer te gaan verdiepen in de historische en culturele achtergronden van het Arabische nationalisme. De kennis hiervan aan joodse kant is immers doorgaans zeer onvoldoende en dat geeft dan dikwijls aanlei-

ding tot logisch klinkende uitspraken, die echter volkomen bezijden de werkelijkheid zijn. De heer Snijders zou dan wellicht minder geneigd zijn de situatie te meten met modem-westerse maatstaven, die maar zeer ten dele op de situatie van toepassing zijn. In dit verband behoef ik alleen maar te wijzen op de openbruggen-politiek, die een voortdurende heen-en-weer-gaande stroom van Arabieren en goede-

ingezonden ren tussen Israël, de bezette ge-

bieden en de Arabische staten mogelijk maakte vóór de Oktoberoorlog en ook nu nog mogelijk maakt Bij welk ingrijpend conflict in de moderne westerse wereld was zoiets mogelijk? Deze paradoxale situatie is echter wel begrijpelijk op basis van de betrokken cultuurpatronen. Het doorvoeren van deze politiek is één van de grote prestaties van Dajan, naast alle politieke fouten, die hij heeft gemaakt en nog maakt. Is het niet wat naïef te veronderstellen, dat de mogelijkheid bestond voor de ontwikkeling van een democratische meningsvorming onder de Arabische inwoners van de bezette gebieden tussen 1967 en 1973 en ook daarna? Welke democratische Arabische staat hadden zij daartoe als voorbeeld moeten kiezen? Had het democratisch Israël een voorbeeld kunnen zijn, zonder dat de gebieden formeel waren ingelijfd en dat nog terwijl Hoessein, de Arabische staten en de PLO in de schaduw stonden te loeren?

Groei van een democratische gezindheid is een langdurig proces, vooral voor de inwoners van de bezette gebieden onder de omstandigheden, waarin zij verkeren. En moet Israël nu met Arafat gaan onderhandelen, die op geen enkele wijze blijk geeft een joods-nationale identiteit te willen erkennen ? Is de huidige Israëlische eis tot beëindiging van de oorlogstoestand (salaam), i.p.v. de eis vóór 1973 van vrede, gebaseerd op volledige overeenstemming (soelch), voordat verdere concessies gedaan kunnen worden, werkelijk zo irreëel ? Samenvattend zou ik willen zeg-

gen, dat voldoende kennis van

het Arabische cultuurpatroon ons zou kunnen weerhouden enerzijds van het verschaffen van overopti-

mistische adviezen en anderzijds van het slaken van overpessimistische wanhoopskreten.

Leiden

B. N. Bachra.

Winkelierseed In het NIW (20 september 1974) de heer I. Cohen over „Detailhandel en ambachten in oude joedse bronnen. Daarin komt een stukje voor over een „winkelierseed" als een „eenvoudige manier om kleine vorderingen te innen." Dat roept associaties op met de in Nederland bestaande mogelijkheid om kleine vorderingen zonder dagvaarding bij de kantonrechter aan te brengen. De winkelierseed zou mogen worden afgelegd „indien de vordering onbetwist was of vooraf bewezen." behoorlijk Verder schrijft de heer Cohen: „eenmaal de eed toegestaan en afgelegd, ontstond een recht op parate executie, vervat in de regel „Ze zweschrijft

ren en nemen." Dit is allemaal

nogal ernaast. De winkelierseed is niet ~een eenvoudige manier om kleine vorderingen te innen." Het is een bewijseed. Die wordt (het spreekt eigenlijk vanzelf) niet afgelegd „indien de vordering onbetwistwas of vooraf behoorlijk bewezen," maar juist indien de vordering niet erkend wordt en niet voldoende is bewezen. Het bijzondere van de winkelierseed en van andere gevallen, een aantal waarin de bewijseed een rol speelt, is dat in al die gevallen

~ze zweren en nemen."

Nu is de heer Cohen over die uitdrukking (hebreeuws: nishbaiem wenotliem) uitgegleden. Die heeft niets van doen met „parate executie" (ruwweg ge-

zegd: zonder verder rechterlijk ingrijpen een recht tenuitvoerleg-

aan-

wie van beide parttien (de eiser, die iets wil „nemen," of de gedaagde, die niet wil „betalen") de eed moet of mag afleggen. Terwijl de algemene regel is: „ze nisbzweren en betalen niet" dat baiem welo meshalmiem wil zeggen dat de gedaagd* zweert en de eiser het nakijken heeft (indien er op grond van de processuele situatie aanleiding i* tot een eed), mag in het geval van de winkelier en in een aantal andere gevallen de eiser zwerett dat hij gelijk heeft en da» „neemt hij," dat wil zeggen, dat de gedaagde tot betaling wordt veroordeeld. Jeruzalem A. de Haas geeft,

Het opnemen van brieven in deze rubriek behoeft geen redactionele» instemming met de strekking daarvan te betekenen. Brieven worden opgenomen Indien de redactie de strekking voldoende Interessant acht om deze onder de aandacht van d« lezen van het NIW ts brengen, waarbij zij zich het recht tot verkorting voorbehoudt»

——

PERSONAIJA

Aan de technische hogeschool te Eindhoven slaagde voor het W' genieursexamen bouwkunde Joop Toncman te Oss. Begiftigd met de chowertitel d* heer K. Elburg te Amsterdam. Op 3 november 1974 vierde de heer Eli van Spier zijn 25-jari£ ambtsjubileum als secretaris va" de Nederlands-Israelietische Gemeente te Bussurn.

Sydney zonder gemengd koor H?t gemengde koor van d* Grote Synagoge in Sydney z*' verdwijnen. Dit geschiedt of wens van de leidende geestelij" ke van deze synagoge, rabbij o Raymond Apple. Het gemengde koor heeft bijn* honderd jaar bestaan en het i& voor de synagoge niet meevalle" per januari 1975, de streefdatuittj een geheel uit mannen bestaand koor volledig beschikbaar te hebben. De enige tenor die het koo' bezit, trekt zich terug en een ge ' plaatste advertentie waarin man' nelijke koorleden worden ge ' vraagd, kreeg slechts vier reaC' ties. Alle van niet-joden.

Duizend en een nachtmerries door G. Philip Mok mensen die dagdromen. In een van zijn, kortgeleden op het Nederlandse tv-scherm ver-

Er zijn

toonde films,

heeft

Danny Kaye

ene Walter Mitty uitgebeeld, die aan deze piekte" leed. Die film was buitengewoon amusant. Het

is aanmerkelijk minder amusant dat ten aanzien van het MiddenOosten langzamerhand steeds meer lieden in de wereld zich aan deze vage bezigheid overgeven. Dromend van olie lopen voortdurend meer naties achter de Arabische olieheersers aan, zich daarbij schuldig makend aan de hobby welke al zolang en met zulke desastreuze gevolgen door Arabische leiders beoefend wordt.

Arabisten werden niet moe erop te wijzen dat men op Arabische beweringen af moet dingen. Men moet, hebben zij in het ver-

leden herhaaldelijk betoogd, de uitspraken van leidende Arabieren zien als sterk overdreven. Want Arabieren spreken -in hyperbolen. Als zij bedoelen: het is met ons kwaad kersen eten, dan zeggen ze: „Wij zullen wie met ons wil eten vergiftigen". Daarbij, aldus nog steeds de redenering, wordt gemakshalve voorbij gegaan aan het feit dat geenszins vaststaat of iemand ooit van plan is hun versnaperingen te nuttigen.

In de praktijk van het politieke gebeuren in het Midden-Oosten zou het niets geholpen hebben indien politici (de Israëlische dits) de dreigementen van wijlen Gamal Abdel Nasser („Wij zullen gaan door een zee van bloed tegen een horizon van vuur") of Anwar as-Sadat („Wij zullen strijden en onze banieren in Israël planten") als niet serieus te nemen grootspraak zouden hebben beschouwd. Probleem was dat de heren zélf geloofden in de onzin die zij uitkraamden, hetgeen vele tienduizenden levens aan beide zijden van de fronten heeft gekost.

Toch, op één punt hebben de Israëlische leiders nimmer waarde gehecht aan de Arabische grootspraak. De Israëlische vastberadenheid is steeds veel te groot geweest om een Arabische eind-

overwinning waarschijnlijk te maken. Daarin is geen enkele verandering gekomen. Maar aangetrokken door de misleidende geur van olie beginnen vandaag steeds meer staatslieden te geloven, dat de Arabische grootspraak op reële taxaties berust. In sommige gevallen geldt hier ongetwijfeld, dat de wens de vader van de gedachte is. In andere gevallen is de gedachte de vader van de wens. Dit laatste wil zeggen: het idee vat bij steeds meer lieden post dat het wenselijk is de Palestijnen „hun deel" te geven, of meer dan dat, of misschien zelf alles, ten einde de oliepotentaten voor zich in te nemen. Wie geld heeft,

zo wil het, heeft immers

macht ?

zichzelf zit er een grond van juistheid in die taxatie. Maar op één punt berust deze redenering op een miscalculatie. Macht ontleend aan geld is op zichzelf op het wereldtoneel weinig waard. Naarmate Arabische landen als Saoedi-Arabië er meer van krijgen, worden zij een sterkere bedreiging voor de Verenigde Staten, omdat dit geld onttrokken wordt aan de economie van dat land. En dit geldt ook voor andeOp

re Westerse landen. Als de huidige ontwikkeling voortgaat zonder dat er maatregelen genomen worden, dan gaat

er, concludeert het gezaghebbende Britse blad The Economist de-

ze week, „een bank failliet". En,

zegt dit blad: „Die bank is de

wereld." Waarom is dit zo? Elk jaar wordt voor miljarden dollars contant aan de economie van het

Westen onttrokken in ruil voor olie. Met dat geld kunnen de Arabische olienaties weinig be-

ginnen. Slechts een zeer gering deel ervan kunnen zij bestemmen voor het welzijn van hun bevolking, of voor hun eigen ontwikkeling. Investeren zij hun geldoverschotten in de Westerse wereld en waar elders kunnen zij ermee heen?) dan is het gevolg van die investering dat nog meer winst in hun zakken vloeit. Resultaat van deze ontwikkeling is dat in onze landen het steeds moeilijker wordt voor werkgelegenheid te zorgen en de inflatie te bestrijden. De handelsbalansen raken ontwricht. Een dergelijke macht, die niet gepaard gaat met militaire macht moet, dunkt mij, op den duur wel als een boemerang werken, zich keren tegen de bezitter ervan. De woorden „militaire confrontatie" zijn in Amerika al gevallen. Niet alleen hierop wijst het Amerikaanse weekblad US News & World Report (4 november jl), maar ook op het feit dat president Ford onder druk staat, zo wordt nog voorzichtig gesteld „de Arabieren te waarschuwen dat zij confiscatie van hun bankdeposito's en investeringen in de VS riskeren~door de prijzen verder op te voeren of oliex<erschepingen af te snijden". In het Midden-Oosten hebben de Verenigde Staten twee belangrijke bondgenoten: Israël en Perzië. leder mag voor zichzelf uitmaken welke consequenties uit dit feit zouden kunnen voortvloeien. Tot zover de reële problemen. Hoe anders ligt het met de Palestijnse perikelen. Nadat ik dit jaar een bezoek aan Amman nebracht had, berichtte ik dat koning Hoessein de Palestijnen liever kwijt dan rijk zou zijn, omdat hij dankzij de sterk gestegen prijzen van fosfaat en koper, waarover zijn land beschikt, de Westoever niet langer behoeft te

beschouwen als een economische steunpilaar. Deze week heeft de Jordaanse vorst op dit feit zelf de nadruk gelegd. In een interview met het Amerikaanse weekblad Newsweek ant-

woordde hij op de vraag ziet u de toekomst van

~#.?.

6 Jordatf dit: „Bt"'

zonder de Westoever?" nen de komende drie a vier j<*af zullen wij met onze grote mW rale bronnen plus onze wW kracht een jaarlijks inkom6 hebben van rond 1 miljard dotttf' Wij zullen niet alleen overleven maar, met Gods wil, bloeien". Duidelijk blijkt hieruit dat W{ ning Hoessein niet handelde "!. een positie van zwakte toen M zich met Jasser Arafat en die** PLO „verzoende", maar uit cc* positie van kracht. Hij weet zie in principe evenzeer door de eF tremisten in het Palestijn 6 kamp bed'ieigd als de I^r
*

eliers. Vandaar dat hij heeft laten v^e ' ten dat hij, de kans op een we oorlog niet uitsluitende, er ie aan denkt zich in een strijd '? laten betrekken. Liever geeft Palestijnen de kans te kiezen zij al of niet Jordaans burgf. willen blijven (velen willen dat' en trekt hij zijn handen af && de Westoever. Ooit heeft sein zich overgegeven aan daQ'

*

' "*°'

dromen. In die dagen liet hij

postzegel

vervaardigen

waa>'°f

hij als heerser van Jordanië, & Westoever plus Israël stond afde' beeld. Die illusie is Later zei hij Gaza onder zijn e', heer te willen krijgen. ,Jk heb ' zei Golda Meir mij toen ik haF vroeg wat zij hiervan vo*»' „niets tegen Hoessein op gr o*:, van het feit dat hij dit wil. &V, kan zoveel willen. Maar als het hebben wil moet hij het K°ï, men halen, en dat kan hij nietHet gevaar van een nieuwe co*' frontatie in het Midden-Oosten re "el. Maar de dagdromende *"?' geringen die menen dat YasS\. Arafat es ooit kans zullen hebb** op méér dan een rol op de West' oever van de Jordaan, is *% komma nul. Meedromen mX warhoofdige olieheersers mad*

**'

**

sprookjes

uit nacht nog niet

duizend-en-e&f.

tot

bewaarhei'

Zij kunnen verkeren in en-één nachtmerries.

duizel

]

'

'Svember

1974/23 chesjwan 5735

.

Bestuur opperrabbinaat Utrecht treedt af

VERKERS

,

ls

dan 20 ver ftgekomen, dat in moede een delegatie naar op'obijn Berlinger zal gaan om

'r(r

de pet in de hand te vragen b 'J toch nog wat wil aanblijven. eerst te oud en een sta in de e Zijn bevonden bij het creëeren i ser eenhoofdig opperrabbinaat, I "len hem thans nog nodig om l

''

>

Schee

i

te

r,J g

verbloemen. Het is

of het verzoek tot aanblije E heer Berlinger voldoening zal t "en. Zelfs als hij het verzoek k '8' en zijn functie nog blijft t er > zijn daarmee de problemen 't de weg geruimd. s nu het bestuur-Wikler van kLj'Perrabbinaat Utrecht heeft beft, «"tiaakt te zullen aftreden omh, het plezier in en het nut w erken is ontnomen, wel P. h>, hoe falend het beleid is IC st Voor de post van landelijk ra t»bij n zoekt men een man met 1 "sten en eigenschappen, dit nog l

''

Si

~

-

'"* i* '*

[[jllA/

mentaar

n van zijn joods politieke en \^ Vlj ['"sieuze overtuiging, die niet

\l 'ik

.

wordt gevonden. Zo aan-

V 'Uk is Nederland niet voor een

C^f. \ ** 1 jaar tijd is het aantal rabNederland aanzienlijk gefc^al V,| h" zonder dat een post kon

■

V » bezet door nieuwe rabbij% n het einde is nog niet in n v, de komende twee jaar zul-

'

Nl» )Vve

\i£ Kh \,

"

a e voorgangers-leraren

gepensioneerd. De Centrale van het Nederlands-lsraekerkgenootschap heeft bes at b'J het benoemen van £u opperrabbijn ook volS en kundige pastorale werft, °eten worden aangetrokken. 6 "delijk fI | ef t meneenhenla nodig. opperrab''om de vraag of geen V_n < aamoet worden gegeven aan 't .8 n naar Pa storale werkers \ r 'l!r,0e gan _ers. Dezen zullen eerder

'

.

Cf'''

\

.

'

zijn te vinden dan een lan'»f °PPerrabbijn Bij het zoeken \ is men eerst begonefta van va caturen wal' 0 barbij

Ve

jVn e

heeft men

nog een

onwezenlijke situatie "begeren is echter vooruit-

ge-

S.

u.

\

0or gangers als ? n dan zal

a het verdwiJ■ __.' **»*"! v ra biJnen uit Nederland ook

°

'

._'

F

'

S 6r

r'rr| a_H

'

Z

directe werkers het in een paar

n geworden,

dat maar

»bb- kan volstaan me

N 'euw %4 'i k

*

Israelietisch Week-

i,°t>gericht

4

augustus

1865,

oudst bestaande nieuws% >"n 'eweekblad in Nederland. s 0

\

'

r j0

het enige

.

joodse weekblad

lande en het orgaan van se gemeenschap in Neder-

Nieuw Israelietisch \u 'l~*et beoogt voorlichting te

K e '°<1 % v0n°on

en de spreekbuis te

deze joodse gemeenschap.

Lj

: Nieuwe Zijds VoorburgW]ï% '1 i8 Amsterdam-C.

Telefoon ?7 Telegramadres: Any/i %' AP m sterdam. l

3

Nu Sj

'

-

£: M K °Puit (hoofdreEr/co Bouma, Renate '»

-

uitgegeven door iJ Stï h tlnwordi S Nieuw Israelietisch NltM s «rnJrken Het heeft «een winstHet bestuur van de

?%

l

■

I Sé' wordt gevormd door: G. Bolle S'Zerr!s )-(voorzitter). 'V ° ster). Al. Duitsc/ier (pen"ir. K. \ ?. Poppers J. Ederse iv. e?i J. E. van

'

■en**"

' O van PJ'tij. °"nementspri;s \t lSroe ' e t'sch WeefcMad Of, D

'

het

—. ’ be-

Losse nummers f, °'- W92 ~ Gem Giro J 472. "C° In (/'" Amsterdamse Crediet'Mfndelsbank N.V., Postbus fyjj' GAmsterdam-C. (Postgiro k0!;..

,

X,"

-

em.

Delegatie vraagt Berlinger aan te blijven door Renate Katz Het dagelijks bestuur van het opperrabbinaat Utrecht treedt begin 1975 af en zal zich „onder geen beding" meer herkiesbaar stellen, omdat het niet de verantwoordelijkheid wil dragen voor het vacuüm in de geestelijke en culturele zorg ten behoeve van de joden in de mediene, dat het gevolg zal zijn van de spoed waarmee het Nederlands Israelietisch Kerkgenootschap het opperrabbinaat Utrecht wil laten plaatsmaken voor het nieuw in te stellen eenhoofdig opperrabbinaat van Nederland.

Dit kondigde de voorzitter van

het opperrabbinaat Utrecht, dr. ir. E. M. Wikler, Zondag 3 november 1974 aan tijdens een emotionele vergadering van de raad van het opperrabbinaat Utrecht. Zijn mededeling sloeg bij de meeste afgevaardigden in als een bom. Aanvankelijk was het de bedoeling van het bestuur om tijdens de bijeenkomst af te treden, maar hiervan wisten de afgevaardigden B. E. Spiero uit Den Bosch en M. Groen uit Zutphen de aanwezige bestuurders dr. Wikler en prof. dr. F. Schwarz te weerhouden. De heer Spiero noemde het een hoogst ondemocratische gang van zaken om zonder een mededeling vooraf de beslissing tot aftreden op tafel te werpen. Afgevaardigde Groen was het roerend met hem eens, dat hiermee het opperrabbinaat Utrecht volledig onbestuurbaar werd gemaakt en dat de bestuurders de mediene er een enorme klap mee toebrachten, die men in de provincie niet meer te boven zal komen.

Giro A 12822).

Nieuive Ziyds Voor\7«ie: /\msterdom-C. Te/edo,, °' 258, Te,e 55

V*at >sj'' Amsterdam. **'

S ramadres:

niet in functie behoeft te blijven. „Zodra opperrabbijn Berlinger op 31 december 1974 zijn functie heeft neergelegd, is de mediene haar contactadres aan de Springweg in Utrecht voorgoed kwijt", zo waarschuwde de heer Wikler. Dit bracht de heer Groen ertoe het voorstel te doen, dat er vanuit de vergadering een delegatie naar de opperrabbijn zal worden gestuurd om hem na overleg met de Permanente Commissie te verzoeken alsnog %an te blijven na 1 januari 1975, zolang de heer Berlinger zich er toe in staat acht. De vergadering ging hiermee

toen al van de PC te horen, dat het hiertoe absoluut niet bevoegd is en dat de verlenging van raw Berlingers werkzaamheden de procedure inzake het eenhoofdig opperrabbijn van Nederland in de weg zat. Dr. Wikler vervolgde: „Na mijn gesprek met raw Berlinger over de vraag of hij bereid was langer aan te blijven, heeft ook dokter Heymans een gesprek met de opperrabbijn gehad, waarbij hij nogmaals de boodschap van de

PC, namelijk dat ze verwachtte dat de heer Berlinger per 1 januari 1975 aftreedt, aan de opperrabbijn moet hebben overgebracht. Want spoedig daarna zei raw Berlinger, dat hij beslist niet langer onder deze omstandigheden wil blijven werken." Dr. Wikler' zei weliswaar dat de delegatie het nog maar eens moest proberen, maar hij was ervan overtuigd, dat opperrabbijn Berlinger zijn standpunt niet zou herzien. „Daarom is het volstrekt

Zadoks: PC heeft nog geen oordeel De heer I. Zadoks, voorzitter van de Permanente Commissie (bestuur) van het Nederlands Israelietisch Kerkgenootschap zegt ons, dat zijn commissie geen zeggenschap heeft of de ambtstermijn van opperrabbijn E. Berlinger ook na 31 december 1974 moet worden verlengd. „Opperrabbijn Berlinger heeft een dienstverband bij het opperrabbinaat Utrecht en met die herenbestuurders moet hij afspreken of hij weggaat of niet. Hij is ambtenaar van Utrecht." Dat de bestuurders van het opperrabbinaat Utrecht te kennen hebben gegeven te zullen aftreden, acht

de heer Zadoks geen belemmering voor het werk: „Als het bestuur wil aftreden moet het dat doen. Dan moeten de gemeenten hun afdrachten direct aan het kerkgenootschap doen en niet via Utrecht." Of de Permanente Commissie gekant is tegen een eventueel verlengen van de ambtstermijn van de heer Berlinger is niet bekend. Zadoks: „Ik kan nog niet zeggen of er bij de Permanente Commissie bezwaren tegen een aanblijven zouden zijn. Het is nog niet besproken. Maar ik weet, dat er leden zijn die vinden dat men met 70 jaar moet aftreden." De heer Berlinger wordt in februari 71 jaar. De Permanente Commissie, zo zegt de heer Zadoks, meende dat de heer Berlinger 31 december 1974 zou aftreden omdat hij de 70-jarige leeftijdsgrens had gepasseerd. „Maar hij zou waarschijnlijk kunnen aanblijven, tot er een opvolger is."

opgebruikt Dat er binnen afzienbare tijd een opperrabbijn voor geheci Nederland wordt benoemd is niet goed denkbaar. Er zijn geen kandidaten meer. De Permanente Commissie heeft rabbijn A. H. Lapin uit Zuid-Afrika meegedeeld dat hij wegens zijn leeftijd niet voor een benoeming tot opperrabbijn in aanmerking komt. Bij zijn komst in Nederland bleek hij

tien jaar ouder (62) dan gedacht. Bij de tweede kandidaat, rabbijn B. Steinhaus uit Jeruzalem heeft men de „be-

denktijd" ruimschoots overtreden. De heer Steinhaus verblijft thans in Luzern.

De derde kandidaat rabbijn M. H. Blumenfeld in de Verenigde Staten heeft inmiddels een brief gekregen, dat hij niet tot opperrabbijn in Nederland zal worden benoemd. Het wachten is thans op bericht van rabbijn dr. Morris Turetsky uit Londen of hij een bespreking met de Permanente Commissie wenselijk vindt. De opvattingen van rabbijn Turetsky werden weergegeven in het NIW van 1 november 1974. Bij de Nederlands Israelietische Hoofdsynagoge te Amsterdam Wacht men ondertussen op bericht van rabbijn Shmuel Jakobovits uit Londen, die ter kennismaking in Amsterdam was gedurende de Hoge Feestdagen. Hij zou nadien laten weten of hij een eventuele benoeming in Amsterdam ambieert. Hij heeft echter nog niets van zich laten horen. ook

Dr. Wikler wierp tegen, dat het werk in de mediene door het vertrek van opperrabbijn Berlinger toch stil zou komen te liggen. Bovendien, zo voerde hij aan, was het volstrekt onlogisch en in strijd met het reglement van het

Nederlands-Israëlische Kerkgenootschap, waarbij, wanneer de zetel van de opperrabbijn van Utrecht vervalt, het bestuur van het opperrabbinaat van Utrecht

Rabbinale kandidaten

langdurig

over

verdere

voortzetting van de werkzaamheden die rabbijn B. Drukarch van

Geen adres

met

° Zi'

3

jrg. 110 nr. 9

de Portugees-Israelietische Gemeente te Amsterdam als assistent van opperrabbijn Berlinger al geruime tijd in de mediene

verricht. Tal van afgevaardigden meenden, dat de continuïteit van

het werk in de provincie door de benoeming van de heer Drukarch

Ergens in de provincie slaat opperrabbijn E. Berlinger een mezoeza aan, Het is een symbolische foto. Van hem wordt nu verwacht dat hij nog enige tijd het joodse leven in zijn ressort zal blijven vastspijkeren.

unaniem akkoord, maar toen het erop aankwam deze delegatie samen te stellen, liet het bestuur weten er geen deel van te willen uitmaken. Na lang dralen bleken de heren Groen en M. S. van Blijdestein (Tiel) zich hiervoor beschikbaar te willen stellen, terwijl de heer D. Zendijk, Overijssels afgevaardigde en lid van de Permanente Commissie aan de delegatie werd toegevoegd. De weigering van dr. Wikler om deel uit te maken van de delegatie kwam omdat tijdens de verde raad gadering van het opperrabinaat Utrecht van- 17 maart 1974 dr. Heymans had ge7 zegd, dat de Permanente Commissie niet anders verwachtte dan dat de heer Berlinger per 1 januari 1975 zal aftreden. Dr. Wikler: „Hij eiste toen, dat er aan het NIW een communiqué moest worden gestuurd waarin bekend gemaakt zou worden dat opperrabbijn Berlinger na 31 december 1974 definitief zou vertrekken. Wij hebben dit communiqué met alle kracht tegengehouden, al was het alleen maar uit égard tegenover de heer Berlinger."

Al eerder had het bestuur aan opperrabbijn Berlinger gevraagd langer aan te blijven ten einde een leemte in het mediene-werk te voorkomen. Het bestuur kreeg

Volgende week Motsaee Sjabbat Voordracht van Rabbijn Brodman in aanwezigheid van de

KALEWER REBBE

uit Israël

in de Van der Boechorststr. Aanvang 8 uur. ledereen wel-

kom.

(zie advertentie)

zinloos, wanneer het bestuur, te-

gen de achtergrond van wat de PC eist, nog eens om verlenging vraagt." Dr. Heymans wond zich hierover erg op. Hij beschuldigde dr. Wikler ervan de feiten rond het communiqué en zijn gesprek met opperrabbijn Berlinger te verdraaien en de woorden „de PC verwacht dat opperrabbijn Berlinger na 1 januari 1975 niet meer in functie zal zijn" verkeerd te interpreteren. „De PC verwachtte inderdaad, dat opperrabbijn Berlinger zijn werkzaamheden zou hebben gestaakt, aangezien we ervan uitgingen, dat dan de benoeming van een opperrabbijn van Nederland rond zou zijn. Maar er was geen sprake van dat de Permanente Commissie opperrabbijn Berlinger maar liever kwijt wil," zei de vice-voorzitter van de PC. De vergadering beraadslaagde

tot waarnemend rabbijn van het ressort Utrecht het best gewaarborgd zou blijven. Dr. A. Gomes de Mesquita en de heer Spiero, beiden als afgezanten van het zuiden des lands bevreesd voor het ontstaan van een vacuüm in de geestelijke verzorging voor de mediene, informeerden naar de mogelijkheden om rabbijn Drukarch te benoemen tot waarnemend rabbijn van Utrecht. Aangezien de Permanente Commissie en het Opperrabbinaat voor Nederland hierin beslissen, diende de heer Spiero een motie in, waarbij hij erop aandrong, dat de raad van het opperrabbinaat Utrecht per brief aan de Permanente Commissie verzoekt al haar invloed aan te wenden opdat het opperrabbinaat voor Nederland erkenning van de heer Drukarch als volwaardig rabbijn en diens benoeming tot waarnemend opperrabbijn van

Utrecht in overweging wil nemen. De tekst, welke door prof. dr. F. Schwarz definitief werd ontworpen, werd door de vergadering bij acclamatie aanvaard.

Berlinger:

Niet bij voorbaat neen Op een verzoek om zijn aftreden nog enige tijd uit te stellen zal opperrabbijn E. Berlinger niet onmiddellijk afwijzend reageren. „Ik kan u wel bevestigen, dat ik op zo een verzoek niet bij voorbaat neen

zal zeggen, omdat ik de hele tijd aan een belang denk en dat is mijn kehillot. Ik moet in overweging nemen of ik een verzoek inwillig om aan te blijven, tot er een opvolger is gevonden," zegt ons de heer Berlinger. Hij voegt eraan toe: „Ik heb mij bereid verklaard, nog minstens één jaar aan te blijven. Dat is 1974. Het woord .minstens' houdt de mogelijkheid van verlenging open." Wel zou het voor opperrabbijn Berlinger „een enorme klap betekenen als deze bestuurders (het bestuur Wikler es red. NIW) met wie ik zoveel jaren harmonisch heb samengewerkt zouden weggaan. Zo een verandering kan ik me helemaal niet voorstellen." De heer Berlinger acht het een moeilijke zaak af te treden „als er geen krachten zijn, die absoluut wensen, dat ik nu aftreed. Mijn persoonlijke opvatting is, dat als men een bepaalde leeftijd heeft bereikt men verplicht is zich af te vragen of men het nog aan kan. Ik wil niet wachten tot het zover is dat de mensen zeggen: wanneer gaat hij weg ?" Opperrabbijn Berlinger is van oordeel, „dat ik het fysiek en psychisch wel aan kan. Maar de manier waarop het kan gebeuren hangt af van de voorwaarden, die men mij stelt."

-

4

8 november

1974/23 chesjwan 5735

jrg.

110_nrjj

Liften met duim in de juiste richting verdient voorkeur door Henny Weinberg Trempen, trempisten, trempiade. Het is geen verbuiging van een bijvoegelijk naamwoord. Het zijn ingeburgerde Israëlische begrippen. Begrippen waarzonder een groot deel van onze jeugd niet zou kunnen leven. Liften wordt hier namelijk vertaald met het gehebraïseerde woord trempen (natuurlijk, hoe kon het anders, uit het Engels overgenomen). Het is de nationale sport, of de nationale noodzaak, hoe u het wüt noemen. Je bespaart een heleboel geld door langs de weg te gaan staan en te proberen op deze manier je bestemming te bereiken. Als sport gezien moet je natuurlijk oefenen. Ook theorielessen zouden wel eens noodzakelijk kunnen blijken. Want als je de verkeerde beweging met je duim maakt, kan dat tot eigenaardige verrassingen, of zelfs onaangenaamheden leiden. Dat gaat zo: Met je duim naar beneden verzoek Nu we het er toch over hebben, even een zijsprongetje. Was het Herzl, Weizmann of wie van de grote leiders ook weer, die zei dat we een gewoon volk moeten worden met alle positieve en negatieve eigenschappen van een volk. Met gevangenissen, dieven, prostitutie (nee dat zei hij er niet bij, dat is van mezelf). Nu, dat laatste, die prostitutie begint hier welig te tieren. En: er bestaat geen officiële controle, zoals in landen als Nederland. De prostitutie neemt hand over hand toe. Meisjes, vaak nog onder de 18, of zelfs 16 jaar willen op een, volgens hun ideeën, makkelijke manier veel geld verdienen. Een geweldige business waarbij ze vaak tot duizend pond per nacht verdienen. Bijverdienste, liftend, of in portieken, of bij mannen thuis, waar het maar mogelijk is. De kinderen realiseren zich zelden dat er grote gevaren aan dit soort trempen verbonden zijn. In de eerste plaats het altijd loerende gevaar dat een souteneur ze opmerkt en ze voor zich laat werken, waarmee hun hele „mooie" verdienste spoedig voor de kinderen zelf waardeloos wordt.

je om te mogen meerijden. Maar wijs je, per ongeluk of met moedwil, naar boven, wol dan heb je blijkbaar andere plannen. In andere landen, ook in Europa, rijden „de dames" in prachtige sleeën rond en stoppen naast heren om te vragen of ze interesse hebben. Hier doen we dat anders. Op zn Israëlisch. Het meisje wil waf bijverdienen maar heeft, omdat ze vaak nog minderjarig is, geen eigen kamer. Dan ga je liften, met je duim naar boven. Het gelach van mijn dochter toen ik dus probeerde te liften en, volgens mij gewoon, volgens haar belachelijk (en ze had dan gelijk) met mijn hand naar boven een automobilist probeerde te stoppen, kunt u zich voorstellen. Toen ik mijn lesje geleerd had was mijn probleem vlug opgelost. Binnen een paar minuten stopte iemand en we reden rustig naar huis.

Dan het gevaar dat ze nooit meer in staat zullen zijn ermee op te houden. Van hun geld willen ze vaak wel eens proberen hoe „stuff" smaakt. Later vind je ze terug met armen vol wondjes van het spuiten. Ook hierbij is het haast onmogelijk te stoppen. En dan, de mogelijkheid ziek te worden is hier oneindig veel groter dan in Nederland. Er is namelijk geen verplichte geneeskundige controle, waardoor het besmettingsgevaar vele malen groter wordt. Tenslotte bestaat er dan nog een soort van stilzwijgende overeenkomst tussen de politie, de prostituees en, ik durf het haast niet zeggen, sommige van de theocratische leiders. Van tijd tot tijd worden ze opgepakt en veroorgevangenisstraffen. deeld tot Onder welk hoofd dat bij de politie valt is me niet helemaal duidelijk, maar ze vallen blijkbaar mensen lastig of zoiets. Weet u wat hun reactie is: „Gelukkig, vakantie!" Want die dagen in de gevangenis

verdienen ze weliswaar niets, maar ze hoeven ook niet te „wer-

ken". Ze kunnen broodnodige rust

eindelijk

vinden

de

en

iemand anders zorgt ervoor dat ze op tijd eten krijgen. Maar daarna liften ze verder, of staan weer op de hoeken van de straat. En de vicieuze cirkel draait weer verder. Trempiade, een nieuw woord? Een instituut in onze samovleving, waarzonder onze soldaten haast nooit naar huis zouden kunnen komen. Soldaten kunnen wel gratis met de trein rijden, omdat de spoorwegen staatsbezit zijn. Maar de bussen zijn particuliere coöperatieven en die kunnen en willen zich niet permitteren gratis passagiers te vervoeren. Dat ze zelfs geen reductie geven is een probleem waarmee reeds verschillende Knessetleden zich bezig hielden. Maar waarvoor de oplossing op zich laat wachten. De treinverbindingen zijn zeer goed geregeld, maar niet frequent, zoals u dat gewend bent. Drie treinen per dag van Jeruzalem naar het noorden. Op tijden die beslist niet zijn bedacht voor de soldaten die op tijd op hun basis terug moeten zijn. Van Tel Aviv is het iets beter, maar dat is een gradueel verschil. Tussen haakjes, als u eens op bezoek komt, moet u beslist een keer

bij het liften weinig op aan '". I stand de duim staat. De bedoeling van meerijden is overduidel1

Met zo een bepakking komt het er

'

succesvol.

zon treinreis

Tel Aviv/Jeruzalem meemaken. Het duurt wel veel langer, maar er is zoveel te zien onderweg en zoveel te beleven, dat het zeker de moeite waard is. Een tijd geleden kon men in alle kranten de trotse mededeling lezen, dat er dusdanige verbeteringen waren aangebracht in het treinverkeer, dat het nu veel en veel sneller zou gaan. Ja, ja, wel sneller, maar niet snel. Sneltreinen zijn een volmaakt onbekend begrip. Op ieder stationnetje, ook het kleinste waar geen dorp te

vinden is, maar één of and«r ( briek staat, wordt gestopt' blijkt tenslotte dat je hi maar met een slakkegange '

doel wel bereikt. jfr Dat dit voor soldaten onm*i is valt te begrijpen. Vanda instelling van de 'n Soort oranje tramhuisjes, j je die twintig dagen per J a*J het regent, en die andere 3 * gen tegen de zon, kunt sC Dacht je dan. Trempiades leen en dan echt uitsluitend i soldaten. Bij het begin van (Vervolg op pa0'7 j

At

Aborteren in Israël bij wet verboden

Zwangerschapsonderbreking op drie manieren door dr. Herman Musaph Het is een feit, dat jaarlijks duizenden vrouwen in landen als Nederland en Israël zich laten aborteren. Daarom is het noodzakelijk na te gaan, hoe dit tragische sociale verschijnsel met zo weinig mogelijk schade kan gebeuren. Ook dient men zich af te Vragen welke preventie van abortus provocatus het meest efficiënt is. Als ik goed ben ingelicht zijn er in Israël drie manieren waarop een vrouw haar ongewenste zwangerschap kan

laten afbreken.

Dé eerste manier is, dat de vrouw in haar wanhoop gaat naar een niet medische aborteuze, met maar al te vaak de meest afschuwelijke gevolgen. De tweede is, dat de vrouw naar haar huisarts gaat. Deze verwijst zijn patiënte naar een ziekenhuis waar zij voor een commissie moet verschijnen. Deze commissie bestaat uit een vrouwenarts, een psychiater, een sociale werker en de geneesheer-directeur van het ziekenhuis. Zij beoordelen de motivatie van de vrouw en horen, indien mogelijk, de verwekker van de ongeboren vrucht. In de meeste gevallen is de reden van psycho-sociale en niet van organisch-medische aard. Dit houdt in. dat de psychiater en de maatschappelijk werkster de belangrijkste stem hebben. Geeft de commissie haar toestemming, dan wordt de vrouw in het ziekenhuis opgenomen, waar de abortus door een gynaecoloog wordt verricht. De gehele

procedure is gratis indien de vrouw aangesloten is bij Koepat Choliem, het nationale ziekenfonds, of een andere medische verzekering. Dan is de derde mogelijkheid, dat de vrouw naar

een

gynaecoloog gaat die tegen betaling in zijn behandelkamer of in het ziekenhuis de zwanger-

schap beëindigt. Ik beschik niet over exacte getallen en ik betwijfel of deze voorhanden zijn. Bij de eerste groep komen alleen de afschuwelijke

complicaties van ondeskundig handelen aan het licht, bij de derde groep is geen betrouwbare registratie voorhanden.

Rol van de vrouw In Israël is, evenals in Nederland, het aborteren bij de wet verboden. Maar in beide landen wordt niet tot strafvervolging overgegaan, als de medicus aborteert. Mijn zegslieden vertelden, dat er een groeiende tendens is bij de commissie om zo tolerant mogelijk op te treden. In Israël is de situatie gelijk aan die in Nederland zo een tien jaar geleden, toen de inspraak van de vrouw nog niet optimaal was. Men is nog niet qvergegaan tot de in

Nederland overheersende houding: de dokter heeft alleen na te gaan of

de vrouw in haar oordeel wordt beïnvloed door psycho-so-

*.

medische politiek betreft

ciaal bepaalde oordeelsvervalsin-

gen.

In Nederland ligt het uiteindelijke beslissingsrecht bij de vrouw en bij haar partner. En bij hen alleen. De inspraak van de vrouw is hierbij optimaal. Het ! van de arts wordt niet meer bepaald door een wetsartikel, maar door de eerbied voor de mens. die onze hulp komt inroepen en wie het direct aangaat. Men heeft dan de immorele houding van machtsmisbruik om zijn eigen persoonlijke opvatting op te dringen aan

een ander, voorkomen. Hiervoor is het noodzakelijk, dat de vrouw wordt opgevoed tot een zelfstandig denkend en handelen wezen. De emancipatie van de vrouw werkt hier duidelijk in de richting van een eigen, onafhankelijke oordeelsvormi]_g ook ten aanzien van het abortusvraag-

stuk. Wij weten, dat de beste preventie van ongewenste zwangerschap een goede contraceptie is. Dat wil zeggen dat wij de vrouw, zodra zij in haar vruchtbare periode komt, een goede voorlichting geven over het gebruik Van voorbehoedmiddelen, zodat zij de maatregelen kunnen nemen om ongewenste zwangerschap te voorkomen. Nu is goede voorlichting even noodzakelijk als onvoldoende. Wij moeten de jonge vrouw deze voorbehoedmiddelen op eenvoudige en di .crete wijze ter beschikking stellen. In Israël is dit op papier beter sreregeld,

dan

in

Nederland.

Reeds vele jaren bestp.at de regel, dat de meisjes en vrouwen van

huisdokter gratis (als zij aangesloten zijn bij bij voorbeeld voorbehoedKoepat Choliem) middelen zoals de pil kunnen krijgen. Natuurlijk hangt veel af van de relatie tussen dokter en patiënt. Als de dokter uit persoonlijke overwegingen alleen de pil verstrekt aan een gehuwde vrouw met vier kinderen, dan zal de ongehuwde vrouw of de vrouw met minder dan vier kinderen goed doen een andere huisarts te

nemen.

Van veel belang is de sociale pedagogiek, die de officiële instanties en de communicatiemiddelen uitoefenen. Als ik het goed zie, is er op dit gebied een duidelijk verschil tussen Israël en Nederland. In Nederland wordt ingezien, dat vooral de ongehuwde vrouw met de mogelijkheid van snelle wisseling van seksuele partner en de pasgehuwde vrouw, die nog een stuk sociale zekerheid met haar man moet opbouwen, gebruik maken van voorbehoedmiddelen. In Israël is het grote gezin beslist meer populair, vooral na 1967, en men zal bij voorbeeld vooral voorbehoedmiddelen gebruiken na het vierde

kind. De sociale pedagogiek is hierop afgestemd. Het is niet aan te nemen, dat Het seksuele gedrag van de jeugd, namelijk het doormaken van een experimenteel stadium, waarbij nogal eens wordt gewisseld van seksuele partner. in Israël anders is dan in Nederland. Hieruit volgt, dat het propageren van goede contraceptie in Israël even hard nodig is als in

n)^

genoeg om naar haar inz^jj handelen, omdat zij de tn°~, e heden met de orthodoxie i» vergroten.

Orthodoxie en De

hun

■)

Nederland, maar ik heb o druk dat er in Israël, geo verhoudingen, nog wat in len is. De regering is, vvat

contracen

orthodoxie is gebonden

Z'J mag doorbreken zelfs wenselijk zou zijn. Bij he. i\ functie van de seksualitelt J steeds bepaald door de vooi*' ting. Een van de gevplg een goede contraceptie en V jj emancipatie van de ontkoppeling van seks ?n % planting. In het moderne °r is de functie van de seks a , paalde strikte regels, die

5

*'

j

pressie van intermenselijK e van sympathie, intimiteii

j,

de minstens zo belangrijk v a voortplanting. De orthodoxie heeft hier D°», moeite mee, vandaar dat ? p.d staat tegenover n«* schijnsel van de masturbajj de seksualiteit voor het Aan cle andere kant moet d, dat vele rabbij"" soupiesse en het mogen kunnen opbrengen °\a volgelingen begrijpend te.'O te treden. Men bedenke. \A het algemeen de joodse doxie op seksueel gebied jj toleranter is dan bii voorb*

'*

rooms-katholieke

Nederland, hetgeen niet j neemt, dat bij liet óvergrojo van de Israëlische orthodoxe rabbijnen bij*j

impopulair ziin. En wat & e

,

tusproblematiek betreft:

lijke verschijnsel heeft dnJ1 j zijn goede kant. Want de *j die een ongewenste 7V!

schap wil

laten

Z?

niet naar de rabbi in, rr de dokter gaan. En deze staat han.r te helpen en te -( neni n de vaak zo moeilijl<e ,ji zakelijke wo. van dn bei-in 11 van haar zwangerschap-

'

Svember

1974/23 chesjwan

5

5735 jrg. 110 nr. 9

Zwangerschapsonderking

niet

Sjeëelat Jaawetz, 1,43 behandelt

onmiddellijk moord

Emden een zeer speciaal probleem op het gebied van de abortus. Een vrouw, die vol van berouw is ten gevolge van een misstap van een in overspel verwekte zwangerschap, en die zich van het door haar bedreven

Joodse ethiek Verwerpt abortus door rabbijn

M. Just

Ikbehoeft niet

met veel woorden bewezen te worden dat de s ethiek de geprovoceerde abortus niet goedkeurt. Deze j)i. L7*erstelt het leven primair en verlangt van de mens het te men en het op generlei wijze aan te tasten, hetgeen ook potentiële levenskansen van het embryo wordt uitgeBovendien worden Gods woorden in de Bijbel „peroe 0e", weest vruchtbaar en wordt talrijk (Gen. I), in de Se leer als een gebod opgevat, evenzo ziet de Talmoed in van de profeet Jesaja (45: 18) „Niet tot een woesheeft Hij haar (de aarde) geschapen, maar ter bewoning !w/ Hij haar gevormd", een oproep aan de mensen zich te L

-

È"ï^jjj""J*,"

goorden U berderen.

IJacha

(overlevering

der

doemde gebod van „weest aar" ook een verbod van doelmatig verspillen van sperma. Uit deze twee riften zou men zonder

fortiori mogen concludeiedere handeling om een te provoceren strijdig is

£^ hoeven t(J.te

e joodse wet. zonder op de ingaan of een

S„ handeling het karakter L etl moord heeft. is zulk een handeling door

I^H, 7*der

gens haar ziekte? Hoe, wanneer de geboorte van het kind wegens

zijn

Wetten) kent behalve het

—

lijke vragen laten Halachische Decisoren zich in hoofdzaak uit in hun Reponsawerken, niet eerder dan die der 17e eeuw. Immers, uit het in de Misjna genoemde geval is niet te zien hoe beslist moet worden wanneer het leven van de moeder niet direct doch indirect door de foetus bedreigd wordt. Hoe moet beslist worden wanneer de voortzetting van* de zwangerschap levensgevaarlijk is voor de moeder we-

.

uitgevoerd in zuiver

*_ijn Sche termen niet scherp te y nii n als een verboden handelt), ol«dat volgens de Halacha het &eb°d van „weest Vh 0,tebaar" noch het verbod van *(a .spilling op de vrouw van i 3sing is Voor zover de wel als moorddelict van 1. sch gezichtspunt zou kun\ *°fden beschouwd, zou deze to";*-neer hij door een vrouw k' l Jn uitgevoerd verboden die-

Als basis voor de bepaling in de

Misjna dat het kind indien het leven van de moeder in gevaar komt zo lang het met een groot deel van zijn lichaam (of met zijn hoofd) de baarmoeder nog

niet verlaten heeft, zal gedood worden om het leven van de moeder te redden, geeft Maimonides het principe van „Rodef" aan. Dit principe houdt in, dat een Rodef, een moordenaar, die iemand achtervolgt met de intentie hem te vermoorden, zonder meer door een derde die zijn moordplannen wil doorkruisen, gedood mag worden. Het kind, zo redeneert Maimonides, is in dit geval als Rodef te beschouwen, zij het ook een Rodef zonder voorbedachten rade tot moord en mag daarom wegens het door hem in gevaar gebrachte leven van de moeder, gedood worden. Anders wordt het wanneer het kind al gedeeltelijk

toekomstige

gebreken

de

moeder geestelijk uit haar even-

wicht zal brengen? In dergelijke vragen neemt Rabbi I. Lampronti, de befaamde Italiaanse arts en Halachist, uit het begin van de 18e eeuw, in zijn grote verzamelwerk Pachad Jitschak, de meest stringente houding aan. Volgens hem mag een abortus alleen dan gepleegd worden wanneer het embryo er de directe oorzaak van is dat er gevaar is voor de moeder, echter niet wanneer de zwangerschap

voor de moeder een gevaar betekent wegens haar ziekte, die niet uit de vloeit.

zwangerschap

voort-

Rodef Zich beroepende op het door Maimonides hier toegepaste principe van Rodef, beschouwt Lampronti de abortus uitsluitend toelaatbaar daar waar het embryo de enige

I * Worden.

Geoorloofd

Fc a'acha echter heeft in de van het woord moord, e n moord aan een reeds V tf-j _> levend mens, gerubri-

'

!Vr

*ïaar

ondanks dat het, wat betreft, in de Halacha [H °Uvv en precieze term voor de ,
-^

\?*

heersen WJ V( n tussen

er

speelt de fase waarin de zwangerschap verkeert een belangrijke rol. De eerste veertig dagen na de conceptie zou men op

> k.3 f Nik*1

grond van een uitlating in de Talmoed, namelijk dat men in dit stadium nog niet van een levend wezen kan spreken, veel toegeef-

S.h V ,5 k omen.

lijker

kunnen zijn. Om tot een resumé van het Halachische gezichtspunt, gezien de

de oude bronnen terug te . j. men naar een bepaBijbel verwijzen in

meningsverschillen

*% de fwXXI,

22—25, waar voor van een geboren degene die dit veroork 6 eeft, alleen een geldboete wordt (dit volgens de exegese van de

Ju

* S5?.

n der Bijbel in genoemde

boete is als geaan de vader van J(, ftietigde, nog ongeboren als een nerstei N.°_ beaoeld m toegebrachte schade ïW s de Bijbelse opvatting X„ kinderen de vader toe, *?? h*Jn *k v 2iJn bezit), en niet als een Vjj ?* n een tegen de goddellijanc zonde van net *>ek in een mensenleven. _J«1 k}-s .de Halacha dus, de ftt eniet met moord gelijk steld, vinden wij toch Codex bii k*W.° n,des in zijn een principe d at kenmerkend is voor 's J| Paling in moordzaken. e uit de Misjna in trac-

,

■ kMaf

KCj._■ " a

al°t

XII-6

afkomstige

gedaan (mag) moet J*-H6l ï*anneer de barensnood

V

_

nioe tl» 6.vra der deze in levensge°ht heeft en ze alleen et a ]y

°°dmaken van het te d gered kan worden.

abortus te plegen, ten einde hun leven uit de handen van de moordenaars te redden. Die kwestie ontstaan uit de vreselijke omstandigheden van die jaren, heeft haar basis gevonden bij verschillende Halachisten voor de beslissing van de vraag der abortus wanneer het leven van de moeder en van het kind op het spel staat. Sommige Decisoren zoals J. Lipsjitz in zijn bekende commentaar op de Misjna „Tiferet Jisraeel" is van mening dat in zulke gevallen het leven van de moeder ten koste van het leven van het kind, gered mag worden, zelfs nadat het kind gedeeltelijk de baarmoeder verlaten heeft. Van dezelfde mening is ook prof. D. Hoffman in zijn werk „Melamed Leho'iel". Daartegenover zijn er anderen die zich op het standpunt stellen dat wij mensen in zulke gevallen niet in Gods zaken als beslissers mogen optreden. In de laatste jaren hebben de Halachisten zich bezig gehouden met de kwestie van het toestaan van abortus in gevallen van lichamelijke of geestelijke afwijkingen, die zich na de geboorte zullen openbaren, zoals ten gevolge van mazelen, rode hond of het gebruik van Thalidomyde door de moeder. In de werken van de rabbijnen Zweig en Unterman worden deze vragen behandeld maar zij vinden geen basis om daarom een abortus toe te staan, tenzij de gebreken van het te baren kind de gezondheid van de moeder ernstige schade zouden kunnen toebrengen.

In alle bovengenoemde kwesties

de Decisoren be?**<* de graad van gevaar 6 moeder om in het een of k s Peciale geval de abortus V staan, welke meningsverm de Halachische respontuur door meerdere
ï

wachtte op iedere zwangere vrouw in het getto de dood, samen met haar foetus. Rabbijn Osjrie stond de daar in zwangerschap geraakte vrouwen toe om

Conceptie

meningsver-

*.(j " Deze

kwaad wil bevrijden zodat zij niet langer door de aanwezigheid van de vrucht van haar zonde geplaagd wordt (welk kind overigens een mamzer zou zijn), vraagt om verlof de zwangerschap te onderbreken, hetwelk volgens Emden in zijn lang Responsurn aldaar geoorloofd zou zijn. Een niet gehuwde vrouw echter wil deze auteur het onderbreken van haar zogenaamde illegitieme zwangerschap, niet toestaan. Nog een andere in zijn historische achtergrond uitmuntende beslissing, door een rabbijn in het getto van Kovno in de catastrofale jaren van de Tweede Wereldoorlog opgenomen in het Respansawerk Mi'maamakiem (auteur E. Osjrie) moet hier vermeld worden. Door de verordening der nazi's

Rabbijn

M. Juït

uit het lichaam van de moeder is, waarbij het principe van Rodef niet meer uitsluitend op het kind van toepassing is omdat niet meer nauwkeurig vast te stellen is wie van beiden, kind of moeder, als vervolger en wie als vervolgde geldt.

Introductie genoemde eigenaardige kwestie zoals ze in de Misjna en ih de Codex van Maimonides alsook in Sjoelchan Aroeg, Ch. Misjpat 425, behandeld wordt, betreft de laatste fase van de ontwikkeling van zwangerschap en geeft nog geen instructies voor de vele vragen omtrent de wel of niet toelaatbaarheid van het onderbreken van een zwangerschap in zijn vroegere fasen. Over dergeDe hier

Rodef (vervolger)

is. Als een vertegenwoordiger van de meest gematigde houding in deze vragen, kan de twintig jaar geleden overleden Sefardische opperrabbijn van Israël, chacham B.Z. Oeziël, genoemd worden. Hij beroept zich op een oude wet in de Talmoed betreffende de wijze van terechtstelling wegens een Degaan misdrijf van een zwangere

vrouw

(zie

Tractaat Arachien

7)

waaruit te zien is dat al wegens het psychische tijdelijke leed der vrouw het embryo vernietigd wordt. Een origineel Halachisch denker uit de 18e eeuw ging hem daarin voor.

Het is de in Altona wonende rabbi J. Emden, zoon van de Am-

sterdamse rabbijn Zwi Ashkenazi

bekend onder de naam Chacham Zur). In zijn Responsawerk

der Halachis-

ten, te komen hoe beslist moet worden, kan men stellen, dat de abortusingreep zou kunnen worden toegestaan tot het moment van het begin van de geboorte, indien er zonder dit gevaar dreigt voor de moeder. Vanaf het moment van het op de wereld omen van het kind, zou het ingrijpen met het dodelijke gevolg voor het kind alleen dan kunnen worden toegestaan wanneer zonder deze ingreep én het kind én de moeder het leven zullen verliezen. leder geval dient individueel overwogen te worden en in het licht van de gegevens en van de beslissingen die legio zijn in de

Halachische literatuur, bestudeerd en daarna beslist te wor-

den. Rest nog te vermelden dat bij de in de staat Israël geldende wet de abortus verboden is en met gevangenisstraf

bestraft kan wor-

den. In het jaar 1966 heeft de desbetreffende wet een amendement ondergaan naar de meer verzachtende kant. De oorsprong en de basis voor de wetten in Israël op dit gebied liggen in het Engelse wetssysteem en hebben helaas niets te maken met de joodse leer en ethiek.

Liften in Israël is graag

benutte vervoersnieuws (Vervolg van pagina it)

lenlange rijen, soms tot een paar honderd soldaten, manlijk en vrouwelijk, staan de mensen van de militaire politie. Ze regelen het verkeer. Nee, niet het verkeer dat voorbij dendert. Het verkeer dat stopt. En in ons goeie land stoppen de meeste automobilisten die plaats hebben wel. Tenslotte zijn ze op hun beurt te zijner tijd ook soldaten en moeten een „tremp" vangen. Praktisch zon-

der uitzondering. Je vraagt je af waarom de M.P. een helm op zijn hoofd draagt. Als je zelf chauffeert wordt het je gauw duidelijk. Niet alleen dat men er als gekken rijdt (we staan bijna bovenaan de lijst van jaarlijkse ongelukken in de hele wereld, een wat dubieuze eer) maar op het moment dat zon automobilist stopt dringt de hele rij van die honderden mensen op, en dan moeten die twee jongens hun mannetje staan. Letterlijk! Als je niet oppast vallen, al die soldaten over je auto heen en rukken je deuren eruit om maar mee te kunnen rijden. Daarom stoppen de meeste automobilisten niet, als er geen M.P. in de buurt is. Te gevaarlijk, want wie zal de autoschade betalen? Wie zal het repareren? Hoeveel tijd zal je

dan zonder

auto zitten? Wat

zegt de verzekering? Het speelt in die ene seconde allemaal door je hoofd. Nee, de M.P. is een fantastische instelling. Ze zorgen ervoor dat degenen die het eerste

kwamen, ook, meestal, nou ja

—

het eerste wegkomen. Als je dus op een „onbewaakte plaats" staat, wees dan verstandig en loop even een kilometertje. Probeer het in je ééntje. In je militaire kleding, ja ook die heel korte rokjes van onze meisjessoldaten z_jn uniformen, kom je vlug genoeg weg. Geluk moet je ook hebben. Dan kan het gebeuren dat je een keer iemand treft die geregeld jouw kant opgaat en bereid is, als hij je aardig vindt, je mee te nemen. Je krijgt, in het nette, een vaste verhouding. Het leuke van het trempen schijnt niet te liggen in het besparen van je geld alleen. Maar vooral in de mogelijkheid andere mensen te leren kennen, gesprekken te ben, te zien hoe „men" zichhebgedraagt. Vooral onze vrouwelijke soldaten genieten daarvan. Maar, en dat is beslist anders dan elders in de wereld, het heeft niets van een huwelijksmarkt. De meiskes zijn niet op zoek naar een echtgenoot, of partner op die manier. Vele Amerikaanse meisjesstudenten die ook proberen te liften, zijn in het begin verbaasd over de weinige avances die gemaakt worden. Dat waren ze wel anders gewend! Natuurlijk we zijn hier in, wat met de mooie christelijke term wordt aangeduid als het „Heilige Land", maar gelukkig hebben we geen heiligen onder ons. Dus gebeurt er heel soms wel eens iets vervelends. Vaak de schuld van het meisje in kwestie die als iedereen hier, heel vrij in de omgang is, maar er niets mee bedoelt. De man in kwestie heeft dat niet zo begrepen en dan begint het „spel der verwarringen". Ja, trempen is de nationale sport, trempisten zijn meestal de jonge mensen die geen geld hebben om de, niet eens zo dure, bus te kunnen betalen. En trempiades zijn speciaal ingericht voor onze sol-

daten. Laten we hopen dat ook u, als u eens in Israël rondtoert, en plaats hebt, iemand van die trempiade

wilt meenemen.

6

8 november

Abortuswetgeving in Israël wordt aanzienlijk milder door dr. Aaron Zwergbaum Het is aan te nemen, dat ook in Israël, net als in vele andere landen, de bestaande abortuswetgeving, waarbij het afbreken van zwangerschappen is verboden, zo niet geheel afgeschaft, dan toch wel aanzienlijk verlicht zal worden. In Israël wordt het abortusprobleem niet als een zo dringende en gevoelige zaak beschouwd, niet omdat dit probleem met al zijn sociale, medische en ethische aspecten en complicaties niet zou bestaan. Israël wordt met zulke acute problemen betreffende de veiligheid, de immigratie en de economie geconfronteerd, dat er eenvoudigweg de abortusproblematiek aan geen hoge prioriteit is toege-

kend.

Daar komt nog bij, dat er in Israël tot dusverre geen Dolle Mina-beweging bestaat, welke radicaler en minder democratisch zou kunnen optreden dan de reeds functionerende organisaties, die niet alleen op papier maar vooral ook daadwerkelijk gelijke rechten voor man en vrouw nastreven, zodat dus dit vraagstuk niet het onderwerp van allerlei manifestaties en demonstraties is geworden. Van de andere kant werd de tussen de rechtspositie en de werkelijke situatie bestaande kloof in toenemende mate als een ondraaglijke last gevoeld. Daarom riep de regering een commissie van deskundigen in het leven, die het probleem moest bestuderen en voorstellen moest doen ter oplossing van dit vraagstuk. Volgens het Israëlische wetboek

van strafrecht, dat uit het

jaar

1936, dus de Britse mandaatsperiode, dateert is zowel degene die

een vrouw aborteert of tracht te

aborteren strafbaar als de vrouw die zelf abortus pleegt. Ingevolge de paragrafen 175 tot 177 wordt de handeling als misdrijf gekwalificeerd.

Gevangenisstraf Er staat bovendien, dat degene die bij een vrouw abortus pleegt veroordeeld kan worden tot ten hoogste 14 jaar gevangenisstraf, terwijl een vrouw die zelf haar zwangerschap onderbreekt, met ten hoogste zeven jaar gevangenisstraf kan worden gestraft. Daarbij moet direct opgemerkt worden, dat de Israëlische rechtbanken de bij de wet vastgestelde maximum straffen slechts uiterst zelden toepassen, zodat in de toch al sporadische gevallen, dat iemand wegens het plegen van abortus werd veroordeeld, de rechtbank de straf weergaloos laag bepaalde. Hoewel de wet geen bijzondere verzachtende omstandigheden bij abortus erkent, toch ontwikkelde er zich in de afgelopen decennia een liberale praktische jurisprudentie en ten slotte kwam het zover, dat strafprocedures alleen dan aanhangig gemaakt worden, indien iemand bij de abortus- schade heeft opgelopen. Terwijl het zwangerschapsonderbreaantal kingen, dat jaarlijks in Israël plaatsvindt op 50.000 tot 60.000 wordt geschat, kan men het aantal desbetreffende processen aan één hand aftellen. Van deze aborti is een groot aantal om zo te zeggen gelegaliseerd: in ziekenhuizen en bij ziekenfondsen staan bijzondere medische zwangercommissies schapsonderbreking toe, als ze ervan overtuigd zijn, dat fysiek of psychisch letsel zou kunnen

ontstaan, wanneer de zwangerschap niet kunstmatig wordt beëindigd. De juridische motivatie is dus, dat een noodtoestand de abortus rechtvaardigt.

Woeker Bovendien zijn er artsen, die hun patiëntes „helpen" en daarvoor een honorarium vragen, dat tegenwoordig naar het heet 700 tot 1000 Israëlische ponden bedraagt, zodat het abortusprobleem in de praktijk en persoonlijk vooral voor die vrouwen bestaat, die noch de bovengenoemde toestemming verleend krijgen noch dit woekerhonorarium kunnen opbrengen.

Eind september 1974 besloot de Israëlische regering haar leden de vrijheid te verlenen om voor datgene van beide bij de Knesset ingediende wetsontwerpen ter hervorming van de abortusparagrafen naar eigen goeddunken te stemmen. Het gaat hierbij om twee verschillende voorstellen. Het gematigd ontwerp werd dat door leden van diverse Knessetfracties, met uitzondering van de religieuze partijen die de legale status quo willen handhaven, ingediend. Het radicalere voorstel wordt gesteund door Meir Pail van de Mokeed, Marcia Friedmann van de Liga voor de burgerrechten en Jedidia Beëri van de Likoed. Het gematigde wetsontwerp houdt in, dat abortus provocatus ook in de toekomst nog in principe strafbaar zal zijn, behalve in de volgende gevallen:

"

de bevalling brengt het leven

van de vrouw in gevaar; voortzetting van de zwangerschap vormt een gevaar voor haar fysieke of psychische gezondheid; de zwangerschap is het gevolg van een seksueel misdrijf;

"

"

Leden synagoge Los Angeles in show-bizz door Torn Tugend De nauwelijks opvallende synagoge in het westelijk deel van Los Angelos telt een paar van de meest welvarende gelovigen in de Verenigde Staten en daarnaast anderen, die in geen jaren ook maar één behoorlijk maandsalaris wisten te verdienen. Een levendige predikatie of een mooi gezongen gebed wordt met een hartelijk applaus begroet. Men vindt hier niet zoiets als een dringend beroep op de portemonnee of een jaarlijks te houden diner-dansant. Voorts is er maar heel weinig te bespeuren van die andere maatschappelijke en poli-

tieke zaken die zo kenmerkend zijn voor de in alle opzichten vol.

groeide Amerikaanse

meenschap.

geloofsge-

De

tweehonderdvijftig leden, beambten en geestelijke leiders van de synagoge hebben allen één ding gemeen. Allen zijn zij op een of andere wijze betrokken bij de show-business. Vanaf de topster tot de figurant; vanaf de succesvolle producer van televisiestukken tot de schrijver van songs die nog geen naam heelt weten te maken. Tijdens een kortgeleden gehouden vrijdagavonddienst, werd een slungelige bezoeker die helemaal achteraan zat, opgeroepen, om een van de verhalen van Sjolem Aleichem, over de goede mensen van Chelm, voor te lezen. De lezer verknoeide weliswaar een paar regels van dat verhaal, maar omdat hij nu eenmaal Walter Matthau was, slaagde hij erin het probleem met vakkennis te overwinnen. Bij andere gelegenheden, sprak tijdens de maandelijkse diensten de blijspelschrijver Jerry Lewis over: Wat bete-

De eerstgebouwde synagoge van Los Angeles.

kent het

jood te zijn? Tijdens de

Jom Kipoerdienst van vorige jaar

gebruikte Erich Segal, de schrij-

ver van Love Story het meest indringende cliché uit zijn bestsel-

ler, „Liefde betekent dat je nooit

sorry hoeft te zeggen", om erop te wijzen dat de Grote Verzoendag altijd inhoudt dat je móét zeggen: „sorry!" Andere duidelijk te herkennen gezichten onder de witte yarmoelkes, duidelijk een kleur die dit jaar „in" is in Hollywood, zijn die van Sammy Davis Jr., Milton Berle, Jack Benny en een hele

groep van mindere godheden. De huishouding van de „Synagoge voor de Showbusiness" is van een verfrissende eenvoud. Haar synagogeruimte en vergaderzaal behoorden oorspronkelijke tot een tempel waarvan de gelovigen wegtrokken toen de stad aankondigde dat er een snelverkeersweg zou komen die dwars door 't gebouw zou komen te lopen. Maar de stadsplanners der gemeente veranderden van gedachten en 't gebouw werd vrijgegeven voor een school voor dove kinderen. Toen de heer Powell en twee an-

1974/23 chesjwan 5735

de vrouw is ouder dan 45 jaar de huwbare "of heeft nog niet beleeftijd (17

wettelijke jaar)

reikt;

"

het kind zou

"

het kind zou buitenechtelijk

lichamelijk of

geestelijk beschadigd ter wereld

komen;

zijn; de geboorte zou het gezinsleven van een vrouw, die reeds veel kinderen heeft, ernstig bedreigen.

"

Het radicalere voorstel dat uitgaat van het „grondrecht der vrouw zelf te beslissen of ze een kind ter wereld wil brengen of niet", geeft abortus in de eerste twaalf weken van de zwangerschap in principe vrij en accepteert daarmee dus de zogenaamde „termijnoplossing". Maar ook dit voorstel staat erop, dat de operatie in een ziekenhuis of een door het ministerie van volksgezondheid erkende kliniek wordt uitgevoerd.

Minister Victor Sjemtov volksgezondheid verklaarde het

gematigde

voorstel

van dat bijna

identiek is aan de aanbevelingen van de eerder genoemde rege-

ringscommissie en dat hij achter dit wetsontwerp staat. Het heeft er alle schijn van, dat dit ontwerp door de Knesset zal worden aanvaard, maar er zal bij de

stemming erover geen coalitieof partijdiscipline gelden, doch iedere afgevaardigde zal naar zijn beste weten en geweten

stemmen.

Het zal echter nog wel enige tijd duren, eer het zover is, want de parlementaire procedure bevindt zich nog steeds in het beginstadium en de eerste behandelingsronde van beide voorstellen heeft nog niet eens plaatsgevonden.

Kalm Men kan niet zeggen, dat het probleem rond de zwangerschapsonderbreking, nu de zaak op gang is gekomen, de publieke opinie erg aangrijpt. Weliswaar verschenen er artikelen in de pers en kort geleden werd er voor de radio een forum van deskundigen over dit onderwerp gehouden, maar met de opwinding, die er wegens dit probleem in andere landen heerst, valt dit beslist niet te vergelijken. De Israëliërs blijven er kalm onder. Na het radioforum konden de luisteraars hun mening over dit

der e leden van het stichtingscomité de directeur van de school over deze kwestie benaderden, stemde de laatste er al snel in toe de school weer te laten beantwoorden aan haar vroegere functie. Met dien verstande: ééns per maand en men zou er geen huur voor vragen. Voor de mensen die hier beroepshalve hun werk doen, hoeven geen kosten te worden gemaakt Jerome Hiram Guller, een conservatieve rabbijn uit New Vork. die later begeleider van jonge talenten werd, leidt de diensten. Alan Blye, vooraanstaand producer van televisie-stukken, is voorzanger, hierbij afgewisseld door de- Israëlische acteur-zanger Mike Burstein, die de diensten op de feestdagen leidt. In het brede spectrum van het Amerikaanse jodendom, neemt de Synagoge voor de Showbusiness een aparte plaats in als „Onafhankelijke liberale I conservatieve Synagoge". Een paar van de nieuwe vormen, zoals de diensten ééns per maand, gemengde diensten van mannen en vrouwen, en een eredienst die onderstreept wordt door applaus kunnen wellicht de traditionalisten schokken. Maar al deze dingen kunnen het gevoel van warmte en toewijding niet wegnemen, dat de gelovigen bevangt die geregeld de ruimte opvullen nadat de 350 stoelen zijn ingenomen door andere mensen. Powell, die in zijn onderhoud voorziet als vice-president voor reclame- en perszaken bij de Metro Goldun/n-Mayer studio is bepaald niet onfamiliair met zijn medegelovigen, die op een of andere wijze een weg terug vonden naar het praktizeren van het jodendom, via déze synagoge. ,Jk groeide op als orthodoxe jood," zegt hij. „Maar na een poosje ging ik niet meer naar de diensten. Ik merkte dat ik niets met die andere mensen gemeen had, geen belangstelling die ik deelde. Wij organiseerden deze synagoge om het contact met joden in de amusementswereld, die eigenlijk geen joden meer waren,

'

jrg. 110

nf

vraagstuk kenbaar maken. # T procent

van de deelnemers » voorstander van een ingrijPeJ hervorming, veertig procent 1 ertegen, waarbij de vrouwen n

het grootste deel tot de voors 1 ders behoorden. Pro en contra werden alle menten aangevoerd, welke overal ter wereld hoort, „moord op het ongeboren v tot „baas in eigen buik". J-*L|| cussie had echter ook raelische kanten. De dreig*J

*

.

»J

'

J\

„bevolkingsexplosie", elders sterk argument der van hervorming der abortus*! geving, schitterde hier door*| strekte afwezigheid, omdat het oog immers alleen op gericht houdt en niet op de *| reld als geheel. > Daarentegen wezen velen "P 2 belang van een hoog ..ebooj/J cijfer ten behoeve van d( | ging van het land. De tegen-J! ders van abortus wierpen, *°jl men begrijpelijk overigens, j| in het strijdperk, dat de do«\J nazis aan het joodse volk to*a brachte verliezen zoveel niO#ê 1

*J

**

opgeheven moeten Worden. Men wees ook op het vet*!

tussen het geboortencijfer Aet l den en dat van de

Israël: 27,3 promille tegen | promille. Men wierp daarM J gen, dat juist de oorlogen d'<ï rael heeft moeten voeren, h

bewezen, dat de kwalitei soldaten heel wat belangrijk'" I dan hun aantal. Orthodoxe deelnemers aa cussie verklaarden, dat het f tionele begrip pikoeach nefe»] vensgevaar, een tameli speelruimte voor de gel de zwangerschaptronderbrelil!s| biedt en dat aborti in

meen tegen de joodse o: indruisen. Maar ook de

trouwen brengen niets aborti in, wanneer deze v°li de artsen tot het welzij n moeder of ter voorkoming geboorte van een volkomen ■ terlijk kind noodzakelijk staan dus op het standpunt i de huidige wettelijke situa' voorkeur verdient, maar M mening wordt alleen do?*,, \ minderheid van de bevolk'"' <& de Knesset gedeeld. Daar 01 hoogst waarschijnlijk binnen J tere of langere tijd ook het verbod om zwanger; af te breken weliswaar m e J heel afgeschaft, maar toch z behoorlijk verzacht worden-

A

*

.

te herstellen: We deden a enige wijze waarop we I< e j den bereiken. We kenm n "", /. veel mensen die elke j/ki"" J een keer komen, die >'" IJ f twintig of dertig jaar mee een sjoel waren geweest." J „Ais ftef er werkelijk of A komt, dan hebben we enW' J de meest vooraanstaande ''■$ schieters" ter wereld eSij baar," aldus Powell. „Het P c ft de een keer dat Walter Ma

"

l

'

even telefoneerde, een s "jV vijf, zes mensen belde en «*\ f i met liefst vijftigduizend doV'U de proppen kwam." Wat Qe\J er als een lid van de 96 geen zin heeft zijn deel "f dragen aan de werkzaai"l'J van de synagoge? „Geen f/ probleem," aldus rabbijn Y i t „We gooien hem er echt We hebben hiervoor een

'\i

" ' '4

tere manier. We nemi nisch contact op mei :ïjn ke beheerder."

Bon

Hierbij

geeft

ik

J

J

mij op

abonnee van het NIEUW ISRAËLI

,1

WEEKBLAD N. Z. Voorburgwal 23»

Amsterdam-C.

"''''

Naam Adres Plaats

J

abonnementsgeld Het J f 52,— per jaar / halfjaar / 13, per kwarv

’ —’

zal door mij worden maakt op uw postgiro Gemeente Giro J 472 / Bankier

v

'Jv

° fnJ>J\

Crediet- en Handelsbank Postbus 10589, Amsterdam

''

Handtekening: *) Doorhalen wat niet gewenst.

! J\

7

8 november 1974/23 chesjwan 5735 jrg. 110 nr. 9 Op eigen initiatief te horen

maatschappij op verzoek van de politie de telefoon van de nazipartij af. Maar toen deze groep nazi's in appèl ging bij het gerechtshof, kregen ze het recht opnieuw hun venijn en haat te spuien ten overstaan van iedereen die er zin in had een munt in de telefoonautomaat te gooien.

Lastercampagnes via de telefoonlijn door June Elliot

'merhet n

gebied van San Franciskan men een telefoonnumdraaien en luisteren naar een op de band vastgelegde boodschap van de Amerikaanse nazipartij, die in de telefoon9'ds te vinden is onder de n aam National Socialist White Co

People's

Party

socialistische partij ken).

(Nationaal-

voor blan-

~e meeste mensen weten wel dat "« boodschappen van haat beMaar als je er zélf een be'uistert, dan is dat een afschuwelijke ervaring. Vooral als J e je eigen telefoon gebruikt, in ?e veiligheid en gezelligheid van Je eigen huis. Dan komt er een

gaan.

yfeselijke

gedachte

bij

je op:

dit in Amerika gebeuren?

°e mededelingen veranderen af

n toe. Maar alle zijn varial'6s op hetzelfde thema: „Blanken, beschermt jezelf! Past op, de joden en de zwarten het op jullie gemunt!" de allernieuwste boodschap stelt men de joden aansprakelijk de akelige situatie waarin e Duitsers leefden van 1918 tot 1938. De joden, aldus degeen die "e mededelingen doet, hadden een volledige controle over alle van het Duitse politie*e en zakelijke leven. „Er was voor de Duitser, die geen stuij'er bezat, geen recht." Hij was als de joden onroerende goederen en bezittingen aftikten, fysiek door joden beëdigd werd of gedwongen werd

*

Rebben °

'e

„verbasteren".

~e

gedemoraliseerde Duitser, algaat de boodschap verder, leP door de straten, duizelig

i.us

**n honger en keek naar binnen b -i de restaurants, waar joden v

an

allerlei kostelijke

heerlijk-

heden zaten te smullen. Om meer van dergelijke „ware feiten" te weten te komen wordt de luisteraars verzocht één dollar op te

sturen.

Alle joden, en ook enkele nietjoden, verafschuwen dit soort boodschappen. Maar weinigen zijn het er met elkander over eens wat men er aan kan doen, als dat al mogelijk zou zijn.

Boodschap „nummer

57"

werd

afgedraaid voor een kleine groep

enkele mensen. Hier volgen reacties nadat het oorspronkelijke gevoel van „een trap in de

rug" wegebde. Een zestienjarige

ik me af: veroorzaken zulk soort boodschappen werkelijk een „gevaarlijke situatie?" Een advocaat: „Wij komen allemaal in grote moeilijkheden als we eenmaal beginnen met het zelf interpreteren van het eerste artikel van de Grondwet. Wanneer je daarmee eenmaal aan het liefhebberen gaat, waar eindig je dan? We zullen dan ideeën willen beschermen waarmee we het eens zijn of dingen willen elimineren die we niet mogen of vrezen. Mijn verstand en gevoel zijn het hiermede niet eens."

Een andere man: „Het is gewoon totaal verkeerd! Joden zijn altijd opgekomen, als eersten,

voor de rechten van iedere minderheid. En als Amerikanen weten we, dat onze voorvaderen hebben verondersteld, dat verantwoordelijkheid behoort samen te gaan met meningsvrijheid. Het probleem van nu is, dat er geen verantwoordelijkheidsgevoel meer bestaat. Maak me nou niet wijs dat de auteurs van het eerste artikel van de Grondwet voor de nazi's het sein op veilig zouden hebben willen zetten." In Connecticut sneed de telefoon-

In San Francisco is er bij de politie een schrijver-in dienst van wie het bekend is dat hij actief lid van de nazi-partij is. Joodse gevoelens worden beledigd, maar een wisseling van personeel schijnt onmogelijk. Slechts enkele joodse organisaties zijn voor een wet die smaad van de zijde van groepen veroordeelt. Het zijn de joodse oorlogsveteranen en het World Jewish Congress. Volgens het Jewish Bulletin uit San Francisco is de Anti Lasterliga in Amerika gekant tegen wat voor wet ook die groepen die laster bedrijven zou kunnen bedreigen.

Althans voor zover ze dergelijke ontwerpen onder ogen heeft gehad. „Maar men is principieel niet gekant tegen een zorgvuldig opgesteld wetsartikel dat de gevaren welke het eerste artikel van de Grondwet loopt, zou kunnen elimineren."

jongen, wit van woede: „Ze hebben het recht niet zoiets te doen. Ze behoren in de gevangenis thuis. Is er dan geen joodse Defense League in San Francisco? Ik zou me graag bij hen aansluiten en het gebouw dat ze gebruiken opblazen — met hèn erin!" Een

veertienjarig

meisje:

„De

mensen hebben het recht alles te zeggen wat ze willen. Zaten

de joden toen in de concentratiekampen? Dan was het voor hen toch wel een moeilijke opgave Duitsers te arresteren terwijl ze terzelfder tijd zelf gevangenen waren,

nietwaar?"

Een elfjarig meisje, dat op school getreiterd was omdat ze met Rosj Hasjana was thuisgebleven: „Ik hoor dit niet graag. Het maakt me bang!" Een onderwijzer: „Ons eerste grondwetsartikel belooft vrijheid

van meningsuiting aan iedereen.

De nazi-boodschappen kun je niet tegenhouden, voor ze een „duidelijk en aanwezig gevaar" inhouden, waardoor mensen tot rellen of revolutie of iets dergelijks komen. Ik heb er zelf een vreselijke hekel aan, maar toch vraag

In de Verenigde Staten komt men er rond voor uit tot de nazi's te behoren. Per telefoon en met demonstraties.

Frankrijk koerst op Arabieren door drs. et

Harry van den Bergh

goede moment om weer op de oude koers niet volledig gespeend was van enig moreel de Franse regering Inhet Midden-Oosten is sinds 1967 terecht te komen. Dat moment was er in besef, verwachtte men, nadat de aanwezigde ogen van de generaal toen Israël op 5 heid van Libische Mirages in Egypte tegen Israël allesbehalve populair ge- juni 1967 uit zelfverdediging zijn Arabische de afspraken in zonneklaar was, dat de Zesdaagse oorlog jast. Bond de buren aanviel. President Pompidou zette na Fransen hun koers zouden bijstellen. Dat generaal Charles de Gaulle de Gaulle consequent het beleid van zijn kwam het duidelijkst tot uiting toen werd manoeuvre door voorganger voort, hoewel men zei dat aangekondigd dat na zoveel jaren een {** opportunistischeArabische standpunt Pompidou altijd grote sympathie voor Iskiezen voor het Frans minister van buitenlandse zaken Isdaarmee verwierf hij zich een be- raël had gekoesterd. Daaraan veranderde raël zou bezoeken. exportmarkt voor de Franse evenmin iets toen in de nadagen van a Penindustrie. Die industrie is, na die het regime-Pompidou Messmer premier Het moet mij van het hart dat ik deze v van wie men ook zei dat hij zulke optimistische interpretatie van het Franse 3° Amerika en de Sowjet-Unie, de was beleid, altijd zeer overdreven heb gevonden. exporteur van wapens in de goede banden met Israël onderhield. hele beleid van de Franse regering is er eld. Ze is tegelijk goed voor een Sinds de Zesdaagse oorlog is Frankrijk Het in al zijn aspecten „doordrenkt" van een e onaanzienlijk deel van het Franse druk doende geweest zich grote belangen duidelijk pro-Arabische opvatting. Franktonale inkomen. De verkoop van te verwerven in de Arabische wereld. Het rijk is in de Europese Gemeenschap de pro/.4»ens is sinds 1964 meer dan ooit het zou naïef zijn te veronderstellen dat de tagonist van een pro-Arabisch beleid. Het ,'dende motief geweest van de Franse daarop gebaseerde politieke houding op doet alles om het Middellandse Zee-beleid u,tenlandse politiek. Het beleid dat slag en stoot veranderd zou kunnen worden fan de EEG ten gunste van de Arabische lano door wijzigingen in de bezetting van de den te laten uitvallen. Het wenst geen geJ* we Quai d'Orsay wordt gevoerd, be- regering. een politieke voorkeur, zemeenschappelijk energiebeleid, in de eerste in de eerste plaats op commer- ker in ditAchter geval, gaat een geweldige presplaats omdat het het pro-Arabische beleid motieven. Alles wordt daaraan siegroep schuil die niet bepaalt tolereert, van de Franse regering kan doorkruisen. gemaakt en men zou .Nctgeschikt Het geeft in Europees verband evenzeer enc n vergissen, als men dacht dat de dat het een en ander verandert als daarmee ook niet een nieuw terrein van belanj, verre de voorkeur aan de Europees-Arabidiplomatie werkelijk van kagen aan de kim opdoemt. De verkiezing sche dialoog (waar de Fransen het initiaGiscard d'Estaing had in Israël als ook tief namen) dan dat de Franse minister to- r was veranderd vlak voordat van pro-Israelische groepen in Frankrijk de van buitenlandse zaken, die op dit ogenblik juister van buitenlandse zaken Jean bij verwachting opgeroepen dat er iets zou fungeert als voorzitter van de Raad van *nvagnargues Israël zou bezoeken. kunnen veranderen in de opvatting van de Ministers van de Europese Gemeenschap _u?"nige commentatoren hebben beweerd Franse regering. Bijzondere aanleiding ook het initiatief neemt voor het afgesprofrankrijk in wezen traditioneel veel daarvoor vond men in het feit dat Jean ken Europees-Israëlisch gesprek. ij- er een pro-Arabisch georiënteerd land is Lecanuet, een uiterst geprononceerd voorvechter van Israël, in het Franse kabinet Het is daarom te hopen dat op de topconfetj,g Pro-Israel. Alleen de diepgaande fruswerd opgenomen. Inmiddels blijkt hij niet rentie van de regeringsleiders van de EEG van er Algerijnse ne avontuur is voi ens a e commentatoren *helemaal de positie te kunnen innemen, die ook tot die laatste dialoog besloten zal de reden van %r° men hem had toegeschreven, ook al omdat worden. Minister-president Den Uyl heeft iv_ frankrijk een tijdje zo pro-Israel gezo iets in het Franse presidentiële systeen daarop aangedrongen op het overleg van lijk M Toen dat voorbij was en Frankde socialistische leiders in Den Haag over vficti leek te nerstellen van de wonden niet erg goed past. (v net Algerijnse avontuur, was het voor Europa en ook bondskanselier Schmidt arles de Gaulle slechts wachten op het In de verwachting dat de Franse regering sloot zich daarbij aan. Dat alles overziende

?ke

beleid van

*

*

I*

Rotste J*.

kon men toch nauwelijks verwachten dat het bezoek van Sauvarnagues een pro-Israelisch keerpunt in de Franse buitenlandse politiek zou worden. Het stemmen voor erkenning van het PLO in de VN was daarvan bepaald geen voorteken. Het gesprek van Sauvagnargues met Jasser Arafat moge dan wel uiterst onbeleefd zijn geweest, vlak voor het bezoek aan Israël, geheel in de lijn van het Franse beleid was het daarom wel. Naar mijn mening heeft de Franse regering in de eerste plaats voor ogen gestaan

'*

de Arabische wereld duidelijk te maken, dat ondanks het herstelde contact met Israël op het hoogste niveau, wezenlijk in de Franse koers niets was veranderd. Als dat zo was, dan is Parijs daar zonder twijfel geheel in geslaagd.

c?.?t -oe'e

Blijft de vraag over welke betekenis het bezoek voor Israël nu wel heeft gehad. Vooralsnog heb ik de neiging te zeggen dat het bezoek niet veel betekenis heeft gehad. Ik denk dat de Israëlische regering nu ten opzichte van Frankrijk een beleid zou moeten voeren dat de dialoog tussen de twee landen gaande houdt en dat Jeruzalem de andere Europese landen zou moeten aansporen Frankrijk op een wat redelijker

~

en

.

-

'

koers te dwingen. Duitsland en Engeland kunnen daarbij een rol spelen, hoewel het oliezwaard van Damocles alle Europese landen boven het hoofd zal blijven hangen. Er is wel degelijk iets veranderd in de houding van de Europese landen tegenover Israël. Jeruzalem kan daar voorlopig niet veel anders tegenover stellen dan een creatief buitenlands beleid. Dan nog denk ik dat Israël niet veel van Frankrijk heeft te ver-

wachten.

8

8 november

1974/23 chesjwan 5735 jrg. HO nr. 9

Dubbele ramen: een investering die geld opbrengt hebt één keer een uitgave. Maar met die uitgave wordt uw huis meer waard, uw

aIIGGPI 0171 h©t -,£*.«.; n moor r\r\\c UMI llldcll UUrV dm yeW.ll,

en u beleeft meer plezier van uw huis.

llGt COITiTOrT.

Als u het goed bekijkt, kosten dubbele

B

.

hebben van geluidshinder.

teit binnenskamers. U hebt geen kille trek . , meer bij het raam, zodat uw kamer in feite

'

\J Deiß.ail

mHmHmml .

.

,

. ~',

meer waard als u dubbele ramen laat

plaatsen.

.

.

.

. ,

...

Bovendien komf er mmder geluid van

CQMFQRTA

jmm^

■ ftf'MK||

investeert in dubbele ramen. In feite is daarmee de investering in uw huizenbezit al meteen terugverdiend.

|.

Ste^^SS«||Ü|4

uitzicht, want condens op de ramen is uitgesloten.

vermeerdering van uw bezit.

,

JÊÊ

jL

Vroeg of laat, eens leveren dubbele ramen u geld op. Intussen hebt ver ook veel plezier van. Ze sluiten niet alleen tocht en kou buiten, maar ook lawaai. Als u op een

Waarde~

■Ii

JjÊ^L

Mjgt

>■

';"«

" rnïnOes

lyy

HlW'llilP^f' l |il|

1

I Als riuise| 9 enaar wil ik investeren in mijn eigen huis. Daarom wil ik mij vast vrijblijvend oriënteren over dubbele

818

O Laat een technisch adviseur bij m. langskomen voor een kostenbeging.

aan energiekosten.

O Stuur mij uw documentatiematedaal,

Door dubbele ramen komen kou en tocht niet meer naar binnen. De warmte trekt niet naar buiten. Gevoig: uw stookkosten dalen al gauw met enige tientallen procenten.

, . . HlaatSing Dinnen

Uw onderhoudskosten gaan

Geen hak- of

*LLL

breekwerk.,

piaats

Naam

een dag.

omlaag. Monteurs van Comforta plaatsen een extra in geanodiseerd aluminium gevatte ruit tegen uw bestaande raam. Dat aluminlu m vraag, gaea onderhoud. He, k an nie,

Comforta geeft u vijf jaar garantie op fabricage- en montagefouten.

Telefoon

Eerst komen monteurs van Comforta de maten opnemen van uw ramen . vervolgens wordt a|jes voQr fabriceerd . Daar . , ? 7

»

.. «T^.neT," .kaTS

dat nodig is, wordt uw huis bovendien tochtvrij gemaakt met aluminium strips.

Opsturen aan: Comfort, Bouwverbe-

.

I 8 november 1974/23 chesjwan

9

5735 jrg. 110 nr. 9

wer bij hun joodse medeburgers aan te sluiten ontstond door één

Israëlische Arabieren veroordelen terreuraanslagen door

speciaal incident. Negen Arabische meisjes die op de avond van de aanval op Mail-

lot naar huis terugkeerden van

Atallah Mansour

Arabieren in Israël hebben op dit moment beslist Öeen redenen tot klagen. Hun voornaamste probleem "e

,s de onzekerheid omtrent "te toekomst.

Resident

had niet "leer indruk op hen gemaakt dan hij op de hele wereld Sadat

had weten te maken. Zijn dreigementen werden eerder

Sezien als een mooi onderwerp om grapjes over te "taken dan als iets anders. voor de Israëlische Arakwam de Jom Kipoer°°rlog als een donderslag

bieren

heldere hemel, evenals

dat voor de Israëlische joden het geval was. En de gevolgen waren ernaar. In het begin geloofden slechts weinig mensen in Nazareth of Haifa dat het Egyptische leger erin geslaagd was de Barlevlinie in te nemen en bezet te houden. Dat het Israëlische leger zou terugslaan en Egypte zou binnendringen werd verwacht. De olie-boycot van de Arabische landen en de solidariteitsbetuigingen van Moslem- en Afrikaanse landen vóór de Arabieren en tégen

Israël, werden wel degelijk

opgemerkt. Het openlijke verbond van de Verenigde Staten en de Russen met de

elkander vijandig

gezinde

partijen, zorgde voor een op zichzelf duidelijk beeld. De Israëlische Arabieren werden geconfronteerd met twee lijnrecht tegenover-

gestelde alternatieven: Sym-

pathiseren

met Israël en de VS, óf met de Arabieren, de Mohammedanen, de Sowjets

en Afrika. Er ontstond een vanzelfsprekende botsing van meningen als het ging om de vraag waar men zijn loyaliteit behoorde te plaatsen.

Maar de meeste Israëlische Arabieren weigerden volledig achter één van beide zijden te gaan staan. Vele leden van deze gemeenschap gaven hun bloed en geld aan de Israëlische strijdkrachten en duizenden stonden klaar om joodse werknemers en boeren, die in dienst werden geroepen, te vervangen. De meeste gededen meenschapsleiders beroep op volgehun een lingen Israël te steunen en voor Israël te bidden. Er werden geen anti-lsraelische handelingen gerapporteerd.

Solidariteit met joodse inwoners sterk verbreid **aar gers

toen alle Israëlische burdecember naar de gaf circa togen, v'jftig procent van de Arabische lemmers zijn steun aan de lijst *a_ de Nieuwe Communisten (t einde

Een duidelijke aanwij-

*akah).

*'nB:

dat velen van hen toch enige aan de Sowjet Unie vermeenden te zijn voor steun die deze de Arabische *a_t verleende. Ik wil hier niet dat alle Arabische stemdie Rakah steunden, dit uit motieven deden, toeneming "laai- de grote van die steun voor deze lijst mag zeker el gezien worden als een aan"Wding van de gemoedsstemming

J* mers

*aarin zij verkeerden.

"et

overeengekomen staakt het en de troepenscheiding met %ypte, en vooral de wijziging in olitieke opstelling van Egypte

feBenover

de Verenigde

Staten,

Moedigde in brede kringen enig °PUmisme aan, waardoor men

|' nl.

geloven dat

.prichte

meer positief

stappen op alle fronten

waren. Slechts enf, 6elVerwachten en geloofden dat Egypte zich

°s znu maken van zijn pan-Arapolitiek en zeker niet na e eerste werkelijk effectieve Arabische demonstratie van soliat"iteit, en aldus de Palestijnen, ol 'flanië en Syrië zou prijsgeven. G moorddadige raids van Palesflhse eenheden in Kiryat Sjmo*> Maillot en Sjamir, welke luide

:

,.'

iedere verkiezing brengen de Arabische stemgerechtigden hun stem uit. Zij valt doorgaans toe aan Arabische kandidaten voor het parlement. Bij

Werden toegejuicht door de Syriers, Iraki's en vooral door Libiës kolonel Kaddafi, zorgde voor een nieuwe golf van spanning voor wat betreft de joods-Arabische betrekkingen in Israël. Intussen

gingen de Israëlische Arabieren

wel beter begrijpen waarom hun joodse landgenoten zo hardnekkig aarzelden Habasj en Arafat als partners in een politieke over-

eenkomst te

beschouwen.

Zelfs

sraelische bevolking kan geen kip meer zien

Schapenteelt nieuw vak Voor immigranten door Ruth Seligman zestig procent van Israels vleesconsumptie bestaat uit pluimVee, wat men wel een record mag noemen. Dat neemt niet weg dat 6'© Israëli's zullen vertellen dat ze het voortdurend eten van kip $nQzamerhand beu zijn. We 'komen thans in een stadium dat de "oester "-schapenfokker, dr. Henry Goot van het Volcani Bureau ,°°r Landbouwkundig Onderzoek, noemt „kip-moeheid". De bevolnQ is het zat ze op te eten. 6fl oplossing voor dit probleem, waaraan hij en zijn team werken, s «e. betere winstmogelijkheid te scheppen voor de afzet van 9ef .este lammeren. *

J'

J

'

n een land welks hulpbronnen n?r het fokken van vee beperkt

v

-

Jn omdat het zowel de gronden

benodigde hoeveelheid wat.r de niist voor een intensieve be-

gj"

door kudden, heeft zijn P plan duidelijke voorq Sestelde en Zowel voor de consument als Het is & nVoor de producent. {j ? eenvoudige opgave. apen zijn van nature seizoenrj, die over net algemeen aln in de nerfst tot voortplanU. komen. De eerste manier om (j te vergroten is te (.«omen tot het twee keer wervan lammeren in plaats van

" eoren

Ruchtbaarheid

één keer. Dit kan worden bereikt door de schapen vooraf met hormonen te behandelen om hen te prikkelen tot de geslachtsdaad en vervolgens, door selectieve rammen bij hen te brengen en deze ertoe te bewegen de Ooien te bespringen ook al is het in een periode buiten „het seizoen." Een vergroting van de vruchtbaarheid vereist mede een uitgebreide toepassing van kunstmatige fokmethoden. Of, zoals dr. Goot zegt: „Als we ouders selecteerden voor een hoge melkgift, dan zouden we geen kunstmatige

fokmethoden hoeven toe te pas-

sen. Maar we geven de voorkeur ouders uit te zoeken die om hun vruchtbaarheid bekend staan. En

kunstmatige teelt," zo voegt hij

hieraan toe, „heeft vele voordelen. Het is geen dure methode, je hebt slechts tien kilo melkpoeder

per lam nodig. Kunstmatige teelt is ook nodig wanneer, als gevolg van via hormonen-injecties geboren lammeren, je te maken krijgt met de geboorte van meer lammeren bij één worp." Een enerverend bij-produkt van dit project zou ook de mogelijk-

heid tot een opvang-program voor nieuwe immigranten kunnen

zijn. Dr. Goot is ervan overtuigd dat het een basis zou kunnen zijn

voor het verschaffen van een behoorlijk inkomen aan de nieuwe immigranten. Terwijl hij zo praat over zijn oefenschema voor nieuwe immigranten, kan men vaststellen dat het in wezen om een tweeledig plan gaat. Er is de be-

hoefte aan het oprichten van een oefencentrum „om de nieuwkomer de grondprincipes te onder-

het communistische weekblad

Al

Ittihad (De Eenheid), de Arabische krant van Rakah, veroordeelde de moordenaars. Een andere factor welke de Israëlische Arabieren ertoe bracht zich nau-

wijzen van het beheer van schapen, iets dat iedereen die een redeijk verstand heeft gemakkelijk kan leren. Men kan daardoor zowel zelfvertrouwen als vakkennis opdoen. Terzelfder tijd zou men hem ook het basis-Hebreeuws moeten leren."

Na de afronding van deze eerste training, is dr. Goot ervan overtuigd dat op een boerenbedrijf met een oppervlakte van één k twee doenams grond, een redelijk inkomen verworven kan worden met een minimaal aantal ooien

van honderd stuks, die geen beweiding behoeven. „Als de nieuwe immigrant-schapenfokker slechts twee lammeren per jaar per ooi

krijgt, dan kan hij in zijn levensonderhoud voorzien. Wanneer de zaak geautomatiseerd is dan is slechts weinig arbeid vereist, misper schien een twee è. drie dag. Daardoor is de nieuwe immigrant ook nog in de gelegenheid tot andere activiteiten."

uren

programma is er slechts weinig nodig voor bouw en uitrusting. Dr. Goot wijst erop

Volgens dit

dat schapen vrijwel alles kunnen eten. De bijprodukten van de meeste landbouwoogsten kunnen hier worden gebruikt, van aardappelschillen tot de schillen van citrusvruchten toe. Je kunt voor zevenenveertig Israëlische ponden vijfhonderd kilo sinaasappelschillen krijgen, welk voedsel hijzelf aan de schapen geeft. Ook kun je tweedehands of nóg mindere kwaliteit landbouwprodukten gebruiken die niet meer ter markt kunnen worden gebracht.

hun werk, werden door de moordenaars aangevallen. Twee werden gedood en de anderen liepen verwondingen op. Dit demonstreerde dat de moordenaars iedere onschuldige burger aanvielen, zonder onderscheid te maken tussen Arabieren of joden in Israël. Vele Arabieren, in steden met een gemengde bevolking, zoals Haifa, sloten zich bij de burgerwacht aan, de Misjmar Esrahi. Het feit dat enkele leden van de eenheden die opereerden in Maalot en Naharija oorspronkelijk Israëlische Arabieren waren die het land eerder ontvlucht waren, werd gezien als een demonstratie van het feit dat elke regel wel enige uitzonderingen kent. Sedert 1967 zijn circa driehonderd Israëlische Arabieren wegens overtredingen van de veiligheidswetten tot gevangenisstraffen veroordeeld. Met de troepenscheidingsovereenkomst aan het Syrische front en de hervatting van de normale handelingen van Arabische terreur en de Israëlische vergeldingsacties daartegen, zagen vele Israëli's de mogelijkheid terug te keren tot een normaal leven en tot een weer ter hand nemen van hun particuliere zaken. Maar op dit punt aangekomen werden zij getroffen door de nieuwe golf van prijsstijgingen en de hogere belastingen. Maar zolang er sprake is van volledige werkgelegenheid, weten de Israëlische Arabieren van vorige ervaringen, dat een stijging van de lonen hen zal compenseren voor de hogere prijzen. De afgelopen weken is er steeds meer sprake van moeilijkheden die sommige fabrieken hebben en van de mogelijkheid dat hier en daar werknemers overtollig zullen blijken te zijn. Bij de eerste crisis bleken slechts arbeiders die uit de beheersgebieden afkomstig waren erdoor getroffen te worden. Maar de Israëlische Arabieren maken zich thans zorgen. Hun ervaringen tijdens de criris van 1966 zijn in dit opzicht niet bijzonder bemoedigend. Toentertijd waren zij de eersten die erdoor getroffen werden. Nu zullen zij wellicht volgen na hun broeders aan de andere kant van de „groene lijn", in de beheersgebieden. Op dit ogenblik hebben de Israëlische Arabieren geen duidelijke reden om te klagen. Maar zo lang er geen sprake is van werkelijke vrede, zo lang zullen zij zich zorgen maken. En het is die afwezigheid van een toestand van vrede, welke hun wezenlijke en essentiële zorg is.

dergelijke boerderij zó klein is kan zij bij elk belangrijk centrum in het land worden gevestigd. Een speciale aantrekkelijkheid voor die immigranten die niet geïsoleerd van culturele stedelijke activiteiten willen wonen. Niet alleen zullen de schapen het zo noodzakelijke vlees produceren, maar ook de huid en het leer welke de Israëlische industrie zo bitter nodig heeft en die thans op grote schaal worden

Omdat een

geïmporteerd.

Maar dr. Goot heeft een nóg

in-

drukwekkender plan voor een verdere toekomst. Hij zou mosjawiem en kibboetsiem willen aan moedigen schapen te gaan fokken op een bijzondere basis. „De ene vestiging zou zich dan specialiseren in het opfokken var schapen, terwijl de andere d< lammeren levert." Met andert

woorden, zodra de lammeren ge boren zijn, moet de vestiging di< zich hierin gespecialiseerd heef' deze verkopen aan een andere di< zorgt voor de verdere groei var de dieren. Bovendien zou weei een andere nederzetting: ziel kunnen specialiseren in het fok ken van rammen voor de voort planting.

Met die specialisatie komt ook d

vervolmaking van

de techniek

Het grote voordeel is dat specia lisatie minder kostbaar is per ne derzetting. Dr. Goot wijst de ide dat de Israëli's nu eenmaal gee: eters van lams- of schanevlee zijn verontwaardigd van de hanc „Dat komt omdat de prijs altij te hoog was en de kwaliteit mm mer al te best," zegt hij.

10

8 november 1974/23 chesjwan 5735 jrg. 110 nr. ?

Meneer de minister-president, hoe zou u vandaag de stand van de

Nederlands-Israëlische betrekkingen en de houding van uw regering ten opzichte van het conflict in

het

Midden-Oosten

defini-

ëren ?

De

beworden gekarakteri-

Nederlands-Israëlische

trekkingen

seerd door traditionele vriendschap. Er heeft hier altijd een

van solidariteit bestaan met de staat Israël sinds zijn schepping na de tweede wereldoorlog. Deze solidariteit kan door verscheidene redenen verklaard worden: Er is een sterke protestantse interesse geweest voor het lot van Israël; er is enige overeenkomst tussen Holland, een land aan de kust van de Noordzee en Israël aan de kust van de Middellandse Zee; en natuurlijk zijn de betrekkingen ook beïnvloed door het tragische lot der Nederlandse joden gedurende zeer sterk

gevoel

de oorlog. Al deze factoren hebben bijgedragen tot onze houding ten opzichte van het conflict in het Midden Oosten. Anderzjjds heeft de Nederlandse regering een kritische houding aangenomen jegens enkele uitingen en standpunten welke door de achtereenvolgende Israëlische regeringen zijn gedaan en ingenomen. Wjj vragen ons af, of Israël de sterk verbeterde positie van zijn Arabische buren niet onderschat. Als wij bijvoorbeeld Israels huidige positie vergelijken met de situatie van tien jaar geleden, dan wordt het verschil wel duidelijk. Ik vraag me af, of Israels standpunt wel realistisch genoeg is geweest.

Met het oog op de jongste beraadslagingen in de Verenigde Naties en de Arabische topconferentie in Rabat, wat is de houding van uw regering ten opzichte van de Palestijnse kwestie ? Zoals bekend heeft de Nederlandse regering de verklaring van de Negen in Brussel mede ondertekend en '.n die verklaring werd de politieke dimensie van het Palestijnse probleem erkend. De wereld heeft zich al jaren lang beziggehouden met de humanitaire aspecten van het vluchtelingenvraagstuk, maar sindsdien heeft het probleem zich ontwikkeld tot een politieke kwestie en het betreft de Palestijnse identiteit als natie. Tijdens het jongste debat in de VN betreffende de PLO, onthield onze afgevaardigde zich van stemming. We gaven uiting

Den Uyl in Davar

Nederland kritiseert vriend Israël Van de hand van Shlomo Safir, de redacteur buitenland, verscheen in Davar, het Israëlisch dagblad van de vakbond Histadroet, op 4 november 1973 een interview met premier Joop den Uyl. Het was een interview waarvan delen in Nederlandse kranten verschenen en die vervolgens in parlementaire kringen wat opzien baarden. En niet te vergeten bij de joodse gemeenschap. Sommige uitspraken van premier Den Uyl vielen niet al te zeer in goede aarde. Het is daarbij opmerkelijk, dat het interview verscheen precies een jaar, nadat de negen ministers van buitenlandse zaken van de EEG-landen in een geheime bijeenkomst in Brussel een gemeenschappelijke verklaring opstelden, waarin tevens vermeld, dat een vredesregeling in het Midden-Oosten ook gebaseerd moet zijn op „erkenning dat bij de totstandkoming van een duurzame vrede rekening gehouden moet worden met de wettelijke rechten van de Palestijnen". In de op 16 november 1973 aan Eerste en Tweede Kamer aangeboden Midden-Oosten-nota van de minister van buitenlandse zaken wordt ondermeer gezegd: „Het Palestijnse vraagstuk heeft, zoals ondergetekende reeds in de Tweede Kamer indiceerde tijdens het recente debat over de oliesituatie, naast een humanitaire ook een politieke dimensie. Deze gedachte vindt men terug in het gedeelte van de verklaring dat betrekking heeft op de rechten van de Palestijnen. Thans, nu er een reëel perspectief bestaat op vredesoverleg zal aan de politieke aspiraties van de Palestijnen in enigerlei vorm gestalte moeten worden gegeven. Onderhandelingen zullen moeten bepalen in welke richting deze politieke oplossing dient te worden gezocht. Het zou onjuist zijn voor de Nederlandse regering om door het voorstellen van modaliteiten te prejudiciëren op een voor alle partijen aanvaardbare regeling. Wel zal moeten vaststaan dat de verwezenlijking van de rechten der Palestijnen geen afbreuk zal mogen doen aan het, eveneens door resolutie 242 gegarandeerde recht van Israël, en alle andere staten in het gebied, op veilige en erkende grenzen, vrij van bedreiging met geweld." De nota besluit: „Tenslotte wil ondergetekende nogmaals de nadruk leggen op de evenwichtigheid van het Nederlandse standpunt. Evenals in het verleden beoogt de regering ook thans recht te doen wedervaren aan de legitieme belangen van alle betrokken partijen." Tegen de achtergrond van deze verklaringen menen wij er juist aan te doen het interview dat premier Den Uyl heeft gegeven aan het Israëlische dagblad geheel weer te geven.

aan onze bezwaren tegen een procedure, die zou toestaan dat groepen in de Algemene Vergadering zouden handelen als soevereine staten. Het Palestijnse vraagstuk blijft natuurlijk een van de klemmendste problemen welke de wereld in de komende

van de Nederlandse regering beïnvloed door de publieke opinie hier te lande en in hoeverre is de puIn welke mate is de houding

blieke opinie het afgelopen jaar veranderd?

Ze zou misschien

op zijn hoogst een factor zijn geweest die de zaak alleen maar ingewikkeld maakte. Zoals algemeen toegegeven wordt, is er een gereserveerdere houding jegens Israël ontstaan ten gevolge van de oliecrisis en haar verwikkelingen wat betreft zakelijke belangen.

Hebben naar uw mening Arabische regeringen enige bereidheid getoond Israels recht van bestaan te erkennen ?

Wij geloven, dat Egypte dit recht heeft geaccepteerd door de reso-

luties van de Veiligheidsraad te aanvaarden en ook door zijn ver-

Premier Den Uyl: goede vriend.

klaringen bij diplomatieke con-

tacten.

Hoe schat u de betrekkingen tussen Nederland en de Arabische volkeren? De Arabische natie welke hier veel sympathie heeft gewonnen, is ongetwijfeld Egypte. Gedurende de laatste jaren heeft het een onafhankelijkere politiek gevoerd en wij waarderen zijn niet-gebonden positie ten aanzien van de supermogendheden. Egypte met zijn enorme bevolking en beperk-

van bestaan behoort tot de ontwikkelingslanden en heeft hulp nodig. We hadden ook veel sympathie voor de Algerijnse voorstellen op de VN-conferentie van ontwikkelingslanden in april van dit jaar. te bronni_.

Wat is uw visie op minister Kissingers diplomatieke pogingen in het Midden-Oosten ?

Wij steunen met alle kracht zijn pogingen ten einde een verdere oorlogsbrand in het Midden-Oosten te voorkomen. Er is geen an-

betekent niet, dat wij de no<><; zaak van de Nato en ons ll maatschap ervan niet aanvaar" den. Wij hopen ook dat er in niet al te verre toekomst in Verenigde Staten weer een VrCr zal kofl*" gressieve regering welke nieuwe hoop zou opz» gen w Ten slotte is dat van groot *■ 2*l De Verenigde Staten lang. een democratisch en het stei'KS' land ter wereld. Maar dit óy| kan niet bereikt worden doorof1 wij onze banden met de Na^ verbreken. Dat zou alleen nia* 1 de isolationistische, nationale en reactionaire krachten sche Amerika versterken. y . "t_*l in I sf wij Maar uw land en

* J

Hoe ziet u de huidige politiek van premier Rabin ?

Ik waardeer de realistische houding van premier Rabin. Het schijnt dat hij meer soepelheid toont dan zijn voorgangers in het verleden deden. Natuurlijk hebben wij zijn moeilijkheden gadegeslagen, welke het gevolg zijn van de sterkte van de extremistische krachten en daarom is zijn benadering zelfs des te prijzenswaardiger. Hoe kunnen Europese socialisten, hetzij individueel, hetzij via de

Internationale tot een modus vivendi in het Midden-Oosten bijdragen ?

.

-

__

evenredige

systeem. Bestaat er enige op een hervorming van de wet

Wij namen deel aan de delegatie-

Kreisky die in het begin van het

jaar naar het Midden-Oosten reisde en moedigen de ontwikkeling van contacten welke de socialistische houding in de Arabische landen bevordert, van harte aan. We hopen ook, dat deze contacten nuttig zullen zijn voor het tot stand brengen van meer begrip tussen beide zijden van het conflict. Maakt uw regering een onderscheid tussen de olie en de politieke warboel in het Midden-Oosten? Gelooft u dat vervulling van de Arabische politieke eisen de energievoorziening ten behoeve van de Europese staten zal veilig stellen? Grijpen deze

vraagstukken werkelijk in elkaar? Beide kwesties moeten afzonder-

lijk benaderd worden. We hopen dat er vorderingen gemaakt zul-

door minister Kissingers politieke pogingen. Wij erkennen ook dat het vraagstuk van de Arabische olieleveranties een politiek feit van grote importantie is, maar we dienen een onderscheid te maken tussen de oplossing van de oliekwestie en het politieke conflict in het Midden-Oosten.

Hoe groot is de steun hier in Den Haag voor het initiatief van minister Kissinger inzake de samenwerking van de twaalf grootste verbruikende landen ? Heeft uw regering een standpunt ingenomen ten opzichte van de jongste voorstellen van president

De vooruitzichten zijn thans tamelijk somber. Er is sinds de ambtsaanvaarding van kanselier Schmidt in Duitsland een veel nationalistischer stroming ontstaan, hoewel president Giscard d'Estaing positievere geluiden laat horen over de EEG dan zijn voorgangers. Er hangt ook veel af van de komende strijd betreffende het EEG-lidmaatschap in de Engelse Labour Party. Enerzijds zijn er stromingen merkbaar geworden, die voor desintegratie zijn. Maar anderzijds is niemand van de verantwoordelijke politici bereid Europa te laten vallen. Ik hoop dat er na een tijd van twijfel aan Europa's eenwording nieuwe krachten zullen opstaan en verdere vorderingen tot stand zullen brengen. Hoe ziet u de toekomstige rol van Nederland in de Nato en in hoeverre hebben de regeringswisselingen in Portugal en Griekenland uw visie op de alliantie beïnvloed ? Natuurlijk zijn wij socialisten gelukkig met de regeringswisselingen in Portugal en Griekenland 'maar er bestaat hier nog steeds veel kritiek op de Amerikaanse

,

ho»f

W*

in Nederland ?

Er heeft hiervoor enkele jai'e geleden meer steun bestaan.

**

dien men het evenredig kiesst e sel heeft, dan is het moeilijk veranderen; er zijn te veel "v staande belangen tegen een V* andering.

INTERVIEW

IsraeliJfJ,

In het interview met het dagblad Davar heeft premier yi Uyl de vriendschap tussen Neder""

en Israël nog eens onderstrepend, yens kritische geluiden laten ho -, ten aanzien van de Israëlische P°.j,

tiek. Bij deze kritiek blijft de tra tionele vriendschap voor Israël i°"L klinken. Dat is verheugend rael en zeer zeker ook voor de i°°T,|i gemeenschap in dit land, g e I r t, als zij is aan haar Nederlandse boortegrond en aan het land

'"" .

"^

len worden inzake de vredescon-

ferentie van Genève en vooral

.

—

hebben hetzelfde

Is er ondanks de uiteenlopende meningen van de laatste maanden, nog hoop op een politieke eenheid in Europa ?

Het lijkt me dat er drie redenen zijn voor de kritischer houding ten opzichte van Israël in de Nederlandse publieke opinie. De ene is, de teleurgestelde uitingen over Israels al te grote zelfvertrouwen van de laatste jaren. Ten tweede zijn de Arabieren erin geslaagd het geval van de Palestijnen 'overtuigender te presenteren. Daarbij komt nog, er is altijd meer bewustzijn van links geweest met betrekking tot de armoede en het leed van de volkeren van de Derde Wereld en de Arabische landen worden beschouwd als een deel dier wereld. De olieproblematiek is geenszins doorslaggevend -geweest bij deze

PJ

de buitenlandse handel enz.

Giscard d'Estaing ? Nederland is onafhankelijker dan andere Europese landen als gevolg van zijn aardgasbronnen. Wij zijn lid van de groep van de twaalf energieverbruikende landen en steunen haar benadering. Wat betreft de nieuwe voorstellen van de Franse president: zij zijn nog niet voldoende uitgekristalliseerd. Eerst dienen we ze te bekijken in onze coördinerende groep.

paar jaar moet oplossen.

verschuiving.

politiek zoals bijvoorbeeld de a? tivitciten van de CIA in Ch* president Fords gratie aa" Nixon, de neiging tot autarkie i*

dere mogelijkheid dan een geleidelijke toenadering, waardoor een stuk vrede bereikt kan worden. De situatie is te explosief om zich er niet mee te bemoeien en beide partijen moeten ervan overtuigd worden, opdat zij tot een modus vivendi komen.

____

illW mehtaaj waarmee zij is verworteld. Duidelijk echter laat de premier ten, dat het zonder meer achter rael staan voorbij is. Indien het glijden van het tot de Jom oorlog gehuldigde standpunt van Haag niet verder geschiedt dan nu toe, dan is het voor deze je<°° gemeenschap nog wel te verte jen Maar niet meer. Hoe meer lan« zich kritisch jegens Israël des te meer voelen de Arabische " ten zich gesterkt in hun onverZ0 lijkheid. Het komt de vrede in Midden Oosten niet ten goede en den duur de wereldvrede niet. Het zou beter zijn geweest als P0 mier Den Uyl, de verslechterde P (J tic van Israël aanstippend, het

*

K'PfLn,

'

grote

zelfvertrouwen van Israël

,.

"

laatste jaren noemend, zich >t gend of de Israëlische politiek va "..,. regeringen voor die van Jitschak bin wel realistisch genoeg is gew« e zijn kritiek had laten horen diens voorgangster Golda Meir. v"„ lijkt het erop, dat de woorden premier Den Uyl toch zijn ingeg eV door het Arabrsche oliewapen. Uit het interview met de socia'|S { sche Nederlandse premier blijkt o rigens dat er wel iets mis is met gedachtengang van de socialisten Nederland. De premier voert *'. „Er is altijd meer bewustzijn Vje

*

..

*.

.

geweest met betrekking tot armoede en het leed van de volker van de Derde Wereld en de Ar' sche landen worden beschouwd , een deel van die wereld." Het is een bewustzijn, dat wat zou moe .« worden omgebogen. Ten slotte l f het de Arabische landen die oli' kapitaal hebben en trachten Israël vermoorden. En ten slotte is het rael, een linkse, want geregeerde staat, uit het leed en moede van het joodse volk gebor die vecht voor zijn zelfbestaanrael zou de steun verdienen van »' wat links en rechts is bij zijn v°.u bestaan, het opvangen van bero<" en verdreven immigranten, het t ginnen van eeuwen verwaarlo"'

links

~

"

'

,

°,

grond.

.

Als er dan al sprake is van een v derdog in het Midden Oosten. % zijn sinds de Jom Kipoeroorlog | rollen wel omgedraaid en zou lsr'j aanspraak maken op dit weinig ambiëren predikaat. Dit alles ri*' niet weg, dat bedacht moet or ~,t dat het interview met premier y. t Uyl bestemd is voor het Israëli s publiek. Het zal voor regering i" } i ruzalem en Israëlische bevolk'

,

"

'

verneij* j.

leerzaam zijn geweest te wat een vriend als premier Den te zeggen had. Maar de Joden

Nederland hebben meegeluisterd.

8 november

1974/23 chesjwan 5735

11

jrg. 110 nr. 9

Premier Rabin over Rabat van premier Rabin laten

Zelfs de organisaties en individuen die pretenderen de Israëlische politiek op de voet te volgen zijn in de stroomversnelling van de laatste weken het spoor wat bijster geraakt. Het brengt mee, dat in weerwil van de duidelijke Israëlische opvatting, desondanks tal van gedachten in zake de Palestijnen aan de Israëlische regering worden toegeschreven. Van de regering Rabin wordt gezegd dat zij bereid is met Palestijnen te praten of zelfs

wij

onderstaand volgen. Wij menen er daarbij juist aan te doen erop te wijzen, dat Israël de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie niet alleen afwijst, omdat zij terreur hoog in het vaandel heeft geschreven, maar wel meer in het bijzonder omdat de PLO steunt op het Palestijns Handvest, waarbij de vernietiging van Israël als hoogste doel wordt ge-

zien.

Van dit Handvest zegt artikel

dat zij inmiddels bereid is met Palestijnen besprekingen te

19: „De deling van Palestina in 1947 en de vestiging van Israël is fundamenteel nietig, ongeacht de tijd die sedertdien is voorbijgegaan, want deze geschiedden in strijd niet de wens van het volk van Palestina en van zijn natuurlijk recht op zijn land van inwoning. Zij zijn in strijd met de grondslagen neergelegd in het handvest van de Verenigde Naties, waarvan de eerste het recht op

voeren. In de Knesset heeft premier Jitschak Rabin dinsdag het Israëlische standpunt opnieuw uiteengezet. Hij deed dat nadat de Arabische topconferentie van Rabat de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie als vertegenwoordiger van de Palestijnen heeft erkend. Belangrijke delen uit de toespraak

Israël wil praten met Hoessein Voor

alles zou ik van dit spreek-

gestoelte af uiting willen geven a an onze grote waardering en jegens de honderdburgers der Verenigde

dankbaarheid duizenden

Staten,

joden en niet-joden, die

gisteren op het plein der Verenigde Naties in New Vork hun soli-

dariteit en sympathie betuigden "ftet de staat Israël. Zij protesteerden daarmede tegen het be-

sluit van de VN-Assemblée vertegenwoordigers van de terroristische organisaties uit te nodigen deel te nemen aan de beraadslagingen van de Algemene Verga-

dering.

ln een tijd die gekenmerkt wordt door vrees en defaitisme wegens de chantage met olie, mogen we putten uit het ontwaken an de massa's die in New Vork demonstreerden en dit zien als teken van dingen die komen

gaan.

beslisvan de VN-Assemblée gaf ngetwijfeld extra stuwkracht **n de conferentie te Rabat en onverantwoordelijke

°

"-ielp

de positie

der Arabische

staten te verstevigen. De confete Rabat kan wellicht enrentie kele besluiten hebben genomen we nog niet kennen, maar de *Je beslissingen over het Palestijnse

vraagstuk zijn openbaar gemaakt en ze zijn duidelijk en ondubbelHier volgen deze besluiten

ventie:

en ik citeer: „De con-

bevestigt het recht van het a'estijnse volk op zijn vaderend en zijn recht op zelfbesehik-

* Jtag. bevestigt

"" "Jk

het recht van het volk een onafhankenationaal gezag te vestigen °«>der leiding van de PLO als de "*ige wettige vertegenwoordiger y*n het Palestijnse volk, op elk ?evrijd Palestijns grondgebied. e Arabische landen zullen zulk z ag steunen als het in alle opachten gevestigd is. steun voor de PLO bij de uitoefening van al haar nationale en

** *" verantwoordelijkInternationale heden binnen het kader van de politieke verbanden. Hasjemietische koJ" roept het Jordanië, Syrië en de op een gezamenlijke formu°P te stellen ter coördinatie 8,1 hun betrekkingen in het licht j*n deze besluiten, en voor hun

j

v'

V ftHe Arabische landen werken *e aan het consolideren van de aMonale Palestijnse eenheid en

het vermijden van interventie in de interne aangelegenheden van de Palestijnse actie." De betekenis van deze resoluties is duidelijk. De conferentie te Rabat besloot de organisaties van moordenaars de vestiging van een Palestijnse staat op te dragen, en de Arabische landen gaven de organisaties de vrije hand te beslissen over hun vorm van opereren. De Arabische landen zullen zich zelf onthouden, als vastgelegd in de resolutie, van interventie in de „interne aangelegenheden" van deze actie. Wij zijn niet geheel zeker van de betekenis van de vierde resolutie, die verwijst naar het „opstellen van een formule" voor de coördinatie van de betrekkingen tussen Jordanië, Syrië, Egypte en de PLO. Het is in geen geval onmogelijk dat dit ook bedoeld is om hechtere militaire betrekkingen tussen hen tot stand te brengen. De betekenis van deze resoluties is bijzonder ernstig. De doelstelling van de terroristische organisaties is welbekend en duidelijk. Het Palestijnse nationale Handvest spreekt kortweg en openlijk over de liquidatie van de staat Israël door middel van gewapende strijd, en de Arabische staten verbonden zich te Rabat tot steunverlening aan deze strijd. ledere poging dit na te komen, zal tenminste vergezeld gaan van pogingen terroristische operaties op een grotere schaal uit te voeren, met de steun van de Arabische landen.

Khartoem De besluiten van de conferentie in Rabat zijn slechts een voortzetting van de resoluties van Khartoem. Alleen, bovenop de „neens" van Khartoem, heeft de

overkoepelende organisatie van de terroristen een status verkregen haar toebedeeld door de presidenten en koningen op de Rabat-conferentie. Er verhief zich geen stem die zich bereid verklaarde tot vrede. Het steeds terugkerende thema van deze conferentie was de wens een lidstaat van de Verenigde Naties te vernietigen. De strekking van deze bijeenkomst heeft dan ook helemaal niets gemeen met maatschappelijke vooruitgang of voor-

uitgang van het mensdom in de

Arabische naties of in de betrek-

kingen met de volkeren in het gebied en heel de wereld.

Er is geen aanwijzing voor enigerlei afwijking van de doelstelling en politiek der terroristische organisaties; laten wij ons op dit punt dus niet laten misleiden. De terroristische organisaties boekten in de beheersgebieden geen succes, maar de successen die zij verwierven bij de Algemene Assemblee van de VN en te Rabat moedigen hen aan te geloven dat de doeleinden die zij zich zo overtuigd hadden gesteld, thans binnen bereik zijn. De politiek welke in Khartoem en Rabat werd vastgesteld, zal niet ten uitvoer worden gelegd. Wij bezitten de macht die tenuitvoerlegging te voorkomen. De positie van de regering van Israël ten opzichte van deze resoluties van de conferentie te Rabat is ondubbelzinnig:

Ontwrichting „De regering van Israël verwerpt categorisch de conclusies van de conferentie van Rabat die bedoeld zijn om elke voortgang op de weg naar vrede te ontwrichten, de terroristische elementen aan te moedigen en elke stap die zou. kunnen leiden tot verijdeling van de vreedzame coëxistentie met Israël. In overeenstemming met de besluiten van de Knesset zal de regering van Israël niet onderhandelen met terroristische organisa-

ties die erkenden dat zij zich beijveren voor de vernietiging van Israël en die terroristisch geweld als methode gebruiken. Wij waarschuwen de Arabische leiders voor de fout te denken dat bedreigingen of zelfs het actief gebruik van het wapen van geweld of van militaire kracht tot een politieke oplossing zal leiden. Dit is een gevaai-üjke illusie. De doeleinden van het Palestijnse nationale Handvest zullen niet worden bereikt, noch door terroristische daden noch door beperkte of totale oorlogvoering."

De resoluties van de conferentie te Rabat rechtvaardigen niet het aannemen van andere resoluties en voegen slechts kracht toe aan onze vastbeslotenheid. Tot iedereen die onderhandelingen met de

terroristische

organisaties aanbeveelt, moet ik zeggen dat er geen basis is voor onderhandeling met de terroristische organisaties. Het komt niet in ons op te onderhandelen met een instantie die

ons bestaan als staat ontkent en een lijn van geweld en terreur

volgt ter vernietiging van onze staat.

Onderhandelingen met zulk een instantie zou aan haar politiek en

misdadige handelingen wettigheid en aanmoediging verlenen. Het besluit van de Algemene Assemblee der VN deze instantie uit te nodigen aanwezig te zijn bij haar debatten, is van moreel en politiek standpunt uit een ernstige fout, maar heeft geen wezenlijke inhoud zolang Israël deze instantie, haar politiek en haar daden verwerpt als zijnde onverenigbaar met het naakte bestaan van de staat Israël. Israël zal diegenen die tegen zijn bestaan samenzweren niet erkennen. Rabat is geen verrassende nieuwigheid, maar onze politiek zal zijn toe te zien welke stappen de Arabische staten zullen nemen als gevolg van deze conferentie en in het bijzonder zullen wij nauwlettend toezien op de stappen van die staten met welke wij op het punt staan onderhandelingen te beginnen over stadia van vorderingen naar vrede. Voor alles zullen we erop letten of Egypte hier in feite al voor gereed is of dat dit land zich verbonden heeft aan de ban op het bereiken van een aparte overeenkomst met Israël. We zullen Jordanië's stappen eveneens bezien om te bekijken of dit land zich aan Arafat overgeeft.

Gezien deze ontwikkeling geloven wij dat de kracht en stabiliteit van de staat Israël en de Israëlische strijdkrachten, machtig en voorbereid op iedere beproeving, de garantie voor onze veiligheid vormen. Zolang wij sterk zijn en een verstandige en moedige politiek volgen, zullen de kansen groter worden dat onze buren bereid zullen zijn wegen te vinden om met ons tot overeenstemming te geraken.

Ik kan thans de Knesset mededelingen doen over de bevredigende vorderingen geboekt bij de verhoging van de kracht van het leger en zijn werkprogram: Het heeft zijn kracht en "reserve-onderdelen het aantal van zijn Moleger

beroeps- en vergroot.

bilisatie-methoden

zijn

onder-

zocht en verbeterd.

"

Het leger probeert maximaal

zelfbeschikking is."

Artikel 20 van het Palestijns Nationaal Handvest betoogt: „De Balfour Declaration, het Mandaatbesluit en wat daarop is gebaseerd, wordt als nietig geacht. De aanspraak op een historische of geestelijke band tussen joden en Palestina is niet in overeenstemming met de historische werkelijkheid, noch met de grondslagen in de ware zin van een staat. Jodendom, in zijn eigenschap van openbaringsgodsdienst, is geen nationaliteit met een onafhan-

kelijk bestaan. Evenzo zijn joden niet een volk met een onafhankelijke persoonlijkheid. Zij zijn veeleer burgers van de staten, waarin zij thuishoren." Aldus het Palestijnse Nationale Handvest, dat in artikel 20 zegt, dat de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie „de strijd-

krachten van

de

Palestijnse

Revolutie vertegenwoordigt."

gebruik te maken van de mankracht die het ter beschikking staat, inbegrepen een herkeuring van hen die tot dusverre nog geen dienst deden. Een grote inspanning wordt ondernomen om de personele sterkte van het beroepsleger op te voeren.

" "

De lessen van de Jom Kipoeroorlog zijn geleerd en intensieve oefenprogramma's worden uitgevoerd om ze in praktijk te brengen. op "een schaal worden aangelegd evenals omvangrijk Versterkingswerken

grote

herstelprogram-

ma om onze wapens in een conditie van maximaal vermogen en

gereedheid te krijgen. Er zijn inspanningen gedaan om wapens op grote schaal aan te kopen, welke hier niet tot in detail beschreven kunnen wor-

"

ren.

Ik kan vol vertrouwen de Knesset verzekeren dat, hoewel onze buren veel sterker geworden zijn, wij slagen in onze pogingen die sterkte te bereiken welke nodig is om te verzekeren dat de Israëlische strijdkrachten hun werk kunnen doen. Ook. getroosten we ons alle inspanning om de Israëlische strijdkrachten de beste wa-

pens te verschaffen om de gevechtskracht ervan te vergroten en hun kwalitatieve superioriteit

te handhaven.

Superioriteit Het handhaven van de kwantita-

tieve proporties en onze kwalitatieve superioriteit is niet een eenmalige inspanning en we zullen moeten voortgaan met het investeren van aanzienlijke inspanningen en hulpbronnen in de toekomst. Gedurende de laatste twee maanden zijn onze veiligheidskrachten opgebouwd en weer op volle sterkte gebracht en dit is met indrukwekkende spoed gebeurd. Het aantal vrijwilligers voor het beroepsleger is toegenomen. Velen hebben prettiger eh goedbetaalde banen opgegeven en de militaire last op zich genomen uit een gevoel voor nationale verantwoordelijkheden.

Zoals ik reeds eerder zei zijn Israels vastberadenheid en krachtige Israëlische strijdkrachten benevens een verstandige en moedige politiek de garantie voor onze veiligheid. Een juiste politiek is een belangrijke voorwaarde voor het opbouwen van onze kracht en het veilig stellen van onze toekomst. (vervolg op pagina lt)

12

8 november 1974/23 chesjwan 5735 jrg. 110 nr. 9

Rabin over Rabattop (vervolg van pagina 11) Ondanks de vijandigheid die ons omringt, hebben we niet ons heldere bewustzijn prijsgegeven van het feit dat vrede een kardinale behoefte is voor alle naties in dit gebied. De regering van Israël is ervan overtuigd dat de centrale inspanning van haar politiek behoort te zijn het bereiken van vrede met ieder en elk van de buurlanden in het gebied. Dit is steeds Israels politiek geweest sedert het de invasie van de Arabische legers overwon toen deze de vestiging van de Staat poogden te voorkomen. Deze politiek is erop gericht een verdragsvrede te verwerven die een einde. zal

maken aan het conflict en een nieuw tijdperk in te leiden in de

betrekkingen tussen de landen in

dit gebied. Onze inspanning is een vrede te verkrijgen die verdedigbare grenzen insluit voor Israël, evenals voorwaarden die Israël en elk van de staten in dit gebied een ontwikkeling en ongestoorde vooruitgang maatschappelijke garanderen, zonder de verschrikkingen van oorlogen en slachtpartijen. Voorwaarden die alle naties in het gebied in staat stellen hun produktieve en culturele vermogen te ontplooien, welke als gevolg van de oorlogen niet tot uitdrukking konden komen. Onze politiek is ingesteld op en gericht naar dit doel. Om dit doel dichterbij te brengen zijn we bereid risico's te nemen, zelfs weloverwogen risico's. Vandaar onze bereidheid in te stemmen met

territoriale compromissen binnen het kader van vredesregelingen en de verzekering van de verdedigbaarheid van Israels grenzen. Naar ons oordeel is het zo dat er twee wegen zijn om vorderingen naar een vrede te bewerkstelligen: o. door volledige vrede te verwer-

van het

gevaar van

een

her-

nieuwde oorlog, zonder afhankelijk te zijn van de bijeenkomsten en beraadslagingen van de Veiligheidsraad, om de zes maanden. Ik heb het over overeenkomsten die, ook al zijn het geen vredesverdragen, wederzijdse verplichtingen zullen meebrengen. Ze moeten elementen omvatten van vooruitgang naar de vrede waar de partijen naar streven. Hoe het zij, zulke interimregelingen kunnen geen eejnzijdige voordelen inhouden en kunnen niet van toepassing zijn voor elk van de fronten.

Onderhandelingen In dit stadium zou het nadelig kunnen zijn in detail in het openbaar te verwijzen naar zaken die

we in de loop der onderhandelin-

gen zullen moeten bespreken. Uitgebreide besprekingen zullen te zijner tijd worden gehouden binnen de commissie van de Knesset voor de landsverdediging en buitenlandse zaken. Ik moet op het volgende de nadruk leggen: Onze toestemming tot een interimregeling met Egypte blijft van kracht. Deze interimregeling die niet een verdere uitbreiding van de overeenkomst voor troepenscheiding kan inhouden mag de Israëlische strijdkrachten niet beroven van hun posities. Nogmaals, dit is niet het tijdstip om in detail in te gaan op de samenstellende delen van de overeenkomst of te komen tot exacte juridische definities. Als we

raadpleegd, indien een van de fracties der coalitie dit eist. Deze belofte wordt gestand gedaan en blijft geldig. De regering heeft nog geen besluit genomen betreffende de kwestie van een interimregeling met Jordanië. We zullen voortgaan, zoals we dat! tot dusver deden, de verantwoordelijkheid mede te dragen ter garandering van een normaal leven voor de bevolking van Judea en Samaria en van de Gaza-strook. We zullen

onze open-bruggen politiek. We zullen niet toestaan dat de afgezanten van de terroristische organisaties vaste voet verkrijgen onder de bevolking van de beheersgebieden. voortgaan met

Wij blijven Jordanië zien als onze natuurlijke buurman bij de vredesonderhandelingen over onze oostelijke grens. Wat Syrië betreft, zoals reeds verklaard is, wil Israël vrede met ieder van zijn buren. We hebben geen belang bij het opschorten of vertragen van het proces van de dialoog. We zijn er van overtuigd dat onderhandelingen ten behoeve van de vrede, zonder voorwaarden vooraf een verandering teweeg kunnen brengen in de betrekkingen met Syrië en de vooruitzichten op vrede tussen onze beide landen kunnen bevordeOp 31 juli hield de Knesset een debat na de Sebastia-episode. In mijn verklaring die ik die dag aflegde, verwees ik naar de negatieve betekenis van deze handeling die een poging betekende om het nationale gezag te ondermij-

in juni 1971 gaf Israël uitdrukking aan zijn bereidheid tot interimregelingen te komen, voor zover deze vorderingen op de weg naar vrede kunnen verzekeren. Dit stond ook in het verkiezingsprogram van de coalitie voor de achtste Knesset en in de grond-principes van het huidige regeringsprogram. De interimregelingen -waar we eventueel toe bereid zijn, zijn niet dezelfde als de overeenkomsten voor troepenscheiding, welke tot stand kwamen na het staakt-hetvuren in de Jom Kipoeroorlog, maar het zijn regelingen van een politieke aard, voortvloeiend uit politieke contacten. Ik verwijs naar regelingen die niet alleen gebonden zijn aan het algemene handhaven van het staakt-hetvuren, of slechts aan de elementaire militaire paragraaf welke door een staakt-het-vuren wordt gedekt — maar die een stadium in de welbewuste vordering naar vrede betekenen, een vordering die een voortgezette situatie van non-belligerentie consolideert. Dit moet zijn uitdrukking vinden in de politieke sfeer en in het economische strijdperk. Wat hier bedoeld wordt is een overeenkomst niet voor korte tijden maar voor perioden die niet na enkele maanden aflopen. Zulke overeenkomsten moeten dit ge-

—

!..»»._-;.}....

«"_*.

.4~ ««nnninn-on

Het is opmerkenswaard dat de verkozen afgevaardigden van het Amerikaanse volk de moed hadden te strijden voor morele en beginselen. Hun humanitaire moedige steun voor de rechten der joden is de dankbaarheid val» de natie en de Knesset in Israël waard. De Israëlische regering en natie worden geconfronteerd met een edele en belangrijke uitdaging en een zware last. De regering zal haar pogingen versterken de pro' blemen van de absorptie van immigranten op te lossen. Maar die inspanningen van de regering zullen niet voldoende zijn. De hele natie staat voor een grote proef. leder gezin in Israël kan en moet bijdragen aan een succesvolle absorptie. ledere man en vrouw in Israël kan en moet veel doen voor de absorptie van de immigranten, met een warm hart en edelmoedige hulp. ledere ambtenaar en werker ten dienste van het publiek zal gevraagd worden meer dan zijn formele plicht te doen. We behoren niet tevreden te zijn met het werk van de offie'" ele instanties. Ik doe ook een beroep op de immigranten die reedS Israëlische burgers zijn, die het land opbouwen en zijn karakter vormen. leder van hen moet helpen. Laat ons deze geweldige taak onder ogen zien en ons de grote gelegenheid waard tonen die hier voor ons ligt.

Reservoir van immigranten

Argentijnse joden in Israël verwacht 6

van wat ook, komt niet ter sprake, want ivij zullen er niet in

Reeds

De overeenkomst tussen de beide machten zal in de geschiedenis geboekstaafd worden als een betekenisvolle gebeurtenis in de historie van ons volk en in de annalen van de Amerikaanse democratie. De bereikte overeenkomst is een blijde boodschap, niet alleen voor wat betreft het

wereld.

Een maal per jaar bezoekt C. L. Sulzberger, de gewoonlijk goe» ingelichte reiscorrespondent van de New Vork Times, Israël. Doorgaans keert hij met wetenswaardig nieuws terug. Ditmaal heef* hij daar met behulp van de officiële voorlichting een studie 9e' maakt van het overgebleven joods mensenreservoir, waaruit Israël zijn toekomstige immigranten meent te kunnen verwachten n» opneming van joden uit Europa en de plotseling gedekoloniseerd Arabische landen als Egypte, Jemen, Irak, Syrië, Tunesië, Algerije en Marokko. De meeste overlevenden uit die landen die emigratie overwogen, zijn indien mogelijk, reeds daartoe overgegaan.

—

Bereidheid

Overeenkomst

men-

door Bernard Person

erkende grenzen. Als hierboven reeds genoemd, kan een vredesverdrag dat Israël van verdedigbare grenzen verzekert, tot stand komen middels territoriale schikkingen. Een vredesovereenkomst onder welke voorwaarden ook of ten koste toestemmen terug te keren naar de grenzen van 4 juni 196T. b. Voor zover de Arabische staten nog niet zover zijn dat ze vrede met ons willen sluiten, kunnen we niettemin toch een teeg open zien die vorderingen naar een toestand van vrede mogelijk maakt. Zulke vorderingen kunnen gemaakt worden in stadia. Het Huis heeft meer dan eens de verklaringen van de regering ter kennis genomen betreffende haar bereidheid deze methode te proberen, welke methode gegrond is op interim-regelingen.

spreekt.

joodse volk, maar voor alle

sen van goeden wil, waar ook ter

ren.

ven, die Israël veilige grenzen namelijk verzou garanderen dedigbare en

de positieve ontwikkelingen en de bemoedigende tekenen. Zeer bemoedigend is de overeenkomst die bereikt is betreffende de immigratie uit de SowjetUnie. Namens de gehele Knesset spreek ik onze vreugde uit over de hoopvolle berichten omtrent een toeneming van de immigratie van joden uit de Sowjet-Unie in Israël. Deze hoop is sterker geworden dank zij de behulpzame inspanningen van president Ford van de Verenigde Staten, minister van buitenlandse zaken Kissinger en vooraanstaande personen in beide huizen van het Congres, en dan noem ik vooral senator Jackson en mèt hem zijn collegae de senatoren Ribicoff en Javits en de leden van het Congres Vannick en Milis. Deze mannen hebben de rechten der joden en hun strijd om zich in Israël te vestigen gestand gedaan. Hun standpunt is een fenomeen van menselijke en morele waarde, waarvoor het joodse volk zijn uitdiepe waardering

Premier

Jitschak Rabin

weert

een interruptie af tijdens het Palestijnendebat,

tot een overeenstemming komen over de inhoud, dan zullen we er geen moeite mee hebben de geeigende juridische definities daarvoor te vinden. Wat Jordanië betreft, is de regering van Israël ervan overtuigd dat binnen het kader van vrede met Jordanië het Palestijnse gegeven kan en moet worden opgelost. Op 21 juli 1974 nam de regering de volgende resolutie aan: „De regering zal toewerken naar

voor een vredesovereenkomst met Jordanië. De vrede zal alleen worden gebaseerd op het bestaan van twee onderhandelingen

—

Israël, onafhankelijke staten met het verenigde Jeruzalem als zijn hoofdstad, en een JordaansPalestijnse Arabische staat ten oosten van Israël binnen de grenzen die in onderhandelingen tussen Israël en Jordanië moeten worden vastgesteld. In deze staat zal de aparte identiteit van de Jordaniërs en de Palestijnen uitdrukking vinden in vrede en goede verstandhouding met Is-

raël." Ik heb het bij meer dan één gelegenheid duidelijk gemaakt in de Knesset, dat de regering van Israël onderhandelingen met Jordanië zal voeren en besluiten in elk stadium van de onderhandelingen zal aanvaarden, maar dat het geen vredesovereenkomst met Jordanië zal aangaan die territoriale concessies inhoudt betreffende delen van Judea en Samaria, voordat wij de natie middels

nen en een slag voor de principes

volgens welke in Israël geregeerd wordt. De aanstichters van de

gebeurtenissen in Sebastia herhaalden hun pogingen in de week die volgde op het Soekkot-feest deze keer op grotere schaal en met een wijdere strekking. Sedert de 9e Aw is er niets gebeurd dat het regeringsstandpunt betreffende deze kwestie zou kunnen veranderen. De regering zal haar politiek voeren zoals die is voorgelegd aan en bevestigd door de natie en de Knesset.

—

Standpunt Ik zeg nog eens, het

regeringsstandpunt blijft vast en onveranderd: nederzettingen in de beheersgebieden worden gevestigd en zullen dit ook in de toekomst worden, uitsluitend in overeenstemming met de besluiten van de regering. Al diegenen die zich daar willen vestigen kunnen hun namen opgeven aan de bevoegde autoriteiten en zij zullen hulp verkrijgen in overeenstemming met de prioriteiten die van tijd tot tijd door de regering worden uiteengezet. Nogmaals doe ik een beroep op hen die er naar verlangen zich te vestigen, zich te melden en vrijwillig de rijen te versterken van onze mensen die zich in het Jordaandal hebben gevestigd, in Rafah en op de Golan-hoogten. Laat ons, naast de problemen die voor fins

lio-.0-on m.lr iinfa

TifinnaM

~_.*,

Na zijn bezoek aan Israël schreef Sulzberger in de New Vork Times: „Het zal waarschijnlijk vrijwel iedereen verwonderen te horen op welk land Israël rekent als grootste potentiële bron van nieuwe immigranten naar dit kleine dynamische land met zijn constante behoefte aan mensen, vooral mensenmateriaal dat reeds getoond heeft een hoog ontwikkelingspeil te bezitten. Dat land is Argentinië".

Er bestaan nog twee enorme nationale concentraties, omvattende ongeveer zes miljoen joden in de VS en misschien drie miljoen in de Sowjet-Unie. Maar men verwacht in Israël niet dat vele Amerikanen zich blijvend in Erets Jisroëil zullen vestigen. Dank zij Amerikaanse pressie krijgen Russische joden in toenemende mate de kans daarheen te emigreren, maar dit is zoals men weet van politieke en economisch omstandigheden afhankelijk. In Israël wordt aangenomen dat in Engeland, Frankrijk en Argentinië respectievelijk 600.000 joden per land wonen. Uit de eerste, twee landen wordt geen verwacht. immigratie grote Maar met Argentinië staat de zaak er anders voor. Het heeft vanouds speciale attractie voor joden gehad. Van de naar schatting 900.000 joden in LatijnsAmerika wonen 600.000 in Argentinië. De oorspronkelijke reden was, dat de 19de-eeuwse Fransjoodse filantroop Baron Maurice de Hirsch landbouwkolonies op het Argentijnse platteland stichtte voor vervolgde Europese joden. Ooit na de Eerste Wereldoorlog vond er aanzienlijke joodse emigratie naar Argentinië plaats. Sedert de opkomst van half-fascistische regimehet Perón in de' jaren 1940 en de stichting van Israël heeft de laatste systematisch de Argentj.'nctt»

öv»-»;o-yo+ io

o .»,„-„_

spoord. Hun kolonie in Israël bedraagt ongeveer 25.000. Maar n u

Argentinië onder de leiding van Peróns weduwe een onzekere toekomst tegemoetgaat met eefl mogelijke terugkeer van radicale omwentelingen en wellicht fa s'

cisme in het oude formaat, houdt Israël daar scherp het oog op cV bereidt het zich voor op de mogelijke komst van een nieuWe stroom vluchtelingen. In advertenties en pamfletten worden de Argentijnen door Israël en het Jewish Agency aangemoedigd om het fascisme en het daarmee gepaard gaande antisemitisme" bijtijds te ontlopen(Het gevaar voor antisemietisme in Argentinië wordt volgen9 Sulzberger soms wat overdreven.)

Deze propaganda wordt doof de Israëlische bureaus voor publi" relations met onverdroten ijver gevoerd. Israël stuurt regelmatig ministers en andere leidende per ' sonen naar Buenos Aires. ni et om geld te verzamelen, want de Argentijnse joden zijn over het algemeen arm en de uitvoer geld is vrijwel verboden, maftf om mensen met talent tot landverhuizing over te halen. Israël is heel gelukkig geweeS1 met zijn Argentijnse immigranten, onder wie men vele intellec ' tuelen, dokters, professoren e ingenieurs aantreft. En Argentinië veroorlooft tot dusver vrÜ emigratie.

?

Israël verleent deze zeer wel-l kome nieuwe burgers specia voorrechten.

Het

betaalt

hi"j9

overtocht en veroorlooft hun hun bezittingen mee te zonder de gebruikelijke

invoer-

rechten te heffen. Daarentegen stelt Israël als voorwaarde da als het hun in het nieuwe lal* niet bevalt, zij alle

voorschotten

en leningen zullen restitueren ft l ' vorens naar Argentinië terug koran

_

.Jnovember

1974/23 chesjwan 5735

13

jrg. 110 nr. 9

perijodiek door drs. Edward van Voolen Dubcek's Praagse Lente, die in augustus 1968 op zulk een wrede wijze door tanks verstoord werd.

Anti-Kafka Jj verstoring

onlangs van

werd. Voor en tijdens deze korte ver-

de van Russische jjp'clende kunstenaars heeft op*uw jicht geworpen op de van de communistische 1 in Rusland. Alles wat .£>e in het smalle straatje van Jr: Voorgeschreven sociaal-realisPast wordt onder bulldozers l3>letterd. Dat betreft niet alvan de levende I?" het werk ook het werk van de

lichting, door notoire antisemitische scherpslijpers omschreven als „plot van zionisme en jodendom", had Goldstücker de aan-

Ju?

.'

.

dacht gevestigd op het concept vervreemding, dat voelbaar in Kafka's werk tot uiting komt. Tegenstanders verweten het Goldstücker ernstig dat hij erop had durven wijzen dat deze zelfde vervreemding voorkwam in de overgangsfase van kapitalisme naar socialisme. Dit had tot gevolg dat Goldstücker uitgewezen werd en Kafka's werk in OostEuropa niet meer te verkrijgen viel. Kafka's brieven aan Felice worden door Josipovici in hetzelfde nummer aan een meesterlijke evaluatie onderworpen. Verder vond ik er op Kafka geïnspireerde essays en gedichten, waarbij ik vooral de aandacht wil vestigen op die van Karen Gershon en Jonathan Magonet.

wordt door dit stramien beMet name als het gaat

,

Ijy Joodse kunstenaars, (j

a wiens

vor_. ni

v"n

vijftigste sterfdag

1974) in Nederland in de

van krante-artikelen en

van faling i' terecht

tivi

zijn werk (Queride nodige aandacht gekregen, is nog steeds het Punt van ideologische con-

t^erses.

Judaism (1974, I)

t'tft

deze woordenstrijd belicht w r Eduard Goldstücker, de vj JTialige rector van de Keizer Universiteit te Praag die SPr eker optrad op het omstref]j Kafka-symposium in Liblice tücker, thans hoog'*f_a inGolds Sussex (Engeland) was de ne'anirrijkste marxisV*iVancritici in Oost-Europa en °orde tot de voorbereiders van

me

Lobbyen Joods Amerika werd dit jaar een nieuw tijdschrift rijk: Present Tense. Dit vlot geschreven blad geeft achtergrondinformatie

over het joodse wereldgebeuren. Een greep uit de artikelen van de afgelopen jaargang toont de juistheid van deze wijdse karakterisering aan: de oliecrisis, Pale-

stijns nationalisme, joods leven in de meest uiteenlopende landen,

het doen en laten van de ruim 100.000 Israëli's in New Vork. In diepgang en wetenschappelijkheid staat Present Tense duidelijk in de schaduw van haar

Hoewel ook in Nederland deze vraag af en toe de kop opsteekt, blijkt de getto-mentaliteit toch wel snel af te brokkelen. Het lijkt me dat er ook in ons land een markt bestaat voor een goed geïnformeerd, actueel en boeiend

Maar meer nog dan door dergelijke onthullingen is Kissinger verzwakt omdat hij zich niet meer verschuilen kan achter de notoir „slechte" Nixon. Met het verschijnen van „blanco" Ford, conservatief, de afwachtende

*|Qi e «

is vermoedelijk

onder het zand bc-

lagen, moet wel tot de

s°|n komen

dat

eens de

*fh v knnnei legde om tot «rm te komen die voldeed de eisen van het gebruik «H het oog welgevallig Ijselijk vormgevoeligheid Ken die %' U., toen de pottenbakkers_J# in Azië en Europa zijn

.

deed, zich verder dooren vervan het huisraad leid-

tot verfraaiing lig, n «n 8

(.

'

VT*

is net vak van pottenbakof naur*liiu andwerk dat nietdagelijks nieer voor het Uilt wordt toegepast. Het 6ere gebruiksvoorwerp is nu W s.ierobject geworden, alleen jgbaar voor hen die zich luxe kunnen veroorloven. sL ntwikkeling die we kunnen W maar die nu eenmaal Vq r< aan het stelsel van vergeJe industrialisatie waaronWl3 leven.

nHhJ >^T Jb. JW

rans

Vu o°nt ons

>Sist

\^ Ti!/e Produktie van ruim veer-

Kt t°«nmalige

W erd geboren in Mikuliczyn in Oostenrijk en V !n de Jar en '20 met haar Nederland. Haar opr%_>g naar ontving zö eerst in Berin Amsterdam aan de 5S Daar had zij als a ' de P°ttebakker Bert 8 de man de "net Chris -' ons land trachtte het >n weer te % ?°akkers-ambacht brieven #»ti ri<» nu*!* tiiïvai*»

N.h» X

tSw°' lüNov JJtu''

ders.

aan de functie van de pot, kom of schotel en waarvan het enige sierelement het glazuur vormt. Een glanzend, of een ruw glazuur of een mengsel van deze twee, aï of niet op volle hitte in de oven of onder gereduceerde temperatuur erin gebrand. Daarin bereikte Lea Halpern al voor de oorlog een grote hoogte. Zozeer dat zij in 1939 Nederland vertegenwoordigde met een tentoonstelling van haar werk bij de opening van het Holland House te New Vork. Dit werd haar redding. Zij bleef in de

—

log. Maar het lijkt of in Amerika een ontwikkeling naar glanzender, doorschijnender en iriserender glazuren en slankere, ijlere vormen op gang kwam. Lea Halpern bedenkt de meest poëtische namen voor haar werkstukken; ze zijn bijna alle aan de natuur ontleend en duidelijk in het voorwerp herkenbaar. Zo is

°

Halsmuseum te Haarmomenteel honderd ken van de 73~J arige ke ~ <.)« te Lea Halpern, een overVan een keuze uit haar

elke bemoeienis in Chili verdedigd met handhaving van de oppositie. De feiten leerden an-

vormen, van dit alles beheerste zij de technieken al voor de oor-

re * *" V

woorden. De tegenstelling tussen Kissingers woorden en daden kwam onlangs het meest schrijnend naar voren in de onthullingen over zijn rol bij het ten val brengen van het socialistische regime-Allende: Door Kissinger was tevoren nog

—

Ij *? in zijn dagelijks huisraad 1

affaire meer op haar hoede geworden, laat zich in steeds mindere mate paaien met mooie

Verenigde Staten en trouwde er, altijd verder werkend aan haar keramieken die zij met de hand vormde of op het generaties oude wiel dat zij eens erfde van een pottenbakkersfamilie die het ambacht niet langer voortzette. Reeds in Nederland openbaarde zich in haar werk een tendens die zij zag voor het onwetend eerst in 1935 een tentoonstelling aanvan Chinees aardewerk sloot bij de vormen van het Verre Oosten. Een prachtig voorbeeld hiervan is de glanzendzwarte pot met als enige versiering een guirlande van uitvloeiend goud om de hals die doet denken aan de ranke penseelstreek van de Japanse tekenaar. Parelgrijze, doffe glazuren met een craquelé zo fijn als van een spinneweb of iets grovere barsten, het tere celadongroen dat het ideaal is van iedere pottenbakker, het vitale Perzisch blauw, nobele

udste vorm van kunst. Wie gebruiksvoorwerpen ziet die

°

ongetwijfeld begaafde onderhandelaar heeft het na üe Amerikaanse presidentswisseling aanmerkelijk moeilijker gekregen. De Senaat, door de Watergate-

Nixon-Ford

door Liesbeth van Weezel

l

Kissinger komt meer en meer aan kritiek bloot te staan. Deze

zaak.

Lea Halpern maakt keramiek, levend van vorm en kleur inbakken

Kissinger

grote broer Commentary, eveneens een uitgave van de American Jewish Committee (beide: 163 East 56 Str., New Vork NV 10022). Dat neemt niet weg dat het laatste nummer (1, 4) interessante verhalen bevat over de levenswijze van de joden in Spanje, Marokko en India. De politiek van Senator Jackson (NIW 4 oktober '74), de actieve voorvechter van vrije joodse emigratie uit Rusland als onderdeel van de oost-west onderhandelingen, komt aan de orde naar aanleiding van de vraag hoever je als joodse minderheid kunt gaan bij het lobbyen voor je eigen

expositie

j,

geschreven blad als Present Ten-

se.

Jeugdfoto van Lea Halpern tijdens haar werk.

vormen en kleuren te hervinden. Daarna werkte Lea Halpern aan het Rijksklei-proefstation in Gouda waarvan de directeur, dr. K. Zimmermann tot haar verdere

vorming bijdroeg. Al spoedig vond Lea Halpern officiële waardering en na haar eerste tentoonstelling bij Kleykamp in Den Haag (1931) werd

haar werk

geëxposeerd in en

musea en particuliere verzamelaars. Het werk dat vermoedelijk uit die dagen stamt, vertoont nog de oerdegelijke vormen en kleuren van Nederlands huisraad zoals men het nog op oude schilderijen kan zien of verder teruggaand van opgegraven voorwerpen uit de oude klokbekercultuur en daaropvolgende beschavingen. _-.___ 17.T.W».*.... -a;_

_

i

i

_*

Hazepels een pul met nauwe hals en een bruingrijze huid waarop enkele blauwe regendruppels. Al haar glazuren legt zij op eenvormige tegeltjes vast en zij vermeldt nauwgezet in haar archief hoe zij tot stand kwamen. Niet om, zoals vaak gebeurt haar vakgeheim te bewaren, maar juist om het te kunnen doorgeven aan een jongere generatie van vakgenoten, het liefst in Isi ael.

In het Frans Halsmuseum kunt u deze verrukkelijke, bezielde voorwerpen, alle unica, tot 24 november a.s, zien waar ook als een eerste experiment op dit gebied de mogelijkheid tot aankoop be-

komt ineens het volle licht op Kissinger te vallen. Wat de invloed van de toenemende roep om meer openheid en het beleid in het Midden-Oosten zal zijn, staat niet aan mg te beoordelen het is hier in het licht van het bovengenoemde interessant te vernemen dat Kissingers rol in de Jom

—

Kippoeroorlog nog steeds in nevelen gehuld is.

In Commentary van september '74 waagt Walter Laqueur de puzzel van tegenstrijdige brokjes informatie aan elkaar te passen. De eerste versie stamt van twee diplomatieke correspondenten, de gebroeders Kalb, die ten nauwste de door Kissinger zelf gedane mededelingen volgen: Kissinger zou reeds vanaf het begin van de oorlog Israël hebben willen steunen, ware het niet dat het Pentagon en James Schlesinger, de minister van defensie, dit weigerden. De andere versie zegt dat Kissinger, om de vastgelopen onderhandelingen uit het slop te halen,

steun aan Israël uitstelde om Egypte een gedeeltelijke overwinning te geven en zo een basis voor wederzijdse concessies te scheppen. Laqueur weet uit de elkaar tegensprekende gegevens een overtuigende reconstructie van de gebeurtenissen aan het diplomatieke front te geven.

Chassidiem op Ikor-tv Het Ikor zal in twee televisieuitzendingen aandacht besteden aan het Chassidisme. Op woensdag 13 november 1974 om 19.05 uur zendt het Ikor via Nederland 2 een Amerikaanse reportage uit over de De chassidiem van Brooklyn. De reportage werd onder regie van Vincent R. Tortora gemaakt ter gelegenheid van de zeventigste verjaardag van rabbijn Menachem Schneerson, leider van de Lubavitcher chassidiem. 20 november Woensdagavond 1974 om 19.05 uur zendt het Ikor in kleur op Nederland 2 een programma uit onder de titel Hoe rabbi Mosje Leib naar het gebedshuis kwam en andere Chassidische verhalen. Aan het programma wordt medegewerkt door de acteur Carol Linssen, die de verhalen zal voordragen. De illustraties zijn van

Nicoline Nieuwenhuis en Lidy

Goossens van de Academie van Beeldende Kunsten te Arnhem.

Drs. Judith Belinfante, conservatrice van het Joods Historisch Museum en Jehoeda Asjl-: na.sy

verzorgden de adviezen v< r het

programma.

Kunstkruirr als Rob Juda exposeert

i1

de Arme

Frankzaal van de Liberaal Joodse Gemeente Amsterdam, in Graafschapstraat 8, grafiek en tekeningen tot 15 november a.s. Leo van Dam exposeert in galerie Centre de I'Art, Javastraat 106, Den Haag, tekeningen en aquarellen tot 24 november a.s.

Te groot risico Een rechter in Nazareth heeft de autoriteiten verzocht wat minder snel vergunningen voor wapenbezit aan Arabieren uit te reiken. Zij worden aangevraagd onder

het motief „zelfbescherming". Het gaat niet zozeer om eer. eventuele politieke kant, maar om het feit dat de mensen de wapens meestal tfldens huwp" lij'ksplechtigheden in de lucht af-

8 november

14

1974/23 chesjwan 5735

Wat gebeurt er eigenlijk wanneer men een Oyster kookt? We hebben een onafhanke-

| |

lijke advokaat gevraagd te getuigen bij dit experiment. Onderstaand volgt zijn verslag dat hij ons later schreef. „Tenbehoeve van Montres Rolex S.A., Rue Francois Dussaud, Geneve, verklaar ik

ondergetekendeßobertßieder, advokaat te Geneve, dat ik naar de studio's van een fotograaf ben gegaan. Daar ontmoetteikhethoofdvande Rolex advertentie-afdeling en de chef van de technische afdeling. Zij legden mij uit dat zij van plan waren een experiment te fotograferen, dat inhield dat ze een normaal gou-

f-

Ze beginnen met uit een blokje 18 karaats goud of edelstaal van hoogwaardige kwaliteit, een naadloze RolexOyster Case te beitelen. Daar zijn 162 bewerkingen voor nodig. In dezekast wordt het

--'

W

- LLi. v

j/

rB

met de hand afgestelde, rote-

ÊÊm

HMj

rende,zichzelf opwindende perpetuum mobüe geplaatst, dat zo precies loopt, dat men het officieel heeft onderscheiden als chronometer. De Rolex Oyster heeft zelfs een speciaal opwindknopje,

W ;

L

**

■

,

Vv .■

I

een gepatenteerde uitvinding van Rolex, dat zo goed geisois dat men hetkan vergelijken met het luik van een

1Ê& f

I§f/.| -ijfff;

onderzeeboot,

ffl*

den Rolex Oyster horloge in een bak met water zouden onderdompelen, die dan vervol- &§£ gens aan de kook zou worden |H| gebracht zonder dat dit enig nadelig gevolg zou hebben Natuurlijk haalt geen norvoor het horloge. maal denkend mens het in zijn Ik zag dat men met behulp hoofd om zijn Rolex te gaan van een fles propaangas het koken, maar wat bewijst dan dewater in de bak tot het kookze proef eigenlijk? Het bewijst punt verhitte (de thermometer overduidelijk dit, dat een Rolex in het water wees ongeveer 100 praktisch onverwoestbaar is en graden Celsius aan). Nacirca dat de lange tijd die devakmen10 minuten haalden ze het horsen van Rolex nodig hebben om loge weer uit het kokende water een Rolex te kunnen maken, en ik konstateerde dat het hor-

De vakmensen die deze Rolex horloges maken zijn uiteraard bijzonder trots op hun werk, evenals de mensen die ze dragen trouwens, zoals Jackie Stewart en Thor Heyer-

HN§

goed besteed is.

loge perfekt liep!"

■

ÜP*

■ J*mL : M

***ï' il

Jr

dahl bijvoorbeeld, Rolex horloges hebben alle mogelijke, ongelooflijke avonturen al beleefd, U zult uw Rolex waarschrjn-

lijk nooit of te nimmer willen koken. Maar mochtu ooit eens in heet water terechtkomen, dan is het toch fijn dat u weet dat uw Rolex ertegen kan.

il JS

rSHegpgNo^^H|]QgqM^^

AfgebeeldTde Rolex Datejust. Verkrijgbaar in 18 karaats goud ofroesmij staal, met bijpassende armband.

De komplete, onvolprezen Rolex kollektie vindt u bij Schaap Citroen van Gelder Juweliers Diamantairs! Rolex dealers Adviseurs in beleggingsbriljant met de mooiste en grootste kollektie ook steeds in voorraad. .jrfßtKHÉb*

-

JUWELIERS DIAMANTAIRS

-

UTRECHT (hoofdkantoor en juweliershuis) Steenweg 61-63 telefoon 030-332244* AMSTERDAM Kalverstraat 1 telefoon 020-66691* 's-GRAVENHAGE Hoogstraat 23 tel. 070-631977* VENLO Vleesstraat 58 tel. 077-12155* ROERMOND Steenweg 17 tel, 04750-13177* ROTTERDAM Korte Lijnbaan 16 tel. 010-139320* MAASTRICHT Grote Staat 47 tel. 043-17056* EINDHOVENDemer 10tel. 040-24401* SASSENHEIM Hoofdstraat 234 tel. 02522-19008* 's-HERTOGENBOSCH Markt 19 / Kerkstraat 1 tel. 073-123241* ROOSENDAAL De Rozelaar 29 tel. 01650-42850* LEIDSENHAGE Weigelia 16 tel. 070-275653*

-

-

-

-

jrg. 110 nr.

'

15

8 november 1974/23 chesjwan 5735 jrg. 110 nr. 9

boeken

Studies over jodenvervolging door dr. A.S. Rijxman Studies over Jodenvervolging door prof. dr. B. A. Sijes, Van Gorcum, Assen, 197%. VIII + 183 blz. is een bundel opstellen verschenen van de hand van de eerste hoogleraar op de Prof. Cleveringa-leerstoel aan de Rijksuniversiteit van Leiden, prof. dr. Ben Sijes. Het betreft hier Studies over de Jodenvervolging tijdens de tweede Wereldoorlog, die geschreven zijn binnen het leader van het werk van het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie. Enkele studies zijn geschreven uit de behoefte van de auteur te komen tot een beter inzicht in de voorbereiding van de moord op het Europese jodendom, andere ten behoeve van de voorbereidingen van de processen tegen notoire oorlogsmisdadigers als Eichmann en Rajakowitsch. Ten slotte werd er tevens de tekst opgenomen van een drietal toespraken.

Deze week

-

juicht en van harte ondersteund. De obsessie van Hitler, dat de

1941 augustus 1942) en de rol van Adolf Eichmann met betrekking tot de deportatie en de uitmoording van de in Nederland

nederlaag van Duitsland van 1918 alleen door een revancheoorlog kon worden gewroken en dat daarvoor de verdelging van de joden niet alleen geoorloofd, maar ook noodzakelijk was, werd door tallozen gedeeld. Deze obsessie zou hem nooit meer loslaten en maakte de joden tot een, zo niet het belangrijkste oorlogs-

woonachtige joden, zijn destijds geschreven met het oog op de

processen tegen beide oorlogsmisdadigers. Hoewel dus nauwelijks nieuws, vormen ze, binnen het door de auteur gestelde kader, een belangrijke bijdrage. We herinneren er nog even aan. Rajakowitsch, leider van het Judenreferat (IV B 4) in Den Haag, werd in maart 1965 in Wenen veroordeeld tot 2% jaar gevangenisstraf en in oktober van dat jaar al weer vrijgelaten. Ook bij de berechting van de moordenaars van ons volk waren we helaas (met uitzondering van Eichmann) aangewezen op het rechtsgevoel van de volkeren waaronder wij leven. En uit de strafmaat bleek vaak overduidelijk, dat zelfs verbeten anti-nazi's het aspect van de uitroeiing van de joden, nauwelijks betreur-

doel. Natuurlijk hebben velen geweten, dat het hem en zijn aanhangers bittere ernst was en misschien

even natuurlijk is het, dat de slachtoffers-in spe, in een krampachtig ontkennen van de waarheid, zich hebben afgesloten voor

Oorspronkelijk was het de bedoeling te publiceren in de reeks Studies over Nederland in oorlogstijd die van het Rijksinstituut uitgaan, maar de schrijver heeft

gemeend ze reeds nu te moeten

bundelen en tot uitgeven over te gaan, opdat kritische beschouwingen het denken over deze, zo ingewikkelde en huiveringwekkende materie, zullen kunnen sti-

den.

Zo wordt ook het lezen van hoofdstuk VIII, de Berechting van oorlogsmisdadigers een emo-

muleren.

Voor diegenen die kennis willen nemen, van de achtergronden en het ~pseudo-filosofi?ch" denkwerk van al

diegenen die actief

onderwerpen

behandeld, die

bij elkaar eeen indringend overzicht geven, van waaruit onder meer prof. Presser in Ondergang en prof. dr. L. de Jong in zijn magnum opus over de Geschiedenis v"n Nederland in Oor-

„Een mens in haatuniform" Portret van Willy Engbrocks, ex-bewaker van kamp Amersfoort, door Rik v'alkensbarg. Uitjievvrij T. Wever B.V. Fr/tnc-

Antisemitisme

ker.

Vooral de studie de Ostmark als leerschool heeft mij zeer aange-

sproken. Dit opstel is ontstaan naar aanleiding van het wijdver-

jaar.

Deze enorme influx was veroorzaakt door de pogroms in het Tsaristische Rusland, en door de

migratie van talloze arme joden uit Galicië. Alle ellende werd de joden als aanstokers verweten en door het merendeel van de bewoners van de Dubbelmonarchie grif geloofd. In dit verband herinnert prof. Sijes aan de eerste president

van de Tsjechoslowa-

k_je Thomas Masaryk, die (gunstige uitzondering) een jood van de doodstraf wist te redden, die in 1899 beschuldigd was van rituele moord, maar wiens zaak in 1918 nog steeds niet was beslist. Niet alleen werd hij daarvoor persoonlijk fel aangevallen, maar

bijna alle kranten keerden zich tegen hem en studenten in Praag

demonstreerden tegen de moedige

advocaat. leder die zich gedeclasseerd voelde, vooral in de onrustige tijden van na 1918, toen de monarchie Was uiteengevallen, kon zijn on-

lustgevoelens kwijt, door de

jood

wijzen.

Dat

als oorzaak aan te

gemakkelijk, het vereiste geen ingewikkelde denk- of verklaringsprocessen en bevredigde e motioneel volkomen. Het bewijs, dat ir. Simon Wiesenthal in 19é8, jn een memorandum, leverde, dat hoewel de Oostenrijkers slechts Was

B'_.

procent

uitmaakten van de

bevolking van 2'j

Groot-Duitsland,

direct of indirect schuldig zijn aan de dood van meer dan drie miljoen joodse slachtoffers, mag

het uitgebreide personenregister,

zijn de studies helder

en over-

zichtelijk. Het initiatief van prof. Sijes verdient, zo niet onze dank, dan toch zeker onze waardering.

door Sam de Jong

logstijd, putten.

breid en endemisch antisemitisme, d?.t ("iet alleen) prof. Sijes na de oorlog in Oostenrijk aantrof. Toen de nazi's in maart 1938 Oostenrijk binnenrukten, behoefden ze daar het antisemitisme beslist niet te introduceren, een bloedig spoor van jodenhaat e n jodenvernedering wees immers recht van de Middeleeuwen naar de moderne tijd? „Doodt de joden", had geklonken toen Wenen nog maar een paar duizend joden herbergde en elke economische of sociale terugslag werd begeleid door onverbloemd antisemitisme, toen dit aantal groeide tot 130.000 ofte wel een toename van 1740 procent binnen een periode van ruim dertig

Daartegen waarschuwt dit boek op wetenschappelijke en toch zeer begrijpelijke wijze. Want, tot en met het notenapparaat en

De rehabilitatie van een KZ-bewaker

betrokken waren bij de grootste volkerenmoord aller tijden, is deze bundel van -groot belang. In chronologische volgorde worden de

tioneel moeilijke zaak. Deze lezing, die gehouden werd ter gelegenheid van de 25-jarige bevrijding van Bergen op Zoom in oktober 1969, geeft nog eens glashelder en overzichtelijk de motieven, waarom het merendeel van de joodse bevolking zich niet kan verenigen met de vrijlating van de „drie van Breda". Deze studies van professor B. A. Sijes zijn terecht, gebundeld, gepubliceerd. Niet alleen de historicus, maar ook de „gewone lezer", wordt er door aan het denken gezet en tot bezinning gemaand. Wij leven vlug en door de golf van nieuws waarmee we overspoeld worden, dreigt, ook bij ons joden, de vervlakking. We vergeten of willen misschien maar 't liefst vergeten, dat wat eigenlijk bij voortduring ook bij ons zou moeten worden levend gehouden.

Adolf Eichmann tijdens zijn gevangenschap in Israël. dan wel schokken, verbazen behoeft het ons niet. Talloze foto's van moordpartijen met Oostenrij-

kers ernaast, die „gemütlich" lachen, verklaren ons een wereld van onbegrip, gefrustreerdheid en agressiviteit, ongecontroleerde waarin het misbruiken van een verduisteringsoefening in september 1938, om joden te molesteren, heel begrijpelijk wordt.

Onherroepelijk In de tweede studie De emigratie uit Duitsland, maakt Sij£s ons duidelijk dat reeds maanden voor oktober 1941 het besluit onherroepelijk vaststond, dat de joden, in ieder gebied onder Duitse controle zouden worden uitgeroeid. Alle doorzichtige en ondoorzichtige Duitse manoeuvres om de schijn te wekken alsof het „alleen maar" om emigratie van de joden ging dienden ditzelfde doel, namelijk de antisemitische golf te versterken, die ook buiten het machtsgebied van de Duitsers woedde of zoals zij het zelf formuleerden: „niet zozeer door de Duitse propaganda in het buitenland, als wel door de propaganda, die de iood tot zijn verdediging, wel gedwongen is, op gang moet brengen." Ook de derde studie Die Endlösung der Judenfrage levert een bijdrage tot de verklaring, niet tot begrip van de monsterlijkste massamoord ooit door mensen bedacht en door tientallen miljoenen als heilsboodschap toege-

de mogelijkheid, dat hij zijn uitspraken, punt voor punt, zou realiseren. Zelfs wij, die anno 1974 bekend zijn met de afschuwelijke waarheid, hebben moeite onze ogen te geloven als we lezen, dat de Oberst van de Generale Staf Groscurth (8-9-1939) in zijn dagboek schrijft, dat van de Polen, de adel, de geestelijkheid en de joden moesten worden omgebracht „Die Leute müssten sofort ohne Verfahren erschossen oder erhangt werden". Reeds in november 1938 stond

het vast, dat tot het uitmoorden van joden zou worden overgegaan en al vóór de inval in Polen stond vast, dat men in dit land tot eerste uitvoering hiervan zou overgaan. En het waren niet al-

leen de misdadigers waaruit de

„Einsatzgruppen" waren gerekru-

teerd, die zich met dit mensonterende werk bezig hielden. Steeds weer wordt melding gemaakt van de „erfreulich gute Einstellung" van de Wehrmacht bij het uitroeien van de joden. Ook de rol die de Oekraïners speelden in het vermoorden van circa één miljoen joden in Rusland door de „Einsatzgruppen" heeft de nazi's geholpen. Trou-

wens een dergelijke gigantische operatie als het ombrengen van zes miljoen mensen zou ondenkbaar zijn geweest zonder de instemming en voor een deel actieve hulp van een belangrijk deel van het Duitse volk. De overige hoofdstukken,

zoals

Rajako-

witsch en de Endlösung der Judenfrage in Nederland (april

in oorlogstijd leeft de mens, de eigenlijk alleen bij de gratie van de vereenvoudiging van zijn politiek onderscheidingsvermogen, Hij heeft daarvoor permanent de ondubbelzinnige en overduidelijke begrippen vriend en vijand bij de hand. ledereen die zich in het schimmige en politiek onoverzichtelijke niemandsland tussen deze beide polen bevindt, loopt ernstig gevaar uit beiderlei tegengestelde politieke perspectieven, zijn morele geloofwaardigheid te verliezen. „Vyand" was de Duitse bezetter, „vriend" iedereen, die hem op enigerlei niveau bewust in de wielen reed.

~normale" mens,

Gegeven dit schema, dat juist door zijn vereenvoudiging in oorlogstijd altijd efficiënt werkt, was het, zelfs meer dan een kwart eeuw na de bevrijding, voor Willy Engbrocks, voormalig SS-functionaris binnen het beruchte P.D.A. Amersfoort toch wel een heksentoer de buitenwereld de bewijzen te leveren van de handhaving van zijn menselijkheid in die politieke kwaliteit en temidden ener diepe poel van menselijke ellende. De man, als Rijksduitser reeds in de dertiger jaren in Nederland woonachtig, werd de klos, toen hij vrij kort na de bezetting, de dienstorder uit Den Haag ontving om zich voor kampbewaking in Amersfoort te melden. Nu kan men zeggen, dat hij dat Duitse bevel dan maar voor kennisgeving had moeten aannemen, zoals velen onzer destijds de „Oproep" van de Joodse Raad om zich voor Westerbork te melden ook gewoon naast zich neer hebben gelegd. De man was echter bang en om zich, in zijn angst dit Duitse bevel te ontlopen, moreel te beschermen, vroeg hij de raad van zijn dorpspastoor. Het was deze geestelijke, die hem adviseerde het bevel toch maar op te volgen, doch zijn morele plichten als mens en gelovige vooral niet te verzaken. Na alles wat de man aan verdachtmaking en de daar-

uit voortvloeiende ellende jaren en jaren zelfs na de bevrijding heeft meegemaakt, zou men nu, dit alles lezende, geneigd zijn tot de conclusie te komen: had hij dat pastorale advies destijds maar niet opgevolgd en zich met alle risico's van dien maar onttrokken aan het dienstbevel van zijn vroegere landgenoten. Valkenburg heeft alle facetten van deze zaak grondig onderzocht, waarbij hij, en dat niet in de laatste fase van zijn onderzoek, de persoon van Engbrocks stevig onder handen heeft genomen. Na dit onderzoek komt hij tot de zelfde conclusie, die ik eigenlijk al getrokken had na de

onvoorstelbaar kinderlijke opmerking van deze rooms-katholieke Rijksduitser reeds op bladzijde 18 van dit boek, „Aanvankelijk waren wij, Rijksduitsers, de mening toegedaan zij het met gemengde gevoelens, dat de Duitsers naar Nederland waren gekomen om vriendschap te sluiten". Inderdaad, iemand die begin mei 1940 nog zo ongelooflijk naïef was om deze beoordeling zelfs in 1971 niet achter zijn kiezen te kunnen houden, was wel gepredisponeerd om in alle politieke valkuilen-op-een-rijtje er stevig in te tippelen. Het pleit in ieder geval vóór 's mans kinderlijke voorstellingsvermogen, het pleit tégen zijn politiek realiteitsbesef. Inderdaad heeft de „Bijzondere Rechtspleging" dit eenvoudige mannetje uit het beruchte kamp Amersfoort dan ook echt géén gruwelen ten laste kunnen leggen. Sterker nog, Engbrocks heeft zelfs nog zeven maanden in Israël kunnen werken. Hij kreeg zonder enige moeilijkheden zelfs zijn visum. Hij vertelt dan ook met een zeer begrijpelijke diepe voldoening aan Rik Valkenburg „Niettemin, na vijf dagen kreeg ik bericht, dat ik mijn visum kon halen. Dit was voor mij toch weer een bewijs, dat de inlichtingen, die zij over mij gekregen hadden, positief moeten zijn geweest. Ik wil ook eerlijk bekennen, dat ik er trots op was, dat mij deze uitzondering ten deel viel". Dat getuigenis kan ik mij voorstellen van een kinderlijk gelovig man, die er klaarblijkelijk nooit een moment aan getwijfeld heeft, dat „zijn Schepper", waarover hij het meermalen heeft, hèm in zijn, inderdaad zéér gevaarlijke, hulpverlening aan diverse gevangenen steeds heeft begeleid.

8 november

16

HERMAN SCHIPPER

m„

.

"

HEILIGEWEG 3 en ROKIN 11 waar uw sieraad een belegging en uw belegging een sieraad is.

2

Irma en Peter Hanselaar-Amweg geven hierbij met blijdschap kennis van de geboorte van hun zoon MILIWOJ

.

BOETIEK

KLASSIEK

/|V

r

■

10 chesjwan 5735

Dr. Kruytstraat 45 Rijswijk

Op 13 november 1974 hoopt de heer H. PKINS zijn 80ste verjaardag te = _, vieren. = *,■ o ,jt tot feliGelegenheid citeren op zondag I 17 november 1974

, .

r"n Met bhjdschap geven wij | kennis van de geboorte van | onze zoon | DORON op 1 november 1974 16 | chesjwan 5735. Mirjam en Willy M Kurz —Soesan Rijnsburg lepenlaan 21

!

-

3 kislew 5735

}n

Tot ons groot verdriet is geheel plotseling van ons heengegaan, mijn lieve man, onze geliefde vader en behuwd vader en liefste grandpa

|

3 i

jj

gezondheid. G PrinsvanCoeverden kinderen en

in

SALOMON LAMPEL op de leeftijd van ruim 78 jaren. Wij hebben hem naar Israël gebracht en de rniap

j heeft op de Har Hamenoechah

in

,

Jeroesjalajim

plaatsgevonden.

de Joodse Gemeente, f Pastoorstraat 17 a, | Arnhem om 14.30- | 17.00 uur.

wensen hem nog \ Wij vele gelukkige jaren

Hierbij

n„_

1

|

Tl .3 I"öt W n3sIfl 27 tisjrie 5735 13 oktober 1974

i

|

-

Annie Lampel—de Leeuwe Henne Sara Tracy—Lampel Abraham Tracy osaly 1 Trac Clare Susan Tracy

_

£

Onze dochter 8894 2oth Avenue kleinkinderen 1 AVA Brooklyn 11214 _r _att g Velperweg 50 11 New Vo rk, U.S.A. j is aangekomen. Arnhem Moeder en dochter maken ill!lilllll»illll!!ll!ll!l!llllllll«llllll!lfflllllll!l«lllllll!!!lll!»[!!!ll!llllllll ""^^^^^^^■""■^^■^■"■" "^ ■""^^■"■^^"^■■" het uitstekend. Bernard en Marion Met droefheid geven Nouhet—Rosenthal overleed op 3 november Tot ons verdriet groot wij kennis van het 211, Waalstraat Enschede. 1974 geheel onverwacht onze geliefde man, vader, plotseling overlijden schoonvader en opa Op zaterdag 16 nov. a.s. van onze oom 2 kislev 5735 word ik LION HIEGENTLICH BAT MITSWAH HIEGENTLICH geboren 16 december 1890. in de L.J.G., Graafschap19 chesjwan 5735 straat 8 te Amsterdam. Bussurn: R. Hiegentlich—Hollander Aanvang van de dienst 3 november 1974 10.00 uur, na afloop kidoesj Amsterdam: Familie en receptie in de Arme J. Speijer—Hiegentlich J. Hiegentlich Frankzaal. Uw aanwezigS. Speijer Emmeloord, N.O.P. heid zullen wij zeer op Amstelveen: ._■■—_^WW———i«»— prijs stellen. Truce Bles—Speijer Achsah Vissel Jos Bles Tot onze ontsteltenis en familie Israël overleed op 3 novemJachtenlaan 23 Fred Speijer plotseling onze ber Zaandam vriend en megoede De begrafenis heeft inmiddels plaatsgehad op de debewoner, de heer In plaats van kaarten begraafplaats Muiderberg. Verloofd: LION Bussurn Joods Bejaarden Centrum „'t Gooi" HIEGENLICH KACHEL LEVVIN Correspondentie-adres: op bijna 84 jarige en S. Speijer, Olympiaplein 35, Amsterdam. leeftijd. HANS HERZBERG Ons medeleven gaat Brussel uit naar zijn vrouw en : Bd. du Lambermont 366 kinderen. Rotterdam Mevrouw Van OldenbarneveltMet diepe droefheid geven wij kennis van het N. Cohen-Polak plaats 320 plotselinge overlijden van de heer Familie 3 november 1974 Emmerik-Cohen HIEGENTLICH ' Brussel Familie N.Krant-Eliazer Bussurn, 3 november 1974 18 chesjwan 5735 Familie van Zijn vrienden het In plaats van kaarten Slomper Joods Bejaardenhuis De choepa van J.B.C. Het Gooi, JAAP HAAS Bussurn. en Voor de vele blijken van belangstelling ondervonden na RUTH BING het overladen van mijn dierbare man en onze lieve vader zal plaatsvinden op donderEnige kennisgeving. en behuwdvader dag 14 november 1974/29 Op 31 oktober 1974 chesjwan 5735. overleed onze lieve JACOB FRANSCHMAN Choepa: 15.00 uur. zorgzame man, vader betuigen wij uitsluitend langs deze weg onze welgeReceptie: 16.00-17.00 uur. en opa meende dank. Folkingedwarsstraat 16 MOZES Diemen, november 1974 Groningen VAN DER HEIM Ons adres is: Martin Luther Kinglaan 118 op de leeftijd van 69 Strausslaan 42 K. Franschman—Visser jaar. en kinderen Groningen. Diemen Rotterdam: n"i Rockaway H. van der Heim'De nein van New Yersey U.S.A. de Vries

■

,

,

-

—

LION

LION

'

.

LOTTIE BERNSTEIN en ITZHAK BENDOR

'

zal plaatshebben de 19de november 1974 5 kislew 5735 in Hotel Basel, Tel

-

Aviv.

'Toekomstig adres: 18 Reh. Halamed He

Jerusalem

iiitiHiuiiiuiiiiiiiiiiiiiiniii'iiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiittniiniiiiüniiiiiiiitiiii^ | Het verheugt ons zeer dat onze zwager en oom, de heer

1 f

H. PRINS te Arnhem, 13 november 1974 zijn 80ste verjaardag

I

I

mag vieren. Amsterdam: mevrouw B. Lindemanvan Coevorden 1 Montreal: Dr. Jehudy

1974/23 chesjwan

Lindeman 1 Silllllliill!l!l!i!l:li;!«llllllllllillHIII!!l!!lllllllllllllllllllllllllii||l!llllilllif

Amsterdam: I. van Vliesvan der Heim J. van Vlies Bob en Carla Rotterdam

Suze Groeneweglaan 35 Corr.-adres: Dever 48-3

Amsterdam Btv. Geen bezoek

Tot mijn grote droefheid overleed te Rotterdam mijn dierbare neef

MOZES VAN DER HEIM Henriëtte Rosenbaum Amsterdam 31 oktober 1974

Agoedat Israël en Poale Agoedat Israël MELAWE MALKA in de Vander Boechorststraat op Motsae Shabat 16 november a.s. DE KALEWER REBBE,

RABBI MENACHEM MEMIEL TAUB Rlshon Lezion Onderwerp: Ahawat Israël: Liefde voor alle Joden RABBIJN D. BRODMAN Savjon (vroeger Adam) Onderwerp: Kiroev Rechokim-problemen in Israël. De Kalewer Rebbe zal zijn bekende chassidische nigunim ten gehore brengen. Aanvang 20.00 uur. WIJ NODIGEN lEDEREEN UIT.

RADIO VOS [mSmj

Radio en Elektrische Apparaten E_s=_=3 Elektrische en elektronische onderdelen. CEINTUURBAAN 137 TELEFOON 73 6154

—

danken wij allen

5735 jrg. 110 nr. 9

"-p^T ''*

V

KALENDER

voor hun blijk van medeleven tijdens het overlijden l^>Dï=pa?n nov. van onze lieve SALLY ROOT 23 8 vrijdag Uit aller naam: begin sjabbat 16.45 u. M. Root

Rooseveltlaan 204

9 sjabbat

Amsterdam

rrw

24 'e

't,

einde 17.43 u.

„En u zult rein zijn tegenover G-d en tegenover Israël"

10 zondag 11

(Num. 32 : 22) een verkeerde indruk weg te nemen (Joreh Deah 257 : 2), acht ik het juist een citaat bekend te maken uit een brief van 23-09-1974, die het Dagelijks Bestuur der Nederlands

Israëlitische

maandag

26

'n

Ten einde

>;«" trijtfi

12 dinsdag

27

13 woensdag

28

14 donderdag

29 lep :"'

15 vrijdag begin sjabbat 16.30 u.

Gemeente

de heer Kalm een afvloeiingsregeldng toegezegd bestaande uit maximaal een jaarinkomen, na 5 sentember 1974. Daarboven hebben wij met de

heer Kahn gesnroken tegemoetover een koming voortvloeien 1e

116 sjabbat

>I

2

mTMn 'e

einde 17.34 u.

!i

j

'i Garage

'

j

uit de indertijd in Denemarken gemaakte kosten, in verbpnd met de vcr v, i''~i"o- nanr N°deri 'nnit laatste bedrag b"slist net in de

" p Kann

.

1

BHT !TN

Rotterdam publiceerde in Van Maand tot Maand (okt '74): ..Wij hebben

25

"

OUKE BAAS

Verhuur van 200 nieuwe wagens Ford Transit, VW 1300 en bestel, Luxe en Busjes. Opel Kapitan, Kekord en Kadett e.a. Van Ostadestraat 362—372 telefoon 794842 717758. Verkoop accessoires. onderdelen en toebehoren:

—

(alles voor uw

auto).

Winkel: Van Woustraat 111, telefoon 719108.

RECTIFICATIE In het nummer van het N.I.W. van 1 november j.l. stond een oproep voor een handtekeningenactie. Het N.I.W. heeft abusievelijk de zinsnede „Israël heeft zich inmiddels duidelijk bereid verklaard met palestijnen te praten" gezet als „met de palestijnen te praten". Dit is een principieel verschil, want Israël beseft, dat er een Palestijns vraagstuk is, maar weigert met een bepaalde groepering te spreken, die op vernietiging van de Staat Israël uit is.

LEVERING VAN GRAFNIONUWNTFN SLIEDRECHTSE STEENHOUWERIJ

-

Leliestraat 96, Sliedrecht, telefoon 01840 4321

f

Collectieve Israël Actie JOH. VERMEERSTRAAT 22 Tel. 71 91 23, Amsterdam-Zuid.

Deze advertenties zijn door bemiddeling van de C.I.A. geplaatst. De opbrengst komt aan de C.I.A. ten goede.

BV

AVhlshisi

HANDSCHOENENGROOTHANDEL N. Z. VOORBURGWAL 101 103 TELEFOON 222444 AMSTERDAM

-

Heeft u binnenkort een simcha? Door het gehele land verzorgen wij uw feestje, bij u thuis of elders.

Inl.: P. E. Edery, Nieuwe Molstraat 13, Den Haag. Tel.: 070-46.93.28.

17

8 november 1974/23 chesjwan 5735 jrg. 110 nr. 9

reizen |IN CHEF DE BUREAU/ j ADMINISTRATEUR roept op korte termijn gegadigden op voor de functie van:

.

Terugreis: 2 weken 3 dcc 17 dcc 17 dcc 24 dcc 7 jan

;

uur, j ochtenddienst 9.00 sjabbatavonddienst 1 uur | voor uitgang sjabbat. ledere ochtend en avond j dienst.

-

I

Synagoge Graafschapstraat

8, Amsterdam-Zuid.

Diensten: vrijdagavond. aan- I vang 19.30 uur; sjabbat-; morgen, aanv. 10.00 uur. ;

Mr. Visserplein 3

Snogediensten Vrijdagmiddag Mincha en \ Ngarbiet, 16.45 uur, sjabbat Zemieroth, Sjachriet, 8.45

16.45 uur.

Cardozo.

o ITES-INDIVIDUELEREIZEN n Indien bovenstaande data u niet uitkomen een minimum verblijf van één week en maximaal één kalendermaand, terwijl u éénmaal mag onderbreken in Europa op de heenreis en éénmaal op de terugreis.

kunt u zelf uw reisdata bepalen met

;1[_J

Transferkosten per privé auto of sherut op aanvraag. He Vele mogelijkheden voor één- of meerdaagse tours door Israël.

*

t?

Dinsd. 12 nov. Liturgie door

De man die wij zoeken zal na een bij diens afwezigheid vervangen.

Jzz!

NET WORLD TOURIST ORGANIZATION

[ Wij verzorgen al uw reizen over de gehele wereld. I

ONDERSTAANDE BON IN en verzoek Trürbe"n geïnteresseerdinlichtingen.

J

■

inwerkperiode de commercieel directeur

Onze gedachten gaan uit naar een jongeman, die ervaring heeft in de directe verkoop en daarnaast een marketing-opleiding heeft.

dags 10.00-11.00 uur. Culturele middagen: ma., di., wo., 13.45-15.45 uur en! nog tal van andere activi-; teiten. Voor inlichtingen 's mor-;! gens telefoon 73 87 80. |

_

per omgaande volledige

1

Belangstellenden wordt verzocht hun sollicitaties te. schrijven t.a.v. de

heer S. van Maagdenburg.

j

Een psychologisch onderzoek kan deel uitmaken van de

j

AMSTERDAM

t

selectieprocedure.

Lib. man, W.A.0.-er, niet I gehandicapt, vrolijk karakter, 1.67 m., 58 jaar, z.s.

kennismaking Amsterdam. Gfroep van Lot-

met lief vrouwtje tot 56 jr. Zaterdagavond 21.00 Club Dizengoff. Br. o.nr. P 161 bur. v.d. bl. Zondagmiddag van 16.00—20 00 uur jongerenVolslanke, donkere, jonge sociëteit, leeftijd vanaf 14 jaar. vrouw, einde dertig, conserWoensdagmiddag van 13.30—15.30 uur Tikwatenoe vatief/liberaal, zoekt Hobbycli i] beld. Buitenveldert. Groep van Donderdagavond 21 november 20.00 uur: prof. dr. Aviva (dit keer Shula) en A. Heertje spreekt over De Nederlandse Politiek j imet wat oudere man op het groep van Herman (dit keer en Israël. jniveau academicus en/of zahebben In Simmie) het: lil I [■■■„■■iiMMna ■ |kenman. moadon bijeenkomst om 2 uur. Mottie geeft geen peoe-. Student (20 jr.) zoekt in| jeug;( jjg uitziende weduwe, Br. o.nr. P 168 bur. v.d. bl. la. Geven -jullie je allemaal Amsterdam ruime ia 50, muzikaal, gevoel (voor 12 november') op voorj voor humor, zoekt .1 / hét weekend in Jozeboko.; Batja) op gewone tijd en plaats. Siema geeft geen peoela. Cwi en Myra moeten door hun chaweriem worden opgekeer

kennismaking

.

■

I

in

.

studeer/ I i

slaapkamer

GEZELLIGE VRIEND

WONIMGRUIL „,,„.,....„ ..,,.__ MAASSLLIS-ISBAEL

door t e brengen. Br. met; foto o.e.r. onder nr. P 169,1 j bur y d Wad Digor

ißr. o.nr. P 167 bur. v.d. bl. >ela, Amsterdam: wegens een weekend waar een deel van de madrichiem

heen gaan. Buitenveldert: geen peoela. Den Haag: geen peoela. Eindhoven: geen peoela. oven: geen peoela. Hengelo: geen peoela. Leeuwarden: geen peoela.

Rotterdam: is voor alle kwoetsot, op de gewone tijd en plaats. Jullie madrichiem vragen of jullie allemaal komen. Zwolle: geen peoela. peoela

tj

behartigd.

—

Er

pr

Als „tweede man" zal hij met hem de grotere relaties bezoeken, opdat op langere termijn een aantal externe contacten door hem kunnen worden

discussiegroep, zondags 12.30-13.30 uur; toneelclub dinsdags 11.30 13.30 uur; werkgroep jodendom woens-

(dit

jq

Folders en inlichtingen bij:

COMMERCIEEL MEDEWERKER

dhr. S. J. Colthof.

tie

£D£J

OaDDOOODDOaODDDDDDaaDO

Ter ondersteuning van de commercieel directeur vragen wij een

20.00 uur:

_

21 jan

Rokin 9-15 Amsterdam Telefoon 020-243350*

Als groothandel bedienen wij voornamelijk carrossiers, garagebedrijven, scheepsbouwbedrijven etc.

clubwerk voor Cultureel ouderen van de Stichting J.M.W., De Lairessestraat 13:

7 jan 14 jan

[

POSTBUS 301, AMSTERDAM

BETH SIMCHA

24 dcc

§

I. Auerhaan en Zonen b.v. 20.15 uur „Sidra van dej week" door rabb. N. T. Lop.

6 weken

Sollicitaties worden gaarne ingewacht bij de voorzitter van het Bondsbestuur, mevrouw S. E. van Emde, Parnassusweg 10, Amsterdam. Telefoon 020 - 71 33 52.

uur,

Zondag 10 nov. 16.00 uur dhr J. Friedrich „Betekenis der mitswot". Maand. 11 nov. 19.15 Tenach, door rabb. H. Rodr. Pereira,

4 weken

3 weken

GDDGDDDDDDDGDDDDDQDDGD STUDENTEN-EN SCHOLIERENRETOURS (vraag onze speciale tarieven)

Zijn taak zal o.m. bestaan uit het voorbereiden en uitvoeren van het beleid, dat wordt bepaald door het Bondsbestuur aan wie hij verantwoordelijk is, benevens het verzorgen van de administratie. Te zijner assistentie is op het bondsbureau een secretaresse werkzaam. Het ligt in de bedoeling, dat een gedeelte van de administratie van de Bond binnen enige tijd bij een Centrale Administratie in hetzelfde gebouw zal worden ondergebracht. Gezocht wordt een representatieve functionaris (mnl. of vrl.) met bij voorkeur een positieve Zionistische opstelling, met goede organisatorische kwaliteiten en contactuele eigenschappen. Geboden wordt een boeiende en afwisselende werkkring met een daarbij passende honorering-

dagavonddienst met ingang j van de sjabbat; sjabbat-

uur, Mincha Ngarbiet 17.43

SAMENWERKING MET

Heenreis:

■il 11 11 TArfff■Ti:_ srê ët j G. v. d. Veenstraat 26: vrij- |

■

197& |§ I^LME&

Nederlandsche Zionistenbond

Synagoge Raw Aron Schuster, Lekstraat en Buitenveldert: Vrijdagavond (tevens aanvang van de sjabbat): 16.45 uur, sjabbat-ochtend 8.30 uur. Linnaeusstraat, Synagoge Ger. Doustraat, West en Amstelveen: sjabbat-ochtend 9.00 uur.

.

ißr BI

PS

Het Bondsbestuur van de

voor ca. 4 weken VAKANTIE in mei 1975. Inlichtingen'bij: W. P. van Ofwegen, Bosuilstraat 36, Maassluis.

....

~"i

1

_ _ _ _____

Echt is Echt, CoitG ÏS CoSC.O

Wegens gevord. leeftijd ge-

zocht

woning (flat) ben. of Ie verd. 2, 3, 4 kom. Goede stand Nieuw Z. of omg. Aangeb. 4-kam. won. plus 2 gr. zolderk. Nieuw Z. Tel. 020 799469.

-

.

■|

LS^SC.ffiu3 \

K_^_._i_Öb_3i

|

j BOMS Foto- en filmstudio's

'HENK BOOMS Utrechtsestraat 20, tel. 243210. Van Woustraat 242, tel. 720666.

i

BRILLEN!

Leveranciers alle ziekenfondsen Keuze uit honderden monturen Adviseurs voor contactlenzen GELDERIANDPLESN IA

R'" T

«~-»T

REMBRANDTWEG 157, AMSTELVEEN (hoek Gr. van Prinstererlaan)

! Erkend Bureau „DE NiEUWE WEG"

VEKANTWOOKDE HVWBLIJKSBEMIODELING 0.1.v.

PSYCHOLOGE EN SOCIOLOGE Aanmelden:

A._.ér dan

Hengelo (Ov.)

700%

Service

-

Tel. 05400 13918 M. A. de Ruyterstraat 46

Oostelijk Halfrond 68

Amstelveen Tel. 020 41 99 IS

-

18

8 november

1974/23

chesjwan 5735 jrg. 110 nr. 9

Joh. Vermeerstraat 22, Amsterdam-Zuid, telefoon 719123. Bankier, Amro-Bank N.V. Bijkantoor: Van Baerlestraat 58-60. Postgiro 49998 Gemeente Giro J 2880.

vanhet

—

Joods Nationaal Fonds Periode mei en juni '74. Teksten van deze publikatie zijn ons door de betrokken personen opgegeven en vallen buiten de verantwoordelijkheid van de Alg. JNF-comm.

1 tnv dhr. en mevr. Cohen-Bouwman d Wizo 't Gooi dank v.d. gastvrijheid v.d. Tenachmet Zeestr. 13, tel. 05100-22321. Mevr. I. Scheijer-Wolfstein, Fred. van Blankenheymcursus; 1 tnv dhr. E. M. Wikler d Wizo 't Gooi met vr. 03490-14269. Bomen: 1 tnv Menno-Bert de barJonge Tgv 28, straat tel. d N. N. dank v.h. geven v.d. Tenachcursus; 1 tnv dhr. N. Polak d mitswah. Bussen: 169.93. Bob eb Didi Polak tgv zn driekwart eeuw; 1 tnv dhr. E. Bussen, 188,10. Materiaal: Verj.actie: 27. 1.50. Verj. actie: .10. A. Philipson d Sandra Swelheim, Henske en Yvonne Loten: 225,—. Jakobs m. hart. dank v.d. lessen en mazzeltov. LEIDEN 2,50, N. Levie: 2,50; S. de Verjaardagen: M. Cohen: ’488,16. Giften: ’5,-. Materiaal: ’3,50. Loten: Winter, ’2, —; D. Boumans: ’lO, —; mevr. E. de Vries: Mevr. T. Troostwijk-Slager, Zeestraat 13, tel. 01710- Bussen: 187,50. -22321. 5,—; dhr. S. v. Maagdeburg: 5, —.

’

’

In het Wizo woud:

LEEUWARDEN Mevr. T. Troostwijk-Slager,

AMERSFOORT

’’

’

APELDOORN

’

’

’

:

’

’

’

Bomen: 1 tnv NN. In het Zoeklichtwoud : 1 tnv Aharon Josafat Sijbrant tgv

.

geboorte. Bussen:

ENSCHEDE

Mevr. C. van Rhijn-Leydesdorff, Lasondersingel 141, tel. Mevr. A. Goudsmit-Meyers, Sterrenlaan 58, tel. 0576059,98. Collecten/Giften: Jom Ha'atsmaoeth: i 05420-12518. -55118. In het Kon. Jul. woud: 1 tnv mevr. E. Denneboom-Frank 14.-; 25, Materiaal: 5. Bomen: 1 tnv mevr. Grunwald tgv 60e verj. d J. de d Bloemenactie: 10 mevr. R. Baruch-Reiss en mevr. A. Jungman tgv verj.; Jong; 1 tnv mevr. Kraal tgv 70e verj. d J. de Jong. 1 tnv bruisp. Bakker-Grooters d mevr. D. de Jong-De Beer; 1 tnv dhr. L. v. Essen d mej. E. Brogholter tgv MAASTRICHT BUSSUM 1 tnv dhr. L. v. Essen d mevr. R. Serphos-v. A. Weyl, Graaf Willem de Oudelaan 63, Naarden, tel. Mevr. C. Sommer, Synagogeplantsoen 25, Meerssen (L) 70e verj.;mej. Leer en Jo Groenheim; 1 tnv dhr. L. v. Essen d tel. 04403 3793. 02159-44616. 2 L. van Praagh tgv 70e verj.; 1 tnv Rebecca ReyJennekens; Bomen: tnv dhr. N. Mendels d fam. 2 tnv fam. Bomen: 2 tnv Hans Meijer d Margrit en Jo tgv 70e verj., d fam. L. van Praagh; 1 tnv dhr. L. v. Essen d Nobel; dhr. N. Mendels d fam. 1 nierse tnv A. Schellinx d mazzeltov; 1 tnv Mr. and Mrs. David Lev d R. van harte mevr. Kirschner tgv verj.; 1 tnv dhr. D. Stibbe d fam. fam. M. Heymans tgv <0e verj.; 1 tnv mevr. P. Hamel; 1 en N. Jakobs tgv their wedding. Cohen, Venlo; 1 tnv fam. Westerink Elburg d fam. Co- tnv mevr. Thijssen d fam. H. v. d. Kamp; 1 tnv fam. ’91,52. Bussen: hen, Venlo; 2 tnv mevr. Jostmeyer; 1 tnv fam. de Jong Ongena d fam. H. v. d. Kamp; 1 tnv M. S. v. Rhijn d J. Giften: 5,—. Elburg d fam. Cohen, Venlo; 1 tnv Zr. van Walderveen d Hartog tgv 50 jr arts. Loten: 150,—. fam. Cohen, Venlo; 1 tnv dhr. E. Wesiy d mevr. Mosko- Bussen: ’5,-. Materiaal, ’23,25; Verj.actie: ’BO,-; wicz tgv 79e verj.; 1 tnv N. Mendels d Pa. mevr. Woudstra-Lady: ’25,-; mevr. Legerman-Cohen: DOETINCHEM 50,-. Loten: 150.Bomen: 130. Mev. S. Heilbron-Meyer, Fred. Hendrikstr. 3, tel.

’ ’’ ’ ’ -

’’

08340-30204.

2 tnv Cristal Meubelen, door Mary en Mo Meyer tgv opening n showroom; 1 tnv Chr. Mannenkoor d fam. Levi tgv optreden; 2 tnv fam. De Haas; 1 tnv Elgzo d Mary en Mo Meyer tgv opening n. zaak. Bomen:

ENSCHEDE

Mevr. C. van Rhijn-Leydesdorff,

05420-12518.

Lasondersingel 141, tel.

Bomen: 1 tnv Jaap en Ria Start d fam. Meijer-Hartog In het Nederl. Woud: 1 tnv mevr. P. de Vries-Postuma d fam. Oeg-e de Vries tgv moederdag: 1 tnv Roosje en

oss

’

’

’

GROENLO

Mevr. R. Oppenheimer-Kater, Staalstraat 5, tel. 04120- Mevr. H. Mendels-De Beer, Nieuwstad 3, Groenlo, tel. -22948. 05440 1212. Bomen: 1 tnv dhr. A. Mozes d mevr. J. Toncman tgv 60e Bomen: 1 tnv mevr. Gessink d fam. H. Mendels tgv 80e verj.; 1 tnv dhr. A. Kappen d mevr. J. Toncman tgv verj.; 1 tnv bruidsp. De Leeuwe-Reisner tgv choepah d verj.; 1 tnv dhr. Vomberg d Joodse Gem. Oss; 1 tnv dhr. mevr. B. Heymans Katz; 1 tnv R. Korenblik-Bargeman R. A. Levisson d N.Z.B. Afd. Oss; 2 tnv dhr. en mevr. M. d mevr. B. Heymans Katz tgv verj. Prins d deelnemers seder üss; 3 tnv Julie Faust d kinde- Bussen: 129,50. ren J. Faust; 1 tnv drs. J. Teppema d fa. E. Zanten. Bussen, 47,56. Materiaal: 3 Loten: 825. Poerim- | GRONINGEN avond: ’80,25. Mevr. A. Reijenga-Sons, Van Iddekingeweg 167, tel.

-

’

’

’

’

Biroeta Bolink d fam. Dorgelo tgv geboorte. ROTTERDAM 050-250666. In het Joop Westerweel woud: 1 t. nag. a. Joop Re- Mevr. H. Wolf-Van Nispen, 's-Landswerf 156, tel. Bomen: 1 tnv mevr. Ch. van Praag-Leverpoll (Schiedam) d mevr. B. v. Gilpen tgv verj.; 1 tnv C. Dennegenspurg d mevr. Van Bruggen-Luyerink; 3 t. nag. a. 145541. Bomen: 1 tnv N. N. d. mej. Verhoef; 1 tnv N. N. d fam. boom d Dag. Best. J. Gem. Groningen tgv doet. examen; Joop Regenspurg d fam. Dorgelo-Regenspurg. 2 tnv mevr. F. Simons d N.I.G. Groningen tgv 70e Bussen, 10,—. L. v Coevorden.

’’ ’ — GRONINGEN

85, —. Fam.boek: E. Frankenstein tgv 60e verj.: ’lOO,—; E. v. Praagh-Frankenhuis tgv 50e verj.: 25,—; A. Kuyt tgv 75e verj.: 50,

Verj.actie:

’

Mevr. A. Reijenga-Sons,

Van Iddekingeweg

167, tel.

050-250666.

Bomen: 20 d mevr. A. Anholt en drh. S. Anholt ter naged. a dhr. Anholt; 2 tnv dhr. en mevr. Cohen d Frouk

Levie tgv 25-j. huw.; 2 tnv dhr. en mevr. Cohen d dhr. en mevr. Wallage tgv 25 j. huw.: 1 tnv mevr. Sons-v. d. Kaars d fam. Reijenga tgv verj.; 1 tnv Amir v. d. Hal d fam. Menco tgv geboorte; 1 tnv dhr. en mevr. Cohen d fam. Reijenga tgv 25 j. huw.; 1 tnv dhr. en mevr. Cohen d fam. Grünewald tgv 25 j. huw.; 1 tnv mevr. H. Manford (Engeland) d fam. Van Brakel; 1 tnv opperrabbijn dr. E. Berlinger d NZB afd. Groningen. Bussen: ’25,50.

HAARLEM R.

E.

H.

Simon,

023—257837.

Laurens

Reallaan

65/2,

tel.

Bomen: 10 tnv mr. A. W. Hamburger z.l. d mevr. W. Hamburger-De Beer; 2 tnv prof. H. Berkhof d fam. I. S. Dikker; 2 tnv Lou Slosser d Fernande en Ro tgv verj.; 2 tnv mej. J. B. Paesi; 1 tnv zr. Wong d mevr. E. Knorringa m. d. verpleging; 1 tnv Chaim Themans d fam. Philipson; 1 tnv rabb. H. Rodriques Pereira d fam. L. Wolf tgv Brith Mila; 1 tnv drs. R. v. Amerongen d mevr. M. en Rob Neeter; 1 tnv Joëy F. E. Straus d mevr. E. Kanteman; 1 tnv mevr. L. v. Buuren-Poons d mevr. P. Zilversmit; 1 tnv Kurt Levi zl. d fam. I. S. Dikker; 1 tnv mevr. I. Kalf-Kruyer d R. Simon tgv jub. zaak; 1 tnv dr. A. J. Kroll d mevr. R. Gnesin-Herskovits met dank; 1 tnv dr. M. W. v. d. Kooi d mevr. R. Gnesin-Herskovits met dank; 1 tnv dr. J. Verwiel d mevr. R. Gnesin-Herskovits met dank; 1 tnv dr. J. S. Schreuder d mevr. R. Gnesin-Herskovits met dank; 1 tnv J. C. Huizenga, arts d mevr. R. Gnesin-Herskovits m hart. dank voor zorgen; 1 tnv mevr. A. Kalman-Cohen d mevr. R. Gnesin-Herskovits tgv 50e verj.; 1 tnv fam. Greeve d mevr. R. Gnesin-Herskovits met hart. dank; 1 tnv Franz Buys d dames Kanteman en Dekker; 1 tnv freule Wttewaal v. Stoetwegen d fam. Nieweg-Mouwes; 1 tnv fam. Fischer-Goudsmit d fam. Nieweg-Mouwes m.d. voor seder; 1 tnv E. Nijburg-Herzberg d T. HerzLöwenstein tgv 65e verj.; 1 tnv mevr. E. NijburgHerzberg door T. Herz-Löwenstein ter gelegenheid van thuiskomst; 1 tnv E. Nijburg-Herzberg d mevrouw A. Jacoby tgv thuiskomst ziekenhuis; 1 tnv familie Steinhart d fam. Tgv 5 mei; 1 tnv dames D. en N. Helder d fam'. Nijburg tgv 5 mei; 1 tnv mevr. F. Markx-Polak d WIZO Haarlem; 1 tnv mevr. Duitser d WIZO Haarlem; 1 tnv mevr. I. J. Kalf-Kruyer d WIZO Haarlem; 1 tnv dhr. H. Beem (Hilversum) d WIZO Haarlem; 21 diverse. Fam.boek: E. Nijburg-Herzberg tgv 65e verj.. 65,—; huw. A. Nijburg en L. Plas: 50,—. Busje: fam. Leib (Bilthoven): ’2OO,

’ —.

HENGELO

-

’

tnv Jan Dirk Wijbenga d dhr. Ph. verj. In het Theo Levie Park: 5 d mevr. Simons-Woudstra, t. naged. a. dhr. F. Simons. In het Rotterdampark: 1 tnv Bruidsp. Lachotzki-Goedheer d fam. L. v. Coevorden tgv huw.; 10 tnv dhr. C. F. Bussen: ’23,-. Sefer Hajeled: fam. v. Raalte-Reijenga: 45,-. W. Schöttelndreier d best. Centr. Tehuis tgv opening; 10 tnv dhr. J. v. Gelder d best. Centr. Tehuis tgv opening; 10 tnv dhr. M C. Krieger d best. Centr. Tehuis tgv opening; 3 tnv dhr. H. v. d. Akker d fam. A. Bosnak tgv Mevr. T. Troostwijk-Slager, Zeesterstraat 13, tel. 50e verj.; 2 tnv dhr. H. van Hoek d dhr. A. van Witsen i05100-22321. tgv 65e verj. Bomen: 1 tnv mevr. B. Muller-Turksma d Joodse Gem. In het B'nei B'rithwoud: 5 tnv dhr. S. Bernheim d dhr. Leeuwarden tgv 70e verj.; 1 tnv mevr. G. Feitsma-KropW. A. Bernheim tgv 80e verj. feld d Joodse Gem. Leeuwarden tgv 80 verj. In het Chazzan Ereirapark: 5 tnv dhr. mr. R. A. Levisson d Lib. J. Gem. m.d.v. lezing. Bussen: ’43,37 Verj. actie: ’197,50. Amandelactie: Mevr. H. Wolf-Van Nispen, 's-Landswerf 156, tel. 35,-. 010-145541. Bomen. 1 tnv Ernst Verduin d fam. E. de Jong; 1 tnv TILBURG Pil de Mirande d fam. De Jong; 1 tnv Bertie de Miranda Bartels, 164, E. Lange Nieuwstraat tel. 013-430138. Bomen: 1 tnv Henk Potters d fam. A. A. Spiero; 1 tnv d fam. E. de Jong; 1 tnv Esteriek de Miranda d fam. E. mej. E. van Laar d fam. E. Bartels; 1 tnv Erich Voss d de Jong; 1 tnv Elja de Miranda d fam. E. de Jong; 1 tnv d Max en Hilde Hené tgv verj.; 1 tnv mevr. Grünfeld d Freek de Miranda fam. E. de Jong; 1 tnv Iris Gelber d E. de Jong. fam. Mark. Hans en Suzanne tgv verj.; 1 tnv mevr. Grünfeld In het dr. Jules Buys Park: 1 tnv Bruidsp. De Leeuwed dhr. Grünfeld tgv verj. Reisner d fam. J. Sprecher tgv huw. In het Chazzan Ereira Park: 1 tnv mevr. T. Boas-VedUTRECHT R. Hené tgv promotie. Mevr. B. Feitsma-Sarfaty, Mondriaanlaan 4, Jutphaas, der d fam. het woud: 1 tnv mevr. R. de Jong-Bosman d In Wizo tel. 03402 5478. Bomen: 2 tnv mevr. J. Komkommer-Goudeket d dhr. en mevr. J. Levie-Hedeman; 1 tnv mevr. B. v. Dijk-v.d. het Kinderwoud: 1 tnv Ester v. d. Akker d fam. mevr. H. de Vries (Amsterdam) tgv 75e verj.; 1 tnv dhr. In v. d. Heyden d. mevr. M. v. d. Berg-Cohen m. b. wensen M. Vorst d mevr. De Leeuw. In het Rotterdampark: 1 tnv Teun Noomen d fam. DonLoten: 37.50. Donkersloot tgv geboorte, kersloot, t. herinnering. WINTERSWIJK Mevr. B. Schwarz-Windmuller, Molenstraat 2, tel. ] In het L. Simonspark: 10 tnv dhr. L. Simons d families De Levie tgv verj. 05430-2333. In het Kinderwoud: 1 tnv Ester v. d. Aller d Fam. 1 tnv d. Zwan-Kanis d Bruidsp. (Groningen) Bomen: v. dhr. en mevr. A. D. v. Gelder-Weiler tgv huw. 24.5.74; 1. Donkersloot tgv geboorte. tnv J. W. Simmelink d mevr. Hilde Menco-Stern tgv 80e ] In het Rotterdampark: 1 tnv Teun Noomen d fam. Donverj.; 1 tnv J. W. Simmelink d dhr. en mevr. A. D. kersloot, t. herinnering. In het L. Simonspark: 10 tnv dhr. L. Simons d families v. Gelder-Weiler tgv 80e verj. de Levie tgv verj. ZWOLLE Giften: ’50,-. Verj. actie. ’250,-. Bloemenactie: H. Kan, Wipstrikkerallee 156, tel. 05200-35023. 3489,-. 252,30. Materiaal: 3,50. Verj.actie: Bussen: 10. LoTILBURG ten: ’262,50. Fam. boek Mej. B. Anholt tgv 70e verj. 70. / E. Bartels, Lange Nieuwstraat 164, tel. 013-430138. Bomen: 15 tnv dhr. en mevr. Grünfeld (Goirle) tgv 15 j. huw.; 5 tnv Bruidsp. Bartels-Spetter d Mamma en Pappa AMERSFOORT Bartels tgv choepah; 1 tnv Bruidsp. Bartels-Spetter d Mevr. I. Scheijer-Wolfstein, Fred. v. Blankenheijmstr. Frans Ha neveer tgv huw.; tnv Jongh. v. d. Sluis d 28, tel. 03490-14269. Gientje Spiero (Den Bosch) tgv barmitswah; 1 tnv Verjaardagen: Sharon Cohen ’2,50. Fam. boek: d mevr. Bruidsp. Bartels-Spetter d Gientje Spiero tgv choepa; 1 J. Weigel tgv hr 65e verj.. 25,-. Verj. actie: 2,50. tnv Mare Michel Grünfeld d ouders tgv verj. Loten: ’87,50. 128,35. In het Kinderwoud: 1

Jacobs.

’

LEEUWARDEN

ROTTERDAM

’

-

’

"■

. "

’

’

’

’

AMSTERDAM-BIJLMERMEER

’

’

]

’

Bussen:

’

VENLO J. P. Slier, Gliphoeve 743, Bijlmermeer. In het Joop Westerweel woud: 1 tnv mevr. A. Holtrop '. Mevr. L. Klaber, Zandstraat 56, tel. 04700-15036. (Bakkum) d mevr. E. N. Huysman. ! Bomen: tnv dhr. M. Jonkers d fam. Eigenfeld; 1 mevr. Bussen: 24,19. B. v. Liebergen-v. Wijlick d mevr. H. Lambertz. Loten: 37,50.

’

’

BUSSUM

Mevr. M. van Gelder-Menko, Burg. Jansenstraat 13-1, A. Weyl, Graaf Willem de Oudelaan 63, Naarden, tel. WINTERSWIJK tel. 05400-14243. 02159-44616. Mevr. B. Schwarz-Windmuller, Molenstraat 2, tel. Bomen: 1 tnv J. Cohen d fam. Frankenhuis tgv 70e Bomen: 2 tnv dhr. L. Wijier d A. Kolthoff; 15 tnv B. M. 05430-2333. verj.; 1 tnv fam. Haas d M. v. Gelder-Menko, ter nage- Gompen d Hanneke en Sieg tgv hr 65e verj.; 1 tnv dhr. ]Bomen: 1 tnv Modehuis Gossink d dhr. en mevr. Max de In het Kon. Jul. Woud: 1 tnv David de Beer d W. A. M. Nijkerk d Jo LewLowicz met vl. dank; 1 tnv dhr. Leeuw tgv Gouden jubileum; 1 tnv Louis P. Bouwman dachtenis; 1 tnv mevr. M. Menko d M. v. Gelder Menko H. Schjfektor d fam. J. Waterman tgv verj.; 1 tnv Dave (Rotterdam) d fam. Sally Schwartz tgv 65e verj.; 1 tnv tgv verj. Schpektor d Joop en Renée Waterman, mazzeltov; 2 tnv Louis P. Bouwman (Rotterdam) d dhr. en mevr. A. D. v. Gramm. pi.: 21. Loten: 637,50. dhr. L. Waterman d fam. S. Waterman, mazzeltov. Gelder-Weiler tgv 65e verj.

:

’

’

:

<

19

8 november 1974/23 chesjwan 5735 jrg. 110 nr. 9

ES9

Reis-en Passagebureau TRAVELLOYD

2 weken Golden Tour

" " —

" "

dizengoff

R€STrUJRrltlTlirjD

—

mQuwes De Lairessestraat 13 Amsterdam-Z. Telefoon 73 67 09

.

The eating-meeting place

Voor het beste ZUUR

’

in de wereld

W. ROSENBLATT 1e oosterparkstraat 143

Winkelcentrum Osdorpplein 27 A Amsterdam Nieuw-West Tel. 10 37 48

-

I. DE LEEUW

amsterdam

telefoon 020-35 84 73

Vrijheldslaan 78 Geopend:

DONDERDAGS en VRIJDAGS van 11.00 tot 18.00 uur. ZONDAGS van 10.30 tot 18.30 uur. Of u belt 441931 Privé Waalstr. 144 hs.

van Dam

Buitenveldertselaan 170 Amsterdam 42 28 38 Gelderlandplein 28 Amsterdam 44 38 24 Winkelcentrum Amstelveen Tel. 4110 55 Pleter Calandlaan 132

Amsterdam-Zuid Geen filialen.

Woonhuizen, flats, kantoren, winkels en

19 12 26

Amsterdam

BIJ

I

1550 2 weken fam. pension f 1010

Nu óók:

ciub

v. d. Boechorststraat 26. Toegang boven 16 jaar.

J.C.C.

22 december 2, 3, 4 weken 24 december 2, 3, 4 weken

lEDERE ZONDAG

SMAKELIJK ETEN

9 NOVEMBER a.s. GEOPEND OM 21.00 UUR

KERSTREIS naar ISRAËL

\

"

—

"

—

industriële objekten. B.V. voorheen van Dam makelaars o.g.

HABONIEM

-

Dir. G. Bolle S. G. Engelsman Jr. Gebouw „Aurora", Stadhouderskade 2, Amsterdam-1013 Tel. 020 -18 56 56*.

start weer met de afdelingen op

10 NOVEMBER

FOURRURES EMILE

voor Ameliem (8 t. IV/z jr.) en Chotriem (lï'/fc t. UV2 jr.)

Ged. eerste-klas bontwerker BONTMANTELS MAATWERK REPARATIE MODERNISEREN BONTBEWARING BONTHOEDEN MUTSEN Amstelveenseweg 41 Amsterdam-Z. bij het Vondelpark Tel. 73.03.99 ■

AMSTERDAM

ROTTERDAM

DEN HAAG

in het moadon Joh. Verhulststraat 50 aanvang 14.00 uur contactpersoon: Karin van GelderPres. Kennedylaan 156

-

TYPE- EN STENCILWERK Op elk gebied. Uiterst zorgvuldig en vlot VERTAALWERK door gespecialiseerde, erkende en beëdigde vertalers. UITZENDBUREAU van uitsluitend geroutineerd en vakkundig

-

getest

KANTOORPERSONEEL

Prinsengracht 909

prijs van vorig jaar, te weten

’

—

85,

Inlichtingen: C. Jeret, 020 - 42 20 82.

per chawer(a).

H. M. KREBS Commerciële advertenties tot nu toe geplaatst vla:

MEJ. LISSER worden ook nu door haar behandeld.

Familieberichten

I

|

en

advertenties

van verenigingen rechtstreeks telefonisch of schriftelijk bureau

N.1.W., N.Z. Voorburgwal 258, Amsterdam, telefoon 020 - 235534.

Telefoon 24 76 35.

N.I.W.

Telefoon 23 55 84 -

—

MAK L. VAN MEGEN INTERIEURS -

Het winterkamp zal dit jaar, i.j.H. plaatsvinden te midden van

Ondanks forse prijsstijgingen blijven wij bij onze goedkope

-

TYPE- EN VERTAALBUREAU I

EXTRA GROTE ATTRUTÏE

ADVERTENTIE-EXPLOITATIE N.I.W.

JENNY SPITS'

De boniemafdelingen gaan gewoon door; elke zondagavond in de 3 moadoniem.

de Noord-Veluwse bossen in een prachtig centraal verwarmd huis. Datum winterkamp: 23 t/m 29 dcc, leeftijd 8 t/m 12 jaar. Datum seminarium: 27 dcc- t/m 2 jan., leeftijd vanaf 13 jaar.

op te geven aan:

Telefoon 795503.

in het moadon Stadhouderslaan 12 aanvang 14.00 uur contactpersoon: Sjaak Opdenberg, Oranjeplein 60, telefoon 070 60 41 90

HASJALSJELET DEELT MEE:

COMMERCIËLE EN PERSONEELSADVERTENTIES

Valerlusstraat 13, Amsterdam-Z.

in het moadon A.B.N. Davidsplein 4 aanvang 14.00 uur contactpersoon: Peter Delwei- Tongerlo 6 telefoon 010-81 16 73

MET HA S J DE BOSSEN IN

■

I

EXCLUSIEVE MEUBELEN STOFFEN EN TAPIJT WIJ MAKEN SPECIALE ONTWERPEN VOOR UW INRICHTING, ZOWEL ZAKELIJK ALS PRIVÉ EIGEN GORDIJNATELIER EN STOFFEERDERIJ VOOR HET LEGGEN VAN TAPIJT EN HET STOFFEREN VAN MEUBELEN

riAX L VAN MEGEN AMSTELKADE 34 (bij de Rijnstraat) AMSTERDAM-Z. TEL. 020-72 62 04

I I

20

8 november 1974/23 chesjwan 5735 jrg. 110 nr. 9

DUNEIWTSWERLD

Vaticaan richt commissie op voor jodendom Het Vaticaan heeft de oprichting aangekondigd van een „Commissie voor Betrekkingen met het Jodendom". Het is de officiële bedoeling dat de betrekkingen tussen joden en katholieken op wereldwijde schaal worden bevorderd en gestimuleerd. Het belang van deze nieuwe in-

stelling wordt onderstreept door het feit dat tevoren de taak van het bevorderen van betrekkingen tussen joden en katholieken onofficieel werd vervuld door een bureau dat binnen de sfeer van het secretariaat voor de christelijke eenheid werkzaam was. De verklaring welke het Vaticaan deed uitgaan over de oprichting van de commissie zegt dat zij zal optreden als „een apart orgaan verbonden met het

secretariaat voor

christelijke

een-

heid" en dat „zij er naar moet

streven activiteiten te ontwikkelen voor een effectieve en rechtvaardige verwerking van voorstellen die tijdens het Tweede Vaticaanse Concilie zijn gedaan." De verklaring vermeed zorgvuldig alle verwijzingen naar Zionisme, Israël, Jeruzalem en de heilige plaatsen. Tevens worden hiermede berichten als zou de afdeling joods-katholieke betrekkingen overgaan naar het secretariaat voor niet-christenen gelo-

Belastering van joden

de

vooraanstaande

joodse advocaat Jacques Isorni (63) uit Parijs en de 50-jarige katholieke priester Abbé Georges de Nantes is op het ogenblik in Troyes een proces gaande over de vraag wie Jezus van Nazaret wel of niet kruisigde. Maitre Isorni heeft van Abbé de Nantes 10.000 francs schadevergoeding geëist wegens schade die hem door laster van de priester is toegebracht. Abbé de Nantes zou de advocaat hebben belasterd, nadat in 1967 Isorni's boek Het ware proces van Jezus is verschenen. In dit boek stelde de Parijse jurist de Romeinse stadhouder Pontius Pilatus verantwoordelijk voor de executie van Jezus Abbé de Nantes beschuldigde Isorni in een artikel in een katholiek tijdschrift In 1973 van vervalsing van het Nieuwe Testament. De Nantes noemde het jodendom „een valse religie, die vanwege haar anti-christelijke opvattingen duivels is." Abbé de Nantes

schreef voorts: „Isorni handelt als een valsemunter omdat hij het Nieuwe Testament vervalst. Ik wil niet stellen, dat Isorni een

agent van Israël is binnen de kerk, maar wel zeg ik, dat hij in dit grote eeuwigdurende proces van de joden tegen Jezus koos

voor de joden en slachtoffer."

Testament te handhaven. De voorzitter van het secreta-

riaat voor christelijke eenheid, kardinaal Willebrands, zal ook de nieuwe commissie voorzitten. De secretaris en de acht adviseurs moeten echter nog worden benoemd. Tegelijkertijd heeft het Vaticaan de oprichting van een commissie afgekondigd die zich met de islam zal bezig houden. Men ziet hierin de vertolking van een wens van de kerk van Rome een geestelijk evenwicht te bewaren tussen beide religies.

Op de berg Hennon zijn deze week twee skiliften uitgeprobeerd. Dit gebeurde nadat het skiterrein een jaar lang buiten gebruik is geweest als gevolg van zware schade opgelopen tijdens de Jom Kipoer-oorlog en de daaropvolgende uitputtingsslag.

Er is thans een nieuwe liftinstallatie gebouwd die een hoogteverschil van 270 meter overbrugt. De oude lift, die 1050 meter hoogteverschil overbrugde en die volkomen vernield was, is eveneens opgebouwd. Leden van de mosjaw Neve Ativ, die dit skiterrein beheren, zeiden dat alles gereed is om bij de eerste sneeuwval open te gaan. Vermoedelijk zal dit eind november zijn.

Gadna traint scholieren voor verdediging

Franse abbé voor de rechter Tussen

genstraft. Waarnemers merken op dat dit inhoudt dat er bij het Vaticaan de bedoeling bestaat „speciale betrekkingen" met het jodendom, die stammen uit de gezamenlijke erfenis van het Oude

Skiën op de Hennon

tegen

hun

De abbé, die al eens in het openbaar paus Paulus VI beschuldigde van ketterij en laster, verdedigde zich in zijn artikel voorts met de opmerking, dat ~de joodse rechters wisten dat Jezus de zoon van God was, toen ze hem ter dood veroordeelden en dat ze zich derhalve schuldig maakten aan

Ten einde het tekort aan mankracht ter bewaking van scholen en openbare gebouwen in Israël enigszins het hoofd te bieden, is de para-militaire jeugdorgansatie Gadna begonnen met een speciale cursus veiligheids- en bewakingstechniek voor leerlingen van de hoogste klasen van middelbare scholen (in de leeftijd van 16 en 17 jaar). Ongeveer 3500 jongelui hebben inmiddels deze cursus doorlopen, waarbij hun wordt geleerd met Mauser-geweren en Uzzi-machinegeweren om te gaan.

Jacques Isorni zei tegen de rechtbank in Troyes waarvoor de zaak in eerste instantie dient: „Wanneer u abbé de Nantes niet veroordeelt, zal hij in staat worden gesteld voort te gaan met het prediken van misleiding en haat. Daarmee rechtvaardigt u dan het oproepen tot haat door een fanaticus en billijkt vooral de massamoorden op joden." Isorni blijft bij zijn mening, dat

"'

★ Professor A. Tartakower, zitter van het hulpcomité voor "_ hulp aan de Falasha's, heeft **■ gedeeld dat in de komende we j 35 & IfO Falasha-gezinnen i rael zullen arriveren. Tegen einde van dit jaar verwacht een vijfhonderd leden van &

" 4H vóO*

uit Ethiopië

afkomstige groep in Israël te zullen h e ben.

Een dief die achteraf een h» toonde te bezitten heeft drieho'!, derd Israëlische ponden welke » had gestolen teruggegeven een inrichting voor invalide Kjj deren. Personeel van het ham Centrum voor verlamde deren vond het geld teruggeier in het vertrek waaruit het VL dwenen was. Er was een bri bij dat de dief niet geweten & wat voor ziekenhuis het was waarin hij zijn excuses aanboo*

*£

.

.. _f

Mordechai Ben-Porat van Ma'arach heeft de parlevn-'»'' commissie een voorstel gedaall komen tot twintig procent niging op de kostenvergoeding t voor parlementsleden. Men speciaal het punt behandeld s

°

'

belastingvrije

*

Een van de bekendste Is 1" sche diplomaten met een carrière achter de rug, Awriel, is tot consul-generaal Chicago benoemd. Het is de ste van een serie aanstelling bedoeld om de kracht en st ._* van Israels vertegenwoordig' voor joodse gemeenschappen de VS te vergroten.

„,

Jezus niet door de joden werd gekruisigd en dat de kruisiging een Romeinse straf was welke na een Romeinse procedure ten uitvoer werd gelegd. De advocaat zei tot slot dat de joden Jezus schuldig omdat ze hadden bevonden, meenden dat hij een bedrieger was die zich als de Messias uitgaf, maar dat de bevoegdheid om het vonnis te voltrekken beslist niet bij de joden lag, doch uitsluitend een Romeinse aangelegenheid was.

den. Daar de consumptie met slechts 3,4 procent per jaar toenam, betekent dit dat er een behoorlijk deel van de groei beschikbaar is gekomen voor de export. Israël produceert thans bijna 80 pet. voor eigen huishouding. Dit geldt eveneens voor de veevoeders. Israël kan aantonen dat de boeren in de bezette gebieden onder Israëlisch bestuur hun produktie hebben kunnen opvoeren van 188 Israëlische pond per jaar in 1967/68 tot een geschatte 700 pond tijdens het fiscale jaar '73/74. De eindcijfers zijn nog niet beschikbaar.

dat ook Israël tegen de gangö*!; wereldmarktprijs olie van land betrekt. „Wtj zullen zond* enig onderscheid of discriminftT aan iedereen onze olie verkop6 aldus de president.

vergoedingen, maaltijden en r<*J kosten, die ook parlementsle<*?\ ontvangen ook al geven a geld niet uit.

In de Knesset wordt

binnciik

wetsontwerp beha ivaarbij gezinsleden vai

een

velde militairen officieel cc» 'tra vrije dag mogen van hun werk, ter van de jaartijd. De reden i tal van werkgevers een derfi dag aftrekken van het a waar de mensen jaarlijks op hebben.

Israël voorziet voor 80 pet in eigen voedselbehoefte Hij zei dit ter gelegenheid van de Wereld Voedselconferentie, die onder auspiciën van de VN werd gehouden en die 5 november 1974 te Rome begon. Zeven Israëli's waren samen met vier- a vijfduizend gedelegeerden uit andere landen aanwezig. De Palestijnse (PLO) Bevrijdingsorganisatie was als waarnemer vertegenwoordigd. Het groeipercentage van de Israëlische voedselproduktie heeftgedurende de afgelopen vijf jaar gemiddeld 7,7 pet. per jaar bedragen, vooral een gevolg van moderne technologische metho-

De Mexicaanse president Echeverria heeft in een ontni<*j ting met president Gerald F°j van de Verenigde Staten %e%ev

van

godsmoord".

Israël heeft thans reeds voor het vijfde achtereenvolgende jaar het hoogste groeipercentage van de voedselproduktie in de hele wereld te zien gegeven. Dit heeft de algemeen directeur van het ministerie voor landbouw, Reuven Eiland, te Tel Aviv meegedeeld.

Splinter-nieuws

~,

Ondanks alle politieke proljleip j_ die Israël in dit gebied nog ten worden in de strook van Gs\ in totaal 1680 nieuwe huizen jB bouwd. 200 komen er fah, 580 in een nieuw ontwiWfi, lingsgebied ten westen van in de Sinai. Nog eens 900 I; 1 "-' er in Khan Yunis. ★ Een vijftienjarig meisje, Bar-Sheshet, dat in ivoont en studeert aan de lia-school in Jeruzalem, heeft de Jeugdkamer van KoophaM°m de jaarlijkse prijs voor toon door de jeugd ontva Het meisje bezoekt gerege wonden en zieke militairen en <jM jaarde kankerpatiënten in

buitenJM

Gadna-jeugd leert jioe-jitsoe

Voordien schoot de Gadna-jeugd alleen met lichtere wapens. Tijdens de cursus wordt vooral de nadruk gelegd op civiele verdediging in noodsituaties. De pupillen van Gadna leren ook hoe de mitrailleurs en handgranaten werken, waarmee de terroristen over het algemeen hun aanvallen plegen. Wie de cursus met goed gevolg heeft doorlopen," krijgt een certificaat, dat hem toestaat wapens te dragen en de bewakingsplicht te vervullen. De jongelui, van wie de meesten jongens zijn, met uitzondering van de groepen uit de kiboetsiem, waarvan ook meisjes deel uitmaken, leren bovendien sabotagemateriaal te identificeren, maar zij krijgen instructie zulke objecten niet aan te raken of onschadelijk

te maken. Andere vakken zijn jioe jitsoe alsmede waarnemingsen bewakingstechnieken. Daarbij wordt vooral de nadruk op team-' work gelegd. Naast deze speciale cursussen zal de Gadna ook bij de reguliere opleiding meer aandacht schenken aan deze onderwerpen. Het uiteindelijke doel van het project is dat iedere school voorzien wordt van een kern van geoefende leerlingen die in staat is flink aan te pakken in noodsituaties. ledere middelbare school zal daarom een groep van 15 jongens naar de speciale Gadnacursus sturen. Maar de scholen in de nederzettingen en kiboetsiem aan de- grenzen zullen gehele klassen aan dit programma laten deelne-

men.

*J

Hadassah-ziekenhuis

te

JJ

lem.

*

De wortels van het alfalf voorkomen dat het Hoe! oxydeert en nitraten vrijm l3, . ( welke de algengroei in het van Kinnereth bevordere. hebben twee geleerden van , Volcani research-instituut, dr , rael Levin en Voel Leshe drie jaar experimenteren dekt.

°