1
Beleidsplan Universiteitsbibliotheek Utrecht 2015-2017
>
inhoud
Inhoud Voorwoord
3
1 Missie
4
2 Inleiding 3 De wereld van de wetenschappelijke communicatie in 2030
7
4 Ondersteuning van de wetenschappelijke communicatiecyclus 12
4.1 Toegang tot wetenschappelijke informatie
16
4.1.1 Zoeken en vinden van literatuur
17
4.1.2 Toegang verkrijgen tot literatuur
18
4.1.3 Vindbaar maken van literatuur
20
4.2 Onderzoeksdata
21
4.3 Open Access
22
4.4 Rechtenkwesties bij publiceren en (her)gebruik
24
4.5 Onderwijs
25
4.6 Studie en ontmoeting
26
5 Academisch erfgoed 28 6 Kwaliteitszorg
29 Colofon
7 Strategisch personeelsbeleid
30
8 Financiën
34
Tekst: Stephanie Helfferich Ontwerp: www.taluut.nl © Universiteitsbibliotheek Utrecht 2014
<
2
>
inhoud
3
Voorwoord Voor u ligt het nieuwe beleidsplan van de Universiteitsbibliotheek Utrecht. In dit plan schetsen we een vergezicht tot maar liefst 2030, maar ook concrete doelen voor de komende periode, 2015-2017. Beide invalshoeken zijn van belang, hoewel we ons realiseren dat we de (verre) toekomst niet kunnen voorspellen. Wel voorzien we dat veranderingen in de wetenschappelijke communicatiecyclus, onderzoeksprocessen, methoden voor academisch onderwijs, en consumententechnologie grote invloed hebben op de diensten van academische bibliotheken. Zij maken een deel van de klassieke taken van academische bibliotheken op termijn zelfs overbodig. Daarom is het belangrijk dit bredere perspectief te schetsen. Zo kunnen we met de inrichting van onze dienstverlening pro-actief en tijdig inspelen op noodzakelijke veranderingen. De keuzes die de Universiteit Utrecht maakt ten aanzien van de ontwikkeling van de primaire processen, de ondersteuning en de instelling zelf, zijn leidend voor de universiteitsbibliotheek. Daarom hebben we in dit plan de onderdelen opgenomen van de Uitwerking Strategisch Plan Universiteit Utrecht voor de Diensten (april 2013), en doen we nieuwe voorstellen in de doelen voor eind 2017. Uitstekende bibliotheekdiensten kenmerken zich door zowel continuïteit als innovatie. Zo garanderen we al 430 jaar duurzame toegang tot wetenschappelijke kennis, terwijl de vorm en wijze van toegang en (her)gebruik van die kennis fundamenteel aan het veranderen is. Alleen als de bibliotheek haar dienstverlening voortdurend aanpast en innoveert houdt ze aansluiting met haar gebruikers. De bibliotheek zal de taken die continuïteit vereisen steeds vaker samen met andere partijen binnen en buiten de universiteit organiseren. Dat sluit goed aan bij de internationaliseringsagenda van de Universiteit Utrecht en de toenemende internationalisering van onderzoek en onderwijs in het algemeen. Wij danken iedereen, binnen en buiten de Universiteitsibibliotheek Utrecht en de Universiteit Utrecht, die een bijdrage heeft geleverd aan dit plan. Het was een vruchtbaar en zeer interactief proces met vele deelnemers. Anja Smit, Bibliothecaris van de Universiteit Utrecht
<
3
>
inhoud
1
Missie
De bibliotheek is een betrouwbare partner voor onderzoekers, docenten en studenten op het terrein van wetenschappelijke informatievoorziening. Wij zetten onze deskundigheid in om de wetenschappelijke communicatiecyclus voortdurend te verbeteren. Wij inspireren tot ontmoeting en kennisuitwisseling. Onze dienstverlening organiseren wij in nauwe samenwerking met andere partijen binnen en buiten de Universiteit Utrecht, waarbij wij de grenzen tussen disciplines overstijgen.
<
4
>
inhoud
2
Inleiding
De wetenschappelijke bibliotheek speelt een belangrijke rol voor onderzoek en onderwijs, de primaire processen van de universiteit. Dit doet zij vooral door wetenschappelijke publicaties te verzamelen en beschikbaar te stellen. Het in de afgelopen eeuwen verzamelde cultureel en academisch erfgoed is onvervangbaar. Het is dan ook belangrijk unieke documenten beschikbaar te houden voor de gemeenschap. De bibliotheek is immers het laboratorium van de geesteswetenschappen. Maar de veranderingen in onderzoeks- en onderwijsprocessen in dit digitale tijdperk hebben grote gevolgen voor de dienstverlening van de bibliotheek. Denk aan digitaal publiceren, de toename van verschijningsvormen, de veranderende rol van de uitgevers en nieuwe businessmodellen. De meerwaarde van de bibliotheek is steeds minder gelegen in het bieden van een unieke vindplaats voor wetenschappelijke publicaties via de eigen catalogus of het bewaren van courante collecties in eigen depots op de campus. In een wereld waarin volledige Open Access realiteit zou zijn, kan actuele digitale wetenschappelijke literatuur gemakkelijk buiten de bibliotheek om gevonden en gelezen worden op het internet. Maar de hoeveelheid wetenschappelijke publicaties groeit, waardoor het belangrijker wordt dat de bibliotheek studenten, docenten en onderzoekers adviseert over hoe zij effectief kunnen zoeken via het web, en hen ondersteunt bij de kwaliteitsduiding van gevonden publicaties, bij het verwerken van materialen en rondom het publicatieproces zelf.
<
5
>
inhoud
De rechten ten aanzien van publiceren en hergebruik worden in de digitale wereld gecompliceerder. Ook op dit terrein kan de bibliotheek adviseren en ondersteunen. Een digitale context betekent ook dat we diensten meer in samenwerking met anderen inrichten. De Nederlandse universiteitsbibliotheken besloten in 2013 de nationale informatie-infrastructuur in te ruilen voor een internationale. Hiermee worden bibliotheekdiensten verder geïntegreerd in het internet, daar waar onderzoekers, docenten en studenten in toenemende mate werken en studeren. Ook samenwerking binnen de universiteit is belangrijk: met ITS, O&O en faculteiten. Vanzelfsprekend is ook het strategisch beleid van de universiteit van grote invloed op de toekomst van de bibliotheek. De inrichting van het academisch onderwijs bepaalt de inrichting van de bibliotheekdiensten voor docenten en studenten. Blended learning vereist materialen die in digitale leeromgevingen geïntegreerd kunnen worden, maar ook opslag en ordening van digitale studiematerialen zelf. Hier heeft de bibliotheek iets te bieden. En de bibliotheek ondersteunt de strategische doelen van de universiteit ten aanzien van het onderwijs natuurlijk ook door inspirerende studievoorzieningen te bieden aan steeds nieuwe generaties studenten en onderzoekers. Maatschappelijke ontwikkelingen bepalen sterk hoe de bibliotheekvoorzieningen worden gebruikt. Consumer technology is van grote invloed op hoe mensen bibliotheekdiensten kunnen en willen gebruiken. De bibliotheek past daarom voortdurend de vorm aan waarin zij diensten verleent. Dit betekent dat de dienstverlening meer digitaal wordt, zowel generiek als gepersonaliseerd. Maar daarnaast blijven de bibliotheekmedewerkers klaar staan om de universitaire gemeenschap te helpen en te adviseren. Echte mensen.
<
6
>
inhoud
3
De wereld van de wetenschappelijke communicatie in 2030
In 2030 verricht een onderzoeker nog meer dan nu haar onderzoek in netwerken van peers. Onderzoekers hebben lossere en meer tijdelijke banden met traditionele instituten. De financiering komt van wetenschapsorganisaties, van crowdfunding platforms waarin maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven participeren, maar ook via de Europese Unie, de Nederlandse overheid of rechtstreeks via het bedrijfsleven of belangengroeperingen. Een publicatie is een conclusie of bewering op een publicatieplatform en gaat vergezeld van een dataverzameling. De kwaliteitsbeoordeling vindt openbaar plaats op pre-publication sites, door peers.
Barbara loopt het grote zwarte gebouw binnen. De geur van soep komt haar tegemoet, haar maag rommelt. Ze loopt de brede trap op, en nog een, en gaat de grote lichte hal binnen. Bij de rode balie pakt ze een kom soep. Ze rekent af en zoekt een plekje tussen de kletsende studenten en collega’s.
In 2030 is ook het onderwijslandschap meer gefragmenteerd: studenten stellen grotendeels zelf hun onderwijs samen, met hulp van learning analytics, die suggesties geven voor online courses, mentorschappen en informatiebronnen. Ze kunnen certificaten voor afgeronde courses krijgen, ook als die buiten universitaire instellingen verkregen zijn, zoals bij particuliere of commerciële business schools (voor onderwijs gecombineerd met leren in bedrijven) en honours colleges (voor studenten die het wetenschappelijk onderzoek in willen). In 2030 bieden alle universiteiten wel een vorm van blended onderwijs aan.
Eerst gaat ze naar de newsroom van de knowledge hub ‘Music and Society’. Daar discussieert ze met haar collega Nishlyn over hun laatste publicatie: de koppeling van twee datasets van muziekopnamen met een geautomatiseerde analyse, waarmee ze een belangrijke bijdrage hebben geleverd aan het onderzoek op dit gebied. De subsidiënt wil dat ze er ook nog een post over schrijven op het community platform van de hub, zodat de donateurs van het crowdfunding platform weten waar het geld heen is gegaan, en vooral wat het opgeleverd heeft.
Ze kan zich nog de tijd herinneren dat dit de universiteitsbibliotheek was. Toen stonden er echte boeken, in plaats van dat nep-boeken-behang dat ze nu hebben. Ze zucht en rolt haar tablet uit.
<
7
>
inhoud
Terugblik: onderwijs In 2015 lanceerde Delft de eerste Nederlandse Online Extension School, en begon een transitie naar blended onderwijs in het reguliere curriculum. Leiden begon het jaar ervoor al met het -tegen betaling- uitgeven van certificaten voor MOOC’s. Rond de jaren twintig kregen de traditionele instellingen het steeds moeilijker. Ze kampten met concurrentie van andere partijen, die onderwijs aanboden dat beter toegerust was op wat studenten vroegen: snellere kennisoverdracht, betere aansluiting op de arbeidsmarkt. Zoals de florerende University Colleges, of de in 2017 door Google opgekochte Universiteit van Nederland (Google Knowledge). Vanwege de crisis was voor een hele generatie startende werkers werkervaring meer waard dan een diploma. De universiteiten kampten daarom met waardedaling van diploma’s en teruglopende studentenaantallen.
Terugblik: onderzoek Ook op het gebied van onderzoek begon de invloed van universiteiten in het tweede decennium van de 21e eeuw af te nemen. Subsidiënten eisten betere wetenschapscommunicatie. Zij wilden van wetenschappelijke activiteiten een heldere verantwoording aan de maatschappij zodat duidelijker werd wat er met hun geld gebeurde. Onderzoekers werkten steeds meer in instellingsoverstijgende netwerken. Rond 2020 begon er een ecologie van mogelijkheden op het gebied van onderzoek buiten de bestaande instellingen te ontstaan.
En dat moet vóór volgende week, want dan sluit de verantwoordingstermijn voor 2029. Maar Nishlyn zegt dat hij ziek is, en niks heeft kunnen doen. Bovendien heeft hij het meeste werk gedaan aan de algoritmes. Barbara zucht nog eens. Ze pakt haar potlood en begint te schrijven op haar tablet. Met de post op het community platform heeft Barbara weer een aantekening voor haar portfolio. Voor Barbara’s cv is de publicatie zelf minder belangrijk dan de aantekening en de waardering die ze ervoor krijgt toegekend in haar wetenschappelijk portfolio. Daarin wordt, vanaf de studententijd, bijgehouden wat iemand leert, wat haar bijdrage was aan welk onderzoek en welke resultaten er gebaseerd zijn op dat onderzoek. Barbara’s wetenschappelijke carrière ligt erin opgeslagen. Barbara checkt even of er iemand in de buurt is met wie ze kan vieren dat ze haar deadline heeft gehaald, rolt haar tablet weer op, en loopt opgelucht naar buiten, naar het Science Café, waar een paar van haar mentorstudenten blijken te zitten.
<
8
>
inhoud
Knowledge hub
Ondertussen werd de dominantie van de EU op onderzoeksgebied ook steeds duidelijker. De EU initieerde grote internationale onderzoeksprogramma’s rond maatschappelijke uitdagingen. Als voorwaarde voor subsidiëring verplichtte de EU wetenschappers niet alleen de publicaties, maar ook de onderliggende data in Open Access mee te publiceren. Daar was een nieuwe publicatieinfrastructuur voor nodig.
Terugblik: data en publicaties Vanaf 2017 begon de Europese Commissie daarom online platforms te financieren voor onderzoeksgroepen. In 2018 lanceerde Google de nieuwe dienst Agora, die niet alleen een omgeving bood om data te publiceren, maar ook om de wetenschappelijke communicatie eromheen te kunnen voeren. Verschillende uitgevers en andere marktpartijen ontwikkelden tegelijkertijd soortgelijke omgevingen.
Een samenwerkingsomgeving geformeerd door een onderzoeksnetwerk rondom een onderzoeksonderwerp, die bundelt: relevante literatuur, veilige opslag data, pre-publications, nano-publicaties, samenwerkingsomgeving, laboratoriumfaciliteiten, communicatie tussen onderzoekers, peer review, communicatie met gemeenschap van geïnteresseerde leken, etc.
Crowdfunding platform Manier om onderzoeksgeld te verwerven via kleine donaties uit de maatschappij, bijvoorbeeld van belanghebbende MKB’s
Business schools Commercieel opgezette onderwijspartijen die allianties aangaan met het bedrijfsleven om onderwijs op maat aan te bieden
Blended onderwijs In de eerste decennia van de 21e eeuw werd databeheer steeds belangrijker. Onderzoek werd steeds meer data-driven, ook in de geesteswetenschappen, en het aantal publicatievormen nam toe.
Samenhangend aanbod van online onderwijs en contactonderwijs
De uitgevers bogen mee met ontwikkelingen en richtten zich op databeheer en -analyse. De journals begonnen hun transitie naar openbaar toegankelijke publication platforms. De uitgevers sloten contracten met de VSNU en met LERU voor het toegankelijk, beschikbaar en bruikbaar houden van de op hun platforms gepubliceerde informatie, data en publicaties.
Vervangt de publicatielijst, houdt bij welke cursussen iemand heeft afgerond, welke bijdragen ze heeft geleverd aan welk onderzoek, met welk resultaat.
Wetenschappelijk portfolio
MOOC’s Massive Open Online Courses
<
9
>
inhoud
Uitgevers en andere, nieuwe marktpartijen gingen diensten op het gebied van data aanbieden, zoals infrastructuur en ondersteuning bij het beheren, delen en minen van hun data, en systemen voor data-analyse. Ze verbonden die systemen met nieuwe validatiesystemen. Zo bestendigden zij hun centrale rol in de wetenschapscommunicatie.
Wetenschappelijke communicatie in 2030 De toekomst voorspellen kan niet. Hoe economische, (geo)politieke, sociale en technologische ontwikkelingen verlopen en de toekomst bepalen is te complex. Wel kunnen we een aantal voor ons relevante ontwikkelingen doortrekken, en kijken hoe het er dan uit zou kunnen zien. Dat is wat we hier geprobeerd hebben. We laten zien wat er zou gebeuren als de toekomst er zo uit zou zien, om de verbeelding te prikkelen en een noodzakelijke discussie op gang te brengen. In elk geval voorzien we grote veranderingen op het gebied van wetenschappelijk publiceren. Het verdienmodel van publicaties verandert. Financiering van wetenschappelijk onderzoek komt van allerlei kanten. Het abonnementsmodel (lezer betaalt) voor publicaties zal (bijna geheel) verdwijnen, uitgevers vinden een verdienmodel in het leveren van (technische) diensten rond het publiceren van onderzoeksresultaten (infrastructuur en kwaliteitsmeting). Ook de fysieke vorm en timing van publiceren gaat veranderen. Onderzoeksresultaten worden op verschillende momenten in allerlei vormen en media gedeeld. Waar de waarde van een wetenschappelijk cv nu vooral bepaald wordt door de klassieke publicatie, komt daar in de
<
10
>
inhoud
toekomst een veelvormige output voor in de plaats. Ook de manier waarop kwaliteit en impact van onderzoeksresultaten gemeten en beoordeeld worden gaat veranderen. Beide ontwikkelingen hebben tot gevolg dat publicatieculturen van disciplines nog meer uiteen gaan lopen. Wetenschappers werken en publiceren steeds meer in een internationale context: doordat het internet grenzen vervaagt, door de internationaal georiënteerde organisatie van financiering, door de status die internationale samenwerking aan projecten en cv’s verleent. Onderzoekers krijgen te maken met een breder veld aan publicatiemogelijkheden en -financiers. Dit alles heeft grote gevolgen voor de wetenschappelijke bibliotheek en haar dienstverlening. Dit beleidsplan laat zien hoe de Universiteitsbibliotheek Utrecht met deze veranderingen om denkt te gaan.
<
11
>
inhoud
4
Ondersteuning van de wetenschappelijke communicatiecyclus
De financiering, het verdienmodel, beoordeling, vorm, timing en totstandkoming van wetenschappelijke publicaties zullen er allemaal anders uit gaan zien. Veel facetten in het onderzoekstraject vereisen specifieke kennis en handelingen die niet per se aansluiten bij de competenties en behoeften van de onderzoeker. Maar de kerntaken van de bibliotheek liggen traditioneel op dit gebied, en die hebben we ook telkens als dat nodig was verder ontwikkeld. Daarom levert de bibliotheek steeds meer professionele ondersteuning in alle fasen van het onderzoek, van het begin tot aan de afronding en alle uitingen daartussen. Daarbij werken we nauw samen met relevante universitaire onderdelen, zoals bijvoorbeeld de Research Support Offices en ITS, en vervullen we een belangrijke rol: we overzien het geheel, hebben domeinkennis, brengen waar nodig partijen bij elkaar, en initiëren ontwikkeling als dat nodig is.
Strategisch doel 2017 De bibliotheek levert professionele ondersteuning in alle fasen van het onderzoek, van ideevorming tot en met publicatie en alles daartussenin.
Actielijnen 1 De bibliotheek ontwikkelt haar diensten en organisatie verder met als uitgangspunt de stappen in de wetenschappelijke cyclus.
2 De bibliotheek investeert in competentieontwikkeling om tegemoet te komen aan de veranderende vraag naar ondersteuning bij onderwijs en onderzoek.
3 De bibliotheek initieert waar nodig samenwerkingen om de ondersteuning van de wetenschappelijke communicatiecyclus te verbeteren.
<
12
>
inhoud
Hoe ondersteunt de bibliotheek onderwijs en onderzoek?
• • • • •
zoeken • • • •
Informatie verzamelen Informatie beoordelen Studeren Ontmoeten Ideeën uitwisselen
De bibliotheek • Biedt studieplekken • Traint informatievaardigheden • Biedt online/offline samenwerkplaatsen • Organiseert metadata • Biedt een toegankelijke collectie • Wijst de weg naar informatie
Publiceren Doceren Archiveren Zichtbaar maken
• Data genereren • Data analyseren • Schrijven De bibliotheek • Ondersteunt bij datamanagement • Adviseert bij dataopslag
De bibliotheek • Adviseert docenten • Adviseert over zichtbaarheid, Open Access en rechtenkwesties • Ondersteunt bij opslaan en archiveren
delen
creëren <
13
>
inhoud
Bij elke stap in deze wetenschappelijke communicatiecyclus levert de bibliotheek al diensten, of kan ze die ontwikkelen. De bibliotheek blijft in de toekomst een rol spelen bij de fase van informatie verzamelen: het vindbaar maken, aggregeren en filteren van onderzoeksresultaten, het duiden van informatie – maar ook het bieden van (online en offline) plaatsen die inspireren en bijdragen aan kennisuitwisseling en onderwijs. De afgelopen jaren heeft de bibliotheek aan de wieg gestaan van landelijke voorzieningen om onderzoeksdata veilig en herbruikbaar op te slaan. Die orkestratierol zullen we verder ontwikkelen. De bibliotheek heeft het gesprek op gang gebracht over Open Access. Onze kennis over Open Access blijft relevant, maar het ondersteunen van de publicerende wetenschapper op een breder terrein krijgt een steeds grotere meerwaarde. We ervaren nu al een grotere behoefte aan ondersteuning bij het duiden van en zich bewegen in diffuse publicatieculturen, en ook bij bijvoorbeeld rechtenkwesties. We weten hoe publicaties duurzaam bewaard en toegankelijk gemaakt kunnen worden. Met onze kennis van kwaliteitsbeoordeling, metrics en media helpen we onderzoekers zich strategischer in de wetenschappelijke wereld te begeven. Zo ondersteunen we hen bij valorisatie en zichtbaar maken van onderzoek. We kunnen in samenwerking met Research Support Offices de onderzoekers adviseren als financiers eisen stellen zoals in Open Access publiceren van onderzoek.
<
14
>
inhoud
Relaties met bibliotheekgebruikers worden intensiever, en de bibliotheekgebruiker zelf verandert ook: die is vaak niet meer een individu maar een onderzoeksnetwerk of -project. Dit alles vraagt van de betrokken bibliotheekmedewerkers kennis van de actuele vormen van de wetenschappelijke communicatiecyclus, een grote flexibiliteit, zowel brede als heel specialistische kennis, communicatieve en tactische vaardigheden.
<
15
>
inhoud
4.1
Toegang tot wetenschappelijke informatie
Traditioneel verzamelt de bibliotheek een collectie publicaties, om op die manier de gemeenschap toegang te geven tot wetenschappelijke informatie. Dat is nog steeds zo, maar het internet verandert de wereld in hoog tempo. Bibliotheekgebruikers zijn in hun zoektocht naar informatie niet meer beperkt tot de collectie van hun eigen bibliotheek, maar vinden hun informatie over de hele wereld. Ze hebben dan ook zoekmachines nodig die hen daartoe in staat stellen, in plaats van een catalogus die alleen toegang geeft tot de collectie van de eigen bibliotheek. Voor het beschikbaar stellen van publicaties door middel van bezit van boeken en tijdschriften door bibliotheken is het einde in zicht: ook voor e-books kopen we nu toegang in plaats van bezit. Na 430 jaar is dat wel een verandering om bij stil te staan. Maar toegang hebben tot informatie betekent nog niet dat je de juiste informatie vindt, of dat je weet hoe je die informatie op waarde moet schatten. Daar kan de bibliotheek nog altijd bij adviseren en helpen. Voorlopig is het ook nog niet altijd vanzelfsprekend dat als je een artikel gevonden hebt, je het ook daadwerkelijk kunt lezen, of dat je het over tien jaar nog steeds kunt terugvinden en lezen. De bibliotheek moet daarvoor blijven zorgen, maar dat internationaal organiseren. En ook al is informatie openbaar toegankelijk, dan is die informatie nog niet noodzakelijk ook goed vindbaar. Daarom is het belangrijk dat de bibliotheek blijft ijveren voor kwalitatief goede metadata.
<
16
>
inhoud
Strategisch doel 2017 4.1.1
Zoeken en vinden van literatuur
Wij zorgen ervoor dat mensen de juiste informatie kunnen vinden én dat ze die vervolgens ook in handen krijgen. De bibliotheek draagt bij aan modern onderwijs in informatievaardigheden door te zorgen dat elke Utrechtse student de mogelijkheid heeft zichzelf te trainen in het effectief vinden van en omgaan met de bronnen die voor de wetenschap relevant zijn.
We zien de laatste jaren een duidelijke gedragsverandering bij bibliotheekgebruikers op zoek naar wetenschappelijke informatie. De bibliotheekgebruiker zoekt in toenemende mate haar informatie op het web. Digitale wetenschappelijke informatie is steeds beter vindbaar via zoekmachines en databases. Daarom passen we onze dienstverlening aan, zodat we meerwaarde blijven bieden aan onze gebruikers. We zeggen niet meer: als je iets zoekt, begin dan bij ons. We zeggen nu: waar je ook zoekt, wij zorgen dat je het krijgt. In plaats van zelf zoekmachines te bouwen, adviseren we per zoekvraag, onderwerp of vakgebied de beste zoekingang. En we zorgen dat de wetenschappelijke informatie die wij gekocht hebben, toegankelijk is via die zoekingangen. 60% Google Scholar en andere gratis zoekmachines
50% 40% 30% 20% 10% 0% Oktober 2013
Oktober 2014
Actielijnen 4 In samenwerking met docenten verder invullen van onze adviesrol bij zoekvragen en wegwijzen in het informatielandschap, o.a. met informatievaardighedentrainingen binnen het onderwijscurriculum.
5 De bestaande informatievaardighedentrainingen transformeren tot online, interactieve, didactisch effectieve leermodules.
6
Databases betaald door de bibliotheek
Zorgdragen voor toegankelijkheid enbeschikbaarheid van de bibliotheekcollectie via de belangrijkste zoekmachines en digitale bibliografieën.
Bibliotheekcatalogus
7 Vervangen van de Utrechtse bibliotheekcatalogus door een internationale catalogus als zoekingang.
Gebruik van zoekmachines om in onze collectie te zoeken.
<
17
>
inhoud
4.1.2
Toegang verkrijgen tot literatuur
Strategisch doel 2017 De bibliotheek zorgt ervoor dat gebruikers zo veel mogelijk voor wetenschap relevante bronnen digitaal kunnen (her)gebruiken.
De onderzoeker, docent en student beschikken over de voor wetenschap relevante bronnen die zij nodig hebben, op het moment dat zij die nodig hebben. Dat is het doel van de bibliotheek. Gebruikers krijgen tegenwoordig op meer verschillende manieren toegang tot vooral digitale publicaties: gratis toegang tot publicaties in Open Access, eenmalige toegang via uitleenplatforms, gelicentieerd materiaal en gekocht materiaal. We kunnen daarbij onderscheid maken tussen publicaties waarvoor duurzame toegang noodzakelijk is, de basiscollectie, en tijdelijk gebruik van literatuur. We zorgen voor faculteitsoverstijgende collecties die de strategische thema’s van de universiteit én de toenemende interdisciplinariteit ondersteunen. De grootste verandering is dat we wetenschappelijke literatuur vaak niet meer kopen en bezitten, maar dat we op andere manieren zorgen dat het materiaal duurzaam toegankelijk is en blijft. Dat kan alleen door internationale samenwerking. Materialen worden niet meer lokaal bewaard, maar via internationale diensten als Portico, waar uitgevers en bibliotheken betaald lid van kunnen worden om hun materiaal van duurzame toegang te verzekeren.
Actielijnen 8 De bibliotheek investeert in moderne methoden om wetenschappelijke literatuur te kunnen (her)gebruiken.
9 De bibliotheek maakt afspraken met andere partijen over duurzame toegang tot wetenschappelijke literatuur.
10 We leveren waar mogelijk digitale kopieën uit de eigen papieren collectie.
<
18
>
inhoud
De bibliotheekgebruiker vraagt steeds minder om fysieke materialen uit de bibliotheekcollectie, en steeds meer om digitale versies. De bibliotheek wil graag in die vraag voorzien, ook uit de fysieke collectie. Digitalisering kan ook een manier zijn om kwetsbaar materiaal te preserveren, met name uitgaven uit de negentiende en begin twintigste eeuw. Daarnaast blijft uiteraard de huidige dienstverlening rondom de bestaande fysieke collectie gehandhaafd: voor de geesteswetenschappen blijft de bibliotheek hierin een onvervangbare functie houden.
E-books uitgeleend door de uitgever via de bibliotheek
E-books die worden bekeken zonder dat ze worden geleend of gekocht
Sommige e-books kunnen bekeken of geleend worden zonder dat de bibliotheek ze koopt.
<
19
>
inhoud
4.1.3
Vindbaar maken van literatuur
Strategisch doel 2017 Bibliotheekgebruikers kunnen de literatuur die ze nodig hebben vinden via het internet als gevolg van ons effectieve metadatamanagement in internationale context.
Wetenschappelijke informatie is vindbaar via het web doordat er metadata aan toegekend zijn, zoals titel en auteursnaam. Vroeger was het de bibliotheek die literatuur van metadata voorzag, nu leveren uitgevers die steeds vaker aan. Nu zetten we onze metadataexpertise in om veranderingen te stimuleren die ertoe leiden dat literatuur beter te vinden is via het web (zoals bijvoorbeeld de adoptie van internationale standaarden en richtlijnen) en bij de overgang van de nationale catalogus naar een internationale (WorldCat). Ook gaan we ervoor zorgen dat de unieke erfgoedcollectie van de bibliotheek beter te vinden is via het web.
Actielijnen 11 Overschakelen op internationale metadatastandaarden en -regelgevingen en in gebruik nemen van een internationale informatie-infrastructuur.
12 Unieke en bijzondere materialen van de Universiteitsbibliotheek Utrecht vindbaar maken.
<
20
>
inhoud
4.2
Onderzoeksdata
Strategisch doel 2017 In samenwerking met de organisaties die zorgen voor opslag van data is de bibliotheek voor onderzoekers aanspreekpunt en vraagbaak voor het managen, beschrijven en ontsluiten van data.
We zien dat het bewaren van en toegang verschaffen tot onderzoeksdata steeds belangrijker wordt, zowel door een nieuwe, meer datadriven manier van onderzoek bedrijven, als vanuit de roep om wetenschappelijke integriteit. Onderzoekers en onderzoeksgroepen genereren grote hoeveelheden onderzoeksdata. Deze datacollecties moeten toegankelijk zijn en hergebruikt kunnen worden. De bibliotheek heeft veel kennis op het gebied van het structureren, beschrijven en vindbaar maken van wetenschappelijke informatie, en is daardoor goed in staat om te helpen. Wij vervullen hier een orkestratierol: door onze brede kennis zijn we in staat de diverse aspecten (rechten, opslag, metadata) te overzien. Wij werken hierbij nauw samen met bijvoorbeeld de universitaire afdelingen ITS en O&O.
Actielijnen 13 Ontwikkelen van ondersteuning van onderzoekers bij hun Data Management Plan.
14 Ontwikkelen van een adviseursrol bij het gebruik van infrastructuren voor dataopslag en bij het ontsluiten en duurzaam toegankelijk houden van onderzoeksdata.
<
21
>
inhoud
4.3
Open Access De roep om vrij toegankelijke wetenschappelijke informatie wordt steeds luider, zeker waar onderzoek met publiek geld wordt gefinancierd. De laatste jaren zien we een stroomversnelling op dit gebied. De Nederlandse overheid en Europa nemen stimulerende maatregelen, net als VSNU, onderzoeksfinanciers en andere betrokken partijen. Er zijn nog veel onzekerheden, maar we houden rekening met een toekomstscenario waarin wetenschappelijke literatuur bijna volledig Open Access beschikbaar komt. Momenteel heeft de Nederlandse overheid een voorkeur voor de zogenaamde Golden Route, waarbij onderzoeksresultaten direct in Open Access beschikbaar worden gesteld door de uitgever. Die Golden Route is nog lang niet overal en altijd mogelijk. Daarom ondersteunen we zolang het nodig is de Green Route: nadat het artikel in een betaald tijdschrift is gepubliceerd, komt het artikel beschikbaar in een Open Access repository. De bibliotheek ondersteunt redacties van Open Access tijdschriften, door transfers en onderhandelingen voor te bereiden, het veld te overzien en partijen te verbinden. Met name voor de Geesteswetenschappen is het op korte termijn zinvol om deze rol actiever te spelen: veel tijdschriften met een nauwe onderzoeksfocus gaan zieltogend ten onder. De vakspecialisten van de bibliotheek overzien het veld van tijdschriften, hun niches en de netwerken van redacties. De bibliotheek heeft de kennis in huis om in samenwerking met redacties en wetenschappers hun tijdschrift te ontwikkelen tot een nieuw publicatieplatform dat aansluit bij bredere trends in het onderzoek. De bibliotheek is en wordt geen uitgever, maar kan met haar kennis van contracten en de uitgeefwereld auteurs wel actief ondersteunen bij het publiceren. Hiermee draagt de bibliotheek ook bij aan de valorisatiedoelstellingen van de Universiteit Utrecht.
Strategisch doel 2017 De bibliotheek begeleidt het in Open Access beschikbaarstellen van de wetenschappelijke productie van de Universiteit Utrecht. We zorgen ervoor dat die wetenschappelijke productie duurzaam toegankelijk en optimaal vindbaar is. We anticiperen op volledig Open Access.
Actielijnen 15 De bibliotheek speelt een actieve rol in voorlichting, advisering en communicatie binnen de universiteit over Open Access.
16 We maken landelijk en internationaal afspraken over de wijze van uitvoering van het Open Access-beleid van overheden, onderzoeksfinanciers en VSNU.
17 We handhaven het Utrecht University Repository om Open Access-beleid ook via de Green Route te kunnen faciliteren.
<
22
>
inhoud
2011
2012
2013
47%
41%
35%
Landelijk gemiddelde
25%
27%
24%
Universiteit Utrecht
Percentage publicaties aangeleverd aan repository.
De bibliotheek ondersteunt de redacties van Open Access tijdschriften.
<
23
>
inhoud
4.4
Rechtenkwesties bij publiceren en (her)gebruik
Strategisch doel 2017 Wij wijzen onderzoekers en docenten op het terrein van auteursrechten de weg naar relevante expertise bij het produceren, publiceren en hergebruiken van materiaal, zowel publicaties als data.
Eigendomsrechten en rechten op toegang worden in de digitale wereld anders geregeld dan we gewend waren. Voor papieren publicaties gelden uitzonderingen voor gebruik voor onderwijs en onderzoek die voor digitale varianten vaak niet meer gelden. Ook maakt nieuwe technologie nieuwe vormen van toegang en gebruik mogelijk, zoals self-publishing en data mining, waarbij eigendoms- en gebruiksrechten opnieuw gedefinieerd moeten worden.
Actielijnen 18 Samen met faculteiten en andere partijen richten we de dienstverlening rondom rechtenkwesties in.
Discussies over auteursrechten, privacy, netneutraliteit en dergelijke worden vaak op internationaal niveau gevoerd. (Europese) wetgeving loopt niet altijd gelijk op met technologische ontwikkelingen en juridische kaders sluiten niet altijd aan bij de dagelijkse praktijk. Dit alles maakt het terrein van auteursrechten complex en voor een onderzoeker moeilijk te overzien. Een wetenschapper heeft te maken met rechtenkwesties als ze onderzoeksresultaten van anderen wil (her)gebruiken, en als ze haar eigen onderzoeksresultaten wil publiceren. De bibliotheek pretendeert hier niet oplossingen te kunnen bieden, maar geeft op dit terrein advies en wijst de weg naar deskundigen. De bibliotheek fungeert zo als eerste aanspreekpunt en zorgt voor de meest efficiënte geleiding van informatie.
<
24
>
inhoud
4.5
Onderwijs
Strategisch doel 2017 De bibliotheek is een partner voor docenten en studenten bij opslag, ordening en toegang tot digitale onderwijsmaterialen.
De Universiteit Utrecht verzorgt modern, innovatief en kwalitatief hoogstaand onderwijs met een groot studiesucces voor studenten tot gevolg. De inzet van onderwijstechnologie kan het succes van dit onderwijsmodel nog vergroten. Daarom implementeert de universiteit de komende jaren het vernieuwend onderwijsconcept ‘blended learning’, een samenhangend aanbod van online onderwijs en kleinschalig contactonderwijs. De bibliotheek kan op verschillende manieren bijdragen aan die ambitie. Omgaan met (online) informatie is een kernvaardigheid voor elke student en onderzoeker. De bibliotheek verzorgt modules informatievaardigheden in een aantal momenten in de curricula, maar ook voor onderzoekers en docenten. De bibliotheek biedt een pakket aan trainingen en hulpmiddelen die de hele cyclus bestrijken: zoeken, gebruiken, produceren, publiceren. De facultaire ambities op het gebied van onderwijsontwikkeling voor en met het bedrijfsleven kunnen we daarom ook ondersteunen. Ook zal de bibliotheek adviseren en helpen bij het ordenen, toegankelijk maken en in context plaatsen van digitaal onderwijsmateriaal. Learning analytics hebben de potentie om heel nuttig te zijn voor docent en student, mits goed om wordt gegaan met integriteit en betrouwbaarheid. Ook hier kan de bibliotheek adviseren en ondersteunen.
Actielijnen 19 Bevorderen van optimale vindbaarheid en toegankelijkheid van onderwijsmateriaal, zoals digitale readers en zelfgemaakte of zelf geselecteerde content van docenten.
20 Onderzoeken of onze kennis van het lees- en studiegedrag van studenten kan helpen het onderwijs te verbeteren, bijvoorbeeld als extra data binnen Learning Analytics.
<
25
>
inhoud
4.6
Studie en ontmoeting
Strategisch doel 2017 De bibliotheek speelt een belangrijke rol voor de Utrechtse universitaire gemeenschap op het terrein van studie, ontmoeting en delen van kennis.
Geen onderwijs zonder persoonlijke interactie: juist in een ‘blended’ onderwijsmodel zullen studenten meer behoefte hebben elkaar en hun tutors op te zoeken. Ontmoeting is belangrijk voor het wetenschappelijk discours, de uitwisseling tussen ‘heldere geesten’, de bright minds van onze academie. Die uitwisseling is gebaat bij een inspirerende omgeving, die de bibliotheek wil bieden. Niet alleen zodat studenten elkaar kunnen inspireren en motiveren bij hun studie, maar ook voor vruchtbare ontmoetingen tussen wetenschappers, tussen studenten en onderzoekers of docenten, of tussen de academie en de partners op het Utrecht Science Park. De bibliotheek heeft binnen de campus een unieke positie om interdisciplinariteit (en de daaruit resulterende innovatie) te bevorderen. De bibliotheeklocaties zijn en blijven gewilde studieomgevingen met gewaardeerde voorzieningen. We ondersteunen ook de online ontmoeting, communicatie en samenwerking tussen studenten en wetenschappers. Uithof 676.500
Binnenstad 897.000
Actielijnen 21 De omvang van de fysieke collectie in open opstelling daalt geleidelijk ten gunste van de inrichting van studieplaatsen.
22 In samenwerking met andere onderdelen van de universiteit en met externe partijen zorgen we voor online en offline plaatsen die onderwijs, ontmoeting, samenwerking en uitwisseling stimuleren en waar studenten en medewerkers terecht kunnen voor een divers aanbod aan diensten.
23 Voorzieningen in de zalen uitbreiden en aanpassen aan nieuwe behoeftes en technologische ontwikkelingen, met gebruiksvriendelijkheid als uitgangspunt.
Totaal 1,57 miljoen bezoeken
Jaarlijks aantal bezoeken aan bibliotheeklocaties.
<
26
>
inhoud
Ruimte voor studieplaatsen neemt toe, ruimte voor boeken neemt af.
667
Aantal individuele studieplaatsen in de Universiteitsbibliotheek Uithof in 2013
2013
+56 2014
+48 2015
+52 2016
+46 2017
+82 951
Aantal individuele studieplaatsen in de Universiteitsbibliotheek Uithof in 2017 (1346 – Totaal aantal individuele studieplaatsen in de Universiteitsbibliotheek Utrecht in 2014)
<
27
>
inhoud
5
Academisch erfgoed
Strategisch doel 2017 De belangrijkste erfgoedmaterialen zijn digitaal beschikbaar voor zoveel mogelijk gebruikers. Zij kunnen dit materiaal vinden via internationale (web)systemen, zowel generieke als specialistische.
De bibliotheek draagt de verantwoordelijkheid en de zorg voor unieke, vaak eeuwenoude documenten, die bijdragen aan een beter begrip van de academie van haar eigen identiteit, haar plaats in de maatschappij en haar geschiedenis. Die collecties noemen we academisch erfgoed. We nemen de verantwoordelijkheid om die primaire bronnen optimaal beschikbaar te laten zijn voor onderzoek en onderwijs van de universiteit. De bibliotheek vindt het ook van groot belang dat de kennis van het wetenschappelijk en kerkelijk verleden van de stad en de universiteit vergroot en uitgedragen wordt. Een goed besef van het eigen verleden biedt de huidige studenten en bewoners van de stad Utrecht kleur en persoonlijke verdieping. Hier ligt dan ook onze focus wanneer we investeringskeuzes maken, maar de collectie omvat nog veel meer, waaronder enkele internationaal bekende topstukken. Het beleid met betrekking tot deze erfgoedcollecties is gericht op het duurzaam beheren en toegankelijk maken ervan. Dit gebeurt in nauwe samenwerking met onderzoekers, docenten en studenten. Door samenwerking met het Centrum voor Wetenschap en Cultuur van de universiteit dragen we ook bij aan de culturele profilering van de Universiteit Utrecht.
Actielijnen 24 Een nieuw fondsenwervingsplan opstellen voor digitalisering, toegankelijkheid en zichtbaarheid van de erfgoedcollecties, zowel binnen de universiteit (voor ondersteuning van onderzoek en onderwijs) als er buiten.
<
28
>
inhoud
6
Kwaliteitszorg
Strategisch doel 2017 De bibliotheek heeft een systematiek voor kwaliteitszorg. Dat wil zeggen dat alle diensten van de bibliotheek, in onderlinge samenhang, regelmatig beoordeeld worden of ze aan de verwachtingen voldoen en blijven voldoen.
De bibliotheek heeft veel aandacht voor de kwaliteit van dienstverlening. Daarom verzamelen we jaarlijks een uitgebreide set van kengetallen over activiteiten en bedrijfsprocessen. Die kengetallen vormen de basis voor de landelijke benchmark en trendanalyse van universiteitsbibliotheken, en voor het informeren van de faculteiten over het gebruik van de bibliotheekdiensten. Eens per drie jaar doen we mee aan het internationale gebruikersonderzoek Libqual. Met eigen gebruikersonderzoeken spitten we bepaalde onderwerpen dieper uit. We maken opleidingsplannen, jaarplannen en sectorplannen en scoren universitair gezien hoog in het voeren van B&O-gesprekken. Deze activiteiten helpen ons om permanent scherp te blijven, continu te verbeteren en de bibliotheekgebruiker centraal te blijven stellen. De afhankelijkheid binnen en tussen universitaire organisatieonderdelen wordt groter, de diversiteit van diensten neemt toe en de perceptie van gebruikers over wat voldoet verandert ook. Het gaat niet meer alleen om ‘meten, weten en systematiseren’. Aandacht voor menselijk handelen in de vorm van peer reviews en reflectie wordt belangrijker, net als netwerken, samenwerken in ketens en praten met de universiteitsraad, bezoekers en universitaire collegae. De bibliotheek wordt ook beoordeeld op onderwerpen als verantwoordelijkheid, duurzaamheid en veiligheid.
Actielijnen 25 Externe visitatie in 2015, om de kwaliteit en efficiëntie van dienstverlening te toetsen.
26 Waar mogelijk gebruiken we bij B&O-gesprekken feedback van gebruikers en collegae, ook van buiten de bibliotheek. Dit geldt in ieder geval voor het management en de bibliotheekcontactpersonen.
27 De bibliotheek zet gebruikersinformatie in om de kwaliteit van dienstverlening te verbeteren, bijvoorbeeld met behulp van webstatistieken, gebruikersonderzoeken, usability onderzoeken en een gebruikerspanel.
<
29
>
inhoud
7
Strategisch personeelsbeleid
Strategisch doel 2017 Een toekomstvast personeelsbestand samenstellen dat is toegerust voor de nieuwe situatie.
Actielijnen De veranderende dienstverlening van de bibliotheek leidt tot een sterk veranderende werkomgeving voor de bibliotheekmedewerkers. Werkmethoden veranderen, taken verschuiven, nieuwe vaardigheden zijn nodig. Traditionele bibliotheektaken krimpen, zoals aanschaffen, catalogiseren en uitlenen. Op nieuwe terreinen (bijvoorbeeld datamanagement) investeren we juist meer. We gaan op een breder terrein adviseren, in de hele cyclus van wetenschappelijke communicatie. We kunnen niet met zekerheid voorspellen wat er nodig zal zijn in 2030 op het gebied van personeelsbeleid, dus deze veranderingen doen we stapsgewijs.
28 Mogelijkheden voor mobiliteit verder uitwerken en prioriteit maken.
29 Opstellen van een plan duurzame inzetbaarheid medewerkers, waarbij professionele ontwikkeling en mobiliteit centraal staan.
30 Opstellen van een nieuw plan Interne Communicatie.
We verwachten de komende jaren een flinke uitstroom door pensioneringen. We moeten voorkomen dat dat een aderlating wordt van waardevolle kennis. Anderzijds biedt het mogelijkheden om het personeelsbestand mee te laten groeien met nieuwe taken en vaardigheden. We maken gebruik van tijdelijke contracten om tijdelijk extra expertise en ondersteuning op specifieke kennisgebieden in huis te halen. Ook benutten we de uitstroom om de benodigde krimp te realiseren. Immers, de universiteit wil ervoor zorgen dat de ondersteunende diensten niet groeien ten opzichte van de investeringen in onderzoek en onderwijs. Op deze manier draagt de bibliotheek daar aan bij.
<
30
>
inhoud
Het aandeel vaste medewerkers is hoog (95%). Zij moeten zorgen dat ze zich blijven ontwikkelen en blijven leren, zodat ze goed inzetbaar blijven, ook wanneer de dienstverlening en daarmee de taken veranderen. Om ook nieuwe kennis en vaardigheden in huis te kunnen halen moet de bibliotheek een aantrekkelijke werkgever blijven, ook voor nieuwe generaties medewerkers die soms maar enkele jaren bij ons blijven. Daarom stimuleren we voortdurende professionele ontwikkeling en mobiliteit. De specialisten wetenschappelijke informatie zijn de medewerkers die de bredere adviesfunctie in de hele cyclus van wetenschappelijke communicatie gaan realiseren. Zij moeten zorgen voor blijvende aansluiting bij de behoeftes van bibliotheekgebruikers. Daar moeten ze voor toegerust zijn, met de juiste organisatie, vaardigheden en kennis. De bezetting van de balie wordt geleidelijk flexibeler: vaste medewerkers op kantoortijden, tijdelijke medewerkers in de avonduren, weekenden en feestdagen. Tijdens kantooruren verschuiven de taken van uitlenen naar informatie geven, waarbij de baliemedewerkers een breed veld van bibliotheekdiensten moeten kunnen overzien. Ook hier is investering in professionele ontwikkeling nodig. In de backoffice voorzien we een verschuiving van uitleentaken naar digitalisering als gevolg van digitale levering uit de papieren collectie. Tegelijk is daar investering nodig in metadataspecialisten, doordat nationale systemen vervangen worden door internationale. De formatie in de backoffice zal krimpen, omdat er minder werk is. Hierbij maken we gebruik van natuurlijk verloop.
<
31
>
inhoud
Vanwege de voortdurende nieuwe ontwikkelingen zijn projectleiders hard nodig de komende jaren. Zij worden ingezet op innovatieve projecten. De ontwikkeling van met name digitale diensten is voor de bibliotheek van cruciaal belang om op effectieve wijze diensten te kunnen blijven aanbieden aan de universitaire gemeenschap. We zullen vaker gebruik maken van bestaande oplossingen, maar trendwatching en technische expertise blijven we in huis nodig hebben om effectief te kunnen blijven ontwikkelen. Het bestaande beleid van in de cloud brengen van IT-oplossingen zetten we voort. Daardoor zal de inzet voor het beheer van IT-systemen verder dalen. De nauwe samenwerking met de universitaire afdeling ITS zetten we uiteraard voort. Met al deze veranderingen is interne communicatie heel belangrijk. De bibliotheekmedewerkers zijn de ogen en de oren van de bibliotheek. Zij zorgen dat wensen, vragen en ontwikkelingen binnen de universiteit vertaald worden naar vernieuwing van dienstverlening. Ook moeten vernieuwingen gedragen worden door diezelfde bibliotheekmedewerkers. Met dit beleidsplan zetten we nogal wat veranderingen in gang. Dat kan alleen slagen als medewerkers meegaan met die veranderingen. Zij moeten daartoe niet alleen op het juiste moment van de juiste informatie worden voorzien, ze moeten die informatie ook op de juiste manier begrijpen, interpreteren en in hun dagelijks werk gebruiken. Hier ligt ook een belangrijke verantwoordelijkheid bij het management van de bibliotheek.
<
32
>
inhoud
De bibliotheekmedewerker van de toekomst
heeft een passende opleiding, is leergierig en zijn/haar lerend vermogen is hoog
heeft kritische zelfreflectie
heeft goede communicatieve vaardigheden ziet in dat hij/zij moet blijven ontwikkelen om duurzaam inzetbaar te zijn
heeft goede netwerkvaardigheden
kan inspelen op veranderingen en is breder inzetbaar
kan meekomen met technologische ontwikkelingen neemt verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van zijn/haar werk en professionele ontwikkeling
heeft liefde voor de wetenschap
<
33
>
inhoud
8
Financiën
Over een deel van onze kosten besluit de universiteit. Die kosten vallen wel binnen het bibliotheekbudget maar zijn dus alleen indirect te beïnvloeden door de bibliotheek zelf. Dit geldt voor de financiële middelen voor huisvesting, facilitaire diensten, HR-advies, IT en financiële administratie. Deze kosten bedragen in 2014 totaal M€10,2 (van in totaal M€27,9). De grootste post die we wel direct kunnen beïnvloeden zijn de personele lasten. Zoals eerder aangegeven is het aandeel medewerkers in vaste dienst hoog (95%). Wel verwachten we uitstroom door natuurlijk verloop:
Natuurlijk verloop door pensioneringen in fte
2015-2017
2018-2020
Publieksdiensten 7,5 5,8 Ondersteunende Bibliotheekdiensten 5,0 4,9 Innovatie en Ontwikkeling incl. ICT-Beheer 0,0 3,7 Overig (management en staf) 0,0 0,0
Deze berekeningen zijn op basis van de huidige wetgeving.
<
34
>
inhoud
Een aantal vrijkomende plaatsen wordt niet ingevuld. Dit betreft 4,3 fte bij de afdeling Documentverwerking vanwege vermindering van catalogiseerwerkzaamheden en 0,8 fte bij ICT-Beheer door afstoten van technisch beheer van bibliotheeksystemen. Binnen de sector Publieksdiensten vervalt 1,5 fte in verband met het wegvallen van extra dienstverlening aan de faculteit REBO (in 2015) en (waarschijnlijk) de UvH. De door pensionering vrijkomende posities voor de specialisten wetenschappelijke informatie worden wel ingevuld, omdat deze cruciaal zijn voor het kunnen oppakken van de nieuwe taken voor de ondersteuning van blended learning, onderzoeksdata en rechtenkwesties. Op deze terreinen is nieuwe kennis binnenhalen van groot belang. Dat betekent de volgende ontwikkeling van het aantal fte en de personele lasten in de jaren 2015-2017:
2015
Aantal fte 134 Salarislasten in Ke* 8.224
2016 2017
130 8.006
125 7.793
*Salarislasten berekend zonder indexering en onbekende CAO-ontwikkelingen
<
35
>
inhoud
De materiële lasten (exclusief acquisitie) zijn de afgelopen jaren gedaald. Deze trend zal in de komende periode afvlakken. We verwachten geen verdere krimp op het terrein van de ICT, omdat daar personele lasten vervangen zullen worden door kosten voor onderhoudscontracten (intern of extern). De lasten voor de huisvesting zijn redelijk stabiel, maar de ambities op het gebied van studie en ontmoeting zullen kosten met zich meebrengen. Substantiële aanpassingen van de openingstijden kunnen ook meer (of minder) kosten met zich meebrengen, maar dat voorzien we op dit moment niet. We stellen wel voor om personele besparingen ten goede te laten komen aan digitaliseringsprojecten. Daarmee kan digitale levering vanuit de fysieke collecties sneller ontwikkeld worden. De inkomsten van de bibliotheek anders dan centrale baten (budget van de universiteit) zullen verder afnemen. In 2015 is de interne bijdrage van de faculteit REBO(K€32 in 2014) voor extra dienstverlening beëindigd. Per 2016 houden we rekening met beëindiging van de dienstverlening voor de UvH op locatie (K€222 in 2014), omdat de UvH zal overwegen de bibliotheekdiensten op een eigen locatie op te heffen. De structurele inkomsten uit exploitatiekosten zullen naar verwachting dalen naar nagenoeg nul. Wel verwachten we meer fluctuerende vergoedingen voor detacheringsovereenkomsten binnen de universiteit en externe projectgelden. Voor toegang tot wetenschappelijke informatie voorzien we ook de komende jaren prijsstijgingen, in lijn met de ontwikkelingen van de afgelopen jaren. We verwachten niet dat de ontwikkelingen rond Open Access de komende drie jaar tot daling van de kosten zullen leiden. We rekenen op dit moment met een jaarlijkse prijsstijging van 5,5% gemiddeld. Het model voor de universiteitsbrede acquisitiebudgetten zal meegroeien met de in dit plan geschetste ontwikkelingen van Open Access en andere modellen van toegang, zoals lenen van e-books in plaats van aanschaffen.
<
36
>
inhoud
Meerjarenbegroting 2015-2017
(bedragen x e1.000,-)
Realisatie Prognose (Q1) Begroting Begroting Begroting Boekjaar Boekjaar Boekjaar Boekjaar Boekjaar 2013 2014 2015 2016 2017 Baten Centrale baten 10.594 10.609 10.188 10.188 10. 188 Big Deals 3.376 3.460 3.851 4.063 4. 286 Huisvestingsbudget 9.189 9.408 9.352 9.472 9. 562 Centrale baten totaal 23.108 23.412 23.391 23.723 24. 036 Interne opbrengsten 3.140 2.695 2.746 2.778 2. 929 Overige baten 2.129 1.794 1.719 1.486 1. 542 Totaal baten 28.428 27.966 27.857 27.987 28. 508 Lasten Personeelslasten 8.408 8.610 8.749 8.398 8. 394 Voorcalculatorische 6.508 6.647 6.605 6.726 6. 816 huisvestingslasten Voorcalc. servicelasten huisvesting 2.681 2.761 2.747 2.747 2. 747 Voorcalc. servicelasten ICT 607 533 0 0 0 Voorcalc. servicelasten ASC 186 168 141 141 141 Voorcalc. lasten HR 72 75 71 71 71 Materiële lasten “Big Deals” 3.376 3.460 3.851 4.063 4. 286 Materiële lasten ICT beheer 512 623 549 530 520 Overige materiële lasten 5.561 4.928 4.996 5.205 5. 467 Totaal materiële lasten 9.448 9.011 9.396 9.798 10. 273 Afschrijvingslasten 172 161 147 107 66 Totaal lasten 28.082 27.966 27.857 27.987 28. 508 Financiële baten en lasten 0 0 0 0 0 Exploitatiesaldo 346 0 0 0 0
<
37
inhoud
