* &e betrekking van huishoudster door de minder rechtzinnigen eene onderscheiding

ELSEVIER'S GEÏLLUSTREERD MAANDSCHRIFT.

*• &e betrekking van huishoudster door de minder rechtzinnigen eene onderscheiding geacht. Szaï» trachtte uit te vorschen of misschien een ander der Kampongbewoners *-loor S#«'#0 boven hem verkozen werd. Als teleurgesteld minnaar wekte hij --bij vele vrouwen medelijden op, en de buren staken de hoofden bij elkaar om hem te helpen. Door hen hoorde hij voor 't eerst de waarheid als een vermoeden uitspreken, waarop 5z'tfY« zich bij .Scir/wtf's vader beklaagde, minder om zich op haar te wreken, dan om ir<M.K;//'.y toorn op te weken tegen den Europeaan, die hem in den weg stond. Eerst trachtte Sfffwifl'i vader haar voor LSZV/ZVZ te winnen, maar toen zij steeds weigerde zijne vrouw te worden, waagde X#S.Ï»« eene laatste poging door de hulp in te roepen van den priester. De heilige man wiens haar wit was van ouderdom, verzamelde al zijne overredingskracht om De Hadji wachtte op den indruk van het gesprokene... 6«rz';/tf tot andere gedachten te brengen. „Christenen waren honden," i) zei hij, en de vloek van y^//«/i en zijn kon niet uitblijven. Indien .Sarzwd: het leven met den Europeaan verkoos boven een huwelijk '« mocht zij nooit tot hare ouders terugkeeren. Blijkbaar luisterde 6"«r?'«« wel naar zijn woorden; dit gebood de eerbied, priester verschuldigd, maar wat hij eischte beloofde zij niet. De / / a ^ ï wachtte op den indruk van het gesprokene, maar kreeg geen i) Onrein dier bij de Mohamedanen.

SARINA.

•

459

antwoord. Jïtf/'zVztf had in de blauwe oogen van den heer Z07#c werkte ook dikwijls in den tuin met de hulp van een anderen Javaan. Een jongen van circa 12 jaar, — kind van een inlandsen soldaat — was aangesteld als pluimgraaf, en voelde zich in die betrekking zeer gewichtig. Op het erf van den heer Z^wste/w stond een duiventil met vele bewoners, terwijl er ook kippen, eenden, ganzen en kapoenen in groot aantal rondliepen. Als 's morgens al die dieren door T^rz'^/tf/z — zoo heette de jongen — werden gevoederd, kregen ze ook de vrijheid. In partijen verdeeld, wandelden ze den tuin uit, en den grooten weg op. De weinig muzikale stemmen der ganzen voerden den boventoon. Tegen den avond sloot de jongen al het gevleugelte in de hokken. Op het kantoor van den heer Z#I?W.$JVZ/Z verrichtte i£>0z/z
458

ELSEVIER S GEÏLLUSTREERD MAANDSCHRIFT.

de betrekking van huishoudster door de minder rechtzinnigen eene onderscheiding geacht. Szöï/z trachtte uit te vorschen of misschien een ander der Kampongbewoners door Sar*'»ö boven hem verkozen werd. Als teleurgesteld minnaar wekte hij bij vele vrouwen medelijden op, en de buren staken de hoofden bij elkaar om hem te helpen. Door hen hoorde hij voor 't eerst de waarheid als een vermoeden uitspreken, waarop 5zV//« zich bij 5Vzn'72tf's vader beklaagde, minder om zich op haar te wreken, dan om fe«w^ toorn op te weken tegen den Europeaan, die hem in den weg stond. Eerst trachtte 5«n'«tf'.ï vader haar voor .SzdkV? te winnen, maar toen zij steeds weigerde zijne vrouw te worden, waagde A'rtwz'w eene laatste poging door de hulp in te roepen van den priester. De heilige man wiens haar wit was van ouderdom, verzamelde al zijne overredingskracht om De Hadji wachtte op den indruk van het gesprokene ... ,S« rw/tf tot andere gedachten te brengen. „Christenen waren honden," i) zei hij, en de vloek van /4//rt:/z en zijn profeet kon niet uitblijven. Indien & n k het leven met den Europeaan verkoos boven een huwelijk met 5z'i/z'« mocht zij nooit tot hare ouders terugkeeren. Blijkbaar luisterde Sanwtf wel naar zijn woorden; dit gebood de eerbied, een priester verschuldigd, maar wat hij eischte beloofde zij niet. De T / Ö ^ Ï wachtte op den indruk van het gesprokene, maar kreeg geen

f!

i) Onrein dier bij de Mohamedanen.

SARINA.

•

459

antwoord. .SIOTZVZÖ had in de blauwe oogen van den heer Z.öm?.tftfw
460


bezigheden, doch de laatste hand van .SarzVza ging over alles wat door hem mocht zijn verzuimd. Naast het kantoor was een kamer voor eigen gebruik van den candidaat-notaris. Bezoekers, die hem vertrouwelijke mededeelingen hadden te doen, werden daar ontvangen. Bracht Sdrwztf 's morgens die kamer in orde, dan bleef ze soms langer staan voor een kleine tafel, waarop zich eenige portretten van familieleden en vrienden bevonden. In het midden stond een cabinetportret in lijst van een bejaarde dame: mevrouw Z ^ w ^ w . 6örz'«ö kende de zorg van den zoon voor deze photographie en zijne vereering voor het origineel. Hoe dikwijls had zij er op gekeken, en zijn trekken er in weergevonden. Eiken dag plukte ze rozen en melatis, en maakte een soort van guirlande, die ze om het portret hechtte. Dit was de eenige hulde die ze brengen kon, want deze dame stond zooveel hooger dan zij, en vermoedde misschien niet eens haar bestaan. Een half jaar geleden kwam er tijding uit //
SARINA.

461

ook de vader reisde mede. Later in Indie teruggekeerd, werd hij aangesteld op een der hoofdplaatsen, waar hij een hoogen post bekleedde. Wel had hij voor vS^^wM gezorgd, en kree? ze met het inlandsch Nieuwjaar in den eersten tijd een geschenk aan geld, maar het gemis van de kinderen werd hierdoor niet vergoed. Toen ze klein waren waakte zij over hen den geheelen dag en soms ook 's nachts. Thans konden ze hare hulp missen; ze waren voor de moeder als gestorven, want eene groote zee lag tusschen hen. >SVOTOT;w/z<)/z sterft." Zij vertelde verder al wat ze van Holland wist, om zich dan weer te verplaatsen in de omgeving harer kinderen, en <S«r/«« Zij vertelde verder al wat ze van Holland w i s t . . . . luisterde met onverdeelde belangstelling. Bij volle maan vooral werd in gedachten een groet naar Holland gezonden, want ook daar is dezelfde maan aan den hemel te zien. Dit werd 5««;;ZÖ/? verzekerd door wie 't weten konden, en dit denkbeeld scheen den afstand te korten die haar van Holland scheidde. De zon scheen er heel anders dan hier, want een groot deel van 't jaar kon zij weinig warmte geven. Al de boomen verloren hun blad, en alleen een geraamte van hout bleef over. Geen enkele bloem kon ontluiken, en de heele natuur ging ter ruste, want er groeide niets meer. Het eten voor mensch en dier bestond voor 't grootste deel uit voorraad van het warme jaargetijde. Bij hevige koude kon zelfs de zon niet beletten dat het water steen werd en tot een weg voor de menschen om er op te loopen. Ook paarden en rijtuigen konden er soms over heen gaan, maar dan was de koude heel groot, en moest eenige weken zoo aanhouden. De menschen maakten dan een soort van schoenen met ijzeren reepen onder aan, en gleden over het tot steen geworden water met grooter snelheid dan een „f w«r^/«/." 1). 1) Letterlijke vertaling van het Maleische woord voor stoomboot.

462

ELSEVIER'S GEÏLLUSTREERD

MAANDSCHRIFT.

kon 't niet gelooven, en nam zich voor Mr. Z7?m<)/z zeide dat ze soms het verlangen naar haar kinderen niet bedwingen kon, en voor eenige jaren het plan had opgevat zich als baboe te verhuren bij eene familie die naar Holland ging, en in den Haag waar ook hare kinderen waren, zou wonen. Hen bezoeken zou wel niet mogelijk wezen; in hare verbeelding wachtte zij op straat tot ze het huis uitkwamen. Zeker waren ze heel groot geworden en veranderd , maar zij zou hen wel herkennen, al herinnerden de kinderen zich hunne moeder niet meer. Bij langer nadenken had zij het plan onuitvoerbaar gevonden, want men neemt geene bediende voor den overtocht zonder getuigen van vroegere diensten, waarop eene voormalige huishoudster zich niet beroepen kon. Langzamerhand troostte zij zich en werd ze verzoend met het denkbeeld in Indië te blijven, vooral na de verhalen over het leven in Holland van eene baboe die daar een jaar had doorgebracht. Zij werd gekleed als eene kindermeid, wat haar voor de koude aangenamer was dan ze eerst dacht. De kousen en schoenen maakten het loopen heel moeilijk, en 't had lang geduurd eer zij er aan wennen kon. Op straat werd ze dikwijls aangekeken; en somtijds bleven de menschen zelfs staan. In de buurt waar ze woonde was een school voor nog al groote jongens, die dikwijls, haar ziende ,,««ƒ" riepen, en andere scheldwoorden, die ze niet verstond en evenmin had kunnen onthouden. Zij was heel boos geweest, toen ze van anderen gehoord had wat aap beteekende. Toen ze de taal wat beter verstond, en later ook leerde spreken, gaf zij hare verontwaardiging lucht bij de andere bedienden die er om hadden gelachen. Ze moesten 't toch weten in Holland, dat ook wij gemaakt zijn door den Heere God, en ons lichaam inwendig is als 't hunne. Bij 't geboren worden 1) Vertaling van het Maleische woord voor zon.

SARINA.

463

en bij 't sterven is er geen verschil, en de Heere God alleen weet waarom hij ons een donkere huid gaf, want ons bloed is rood als van den blanksten Europeaan. De Hollanders in Indië zenden hunne kinderen naar het vaderland, om onderricht te ontvangen en eene betere opvoeding dan in Indië. Hun zal toch worden geleerd, dat niet alle menschen op de aarde gelijk zijn aan elkander. Of is hun hart zoo slecht om ons te schelden, die als vreemden in hun dienst zijn? Wordt ooit in Indië door de Javaansche kinderen een Chinees bespot, omdat hij een kale kruin draagt, en 't haar van 't achterhoofd vlecht tot een langen staart? Dit zijn gewoonten van een ander volk want geen Chinees werd geboren met een staart, zooals wij met onze bruine huid. Toch zal de minste Javaan zich wel wachten er naar te wijzen, of er mede te spotten, 't Gebeurt ook nooit in Indië, dat menschen met bleeke gezichten en geel haar door inlanders worden uitgelachen. •S>»z?«<)A stelde zich nu tevreden met vele herinneringen uit vroegere dagen, en 't was een weemoedig genoegen zich met (StfrzVztf daarover te onderhouden. De kleertjes van de kinderen had ze zorgvuldig bewaard, en als zij van tijd tot tijd het goed in handen nam, zag ze weer de mollige lichaampjes die er in gescholen hadden, en het gezichtje dat onbedekt was gebleven. Nu zij van hen verwijderd leefde, voelde ze nog meer, dat die kinderen een deel waren van haar zelve. Die kinderen daarentegen meenden wellicht, dat hunne moeder gestorven is, en denken niet meer aan haar. Later zal ze weer oprijzen voor hunne verbeelding, want hebben ze zelf kinderen, dan denken ze onwillekeurig terug aan de vrouw die hun het leven gaf. .SVOTOTÖ/Z hoopte niet meer lang te leven, want de dood zou haar de reis naar Holland besparen. $#rz'«ö begreep de beteekenis van deze woorden niet, en dacht een oogenblik dat «SVWOTÖ/^ gek was geworden. „Bij den dood sterft ons lichaam," antwoordde ze op den vragenden blik van & « , en later komen we daarmee in den hemel van Mohamed. Onze geest leeft echter voort, en als zoodanig hoopte 6"rw;«ö/z den Heere God te kunnen naderen. Zij zal vragen om als geest hare kinderen te mogen omzweven, en kan dan onopgemerkt alles waarnemen, en hun misschien nog van dienst zijn. Bij al deze ontboezemingen achtte 5«r«/« zich gelukkig in hare kinderloosheid. Als moeder toch zou hare ziel verdeeld zijn geworden, en er ware vermindering gekomen in de toewijding aan den man. Dat echter sommige vrouwen hare kinderen liever zouden hebben dan den vader, werd door de oude &?/«;«
464


Scheen echter de maan, dan zat hij in de achtergalerij in een gemakkelijken stoel, mijmerende over allerlei wat hem bezig hield. Zulke uren gebruikte zij om hem iets te vragen of te vertellen, wat bijzondere aandacht vorderde. Niet 't minst was dit het geval na een bezoek van de oude huishoudster, die veel wist wat & n k onbekend was, en waarvan zij toch bevestiging of verklaring behoefde van hem, wiens kennis zooveel verder reikte. Ze durfde niet alles herhalen wat 6>;«OT<)/& beweerde omtrent de Europeanen, die volgens haar zeer zelden overgingen tot een huwelijk met de moeder hunner kinderen. 5tfrz;2<2 meende dus geheel te zijn voorbereid op een mogelijk einde harer gelukkige dagen, welk onderwerp echter niet door haar werd aangeroerd. Op zekeren dag zat zij 's morgens na de gewone bezigheden in de achtergalerij op den grond, te midden van eenig waschgoed, kort te voren tehuis gebracht. Alles werd zorgvuldig nagezien, en menig knoopje of bandje dat een ledige plaats had achtergelaten, door een ander vervangen. Schijnbaar hierin verdiept dacht ze aan de toekomst, wanneer de candidaat-notaris naar HolScheen echter de maan, dan zat hij in de achtergalerij

land ZOU vertrekken

en

hare scheiding, die daarvan het gevolg zou zijn. Zij merkte eerst niet dat iüVtfWö binnen was gekomen uit den tuin, want ze zat met den rug naar de groote deuren gekeerd. Verschrikt keek zij op toen hij begon te spreken, want hare gedachten waren elders. Hij vertelde dat een man te paard zooeven was afgestapt en haar wenschte te spreken. Het paard moest in den stal verzorgd worden, en de ruiter werd in huis verwacht, dit gaf zij als antwoord op het bericht. In hare tegenwoordigheid maakte de Javaan, na eene buiging voor de „;z/aZ" 1) zich bekend als een bode harer familie, die den last had ontvangen haar te melden dat haar vader ziek was en dat hij den naam zijner dochter in ijlende koorts noemde. 1) Huishoudster in bovengenoemde beteekenis.

SARINA.

465

ontstelde wel van dit bericht, maar uiterlijk was dat niet zichtbaar. Zoodra het paard voldoende gerust had, moest de terugreis worden ondernomen, want de ruiter kwam alleen voor dat bericht. iTrcwtf werd opgedragen voor den bode te zorgen, beiden verwijderden zich. In gedachten zat Sarina bij het ziekbed; het was als hoorde ze weder de harde woorden vroeger door haar vader gesproken. Misschien zou hij in 't gezicht van den dood zachter gestemd wezen, want men nadert dan tot den Heere God. Ze vreesde dat hij de eene of andere belofte van haar zou eischen, en wat een stervende vraagt kan men niet weigeren. Vertrekken met den bode, of op eigene gelegenheid naar Z
4Ó6

ELSEVIER'S GhÏLLUSTREERD

MAANDSCHRIFT.

De watervloed zou alles meenemen, boomen, huizen, rijstvelden, dieren, menschen, ook den heer Z^wstoVz en S«rz«tf. Zij zou dan geen leed voelen, hem naar Holland te zien gaan, maar hij zou tevens het geluk verliezen wat hem daar misschien wachtte. De vrienden van den heer Z0
SARINA.

.

467

genaam verrast door vertellingen van y4/zV/zrt7z. Volgens hem bracht de heer Zöz. Eerst ging ze naar den stal, als had ze ^/w«a« iets te zeggen. .Srtrz/ztf deed hare gewone ochtendronde in de bijgebouwen, waar provisiekamer, keuken, badkamer en andere ruimten onder een dak te vinden zijn, door een voorgalerij tegen regen en zon beschut. Zij was daarna aan 't roeren gegaan van eene saus in eene pan die op •een petroleum-machine stond, geplaatst op eene kleine tafel in de galerij. Met langzamen tred ging /tawzV/a/j van de staldeur naar Sdr/wtf, en deed 't voorkomen alsof zij een moeielijken plicht vervulde, toen ze van yï/z;;z#/z'.s •waarnemingen het voornaamste meedeelde. toonde zich niet getroffen, en vroeg evenmin verklaring der zaak.

468


Zij beschouwde dit verhaal als een booze plagerij, en wantrouwde het bericht haar door ƒ*«£;«*«#/£ gebracht. Ze gaf heel weinig antwoord, terwijl ze de saus bleef roeren zonder van dit werk op te zien. 't Werd .PÖZWWÖ/Z onmogelijk verder uit te weiden over deze aangelegenheid. Geloofde iSarzVztf haar niet, zooveel te harder zou later de slag treffen, en dan zou ze denken aan dit oogenblik. P#//«z«« A droop af zooals ze gekomen was, en J>drz'/z# wilde vergeten wat zij gehoord had, maar toch bleef er een-indruk achter. Ondanks haar zelve stond zij stil bij 't verhaal, en langzamerhand vond zij het minder onwaarschijnlijk. Zou y4/zV?M;z zonder aanleiding, met zulke nauwkeurige opgaven een en ander durven uitspreken ? Ze ontgaf zich weer die vermoedens, want haar was niets bekend van eene aanstaande verandering en zij moest't toch weten vóór anderen. Zij vleide zich met de gedachte dat ^/m«;z zich kon hebben vergist. Een oogenblik later achtte ze 't weer mogelijk, dat de heer Z^éWStoVz de tijding van zijn verbintenis, met een goede bedoeling zoo lang't kon verborgen hield. Ze martelde zich met allerlei gissingen. /W;«zVztf/z kon tevreden zijn, als ze geweten had hoe 5«nVza door twijfel werd geslingerd. De volgende week zou een groot feest worden gevierd bij den Regent van 7>?#/c-ZW/W, wiens dochter trouwen ging met den zoon van den Regent uit het naburig district. 5ön;z
SARINA.

469

kon ze niet meer in huis blijven, al zeide haar een pijnlijk voorgevoel dat deze nieuwsgierigheid tot hare schade zou worden bevredigd. Toen zij het huis van den Regent naderde, hoorde zij van verre reeds de schelle tonen der muziek, die ten dans noodigde. Naderbij gekomen zag ze verscheidene walsende paren; ze vond 't onbetamelijk elkaar zoo vast te houden in gezelschap, en dan als tollen in het rond te draaien. Ze duizelde er van, maar toch zag ze, dat de heer Loevestein er niet bij was. Zou ze weer terugkeeren, want de muziek hield o p , en de dansers verspreidden zich. Even het hoofd omdraaiende, luisterde ze naar het gesprek van twee vrouwen achter zich. Deze bleven ook, doch minder om het dansen, dan om het vuurwerk te zien, dat straks zou worden afgestoken. Als gouden hagedissen zouden de vuurpijlen de lucht ingaan, om dan met een lichte knal uit een te spatten. Buiten was 't heel donker, en de toeschouwers geleken één zwarte massa. De voorsten onder hen werden beschenen door het licht uit de Pendoppo. Voor en achter SarzVza: allerlei menschen, zich inspannende om te kijken naar de dansende Europeanen. Jyzrwzö drong meer naar voren, en over de schouders eener andere vrouw heen ziende, rekte ze zich uit, op de teenen staande, in eene houding, die eene balletdanseres haar niet zou hebben verbeterd. Zij besloot om te wachten tot de dans weer begon, en na eenigen tijd hoorde ze de muziek weer spelen. De candidaat-notaris m e t . . . . j a , zij was 't, volgens de beschrijving der koetsiersvrouw. Het paar stond tegenover de plek waar >S#rz;z<2 had post gevat, en duidelijk kon ze 't zien, dat de heer Loevestein met die dame in levendig gesprek was. Ze kende al de lijnen op zijn gezicht, en aan de uitdrukking van zijn oogen merkte ze iets buitengewoons. ^/zV;z#;z had gelijk, en ook het loopende gerucht bevatte waarheid. Met één blik las ze haar vonnis, en het geheele tafereel weerkaatste zich in hare ziel als had ze het waargenomen met duizend oogen. Zij voelde zich als overgoten met een stroom van leed, waaronder ze bijna neerstortte. De vrees te worden opgemerkt hield haar staande, maar 't was als draaide de geheele pendoppo met dansers, muziekanten en toeschouwers in een zee van licht. Onder het gewicht der smart, voelde zij zich als verpletterd; maar even van den schok bekomen, zocht ze met strakken blik de plaats weer o p , waar ze zich zoo even van had afgewend. Nog stonden ze naast elkander, en praatten weer, zonder te vermoeden hoe en door wie ze werden gadegeslagen. Niemand der omstanders lette op &rz';zrt:, en toch maakte ze eerst eene beweging als wilde ze zich een weg banen naar de plek waarheen nu alleen hare oogen zich richten konden. De kracht om tusschen beiden te treden zou haar echter ontbreken, want hare beenen voelden zoo zwaar, en wat zou zij ook doen onder al die gasten ? E r kwam een nevel voor hare oogen; en ze leunde even tegen eene oude vrouw, die aan eene gewone duizeling dacht, toen ze, haar ondersteunende, een meewarig „/{"«^mw" uitsprak. 5#rz;ztf kwam tot zich zelve en keerde zich plotseling om, als wilde ze het verdriet ontloopen. Ze drong nu in andere richting door de menschen-

470


MAANDSCHRIFT.

massa, ze voelde het leed ook medegaan. De omstanders zagen haar na, niet begrijpende wat die vrouw aanzette tot die overhaaste vlucht. Eenige keken elkander aan, en wezen met den vinger naar 't voorhoofd, als was 't daar niet pluis. De vrouw, die zoo even >S«n'«« medelijdend had onder steund, veranderde ook van meening, sprak het zacht, doch verstaanbaar voor de naaste omgeving uit: dat zij haar voor gek hield, waarna zij met vernieuwde aandacht de bewegingen volgde op het feestterrein. vSörzVztf vond kracht genoeg om alleen den weg naar huis af te leggen; ze verhaastte hare schreden om spoedig met haar groote smart alleen te zijn, want ze wilde er zich geheel aan overgeven. Thuis gekomen tastte ze in het donker rond, want geen der lampen was aangestoken. Ze wierp zich in de achtergalerij neer op den grond, en zat langen tijd in dezelfde houding, met opgetrokken knieën, zoodat 't hoofd er op rusten kon. Zij trachtte zich eene voorstelling te maken van 't geen ze gezien had, en zich te overtuigen dat 't geen droom was, maar de harde werkelijkheid. Wat bleef nu over van al hare plannen tot zelfopoffering? Wat van al de voornemens omtrent zijne verzorging tot en bij het vertrek naar Holland? Zou ze zijn terugkomst van 't feest afwachten? Zeker vielen dan booze woorden uit haar mond over die dame, want hem weet ze 't niet. Die vrouw was oorzaak van al haar leed, zij alleen. Had ze wel het recht, om zich te beklagen? & « « ^ sprak dikwijls over de mogelijkheid van het huwelijk van den heer Zm^zVz'/z, maar Ster/wa had 't beschouwd . en zat langen tijd in dezelfde houding... als een ver verwijderde gebeurtenis. Pratende met zichzelve, verloor de redeneering telkens alle kracht, door 't gevoel van plotseling verdriet, dat haar weer te machtig werd. Zij voelde zich ziek, en toen de candidaat-notaris thuis kwam, twijfelde hij volstrekt niet aan hare koorts, want ze lag op een rustbank in de achtergalerij, met brandend hoofd, gejaagde pols en versnelde ademhaling. Hij zocht naar chinine, doch vernam niets van de oorzaak der gemoedsbeweging. Den volgenden dag bemerkte hij aan &rz/jfl',ï verstrooidheid, dat er iets bijzonders met haar was voorgevallen, en na lang aanhouden bekende ze wat de koetsier opgemerkt en zijne vrouw had overgebracht. Deze mededeeling ontdekte den heer Zömttfcz» aan zichzelven, want al moest hij bekennen de bedoelde dame gaarne te mogen lijden, toch was hij zich niet bewust aanleiding te hebben gegeven tot zulke positieve gevolgtrekkingen. Sommigen zijner bekenden hadden zinspelingen gemaakt, die hij tot heden als scherts beschouwde, maar die hem nu bleken een ernstigen grond te hebben.

SARINA.

471

Oprecht was evenwel zijne betuiging, dat hij geene verbintenis gesloten had, en dit plan voorloopig niet bestond. S
472


111""

»' "

met groote stappen, schuw voor eiken strijd, en haastten zich om zoodra mogelijk op onzijdig terrein te komen. Bij de geringste moeielijkheid, kon .^farza^'aw, waar 't zijn werk gold, altijd op &rz'«a'.s hulp of belangstelling rekenen. Zij was bezig in de achtergalerij, en hoewel de deuren openstonden, verwonderde 't hem, geen enkel bewijs van deelneming te ondervinden. Hij waagde 't echter niet naar binnen te gaan, want misschien had zij gewichtige bezigheden of was zij ziek. ZVr
SARINA.

.

473

het huiselijk leven. Tusschen de kinderen en de ouders heerschte een vertrouwelijke toon, en de brieven van den zoon in Holland getuigden van eene liefelijke herinnering van het ouderlijke huis. De candidaat-notaris werd in deze familie een welkome gast, te meer toen 't ook voor den heer en mevrouw ifoww^rg" geen geheim meer was, dat zijne neiging door ifc//
474


's morgens vroeg, evenals de andere bedienden om de huishouding te regelen. Ptf^wzVztf/z verwonderde zich 't meest, want bij voorbaat had ze zich verheugd over de voldoening Srtrz;z# spoedig te zien vertrekken, bij welke gelegenheid zij dicht bij het rijtuig hoopte te staan. Mevrouw .fow/zfo;^ bereidde Zfc/£z voor op de inmenging van het Europeesche publiek wat hare handelwijze tegenover de huishoudster, betrof, want ife/zVs gedrag week af van den gewonen regel. Ook in Indië vindt men welwillende menschen van allerlei gehalte, die ongevraagd raad geven in intieme aangelegenheden van anderen. Werkelijk kreeg ifc//# hier en daar terechtwijzingen en wenken, hoe in zulk geval te handelen. Zij toonde zich evenwel niet dankbaar voor die belangstelling, en daar ze soms het antwoord schuldig bleef, werd haar zwijgen uitgelegd als Europeesche preutschheid. Behalve den heer Z^WJZWVZ was haar aan de goedkeuring van den heer en mevrouw ifoswz^rg" 't meest gelegen. Beiden hadden menigmaal bewezen, dat de ware humaniteit geleid wordt door een hoogere, dan de in het vierkante lijstje der maatschappelijke vormen gevatte moraal. Bij gelegenheid der receptie om de veertien dagen door den AssistentResident gegeven, ontving Z?£//<2 een bewijs van goedkeuring over haar optreden, van een geheel onverwachte zijde. Zulk een avond van officieel bezoek had weinig aantrekkelijks voor haar, daar de gasten niet genoodigd zijn, doch slechts gebruik maken van de gelegenheid om zich aan het Europeesche hoofd der plaats, en zijn gezin te vertoonen. Het gezelschap is dan zeer gemengd, want ieder Europeaan, en daarmee gelijk gestelde heeft vrijen toegang. In de voorgalerij werden de gasten ontvangen, en de thee gebruikt. De heer ZÉW^Z^Z/Z zat wel naast Z>W/a, doch zij konden samen slechts onbeduidende woorden wisselen, daar eenige gasten het stilzwijgen bewarende, op iedere beweging letten van het jonge paar. Na het gebruik van de thee verdeelde het gezelschap zich meer, en eenige dames en heeren werden uitgenoodigd zich aan de speeltafels te zetten. Weldra waren zij ijverig aan het whisten, waardoor de overblijvenden gelegenheid hadden in de binnengalerij naar de muziek te luisteren, door de jongelui uitgevoerd. Men zette zich neer op stoelen en rustbanken in kleine partijen verdeeld, en vele dames dempten hare stem om ongestoord het gesprek te kunnen voortzetten. Allerlei geheimen uit de Europeesche wereld, soms in verband met de inlandsche, gaven stof tot onderhoud. In de binnengalerij weerklonken de tonen van een vleugel tot begeleiding van den zang. Een der jongere heeren droeg met veel gevoel voor: „dkw F^tór/taaj" van Gumbert. Van de eene whisttafel hoorde men luid w " roepen door een heer, die vóór hij de kaarten gaf, met welgevallen door de opene portières naar den zanger keek, toen hij de laatste woorden zong: « z'rf /;« F#zVr/irz;zak, ötas z*/z
SARINA.

475

De candidaat-notaris wandelde met i?
476


MAANDSCHRIFT.

Eerst luisterde ite//fl met aandacht naar het vreemde dialect, en dit vermaakte haar. Nu kwam ze echter in opstand tegen deze bewering en wilde krachtig protesteeren. Was 't toeval of opzet, dat plotseling de aandacht van juffrouw w;z -£V//& afgeleid werd, door het gezicht van andere gasten. Ze wendde het hoofd om en 2fe//V//(3 te spreken, en op beschermende toon toe te voegen: „Als jij getrouwd, ik jou geef allerlei recept van pastei, kwee kwee 1), pudding, en indische atjar 2). Mijn nichtje zij heel pintar 3). Zij schrijven voor jou. Ik nooit geef aan anderen. Dit omdat geheim. Jij niet vertelt ja? Nooit laten zien dat aan dames. Zij lachen om de HoUandsch, wij misschien schrijft met fouten. Het onderhoud met juffrouw wz?z -ÊÏ//&, gaf mevrouw .föwwferg' aanleiding om />V//<2 een en ander omtrent deze nonnah mede te deelen. Evenals bij vele vrouwen van het gemengde ras, aan wier opvoeding weinig zorg is besteed, en die haar leven in de Tropen doorbrengen, hadden in hare omgeving de indische gebruiken en gewoonten den boventoon. Zij ging ook met hare ondergeschikten op vertrouwelijken voet om, en van dezen vernam zij de meer of minder belangrijke en pikante nieuwtjes, welke deze onder huns gelijken hadden opgedaan. Daardoor was zij op de hoogte gekomen van de wijze waarop Ston'wfl door i?t7/« behandeld was, 1) Gebak.

2) Zuur.

3) Knop.

SARINA.

.

477

't geen haar zeer getroffen had. Volgens hare opvatting zagen alle Hollandsche dames uit de hoogte neer op de inlandsche maatschappij. Hoewel tallooze gewaarwordingen .#(?//#'.? gemoed vervulden en soms tegenstrijdige gedachten haar hoofd doorkruisten, vatte zij toch het besluit op om /StfrzVztf in de woning van den heer Z,07/zW/rt: bood haar een stoel, maar »S«rz«« weigerde te gaan zitten. Dit vond zij, voegde haar niet in tegenwoordigheid der „nonnah." ,,$tfrwrt: / ik wilde zelve komen, om u te danken voor al wat ge gedaan hebt, en u een mooie sarong te brengen als gedachtenis."

478

ELSEVIER S GEÏLLUSTREERD MAANDSCHRIFT.

Zonder op te zien antwoordde de andere: „Die sarong kocht de „;?(?«««/?" met haar geld, en misschien lag deze gister nog in een toko. Den brief, dien ik kreeg, heeft de ,,«
£fci#y.\

™* ^ ^loof-

de dat ik mijn plicht zou doen." ,Ja, daar was ik zeker van. Hebt ge mij niets Sarina's hart is heel gelukkig omdat de nonnah het hoofd niet te vragen?" van haar heeft afgewend. „(Srt'rzzzo vraagt of de 7Z07Z7?#/z aan haar zal denken, ook wanneer ze getrouwd is, en ver van hier zal wonen in Holland. Wanneer er feest is bij het huwelijk, dan zal .SarzVztf een slametan geven, en de „7i?m overtuigd, dat er niets meer te zeggen was, richtte zich op van den grond, en met eene eerbiedige buiging nam ze de sarong aan, die i>V//# haar overhandigde. Zwijgend stonden ze tegenover elkander, want beiden voelden, dat 't laatste woord gesproken was, en het bezoek meer beteekende dan door woorden kon worden uitgedrukt.

SARINA.

•

479

Met een hartelijk „•zwtfraW verliet i>W/<2, en hoeveel de heer ZÖ^WSZVZV? zich voorstelde van eene vereeniging met haar, toch bezorgde het afscheid van &rz;za hem een moeilijken dag. Zij keerde niet naar hare geboorteplaats terug, want ook haar moeder was gestorven. Zij reisde naar Z>#§Y?r met eene som geld, die zij van den candidaatnotaris ontving, een som, welke gevoegd bij hare spaarpenningen aan de inlandsche vrouw een onbekommerd bestaan verzekerde. Zij zond een Hadji naar het graf van den profeet te Jfi?/è/kz om boete te doen voor hare vereeniging met een Europeaan, en alzoo de balans van haar Mohamedaansch geweten in evenwicht te brengen. Den oom haars vaders werd echter die taak niet opgedragen. Bij de geboorte van den eersten, kleinen Z^wszVzVz werd onder degenen, die hiervan per post bericht ontvingen S^rzV?*? niet vergeten. Spoedig volgde haar antwoord, overvloeiend van gelukwenschen in den eigenaardigen vormelijken stijl der inlanders. De gebruikelijke s/Vw^zVz/z werd toegezegd voor het geluk van den jongenheer en zijne ouders. Hiermede beschouwen we ons verhaal geëindigd. Moge deze schets iets kunnen bijdragen tot een rechtvaardiger oordeel over de inlandsche vrouwen op Java, bij wie gezond verstand, kiesch gevoel en tact dikwijls aanwezig zijn. Wat de bevolking in het algemeen betreft, erkennen vele Europeanen, dat wij vaak indirect van deze Oostersche broeders lessen ontvangen in kieschheid en beschaving. Of alle vrouwen zijn als &?rz7Ztf? Natuurlijk is het antwoord ontkennend, maar er worden velen zóó gevonden.

* &e betrekking van huishoudster door de minder rechtzinnigen eene onderscheiding

Recommend Documents