~ Actieplan fietsdiefstal ~

~ Actieplan fietsdiefstal ~

1 2 3 4 5

PROBLEEMANALYSE

Gent is een echte fietsstad met mooie en veilige fietsroutes, talrijke fietsstallingen, fietsenverhuur aan studenten, gratis fietsregistratie, een fietswacht…enz. Waar veel gefietst wordt, zijn ook veel fietsen in gebruik en gebeuren er jammer genoeg ook veel fietsdiefstallen. Niettegenstaande er al heel wat acties ondernomen worden in de aanpak van fietsdiefstallen, blijft in Gent het aantal geregistreerde fietsdiefstallen hoog en neemt de bezorgdheid over en het slachtofferschap van fietsdiefstallen toe. Voor de periode 2006-2013 registreert de Gentse politie gemiddeld 2.105 feiten per jaar. In 2007 ligt met 1.923 feiten het aantal fietsdiefstallen het laagst, in 2009 piekt de fietsdiefstalproblematiek met 2.259 feiten. In 2013 worden 2.219 fietsdiefstallen geregistreerd. Over deze periode werden 10,61% van deze fietsdiefstallen (of gemiddeld 223/jaar) gepleegd door middel van inbraak in onder andere de garage. Het aantal fietsdiefstallen via inbraak kent een dalende trend, naar 164 stuks in 2013. Op commissariaats-wijkniveau noteren Gent-Centrum en Nieuw-Gent de meeste fietsdiefstallen, te wijten aan de stationsomgevingen en de studentenbuurten waar overduidelijk het meeste fietsen gestolen worden. Fietsen van studenten zijn een gemakkelijke prooi gezien veel kotstudenten niet de gelegenheid hebben om hun fiets binnen te stallen. Oktober kent traditioneel het hoogste aantal geregistreerde fietsdiefstallen. Met de start van het academiejaar komen enerzijds weer meer fietsen in roulatie en stelt men anderzijds, na de zomervakantie, verbaasd vast dat de fiets –die voor de zomer achtergelaten werd aan het station of voor het kot- weg is (niettegenstaande deze mogelijks verwijderd in plaats van gestolen werden).

Daders van fietsdiefstallen zijn divers. Enerzijds worden fietsen gestolen om door te verkopen. Dit gebeurt zowel door georganiseerde gespecialiseerde bendes die grote aantallen fietsen opladen in bestelwagens, als door individuele daders die snel gemakkelijk geld willen verdienen (onder andere voor onderhoud drugverslaving). Anderzijds worden fietsen gestolen voor eigen gebruik. Incidentele fietsdieven stelen een fiets voor langdurig gebruik, terwijl gelegenheidsdieven een fiets stelen op het ogenblik dat ze een fiets nodig hebben om zich te verplaatsen. In vergelijking met andere grootsteden doet Gent het niet goed op het vlak van fietsdiefstallen. Uit cijfers, gebaseerd op de federale politionele criminaliteitsstatistieken van 2011, blijkt dat 92 op 10.000 Gentse inwoners (= 0,92%) het slachtoffer werden van fietsdiefstal. Dit is bijna het dubbel van het gemiddelde van de vier andere grootsteden (Antwerpen, Brussel, Luik en Charleroi) waar 47 op 10.000 inwoners het slachtoffer zijn (= 0,47%). Let wel, deze cijfers vergen enige nuancering. De berekening werd gemaakt op het effectieve aantal inwoners, terwijl in Gent ook veel niet-Gentenaars (onder andere studenten) het slachtoffer werden. Tevens is ook gekend dat het fietsgebruik in de Waalse steden veel beperkter is dan in de Vlaamse steden: waar minder fietsen in omloop zijn, worden er ook minder gestolen. Uit de federale cijfers van 2011 blijkt dat 83% van de fietsdiefstallen in Vlaanderen gepleegd worden. Voor de eerste 10 maanden van 2013 is dit zelfs 86,4%. Een eigen bevraging bij de collega’s van 10 Vlaamse steden (nl. Aalst, Antwerpen*, Brugge*, Genk*, Hasselt*, Kortrijk*, Leuven*, Oostende, Mechelen* en Sint-Niklaas) leert dat in 2013 0,89% van de Gentenaars het slachtoffer werd van fietsdiefstal versus 0,80% van de inwoners van de 10 bevraagde steden. Brengen we echter het aantal studenten (exclusief gedomicilieerde studenten) mee in rekening, dan doet Gent het met 0,72% slachtoffers van fietsdiefstal iets beter dan de 0,76% slachtoffers in de 7 andere steden (waarvan we over studentengegevens beschikken*). Terwijl het aantal geregistreerde fietsdiefstallen over de jaren heen licht stijgt, namelijk met 9,5% in 2013 tegenover 2006, stijgt het gerapporteerde slachtofferschap en de bezorgdheid over fietsdiefstal veel sterker. Uit de verschillende edities van de Leefbaarheidsmonitor (2003-2006-2010-2013) blijkt dat het slachtofferschap, van de respondent of iemand van het gezin, in de eigen buurt stijgt van 23,9% in 2003 over 29,5% in 2006 naar 39,5% in 2013. Voor de periode 2006-2013 betekent dit dus een gemiddelde stijging van 33,9%, die –in verschillende mate- waar te nemen is in alle wijken. Slachtofferschap komt significant vaker voor in Gent-Centrum (47,7%) en Gent-Rand (45,1%) dan in Gent-Zuid(west) (33,1%) en Gent-Noordoost (29,2%).

Fietsdiefstal komt in de Leefbaarheidsmonitor 2013 met deze 39,5% op de derde plaats als situatie/feit waarvan de respondenten of iemand van hun gezin in de buurt slachtoffer zijn geweest, dit na onaangepaste snelheid in het verkeer (50%) en fout of dubbel parkeren (47%). In dezelfde volgorde, doch met hogere percentages, namelijk respectievelijk 53%, 78% en 66%, zien we deze feiten terugkeren op de vraag in welke mate een bepaalde situatie of feit de afgelopen 12 maanden (2013) in de buurt is voorgekomen. 84% van de respondenten beschouwt fietsdiefstal “helemaal/eerder wel” als een probleem. Uit de Leefbaarheidsmonitor voor de periode 2013 blijkt dat de Gentse gezinnen gemiddeld over 2,42 fietsen beschikken (in Gent-Zuidwest ligt dit opvallend hoger op 3,10). Het aantal fietsen per gezin is lager bij oudere respondenten en bij etnisch culturele minderheden. Hoe groter het gezin, hoe hoger het opleidingsniveau of hoe hoger het gezinsinkomen per maand, hoe meer fietsen er gemiddeld binnen het gezin zijn. De fiets komt als tweede vervoermiddel aan bod, dit zowel voor verplaatsingen naar werk of school als tijdens de vrije tijd.

Het gemiddeld aantal fietsen per gezin nam significant toe van 2003 naar 2006 met een stijging van 2,16 naar 2,47 fietsen, waarna het stabiliseerde. In 2013 tellen we gemiddeld 2,42 fietsen. De stijging in slachtofferschap is dus niet te verklaren door een toenemend aantal fietsen bij de Gentse gezinnen, maar mogelijks wel door het toenemend aantal studenten die meer fietsen. Een andere verklarende factor is dat fietsen kwalitatief steeds beter en waardevoller worden, waardoor ze enerzijds aantrekkelijker zijn om te stelen en anderzijds de aangiftebereidheid om een dergelijke fietsdiefstal aan te geven groter is.

DOELSTELLING

Het aantal fietsdiefstallen in Gent moet dalen. De fietsdiefstalproblematiek wordt op een evenwichtige wijze aangepakt via preventie (informatie, sensibilisatie, alternatieven), curatie (zorg, herstel) en handhaving. Bestaande acties dienen verdergezet, eventueel bijgestuurd, versterkt en uitgebreid te worden. Nieuwe acties dienen ontwikkeld en geïmplementeerd te worden. De relevante partners gaan nog gerichter en intensiever (samen)werken en ontwikkelen binnen de Werkgroep Fietsdiefstallen een gezamenlijk actieplan. De partners engageren zich om, elk binnen hun respectievelijke expertise en bevoegdheden, het actieplan uit te voeren. In functie van evaluatie engageren de partners zich om nuttige gegevens over de uitgevoerde acties en resultaten in kaart te brengen. Het resultaat van het actieplan enkel en alleen evalueren op basis van het aantal geregistreerde fietsdiefstallen zal geen correct beeld geven, omdat we verwachten dat de geplande acties de aangifte- en registratiebereidheid zal doen toenemen. Een geslaagd beleid moet resulteren in een daling van het slachtofferschap, te meten via de 3-jaarlijkse leefbaarheidsmonitor.

PARTNERS

De relevante partners voor de ontwikkeling en uitvoering van het Gentse fietsdiefstalbeleid zijn: - Mobiliteitsbedrijf Stad Gent (o.a. fietsdepot, fietswacht, fietsgravering, fietsstallingen, preventiecampagnes, …) - Max Mobiel vzw (o.a. fietsverhuur, fietsgravering, fietsherstelplaats, …) - StudentENmobiliteit vzw (o.a. fietsverhuur, fietsgravering, fietsherstelplaats, …) - Lokale Politie Gent (o.a. registratie meldingen, analyse, onderzoek, patrouilles, observaties, …) - Dienst Gemeenschapswacht Stad Gent (o.a. patrouilles, sensibilisatie, …) - Lokale Preventie en Veiligheid Stad Gent (LPV) (o.a. sensibilisatie, regie, …) - Kabinet burgemeester (beleid) - Kabinet schepen van mobiliteit en openbare werken (beleid) Deze partners zijn vertegenwoordigd in de Werkgroep Fietsdiefstallen die georganiseerd wordt door de preventieambtenaar (LPV). De werkgroep vergadert minstens twee maal per jaar.

PLAN VAN AANPAK

1.

PREVENTIE

1.1.

INFORMATIE EN SENSIBILISATIE

FIETS OP SLOT, DIEF BEDOT!

VERDERZETTING AANBOD - De folder ‘Fiets op slot, dief bedot’ van het Mobiliteitsbedrijf Stad Gent informeert over goede fietssloten, veilig stallingsgedrag, fietsgravering, fietsverhuur, de fietspas, de fietswacht en aangifte van fietsdiefstal. - De websites mobiliteitgent.be, politiegent.be, studentingent.be en studentENmobiliteit.be hebben een rubriek fietsdiefstalpreventie. - De verhuurdiensten (Max Mobiel en studentENmobiliteit) verkopen ter plaatse een goed fietsslot. - StudentENmobiliteit controleert actief op het correct stallen en vastmaken van haar huurfietsen en koppelt er een boetesysteem aan (25 euro indien niet op slot; 10 euro indien slechts 1 slot gebruikt). Het fietsdepot en studentENmobiliteit hebben een demonstratiestand met goede fietssloten. - Het Mobiliteitsbedrijf voorziet twee maal per jaar een pagina in De Zondag rond fietsbeleid, waarbij telkens ook fietsdiefstalpreventie aan bod komt.

NIEUWE ACTIEPUNTEN - De folder ‘Fiets op slot, dief bedot’ wordt nog actiever en gerichter verdeeld. Ook bij acties als fietscontroles, fietsgraveringen, fietsherstellingen… worden fietsers via deze folder persoonlijk aangesproken om hun fiets goed en veilig te stallen. - De fietsdiefstalpreventietips worden regelmatig herhaald en belicht op de respectievelijke websites. - Er komt een nieuwe sensibilisatiecampagne (planning: najaar 2014) waarbij gebruik gemaakt wordt van sociale media, eigentijdse methodieken (bijvoorbeeld via app), leuke en opvallende ondersteunend gadgets (bruikbaar met voldoende ruimte voor communicatie), zichtbare prikacties (bijboorbeeld flashmob), … - De 70.000 Gentse studenten zijn frequente fietsgebruikers en worden dan ook vaak het slachtoffer van fietsdiefstal. We bekijken hoe studenten nog beter bereikt en aangesproken kunnen worden over de thematiek. We onderzoeken of studenten(verenigingen) en de Hoger Onderwijsinstellingen hier een rol in kunnen spelen (bijvoorbeeld wedstrijd om ludiek filmpje over fietsdiefstal te maken en meeste likes te bekomen via facebook en youtube).

- Er komt sensibilisatie om bij de aankoop van een tweedehandsfiets aan te dringen op een factuur of bewijsstuk-van-verkoop (traceerbaarheid doorverkoop fietsen en bevestiging fietsoverdracht). Zodoende voorkomt men een gestolen fiets te kopen en wordt de verkoop van gestolen fietsen ontmoedigd. Onder andere worden er op de tweedehandsfietsenmarkt voorgedrukte formulieren verdeeld waarop de verkoop geregistreerd kan worden. - De Stad Gent ontwikkelt samen met het Gents Milieufront een studentenfietskaart waarop ook info komt over fietsdiefstalpreventie. - De Gemeenschapswacht labelt hinderlijk gestalde fietsen met de boodschap om deze inpandig te stallen.

1.2. GRAVEREN VAN HET RIJKSREGISTERNUMMER IN HET FIETSFRAME Verduidelijking wat betreft terminologie: in deze nota spreken we van fietsgravering in plaats van fietsregistratie, zodat er geen verwarring ontstaat met het registreren van fietsdiefstallen door politie.

VERDERZETTING AANBOD - In Gent kan men op vier vaste locaties terecht om de fiets gratis te laten graveren, namelijk in het stedelijk Fietsendepot en op de drie Fietspunten van Max Mobiel vzw (Sint-Pietersstation, Dampoortstation en Stadshal). - Het Fietsendepot en Max Mobiel vzw doen op aanvraag gratis fietsgraveringsacties op verplaatsing (voorbeeld op scholen, bij bedrijven, in buurten, …). Ze beschikken hiervoor over snellere digitale toestellen (ongeveer 3 minuten per gravering) en ondersteunend sensibilisatiemateriaal om de actie aan te kondigen. - Bij teruggave van fietsen in het Fietsendepot wordt sterk aanbevolen om de fiets te graveren.

NIEUWE ACTIEPUNTEN - Er wordt uitgebreider en gerichter opgeroepen tot het graveren van het rijksregisternummer in fietsen. De locaties waar men terecht kan voor fietsgravering worden belicht en de meerwaarde van fietsgravering wordt benadrukt (de actieve teruggave en drempelverhoging voor dieven). Ideeën zijn onder andere massale labelacties (labels rond het stuur met info over gravering), info op de borden van het verkeersgeleidingssysteem, fietszadelbordjes met ludieke slogan. - De Gentse fietshandelaars worden gesensibiliseerd om hun klanten aan te sporen tot fietsgravering. Het Mobiliteitsbedrijf overlegt met de grotere Gentse fietshandelaars (een 10-tal) waarbij het volledige actieplan wordt toegelicht en folders ‘Fiets op slot, dief bedot’ ter verdeling aan de klanten worden meegegeven. Het actieplan wordt in een aantrekkelijke vorm gegoten en toegestuurd aan alle fietshandelaars (een 50-tal).

- De partners sporen pro-actief relevante organisaties aan om voor hun doelpubliek of personeel een fietsgraveeractie ter plaatse te organiseren en ondersteunen hen daarbij. Vb. Hoger Onderwijs Instellingen worden aangespoord door de studentenpreventiecoach, buurtorganisaties door de politie,… Waar haalbaar en zinvol kan de Gemeenschapswacht het doelpubliek actief oproepen tot fietsgravering. - De Stad staat open voor nieuwe technieken om fietsen op duurzame wijze te identificeren en traceren.

1.3.

FIETSENSTALLINGEN

VERDERZETTING AANBOD - De Stad Gent biedt permanente fietsenstallingen aan waarbij men de fiets gemakkelijk slotvast kan bevestigen aan het fietsrek. Ter illustratie: in 2013 beheerde het Mobiliteitsbedrijf 8.600 fietsparkeerplaatsen op de openbare weg (exclusief stationsomgevingen). Er werden 170 nieuwe fietsstallingen geplaatst, goed voor 850 nieuwe , en er werden 189 onderhoudsbeurten/herstellingen aan de stallingen uitgevoerd. - Er zijn beveiligde fietsenstallingen aan het station Gent-Dampoort, Gent-Sint-Pieters (beheer NMBS), het Emile Braunplein, de Korenmarkt en het Kunstencentrum Vooruit. De bewaking ervan wordt beheerd door het Mobiliteitsbedrijf. - Het Mobiliteitsbedrijf verhuurt 20 fietstrommels, Max Mobiel verhuurt 5 fietstrommels en 4 fietskluizen. Samen goed voor 135 fietsparkeerplaatsen. Hier wordt geen uitbreiding voorzien. - Bij talrijke evenementen voorziet de Stad tijdelijke fietsenstallingen. Ter illustratie: in 2013 werden er 63 evenementen (inclusief Gentse Feesten) voorzien van tijdelijke fietsenstallingen, goed voor 16.405 fietsparkeerplaatsen. - De scholenconsulent van het Mobiliteitsbedrijf heeft ook aandacht voor het fietsstallingsbeleid van scholen en onderzoekt samen met hen de mogelijkheid om voldoende en degelijke stallingen te voorzien.

NIEUWE ACTIEPUNTEN - De Stad Gent plaatst in 2014 extra stallingen in de omgeving van het Sint-Pieterstation waardoor er 500 extra fietsparkeerplaatsen gecreëerd worden. - De Stad verhoogt de kwaliteit van de fietsenparking aan de Sint-Denijslaan met verlichting en verharding. - Er moet duidelijker en helder gecommuniceerd worden over, in het bijzonder nieuwe of gewijzigde, fietsstallingsmogelijkheden (bijvoorbeeld fietspunt Stadshal, fietsparking Korenmarkt, omgeving Sint-Pietersstation, …). Opvallende bewegwijzering op locatie is essentieel, wat bijkomend ondersteund kan worden met vb. flyers, webinfo, … - De Stad voert een stadsdekkend fietsstallingsplan uit met een 1000-tal nieuwe fietsparkeerplaatsen per jaar. - Binnen het nieuwe Parkeerplan Gent organiseert het Mobiliteitsbedrijf nieuwe inpandige buurtparkings voor fietsen. Een eerste gaat open op 1 juni 2014 in het Luizengevecht.

2. CURATIE Teruggave van gestolen en verloren fietsen

VERDERZETTING AANBOD - De Stad organiseert dagelijks controle voor ophaling van achtergelaten weesfietsen, losstaande fietsen, gevaarlijk en hinderlijk gestalde fietsen en fietsen uit te ontruimen stallingen. Max Mobiel staat in voor de controle en ophaling ervan in de stationsbuurten. Deze fietsen worden voor drie maanden gestockeerd in het fietsdepot, waar de eigenaar deze kan afhalen. - De Stad gaat 1 maal per maand actief op zoek naar gestolen huur- en leenfietsen (via een lijst als gestolen genoteerde leenfietsen). - De Stad gaat 1 maal per maand in het Fietsdepot actief op zoek naar recent gestolen fietsen via de lijst van aangiftes van gestolen fietsen. - Eigenaars van opgehaalde gegraveerde fietsen worden onmiddellijk schriftelijk geïnformeerd zodat een snelle teruggave gegarandeerd wordt.

- Ter illustratie: In 2013 werden in de fietsstallingen 6.945 fietsen gelabeld, waarvan er 4.614 fietsen werden opgehaald. Met name: 2.753 weesfietsen, 547 fietsen uit ontruimde stallingen (op 142 locaties), 801 geregistreerde fietsen (303 depot; 498 extern) en 414 losse fietsen. Er werden 497 fietswrakken opgehaald en verschroot. Het Fietsdepot ontving 902 bezoekers en kon 453 fietsen (= 9,8%) teruggeven, waarvan 59 geregistreerde. - Ter illustratie: per jaar worden er een 400-tal fietsen van studentENmobiliteit als gestolen aangegeven (= ongeveer één vijfde van het totaal aantal studentENmobiliteit-fietsen), waarvan er 75% teruggevonden worden. Deze hoge ophelderingsgraad is te danken aan de herkenbaarheid en toewijsbaarheid van deze huurfietsen.

NIEUWE ACTIEPUNTEN - Gent streeft naar een actievere teruggave van opgehaalde fietsen aan de eigenaar. - Gent start in 2014 met de input van alle opgehaalde fietsen (zowel gestolen fietsen als achtergelaten, hinderlijk gestalde, losstaande,…fietsen) in de provinciale tool www.gevondenfietsen.be. Met deze tool kan de burger op een gemakkelijke wijze zoeken of zijn verloren fiets werd opgehaald. De eigenaar kan met het aangiftebewijs of het aankoopbewijs de fiets ophalen in het fietsdepot.

! EN D N VO E G

3. HANDHAVING VERDERZETTING AANBOD - Slachtoffers van fietsdiefstal kunnen hiervan aangifte doen aan de balie van de commissariaten en via het e-loket. - De politie geeft onmiddellijk gevolg aan de meldingen via de 101-centrale van (heterdaad) fietsdiefstallen en ad hoc verdachte handelingen. - De politie voert geregeld gerichte patrouilles uit in burger.

NIEUWE ACTIEPUNTEN - De politie start in 2014 met een Taskforce die zich buigt over de aanpak van het fenomeen fietsdiefstal met tot doel meer fietsdieven en verkopers van gestolen fietsen te vatten. - De politie verscherpt het pro-actief toezicht, onder andere door uitbreiding van controle op verkooppunten van tweedehandsfietsen (onder andere tweedehandsfietsmarkten, rommelmarkten, kringloopwinkels, …) , in burger en in uniform. De politie onderzoekt de digitale tweedehandsmarkt. - De politie zet een lokfiets in voor heterdaadvattingen. - Het politiepersoneel wordt gevormd voor het herkennen van geregistreerde fietsen, gestolen fietsen, afgebroken sloten, … - De politie verhoogt de aangiftebereidheid door sensibilisatie van haar personeel tot kwaliteitsvol slachtofferonthaal zodat de beeldvorming over de politieaanpak bij fietsdiefstal positief wordt bijgestuurd. - De politie verbetert de analyse van het fenomeen fietsdiefstal door verfijning van de parameters in het proces-verbaal en opleiding van haar personeel tot kwaliteitsvolle registratie. - De partners die fietsdiefstalpieken en opvallende evoluties in modus operandi vaststellen, melden dit onmiddellijk aan politie. - Bij verkeersgerelateerde acties, zoals de controle op fietsverlichting, worden ook fietsen gecontroleerd op diefstal. - Bij vatting van een dader van een gewone fietsdiefstal kan een versnelde afhandeling plaatsvinden door dagvaarding via de politie (cfr. art. 645 Strafvordering).

SAMEN VOOR MINDER FIETSDIEFSTALLEN Het stadsbestuur wil met deze integrale aanpak van de fietsdiefstalproblematiek het aantal fietsdiefstallen in Gent beperken. Stadsdiensten, politie en fietsverhuurdiensten engageren zich om gezamenlijk dit plan uit te voeren. Maar we rekenen ook op uw medewerking! Help fietsdiefstallen voorkomen door de preventieadviezen na te leven en de aangeboden fietsstallingen te gebruiken. Als uw fiets desondanks toch gestolen wordt, doe hiervan dan steeds aangifte en raadpleeg gevondenfietsen.be. Samen met u gaan we voor minder fietsdiefstallen in Gent! - De politie voert geregeld gerichte patrouilles uit in burger.

MEER INFO? LOKALE PREVENTIE EN VEILIGHEID T 09 266 82 00 E [email protected]

www.gent.be MOBILITEITSBEDRIJF T 09 266 28 00 E [email protected]

www.mobiliteitgent.be gentfietst

IN SAMENWERKING MET

COLOFON Redactie: Sandra Rottiers Drukkerij: Folderfabriek

Fotografie: David Samyn en Bart Lasuy Illustraties: What’s in a name? Verantwoordelijke uitgever: Paul Teerlinck stadssecretaris Stadhuis Botermarkt 1 9000 Gent Datum van uitgave: juni 2014