! "
CMO Meander, 2005
# !
$
%
& ' ( $
# $ ! *
'
*
(
) ' $
*
' .
- ) 9-:
CMO Meander, 2005
-$
*
/ $ 0 1 ) "' . 2 30 4 15 313 2 6 7 $ 2 ***
)
'+ ,* * -
"'
!
)
* '
8
)) ' ) $
'
+ $ , )) ' ! ! $ ' *'
Toenemende diversiteit in zorgleerlingen
! "# $
# "%
2
!&
INLEIDING DE QUICK SCAN DE NOTITIE FEITEN RONDOM ZORGLEERLINGEN LANDELIJKE ONTWIKKELINGEN IN DE ZORG OP SCHOLEN2 '
("$ &
&)"& # &
*
2 2 2 3 3 " !+)"*"&" , #)
#
#
WIE OF WAT ZIJN ZORGLEERLINGEN? ZORGSTRUCTUREN VERSCHILLEN TUSSEN SCHOLEN KNELPUNTEN EN OPLOSSINGEN RONDOM DE ZORGSTRUCTUUR 1. Het onvoldoende signaleren van de problemen van leerlingen 2. Er is onvoldoende draagvlak voor de zorg 3. Met sommige leerlingen kan de school nergens heen 4. Er is geen effectief werkende en sluitende zorgketen 5. Dat wat opgebouwd is wordt wegbezuinigd -
!&!+. " $!&
" ("$ &
5 5 6 7 7 9 11 11 14
&)"& / 0
DE ZORGSTRUCTUUR OP SCHOLEN Andere partijen en de zorg op scholen 1
("$ &
&)"& # &
!&!+. " $!&
* !++
" ("$ &
ALLOCHTONE ZORGLEERLINGEN 3
& +
&" , #)+""#+ &)"&
&)"& / 0
18 18 18 21 25 25
"
"& $"#$ +)
HOE KAN DE ZORG OP SCHOLEN VERBETERD WORDEN? WAT KAN MEANDER VOOR U BETEKENEN? TENSLOTTE GERAADPLEEGDE BRONNEN
CMO Meander, 2005
16 16 16
SPECIFIEKE PROBLEMEN VAN ALLOCHTONE LEERLINGEN 1. Contact met ouders en afstemming tussen thuissituatie en school 2. Het gedrag van allochtone leerlingen op school 2
5
27 27 27 28 29
1
Toenemende diversiteit in zorgleerlingen
4 56 5
. )$ *
.
' $ $
' ) $' ) $
.
( ; $
* . ! * -
) * +
)) )
. -
) -
* '
)
$ > . .
$'
' *
,
$
.
)
) $
? -
'
. $
+
,
*' '
$
$ !
' $'
$ ) )
)
' )
.
* $
' @
) '
)
'
4 56 5 *
2 3
7
' * $
* ) )
)
)
) . . ' )
'
?
2 * $ *
/
: *
$ ! -
. (? '
. ' .
$
A $
' )
.
$
) 3
. A
)39 .
) >
. ) C
BB !
. ' $*
) 2 & & D
' $ E3 F
$
1
2
'
? ) G5 F
(
)
3
)BB ))
H $
)
$ )
In verband met de privacy van de scholen zijn de verzamelde gegevens geanonimiseerd.
CMO Meander, 2005
2
Toenemende diversiteit in zorgleerlingen
I *
.
*
*
$ $ *
$
) . !
) $$ =
. J
* )
$ * $
$
$ *
. * $
!
! $
$ $$
* ' )
*
?
?
*
*
) $' .
*
) $
= *
.
*
'
7
$ $ ' .
.
* '
) L. ) $ ' ' * '
'
*
' %
.' 1(3K' ' . - *'
*
* )
)= '
) $ * )
) ) . &) '
* ) .
)
.
N
?
' .
'
. schoolverlaters
'
) '
*' $
) .7
! ) $$ )) + ',
+
*
$$
)
' .
$
. '$ ! ) . '
!
?
' )
&
# *'
$ / $ )
.
9 66
5 *' *'
) '
?
' ' .) ) $' *
* ;
) O
) $' I
) &(
'
'
-* '
*
. '
8 6
I
2
M
& '
)
)
*
F )
'
$
'
. ) .) ! .)
-
* )
-
'
P<
Deze gegevens komen van de websites en literatuurbronnen die op p.29 vermeld staan.
CMO Meander, 2005
3
Toenemende diversiteit in zorgleerlingen
?
D
'#
$ , $ .* '
)
*' O
.) *' * * -
Q + D# Q , D# Q (
' ' 1 $' + : , $
+ $' H )) ' * '
,I : ? ))
:
* ( ) ) &:7
) $
Q
) $ ) ? ' ) $
' :
I
)
'
)
Q :8*
) '
* K5F . ! * ) + $' $ '
*
$ '
'' $ 3 J F $' ) Q $ ) ' : 0
$$ * ? : &() ' .
7&- #7-Q $ )
*
$
B
.
'
9? &
-
*
#7
+ : &, ?
. ) ' *'
.
*
: & '
)
0
. .
Q
)
.
)
.
*
2
3 ! $
)
&
) $
-
)
)
'
)
'
'
!
) *
$
L
$'
. ' * (
*
$
' "' .
J I
$
'$
$ /
.D Q () ' 8* * 7 ) )) '
'
?
'2 &( $
.) < ' .
; $ D
:
Q
.
+ )
H ?
*
CMO Meander, 2005
) '
! )
)
' . ! '
7
*
$'* $
. $
*' *
,
$
'
'
. '
' )
4
Toenemende diversiteit in zorgleerlingen
'
(
7 5
7 I
.
*
*
!"
)
$
2
# ! !
*
* )
)
'
$ )
* '
*
) .
9
' )
)
*
$
8 $$
.
BB . ) $
$ ) ) .
+ -
,
)
) $ 2 !!- !!- =) ) $ -. = )) $ . ' * ' & , -. ' .) .
J
-
. $
*
5 $ )
)
$ C $
.
') -*
. $$
?
'
-
.
, )) ' *
) $
H -$
.
)
' . ! ' N -
& *'
$$ .
*' * + ' * )
'
) )-
)
$
-
,
) ? . . ) $ $) * $ * ) $ ) $ .* ) $ . $ ) $
)
) $
$*
C H
$)
. ))
+
)
* *
$'
)
*
$$ )
.
)
3
-
' .
(
* *
) *
M
Opmerkelijk veel kinderen worstelen met de scheiding van hun ouders. Zij voelen zich nergens meer thuis.
CMO Meander, 2005
5
Toenemende diversiteit in zorgleerlingen
R
3
$
*
!
$
)
5
(- *
2 '
$' -
) '
)
-
) .
* $
'
. -(
$
*
$
$ ;*
&
) $ *' )
.)
$ ! ) $'
$'
) )
* *
'
)
+ ? *
$
(
* )
* + ( ,7
=
,
. S
$ &
$
$
)
?
$$
I
<
*
4$
' (
'
*'
'
5
:
!
$
(
$$ *
$
*
$
.
-
% !
$ UD ?
$$ $)
$) )
+
,
) )
CMO Meander, 2005
$' $
'T
) ) H)
*
)
6
Toenemende diversiteit in zorgleerlingen
!
N
*
$$ & ') $ *
) $
'
) $
)
$'
$ $
$
.
:' '
)
. ) $ ' ) .
) )
'
$
$)
)
* $ )
) .
) $
) . ) '
$
S* S) $ $ N ) A .* *
S A
S ! * )$ ) $ $$ '
A?
7 !
. )
$
5
)
N )
. . ! $ / $'
$
) .
:' $'
.
$
*
?
.
) )
* & )
* )
?
*
.
. BB )
) ) )
.
'
. . $'
. )
$
)
*
.
*
) $
*
* ) )
*
-* ))
) )
)
* $
*
)
?
) $'
*
*
)
&
M ' $
CMO Meander, 2005
*
$
$
)
2
7
Toenemende diversiteit in zorgleerlingen
!% $ $) . D $' $
) N $
*' $
W $
))
)
'
* L.
'
1
$ )
) * '
VB
))
H .
VB
) $$
$
! )
' . .
; .
<
$ $$
T $';
)
<
M
U
*
) $
. *
. '
$' .
$
$'
*'
) $ $ $'
)*
!" ) '
* )
) ( *
*
?
. )
)
) 2X
* .
'
D
!! >
$
'
* X
' $
$$ &'( ( + $ * ' * * ' . '+ ' D
' ) ! *
$
'! $
*
;
'
VB
*
' * , * '-
&'!
*!+ '
*
' )
) $ '
VB
*
&
$$ .
T '
$
*
* "$ < ) & )) '
7 *
I ; $
. U
:
' *
4
Informatie uit de rapporten wordt opgesplitst in twee dossiers in verband met het privacy protocol. Informatie die voor iedereen toegankelijk is wordt in een leerling dossier opgenomen; informatie met betrekking tot de zorg voor leerlingen wordt in een zorgdossier opgenomen. Deze is alleen toegankelijk voor het zorgteam. Zonodig wordt informatie hieruit doorgespeeld aan de betreffende docenten. 5 Dit zijn vierdejaars leerlingen die vaak zichzelf hiervoor opgeven. Er wordt een intakegesprek met deze leerlingen gehouden maar ze worden niet speciaal getraind. De docent mentor traint ze in de loop van het jaar. Het blijkt dat dit systeem leuk werkt; soms is de drempel naar een oudere leerling lager dan naar een docent.
CMO Meander, 2005
8
Toenemende diversiteit in zorgleerlingen
) ) ' . $
' *
$ D
$$
&
)
$'
*
*' &
) $ )) ) . ' $' $ * ?
*
. ) $ ) $ )BB L . . ' )
*
& . ' $' . $') $
!, '
* * $' . * ?
) $ ) $
*
)
$
$' *
. -
* . $
! ' &
*
$' *'
)
$ ;' . '
)
< B
' !
$'
*
-$
*
)
!
* $
N
$ * )
M
* $ !
-
*
*
)
* $'$ ' '
*
( L .$
$$ ) *
* $' * ' $' .) & $
$ ) '
$$ * *
'
3
N
&
( '
*' ) $
& $)
'
*'
CMO Meander, 2005
9
Toenemende diversiteit in zorgleerlingen
&
$
2
!& * ' ) $ ' H )
* $
'
I
) $
) )
!
)
.
'
)
"
.
.
# $
* .
.
-
H
.$
*
-
!+ *
'
) '
I
* '$ )
*
-
%
) :
*' )
* '
! $ )
. *
*
* $
$&
-
) N
& -
*
"
*!C *
))
)
'
) $ !
$ $'
$
" -
CMO Meander, 2005
"
10
Toenemende diversiteit in zorgleerlingen
'
) $
; * -
! ) $ Q ' K
'
* .
* $$ ) $
)
* -$ *
-
$ $$
) $ .: * -
2
T) . Y U *
!
' .
# ) $
-
*
. )
* ' -
!
+
/ - $ )
.
$
.*
$ ) '*
:
*
)
$ ) * *
)) >
*
$ .* )' $ ) $
! ) $
$' )
) $ ' -
.
* + *
' )
* )
) $
*
* ' ,
! *
$ )
! ? ) *
' $
' '
)$ $$
' $
.
'*
) ?
*
* : H
*
* VB * -
*
. *
* ) $
*
* 2 X )) ) * '
)X + *
CMO Meander, 2005
)
)
,
11
Toenemende diversiteit in zorgleerlingen
$
+ )
-
,. N
I
)
' *
2
L.
-
*'
. ! ) -
) )
!
'
.
$
' (
.
*
$ -
' )
: (
!
''
* )
.: . '
H
' Q
' &
'.
''
$
) M
' :
$
)) -
-
& * *
)
*
!
) $
$' .
; ) $
-
VB
-
!
Q
$
< * *'
! $
$
. ! .
' $
'
H VB
) $'
$' # $ Q
)*
'
* )
$ S ) * '
$'
8
H) *
+
)
T '
) '* ' $
) $ )
M
$
Q ) U?
.
) ' ) ,
' )
" S . )
:
2
! * & *
*' ; #
CMO Meander, 2005
* I
. ' $
$ < $
' $
. Q $ )
12
Toenemende diversiteit in zorgleerlingen
!-
0 $ '
H :
BB
$' $'
*
'
! : ( )
) $
) .
$ -$'
$
) $' $ *
H .
. N
) *
& $'BB )
C H
$ '
$ ) ) * *
H
)
1
0 )
)
!
*
*
'
$ ! ) $
$ * ))
)) *
.
' .
$
*!2 !
*
'
$'
Q )) ' * 23" *
Q Q
D H)
$$ ! ! $) ) )
*
* ) + & 7, ! & 7 !
$$ *
' .
+ ) K(3 *
'+ ?
;)
4
) Q
) :' *
$+ *
$'
,
* *' &
) . .
-
)
*
<
$$
'
.)
'
.
? H
$'
:'
:' )
6
' $* $)
' . . M )
Bijv. Bureau Jeugdzorg, Maatschappelijk Werk
CMO Meander, 2005
13
Toenemende diversiteit in zorgleerlingen ' " # ! ! !
&
*
$
!
) $
! $
' ! *
*
) $ ) $
*
*'
)$ '
$ ' $
*
$ %
) * ) $ * $
$# $ '
' ) $ * . M . $ .
*
$$ : $' . *
!
*
' *
' -*
) $ $
*
) .
-
Q . !
$
M
) )
)
.
*
* * . Q ' .
'
M ?
)
.
$
)
)
' .
: )
" )
*
!
)
'
)
)
*
2
!
$ ' ' ! $
* !
)
T
$ )
U
*
) ! ?
! $'
Q ) *
)
) $ .
$
&
)
$$ $ *
*
) ' '
$
CMO Meander, 2005
$'
-
BB * $ .
' ) '
)) ' * ) *
*
) .
! '$ )
! H
)
* ? ) $ *
? ' .
* $ *
*
*
. )
) ' . *
*
)
.
M
'
' '
14
Toenemende diversiteit in zorgleerlingen
!2 ! $'
+ *'
.
,&
' ?
M )
* $
CMO Meander, 2005
'
$'
'
&
*
)) ' $
)
' $ $'
$ * * -
. $ $ ) '
. !
*
15
Toenemende diversiteit in zorgleerlingen
-
!
:
! $
/0
. *
)
;
*
'
$'
$
5
'
5 $$
*
.
)
)
)
)
-* *
$
-
. O
$'
)
*
2
!, ! ' -
$ $'$
2 '
* .
$
$ L
-
$
.)
-
-) )
*'
' -
! $
2 $
. $
5! -
$'
0 !
' -
$ $
2 )
) .)
)
$ * 6! 7 ' -
$
$
.*
)) $ ' )
'
) )
)
* *
8
)$ !
$
2 *
' )
$
'
% *
. )
* $
) $
! ) $ * . . )) ' *
CMO Meander, 2005
) 2
'
)
$ .* ) ,
= ) $
*
? + * ) $'
$' -
*
' )
16
Toenemende diversiteit in zorgleerlingen
& . '0 $ S
' *
S -
$
) )
)
*
-
' * ) $ )
' ) '
) ' *
)
77 <,
5
=
5
' *
;
!
5
$'
$
'
* '
.
'
BB
)
2
:' * ' A
A7
*
$
*
AI H
)
* )
) $ A!
)
'
A ( $$
) $ 0
*'
*
A :
*
'
*
' *
'
A"
9 ?
* * $' .*
A8 A
' . ) + $'
+ $' $ , L. 0 )) ' 7
-) = &
$
A ) A
A A *
)
$$ .
H
*
$ H .
0 -
'
$' . A
* -.
?
'
-
'
A
*
*
!
CMO Meander, 2005
) *
-$'
*
$
, ) $
2
) ) .
' .
Q '
. '
7 *
-
'
' .
*
*
)
2
17
Toenemende diversiteit in zorgleerlingen
1
(
7 5
%
*
$
)
' I
. $
*
+
.
3, )
. *
*
$
2
?
2 * $ *
. ' .
$
$
$
' )
)
*
* )
$
; 7 . ) ' $' $ -.
= ' $
) $ & )
$ $) )
. *
$
)
*
) * )
*
)
$$ .
) '
* '
) $
$
2 )
$ *
)$ ) $
&
.
$$
&
, ) ' )
*$
' *
$
5
? ) $$ ? ' +
.
A
$
$
6
A
) )
) $ ) $
5
. )
*
!
)$
'
) $
'
?
N
*
) $ *
%
)
2
!* . KF !
)
.
*
'
.
' '
8
*
$'
?
. )
* '
$ * *'
* :
)) ! *
) '
? ) ) '
'
'
.) ) ) CMO Meander, 2005
' *
) '
$
. $'*
3
18
Toenemende diversiteit in zorgleerlingen
%
;! ' $'
Z ) H
& =
Z? $' - ' .
. $ )
'
'
'?
* :*
' $'
' )
* )
*
. $ )
$$ :
)
*
) ) $
'
* -*
$
)
$
! $
) $ '
)
'
/ $ '$ ) '
) $
!
$' '
&
-
$ ;
* < $ )
) $
* ' ) $ '
)
$
.
$
$
)
!
*
*'
2
!: C
2T
''
- * )-
$
' ) -
' $
'
) ' $$
' . H$
) '
.) '
.
'
$$ - ) ' * !
&
CMO Meander, 2005
' ?
. $ *
Q ) ' ')
.) '
* *
. !
-$
'
? . H$ ' '
. ' *
' Q *
U
$
19
Toenemende diversiteit in zorgleerlingen
!'
$ .
) *
)
' ) <
. ' )
+
.
$
$
$
$$
) )
*
'
,) $ $
.
) )
$ )
*
$'
)
*
& $ H
)
* !
$ .
&
$' .
*
$ '
.
)
*
' BB ( )(BB * ,
)
+ .
. VB ! $ + $' $ ) $
.
)
) * ))
,:
*
)
*! Q
.
!
*
?
*
) $
-
$' =
) ' *
?
$'
$'$
!* 7
' )
) $' .
& &
$'
)
)* -
$
*
*
) .)
'!% & &
$ M *
.
?
? '$
) $$ L.
CMO Meander, 2005
) )*
. .$
!
$
.+ . , )
$$
$' H
H)
-
)
20
Toenemende diversiteit in zorgleerlingen
& ) )
!
) $
%
!
$
*
2
'
)
D * *
$$ Z ' '
$
' &
' . ' S
Z H .
S $$ . *'
&
) - .
' ),
+ )
H
$ *
)
. *
*
.
%
) )) '
' *
*
:
$
$=
;! ' '
!
$ '
, ?
. '
+
$$
'
' ' ! '
) $ '
?
' $
) *
$
'
. )' . ) ' + . ,% ) + D ' ) $' * . .
)$ ) $ . )$
I )' H) ,'
) )
* )
&
* + ,
CMO Meander, 2005
21
Toenemende diversiteit in zorgleerlingen
%
5! 7
$' *
) $ ) O
*
$' $'
)
) $ ,
+ $ *
.
)
) S
* $
* ) $$
. $$
&
$ S ) $
$ ) ; $
$' M
'
<
) ) $
'
$ ) ) $ *
)
; T ? ' + ) (
' *
' <)
! '
.
, U ' :' ) $
& $ ) $ )
'
) *
!
' '
'
)
( $ ) )
) $ * $ '
) $ '
) )
*
$ $ )
$ BB
L. !
!)
. .
L
C
. $$
BB
.*
)
L. VB )
. $' ; $
CMO Meander, 2005
) ' < '
$
-
')
'
22
Toenemende diversiteit in zorgleerlingen
!3 *
) * ' )
' . ' ) .' ) )) ) $
T Q '
)
$
'
*
. U
)& $$
'
$)
-* ) )
, $' '
$
$ ) ) '
$
!
*
.
)
) $
$'
) &
* ) $ ' ' . * $ ) $' .*
*
) )) ' *
. -*
'
' D
$ ' .+ . ) $ )$'
' ' ?
*
:
* .*
$'
*
$' ' *
*
*!& & *
$$
L.
' ) *
*
)
.
)) '
.
) $ " )
$ $' .
.
:
) * ) $
.*
$ ) !'0 ) '
)
) '
+
,
)) .
-
*
.*
. *
*
*
+ $ ) $ $
, . ) !
$
*
$'
$
H H
*'
*
N
*
H
'!& VB
.
.
)
;
$ ) .
$' ! !
: ' $
CMO Meander, 2005
! $
:
$ )
) *
. *'
$
'
' .
* .
* *
*
<'
) $
' $' * )
$ * ' *
$' ' )
-$' . $' ( )
) )) ' * 7 *'
23
Toenemende diversiteit in zorgleerlingen
7!< '
I D& +
) ) '
*
= ,* * $'
) ' $'
)
-
'
$* * $ :
$ ) $'
L '
$ $
* . $
) ' )
) *
* '
' * '
)
U* '$ ) $ -
CMO Meander, 2005
*
T :
' !
. ) U? U
' T
. *'
$ )
'
T : . $ * ' * ' )
? $
*
'
' ) -
$
24
Toenemende diversiteit in zorgleerlingen
2
!
:
! $ *
;
/ 0
.
! $
)
$
!
5
D
.
'
, $
) . ) 'L C ) ' ) : *'
* )
$
'
'
* > *' L.
$ ) $ * )
O
*
' )
.
) $
$'
) $
$$
' . )= O
)
(
) $ ! )
) $
)
$ '
$
) $
'
$
$'
' 2
* '
!= ' -
$
! $ ) ) (
.
$ *
$ *
;!
! ' -
$ $' .
5! " ' -
>
)
.)
)
!
$ H .$ ) '
) $ -
' ' ) )
!
$ )
CMO Meander, 2005
$
O
+
) ( * -
* .
$
*
.
,
$'
' $
$'
25
Toenemende diversiteit in zorgleerlingen
77 <) &
* )
5
5
6
6
.
'
.
)
. *
*
'2
*'
* -
)
'
A" '
* ? $$ ! ) *
*
' $
$
A -
. '
I A
&
* '
) $
$$
-
.) $ 2
: $'
* 7 A: * ;
) ' .
) A )
.
' <
$ Q ?
$
$
;
) )
'
* $
. ' )
* $'
)
<
' Q
$ *
*
"
A ?
'
)
) :
)
)
.
A3 A ;
?
< 'A
* !
' *
*
CMO Meander, 2005
26
Toenemende diversiteit in zorgleerlingen
3
5
&
$
*'
$
$' '
. *
' .8
.
) $
$
$
A!
.
6
5
. ) ) * $ $ $ '
;
9
) ))
-
*' ;
. H$ *
'$
*
.
< *
$
$ *
'
* *
*
*
'
*'
*
*
*
*
N
$
$' -
$ '
)
$
'
$
*' ,
+ .
) % ) $
.
*'
.) * ' $'
H
)*
*
'$
:
' I
' *
' &
)
*
)
*
-
$ $' )
'
*
'
'
* '
!
) )
*
.
&
' .
C )
*
& ' . *
-
* $
$ ) $
-
)
6
*
*' $' *' ( ')
;
. *
&) . $' $
)
* )
$ ) $
$'
S $
!
) $' $
$ )
$
$ ' ?
. CMO Meander, 2005
6
$'
$
' .
27
Toenemende diversiteit in zorgleerlingen
$
) $ $' *
-
$
$
$
.
)
*'
*
:' *
$
$
$ )
*
. $
)
!
' $' ) $ S ) )
! S
$'
$ )' +
)
) , )' $
)
'
) .
. ) ' -. ) (
-
*
$$
$
$' N
I
(
)
*
* $$
= '
*
$
$ N
'-
)
*
*
6
CMO Meander, 2005
28
Toenemende diversiteit in zorgleerlingen
)
; ' $ ! '
" -
$'
* )
)
)
$ *** $ *** $) )2L L L L )2L L L )2L L *** ' *** ) (' *** *** * L *' *** *'
L $
)$
)
)
H L
*'* L *'
=
$ * $
)
N *** ***
+
7
)
2
* 'L
< %
+
,!
!
)) '
I ) 8
))
+
-? + # .
J,
-? +
J,
8
"# +
*
+ *
* '
! ! + )[
T 7
+ 3, < ? #7- Q -D D - D :
$
!
) )
7
$'
/ :
,<
1,
,-
/Q/
4 *'+ !www.onderwijs.amsterdam
(? !!
+
! .
1(
0
:
J, 2 8
*
* 'U
9@
1, #
)
! &
(%
+
,,
! *
8
.
&/+
J,
A3 +
!O
\
CMO Meander, 2005
29