[ ZWEMBAD ]
Erkende laboratoria voor de analyse van
zwembadwater
In het Belgisch Staatsblad van 10 december 2003 werd een lijst van de erkende laboratoria voor wateranalyses gepubliceerd. Enige toelichting bij deze lijst.
WETGEVING De uitbatingsvoorwaarden voor zwembaden (zoals vastgelegd in Vlarem II bis) leggen aan de exploitant de verplichting op om ten minste 1 – 2 maal per maand1 het zwemwater te laten bemonsteren en analyseren door een laboratorium erkend voor de analyse van drinkwater. Buiten deze verplichte maandelijkse wateranalyses kunnen in zwembaden ook bacteriologische vloeronderzoeken2 gebeuren of controles van douchewater in het kader van de preventie van veteranenziekte3. Hoewel dit niet specifiek wordt opgelegd, wordt ook hier best een erkend labo ingeschakeld voor de onderzoekingen. De modaliteiten voor de erkenning van laboratoria zijn vastgelegd in het Besluit van de Vlaamse Regering van 29 juni 19944. Dit besluit heeft betrekking op alle mogelijke wateranalyses en reikt dus verder dan het zwemwateronderzoek. Zwemwater zelf wordt in dit besluit zelfs niet vernoemd. Het volstaat dat het labo een erkenning bezit voor analyse van drinkwater om ook zwemwater te kunnen controleren. Omdat het Besluit betrekking heeft op meerdere soorten water, werden zogenaamde analysepakketten (tabel 1) voorzien. Laboratoria kunnen voor een of meer analysepakketten of onderdelen ervan een erkenning aanvragen. De erkenning wordt slechts verleend indien aan twee voorwaarden wordt voldaan: • het labo kan alle technische voorwaarden van dit Besluit naleven; • het heeft met goed gevolg de typemonsters onderzocht die door het referentielabo (VITO in Mol)5 worden ter beschikking gesteld (het referentielabo VITO controleert dus de prestaties van de laboratoria).
De erkenningen worden voor een termijn van maximaal vijf jaar verleend door de Vlaamse Minister van Leefmilieu en Landbouw voor een of meer analysepakketten of onderdelen ervan. Erkenningen van laboratoria behoren dus tot de regionale bevoegdheden. In dit verband kan er op gewezen worden dat een erkenning verschilt van een accreditatie. Een accreditatie is de beoordeling van het technisch kunnen en van het kwaliteitssysteem van het laboratorium. Elke stap van de analyse moet traceerbaar zijn. Indien hieraan wordt voldaan, kan voor de desbetreffende test een accreditatie worden bekomen. In België verleent BELTEST - een organisatie binnen het Ministerie van Economische Zaken - de accreditaties. Accreditaties van labo’s zijn dus nog federale bevoegdheden. Voor de wettelijk verplichte wateranalyses in zwembaden moet een erkend labo worden ingeschakeld, een labo met enkel een accreditatie voldoet dus niet.
1. Overdekte circulatiebaden, hot whirlpools, dompel- en therapiebaden: 1 maal per maand; openluchtcirculatiebaden 2 maal per maand 2. Bacteriologische vloeronderzoeken worden in de regel opgelegd indien afwijkingen worden toegestaan op Vlarem, met name voor zwembadvloeren zonder afschot of toiletten die niet aan de muur zijn bevestigd 3. Maatregelen voorzien in de beheersplannen opgesteld in het kader van het Legionellabesluit (Besluit Vlaamse regering 22 november 2002) 4. Besluit van de Vlaamse Regering van 29 juni 1994 tot vaststelling van de voorwaarden voor de erkenning van laboratoria voor wateranalyse (Staatsblad 14 september 1994) 5. Het referentielabo voor de wateranalyses is het VITO (Vlaams Instituut voor Technologisch Onderzoek) te Mol
Vlaams Tijdschrift voor Sportbeheer 2004 • nr. 180
25
[ ZWEMBAD ]
26
Tabel 1. Analysepakketten voorzien in het Besluit Vlaamse Regering van 29 juni 1994 en hun belang voor zwemwateronderzoek. PAKKET A
AARD (A) Monsterneming
AANTAL SUBGROEPEN (A) 3
B C
Organoleptische parameters (c) Anorganische fysicochemische parameters
D E
Metalen Algemene verontreinigingsparameters
F
Organische groepsparameters
G
Specifieke organische stoffen
2
H I J K
Organische micropolluenten Bacteriologische parameters Hydrobiologische parameters Andere analyses
2
2 3
3
Toelichting bij tabel 1 (a) Zoals omschreven in het Besluit van 29 juni 1994 (b) In deze kolom worden enkel de parameters vermeld die in de uitbatingsvoorwaarden van zwembaden voorkomen6. (c) Organoleptische parameters worden zintuiglijk bepaald en vereisen dus geen meetapparatuur. De zwemwaterparameters “schuim” en “zichtbare verontreiniging” worden niet expliciet vermeld in dit Besluit maar ze behoren duidelijk tot analysepakket B dat dus alle fysische parameters van zwemwater omvat behalve de controle van het volume circulerend water per bader. Deze laatste parameter kan op eenvoudige wijze berekend worden uit de bezoekersaantallen en het debiet van de omlooppompen. Uit tabel 1 blijkt dat: • niet alle in de uitbatingsvoorwaarden opgenomen parameters van zwembadwater in het Besluit van 26 juni 1994 voorkomen. Vrij beschikbaar- en gebonden chloor, ureum en het onderzoek naar Stafylokokken en Pseudomonas zijn niet opgenomen de analysepakketten; • voor het chemisch, bacteriologisch en fysisch onderzoek van zwembadwater en van douchewater zijn analysepakketten A 1, B, C, E 1, I en K 1 nodig; • bacteriologisch vloeronderzoek valt bijna volledig buiten de analysepakketten. Op dit ogenblik bestaan er ook geen ringtesten of gestandaardiseerde methoden voor vloeronderzoek.
LIJST VAN DE LABORATORIA In tabel 2 is de lijst van de voor wateranalyses erkende laboratoria – zoals gepubliceerd in het Staatsblad van 10 december 20037 - overgenomen voor de analysepakketten A 1, B, C, E 1, I en K.
Vlaams Tijdschrift voor Sportbeheer 2004 • nr. 180
BELANG VOOR ZWEMBADEN (B) Subgroep A 1 voor bemonstering van zwemwater Eventueel ook subgroep A 3 indien grondwater wordt gebruikt Meting kleur, helderheid, geur (c) Meting chloriden, temperatuur, pH en alkaliniteit (= meting bicarbonaat). Eventueel ook voor nitraten en voor de hardheid. Normaal niet van toepassing op zwembadwater Subgroep E 1 voor de oxideerbaarheid en eventueel ook voor detergenten, oliën en vetten (enkel in oppervlaktewater waarin wordt gezwommen) Eventueel analyse van AOX (= absorbeerbare organische halogeenverbindingen) in bedrijfsafvalwater (= spoelwater filters) Subgroep G 1 voor eventuele analyse van halogeenkoolwaterstoffen (bv chloroform) Normaal niet van toepassing op zwembadwater Totaal kiemgetal, totale en fecale coliformen, fecale streptococcen Normaal niet van toepassing op zwembadwater Subgroep K 1: controle douchewater op legionella
Uit de tabel kan afgeleid worden welke laboratoria beschikken over de vereiste erkenningen voor analyse van zwemwater en aanverwante. Bij ieder laboratorium werd ook vermeld voor welke periode de erkenning werd verleend. In dit verband dient er op gewezen dat deze tabel een momentopname is die steunt op de gegevens gepubliceerd tot en met het Staatsblad van 10 december 2003. Erkenningen die ondertussen zouden vervallen zijn, kunnen inmiddels reeds verlengd zijn, zonder dat dit werd bekend gemaakt in het Staatsblad. Wanneer men de Ministeriële erkenningen van laboratoria van de laatste jaren bekijkt, valt het op dat de “dode tijd” die verloopt tussen de Ministeriële erkenning en de officiële bekendmaking in het Staatsblad steeds maar langer wordt. Tot in 2000 was het gebruikelijk meerdere maal per jaar de recent goedgekeurde erkenningen van laboratoria in het Staatsblad te publiceren. Vanaf 2001 veranderde dit en werden de erkenningen van laboratoria meestal éénmaal per jaar bekend gemaakt. Hierdoor liep die dode tijd meermaals op boven de 200 dagen en in 2003 zelfs ver boven de 300 dagen. De cijfers liegen er niet om: in de periode 1998 – 2000 verliepen er gemiddeld 69 dagen tussen de ondertekening van een erkenning en de publicatie in het Staatsblad, voor 2001 – 2003 liep dit op tot gemiddeld 177 dagen. Om er zeker van te zijn dat een laboratorium erkend is voor wateranalyses, is het aangewezen dit aan de verantwoordelijke van het laboratorium te vragen en niet te wachten tot het in het Staatsblad verschijnt. Toelichting bij tabel 2 q De letters A, B,…. (kolomhoofding) verwijzen naar de analysepakketten, zie tabel 1 q De aanduidingen * in kolom E 1 hebben betrekking op erkenningen voor de analyse van oliën en vetten in water. Deze parameters zijn normaal niet van toepassing in zwemwateronderzoek.
[ ZWEMBAD ]
27
Tabel 2. Analyses waarvoor de laboratoria erkend zijn (+ datum waarop de thans lopende erkenning vervalt) LABORATORIUM Alcontrol Alitech Antwerpse Waterwerken BECEWA BIOCONTROL BIOTOX Bodemkundige Dienst van België Brusselse Intercommunale Watermaatschappij CENTEXBEL CHEMIPHAR Delta Nutsbedrijven ENVIROTOX Labo - LVI Labo Derva Labo Milieu & Industriële Analyse LMI Laboratorium ECCA Laboratorium Van Vooren LISEC LOVAP PIDPA Prov. Centrum voor Milieuonderzoek Prov. Instituut voor Hygiëne PIH Quality Partners Scheikundig Centrum Lokeren Servaco SGS Belgium nv SGS Belgium nv AGRILAB SGS Depauw en Stokoe SGS Nederland BV Silliker nv Stadslaboratorium Brugge Stadslaboratorium Gent Tauw Laboratorium bv TMVW U.I.A. departement Biologie U.Z.A. - Klinische biologie VITO (referentielabo) Vlaamse Maatschappij voor Watervoorziening VMW VMM-Labo Gent VMM-Labo Hasselt VMM-Labo Herentals VMM-Labo Leuven (Kessel-Lo) VMM-Labo Leuven (Wilsele) VMM-Labo Mechelen VMM-Labo Oostende VMM-Labo Sint-Denijs-Westrem Waste Control Waterleidinglaboratorium Zuid Wetens. en Techn. Centrum v/h Bouwbedrijf WTCB
6. 7.
A.1
B
C
E.1 19-12-05
31-12-05 21-02-06 31-12-05
31-12-05 21-02-06
31-12-05 21-02-06 31-12-05
31-12-05 * 21-02-06 31-12-05 *
04-01-06 15-01-06 15-01-06 28-01-06
04-01-06 15-01-06 15-01-06 28-01-06
27-01-06 08-03-06 21-02-06 27-03-06 04-01-06 31-12-06 21-02-06 15-01-06 21-02-06 15-01-06 15-01-06
27-01-06 8-03-06* 21-02-06 * 27-03-06 04-01-06 31-12-06 21-02-06 15-01-06 21-02-06 * 15-01-06 15-01-06
15-01-06
15-01-06
13-03-06 27-01-04
13-03-06 * 27-01-04 *
16-01-06
16-01-06 *
31-12-06 30-04-08 15-01-06
31-12-06
I
K.1-LEGIONELLA
19-12-05 31-12-05
06-10-08 04-01-06 15-01-06 15-01-06 28-01-06
15-01-06
27-01-06 08-03-06 21-02-06 27-03-06 04-01-06 31-12-06 21-02-06 15-01-06 21-02-06 15-01-06 15-01-06
15-01-06
13-06-07 15-01-06 27-01-04 31-12-05
31-12-05 15-01-06 20-10-07 13-06-07 13-06-07 13-06-07 13-06-07 31-12-05 13-06-07 31-12-05
31-12-05 15-01-06
15-01-06
28-01-06
31-08-05 31-08-05 27-01-06 31-12-05 31-12-05 20-09-05 05-01-06
27-01-06 08-03-06 21-02-06 27-03-06 04-01-06 31-12-06 15-01-06 21-02-06 15-01-06 15-01-06 08-03-06 13-06-07
31-08-05 21-02-06 16-01-06 31-12-05
31-12-05
31-12-05
Erkend 15-01-06 15-01-06
31-12-05
30-04-08
30-04-08
31-12-05 15-01-06
dec 2004 31-12-05 31-12-05
15-01-06 30-04-08
15-01-06
13-06-07
15-01-06 *
31-12-05 15-01-06
31-12-05 15-01-06 12-09-06***
12-09-06
12-09-06**
31-12-05
31-12-05 * 01-09-05 22-10-08
Bv voor overdekte circulatiebaden zie Vlarem II bis, art. 5.32.9.2.2 §4, 1° (Besluit Vlaamse Regering 1 juni 1995) Staatsblad 10 december 2003, pp. 58644 - 58645
Vlaams Tijdschrift voor Sportbeheer 2004 • nr. 180
28
[ ZWEMBAD ]
Tabel 3. Adresgegevens van de laboratoria van tabel 2 LABO CONTACTPERSOON Alcontrol de heer A. Hoogendoorn Alitech de heer J. Debevere Antwerpse Waterwerken AWW de heer J. Meheus BECEWA de heer M. Vercruysse BIOCONTROL Mevr. K. Van Brussel BIOTOX de heer Patrick Van Dooren Bodemkundige Dienst van België Mevr. G. Witvrouw Brusselse Intercommunale Watermaatschappij de heer R. Savoir CENTEXBEL de heer P. Van Acker CHEMIPHAR de heer J. Cordonnier Delta Nutsbedrijven Dr. G. M. H. Suylen ENVIROTOX Mevr. I. Cluyse Labo - LVI de heer Iliano Labo Derva de heer Feyen Labo Milieu & Industriële Analyse LMI de heer J. Bruyland Laboratorium ECCA de heer F. Benijts Laboratorium Van Vooren de heer E. Van Vooren LISEC de heer R. Steegmans LOVAP de heer W. De Schrijver PIDPA de heer P. Peeters Prov. Centrum voor Milieuonderzoek de heer P. Demeyer Prov. Instituut voor Hygiëne PIH de heer H. De Vriendt Quality Partners Dr. G. Daube Scheikundig Centrum Lokeren Dr. Jan Dierick Servaco de heer N. Van Landuyt SGS Belgium nv de heer Paul Caers SGS Belgium nv AGRILAB de heer Paul Caers SGS Depauw en Stokoe de heer Paul Caers SGS Nederland BV de heer Paul Caers Silliker nv de heer Robert Abrams Stadslaboratorium Brugge de heer P. Van Acker Stadslaboratorium Gent de heer E. De Maerteleire Tauw Laboratorium bv de heer Marc De Vits TMVW de heer P. Meeus U.I.A. depart. Biologie de heer R.F. Verheyen U.Z.A. - Klinische biologie Mevr. K. Van Brussel VITO (referentielabo) de heer P. Geuzens Vlaamse Maatschappij voor Watervoorziening VMW de heer S. Beernaert VMM-Labo Gent de heer D. Quaghebeur VMM-Labo Hasselt de heer P. D’Hondt VMM-Labo Herentals de heer P. D’Hondt VMM-Labo Leuven (Kessel-Lo) de heer P. D’Hondt VMM-Labo Leuven (Wilsele) de heer P. D’Hondt VMM-Labo Mechelen de heer P. D’Hondt VMM-Labo Oostende de heer D. Quaghebeur en de heer P. D’Hondt VMM-Labo Sint-Denijs-Westrem de heer P. D’Hondt Waste Control Mevr. L. De Burghgraeve Waterleidinglaboratorium Zuid D.W. Bosboom Wetens. en Techn. Centrum v/h Bouwbedrijf WTCB ir. Carlo De Pauw
Vlaams Tijdschrift voor Sportbeheer 2004 • nr. 180
STRAAT Steenhouwersstraat 15 Coupure links 653 Mechelsesteenweg 111 Krijgslaan 281 Pedro Colomalaan 6 Vlamingveld 3 W. De Croylaan 48 Waterloosesteenweg 764 Technologiepark 7 Lieven Bauwensstraat 4 Postbus 5048 Siemenslaan 13 Schouteerpark 15 Lochtemanweg 77 Meiweg 1a Ambachtsweg 3 Industriepark-Rosteyne 1 Craenevenne 140 Kleinhoefstraat 4 Desguinlei 246 Krijgslaan 281Blok S4, 4e verd Kronenburgstraat 45 Sart-Tilman B 43 bis Lepelstraat 2 Tramstraat 2 Haven 407, Polderdijkweg 16 Haven 407, Polderdijkweg 16 Haven 407, Polderdijkweg 16 Spoorstraat 12, PB 78 Prins Boudewijnlaan 97 Walweinstraat 20 Baudelokaai 8 Handelskade 11 Stropkaai 14 Universiteitsplein 1, blok C Wilrijkstraat 10 Boeretang 200 Technologielaan 23 Krijgslaan 281/S2 De Schiervellaan 7 Belgiëlaan 2 Aarschotsesteenweg 208 Aarschotsesteenweg 37 Van Benedenlaan 34 Zandvoordestraat 375
POSTNR NL-3194 AG B- 9000 B-2840 B-9000 B-2880 B-8490 B-3001 B-1180 B-9052 B-8200 NL-4330 KA B-8020 B-9070 B-3550 B-8500 B-9820 B-9060 B-3600 B-2440 B-2018 B-9000 B-2000 B-4000 B-9160 B-8560 B-2030 B-2030 B-2030 NL-4430 AB B-9100 B-8000 B-9000 NL-7400 AC B-9000 B-2610 B-2650 B-2400 B-3001 B-9000 B-3500 B-2200 B-3012 B-3010 B-2800 B-8400
PLAATS Hoogvliet Gent Rumst Gent Bornem Jabbeke Heverlee Brussel Zwijnaarde Brugge Middelburg Oostkamp Destelbergen Heusden-Zolder Kortrijk Merelbeke Zelzate Genk Geel Antwerpen Gent Antwerpen Luik Lokeren Wevelgem Antwerpen Antwerpen Antwerpen ’s Gravenpolder Sint-Niklaas Brugge Gent Deventer Gent Wilrijk Edegem Mol Heverlee Gent Hasselt Herentals Kessel-Lo Wilsele Mechelen Oostende
Maaltecenter, blok E Pantserstraat 9A Postbus 3194 A.P. Holoffe 21
B-9051 B-8800 NL-4800 DD B-1342
St-D-Westrem Roeselare Breda Limelette
[ ZWEMBAD ]
BESLUIT Uit tabel 2 blijkt dat er thans 49 laboratoria erkend zijn door de Minister van Leefmilieu voor analysepakketten die nodig zijn voor onderzoek van zwembadwater. Het aantal pakketten waarvoor een labo erkend is, varieert van 1 tot 6. (zie figuur 1)
Verder blijkt uit tabel 2 dat het aantal laboratoria dat erkend werd voor de pakketten A 1, B, C, E 1, I en K 1 (specifiek legionella, afgekort als “Lpn” in de tabel) varieert, zie verder figuur 2. Rudy Senten bedrijfseenheid Sport en Cultuur Stad Antwerpen Trefwoord(en): zwembadwater, analyse, laboratoria, wetgeving
OOK OP ZOEK NAAR EEN ERKEND LABORATORIUM VOOR LEGIONELLABEPALING? Vlaams Tijdschrift voor Sportbeheer 2004 • nr. 180
29
