Laboratoria voor Omgevingswetenschappen

Laboratoria voor Omgevingswetenschappen

2 | Laboratoria voor Omgevingswetenschappen

Profiel en werkterrein van de laboratoria voor omgevingswetenschappen Laboratoria vormen voor veel wetenschapsgebieden het hart van de onderzoeks- en onderwijsactiviteiten. Ook voor allerlei toegepast onderzoek is laboratoriumonderzoek vaak onmisbaar. Tegelijkertijd zijn het kostbare faciliteiten die niet iedereen zich kan veroorloven. Daarom ligt het voor de hand om deze faciliteiten met elkaar te delen. Wageningen UR heeft op het gebied van de omgevingswetenschappen (bodem, water, milieu, ecologie) een aantal hoog gekwalificeerde en geaccrediteerde laboratoria, die ook diensten verlenen aan klanten en onderzoeksgroepen van buiten de eigen organisatie. Informatie Bij elk van deze laboratoria is een contactpersoon vermeld. Wilt u algemene informatie over onze laboratoria, dan kunt u contact opnemen met Kees Koenders, (0317) 48 41 61, [email protected] of kijk op

Deze brochure geeft informatie over de volgende laboratoria 1

Chemisch Biologisch Laboratorium Bodem (CBLB) 2 Ecologisch laboratorium 3 Laboratorium voor risicoanalyses (ERA-lab) 4 Bodemfysisch laboratorium 5 Laboratorium voor aquatische ecologie 6 Biogeochemisch laboratorium 7 Kraijenhoff van de Leur Laboratory for Water and Sediment Dynamics 8 Laboratoria voor dierecologie 9 Dendrochronologisch laboratorium (DendroLab) 10 Nederlands Centrum voor Luminescentiedatering (NCL)

www.wageningenUR.nl/labsesg

Wageningen UR | 3

1 C hemisch Biologisch Laboratorium Bodem (CBLB) Maatwerkanalyse van bodem- en watermonsters

• meting van potentiële en feitelijke denitrificatie;

Het Chemisch Biologisch Laboratorium Bodem (CBLB)

• mineralisatieproeven, stikstof en koolstofmineralisatie;

voert hoofdzakelijk chemische analyses uit in grond-,

• kwantificeren en determineren van regenwormen,

gewas- en watermonsters. Ook andere vragen rond anorganische samenstelling van de monsters zijn welkom

potwormen en nematoden; • N-fumigatieproeven en N15-experimenten.

bij dit lab, dat volledig is toegerust op flexibiliteit en kwaliteit. Het lab heeft een RvA-accreditatie voor testlabo-

Tot slot worden masterstudenten en promovendi begeleid

ratoria (L342) en beantwoordt voornamelijk vragen voor

bij experimentele werkzaamheden en practica.

onderwijs en onderzoek. Naast de analyses, kan het lab kolomproeven, adsorptie- en mineralisatieproeven uitvoe-

Apparatuur

ren en biologisch grondonderzoek doen (bijv. determinatie

Omschrijving

Merk

van wormen).

C/N-analyser

LECO

630-100-100

centrifuge ultra

Sorvall

RC-6+

F-analyser

Skalar

gasmonitor

ENMO

1412-5

ICP-AES

ThermoOptek

iCAP6500 Vista Pro

Type

ICP-AES

Varian

ICP-MS Hoge Resolutie

ThermoOptek

Element 2

magnetronoven (destructies)

CEM

MarsXpress

SFA-analyser NH4 NO3

Skalar

SFA-analyser NH4, NO3, Nts, PO4

Skalar

SFA-analyser Nt, Pt

Skalar

SFA-analyser TOC

Skalar

TOC-analyser

Shimadzu

TOC-5050A

TOC-analyser (TC/TN)

Shimadzu

TOC-Vcph TNM1

Bijzonderheden Het CBLB heeft een RvA-accreditatie voor testlaboratoria (L342). Werkterrein Het CBLB doet analyses volgens standaardwerkvoorschriften: • analyse van anorganische componenten (totaalgehalten) in grond, gewas, compost, bodemvocht, voedingsoplossingen etc.; • bepaling van de biologisch beschikbare fractie van voedingselementen en zware metalen in grond; • bepaling van bodemkarakteristieke parameters als pH, granulaire samenstelling (textuur, kleigehalte), organische-stofgehalte, CEC (kationenbindingscapaciteit), EC (geleidingsvermogen), Pw (P-water), P-Al (P-ammoniumlactaat), C-totaal. Website Verder ondersteunt CBLB onderzoek door:

www.wageningenUR.nl/cblb

• kolomproeven; • potproeven; • adsorptie- en desorptieproeven;

Contactpersoon

• DMT-experimenten (Donnan-membraantechniek);

André van Leeuwen

• karakterisering van nanodeeltjes (FFF = flow-field

T (0317) 48 20 70

fractionation); • respiratiemetingen;


E [email protected]

2 Ecologisch laboratorium Het functioneren van ecosystemen

Op het analyselab worden voornamelijk anorganische

Het ecologisch lab draait om het begrijpen van het

chemische analyses gedaan in grond, gewas en bodem-

functioneren van ecosystemen over de hele wereld. Een

oplossingen, met name verschillende soorten extracties

belangrijk aspect hierbij is het vaststellen van de wissel-

en destructies gevolgd door veelal spectrofotometrische

werking tussen klimaat en vegetatie. Een ander cruciaal

metingen. Tevens worden er verschillende celcomponenten

onderwerp is het begrijpen van biodiversiteit van ecosys-

geanalyseerd zoals NDR, ADR, tannine, lignine en polyfeno-

temen: tussen plantensoorten maar ook tussen genotypen

len. Ook de in-vitroverteerbaarheid kan worden gemeten.

van een en dezelfde soort. De ambitie is om dit in de (nabije) toekomst ook te kunnen doen aan de hand van

Apparatuur

moleculaire analyses, gebruikmakend van geavanceerde

Omschrijving

Merk

technieken op DNA-gebied.

C/H/N-analyser

Fisons

EA 1108 CHN-O

AAS voor Na, K, Ca, MG, Fe en Al

Varian

AA 240

SFA-analyser NH4+, NO3-, PO43-

Skalar

Werkterrein In dit lab zijn de metingen uitgevoerd van het onderzoek

Type

naar stikstofconcentraties in planten en bodem, waarmee Wageningen UR wereldwijd een reputatie heeft opge-

Website

bouwd aangaande stikstofdepositie op heide en in venen.

www.wageningenUR.nl/ecolab

Het lab speelt een cruciale rol bij het indienen van onderzoeksprojecten bij onder meer NWO en EU over ecosysteemprocessen en vegetatie-klimaatrespons. Het lab

Contactpersoon

wordt daarnaast veelvuldig ingezet voor onderwijs-

Liesje Mommer

practica, waarbij studenten zelf hun metingen doen.

T (0317) 48 69 44

Ook gebruiken studenten, promovendi en postdocs het

E [email protected]

lab voor hun metingen en analyses.

Wageningen UR | 5

3 Laboratorium voor risicoanalyses (ERA-lab) Risicoanalyses van chemische stoffen De faciliteiten voor risico-evaluaties zijn het kloppend hart van het Alterrateam Environmental Risk Assessment (ERA). Met combinaties van metingen, analyses en experimenten beoordelen de onderzoekers het effect van stressoren op hun omgeving. Dat kan bijvoorbeeld zijn de manier waarop een chemische stof zich gedraagt in oppervlakte- en/of grondwater, maar ook het effect van stoffen of andere stressoren, zoals invasieve exoten, op de levensgemeenschap in het water. De faciliteiten bevinden zich op twee locaties: een chemisch en ecotoxicologisch laboratorium op de campus van Wageningen UR, en een proefslotencomplex op de buitenlocatie Sinderhoeve. Werkterrein

Het ERA-laboratorium is van oudsher vooral gericht op

Het ERA-lab heeft een chemisch en een ecotoxicologisch

experimentele werkzaamheden zoals eco(toxico)logisch

deel. Het chemisch lab beschikt over moderne apparatuur

onderzoek in de proefsloten of studies naar het gedrag

voor een breed scala aan chemische metingen. Hierbij zijn

van bestrijdingsmiddelen, paks en pcb’s in de bodem.

chromatografische bepalingen door middel van GC ECD/

Tegenwoordig is het werkterrein verder uitgebreid naar

FID, GC-MS/MS, LC-MS/MS, GPC (gelpermeatiechromato-

andere stofgroepen en naar terrestrische systemen.

grafie) en HPLC-UV de meest uitgevoerde analyses. Bestrijdingsmiddelen maar ook geneesmiddelen en andere

Verder wordt de buitenlocatie Sinderhoeve gebruikt voor

organische stoffen uit verschillende matrices zoals water,

micro- en mesokosmosexperimenten, waarbij in experi-

sediment, grond, planten/of diermateriaal worden

mentele vijvers, sloten of proefvelden een volledige

voorafgaand aan de analyse geëxtraheerd door middel

levensgemeenschap of één specifieke soort (vertebraat,

van vloeistof-vloeistofextractie, accelerated solvent

evertebraat of plant) bestudeerd wordt. Ook worden de

extraction (ASE) of vastefase-extractie (SPE) met bijvoor-

daar aanwezige laboratoria gebruikt voor de determinatie

beeld Soxtherm of Unexas.

van bemonsterde organismen, zo nodig met behulp van (stereo)microscopen. Apparatuur Omschrijving

Merk

GC-ECD/FID

GC voor pesticiden, pcb, pak, geneesmiddelen

GC-MS

GC voor pesticiden, pcb, pak

GPC

LC voor pesticiden, pcb, pak

HPLC-UV

LC voor pesticiden, pcb, pak, geneesmiddelen

LC-MS

Bijzonderheden Het ERA-lab heeft GLP-accreditatie. Website www.wageningenUR.nl/eralab

Contactpersoon Floor Peeters T (0317) 48 19 40 E [email protected]


Type

GC voor pesticiden, pcb, pak, PFLA’s

4 B odemfysisch laboratorium Fysische analyses van de bodem Het bodemfysisch laboratorium van Wageningen UR is uniek in Nederland. Het heeft een groot spectrum aan mogelijkheden voor bodemfysische standaardmetingen volgens NEN- of ISO-normen, maar ook voor geavanceerde metingen ten behoeve van fundamenteel bodemfysisch onderzoek. In het lab worden metingen uitgevoerd om te bepalen hoe water, gas en stoffen zich door de bodem bewegen of juist worden vastgehouden. Dankzij de vergaande bodemexpertise binnen Wageningen UR beschikt het lab over fundamentele kennis en gegevens, die als basis dienen voor de ontwikkeling van nieuwe analysemethoden en toepassingen. Opdrachtgevers die zelf de expertise in huis hebben, kunnen de bijzondere labfaciliteiten huren en hun analyses zelf uitvoeren. Werkterrein Het bodemfysisch laboratorium is een combinatie van een onderzoekslab en een standaardlab. Omdat bodemfysica en bodemfysische gegevens een basisgedachte respectievelijk randvoorwaarde zijn voor veel onderzoek aan

sche en biologische processen te kwantificeren en te

bodem, water en atmosfeer, wordt het lab veelvuldig

integreren. De resultaten worden gebruikt in een grote

ingezet in grote onderzoeksprojecten van bijvoorbeeld de

variëteit aan studies in landevaluatie, waterbeheer,

EU, de dijkdoorbraak in Wilnis, de proef van het waterber-

omgevingsstudies, bodembescherming, natuurbehoud,

gingsgebied Salland, kalibratiemetingen van het KNMI,

erosie en klimaatverandering.

proeven met onderwaterdrains in het veenweidegebied, het opstellen van bodemfysische databases zoals de

De bepalingen die in het bodemfysisch lab worden

Staringreeks, Priapus en BIS, en in broeikasgasemissie-

uitgevoerd, vallen onder de volgende vier thema's:

metingen die bijdragen aan de wereldwijde discussies over

• doorlatendheid: bepaling van de verzadigde en onverza-

klimaatverandering. Bodemfysische karakteristieken zijn van cruciaal belang als inputparameters voor een breed scala aan gecompliceerde numerieke simulatiemodellen ter voorspelling van water- en stoffentransport. De modellen worden gebruikt om de bodemfysische, chemi-

digde waterdoorlatendheid via diverse meetmethoden; • gas: flux- en gehaltemetingen van broeikasgassen en zuurstofprofielen in een bodemkolom; • retentie: bepaling van de retentiekarakteristiek (pFcurve), waterafstotendheid, krimp en capillaire stijghoogte van bodemmonsters via diverse meetmethoden; • textuur en structuur: bepaling van parameters die een goed gestructureerde bodem karakteriseren, zoals aggregaatstabiliteit, organischestofgehalte, poriegehalte, poriestructuur (via röntgentomografie) en dichtheid. Website www.wageningenUR.nl/bodemfysischlab

Contactpersoon Gerben Bakker T (0317) 48 65 37 E [email protected]

Wageningen UR | 7

5 Laboratorium voor aquatische ecologie Stoffen en organismen

ontreinigingen, fytoplankton, cyanotoxines en biotoetsen.

In het laboratorium voor aquatische ecologie staan stoffen

Voor sommige analyses en experimenten wordt samen-

en organismen centraal: hoe functioneren zij, wat is het

gewerkt met het CBLB en het ERA-lab voor risicoanalyses.

effect van stoffen op organismen en hoe gedragen zij zich in interactie met hun omgeving? Grote thema’s zijn onder

Voor onderwijs en onderzoek doet

meer microverontreinigingen, effecten van opwarming,

het lab de volgende analyses:

ongewervelde dieren, nutriënten, blauwalgen, mariene

• nutriënten, pH, zuurstof, EGV, doorzicht etc. als maat

plastics en nanomaterialen. Ook draagt het lab met

voor de waterkwaliteit;

veldwaarnemingen, gecontroleerde labexperimenten en

• stikstof(isotopen), diverse opgeloste gassen in water;

toetsing van modellen in belangrijke mate bij aan de

• organische microverontreinigingen in water, sediment,

empirische onderbouwing van het inmiddels vermaarde

zwevend slib en biota;

kantelpuntenonderzoek van Spinoza-laureaat Marten

• (cyano)toxines;

Scheffer. Voor het onderwijs levert het lab de onderzoeks-

• acid volatile sulphide/SEM;

en practicumfaciliteiten, waaronder ook de ondersteuning

• biobeschikbaarheid van organische verontreinigingen

van veldwerk.

(polyoxymethyleenextractie, Tenax-extractie) in sediment of zwevend slib;

Werkterrein

• lipiden in biota;

Het laboratorium voor aquatische ecologie richt zich op

• chlorofyl/feofytine, deeltjesgrootte, microscopische

milieuchemisch water- en sedimentkwaliteitsonderzoek, aquatisch-ecologisch en limnologisch onderzoek. Het lab is gespecialiseerd in onderzoek naar organische microver-


analyse; • karakteristieken van sediment/zwevend slib (organisch koolstof, roet, CHN).

Verder doet het aquatisch-ecologisch lab experimenteel en veldgerelateerd procesonderzoek: • fluxexperimenten (infinite sink set-up); • sorptie-experimenten; • bioaccumulatie-experimenten; • biotoetsen: fytoplankton, invertebraten, macrofyten (klimaatkamers en thermostaatbaden); • fytoplankton in continue culturen; • denitrificatieproeven; • determineren van fytoplankton, invertebraten, macrofyten; • diverse voor- en nabehandelingen van veldwerk, verwerking veldmonsters; • sedimentatie- en resuspensieproeven; • microprofiling analysis in sediment.

Apparatuur Omschrijving

Merk

Type

C/N-analyser

Carlo erba/ Interscience

CHN1110 OIC 700

TOC-analyser

Analytica

GC-ECD

HP/Agilent

5890seriesII

HPLC-FLD

HP/Agilent

Model 1100

GC-MSD

Agilent

6890/5973MSD

Accelerated solvent extractor (ASE)

Dionex

ASE350

Spectrofotometer

Beckman coulter

DU730

Membrane inlet mass spectrometer (MIMS)

Pfeiffer

Omnistar 301

Casycounter (deeltjesgrootte) Innovatis

Model TT

Phytoplankton analyser

WALZ

Phyto-PAM

Fotobioreactoren

Werkplaats AFSG

Segmented flow analyser

Skalar

Schudincubatoren

Gallenkamp

ORBI safe TS

Speedvac

Savant

121-P

SAN+

Microprofiling system

Unisense

-

Experimentele faciliteiten waterbadenruimte

-

3 bakken met 4 compartimenten

Multispecies freshwater biomonitor

LimCo International

Website www.wageningenUR.nl/aqualab

Contactpersoon Bart Koelmans T (0317) 48 32 01 E [email protected]

Wageningen UR | 9

6 B iogeochemisch laboratorium Klimaatverandering en koolstofhuishouding In het biogeochemisch lab van de leerstoelgroep Aardsysteemkunde worden de metingen en analyses verricht voor het onderzoek naar klimaatverandering en koolstofhuishouding. Daarbij komen vragen aan de orde naar de invloed van verhoogd atmosferisch CO2 en

biodiversiteit op de opslag van koolstof en stikstof in ecosystemen, de invloed van soortenrijkdom in tropische gebieden, het effect van biodiversiteit op enzymen en andere ondergrondse organismen en processen, en de invloed van boomgroei op de samenstelling van de bodem. Het lab voert op beperkte schaal analyses op maat uit voor opdrachtgevers. Werkterrein Het lab doet de volgende analyses voor onderzoek en onderwijs: • analyse van C, N en P in strooisel- en bodemmateriaal; • nitraat en ammonium in water en extracten; • bodem-pH; • fysische fractionatie van de bodem; • chemische fractionatie van de bodem; • respiratiemeting (CO2-efflux) in strooisel- en bodemmateriaal (bepaling K-waarde, koolstofomzetting);

• bepaling korrelgrootteverdeling in sediment en bodem. Apparatuur Omschrijving

Merk

Type

C/N-analyser

Interscience

Flash 2000

Particle size analyser (laser diffraction)

Coulter / Beckman LS 230

Respirometer

ADC

SFA-analyser NH4, NO3, PO4

Skalar

TOC-analyser

Shimadzu

TOC-5050

TOC-analyser (TC/TN)

Shimadzu

TOC-V/TNM-1

Website www.wageningenUR.nl/biogeochemlab

Contactpersoon Marcel Hoosbeek T (0317) 48 41 09 E [email protected]


2250

7 K raijenhoff van de Leur Laboratory for Water and Sediment Dynamics Rivierkunde, landdegradatie en ecohydrologie

Website

Het Kraijenhoff van de Leur Laboratory for Water and

www.wageningenUR.nl/watersedimentlab

Sediment Dynamics biedt faciliteiten voor onderzoek en onderwijs op het gebied van rivierkunde, landdegradatie en ecohydrologie. De aanwezige stroomgoten maken

Contactpersoon

schaalmodelonderzoek mogelijk en de kunstmatige helling

Ton Hoitink

is geschikt voor procesonderzoek naar bodemerosie en

T (0317) 48 27 75

ecohydrologie. Het lab is partner in het Nederlands

E [email protected]

Centrum voor Rivierkunde (NCR), gericht op onderzoek in het kader van de topsector Water, en verzorgt meerjarig onderzoek naar langsdammen die kribben in Nederland gaan vervangen. Specifieke, geavanceerde apparatuur, zoals computergestuurde meetwagens boven de stroomgoten, maakt dit lab uniek in Nederland. Werkterrein Het nieuwe lab op de campus is ontstaan uit het voormalige hydraulicalaboratorium op De Nieuwlanden. Er zijn drie onderzoeksfaciliteiten aanwezig: twee stroomgoten van circa 18 m lengte en een helling van 6 m bij 2,5 m met daarboven een regensimulator. In twee stroomgoten wordt schaalmodelonderzoek gedaan naar de waterbeweging en morfodynamiek van beken en rivieren. In de kunstmatige helling wordt procesonderzoek naar bodemerosie en ecohydrologie verricht. Daarnaast zijn vijf kleinere faciliteiten beschikbaar voor onderwijsdoeleinden.

Wageningen UR | 11

8 Laboratoria voor dierecologie Dierecologisch onderzoek

Werkterrein

Het dierecologisch onderzoek richt zich op de invloed van

De laboratoria van het dierecologisch onderzoek dienen

maatschappelijke activiteiten op het functioneren van

ter ondersteuning van toegepast en fundamenteel ecolo-

ecosystemen, de daaruit voortvloeiende druk op natuur en

gisch onderzoek. De faciliteiten omvatten kunstbeken

milieu, de toestand en herstelmogelijkheden van natuur

waarin de stroomsnelheid gevarieerd kan worden om het

en milieu, en de impact op biodiversiteit en gezondheids-

effect op waterorganismen te testen, een respirometer

risico’s voor de mens. Voorts draagt het bij aan de ont-

voor het meten bodemademhaling als maat voor activiteit

wikkeling van duurzame oplossingen in beleid en beheer.

van bodemleven, een laboratorium voor moleculaire

Dit onderzoek doen wij samen met en in opdracht van

genetica waar DNA-materiaal wordt onderzocht voor

overheden, terreinbeherende instanties, bedrijfsleven en

bijvoorbeeld het monitoren van variatie in dierpopulaties,

wetenschappelijke fondsen. We verrichten fundamenteel

laboratoria voor het determineren van ongewervelde

en toegepast dierecologisch onderzoek op het gebied van

dieren, micro-organismen en algen, en een snijkamer

bodem en water, landbouw en natuur, landelijk en stede-

voor het verrichten van sectie op grotere dieren.

lijk gebied, duurzaamheid en milieu, gericht op kennisontwikkeling en -overdracht ter ondersteuning van formulering, uitvoering en evaluatie van beleid en beheer.


Hieronder volgen de belangrijkste werkvelden van de zes dierecologische laboratoria. Zoetwaterecologie: • determinatie van sediment- en zoetwaterfauna; • experimentele kunstbeken. Moleculaire genetica: • extractie, zuivering en amplificatie van DNA voor genotypering, o.a. RFLD-PCR chloroplast-DNA en microsatellieten; • genetische verwantschapsanalyse; • forensisch onderzoek voor flora- en faunabescherming. Ecotoxicologie: • experimenten met evertebraten in grond met paks, pcb's en nanoverontreinigingen; • veldinventarisatie en determinatie van bodemfauna; • biotoetsen: groei- en reproductie-experimenten (potproeven); • histologie: weefselschade. Moleculaire biologie: • biologische analyses in grond, grondsuspensies en preparaten; • kleuringen; • DNA-extracties; • gelelektroforese en kleuringen van gels; • KCl-extracties van grond; • bepalen van schimmels en bacteriën; • microbiële activiteit en biomassabepalingen (tellingen, enzymen); • respirometriepotproeven. Zoölogie: • sectie, pathologisch onderzoek; • collectie- en referentiemateriaal. Entomologie: • determinatie van entomofauna; • plaaginsecten in hout; • collectie- en referentiemateriaal. Website www.wageningenUR.nl/dierecologielabs

Contactpersoon Jack Faber T (0317) 48 57 92 E [email protected]

Wageningen UR | 13

9 Dendrochronologisch laboratorium (DendroLab) Hout en boomgroei

DendroLab worden fundamentele onderzoeksprojecten

Het dendrochronologisch laboratorium (DendroLab) is

uitgevoerd voor NWO en de EU, en toepassingen ontwik-

uniek in Nederland voor fundamenteel onderzoek naar

keld voor de praktijk, zoals het onderzoek aan insecten-

groei en houtstructuur van bomen uit arctische, boreale,

sporen in hout. Verder speelt het DendroLab een cruciale

gematigde en tropische (bos)ecosystemen. Veel onder-

rol in onderwijs en promotieonderzoek. Het is toegankelijk

zoek richt zich op de relatie tussen boomgroei en klimaat

voor incidenteel toegepast onderzoek door

en de effecten van klimaatverandering op boomgroei en

kennisinstellingen.

houtstructuur. Daarbij wordt het archief ontsloten dat in de breedte en structuur van jaarringen is vastgelegd, en

Werkterrein

waarin informatie over de reactie van bomen op stress-

Het lab voert onderzoek uit op het gebied van dendrochro-

factoren zoals droogte, overstroming of overstuiving

nologie en kwantitatieve houtanatomie aan uiteenlopende

tot op het jaar precies kan worden teruggevonden. Het

onderwerpen gerelateerd aan bosecologie en bosbeheer,

DendroLab heeft internationaal een uitstekende reputatie,

zoals.

wat blijkt uit veel gastonderzoekers, gezamenlijke projec-

• monstername (stamschijven, boorkernen, cambium-

ten en integratie in internationale netwerken. Op het

monsters); • monsterpreparatie: ––aansnijden/surfacing (3 typen microtomen); ––schuren/polijsten (professionele apparatuur); ––microscopische coupjes (2 typen microtomen); • cellulose-extractie voor isotopenanalyse; • jaarringanalyses: ––semiautomatisch (2 stereomicroscopen, 2 LinTabmeettafels, 2 licenties meetprogramma TSAPWIN); ––automatisch (EPSON A3-scanner, 2 licenties meetprogramma WinDendro); • houtanatomisch onderzoek (LEICA stereomicroscoop, LEICA lichtmicroscoop, LEICA camera, LEICA beeldanalysesysteem): ––bepaling van o.a. vatgrootte en -dichtheid, celwanddiktes, anatomische kenmerken; ––datering van aantastingen (o.a. door boktorren); ––onderzoek houtkwaliteit door het meten van houtdichtheid en houtvochtgehalte (droogoven, precisieweegschaal). Daarnaast biedt het lab ondersteuning van het onderwijs, ook voor andere universiteiten, door: • begeleiding van studenten bij experimentele werkzaamheden; • ondersteuning van practica; • begeleiding van stages. Website www.wageningenUR.nl/dendrolab

Contactpersoon Ute Sass-Klaassen T (0317) 48 63 64 E [email protected]


10 N ederlands Centrum voor Luminescentiedatering (NCL) Ouderdom van afzettingen

Een luminescentiedateringslaboratorium is geen gewone

Luminescentiedatering is een relatief nieuwe methode

ruimte. Het signaal van zandkorrels dat voor datering

om het moment van afzetting en begraving van zand te

wordt gebruikt, wordt door (zon)licht op nul gesteld.

bepalen. De methode wordt veel toegepast in aardweten-

Daarom moeten monsters in het donker genomen worden

schappelijk en archeologisch onderzoek. Met lumines-

en in een dokaomgeving worden bewerkt en gemeten.

centiedateringen kunnen onderzoekers rivierafzettingen dateren, of strand- en duinafzettingen. Zo bepalen zij hoe

Apparatuur

het landschap verandert in de tijd, bijvoorbeeld als gevolg

Omschrijving

Merk

van klimaatverandering of zeespiegelstijging. De methode

TL/OSL reader (4 stuks)

Risø

DA 20

Single-grain TL/OSL reader

Risø

DA 20

Gammaspectrometer

Canberra

kan gebruikt worden voor afzettingen van enkele tientallen tot honderdduizenden jaren oud.

Zonlichtsimulator

Hönle

Werkterrein

Oven (1200 oC)

Carbolite

Het Nederlands Centrum voor Luminescentiedatering

Website

(NCL) is een samenwerking van verschillende universi-

www.wageningenUR.nl/ncl

Type

SOL2

teiten, de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE) en Deltares. In het laboratorium worden niet alleen dateringen verricht voor Wagenings onderzoek maar ook voor

Contactpersoon

andere NCL-partners en externe gebruikers, zoals archeo-

Jakob Wallinga

logische opgravingsbedrijven. Verder wordt er onderzoek

T (0317) 48 40 40

gedaan om de methoden verder te verbeteren en nog

E [email protected]

breder toepasbaar te maken. Het toepassen van luminescentiedatering in de bodemkunde is nog een grotendeels onontgonnen terrein en biedt volop kansen voor vernieuwend onderzoek.

Wageningen UR | 15

Contact

Informatie

Wageningen UR

Kees Koenders

Environmental Sciences Group

T (0317) 48 41 61

Postbus 47

E [email protected]

6700 AA Wageningen

www.wageningenUR.nl/labsesg

www.wageningenUR.nl

Fotografie Guy Ackermans (m.u.v. pag. 1 en 3)

Laboratoria voor Omgevingswetenschappen

Recommend Documents