Zwangerschap & partnergeweld

Zwangerschap & partnergeweld Dra. An-Sofie Van Parys Dra. Ines Keygnaert Prof. dr. Marleen Temmerman Prof. dr. Kristien Roelens

16 mei 2013 Symposium ‘Geweld & Hulpverlening’, Jan Yperman

Gezondheid & welzijn: moeders, kind(eren) & vaders

Wie ben ik? An-Sofie Van Parys Vroedvrouw, sociaal agoge, seksuologe Bijzondere Jeugdzorg U(Z)Gent/ ICRH sinds 2007: Doctoraatsonderzoek:

• –

MOM-studie (FWO)

–

BIDENS-studie (EU)

•

Aanpak IFG in ziekenhuiscontext (FOD)

•

…

Wat is geweld en hoe ga je ermee om ? Overzicht lezing A: Wat is geweld? 1.

Definities & context

2. Prevalentie 3. Gevolgen B: Hoe ga je ermee om? 1.

Screenen

2. Herkennen signalen en symptomen 3. Hoe reageren


Definities en context

2. Prevalentie geweld tijdens de zwangerschap 3.Gevolgen

B: Hoe ga je ermee om? 1.

Screenen

2. Herkennen signalen en symptomen 3.Hoe reageren

Definitie & context Focus partnergeweld meest relevant/prevalent

Perinatale periode of periode rond zwangerschap? Breed: – één jaar vóór de zwangerschap – tijdens de zwangerschap – één jaar na de bevalling Risicofactoren brede periode aanwezig Extra kwetsbaar: foetus en moeder

…





Screenen


Prevalentie partnergeweld & zwangerschap

Wereldwijd: - 10 tot 69% lifetime partnergeweld - Meestal +/- 30% lifetime partnergeweld

Geweld rond periode van zwangerschap: 3%-8%  psychisch?

Prevalentie geweld & zwangerschap in Vlaanderen UZGent: 537 zwangere vrouwen (Roelens et al, 2008:

27 % fysiek en/of seksueel geweld, lifetime 3 % tijdens zwangerschap fysiek en/of seksueel

geweld 2 % partnergeweld tijdens zwangerschap waarvan helft startte vóór zwangerschap 2,4% één jaar voor zwangerschap

Prevalentie geweld & zwangerschap in Vlaanderen Preliminaire data BIDENS België vragenlijst Jan Yperman (Ieper), O.L.V. van Lourdes (Waregem) en UZ Gent 30.9% lifetime Laatste 12 maanden België (n= 864)

Jan Yperman (n= 424)

Emotioneel geweld

10% (n=27)

11.3% (n=16)

Fysiek geweld

4.5% (n=13)

4.7% (n=7)

Seksueel geweld 0.6% (n=1)

1.1% (n=1)

Geweld in GZ

6.2% (n=8)

6.4% (n=14)

Prevalentie geweld & zwangerschap in Vlaanderen Preliminaire data MOM-studie: 12 maand voor en/of tijdens zwangerschap Fysiek partnergeweld: 2.9% Seksueel partnergeweld: 0.8% Psychisch partnergeweld: +/-15%

IGVM (2010): 7.1%



2. Prevalentie geweld tijdens de zwangerschap 3. Gevolgen


Screenen


Zwangerschap: rozengeur & maneschijn?

Zwangerschap is een belangrijk transitiemoment:

persisterende problematiek bescherming stijgend risico op geweld

Zwangerschap is vaak een stressvolle periode = persisterend geweld Stress  ≠ patroon, vb. meer of minder op de

buik gericht

Vóór zwangerschap geweld = risicofactor doorgaan

Ondanks inconsistente evidentie, meest frequent geciteerde patroon

Zwangerschap als bescherming

Aandacht gericht op kind, toekomst, voortzetting

naam, geslacht en familiaal erfgoed,… Gemeenschappelijk doel koppel “heilige” periode Grotere sociale controle Tijdelijke stop (dan vaak postnatale hervatting) …

Zwangerschap is vaak een stressvolle periode = stijgend risico

Stress en conflicten in zwangerschap: • Jaloezie • Ambivalente gevoelens tov zwangerschap

• Stijgende financiële druk • Toegenomen afhankelijkheid t.o.v. de zwangere • Verminderde seksuele beschikbaarheid • …

Gevolgen zijn negatief voor moeder & kind Meer risico op o.a. : Late start prenatale zorg Miskraam, abortus Infecties Pre-eclampsie Placentaloslating Mors in utero Laag geboortegewicht

Premature bevalling Neonatale sterfte

Gevolgen zijn negatief voor moeder & kind Ontwikkelingsstoornissen Kindermishandeling Seksueel Overdraagbare Aandoeningen Depressie, angst Slaap- en eetstoornissen

Posttraumatische stressstoornis

 Alcohol, drugs, roken

Zwangerschap & geweld





Screenen


Perinatale zorgverleners terughoudend om rond geweld te werken Onderschatten probleem (mediaan prevalentie 0,5%) 69,5% Vlaamse gyn. verwerpen routinematig screenen Bevragen enkel i.g.v. letsel Angst om patiënten te beledigen Taal en culturele barrières Aanwezigheid partner Tijdsgebrek Ongemakkelijk bij vragen stellen Onvoldoende opgeleid Gebrekkige kennis i.v.m. verwijsmogelijkheden

(Roelens et al, 2006 – Jeanjot et al, 2008)

Ondanks barrieres, belangrijke rol te spelen Vrouwen geen bezwaar

Geweldscyclus: toename in de tijd en progressief erger en frequenter Consensus perinatale periode= window of opportunities Stijgende evidentie dat: •routinematig screenen effectief en veilig is •vraag stellen meest effectieve interventie ACOG 2012 raadt aan min 1 x / trimester screenen! Bestaan specifieke instrumenten voor





Screenen


Herkennen van geweld: vaak geen (duidelijke ) symptomen bij slachtoffer Voorzichtig met lijstjes: sociale vaardigheid / gevoel ‘iets aan de hand’ Verwondingen Kwetsuren in verschillende stadia van genezing Letsels die niet overeenkomen met verhaal Verschillende consultaties voor mineure traumata Somatische klachten zonder diagnose Hoofdpijn Moeheid Seksuele, gynaecologische en gastro-intestinale problemen SOA Vaginisme, seksuele problemen

Herkennen van geweld: vaak geen (duidelijke) symptomen bij slachtoffer Psychische problemen Depressie Angst- en/of paniekaanvallen Zwangerschapscomplicaties Extreme ongerustheid baby Late of inadequate prenatale zorg Tienerzwangerschap Vraag naar abortus Gedragsmatige symptomen Defensief gedrag Vermijden oogcontact Weerstand spreken in aanwezigheid partner Veranderingen in levensstijl Zich isoleren voor familie/vrienden

Herkennen van geweld: vaak geen (duidelijke) symptomen bij pleger Zeer aanwezig Extreem jaloers Hulpvragen uiten in woede / agressie Relatieproblemen vermelden Laag zelfvertrouwen Idee alles onder controle te moeten hebben Aangeven gedrag moeten veranderen van vrouw Middelen misbruiken Als kind getuige of slachtoffer van geweld geweest, ... Charmant, attent, grappig





Screenen

2. Herkennen signalen en symptomen 3. Hoe reageren

Herkennen Dynamieken: Stages of Change Model IFG: (Prochaska & Diclemente, 1992) PRECONTEMPLATIEFASE: Geweld wordt ontkend, geminimaliseerd of het slachtoffer is zich niet echt bewust van ernst;  Reactie zorgverlener: confrontatie, informatie en duiding;

CONTEMPLATIEFASE: Geweld wordt door betrokkene als een probleem erkend;  Reactie zorgverlener: nadenken over manieren om de situatie te veranderen is zinvol, bespreken voor- en nadelen van huidige situatie;

Herkennen Dynamieken: Stages of Change Model PREPARATIEFASE: Geweld wordt bewust erkend en er is bereidheid om tot actie over te gaan; Reactie zorgverlener: planning van een concrete aanpak staat voorop, zoals hulp zoeken, een veiligheidsplan voorzien, weggaan van partner;

ACTIEFASE: Uitvoering van de plannen; Reactie zorgverlener: follow-up afspraak om de veiligheid te evalueren en de patiënt te steunen in zijn/haar proces;

Herkennen Dynamieken: Stages of Change Model CONSOLIDATIEFASE: Behoud van de veranderingen als een deel van het dagelijkse leven; Reactie zorgverlener: follow-up.

Niet altijd zelfde volgorde, eerdere fase ≠ terugval 7 à 8 keer terugkeren voordat iemand definitief breekt met mishandelende partner

Hoe reageren op niet onthullen IFG? Erkennen verschillende redenen Beslissing respecteren maar aangeven beschikbaar te zijn indien situatie verandert

Verwijzingsinfo meegeven (voor iemand die je kent of voor jezelf) Opvolgen bij elk nieuw consult of « toevallig » contact Vermoeden bespreken met multidisciplinair team ifv inschatting risicobepaling en interventienood

Hoe reageren op onthullen IFG? Bevestigend en empathisch Geweld = onaanvaardbaar (niet dader zelf) Vertrouwelijk Niet problemen willen oplossen maar empoweren (igv volwassene) Veiligheid inschatten patiënt en andere familieleden Medische zorgen Psychosociale opvang en bespreken veiligheid/risico’s Documenteren geweld Doorverwijzen Opvolgen Eigen grenzen respecteren

Geweld & Zwangerschap Rol perinatale zorg identificeren/herkennen begeleiden/opvangen doorverwijzen Een grootschalig probleem Veel negatieve gevolgen Miskend door gezondheidszorg Wat eraan doen? onderzoek, sensibilisering, opleiding, ondersteuning

Bedankt voor jullie aandacht! Vragen? [email protected] [email protected]

Zwangerschap & partnergeweld

Recommend Documents