Uitgave van het Gelders Steunpunt Wonen voor Ouderen
Jaargang 7, nummer 3 November 2006
Zorgvilla’s en landhuizen: kleinschalige woonzorgprojecten in opkomst
Foto: ZusterFloor
In dit nummer ● ● ● ● ● ●
Gat in de markt en booming ZusterFloor, Almen De Gouden Leeuw, Laag-Keppel Bewoner aan het woord Actualiteiten Slim bouwen
Mensen willen keuzemogelijkheden. Met het toenemend aantal ouderen die wat meer te besteden heeft, zijn er steeds meer marktpartijen, projectontwikkelaars en (zorg)ondernemers die zich op deze markt richten. Landelijke vastgoedontwikkelingsmaatschappijen Planoform, Altus en Palisium bieden in de vrije sector duurdere koopof huurwoningen, gecombineerd met welzijn, dienstverlening en zorg. Woningcorporaties hebben in toenemende mate belangstelling voor de middeninkomens. Ze zijn op zoek naar specifieke woninggebonden arrangementen die bestaan uit nieuwe eigendomsvormen in combinatie met mengvormen tussen publieke en private financiering van zorg- en dienstverlening. En dan zijn er de particulieren die onder of zonder franchiseformule hun dromen willen verwezenlijken om kwaliteit van leven en zorg op maat te bieden aan senioren. Deze groep financiert de veelal kleinschalige woonzorgprojecten zelf, inclusief de (zorg)infrastructuur. Zij onderscheiden zich door kleinschaligheid en de combinatie van wooncomfort en zorg op maat in een luxe ambiance. Sommigen hebben een AWBZ-erkenning, anderen niet.
In deze nieuwsbrief focussen we op deze particuliere kleinschalige initiatieven. Zij bieden luxe huurappartementen aan met een zorgarrangement in een zorgvilla of landhuis, in het dorp of op het platteland. Voor ouderen zijn deze nieuwe woonzorgarrangementen interessant, omdat ze tegemoetkomen aan hun streven naar meer keuzevrijheid en differentiatie in het aanbod. Twee verschillende projecten passeren in dit nummer de revue. Landgoed De Ehze in Almen is de eerste zorgvilla onder de franchiseformule ZusterFloor. Zij opent de deuren van haar twaalf appartementen in februari 2007. Woonzorgvoor-ziening De Gouden Leeuw in Laag-Keppel met twintig permanente appartementen en zeventien tijdelijke zorgunits is het tweede project. Beiden geven aan waarom zij zich onderscheiden van het reguliere woningaanbod voor senioren en hun drijfveren. In ‘Bewoner aan het woord’ vertelt mevrouw Nijenhuis over haar woonervaring in zorghotel De Gouden Leeuw.
●
Kleinschalige particuliere woonvoorzieningen
Gat in de markt en booming Naast de bekende woonzorgcomplexen, aanleunwoningen en seniorenwoningen met of zonder zorg, zijn kleinschalige particuliere woonzorgvilla’s in opkomst. Wonen voor senioren op stand, veelal in stijlvolle ambiance: het voldoet aan de vraag van de financieel bemiddelde senior.
De laatste jaren is er een opvallende groei geweest van kleinschalige particuliere woonvoorzieningen voor senioren. Het gaat hier om initiatieven vanuit (zorg)ondernemers. Volgens de Nederlandse Vereniging van Particuliere woon- en zorgvoorzieningen (NeVeP) heeft de toename van deze woonvoorzieningen met twee zaken te maken: het opheffen van de contracteerplicht in de AWBZ voor extramurale zorg in 2004 en de openstelling van de AWBZ voor particuliere initiatieven. In Gelderland zijn elf initiatieven aangesloten bij branche-organisatie NeVeP. De meeste liggen in de Achterhoek en Noord-Gelderland. De huizen bestaan voornamelijk uit huurappartementen met verzorgings- en verpleeghuiszorg. Ze zijn kleinschalig, veelal tussen de tien en dertig bewoners, gesitueerd in een villa aan de rand van het dorp. Ze hebben een statige uitstraling, een eigen sfeer – te beschrijven als ‘warm, persoonlijk en nostalgisch’ – en bieden een grote verscheidenheid aan voorzieningen, afgestemd op de wensen van de cliënten. In principe hoeft de bewoner niet meer te verhuizen. Het niveau van zorg verschilt per project. Van een geringe zorgvraag tot intensieve verpleegkundige zorg, afhankelijk van de personeelsformatie en het budget. De verschillende huizen leggen het accent op diverse doelgroepen, zo is het ene huis meer een permanente woonvoorziening, het andere meer een zorgvoorziening met of zonder tijdelijke kamers. Meestal is er geen plaats voor mensen met een psychiatrische stoornis, omdat zij medebewoners te veel overlast bezorgen. Een aantal huizen richt zich op dementerende bewoners. Niet alle woonvoorzieningen hebben eigen verpleeghuispersoneel, maar huren dit in. De grootte van de appartementen verschilt en
2
varieert tussen 30 en 100 m2. De gemiddelde prijs ligt tussen de 2500 en 3500 euro per maand. Het publiek is derhalve niet doorsnee.
Meer aanbod Kleinschalige woonvoorzieningen betekenen een aanzienlijke verbreding van het aanbod. Voor de overheid betekent meer aanbod in de private sfeer een verminderd beroep op collectieve voorzieningen. De overheid heeft vanouds een grote rol gespeeld in het aanbieden van voorzieningen op het terrein van wonen en zorg in de sociale en collectieve sfeer. Maar met de toenemende vergrijzing ontstaat twijfel aan de betaalbaarheid daarvan in de toekomst. Tegelijkertijd trekt de overheid zich steeds meer terug op grond van de visie dat burgers meer eigen verantwoordelijkheid moeten nemen. Bovendien groeit het aantal ouderen dat meer te besteden heeft. Deze groep stelt hogere kwaliteitseisen dan gebruikelijk binnen collectief gefinancierde voorzieningen en moeten daar ook meer voor betalen. Uit landelijke cijfers blijkt dat ouderen met een hoog inkomen later en korter gebruik maken van voorzieningen. Door de stijging van de eigen bijdragen in de afname van de zorg en welzijnsdiensten zal naar verwachting een grote groep ouderen met een hoger inkomen kiezen voor een Persoonsgebonden Budget (PGB). Zij hebben dan zelf de regie in handen en mogelijkheden om zelf keuzes te maken.
Financiering Het opstarten van een kleinschalige woonvoorziening is vergelijkbaar met het starten van een klein bedrijfje. De ondernemers beheren de villa en zijn veelal zelf bij de zorg betrokken, zowel voorwaardenscheppend als uitvoerend. Zij hoeven niet zelf
de financiers van de aankoop van het pand te zijn. In het geval van de franchiseformule ZusterFloor zoekt de franchiseonderneming een geschikte locatie en een pand, financiert dit, regelt de nodige verbouwing, verordeningen en voorfinanciering, de administratie, de marketing en de werving van de zorgondernemers en de bewoners. (zie artikel elders in deze nieuwsbrief). De ondernemer kan op twee manieren zijn kleinschalige woonproject financieren: scheiden van wonen en zorg of financiering binnen de Wet Toelating Zorginstelingen (WTZi). Scheiden van wonen en zorg is het gewone wonen. De bewoner betaalt huur. De geleverde zorg wordt door de bewoner zelf betaald, met een PGB of vanuit de AWBZ indien het geïndiceerde zorg betreft (via samenwerking met een AWBZerkende instelling). Zorg die door een Persoonsgebonden Budget wordt gefinancierd valt onder de marktwerking: elke zorgaanbieder, erkend of particulier, mag zijn eigen tarief vaststellen. Dat betekent dan ook dat zorgaanbieders in concurrentieverhouding tot elkaar staan. Cliënten van kleinschalige particuliere woonvoorzieningen kiezen de aanbieders niet alleen op prijs, maar eerder op comfort, kwaliteit van de zorgvoorziening, mate waarin rekening wordt gehouden met de (zorg)wensen van de cliënt, bejegening door het personeel en de mate van privacy. Het scheiden van wonen en zorg is inmiddels goed geregeld, maar blijft niet zonder risico’s in de initiatieffase en tijdens de exploitatie. De welzijn- en zorgvoorzieningen worden veelal gefinancierd door de ondernemer. Hij ontvangt geen subsidies en kan geen gebruik maken van AWBZgelden als er geen AWBZ-erkenning is. Vanuit de optiek van de aanbieder is de financiering van de zorg (infrastructuur en voorzieningen) onzeker en een rompslomp. Een
GSOH Wonen met Zorg, nummer 3, november 2006
bekend knelpunt zijn de vele kostendragers (huur, servicekosten, zorginfrastructuur, inrichtingskosten, persoonlijke zorg, hulpmiddelen medicijnen, algemene huishoudkosten en persoonlijke kosten) om het financiële plaatje rond te maken. Financiering is sterk afhankelijk van de bronnen die de zorgaanbieder weet aan te boren voor de bekostiging van allerhande kosten. Alleen de geïndiceerde zorg wordt betaald vanuit de AWBZ. Daarvoor moet een contract zijn met het zorgkantoor. Een veelbelovende ontwikkeling is het idee van een pakketprijs in de extramurale sfeer (extramuraal zorgarrangement). Afgestemd op de zorgbehoefte is per cliënt een vast bedrag beschikbaar van circa 50.000 euro waaruit alle zorg van wordt betaald (zorgzwaartepakketten). Nu is dat nog een gemiddeld bedrag per bed. Dit is nog geen werkelijkheid, maar zou er vanaf 2007 kunnen zijn. Per 1 november 2006 wordt al begonnen met pilots in het vertalen van functionele indicaties naar zorgarrangementen. Naar verwachting zal per 1 juli 2007 het CIZ indiceren op basis van arrangementen en per 1 januari 2008 zullen zorgorganisaties gefinancierd worden op arrange-
Particuliere woonvoorzieningen in Gelderland: • De Gouden Leeuw, Laag-Keppel • De Gouden Leeuw, Zelhem (2007) • European Care Hotel Villa Den Ooijman, Doetinchem • Huis ter Weegen, Warnsveld • Huis Welgelegen, Warnsveld • Huize Sonnevanck, Hengelo • Villa De Bouwkamp, Warnsveld • Villa Julia, Velp, • Woon en Zorg Centrum Boschoord, Lunteren • Woonzorgvoorziening Klein Engelenburg, Brummen • Woonzorgvoorzienin Villa Roderlo en La Fontaine, Ruurlo • Zorgvilla huize Dahme, Lochem • Landgoed De Ehze, Almen (ZusterFloor) • Montebello, Velp • Rosorum, Arnhem (2007) • Verburgt-Molhuizen Staete, Oosterbeek • De Haegert, Leur (eind 2006)
menten. De registratie die dit met zich meebrengt zal de nodige consequenties hebben. Het College Bouw Zorginstellingen stelt geen eisen aan de bouwwijze van de woonvoorziening. Wel moet de woning voldoen aan het Bouwbesluit. De kosten van de bouw zijn niet gemaximeerd, maar afhankelijk van de gewenste prijs-kwaliteit verhouding. De zorginfrastructuur (gemeenschappelijke en kantoorruimte), betaalt de projecteigenaar zelf, tenzij de bewoners geïndiceerd zijn en de eigenaarbeheerder een AWBZ-erkende instelling is. Voor deze instellingen is de ‘tijdelijke regeling zorginfrastructuur bij het scheiden van wonen en zorg’ beschikbaar. Niet alleen de bouwkosten, maar ook de bijkomende kosten voor exploitatie en onderhoud komen voor vergoeding in aanmerking. Particuliere ondernemers zijn zelf verantwoordelijk voor een sluitende financiële exploitatie door het snel opvullen van een leeggevallen plaats. Ook zijn ze zelf verantwoordelijk voor het werven van hun klanten. Een goed PR beleid, communicatie, netwerk en imago zijn uitermate belangrijk voor de continuïteit van de voorziening. Helaas is er geen centraal overzicht van deze voorzieningen in de provincie en zijn de projecten nog maar weinig algemeen bekend. Voor senioren is het zoeken naar een dergelijke woonvorm in een voor hem of haar gewenste omgeving, zoals zoeken naar een speld in een hooiberg.
Wet Toelating Zorginstelingen Sinds de invoering van de Wet Toelating Zorginstelingen (WTZi) in 2006 is er meer ruimte gekomen voor kleinschalige wooninitiatieven. Deze maakt het mogelijk dat geïndiceerde cliënten, indien zij dat wensen, kleinschalig, in groepsverband of individueel kunnen wonen ten laste van de AWBZ. Het gaat bij deze regeling om kleinschalige woonzorgvoorzieningen van twaalf plaatsen zwaar (geïndiceerd voor meer dan twee functies) of 25 plaatsen licht (geïndiceerd voor minder dan twee functies). Per postcodegebied is één voorziening. Dankzij deze beleidsregel kunnen AWBZ erkende instellingen de kapitaallasten voor de kleinschalige woonvormen vergoed krijgen. De zorgorganisatie moet het
GSOH Wonen met Zorg, nummer 3, november 2006
doen met een normbedrag. Daarnaast geldt dat de bekostiging van het gebouw productiegebonden is. Dus bij leegstand geen inkomsten, ook niet voor de kapitaalslasten.
AWBZ-erkenning De meeste aangesloten NeVeP-leden hebben een AWBZ-erkenning en zorg wordt in natura geleverd (functies verblijf en behandeling). De woonvoorziening ontvangt dan per geïndiceerde cliënt een toegewezen budget van het zorgkantoor en is als instelling vrij om te bepalen hoe het geld verdeeld wordt over de verschillende vormen van zorg. De kosten voor het wonen, de hotelmatige zorg en de aanwezigheid van 24-uurszorg komen voor rekening van de cliënten. Voordeel van een AWBZ-erkenning is dat de ondernemer ondersteuning en klanten krijgen aangeboden via het zorgkantoor of CIZ; de continuïteit in de bedrijfsvoering is veilig gesteld. Regelmatige en langdurige leegstand is in de financiering verdisconteerd. Afhankelijk van de grootte van de voorziening, leeftijd van de bewoners en de mate van zorg die ze nodig hebben, is de geleverde zorg ingehuurd of is personeel in dienst genomen. De kleinschalige particuliere woonvoorziening is een veelbelovende ontwikkeling die de keuzevrijheid van ouderen vergroot in Gelderland. De woonvoorzieningen zijn vooral voor de senioren met een hoog inkomen bereikbaar. Het is raadzaam om in de gaten te houden of voor alle inkomensgroepen, en dus niet alleen voor de kapitaalkrachtigen, een ruime keuze aan aanbod is.
●
Meer informatie: ‘Afwegingen bij belangrijke beslispunten in het ondernemingsplan van een kleinschalige woonzorgvoorziening’, E. Krijger, IWZ ‘Nieuwe regeling zorginfrastructuur doorgelicht’, L. Sanders, Aedes-Arcares Kenniscentrum Wonen en Zorg ‘Veranderingen in bouwregelgeving zorg en de invloed op projecten kleinschalig wonen’, H. Nouws, Aedes-Arcares Kenniscentrum Wonen-Zorg
3
ZusterFloor: luxe zorgvilla voor welvarende senioren Landgoed De Ehze in Almen is het eerste kleinschalige woonzorginitiatief van de franchiseformule ZusterFloor in Nederland. Optimale persoonlijke aandacht, service en gastronomie zijn de belangrijkste aspecten van de dienstverlening. Henk Boelen en Martin Lijtsman Piernbaum, de twee zorgondernemers van ZusterFloor, vertellen met passie over hun ‘droom die werkelijkheid werd’.
ZusterFloor, een luxe zorgvilla voor vermogende ouderen, is een nieuwe franchiseformule in Nederland. Deze franchiseformule is ontwikkeld naar de voorbeelden van formules die al langer bestaan, zoals de Thomashuizen voor verstandelijk gehandicapten, de Herbergier voor licht dementerenden en Impressario voor dagbesteding.
Prima combinatie De twee zorgondernemers hebben zich twee jaar geleden aangemeld bij ZusterFloor om in een hotelambiance een zorgvilla te exploiteren en beheren. Samen willen ze hun droom verwezenlijken om voor ouderen te zorgen die zich thuis voelen in een ambiance van rust, comfort en veiligheid. Henk Boelen heeft twintig jaar in de verpleging gewerkt, Martin Lijtsman Piernbaum is bij de KLM werkzaam geweest en heeft een horeca-achtergrond. Een prima combinatie voor zorg en gastmanschap zeggen ze zelf. Landgoed De Ehze, voorheen een zorgvilla van Thuiszorgorganisatie Sensire, is landelijk gelegen op het terrein van het Geldersch Landschap en wordt momenteel verbouwd om in februari 2007 te heropenen met twaalf comfortabele appartementen. De twaalf appartementen krijgen een oppervlakte van 40 tot 100 m2. Drie ervan zijn geschikt voor stellen of echtparen. Elk appartement heeft een eigen woonslaapkamer en een luxe badkamer. Voor de vaste gasten is er een uitgebreid ontbijt, een lunch en diner inclusief een bijpassend wijnarrangement. De gasten kunnen ervoor kiezen om de maaltijd in het eigen appartement te nuttigen of samen met de anderen in de sfeervolle eetkamer. Daarnaast beschikt de villa over een comfortabele lounge en een prachtig land-
4
goed om andere gasten te ontmoeten of heerlijk buiten te zijn. De kosten zijn vanaf 3500 euro per maand all-in voor het wonen, servicekosten (gas, water, licht), het schoonhouden van het appartement en de luxe keuzemaaltijden. Voor gasten die zorg en ondersteuning wensen, worden afspraken gemaakt over het aantal uren zorg dat men als gast nodig heeft. De kosten voor deze zorg worden voor een belangrijk deel vergoed door het Persoonsgebonden Budget.
Allure Boelen: “Onze gasten zijn mensen die de laatste fase van hun leven in rust en comfort willen doorbrengen. Ze weten dat ze steeds meer afhankelijk worden van anderen, maar willen wel de baas over hun eigen leven blijven. Zaken als eenzaamheid, teruglopende vitaliteit en gemis aan veiligheid in de huidige leefomgeving zijn de argumenten die wij herkennen en waar wij een oplossing voor bieden.” Lijtsman Piernbaum vervolgt: “Nu heeft het landgoed nog een imago van verpleeghuis. Daar willen we van af. We willen graag een leefomgeving met allure zijn, waar mensen zelfstandig met elkaar wonen en waar ze met respect worden benaderd. Tussen de gasten en de zorgondernemers moet het ook klikken en iedereen moet het gevoel hebben dat we bij elkaar passen. Ons adagium is dat alles mogelijk is. Gasten kunnen huisdieren meenemen. Wij kunnen zelfs de zorg overnemen voor de huisdieren als dat nodig is. Gasten hoeven niet verplicht aan activiteiten deel te nemen. Als ze willen meehelpen, prima. We rekenen er niet op. We willen het onze gasten naar de zin maken met muziekavonden, lezingen, uitstapjes. Maar we proberen de mensen ook in
Foto: ZusterFloor
hun waarde te laten. Dat is de gedachte. De familie is van harte welkom. We willen het op bezoek gaan bij opa of oma aangenaam maken voor de hele familie. Ook voor de kleinkinderen. Het moet weer een normaal sociaal gebeuren zijn.” Voordeel van ZusterFloor is de kleinschaligheid en dat de zorgondernemers hun eigen bedrijf leiden zoals hen dat voor ogen staat. Zoals ze zelf zeggen: “Dat je er iets van je zelf in kunt leggen, maar dat je niet alles zelf hoeft te doen. Wij staan er garant voor dat er een goede sfeer zal zijn.” De franchiseonderneming doet veel bij het opzetten van de zorgvilla: het zoeken van een geschikte locatie, het regelen van de verbouwing, de nodige verordeningen en voorfinanciering, de administratie, de marketing en de werving van mensen die er willen wonen. De voordelen voor de gasten zijn de garantie op regelmatige kwaliteitscontroles, aanwezigheid van een onafhankelijke klachtencommissie, controle op de financiën en de garantie van continuïteit. De gasten zijn dus niet afhankelijk van de willekeur van de zorgondernemers. Het motto van ZusterFloor is de ‘zorg wordt weer leuk’. Dit lijkt in Almen te gaan lukken.
Meer informatie: www.zusterfloor.nl/ehze
●
GSOH Wonen met Zorg, nummer 3, november 2006
De Gouden Leeuw in Laag-Keppel In De Gouden Leeuw genieten de bewoners van luxe, gemak en geborgenheid in hun laatste levensjaren. De luxe, maar betaalbare kleinschalige woonzorgvoorziening in de Achterhoek bestaat uit twintig appartementen voor permanente bewoning en zeventien zorgkamers voor tijdelijk verblijf. Directeur Hans Horstik vertelt over zijn alternatief voor de reguliere verzorging en verpleeghuiszorg.
De woonzorgvoorziening ligt aan de doorgaande weg in het centrum van Laag-Keppel en is één van de onderdelen van De Gouden Leeuw Groep. Andere onderdelen zijn thuiszorgorganisatie Rijn en IJssel, drie dagzorgvoorzieningen en een nieuw op te starten woonproject in Zelhem. De Gouden Leeuw in Laag Keppel is één van de goedkoopste particuliere initiatieven in Gelderland en is bereikbaar voor een brede groep mensen. Het beschikt zowel over zorgkamers als over appartementen. Dankzij het alarmeringssysteem kunnen cliënten 24 uur per dag een beroep doen op de aanwezige verpleegkundigen en verzorgenden. De zorgkamers zijn gemiddeld 30 m2 en de appartementen 55 m2. De woonservicekosten zijn 1650 euro per maand inclusief eten, drinken, verzekeringen en het wonen. De zorgkosten worden vergoed vanuit de AWBZ. De prijs blijkt voor de ouderen geen reden om hier niet te wonen en vormt volgens Horstik dus geen noemenswaardige drempel. Horstik: “We zien dat ouderen de laatste jaren van hun leven kiezen voor een waardig slot en dus om iets luxer te leven, ook al hebben ze weinig geld.” Twintig bewoners wonen hier permanent; gemiddeld zo’n drie jaar. De leeftijden liggen tussen de 65 en 95 jaar. Zeventien bewoners wonen hier tijdelijk – gemiddeld drie maanden – in het zorghotel. “We hebben een mix van bewoners die minder of meer verzorging, verpleging of terminale zorg nodig hebben. We bieden geen verslavingszorg of psychogeriatrische zorg. Wonen en zorg is gescheiden. Mensen wonen zelfstandig en staan op hun eigen naam ingeschreven in de gemeente. Men kan geen huursubsidie krijgen.” GSOH Wonen met Zorg, november 2006
keurmerk maakt zichtbaar dat het kwaliteitsmanagementsysteem voldoet aan eisen die vanuit de zorgsector zelf, door financiers, patiënten/consumenten en de overheid worden gesteld. De Gouden Leeuw onderscheidt zich van andere particuliere initiatieven door een eigen AWBZ-erkenning. De woonzorgvoorziening heeft met Kliniek Klein Rosendael afspraken over de tijdelijk opvang van hun patiënten (vier bedden). Ook met ziekenhuizen wil zij afspraken maken over de tijdelijk opvang van patiënten. De thuiszorgorganisatie Rijn en IJssel bestrijkt het grootste gedeelte van de achterhoek en verzorgt op dit moment 150 cliënten. Horstik vertelt dat de veelvoud aan regelgeving rondom zorg en personeel ingewikkeld is en een knelpunt vormt voor initiatieven. “Er komt heel wat kijken bij een particulier initiatief. Je moet de zorgwereld goed kennen.” Ook is het van belang om na te denken op welke doelgroep je je richt; tijdelijke opvang, dementerenden of anderszins.
Luxer Uitgedaagd Horstik: “De Gouden Leeuw is een initiatief van zes verpleegkundigen die van mening waren dat er voor zorgbehoevende weinig en ontoereikend aanbod was. Lange wachtlijsten in de verzorgingshuizen en verpleeghuizen waar het delen van een kamer met vier tot zes personen meer regel was dan uitzondering. We dachten: dat kan anders. Door de grotere keuzevrijheid van de cliënt wordt elke zorgorganisatie uitgedaagd het beste te leveren en daar is iedereen mee gebaat. Respect, privacy, kwaliteit, kleinschalige zorg en de interesses van mensen maximaal stimuleren, zijn de elementen die wij als zorgorganisatie heel belangrijk vinden. Het verpleegpersoneel loopt niet in witte uniformen maar in vrijetijdskleding. We hebben een gezellig restaurant. Inmiddels zijn kleinschalige particuliere initiatieven voor wat betreft kleinschalige zorg en kwaliteit een voorbeeld voor de grotere zorginstellingen.”
Keurmerk “In 2000 zijn we van start gegaan en inmiddels hebben we veertig mensen in dienst. Deze maand is het HKZ keurmerk behaald.” Het HKZ
Woonzorgvoorziening De Gouden Leeuw wil een aantrekkelijk woonen leefklimaat voor zijn bewoners scheppen. Die doelstelling wordt volgens Horstik gerealiseerd. De bewoners zijn tevreden en voelen zich goed verzorgd. Op de wachtlijst staan 110 mensen. In Zelhem start een tweede woonzorgvoorziening. Ook voor dit project bestaat inmiddels ruime belangstelling. Het woonproject in het dorpscentrum van Zelhem wordt luxer dan in Laag Keppel. Hier komt een bioscoop, worden allerlei cursussen gegeven en activiteiten georganiseerd. De wooneenheden zullen tussen de 80 en 100 vierkante meter groot zijn. De prijs ligt tussen de 2750 en 3500 euro per maand. Met een bezettingsgraad van 97 procent vormt de Gouden Leeuw een lonkend voorbeeld voor kleinschalige particuliere woonzorginitiatieven. Ook de ambiance van een goed verzorgd, gezellig ogend hotel lokt. De initiatiefnemers lijken oog te hebben voor een goed uitgebalanceerde mix van sociale en commerciële activiteiten.
Meer informatie: www.wzvdegoudenleeuw.nl
5
Mevrouw Nijenhuis, bewoonster van zorghotel De Gouden Leeuw
“Ik ben blij met deze woonvorm” De 85-jarige mevrouw Nijenhuis woont al bijna drie jaar naar tevredenheid in zorghotel De Gouden Leeuw in Hoog-Keppel. “Net als verschillende anderen ben ik permanente bewoonster. Ik ben hier eigenlijk bij toeval terechtgekomen. Na een ziekenhuisopname vanwege een armbreuk kon ik niet terug naar de serviceflat waar ik woonde, omdat ik daar te weinig verzorging zou hebben. Via kennissen hoorde ik van het bestaan van De Gouden Leeuw en de verzorging die hier mogelijk is. Mijn dochter heeft geïnformeerd, er was toevallig net een kamer vrij en ik kon direct geplaatst worden. Met een week was ik er al. Het beviel allemaal zo goed, ook gezien de verzorging die hier mogelijk is, dat ik hier gebleven ben.”
De kamers zijn allemaal verschillend. Ik heb een relatief grote kamer en een eigen badkamer. Er is een woonkamer voor gezamenlijk gebruik, die we hier altijd tuinkamer noemen. In de lounge wordt het ontbijt, de lunch en ‘s avonds het diner geserveerd. Overigens eet ik dan meestal op mijn eigen kamer. Dat vind ik prettiger. Die keuze is vrij. Ik zit wel veel in de tuinkamer en heb min of meer mijn vaste plaatsje op deze tweepersoonsbank. Dat is wel prettig; dan heb ik wat ruimte om me heen voor mijn handwerkspullen en ik kan mijn ellebogen beter kwijt als ik brei.
Dag en nacht verpleging De verzorging hier is prima. Toen ik net uit het ziekenhuis kwam, had ik gehele verzorging. Langzamerhand werd dat natuurlijk minder, maar ik heb nog steeds veel hulp nodig bij wassen en aankleden. Ik loop slecht en heb ook ‘s nachts hulp nodig, bijvoorbeeld bij toiletbezoek. Dat kan hier allemaal. Er is dag en nacht verpleging aanwezig. Alles wat ik nodig heb, krijg ik. Wel probeer ik nog zoveel mogelijk zelf te doen om m’n spieren te blijven gebruiken en te voorkomen dat ik helemaal niets meer kan. Er worden in De Gouden Leeuw regelmatig activiteiten georganiseerd, zoals kralen rijgen en bloem-
6
schikken. Een keer per week, op donderdag, is er gymnastiek. Op maandag wordt er klassieke muziek gedraaid en komt iemand daar tekst en uitleg bij geven. Ik doe niet overal aan mee, want ik heb ook nog wel veel eigen bezigheden, zoals Rummikub spelen met een stagiair die hier werkt. En handwerken; dat doe ik erg veel. Ik probeer dat ook zoveel mogelijk te blijven doen als een vorm van therapie voor mijn handen. Met handwerken houd ik mijn vingers in beweging. Ik borduur kruissteekpatroontjes op handdoekjes, bewerk zakdoekjes met frivolité en breien doe ik ook graag. Momenteel ben ik bezig met een vestje voor een zoontje van een van de verzorgsters. We hebben ook al eens een kraampakket gemaakt voor een van de verzorgsters.
gereden en van daaruit met een boot naar Kampen en weer terug. Individueel ga ik ook nog wel eens een dagje uit met een van de vrijwilligsters, bijvoorbeeld naar Bocholt of Kleef in Duitsland. Mijn kinderen wonen wat verder weg. Daar kan ik niet op eigen gelegenheid met het openbaar vervoer naar toe. Ik ben dan afhankelijk van iemand met een auto. Ik ben heel blij met deze woonvorm. Hoe het in andere woonvormen toegaat, weet ik eigenlijk niet. Dat hoor ik alleen van anderen, zelf kan ik daar niet over oordelen. Maar in De Gouden Leeuw houden we rekening met elkaar en dan leef je hier heel goed.
●
Dagje uit Ook uitstapjes worden vanuit De Gouden Leeuw georganiseerd, zoals vorig jaar een boottocht naar Emmerich, een keer een kastelentocht en nog niet zo lang geleden zijn we met een bus naar Hattem GSOH Wonen met Zorg, nummer 3, november 2006
Actualiteiten Thuishuis ‘Een soort studentenhuis voor eenzame ouderen’. Dat is de omschrijving van het eerste thuishuis voor ouderen in Nederland. Er zijn concrete plannen om nog dit jaar een thuishuis voor ouderen in Eindhoven te openen. Vijf alleenstaande 65plussers gaan in het huis samenwonen. Het huis is gericht op ouderen die dreigen te vereenzamen of niet alleen willen wonen. De ouderen hebben ieder een eigen woon-slaapkamer met badkamer en toilet en delen een gemeenschappelijke ruimte. Het huis zal gerund worden door vrijwilligers, die tevoren een korte opleiding krijgen. Het concept is afkomstig uit de palliatieve zorg, waar het hospice en bijna-thuishuis voor terminale patiënten al geruime tijd draaien.
Landelijk Steunpunt Wonen Dit voorjaar is het Landelijk Steunpunt Wonen (LSW) van start gegaan. Deze stichting is op initiatief van de Nederlandse Stichting voor het Gehandicapte Kind (NSGK) opgericht. BOSK, de vereniging van mensen met een motorische beperking en hun ouders, faciliteert het steunpunt. Het LSW biedt een informatiebron en een toegankelijk adres voor ondersteuning bij het realiseren van een wooninitiatief. Ook is het LSW aanspreekpunt voor wooninitiatieven die al langer bestaan. In het verleden is gebleken dat actuele informatie en onderlinge uitwisseling van kennis en ervaring van groot belang zijn voor initiatiefnemers. Daarom werd op 11 november de landelijke Wooninitiatievendag georganiseerd. Thema van deze dag was continuïteit, waarbij het voortbestaan van wooninitiatieven op de langere termijn centraal stond.
Infopunt ouderenmishandeling Binnen anderhalf jaar moet negentig procent van de Nederlandse gemeenten een informatiepunt
bestrijding ouderenmishandeling hebben. Dat is het doel van de campagne ‘Stop Ouderenmishandeling’. De informatiepunten geven voorlichting en verwijzen bij een vermoeden van ouderenmishandeling door naar professionele hulpverleners. Jaarlijks krijgen naar schatting meer dan 160.000 ouderen in Nederland te maken met ouderenmishandeling. Het is een relatief onbekend maatschappelijk probleem waar nog steeds een taboe op rust. De campagne richt zich met name op gemeenten die nog geen informatiepunt hebben. Ruim veertig procent heeft dit al wel. Bij andere gemeenten is het fenomeen vaak nog onbekend. Bron: Zorg + Welzijn
Sleutelbeheer thuiszorg In de thuiszorg gaat veel tijd van verzorgenden verloren aan het ophalen van de juiste voordeursleutel. Volgens onderzoek kost dit de zorginstellingen jaarlijks tussen de 20 en 45 miljoen euro. Thuiszorgorganisaties zien voor dit probleem graag een oplossing. Zo introduceerde Nedap Healthcare onlangs iO Open, een draadloos systeem dat wordt bevestigd aan de binnenkant van de voordeur en dat communiceert met de telefoon van de thuiszorgmedewerker. Op basis van een digitale handtekening kunnen de verrichte activiteiten van thuiszorgmedewerkers worden geregistreerd. Bij de iO Open is de telefoon meteen de elektronische sleutel geworden om bij een cliënt binnen te komen. Ook Lips Nederland introduceerde een oplossing om het sleutelbeheer te vereenvoudigen: De LIPS Zorgkluis. Meer hierover in de rubriek Slim bouwen.
Mantelzorgwoning In Eindhoven is onlangs een mantelzorgwoning geplaatst door woningcorporatie Wooninc. Het gaat om verplaatsbare wooneenheden die binnen één à twee dagen worden opgebouwd en bij een bestaande woning worden geplaatst. In de woning kan allerlei apparatuur worden aangesloten. Er is een woonkamer met een verstelbaar keukenblok, een ruime slaapkamer en een doucheruimte. Alles is aangepast en toegankelijk gemaakt. De woning is geschikt voor ouders met een gehandicapt kind of alleenstaande ouderen. De zorgvrager woont zelfstandig, maar de hulpgever is dichtbij. De huur van de woning moet ongeveer 550 euro per maand zijn. ‘Kaal’ kost een mantelzorgwoning ongeveer 70.000 euro en ‘aangekleed’ 100.000 euro.
Woonservicegebied Duiven De ambitieuze plannen die Duiven heeft met de wijk Droo-Zuid gaan definitief door. In totaal worden 32 woningen gesloopt en 108 zorgwoningen gebouwd. Het meest opvallende aan de ingrijpende renovatie van de wijk is de bouw van een groot woonservicegebied. Dit gebied moet het sociale hart van de wijk worden. Bron: De Gelderlander
Edese studiekring jubileert
Zo lang mogelijk je kennis, kunde en levenservaring inzetten. Dat is de beste manier om gezond en vitaal ouder te worden. Ook de samenleving vaart er wel bij als senioren hun talenten blijven inzetten. Zilveren Kracht, een initiatief van NIZW, XS-2 en Civiq, wil organisaties helpen om maatschappelijke inzet van senioren te stimuleren.
De studiekring van en voor ouderen in Ede bestaat twintig jaar. Al die tijd komen de deelnemers om de andere week op donderdagmiddag bij elkaar en bespreken een door een van de leden voorbereid onderwerp. “Van de deelnemers wordt verwacht dat ze om de zoveel tijd ook zelf een onderwerp inleiden’’, zegt secretaresse Ans Veldhuis. Zelf draait ze al heel wat jaren mee. Als twee belangrijkste pijlers van de studiekring noemt ze dat de bijeenkomsten verrijkend en gezellig zijn. Van belang vindt ze ook dat de studiekring breed is samengesteld, met mensen van allerlei gezindten.
Meer informatie: www.zilverenkracht.nl
Bron: Ede Stad
Zilveren Kracht
GSOH Wonen met Zorg, nummer 3, november 2006
7
Colofon
Toekomst verpleeghuis
Glazen brug
Zes bewoners trokken onlangs in een testhuis bij De Breukelderhof in Bennekom. Ze wonen in de toekomst, want zo wil het verpleeghuis van Opella de bewoners in de nieuwbouw onderbrengen. Iedere bewoner krijgt een eigen zit- en slaapkamer van zestien vierkante meter per persoon. Ze delen een woonkamer van 56 vierkante meter. Overal in huis zijn technische snufjes toegepast. De bewoners, familie en het personeel mogen straks volop hun mening spuien over de testwoning.
Een glazen brug vormt in de nabije toekomst de verbinding tussen woonzorgcentrum Dr. Jenny in Dinxperlo en het Duitse woonzorgcentrum Bultenhuis, net over de grens in Süderwick. Er komen in het Bultenhuis diverse woonvormen voor ouderen die in meer of mindere mate behoefte hebben aan zorg en ondersteuning. Zowel bewoners uit Dinxperlo als buren uit het Duitse Süderwick kunnen gebruik maken van deze woonvormen. De glazen brug is naast voetgangersverbinding een ontmoetingsplek.
Bron: Gelderlander
Meer informatie: www.europaproject.com
Wonen met Zorg Een uitgave van GSOH Gelders Steunpunt Wonen voor Ouderen Jaargang 7, nummer 3 November 2006 Verschijnt vier maal per jaar. Oplage 1100 exemplaren Redactie-adres: GSOH Postbus 8007 6880 CA Velp e-mail: redwonenmetzorg@ spectrum-gelderland.nl www.spectrum-gelderland.nl tel. (026) 384 63 16 Redactie:
Campower
Zorghotel Zelhem
De gemeente Doetinchem heeft 20.000 euro beschikbaar gesteld voor Campower, een project waarbij cliënten via een camera in hun huis contact maken met zorgverleners. Het project sluit aan op het bestaande Camcare netwerk van thuiszorgverlener Sensire. De nieuwe partners in het project (IJsselkring, GGNet en MEE) nemen vragen van klanten voor hun rekening die niet over thuiszorg gaan. Het kan daarbij gaan om zaken als eenzaamheid en rouwverwerking.
De eerste bewoners kunnen in de zomer van 2007 hun nieuwe onderkomen in woonzorgvoorziening de Gouden Leeuw in Zelhem betrekken. Het zorghotel komt voort uit samenwerking tussen zorgaanbieder De Gouden Leeuw uit Laag-Keppel en Habion, een landelijk opererende stichting gespecialiseerd in ouderenhuisvesting. De zorg ligt volgens initiatiefnemers op het niveau van verpleeghuiszorg.
De LIPS Zorgkluis Steeds meer ouderen blijven zo lang mogelijk zelfstandig wonen en zijn daardoor steeds vaker aangewezen op thuiszorg. Een deel hiervan is niet in staat om zelf de voordeur voor de zorgverlener te openen. Medewerkers in de thuiszorg worden hiermee dagelijks geconfronteerd. Lips Nederland B.V. ontwikkelde samen met diverse instanties een oplossing voor het sleutelbeheerprobleem. Het resultaat: de zorgkluis, een concept waarbij de woningsleutel veilig opgeborgen is bij de cliënt en toch eenvoudig beschikbaar is voor de thuiszorgmedewerker. De opbouw muurkluis (met extra zwaar inbraakwerend SKG*** keurmerk) bevat de voordeursleutel van de woning. De zorgverleners beheren
8
Bron: De Gelderlander
Foto: Lips Nederland B.V.
Slim bouwen
Andrea Kuijpers, Ellen Oomen, Mieke Sanders
alleen een ‘zorgsleutel’. Openen van de kluis kan alleen door het geïntegreerde sleutelwisselsysteem. Wanneer de zorgsleutel wordt omgedraaid, komt de huissleutel vrij en blijft de zorgsleutel beveiligd achter in de kluis. De thuiszorgmedewerker kan met dezelfde sleutel meerdere kluizen openen, waardoor grote sleutelbossen tot het verleden behoren. Met het geïntegreerde change code systeem kan eventueel sleutelverlies eenvoudig worden opgevangen. Bron: Lips Nederland B.V./www.lips.nl
Eindredactie: Paul van Dijk Vormgeving: Gerard Wagemans, Velp Drukwerk: Drukkerij Advadi, Westervoort Fotografie: Spectrum, tenzij anders vermeld © overnemen van artikelen alleen toegestaan na overleg met redactie. Wat is het GSOH? Het GSOH (Gelders steunpunt wonen voor ouderen) is een zelfstandig en onafhankelijk orgaan, dat wordt gesubsidieerd door de provincie Gelderland. Het GSOH is ondergebracht bij Spectrum, Centrum Maatschappelijke Ontwikkeling Gelderland. Belangrijkste kerntaken zijn: vernieuwingen op het gebied van woonvormen voor ouderen te stimuleren en fungeren als kenniscentrum.
Website Bezoek onze website www.gsoh.nl voor meer informatie
In het volgende nummer Een seniorenstad in Gelderland? Gelderse senioren en vertegenwoordigers van woningcorporaties, makelaars, welzijninstellingen en gemeenten geven hun kijk op een seniorenstad. Is zo'n nieuw woonconcept gewenst of bestaat die al?
GSOH Wonen met Zorg, nummer 3, november 2006
